แลกเปลีย
่ นเรียนรู ้
ื่ สารความเสย
ี่ งแห่งอาเซย
ี นสาหร ับผูฝ
้ ง
สอ
้ ึ กสอนหรือพีเ่ ลีย
(ASEAN Risk Communication Training of Trainers Workshop)
ดร. พาหุร ัตน์ คงเมือง ท ัยสุวรรณ์
สาน ักโรคติดต่อทว่ ั ไป กรมควบคุมโรค
ว ันที่ 6 มีนาคม 2556
โรงแรมอมารี ดอนเมือง กรุงเทพ
ี น ได ้ก่อตัง้
• สมาคมประชาชาติแห่งอาเซย
The ASEAN Risk Communication Resource Centre (RCRC)
ี
• สานักงานอยูท
่ ก
ี่ รุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซย
• มีบ ทบาทความรั บ ผิด ชอบในการจั ด ท าหลั ก สูต รและฝึ กอบรมด ้านการ
ื่ สารความเสย
ี่ งแห่งอาเซย
ี นสาหรั บผู ้ฝึ กสอนหรือพี่เลีย
สอ
้ งแก่บุคลากร
ิ
ของประเทศสมาชก
ี่ วชาญและผู ้ปฏิบัตงิ านทางด ้านสาธารณสุขได ้
• วัตถุประสงค์ เพือ
่ ให ้ผู ้เชย
รั บ ทราบการส ื่อ สารความเส ี่ย งในสถานการณ์ ปั จจุ บั น รวมทั ง้ ประเด็ น
ื่ สารความ
ทางด ้านนโยบายยุทธศาสตร์และแผนชาติทเี่ กีย
่ วข ้องกับการสอ
เส ี่ย งในสถานการณ์ ภ าวะฉุ ก เฉิ น ทางด ้านสาธารณสุข สอดคล ้องกั บ
ี แปซฟ
ิ ิ ค (Asia
ยุทธศาสตร์ทางด ้านโรคติดต่ออุบัตใิ หม่ของภูมภ
ิ าคเอเชย
Pacific Strategy for Emerging Diseases) รวมทัง้ กฎอนามัยระหว่าง
ประเทศปี 2548 (International Health Regulations 2005)
ื่ สารความเสย
ี่ งแห่งอาเซย
ี นสาหรับผู ้
การประชุมเชงิ ปฏิบัตก
ิ ารด ้านการสอ
ฝึ กสอนหรือพีเ่ ลีย
้ ง (ASEAN Risk Communication Training of Trainers
Workshop)
- จัดขึน
้ ทีส
่ ถาบันบริหารจัดการทางด ้านสุขภาพและสาธารณสุข (Institute
for Health Management, Ministry of Health Malaysia)
- ระหว่างวันที่ 17-19 ธันวาคม 2555 ณ กรุงกัวลาลัมเปอร์
ี
ประเทศมาเลเชย
ิ ผู ้เช ี่ย วชาญทางด ้าน
- กระทรวงสาธารณสุข ประเทศมาเลเซ ีย ได ้เช ญ
ี่ วชาญทางด ้านการสอ
ื่ สารสาธารณสุขจากกระทรวง
สาธารณสุข และผู ้เชย
ิ เพือ
สาธารณสุขประเทศสมาชก
่ เข ้าร่วมประชุม
- มีผู ้แทนจากประเทศต่างๆ เข ้าร่วมประชุมฯ 8 ประเทศๆ ละ 2 คน ยกเว ้น
ผู ้แทนจากประเทศมาเลเซ ีย มีผู ้แทนจากรั ฐ ต่า งๆ เข ้าร่ ว มด ้วย (ไม่ ม ี
ผู ้แทนจากประเทศเวีย ดนาม และประเทศส งิ คโปร์) และมีผู ้แทนจาก
ส านั ก งานเลขาธิก ารอาเซ ีย น รวมผู เ้ ข า้ ร่ ว มประชุ ม เช ิง ปฏิบั ต ิก ารฯ
ทัง้ หมด กว่า 50 คน
ประเด็นการแลกเปลีย
่ นเรียนรู ้
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ ของประเทศไทย
1. การดาเนินงานทางด้านสอ
2. ประสบการณ์และการเรียนรูท
้ ไี่ ด้จากการเข้าร่วมประชุมฯ
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ
3. การดาเนินงานด้านการสอ
ประเด็นการแลกเปลีย
่ นเรียนรู ้
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ ของประเทศไทย
1. การดาเนินงานทางด้านสอ
2. ประสบการณ์และการเรียนรูท
้ ไี่ ด้จากการเข้าร่วมประชุมฯ
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ
3. การดาเนินงานด้านการสอ
Thailand Experiences in Managing Health Crisis
Kuala Lumpur, MALAYSIA
17-19 December 2012
Dr. Pahurat K. Taisuwan
Department of Disease Control,
Ministry of Public Health, Thailand
Thailand more concern about public health emergency
[World Health Organization, 2005, 10-11]; for
examples:
1) Severe outbreak of Cholera or severe diarrhea, Dengue
hemorrhagic fever
2) Emerging Infectious diseases, i.e., SARS, Bird flu
3) Bioterrorism agents, i.e., anthrax, botulin and smallpox
4) Chemical agents, for instance ricin, phosgene, and
sarin
5) Mass trauma , for instance explosions/blasts, burns,
and injuries
6) Natural disaster, for instance storms, floods, and earth
quakes
7) Radiation emergencies.
During the past ten years, Thailand had experience
to the natural infectious diseases outbreak and
natural disaster; for instance,
- on 1998, the 1st Food borne botulism from homecanned bamboo shoots there were 13 severe cases
with 2 death cases,
- on 2001, the Anthrax mail hoaxes, more than 200 hoax
letters had been send to important people and offices
- on 2002, SARS outbreak there were 9 probable SARS
cases with 2 death case,
- on 2006 the 2nd Food borne botulism from homecanned bamboo shoots 163 peoples got sick, 56 severe
cases with no death case,
- on 2004-09 Avian Influenza H5N1 1st and 2nd round
outbreak 25 confirmed cases with 17 died.
- on 2009-2010, Newly Influenza H1N1 outbreak 25
confirmed cases with 17 died.
- on 2011, National wide flood, 65 provinces under flood,
people 12.8 millions got affected, thousands, died and
lost, with economical lost 1.44 million*millions baht
- on early of 2012, Hand, foot and mouth outbreak
- October 2012- present, Diphtheria outbreak in Thailand,
we found about 40 confirmed cases, 4 death cases
1st Food borne botulism from home-canned
bamboo shoots
The Anthrax Mail Hoaxes
Possible scenarios 2 : Mass exposure, infection feared
Possible scenarios 1 : Suspected letter/object found
with/without exposure
??
Police
Officer
Investigate
No
tifi
Report
Report
ion
Police Officer
( la
b+
DDC or*
PHO
Hospital 1
cat
suspected letter/object
MOPH
-Investigation
-Scene protection
(Suspect case
Notification
Object
DMSc or
MScC
DDC or*
PHO
MOPH
DMSc or
MScC
Disease Control
Team
MOD
Notification (lab +ve)
Order
Disease Control
Team
Investigate
& Control
Operation
Hospital 2
Notification
Request
Hospital
Report
Victims
Notification
- Investigate
- Decontamination
- Advice
- Treatment
ve
)
Notification
Support
- Invest.&Control
- Specimen collect.
- Psycologic support
- Report
- Decontamination
Adjacent
Hospitals
Support
Military
Hospitals
Decon. Team
* Preparedness Center for Bioterrorism
* Preparedness Center for Bioterrorism
Possible scenarios 3 : Response to a cluster of cases, suspected of
bioterrorist attack, without an apparent exposure
Request
( if necessary)
MOPH Report
t
No
n
io
at
ific
DDC or
PHO*
Request
MOD
Disease Control
Team
Disinfection
Team
Order
Police
Officer
No
tific
atio
n
Hospital 1
InvestigationCase finding containment Report Source Ident. -
Support
Hospital 2
Adjacent
Hospitals
In case of
mass
illness,
execute
mass
casualty
plan
Support
Military
Hospitals
* Preparedness Center for Bioterrorism
Figure 8 specific scenarios for Thai HCWs and SRRTs
SARS outbreak
Thailand MOPH set up a special taskforce at DDC to
coordinate the response. This taskforce worked out with
concerned DDC and MOPH offices to organize initial
response to SARS which included these activities:
1) modifying existing surveillance to accommodate for detection
and investigation and community control of SARS,
2) developing technical guideline for hospital infection control,
3) arranging advocacy and orientation meetings with provincial
health offices and hospitals in the public and private sectors,
4) organizing medical equipment and supplies system in
support of the surveillance and infection control,
5) closely monitoring daily change of international and national
SARS situation, and
6) providing information for administrators and the public.
MOPH’s early response to the media was of a reactive
approach, trying daily to respond to questions and
correct rumors. By mid April, with MOPH’s SARS
operation center set up and running, MOPH resorted to
an organized proactive approach to the media.
All MOPH announcements, advises, situation updates
and technical information on SARS were released from
formal spokesmen and also posted on MOPH’s SARS
web page for public use. This level of managed
response to media virtually helped put MOPH in better
control with public information demand, and
presumably contributed tremendously to stabilization of
public sensitivity to the situation.
2nd Food borne botulism from home-canned
bamboo shoots: Thailand revised investigation and
response, laboratory diagnosis and case management
capacity after bird flu outbreak.
Figure 3 a botulism patient with mechanical ventilation
Figure 6 Information center for psychosocial support patient’s families and media Figure 7 reference processes from Nan province hospital to higher capacity hospitals
Thailand Flood 2011
Hand,Foot ,and Mouth Disease 2012
For Thailand, significant progress, it has been recognized
that the strength of public health infrastructures,
especially for surveillance, laboratory verification, case
management, risk communication and transparency of
information shared between each multi-sector task from
the nation level to local level, including building up
infectious diseases information system combine to
geographical information system.
ประเด็นการแลกเปลีย
่ นเรียนรู ้
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ ของประเทศไทย
1. การดาเนินงานทางด้านสอ
2. ประสบการณ์และการเรียนรูท
้ ไี่ ด้จากการเข้าร่วมประชุมฯ
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ
3. การดาเนินงานด้านการสอ
การประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการประกอบด้วยห ัวข้อหล ัก 4 เรือ
่ ง (1)
ื่ สารความเสย
ี่ ง เพือ
้ งต้นเกีย
1. ความรูเ้ บือ
่ วก ับการสอ
่ ให ้ผู ้เข ้าร่วมประชุม
เชงิ ปฏิบัตก
ิ ารฯ มีความรู ้ ความเข ้าใจเกีย
่ วกับคาจากัดความ แนวคิดและ
้
ื่อ สารความเส ี่ย งในงาน
ทฤษฎี พื้ น ฐาน รวมทั ้ง การประยุ ก ต์ใ ช การส
ทางด ้านสุขภาพและการสาธารณสุข ประกอบด ้วยหัวข ้อย่อย 3 เรือ
่ ง คือ
ี่ ง ภาวะฉุกเฉิน และการบริหารจัดการในภาวะฉุกเฉิน
• ความเสย
ื่ สารความเสย
ี่ ง
• แนวคิด และทฤษฎีทางด ้านการสอ
• ประสบการณ์ และการบริหารจัดการโรคระบาด
ื่ สารความเสย
ี่ ง เพือ
2. ยุทธศาสตร์ในการสอ
่ เป็ นข ้อมูลให ้ผู ้เข ้าร่วมประชุม
้
ื่ สาร
เชงิ ปฏิบต
ั ก
ิ ารฯ เรือ
่ งเกีย
่ วกับยุทธศาสตร์ทใี่ ชในการด
าเนินงานด ้านสอ
ี่ ง ประกอบด ้วยหัวข ้อย่อย 3 เรือ
ความเสย
่ ง คือ
ื่ สารโดยหน่วยงานภาครัฐต่างๆ
• การสนับสนุนการดาเนินงานสอ
ี
• การสนับสนุนการดาเนินงานโดยชุมชนและผู ้มีสว่ นได ้สว่ นเสย
ี่ งสูง
• การเข ้าถึงข ้อมูลข่าวสารของผู ้ด ้อยโอกาสและกลุม
่ เสย
• ความร่วมมือจากนานาชาติ และประเทศเพือ
่ นบ ้าน โดยเฉพาะในกรณี
โรคข ้ามพรมแดน
การประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการประกอบด้วยห ัวข้อหล ัก 4 เรือ
่ ง (2)
3. การส ื่อ สารความเส ี่ย งทีเ่ กีย
่ วข้อ งก บ
ั สุ ข ภาพและสาธารณสุ ข
เพื่ อ ให ้ผู ้เข ้าร่ ว มประชุม เช งิ ปฏิบั ต ิก ารฯ รั บ ทราบและมีทั ก ษะในการ
ื่ สารความเสย
ี่ ง ประกอบด ้วยหัวข ้อย่อย 4 เรือ
สอ
่ ง คือ
• การกาหนดเป้ าหมายและทาความเข ้าใจเป้ าหมาย
ื่
• การพัฒนาสารทีจ
่ ะสอ
• ทักษะพืน
้ ฐานของโฆษก
ื่ มวลชนและการนัดหมายสอ
ื่ มวลชน
• การบริหารจัดการสอ
ื่ สารความเสย
ี่ ง เพือ
4. จริยธรรมและกฎหมายทีเ่ กีย
่ วข้องก ับการสอ
่ ให ้
้
ื่ สารความเสย
ี่ งในงาน
ผู ้เข ้าร่วมประชุมเชงิ ปฏิบัตก
ิ ารฯ ประยุกต์ใชการส
อ
ด ้านสุข ภาพและสาธารณสุข อย่ า งเหมาะสม ประกอบด ้วยหั ว ข ้อย่ อ ย
3 เรือ
่ ง คือ
้ ยธรรมในการสอ
ื่ สารความเสย
ี่ ง
• การประยุกต์ใชจริ
้
ื่ สารความเสย
ี่ ง
• การประยุกต์ใชกฎหมายในการส
อ
ื่ สารความเสย
ี่ ง
• นโยบายกับการสอ
สรุปบทเรียนจากการประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการฯ ว ันที่ 1 (1)
สรุปบทเรียนจากการประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการฯ ว ันที่ 1 (2)
ผู ้แทนแต่ละประเทศได ้เรียนรู ้เกีย
่ วกับ
ี่ งทางด ้านสุขภาพต่างๆ
- ภาวะเสย
- การกาหนดหรือแยกแยะภัยสุขภาพ
- การบริหารจัดการเมือ
่ เกิดเหตุการณ์ภาวะฉุกเฉินทางด ้านสุขภาพ
- การส ื่อ สารความเส ี่ย งในสถานการณ์ ฉุ ก เฉิ น ทางด ้านการแพทย์แ ละ
สาธารณสุข
- ความท ้าทายของการส ื่อ สารในภาวะฉุ ก เฉิ น ทางด ้านการแพทย์แ ละ
สาธารณสุข
ื่ ถือและเช อ
ื่ มั่น ให ้กับ ส อ
ื่ มวลชน โดยใช หลั
้ ก ECCB,
- การสร ้างความเช อ
ึ ของผู ้อืน
E-Empathy การเข ้าใจความรู ้สก
่ , C-Concern ตระหนั กรู ้ถึง
ึ ของผู ้อืน
ปั ญหาและความรู ้สก
่ , C-Commitment การสร ้างความไว ้วางใจ,
B-Benefit
การได ้รับประโยชน์ทัง้ หน่ วยงานราชการ ประชาชน และ
ื่ มวลชน
สอ
สรุปบทเรียนจากการประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการฯ ว ันที่ 1 (2)
นอกจากนี้ผู ้แทนแต่ละประเทศได ้เรียนรู ้ประสบการณ์ของแต่ละประเทศ
บริหารจัดการในภาวะฉุกเฉิน ทางด ้านการแพทย์และสาธารณสุข ยกตัวอย่าง
- ประเทศฟิ ลป
ิ ปิ นส ์ บริหารจัดการกรณีการระบาดใหญ่ของโรคไข ้หวัดใหญ่
H1N1 อย่างไร
ี ในการบริหารจัดการการระบาดของ
- ประสบการณ์ของประเทศมาเลเซย
อหิวาตกโรค เป็ นต ้น
- ประสบการณ์ ก ารบริห ารจั ด การในภาวะฉุ ก เฉิน ทางด ้านการแพทย์แ ละ
สาธารณสุข ของประเทศไทย เป็ นประสบการณ์ ท ี่ทุก ประเทศให ้ความ
สนใจ เนื่องจากมีการบริหารจั ดการทีด
่ ีและสามารถควบคุมป้ องกัน การ
ิ ธิภาพ
ระบาดของโรคติดต่อได ้อย่างมีประสท
สรุปบทเรียนจากการประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการฯ วันที่ 2
ผู ้แทนแต่ ล ะประเทศได ้เรีย นรู เ้ กี่ย วกั บ ยุ ท ธศาสตร์ใ นการส ื่อ สารความเส ี่ย ง
ี ต่างๆ ได ้รับ
การเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ เพือ
่ ให ้ประชาชน และผู ้มีสว่ นได ้ส่วนเสย
ื่ สารความเสย
ี่ ง บทบาทของสอ
ื่ สารมวลชน การสอ
ื่ สาร
ทราบข ้อมูล การวางแผนการสอ
ี่ งทีป
ื่ มวลชน
ความเสย
่ ระสบความสาเร็ จ รวมทัง้ ได ้เรียนรู ้เกีย
่ วกับการบริหารจัดการสอ
ื่ มวลชนออกข่า ว” และสัญ ญาให ้น อ้ ยที่สุด
โดยเน น
้ “ให ้ข่า วเท่า ที่เ ราต ้องการให ้ส อ
แต่ทางานให ้มากทีส
่ ด
ุ ก็จะประสบความสาเร็จ และการแบ่งกลุม
่ เขียนข่าว เพือ
่ เสนอให ้
ื่ มวลชน เป็ นต ้น
สอ
สรุปบทเรียนจากการประชุมเชงิ ปฏิบ ัติการฯ วันที่ 3
ผู ้แทนแต่ละประเทศได ้รับเรียนรู ้เกีย
่ วกับ โครงสร ้างหน่วยงานและการดาเนิ นงานของ
ศู น ย์ บ ริห ารจั ด การส ื่อ สารความเส ี่ย งในภาวะวิก ฤติ (Managing
Crisis
ี และได ้เยีย
Communication Centre) ของกระทรวงสาธารณสุข ประเทศมาเลเซย
่ ม
ชมการด าเนินงานของศูนย์ฯ รวมทั ง้ ได ้แบ่งกลุ่มระดมความคิด เห็ นเรื่องการบริหาร
ื่ สารความเสย
ี่ งในภาวะวิกฤติ
จัดการสอ
ประเด็นการแลกเปลีย
่ นเรียนรู ้
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ ของประเทศไทย
1. การดาเนินงานทางด้านสอ
2. ประสบการณ์และการเรียนรูท
้ ไี่ ด้จากการเข้าร่วมประชุมฯ
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ
3. การดาเนินงานด้านการสอ
ื่ สารคามเสย
ี่ งแห่งเอเชย
ี
คูม
่ อ
ื สาหร ับการฝึ กอบรมบุคลากรด้านการสอ
ื่ สารคามเสย
ี่ งแห่งเอเชย
ี
คูม
่ อ
ื สาหร ับการฝึ กอบรมบุคลากรด้านการสอ
ื่ สารความเสย
ี่ งฯ
การดาเนินงานด้านการสอ
• ควรจัดให ้มีการอบรมบุคลากรทางการแพทย์และบุคลากรทีเ่ กีย
่ วข ้องระดับต่ างๆ
ื่ สารความเสย
ี่ งในภาวะฉุ กเฉินทางด ้านการแพทย์และ
ในประเทศ เกีย
่ วกับการสอ
สาธารณสุข (Echo training)
• สนั บสนุ นให ้บุคลากรทางการแพทย์และบุคลากรทีเ่ กีย
่ วข ้อง มีโอกาสเป็ นผู แ
้ ทน
ประเทศไทย เพื่อเข ้าร่ว มประชุม เช งิ ปฏิบัต ก
ิ ารฯ ดัง กล่า ว เพื่อ พั ฒ นาศัก ยภาพ
ี น
บุคลากร การสร ้างเครือข่าย และการธารงไว ้ของบทบาทประเทศไทยในอาเซย
่ การสนับสนุนงบประมาณ การอนุมัตใิ ห ้เดินทางไปราชการ เป็ นต ้น
เชน
• การจั ด ท าและผลิต ส ื่อ สองภาษา เพื่อ สามารถตอบสนองความต ้องการของ
ี นได ้อย่างมีประส ท
ิ ธิภ าพ เช ่น ภาษาไทยและภาษาอัง กฤษ
ประชาชนในอาเซ ย
เป็ นต ้น
• เสนอความคิด เห็ น ในการประชุ ม ระดั บ เจ า้ หน า้ ที่อ าวุ โ ส หรื อ รั ฐ มนตรี ว่ า การ
สาธารณสุข ในการจั ดฝึ กอบรมหรือประชุมเชงิ ปฏิบัตก
ิ ารร่วมกันของประเทศทีม
่ ี
ื่ มโยงข ้อมูลด ้านการระบาดวิทยาและดาเนินงาน
ชายแดนติดต่อเนื่องกัน เพือ
่ เชอ
ื่ สารความเสย
ี่ งเรือ
สอ
่ งโรคและภัยสุขภาพแก่ประชาชนร่วมกัน