The preparation meeting for
EPI/VPDs Surveillance Review
in Thailand
30 September 2014
Pak Ping Ing Tang Boutique Hotel, Nonthaburi
Implications of VPD Surveillance /EPI
Review for Thailand
Dr. Opart Karnkawinpong
Deputy Director General, DDC
ประวัตศิ าสตร์และความสาเร็จของงาน EPI ในประเทศไทย
ก่อนมี EPI




รัชกาลที่ ๓ ใช้ฝีหนอง, Dr. Bradley
รัชกาลที่ ๕ สั ่งฝี หนองจากฟิ ลิปปิ นส์
รัชกาลที่ ๖ ออกกฎหมายปลูกฝี
ก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒ (Rabies DT TT BCG)
 หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ โครงการนาร่องการสร้างเสริมภูมิคุม้ กันโรค
และเริ่มพัฒนาสูก่ ารบูรณาการ
 ๒๕๑๓ คณะกรรมการด้านวัคซีน
ประวัตศิ าสตร์และความสาเร็จของงาน EPI ในประเทศไทย
2520
 องค์การอนามัยโลก
 เริม่ ใช้วคั ซีน ๔ ชนิด ( BCG, DTP, OPV) ใน ก.ท.ม.
 Tetanus antitoxin ในหญิงมีครรภ์
ความสาเร็จจากอดีตสู่ปัจจุบนั
 เป็ นแผนงานด้านควบคุมโรคที่เป็ นที่ยอมรับว่าประสบ
ความสาเร็จอย่างสูง
 การกวาดล้างไข้ทรพิษ/โปลิโอ
 โรคติดต่อที่ป้องกันได้ดว้ ยวัคซีนลดลงอย่างชัดเจน
 เป็ นรากฐานในระบบสุขภาพที่ตอ่ ยอดให้งานอื่นๆ ได้พฒ
ั นา
ต่อไป เช่น งานส่งเสริมสุขภาพอื่นๆ เป็ นต้น
เกิดจากความร่วมมือของทุกภาคส่วน โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่
สาธารณสุขในพื้นที่ (ปิ ดทองหลังพระ)
Vaccine Introduction in Thai EPI
1977
1984 1986 1988 1990
1997
2002 2005
2011 2012
BCG
DTPw
OPV
(Typhoid)
M R
HB
JE
MMR
Flu
DTPw-HB
LA JE
HPV
Smallpox vaccination in 1838, Bangkok
งานสร้างเสริมภูมิคุม้ กันโรคในยุคที่มีการ
เปลี่ยนแปลง
ทาไมต้องมีการทบทวนแผนงานฯ ?
 ทาไปนานๆ จะเกิดความคุน้ เคย จนทาเป็ นงานประจา (Routine)
 การประเมินจะเป็ นเครือ่ งมือกระตุน้ การทางานอย่างเป็ นระบบและหาแนว
ทางการพัฒนาสมา่ เสมอ (เกิดความตืน่ รู ้ แต่อย่าตืน่ ตระหนก)
 ปั จจุบนั โลกเรามีความเปลี่ยนแปลงมาก มามีผลกระทบต่อการดาเนินงานของ
เรา ซึ่งเราจาเป็ นต้องประเมินตนเอง ให้ปรับตัวให้ทนั กับการเปลี่ยนแปลงของ
โลกยุคปั จจุบนั (รวมถึงการปฏิรูประบบสุขภาพด้วย)
 การที่องค์การอนามัยโลกมาในครั้งนี้ เพราะประเทศไทยมีความยินดีและเต็มใจ
เชิญองค์การอนามัยโลกเข้ามาร่วมประเมิน
 อย่าคิดว่า เราเป็ นผูถ้ ูกประเมิน อย่ากังวลกับผลว่าจะผ่านหรือไม่
 อยากให้มองเป็ นโอกาสการพัฒนา แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับผูเ้ ชี่ยวชาญจาก
ประเทศต่างๆ เพื่อพัฒนาตัวเราและงานของเราให้ดีข้ ึน
 ข้อเสนอสุดท้ายที่เป็ นข้อสรุป จะเป็ นประโยชน์กบั การพัฒนาแผนงานฯ ในระยะ
ยาวต่อไป
EPI ในยุคของการเปลี่ยนแปลง
Advanced
Science/New
technology/
innovation
Drug
company/
Oligopoly
Political
crisis
Complex health
issues/Pandemic
threat
EPI
Changing landscape of
GH and national
health /new strategic
partners/new funding
mechanism
Economics crisis
Health system
reform/decentrali
zation
ธรรมชาติของแผนงานฯ เมื่อโรคลดลง ในขณะที่ความครอบคลุมวัคซีนสูง เราก็
จะทาเห็นว่าไม่เป็ นปั ญหาแล้ว และทาเป็ นงานประจา ทาให้เกิด outbreak ณ จุด
ที่ ๓ และ ๔
แผนงาน EPI ในปั จจุบนั
DDC
NHSO
นโยบายและยุทธศาสตร์
Technical
development &
support/DDC &
network
NVI
การดาเนินงาน
สป./
สถานบริการ
DDC
เขตสุขภาพ
การให้บริการ
M&E
• การให้บริการใน
สถานพยาบาลภาครัฐ
• การจัดซื้ อจัดหา
• การขนส่ง/การกระจายวัคซีน
ฐานข้อมูลการเฝ้ าระวังโรค/ความ
ครอบคลุม/การให้บริการ/AEFI
BOE
NHSO
การบริหารจัดการ
DDC
ฐานข้อมูลการบริหารจัดการ
/การเงิน
NHSO
สนย.
ห น่ ว ย บ ริ ก า ร
M&E
ระ
ดั บ ต่
า ง ๆ
ระบบป้องกันควบคุมโรค และภัยสุขภาพของไทยในปั จจุบนั
องค์กรและเวทีระหว่างประเทศ
ระดับทวิภาคี ระดับภูมิภาคและ ระดับโลก
เช่น WHO, FAO, OIE, UNICEF,
ASEAN, APEC, ACMECS, etc.
่ น
ภาคสว
่
อิน
่ ๆ เชน
ธุรกิจ เอกชน
มหาวิทยาล ัย
NGOs
• กาหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์ แนวทาง
มาตรฐาน
• สนับสนุนวิชาการ ปฏิบตั กิ าร
สธ
• กากับ ประเมินผล
กรม
• บังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้อง
สคร
• สนับสนุนวิชาการ ปฏิบตั กิ าร
• กากับ ประเมินผล
• ปฏิบตั กิ ารป้องกันควบคุมโรค
สสจ รพศ
รพท
สสอ รพช
รพสต
อปท
• สนับสนุนปฏิบตั กิ าร
• ปฏิบตั กิ ารป้องกันควบคุมโรค
• ออกข้อบัญญัตทิ อ้ งถิ่น
ชุมชน
ผูน้ าชุมชน อาสาสมัคร
กลุม่ กิจกรรมในชุมชน
กิจกรรม
และพฤติกรรม
ป้องกัน ควบคุมโรค
ในชุมชน
13
หลักการระบบสร้างเสริมภูมิคมุ ้ กันโรคที่พึงประสงค์
Evidence-based
knowledge
Epidemiological data
Situation of PH problems
(Global/national/local)
Policy
Implementation
Regional
Provincial
อปท/
ชุมชน
Local
 การสร้างเสริมภูมิคมุ ้ กันโรคเป็ นความ
รับผิดชอบ/ความมีสว่ นร่วมของทุกภาคส่วน
 ประชาชน ชุมชน และท้องถิ่น เป็ นผูม้ ีบทบาท
สาคัญที่สุด และเป็ นรากฐานสาคัญของการ
ดาเนินงาน
 หน่วยงานส่วนท้องถิ่น ส่วนภูมิภาค และ
ส่วนกลาง มีบทบาทชัดเจนและทางานสอด
ประสาน/บูรณาการอย่างมีประสิทธิภาพ
 การดาเนินงานบนพื้นฐานของสภาพปั ญหา
และวิชาการมากกว่าตอบโจทย์ระบบราชการ
และการเมือง
 มีแผนการพัฒนาที่ตอ่ เนื่องและยั ่งยืน ทันต่อ
สถานการณ์
 มีความคล่องตัวและความยืดหยุน่ สูง
ผลผลิตที่พึงประสงค์
Evidence-based
knowledge
Epidemiological data
Situation of PH problems
(Global/national/local)
Policy
Implementation
Regional
Provincial
อปท/
ชุมชน
Local
 การบริหารจัดการในภาพรวมของประเทศ มี
การบูรณาการที่มีประสิทธิภาพ
 ระบบเฝ้ าระวังที่มีความครอบคลุมสูง ตรวจจับได้
เร็ว เป็ นแบบเชิงรุกมากกว่าเชิงรับ และมีการนา
ข้อมูล มาใช้ประโยชน์จริง
 การพัฒนาการจัดการความรู ้ งานวิชาการ วิจยั และ
พัฒนา ที่ตอบสนองและแก้ปัญหาโรค/ภัยสุขภาพ
ของประเทศอย่างแท้จริง
 การเตรียมความพร้อมและตอบโต้ตอ่ โรค/ภัย
สุขภาพ อย่างมีประสิทธิภาพ โดยทุกคนเป็ น
เจ้าของและมีส่วนร่วม
 การพัฒนาและปรับปรุงกฎหมาย กฎ ระเบียบที่
เกี่ยวข้อง มีความสะดวก รวดเร็ว ตอบสนองได้ทนั
ต่อสถานการณ์ที่มีการเปลี่ยนแปลงอยูต่ ลอดเวลา
 พัฒนาบุคลากรเป็ นระบบและต่อเนื่อง เพื่อความ
ยั ่งยืนของงาน
สิ่งที่คาดหวังจากการประเมินในครั้งนี้
 งานสร้างเสริมภูมิคมุ ้ กันโรคเป็ นงานที่สาคัญมาก ต้องทาอย่างเอาใจใส่และ
ต่อเนื่อง เพื่อผลสาเร็จในระยะยาวและเป็ นเกราะคุม้ ครองประชาชนให้ปลอดภัย
จากโรค
 การเตรียมการและความร่วมมือร่วมใจของทุกฝ่ าย สาคัญมากกว่าผลการ
ประเมิน
 อยากเห็นการเตรียมการที่ดีและมีแนวทางการพัฒนาแผนงานฯ อย่างเป็ นระบบ
และต่อเนื่อง ไม่เฉพาะเจาะจงแต่ในช่วงที่มีการประเมินเท่านั้น
 ถือว่าการประเมินเป็ นโอกาสในการพัฒนา ทั้งในระดับบุคคลและในระดับ
แผนงาน
 ทุกคนเป็ นส่วนหนึ่งของแผนงานฯ เป็ นหนึ่งเดียว ทั้งส่วนกลางและในภูมิภาค
 จังหวัดเป็ นเจ้าของงาน EPI ในระดับพื้นที่ ซึ่งเป็ นกาลังสาคัญที่จะผลักดันงานให้
สาเร็จ
Briefing on draft protocol for EPI/VPDs
Surveillance Review in Thailand
Piyanit Thammapornpilas, MD.
Senior expert, DDC, MOPH
 WHO SEARO
สนับสนุนการดาเนินงานแผนงานสร้างเสริมฯ แก่ประเทศสมาชิก
โดยมีการทบทวนแผนงานสร้างเสริมภูมิคมุ ้ กันโรค
เพื่อการพัฒนาแผนงานฯ ให้เข้มแข็ง นาสูเ่ ป้าหมายที่ต้งั ไว้
 ประเทศไทยมีการทบทวนครั้งสุดท้าย เมื่อปี ค.ศ. 2004
(พ.ศ.2547)[AEFI surveillance Review]
ระยะเวลาประเมิน
6 ถึง 19 พฤศจิกายน 2557
Purposes
1
Program
implementation and
management
Coverage/service
delivery/risk groups
2 VPDs/AEFI
5
surveillance
3
Lessons
learned in
adult
immunization
Record/reporting
system
6
4
Measles/CRS
elimination
Polio
eradication
6-7 November
Briefing session: Team orientation,
Overview of Thai system
10-14 November
Field work, 13 teams for 12 regions and BKK
[Desk review, interview, site visit]
16-17 November
Team meeting and report writing
18-19 November
Debriefing and recommendations
Team composition
 1 external expert (team leader): WHO
staff or EPI manager from neighboring
countries
 2 local experts: one from central office
and one from regional office
Methods
Tools





Desk review of the document and data
Interview related health personnel
Data tracking at all levels
Site visit to service delivery
Rapid assessment on immunization
coverage through convenient sampling if
required
• Individual expert !!
• Checklist and questionnaire



4 or 5 provinces per region
2 districts per provinces
1 hospital and 1 health center per districts
 High risk province/districts based on the risk
assessment of EPI/VPD surveillance
 Areas or health facilities with low performing due to
social, administrative or other reasons
 Migrants
 Border areas with high to medium risk countries
 Areas with conflicts
 Based on other criteria set by the review team leader
การเตรียมการ
 ดาเนินการร่วมกับ องค์การอนามัยโลกในกาหนดกรอบการประเมิน
 รายงานให้ผบู ้ ริหารระดับสูงใน กสธ. (ส่วนกลาง และเขตบริการ) เพื่อพิจารณาให้
การสนับสนุนที่เหมาะสม และสั ่งการเตรียมความพร้อมในระดับพื้นที่
 เตรียมความพร้อม local expert
 เตรียมข้อมูลที่เกี่ยวข้องสาหรับองค์การอนามัยโลก เพื่อใช้ประกอบการตัดสินใจ
เลือกพื้นที่เข้าประเมิน
 แจ้งทุกจังหวัดทราบเบื้องต้น ถึงกาหนดการประเมิน เพื่อให้ทุกพื้นที่เตรียมความ
พร้อมในด้านเอกสารต่างๆ
 แจ้งจังหวัดทราบรายชื่อพื้นที่ที่จะเข้าประเมินจริง (ประมาณ 1 สัปดาห์ก่อนการ
ประเมิน)
ภายหลังการประเมิน
 รายงานให้ผบู ้ ริหารระดับสูง ทราบถึงข้อค้นพบที่ควรปรับปรุง
 จัดทาแผนปรับปรุงข้อด้อยต่างๆ ทั้งในระดับประเทศ ระดับเขตบริการ และระดับ
จังหวัด
Proposed roles and responsibilities of Thai
experts for EPI/VPD Surveillance Review in
Thailand
Attaya Limwattanayingyong, MD, MSc
VPDs section, BGCD, DDC
EPI/VPD surveillance Review in Thailand by WHO
6-7 November
Briefing session: Team orientation,
Overview of Thai system
10-14 November
Field work, 13 teams for 12 regions and BKK
[Desk review, interview, site visit]
16-17 November
Team meeting and report writing
18-19 November
Debriefing and recommendations
บทบาทของผูเ้ ชี่ยวชาญจากประเทศไทย
WHO Review Team
International
expert
Thai
expert
Local
personnel
บทบาทของผูเ้ ชี่ยวชาญจากประเทศไทย
Roles
 เป็ นแกนหลักในทีม เพื่อประสาน สนับสนุน
ให้การประเมินเป็ นไปด้วยความราบรื่น ใน
ด้านวิชาการ โดยเฉพาะการลงทางาน
ภาคสนาม
 ร่วมกับ International expert ในการจัดทา
รายงานผลการประเมินในด้านต่างๆ (ให้
ข้อคิดเห็นต่อข้อสรุปของ international expert
ในการประเมินแต่ละวัน)
 ให้ขอ้ มูลที่ถูกต้องของพื้ นที่แก่ International
expert ได้อย่างเหมาะสม
 ไม่ปกป้องประเทศในทางที่ไม่ถูกต้อง
 ให้ขอ้ มูลประเด็นปั ญหาสาคัญที่เป็ นประโยชน์
ต่อการพัฒนา




Capacity
สามารถเชื่อมโยงนโยบายสาคัญใน
ระดับประเทศ ที่เชื่อมโยงถ่ายทอดไปยังการ
ทางานระดับพื้นที่
เข้าใจปั ญหาโรคสาคัญ ความครอบคลุม
วัคซีน การระบาดของ VPDในพื้นที่เป็ นอย่าง
ดี
เชื่อมโยงงาน EPI/VPD surveillance ในแนว
ระนาบในระดับพื้นที่ ได้อย่างเป็ นระบบและ
เข้าใจภาพรวม
สื่อสารความเข้าใจระหว่างผูป้ ฏิบตั งิ านใน
พื้นที่ กับ international experts
รูปแบบการทางาน
ลงประเมิน
ภาคสนาม
International
expert
สรุปผลรายวัน
อภิปราย
แลกเปลี่ยนกับทีม
ข้อสรุปรายวัน
ข้อสรุปในภาพเขต
ข้อสรุปในภาพรวมของภาค
ผลการประเมินและข้อเสนอแนะ
ระดับประเทศ
ข้อความรูท้ ี่จะเป็ นประโยชน์ในการร่วมทีมประเมิน
VPD/AEFI surveillance
EPI
 ระบบเฝ้ าระวังโรคติดต่อที่ป้องกันได้ดว้ ย  ระบบกลไกนโยบายของประเทศที่
วัคซีนและ AEFI ที่มีความไว คุณภาพ
เกี่ยวข้องกับงานสร้างเสริมภูมิคุม้ กันโรค
(New vaccine introduction, vaccine
ข้อมูลดี
management and logistics, national
 ระบบรายงานข้อมูลโรค ความครอบคลุม
vaccine policy, policy on migrant)
วัคซีนในทุกระดับ (หัด โปลิโอ ไข้สมอง
 บทบาทของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในระดับ
อักเสบ)และกลุม่ ประชากรเฉพาะ
นโยบาย
(แรงงานข้ามชาติ), ชายแดน
 Vaccine financing at national level
 Reporting flow, data flow and data
and UHC
analysis
 EPI performance monitoring
system/services
 Impact of health system reform
Proposed tentative schedule of the field work
on 10-14 November 2014
Attaya Limwattanayingyong, MD, MSc
VPDs section, BGCD, DDC
กรอบเวลาและแนวทางการทางานภาคสนาม
7 พ.ย.
10 พ.ย.
11 พ.ย.
12 พ.ย.
13 พ.ย.
แนวทางการทางานภาคสนามและกรอบการจัดทารายงาน (13 ทีม)
การใช้เครื่องมือ (Questionnaire, checklist)
เดินทางลงพื้นที่
ประชุมทีมเพื่อเตรียมลงพื้นที่ในวันแรก ตกลงวิธีการทางานในทีม การใช้
เครื่องมือประเมิน แผนการเดินทางและ logistic รายวัน
จังหวัดที่ ๑ ลงพื้นที่ โรงพยาบาลจังหวัด รพช หรือ รพสต. (AAR)
จังหวัดที่ ๒ ลงพื้นที่ โรงพยาบาลจังหวัด รพช หรือ รพสต. (AAR)
จังหวัดที่ ๓ ลงพื้นที่ โรงพยาบาลจังหวัด รพช หรือ รพสต. (AAR)
จังหวัดที่ ๔ ลงพื้นที่ โรงพยาบาลจังหวัด รพช หรือ รพสต. (AAR)
14 พ.ย.
จังหวัดที่ ๕ ลงพื้นที่ โรงพยาบาลจังหวัด รพช หรือ รพสต. (AAR)
9 พ.ย.
AAR: After Action Review
รูปแบบรายงาน
Findings
• VPD surveillance, AEFI
structure
(National/Regional/Provincial/local)
 Network and flow
 Case reporting, case
investigation and follow up
 Laboratory?
 Outbreak response
immunization
Focus: measles, AFP
Conclusion and
Recommendations
Examples
The AFP surveillance and
response guidelines, including
the case definition, should be
reviewed and revised as
appropriate and distributed to all
relevant surveillance staff, public
and private medical providers,
and other key partners at all
levels
รูปแบบรายงาน
Findings
 Surveillance system
performance
 Impact of health system
reform
 Special populations
 Cross border cases
Conclusion and
Recommendations
 Consideration should be
given to include AFP
surveillance as one of the
national health indicators.
Each Regional Inspector
General should review the
performance of the
surveillance system as well as
the EPI coverage as part of his
routine monitoring
รูปแบบรายงาน
Findings
Conclusion and
Recommendations
 EPI national mechanisms and
 Policy harmonization in new
related policies
vaccine introduction
 EPI structure and key
stakeholders including their roles  Clear roles of key stakeholders
 Financing at national level and
at policy level in……..
UHC
 Policy on migrants
 EPI performance and M&E
system (coverage and quality of
service and cold chain)
 Impact of Health system reform
 Special populations
 Cross border
Group work on risk characteristics
assessment by districts
WHO representative
Management preparation of the review
Attaya Limwattanayingyong, MD, MSc
VPDs section, BGCD, DDC
การเตรียมการ
 ประสานจังหวัดในเขตให้ทราบว่าจะมี EPI/VPD review
 ทีมวิชาการลงพื้นที่ภาคสนาม/ทีมบริหารจัดการ logistics (การเดินทางและประสาน
ผูเ้ กี่ยวข้องมาร่วมกับทีม)
 วางแผนและตารางการทางาน/การเดินทางร่วมกับทีมส่วนกลาง
 การเตรียมความพร้อมข้อมูลเอกสารที่เกี่ยวข้องสาหรับการ review ในสถานบริการ
 ระบบรายงานโรคและ flow การรายงาน ข้อมูลความครอบคลุมวัคซีน
 การสอบสวนโรคและการตอบสนองในกรณีมีรายงานโรค/AEFI
 คุณภาพบริการ ระบบลูกโซ่ความเย็น
 โรคหรือประเด็นที่น่าสนใจ (หัด โปลิโอ หัดเยอรมัน ไข้หวัดใหญ่)
 ประเด็นเฉพาะ ในพื้นที่เฉพาะ (สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ จังหวัดชายแดน ประชากร
กลุ่มเฉพาะ)
 กรณีที่มีการระบาดของโรค (ควรสรุปรายละเอียดและแนวทางการควบคุมโรครวมถึงการ
แก้ไขปั ญหาระยะยาวด้วย เช่น จังหวัดที่มีคอตีบระบาด)
เอกสารที่ควรเตรียม
 คู่มือ ตารา แนวทาง (ตาราวัคซีน แนวทางการกาจัดโรคหัด แนวทางโปลิโอ ระบบ
ลูกโซ่ความเย็น มาตรฐาน EPI แนวทางการเฝ้ าระวังโรค แนวทางการสอบสวนโรคที่มี
การระบาดในพื้นที่ แนวทางการให้วคั ซีนไข้หวัดใหญ่ injection safety, waste
management แนวทางการบริหารจัดการวัคซีน)
 Immunization card, Brochure, poster, pamphlet
รายงานที่ตอ้ งเตรียม






ทะเบียนบริการ (๕ ปี )
ทะเบียนติดตาม(๕ ปี )
ทะเบียนรับจ่ายวัคซีน (๑ ปี )
บันทึกอุณหภูมิตเู ้ ย็น (๑ ปี )
รายงาน ๕๐๖ (๕ ปี )
รายงานการสอบสวนโรค/AEFI (๕ ปี )
สถานที่และอุปกรณ์






ตูเ้ ย็นและการจัดวางวัคซีนในตูเ้ ย็น
Ice pack, กระติก
เข็ม กระบอกฉีดยา
การกาจัดขยะ
อุปกรณ์กูช้ ีพ
ตระเตรียม แต่ไม่ตกแต่ง
เมื่อทราบจังหวัดที่กาหนด (ภายในสัปดาห์ที่ ๒ หรือ ๓ ตุลาคม)
EPI and VPD
expert team
Provincial team
 ข้อมูลและสิ่งที่ตอ้ งเตรียมการ
 ผูร้ บั ผิดชอบหลักในแต่ละสถาน
บริการ
 การบริหารจัดการแผนเดินทาง
และตารางการตรวจประเมิน
 เน้นเรียบง่าย