Διαπανεπιστημιακό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών
Μουσειολογία
Εργαστηριακό σεμινάριο:
‘Ερμηνευτική μεθοδολογία για
παραδοσιακές, ψηφιακές και
κινητές πλατφόρμες’
7 & 8 Ιανουαρίου
4 & 5 Φεβρουαρίου 2012
Ενότητα 1:
Μουσεία και δημιουργία νοήματος
•
•
•
•
Μουσεία και δημιουργία νοήματος.
Μουσεία ως φορείς άτυπης μάθησης.
Mάθηση και ερμηνεία.
Σχεδιασμός ερμηνευτικής στρατηγικής και οργάνωση
περιεχομένου σε ερμηνευτικές ενότητες.
Πρακτικές ασκήσεις:
• Σχεδιασμός μιας ερμηνευτικής στρατηγικής για μια
έκθεση ή συλλογή.
• Ερμηνεία εκθεμάτων μέσα στην έκθεση. Συγγραφή
λεζάντας για ένα έκθεμα.
Ενότητα 2:
Ερμηνευτικές προσεγγίσεις για διαφορετικές
μαθησιακές ανάγκες
• Χρησιμοποιώντας τη ‘συναισθησία’ ως δημιουργικό
άξονα για μια εναλλακτική ερμηνευτική μεθοδολογία
(μουσική, ποίηση, θέατρο, χορός κλπ).
• Ερμηνεύοντας μουσειακά εκθέματα για διαφορετικές
ηλικίες, μαθησιακές κατηγορίες και ανάγκες
• Ερμηνεύοντας για άτομα με ειδικά χαρακτηριστικά
(ΑΜΕΧ).
Πρακτικές ασκήσεις:
• Σχεδιασμός μιας εναλλακτικής ερμηνευτικής
προσέγγισης.
• Ερμηνεία για άτομα με περιορισμένη ή καθόλου
όραση. Εργαστήρι τεχνικής ‘Περιγραφή έργων’.
Μουσεία και δημιουργία νοήματος
«The work of interpretation…is to give cognitive
hooks to the hookless, and assure that these hooks
are sufficiently varied so that they can successfully
land in the mental fabric of a broad array of visitors.
Once visitors have a framework, all kinds of sensory
impressions, emotions and reflections can weave
themselves into the fabric of perception. In fact, the
more you know about a subject, the more you can
learn about it (presuming the mental model you are
working with accommodates the new
information).» Peter Samis, SFMOMA
Hermeneutics>ερμηνεύω> Ερμής
Διαμεσολαβητής
Αγγελιοφόρος
Εφευρέτης της γλώσσας & γραφής
De Interpretatione, Αριστοτέλης
Wilhelm Dilthey
Martin Heidegger
Ερμηνευτική μουσειολογία
•
•
•
•
•
Falk, J.H. and Dierking
Hooper-Greenhill, E.
Peter Samis
Nancy Proctor
Sebastian Chan
Ερωτήματα
• Τα μουσεία στεγάζουν αντικείμενα ή ιδέες?
• Τα μουσειακά αντικείμενα έχουν νόημα sui
generis?
• Τί είναι αυθεντικό και τί όχι?
• Πόσο ‘άτυπη΄ είναι η μουσειακή μάθηση?
Σχεδιάζοντας ένα ερμηνευτικό
πρόγραμμα
• Ποιό είναι το κοινό σου? Τί περιμένουν/έχουν
συνηθίσει?
• Τι έχεις στη διάθεσή σου από υποδομές,
δυναμικό, τεχνολογία, εγκαταστάσεις,
προυπολογισμό, περιεχόμενο, επιμελητές?
• Πώς συνδέονται μεταξύ τους οι διάφορες
ερμηνευτικές σου λύσεις? (ΠΡΙΝ-ΚΑΤΑ-ΜΕΤΑΧΩΡΙΣ ΕΠΙΣΚΕΨΗ)
Τι θεωρείται ‘ερμηνευτικό’ εργαλείο?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Το κτήριο?
Οι διαδρομές στο χώρο του μουσείου?
Η εκθεσιακή διήγηση?
Οι γραπτές πληροφορίες στο χώρο?
Ξεναγήσεις, διαλέξεις, ομιλίες?
Εμπειρίες με κινητά ερμηνευτικά συστήματα?
Ο ιστότοπος?
Οι φύλακες/προσωπικό του μουσείου?
Το εκθεσιακό πρόγραμμα?
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα?
Eρμηνευτικά εργαλεία
• Χωροταξικά (διαδρομή, προθήκες, φωτισμός)
• Θεματικά (εκθεσιακή διήγηση, εκθεσιακό
πρόγραμμα, επιμέλεια)
• Πληροφοριακά (λεζάντες, πάνελς, κινητά
ερμηνευτικά συστήματα, φυλλάδια,
κατάλογος, ψηφιακά κείμενα)
• Εμπειρίες (εναλλακτικές ερμηνευτικές
προσεγγίσεις, πολυμεσικά εργαλεία, multisensory, ξεναγήσεις)
Λεζάντες
Γράφοντας ερμηνευτικές λεζάντες
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Γράφε απλά
Χρωμάτισε το λόγο με αναλογίες & παραδείγματα
Όχι τεχνικούς, δυσνόητους όρους
Μια ιδέα ανά πρόταση
Χρησιμοποίησε ερωτήσεις
Γράφε για το κοινό σου
Ζωντανές λέξεις
Κάνε τον θεατή να κοιτάξει καλύτερα το έργο
Κάνε πολλούς ελέγχους
Όχι παραπάνω από 75 λέξεις
Font size > 16
Keep them short n’ sweet- under 60 words labels
Τεχνικές για καλύτερες λεζάντες
• Όχι μόνο ‘πληροφορίες ταφόπλακας’
• Η τέχνη της μυθοπλασίας (storytelling,
narratives)
• Κλήση σε δράση (Call to action)
• Συμμετοχική εμπειρία
• Δυνατότητα επισημείωσης/μεταφοράς
Ερώτηση και call to action
Μια άλλη φωνή: The Bigger Picture (TATE)
Παράδειγμα λεζάντας από το ΜΟΜΑ
The Starry Night, Vincent van Gogh (Dutch, 1853-1890)
"This morning I saw the country from my
window a long time before sunrise," the artist
wrote to his brother Theo, "with nothing but the
morning star, which looked very big." Rooted in
imagination and memory, The Starry Night
embodies an inner, subjective expression of van
Gogh's response to nature. In thick sweeping
brushstrokes, a flamelike cypress unites the
churning sky and the quiet village below. The
village was partly invented, and the church spire
evokes van Gogh's native land, the Netherlands.
Άσκηση
Ξαναγράψε (αν χρειάζεται κατά τη γνώμη σου)
τη λεζάντα
Eναλλακτικές ερμηνευτικές μέθοδοι
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ήχος
Μουσική
Θέατρο
Performance
Παντομίμα
Μόδα
Παιχνίδι
Εικόνα
Βίντεο
Ερμηνεία με soundscapes
http://www.nationalgallery.org.uk/visiting/soun
ds-of-the-gallery/*/viewPage/4
Χρησιμοποιώντας εναλλακτικές
ερμηνευτικές μεθόδους για μια
ολιστική ερμηνευτική προσέγγιση
Παράδειγμα –John Martin’s Apocalypse στην Tate Britain
John Martin’s Apocalypse Interpretative plan
•
•
•
•
•
•
•
Κατάλογος
Φυλλάδιο
Λεζάντες
Επιτοίχια κείμενα
Δραματουργημένη ψηφιακή παρουσίαση μέσα στην έκθεση
Πολυμεσικός οδηγός + κείμενά του στο microsite
Συνοδευτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα και Late@Tate
πρόγραμμα
• Twitter- διαδραστικό μυθοπλαστικό κοινωνικό παιχνίδι
• Curator’s Blog- αρθράκια για την έκθεση
• The Great British Art Debate Blog- αναφορές με link από το
microsite της έκθεσης
Ερμηνεύοντας για παιδιά
http://www.nga.gov/fcgibin/tinfo_f?object=41581
Further webliography
http://www.museumsassociation.org/museumpractice/exhibition-labels/17102011-riversidestorytelling
http://mgnsw.blogspot.com/2011/11/engagingaudiences-through-perths-chogm.html
http://australianmuseum.net.au/Writing-Textand-Labels
Ερμηνεύοντας για άτομα με
περιορισμένη όραση
• http://www2.tate.org.uk/imap/imap2/pages/
animated/leger.html
Άσκηση:
Γράψτε μια
περιγραφή
για άτομα
με περιορισμένη
όραση
Ποπόβα Λιουμπόβ, "Νεκρή φύση"
(ζωγραφικό έργο, 53 x 70,5 εκατοστά)
Στο έργο απεικονίζεται νεκρή φύση με κανάτα
(γαλατιέρα), πιάτο και κουτάλι, καλάθι με
φρούτα, μπολ με μαρμελάδα και πετσέτα
τοποθετημένα σε τραπέζι, τμήμα του οποίου
καταλαμβάνει τον κύριο όγκο της ζωγραφικής
επιφάνειας. Στο τραπέζι είναι στρωμένο λευκό
τραπεζομάντιλο. Στο φόντο, πίσω από κτιστό
κιγκλίδωμα τμήμα του οποίου είναι ορατό,
διακρίνεται τμήμα δασώδους έκτασης.
Ενότητα 3:
Ερμηνευτική μεθοδολογία για ψηφιακά
περιβάλλοντα- διαδίκτυο
• Από την αρχιτεκτονική της πληροφορίας στο περιεχόμενοσχεδιασμός καλύτερης homepage για διευκόλυνση
ερμηνείας του αντικειμένου του μουσείου.
• Σχεδιασμός ψηφιακών εμπειριών.
• Data Visualisation: Παρουσίαση πληροφορίας με
γραφιστικό και οπτικό τρόπο.
• Σχεδιασμός πολυμεσικού υλικού: δημιουργία σεναρίων για
ερμηνευτικά βίντεο.
Πρακτικές ασκήσεις:
• Συγγραφή/ επεξεργασία κειμένου για το διαδίκτυο.
• Σχεδιασμός μιας εικονικής έκθεσης με θεματικό ή
αφηγηματικό χαρακτήρα.
Παράδειγμα:
Caryatid from the Erechtheion
The Acropolis, Athens, Greece, around 420 BC
One of six who served in place of columns in a porch of the temple
• Caryatids are female figures serving as supports. The most likely derivation of their
name is from the young women of Sparta who danced every year in honour of
Artemis Karyatis ('Artemis of the Walnut Tree'). This is one of six caryatids that
held up the roof of the temple on the Acropolis known as the Erechtheion.
• She wears a peplos, a simple tunic pinned on each shoulder. Her hair is braided
and falls in a thick rope down her back. She probably held a sacrificial vessel in one
of the missing hands.
• The figure strongly resembles the women of the east frieze of the Parthenon,
which had just been completed when work on the Erechtheion began. She carries
an architectural capital like a basket on her head. From the side, her burden seems
to bear down upon her; the weight is taken on the right leg, encased in
perpendicular folds arranged like the fluting of a column shaft. The other leg is
flexed with the drapery moulded to it.
• Between 1800 and 1803 G.B. Lusieri, acting on behalf of Lord Elgin, removed this
caryatid, which stood second from the left on the front of the south porch. During
the Greek War of Independence (1821-33) the Erectheion was reduced to ruins,
although the caryatids survived. It has since been reconstructed. The British
Museum's caryatid is better preserved than her sisters, which have now severely
weathered. They have recently been removed to the Acropolis Museum and
replaced by casts.
Παράδειγμα
Female figurine of the canonical type (Kapsala variety)
marble
Cycladic
Early Cycladic II period - Syros phase
2800-2300 BC
H.: 25.2 cm / W.(max): 6 cm
Unknown provenance
Description
Cycladic art attained maturity during the Early Cycladic II period, with the creation of the
distinctive figurine type that was to hold sway for the next five hundred years. This type has been
called "canonical" because it displays constant morphological canons and artistic conventions,
such as the folded arms above the abdomen (with left over right), slightly flexed knees, backward
tilt of the head and slanting feet.
Researchers have distinguished five different varieties of the canonical type. The "Kapsala
variety", named after the Early Cycladic cemetery on Amorgos where it was first identified, is the
earliest and is dated to the early phase of the Early Cycladic II period. Figurines of this variety are
small (h. 13-37 cm.) and distinguished by plasticity in the treatment of the body, ovoid head,
curvaceous profiles and almost complete absence of incised details. Nonetheless, the presence of
certain traits reminiscent of figures of the later "Spedos variety" (lyre-shaped head, acutely
slanting feet) places this particular example in a transitional phase between the two varieties.
The majority of canonical figurines are of nude female figures, which several researchers
interpret as representations of fertility or chthonic deities. However, the issue of interpretation is
a complex one and is linked directly with the use of the figurines: some researchers attach
considerable importance to their frequent occurrence in graves and interpret them as apotropaic
images, substitutes for sacrifices, companions of the dead or symbols of social status, while
others maintain that they were for cultic use and consider them votive offerings depicting
devotees.
Παράδειγμα
Marble figurine of a woman
Early Bronze Age, about 2600-2400 BC
From the Cyclades, Aegean Sea
The Early Bronze Age inhabitants of the Cyclades made marble figurines of
this type between about 2700 and 2400 BC. Though a few male figures are
known, as well as rare musician figures, they are usually female and naked
with folded arms. Their heads have no features apart from a sculpted nose,
though facial features were often originally added in paint. The elongated
crown of the head was also frequently painted, perhaps to indicate a hairstyle
or headdress. The arms are folded, the right always underneath the left, and
the feet point downwards, so that they are designed either to lie down, or to
be propped up or perhaps carried.
The care and time taken to produce these figures, in marble rather than some
softer material, and in a well-defined form that was maintained over
centuries, suggests that they were important to the people who made and
used them. They probably had religious significance and are unlikely to have
been dolls or toys. Most come from graves, though they have also been found
in settlements. They perhaps had some use in the rituals of the living before
accompanying their owners to the grave.
Παράδειγμα:
Μαλέβιτς Καζιμίρ, "Μαύρο Ορθογώνιο" (αχρονολόγητο)
Μαλέβιτς Καζιμίρ, "Μαύρο Ορθογώνιο" (αχρονολόγητο)
(ζωγραφικό έργο, 24 x 17 εκατοστά)
Ο Καζιμίρ Μαλέβιτς είναι ένας από τους πλέον πολυδιάστατους και ριζοσπαστικούς καλλιτέχνες
της πρωτοπορίας που στη δημιουργική του πορεία πέρασε από τον ιμπρεσιονισμό και τον
συμβολισμό των αρχών του 20ου αιώνα για να συνδεθεί στη συνέχεια με τον κυβοφουτουρισμό
και να επηρεαστεί από την «υπέρλογη γλώσσα» των Ρώσων φουτουριστών, την γλώσσα που
έχει αποκτήσει δικό της πρωτογενές νόημα με βάση όχι τη γνώση αλλά την αίσθηση και την
εμπειρία, για να αναπτύξει τη δική του θεωρία περί μη-αντικειμενικής ζωγραφικής που της
έδωσε το όνομα «σουπρεματισμός». Ο «σουπρεματισμός» πρωτοπαρουσιάστηκε στην έκθεση
«Τελευταία φουτουριστική έκθεση 0,10» στην Πετρούπολη το 1915. Τα σουπρεματιστικά έργα
του Μαλέβιτς ήταν απαλλαγμένα από κάθε είδους αντικείμενο και παρουσίαζαν συνθέσεις
γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων που στόχο είχαν να δηλώσουν τον πρωτεύοντα ρόλο της
φόρμας έναντι του περιεχομένου και να δηλώσουν ότι η φόρμα είναι αυτή που προσδίδει το
περιεχόμενο και όχι το αντίθετο, όπως συνέβαινε έως τότε. Η λέξη «σουπρεματισμός»
προέρχεται από τη λατινική ρίζα «suprem» (υπεροχή, κυριαρχία) και δηλώνει, σύμφωνα με τον
Μαλέβιτς, την υπεροχή του χρώματος πάνω σε όλα τα άλλα τεχνικά μέρη του πίνακα. Ο
Μαλέβιτς θεωρούσε τον εαυτό του ιδιότυπο ρεαλιστή, μόνο που έβλεπε τον ρεαλισμό σε μια
φανταστική πραγματικότητα «στην οποία για να φτάσεις πρέπει να απομακρυνθείς από την
ορατή πλευρά της ζωής». Ο Μαλέβιτς ίδρυσε την ομάδα «Supremus» στην οποία προσχώρησαν
πολλοί καλλιτέχνες του κυβοφουτουρισμού όπως ο Ιβάν Κλιούν, η Λιουμπόβ Ποπόβα, η
Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα, η Όλγα Ρόζανοβα κ.α. ενώ στην πόλη Βιτέμπσκ διηύθυνε την σχολή
καλών τεχνών «Ούνοβις» (Επιβεβαιωτές της Νέας Τέχνης) που στόχο είχε να αλλάξει μέσα από
την τέχνη την αισθητική αντίληψη των ανθρώπων. Έμβλημα του σουπρεματισμού έγινε το
«Μαύρο Τετράγωνο» (1915) το οποίο εξέφραζε το τέλος της παλιάς τέχνης και ταυτόχρονα την
αρχή της καινούργιας.
Παράδειγμα:
Suprematist Composition: White on White
Kazimir Malevich (Russian, born Ukraine. 1878-1935)
Suprematist Composition: White on White
Kazimir Malevich (Russian, born Ukraine. 1878-1935)
Gallery label text
Malevich described his aesthetic theory, known as Suprematism,
as "the supremacy of pure feeling or perception in the pictorial
arts." He viewed the Russian Revolution as having paved the way
for a new society in which materialism would eventually lead to
spiritual freedom. This austere painting counts among the most
radical paintings of its day, yet it is not impersonal; the trace of
the artist's hand is visible in the texture of the paint and the
subtle variations of white. The imprecise outlines of the
asymmetrical square generate a feeling of infinite space rather
than definite borders.
Suprematist Composition: White on White
Kazimir Malevich (Russian, born Ukraine. 1878-1935)
The Museum of Modern Art, MoMA Highlights, New York: The Museum of Modern Art, revised
2004, originally published 1999, p. 85
A white square floating weightlessly in a white field, Suprematist Composition: White
on White was one of the most radical paintings of its day: a geometric abstraction
without reference to external reality. Yet the picture is not impersonal: we see the
artist's hand in the texture of the paint, and in the subtle variations of the whites. The
square is not exactly symmetrical, and its lines, imprecisely ruled, have a breathing
quality, generating a feeling not of borders defining a shape but of a space without
limits.
After the Revolution, Russian intellectuals hoped that human reason and modern
technology would engineer a perfect society. Malevich was fascinated with
technology, and particularly with the airplane, instrument of the human yearning to
break the bounds of earth. He studied aerial photography, and wanted White on
White to create a sense of floating and transcendence. White was for Malevich the
color of infinity, and signified a realm of higher feeling.
For Malevich, that realm, a utopian world of pure form, was attainable only through
nonobjective art. Indeed, he named his theory of art Suprematism to signify "the
supremacy of pure feeling or perception in the pictorial arts"; and pure perception
demanded that a picture's forms "have nothing in common with nature." Malevich
imagined Suprematism as a universal language that would free viewers from the
material world.
Suprematist Composition: White on White
Kazimir Malevich (Russian, born Ukraine. 1878-1935)
Ενότητητα 4:
Ερμηνευτική μεθοδολογία για κινητές πλατφόρμες
• Σχεδιασμός εμπειρίας μιας εφαρμογής για
κινητές πλατφόρμες.
• Podcasting: σχεδιάζοντας ένα podcast ως
ερμηνευτικό και επικοινωνιακό εργαλείο.
• Gaming: χρησιμοποίηση διαδραστικών
παιχνιδιών ως ερμηνευτικό εργαλείο.
Πρακτικές ασκήσεις:
• Συγγραφή ενός σεναρίου για ηχητικό οδηγό.
• Σχεδιασμός ενός podcast.
Αction points:
•
•
•
•
•
•
Γράψτε ένα blog entry στο wiki μας
Αν δεν έχετε χρησιμοποιήσει Twitter, αρχίστε
Βοηθείστε στο σχεδιασμό εμπειρίας για 18.05.12
Προσθέστε ένα λήμμα στη wikipedia ή βικιπέδια
Δοκιμάστε μια ψηφιακή εμπειρία για παιδιά
Βάλτε tags σε μια συλλογή που έχει αυτή τη
δυνατότητα (πχ ΙΜΑ, Powerhouse etc)
• Αναπτύξτε το βαθμό συμμετοχής σας σε
παραγωγή περιεχομένου (user generated
content)