2
3
4
5
‫‪6‬‬
‫استفاده از تحلیل دوپانت تعدیل شده بر حسب نوع صنعت‬
‫برای پیش بینی سودآوری آتی شرکت های پذیرفته شده در‬
‫بورس اوراق بهادار تهران‬
‫دکتر محمد حسین‬
‫مجید‬
‫ودیعی‪1‬‬
‫بخشی‪2‬‬
‫چکیده‪:‬‬
‫دراین مقاله رابطه بین تحلیل دوپانت تعدیل شده بر حسب صنعت‬
‫برای پیش بینی سودآوری شرکتهای مورد آزمون قرار گرفته است هدف‬
‫تحقیق حاضر یافتن پاسخ این سوال است که آیا استفاده از تحلیل‬
‫دوپانت با تعدیل بر حسب صنعت امكان پیش بیني سودآوري آتي‬
‫شركتهاي پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران را افزایش خواهد‬
‫مناسب ومربوط در تصمیم گیری سرمایه‬
‫داد‪ ،‬که به عنوان اطالعات‬
‫گذاران مورد استفاده قرار گیرد‪ .‬همچنین استفاده کنندگان از‬
‫صورتهای مالی به این نکته پی ببرندکه تجزیه و تحلیل به کمک‬
‫نسبت دوپانت به عنوان یکی از روشهای تجزیه و تحلیل گزارشات‬
‫مالی دارای بار اطالعاتی بوده و می تواند در تصمیم گیری ها مورد‬
‫استفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫دراین مقاله برای تحلیل دوپانت‪ ،‬خالص بازده دارایی های‬
‫عملیاتی به دو جز ء حاشیه سود و گردش داراییهای عملیاتی‪،‬‬
‫عضویت در صنعت هستند‪.‬‬
‫که هر دو تحت تاثیر‬
‫تفکبک شده است‪،‬‬
‫داده های تحقیق مربوط به نمونه ای متشکل از ‪ 11‬صنعت که شامل‪310‬‬
‫شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق در دوره زمانی ‪ 8‬ساله ( از‬
‫ابتدای سال ‪ 1377‬تا ابتدای سال ‪ )1385‬بوده وبا استفاده از‬
‫رگرسیون خطي چند متغیره تجزیه و تحلیل داده ها انجام شده است‪.‬‬
‫نتایج حاصل از آزمون فرضیات تحقیق بیانگر این موضوع است که‬
‫رابطه معنی داری بین اجزای تحلیل دوپانتتعدیل شده برحسب صنعت‬
‫و پیش بینی سودآوری آتی وجود ندارد‪.‬‬
‫واژه های کلیدی‪ :‬تحلیل دوپانت‪ ،‬نسبت های مالی‪ ،‬صورت های مالی‬
‫‪،‬حاشیه سود ‪،‬گردش داراییهای عملیاتی‬
‫‪-1‬عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد‬
‫‪-2‬عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد آیت ا‪ ..‬آملی‬
‫‪7‬‬
‫مقدمه ‪:‬‬
‫یکی از هدفهای گزارشگری مالی فراهم کردن اطالعات سودمند به‬
‫منظور تسهیل تصمیم گیری است‪ .‬سیستم اطالعاتی حسابداری به عنوان‬
‫یکی از منابع تاءمین کننده اطالعات جهت تصمیم گیری استفاده‬
‫کنندگان دارای اهمیت ویژه ای است‪ .‬به کارگیری اطالعات حسابداری‬
‫در تصمیم گیری ها‪ ،‬بدون تجزیه و تحلیل آنها چندان اثر بخش‬
‫نبوده و حتی ممکن است موجب گمراهی استفاده کنندگان نیز شود‪ ،‬در‬
‫صورتی که با تجزیه و تحلیل آنها می توان اطالعات بسیار ارزشمندی‬
‫را در اختیار سرمایهگذاران قرار داد و آنها را در اخذ تصمیمات‬
‫منطقی و آگاهانه یاری رساند‪ .‬از میان روش های موجود در تجزیه و‬
‫تحلیل اطالعات تاکید ویژه ای بر نسبت های مالی شده است‪ .‬تجزیه و‬
‫تحلیل مالی همواره به عنوان ابزاری جهت ارزیابی اطالعات مالی به‬
‫نحو گسترده ای مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬یکی از عوامل بسیار‬
‫مهمی که تحلیل گران مالی همواره به دنبال پیش بینی و یا‬
‫شناسایی تغییرات آن با استفاده از تکنیک های تجزیه و تحلیل‬
‫صورت های مالی هستند‪ ،‬فاکتور سودآوری آتی شرکت ها است‪.‬از این‬
‫رو در پژوهش حاضر نیز یکی از تکنیک تجزیه و تحلیل مالی (تحلیل‬
‫دوپانت‪ ،)3‬جهت پیش بینی سودآوری آتی مورد آزمون قرار گرفته است‪.‬‬
‫بیان مساله تحقیق‪:‬‬
‫مقایسه نسبت هاي مالي شركت ها با نسبت هاي متوسط صنعت یك‬
‫روش رایج براي تحلیل عملكرد یك شركت است‪ .‬از دیرباز مشخص شده‬
‫است كه نسبت هاي مالي شركتهاي عضو یك صنعت به دلیل نیروهاي‬
‫رقابتي به میانگین هاي آن صنعت گرایش دارد‪ .‬این مفهوم مبتني‬
‫بر این تصور است كه میانگین هاي صنعت نشان دهنده ي نوعي‬
‫ساختار عملیاتي بهینه است‪ .‬بر این اساس تحلیلگران مالي‬
‫میانگین صنعت را معیار مناسبي براي قضاوت در مورد یك شركت مي‬
‫دانند‪( .‬پالپو‪ ،‬هیلی‪ ،‬برنارد‪ .)2000،‬با این وجود اگر چه استفاده‬
‫از شاخص هاي صنعت یك روش رایج در عمل است‪ ،‬اكثر پژوهش هاي‬
‫دانشگاهي انجام گرفته درباره " گرایش به میانگین " نسبت هاي‬
‫سودآوري‪ ،‬آشكارا بر این فرض بوده اند كه یك شاخص عمومي در‬
‫اقتصاد وجود دارد كه نسبت هاي سودآوري كلیه شركتها را با آن‬
‫معیار مي توان ارزیابي نمود (بروکس و باکمستر ‪ 1976‬؛ فریمن‪،‬‬
‫اوهلسن و پنمن‪1982‬؛ پنمن ‪1991‬؛ الیپ و کورمندی ‪1994‬؛ فاما وفرنچ‬
‫‪ 2000‬؛ نیسیم و پنمن ‪ )2001‬لذا نتایج این پژوهش ها در انطباق‬
‫با تئوري اقتصاد بر این تصور تاكید كرده اند كه بر اثر رقابت‪،‬‬
‫بازده سرمایهگذاري در كلیه صنایع به یك نرخ برابر گرایش دارد‬
‫و از این جهت تعدیل نسبت هاي سودآوري بر اساس صنعت را غیر‬
‫‪1-DuPont Analysis‬‬
‫‪8‬‬
‫مفید مي دانند‪ .‬بر این اساس مي توان پیش بیني كرد كه‬
‫اگرچه‬
‫معیارهاي سودآوري همچون بازده خالص دارایي هاي عملیاتي‪(RNOA) ۱‬‬
‫به یك شاخص هاي عمومي‪ ،‬در كل اقتصاد‪ ،‬گرایش دارد‪ ،‬با این حال‬
‫اجزاي نسبت ‪ RNOA‬بر اساس تحلیل دوپانت (نسبت گردش دارایي هاي‬
‫عملیاتی‪ (ATO ) ۲‬و نسبت حاشیه سود‪) (PM ) ۳‬لزوما به میانگین هاي این‬
‫نسبت ها در كل اقتصاد گرایش نخواهند داشت‪ .‬یك دلیل این تفاوت‬
‫مرتبط به این است كه‪ ،‬صنایع مختلف ساختار عملیاتي ویژه اي‬
‫دارند كه موجب مي شود نسبت ها ي مالي آنها در یك گروه صنعتي‬
‫طبقه بندي شود‪.‬‬
‫همچنین پژوهش هاي پیشین (وایت‪ ،‬سوندی و فراید ‪1998‬‬
‫ص‪)190‬و(نیسیم و پنمن ‪ )2001‬نشان مي دهند كه یك رابطه منفي بین‬
‫نسبت ها ي گردش دارایي ها و نسبت حاشیه سود وجود دارد كه نشان‬
‫مي دهد اگر چه اكثر صنایع نرخ ‪ RNOA‬مشابهي دارند‪ ،‬این نسبت براي‬
‫) ‪( PM‬و نسبت گردش‬
‫آنها با تركیب معكوسي از نسبت حاشیه سود‬
‫دارایي هاي عملیاتي ) ‪ (ATO‬بدست آمده است‪ .‬بنابر این مي توان گفت‬
‫اگر چه نسبت ‪ RNOA‬یك شركت ممكن است به میانگین آن در كل اقتصاد‬
‫گرایش داشته باشد‪ ،‬نسبت هاي حاشیه سود و گردش دارایی های‬
‫عملیاتی آن شركت به احتمال قوي به شاخص هاي صنعت گرایش بیشتري‬
‫خواهد داشت‪(.‬وایت ؛ سوندهی و فرید‪.)1998‬‬
‫بر این اساس پرسش اصلي این تحقیق این است كه آیا دو‬
‫نسبت حاشیه سود و گردش دارایی های عملیاتی همبستگي قوي تري با‬
‫میانگین آنها در كل اقتصاد دارد یا خیر و آیا میانگین صنعت‬
‫مي تواند معیار و شاخص مناسب تري نسبت به‬
‫این نسبت ها‬
‫میانگین این نسبت ها در كل اقتصاد باشد‪ .‬همچنین پژوهش حاضر بر‬
‫آن است تا به این پرسش پاسخ دهد آیا استفاده از شاخصهاي صنعت‬
‫در كنار تحلیل دوپانت‪ ،‬پیشبیني بازده خالص دارایي هاي عملیاتي‬
‫بر این اساس در این تحقیق نسبت‬
‫آتي را بهبود خواهد بخشید؟‬
‫هاي حاشیه سود و گردش دارایی های عملیاتی هر شركت بر اساس‬
‫میانگین هاي صنعت به دو جزء میانگین صنعت و جز غیر عادي تقسیم‬
‫ميشوند‪ .‬همانطوري كه پیش تر اشاره شد نسبت هاي مالي در یك‬
‫صنعت گرایش به میانگین هاي آن صنعت دارد‪ .‬پس با كم كردن‬
‫میانگین هاي صنعت از نسبت ها ي حاشیه سود و گردش دارایی های‬
‫عملیاتی جزء غیر عادي این نسبت هاي حاصل مي شود‬
‫از این رو مي توان نسبت هاي یاد شده را به شرح ذیل تفكیك نمود‬
‫‪:‬‬
‫‪PM‬‬
‫‪+ PM‬‬
‫‪= PM‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪IND‬‬
‫‪ATO + ATO‬‬
‫‪=ATO‬‬
‫‪IND‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪1-Return-on-net-operating asset‬‬
‫‪2-asset turnover operating‬‬
‫‪3-profit margin‬‬
‫‪9‬‬
‫بدین ترتیب در این تحقیق با تفكیك نسبت ها ي حاشیه سود و‬
‫گردش دارایي هاي عملیاتي‪ ،‬به دو جز میانگین صنعت و جزء غیر‬
‫عادي‪ ،‬نخست این پرسش مورد بررسي قرار خواهد گرفت كه آیا این‬
‫دو جزء همبستگی دوره زمانی مشابهي با یكدیگر دارند و درنهایت‬
‫نتیجه گیري خواهدشد كه آیا تعدیل دوپانت بر حسب صنعت پیش بیني‬
‫نرخ بازده خالص دارایي هاي عملیاتي آتي را بهبود خواهد بخشید‬
‫یا‬
‫خیر‪.‬‬
‫‪-3-1‬اهمیت و هدف تحقیق‬
‫یکی از موضوعات مهم در ارتباط با سازمان بوورس اوراق بهوادار‬
‫شرکت های پذیرفته شده اسوت‪ .‬پویش بینوی‬
‫پیش بینی سودآوری آتی‬
‫سودآوری موضوع بسیار مهمی است که ذهن تحلیل گوران موالی را بوه‬
‫خود معطوف ساخته است‪ .‬یکی از تکنیک های تجزیه و تحلیل مالی کوه‬
‫تحلیل گران در این زمینه از آن بهره می گیرند تکنیک استفاده از‬
‫نسبت ها ی مالی است که از میان کلیه نسبت های موالی نسوبت هوای‬
‫سود آوری از اهمیت ویژه ای برخوردارنداز این رو تصوور موی شوود‬
‫نسبت دوپانت که در بر گیرنده نسبت فعالیت و نسبت سودآوری اسوت‪،‬‬
‫ارتباط زیادی برای پویش بینوی سوودآوری آتوی شورکت هوا داشوته‬
‫باشد‪.‬هدف کاربردی تحقیق حاضر پاسخ به ایون سووال اسوت کوه آیوا‬
‫استفاده از تحلیل دوپانت با تعدیل بر حسب صنعت امكان پیش بینوي‬
‫سودآوري آتي شركتهاي بورس اوراق بهادار تهران را افزایش خواهود‬
‫داد‬
‫پیشینه تحقیق‪:‬‬
‫در زمینه بررسی ارتباط بین تحلیل دوپانت تعدیل شده بر حسب‬
‫صنعت برای پیش بینی سودآوری شرکتها در داخل کشور تحقیقی صورت‬
‫نپذیرفته اما تحقیقات مشابه انجام شده در مورد نسبتهای مالی و‬
‫پیشبینی سوذآوری انجام گرفته که بعنوان نمونه چند مورد از‬
‫آنها در ذیل ذکر گردیده است‪:‬‬
‫شهرابی فراهانی‪ )1381( ،‬قابلیت اتکاء نسبت های سودآوری در‬
‫پیش بینی سودآوری شرکت ها‪.‬‬
‫این تحقیق در پی آزمون این فرضیه است که آیا بین نسبت تهای‬
‫رابطه معنی داری وجود دارد یا‬
‫سودآوری و سودآتی شرکت ها‬
‫خیر ؟در این پژوهش مشاهده شده که در ارائه فرضیات تحقیق از‬
‫مدل بسط دوپانت استفاده شده است و بر این اساس به نمونه‬
‫گیری و استخراج اطالعات مورد نیاز پرداخته شد‪ .‬جامعه بکار‬
‫گرفته شده عبارت بود از شرکت ها ی پذیرفته شده در بورس‬
‫اوراق بهادار تهران که سال مالی آنها ‪ 12/29‬بوده و طی‬
‫‪10‬‬
‫سالهای ‪ 1374‬تا ‪ 1379‬سهام آنها مورد معامله قرار گرفته است‪.‬‬
‫پس از استخراج نسبت ها و سود سالیانه مورد بررسی‪ ،‬با‬
‫استفاده از رگرسیون و همبستگی به آزمون فرضیات پرداخته و‬
‫نتایج آماری مورد نیاز استخراج گردید‪.‬نتایج این تحقیق حاکی‬
‫از قبول شدن فرضیه ‪،‬یعنی ارتباط معنی دار بین نسبت نهایی‬
‫سودآوری و سودآتی شرکتها می باشد‪.‬‬
‫اژدری‪)1380(،‬پیش بینی قابلیت سودآوری شرکت ها با استفاده‬
‫از نسبت های سودآوری‬
‫از‬
‫سودآوری شرکت ها‬
‫در این پایان نامه برای پیش بینی‬
‫نسبت ها ی مالی بعنوان چکیده اطالعات مالی استفاده گردیده است‪.‬‬
‫ابتدا با کمک تحلیل عاملی نسبت ها ی مالی از ‪ 57‬مورد به ‪7‬‬
‫مورد کاهش داده و سپس با استفاده از رگرسیون چند متغیره پیش‬
‫بینی نرخ برگشت سرمایه صورت پذیرفته است‪ .‬همچنین برای طبقه‬
‫به شرکت ها ی سودآور و کمتر سودآور از نرخ‬
‫بندی شرکت ها‬
‫برگشت سرمایه (‪ )ROI‬و ارزش افزوده اقتصادی(‪ )EVA‬به عنوان‬
‫بهترین شاخصها استفاده شده است‪ .‬نتایج بدست آمده حاکی است که‬
‫می توان نسبت ها ی مالی زیاد را به تعداد اندک کاهش داد؛ طوری‬
‫به خوبی نماینده همه نسبت ها ی مورد بررسی‬
‫که این نسبت ها‬
‫باشند و همچنین نرخ برگشت سرمایه را با استفاده از این نسبت‬
‫ً ارزش افزوده اقتصادی تا حد زیادی‬
‫ها پیش بینی کرد و نهایتا‬
‫تغییرات نرخ برگشت سرمایه را به عنوان مالکی برای تشخیص‬
‫سودآوری مورد تایید قرار داده است‪.‬‬
‫تحقیقات انجام شده در خارج از کشور‪:‬‬
‫مارک تی سولیمن‪ )2004(4‬استفاده از تحلیل دوپانت تعدیل شده بر‬
‫حسب نوع صنعت برای پیش بینی سودآوری آتی‪.‬‬
‫تحقیق انجام شده بر تحلیل صورتهای مالی با استفاده از نسبت‬
‫دوپانت در پیش بینی سودآوری آتی شرکت ها تاکید دارد‪.‬در این‬
‫مقاله‪ ،‬بررسی شده که آیا میانگینهای ‪ PM‬و ‪ ATO‬به مقادیر سطح‬
‫اقتصاد برمی گردد یا میانگین صنعت معیار مناسب تری است‪.‬‬
‫همچنین این موضوع تحقیق شده که آیا استفاده از تحلیل دوپانت‬
‫با استفاده از معیار های صنعت پیش بینی های ‪ RNOA‬آینده را‬
‫بهبود می بخشد یا نه؟نتایج تحقیق نشان دهنده این موضوع بوده‬
‫که محاسبه ویژگیهای دوره زمانی اجزای نسبت دوپانت(جز‪ ،‬صنعت و‬
‫جز‪ ،‬غیر عادی) به پیش بینی تغییرات ‪ RNOA‬آتی کمک خواهد نمود‪.‬‬
‫فرضیات تحقیق‪:‬‬
‫عادي‬
‫ِ‬
‫فرضیه (‪ :)1‬جزء صنعت و جزء غیر‬
‫داراي همبستگی دوره زمانی یكساني با نسبت حاشیه سود آتي هستند‪.‬‬
‫نسبت حاشیه سود ( ‪) PM‬‬
‫‪Mark T soliman 1‬‬
‫‪11‬‬
‫عادي نسبت گردش دارایي هاي‬
‫ِ‬
‫فرضیه (‪ :)2‬جزء صنعت و جزء غیر‬
‫عملیاتي ( ‪ ) ATO‬داراي همبستگی دوره زمانی یكساني با نسبت گردش‬
‫دارایي هاي آتي هستند‪.‬‬
‫فرضیه (‪ :)3‬همبستگي جزء غیر عادي نسبت گردش دارایي ها با بازده‬
‫خالص دارایي هاي عملیاتي قوي تر از همبستگي جزء غیر عادي نسبت‬
‫حاشیه سود با بازده خالص دارایي هاي عملیاتي است‪.‬‬
‫فرضیه (‪ :)4‬جزء غیر عادي نسبت گردش دارایي ها و جزء غیر عادي‬
‫نسبت حاشیه سود داراي همبستگی دوره زمانی یكسان می باشند‪.‬‬
‫قلمرو تحقیق‪:‬‬
‫قلمرو زمانی تحقیق شامل یک دوره ‪ 8‬ساله از سال ‪ 1377‬تا ‪ 1384‬می‬
‫باشد‪.‬قلمرو مکانی تحقیق شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس‬
‫اوراق بهادار تهران میباشد که با توجه به محدودیتهای‬
‫زیر‪310،‬شرکت به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده اند‪:‬‬
‫پایان سال مالي آنها ‪ 29‬اسفند باشد‪.‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪ .2‬از شركت هاي سرمایه گذاري یا واسطه گري موالي و یوا شوركت‬
‫هاي صنعت نساجي نباشند‬
‫بنابراین در نمونه تحقیوق اطالعوات‪ )310×8=2480( 2480‬شورکت‪-‬‬
‫سال مشاهده گردیده است‪.‬‬
‫روش تجزیه و تحلیل دادهها‪:‬‬
‫در این تحقیق نخست آمار توصیفي مربوط به داده ها و متغیرها‬
‫محاسبه و سپس ماتریس همبستگي پیرسون کلیه ي متغیرهاي تحقیق‬
‫ارائه گردید‪ .‬در مرحله بعد جهت بررسي خطي بودن رابطه ي‬
‫متغیرها وابسته و مستقل‪ ،‬نمودار پراکنش هر یک از متغیرهاي‬
‫مستقل در برابر متغیر وابسته توسط نرم افزار رایانه اي ترسیم‬
‫شد‪ .‬سپس آزمون هاي آماري مورد نیاز براي هر فرضیه اجرا و‬
‫نتایج آزمون گزارش گردید‪ .‬همچنین‪ ،‬براي بررسي میزان همبستگي‬
‫دوره زماني متغیرها‪ ،‬نخست مدل هاي رگرسیوني خطي چند متغیره‬
‫برازش و ضرایب متغیرهاي رگرسیون برآورد گردیدند‪ .‬مضافا آزمون‬
‫صفر بودن ضرایب رگرسیون در مورد هر یک از ضرایب برآوردي اجرا‬
‫گردید تا مشخص شود آیا ضرایب برآوردي از لحاظ آماري معنادار‬
‫هستند یا خیر‪ .‬در مرحله بعد جهت رد یا قبول فرضیه ها از آزمون‬
‫برابري دو ضریب یک رگرسیون که یک آزمون کالسیک است استفاده شد‬
‫و نتایج گزارش گردید‪ .‬در این تحقیق جهت بررسي وجود همخطي بین‬
‫متغیرها از آماره تولرانس استفاده شد و همچنین جهت بررسي عدم‬
‫همبستگي سریالي باقي مانده هاي رگرسیون از آزمون دوربین‬
‫‪12‬‬
‫واتسون و در ادامه جهت آزمون نرمال بودن و استقالل باقي مانده‬
‫ها‪ ،‬از آزمون کولموگروف‪ -‬اسمیرنوف و نمودار پراکنش باقي مانده‬
‫ها دربرابر مقادیر پیش بیني شده استفاده شد‪.‬‬
‫آزمون فرضیات‪:‬‬
‫آزمون آماري فرضیه اول تحقیق‪:‬‬
‫فرضیه نخست این تحقیق بیان مي دارد که جزء صنعت و جزء غیر‬
‫عادي نسبت حاشیه سود (‪ )PM‬داراي همبستگي یکسان دوره زمانی با‬
‫ِ‬
‫نسبت حاشیه سود آتي هستند‪ .‬براي آزمون این فرضیه مدل رگرسیوني‬
‫(‪ )1‬برازش گردید ‪:‬‬
‫‪PM t 1    1 PM tAB   2 PM tIND  ‬‬
‫براي آزمون این فرضیه از « آزمون برابري دو ضریب یك رگرسیون‬
‫خطي چندگانه » استفاده گردید‪ .‬این آزمون مشخص مي سازد كه آیا‬
‫دو ضریب ‪  1‬و ‪  2‬در مدل رگرسیون (‪ ) 1‬به میزان معناداري از نظر‬
‫آماري ( در سطح خطاي ‪ ) 0.05‬با یكدیگر تفاوت دارند یا خیر‪.‬‬
‫براي آزمون این فرضیه نخست مدل رگرسیوني (‪ ) 1‬بوسیله نرم‬
‫افزار آماري برازش گردید و ضرایب متغیرها برآورد گردید‪.‬‬
‫همچنین جهت آزمون فرضیه فوق‪ ،‬نخست از آزمون برابري دو ضریب یک‬
‫رگرسیون با استفاده از آماره ‪ t‬استفاده شد‪ .‬این آزمون مشخص مي‬
‫سازد که آیا محتواي اطالعاتي دو متغیر به میزان معناداري از‬
‫نظر آماري ( در سطح خطاي ‪ 5‬درصد ) با یکدیگر متفاوت هست یا‬
‫خیر‪ .‬نتایج این آزمون براي فرضیه اول تحقیق نشان داد که مقدار‬
‫‪ P-value‬به دست آمده براي آماره ‪ t‬کوچکتر از سطح خطاي ‪ 5‬درصد‬
‫مي باشد و لذا فرضه صفر که بیان مي دارد محتواي اطالعاتي دو‬
‫جزء صنعت و جزء غیرعادي نسبت حاشیه سود با یکدیگر برابر است‪،‬‬
‫رد مي شود و فرضیه نقیض پذیرفته شد‪ .‬به عبارت دیگر مي توان‬
‫گفت دو جزء نسبت حاشیه سود از همبستگي دوره زماني یکساني براي‬
‫پیش بیني نسبت حاشیه سود آتي برخوردار نیستند‪ .‬همچنین مقایسه‬
‫ضریب همبستگي پیرسون دو متغیر مستقل در این مدل‪ ،‬نشان مي دهد‬
‫که جزء غیر عادي همبستگی دوره زمانی بیشتري در مقایسه با جزء‬
‫صنعت دارد و لذا مي توان نتیجه گرفت که همبستگي دوره زمانی‬
‫جزء صنعت نسبت حاشیه سود پایین تر از همبستگي جزء غیر عادي‬
‫نسبت حاشیه سود است که مبین آن است که نسبت حاشیه سود شرکتهاي‬
‫عضو بورس اوراق بهادار تهران به شاخص هاي هر طبقه ي صنعت‬
‫گرایش ندارد‪ .‬این نتیجه با نتایج آزمون فرضیه نخست تحقیق مارک‬
‫تی سولیمن در (‪)2004‬که نشان داده بود جزء صنعت همبستگي قوي‬
‫تري در مقایسه با جزء غیرعادي دارد همخواني ندارد ‪ .‬یافته هاي‬
‫ما براي فرضیه نخست تحقیق نشان مي دهد که ظاهرا شرکت هاي عضو‬
‫طبقات مختلف صنعت در ایران‪ ،‬رقابت موثري بر سر قیمت گذاري‬
‫نام‬
‫متغیر‬
‫ضرایب برآوردي‬
‫رگرسیون‬
‫‪t‬ضریب‬
‫جزئي‬
‫سطح معني داري‬
‫فرض صفر‬
‫آزمون‬
‫معناداري‬
‫‪13‬‬
‫ضرائب‬
‫‪PMIND‬‬
‫‪0.692‬‬
‫‪15.293‬‬
‫‪0.00‬‬
‫رد مي شود‬
‫کا‬
‫‪0.00‬‬
‫‪42.694 0.821‬‬
‫‪PMAB‬‬
‫رد مي شود اله‬
‫ا‬
‫فرض صفر‬
‫آماره سطح معني داري‬
‫آزمون برابري دو ضریب یک‬
‫آزمون برابري با‬
‫رگرسیون‬
‫‪t‬‬
‫دو ضریب یک‬
‫رد مي شود‬
‫‪0.00‬‬
‫‪12.365‬‬
‫دی‬
‫گر‬
‫ند‬
‫ارند‪ .‬چرا که در نتیجه ي وجود چنین رقابتي لزوما بایستي نسبت‬
‫حاشیه ي سود شرکت هاي هر صنعت به متوسط آن نسبت در صنعت گرایش‬
‫پیدا مي کرد و در نتیجه نوسانات غیرعادي از متوسط صنعت بایستي‬
‫به حداقل کاهش مي یافت‪.‬‬
‫نتایج آزمون آماري فرضیه اول‬
‫‪PM t 1  0 / 054  0 / 821PM tAB  0 / 692 PM tIND  ‬‬
‫آزمون نکویي برازش رگرسیون مدلهای یک ‪ ،‬دو‬
‫و سه‬
‫پس از برازش مدل رگرسیون (‪ )1‬آزمون هاي مربوط به باقي مانده‬
‫هاي رگرسیون جهت اطمینان از نکویي برازش انجام گردید‪ .‬نخست‬
‫آماره دوربین واتسون جهت بررسي عدم همبستگي سریالي در مورد‬
‫باقي مانده هاي رگرسیون انجام گرفت که با توجه به اینکه مقدار‬
‫آماره دوربین واتسون محاسبه شده ‪ 1.828‬است که از مقدار بحراني‬
‫در سطح معني داري ‪ 0.01‬در جدول دوربین واتسون که عدد ‪ 1.58‬را‬
‫نشان مي دهد‪ ،‬بزرگتر است و لذا عدم همبستگي پیاپي یا سریالي‬
‫باقي مانده ها در مدل رگرسیون در سطح معني داري ‪ 0.01‬مورد‬
‫تایید قرار مي گیرد ‪.‬‬
‫‪14‬‬
‫نتایج آزمون دوربین واتسون‬
‫آزمون خود همبستگي باقي مانده ها‬
‫مقادیر بحراني‬
‫فرض صفر‬
‫‪d‬‬
‫‪d‬‬
‫‪L‬‬
‫‪U‬‬
‫‪Durbin-Watson‬‬
‫رد نمي شود‬
‫‪1.58‬‬
‫* ‪:‬‬
‫‪1.50‬‬
‫‪1.828‬‬
‫‪  0.01‬‬
‫همچنین به منظور بررسي نرمال بودن باقي مانده ها که یکي از‬
‫فرضیات اساسي هر رگرسیون خطي است‪ ،‬نمودار احتمال نرمال باقي‬
‫مانده ها (یا نمودار چندک چندک) را ترسیم نموده ایم‪،‬‬
‫همچنانکه در نمودار زیر مشاهده مي نمایید کلیه باقي مانده هاي‬
‫رگرسیون در یک خط راست قرار گرفته اند‪ ،‬این مسئله نشان مي دهد‬
‫که نرمال بودن باقي مانده هاي رگرسیون به خطر نمي افتد و باقي‬
‫مانده ها تقریبا نرمال هستند‪.‬‬
‫همچنین براي آزمون نرمال بودن باقي مانده ها از آزمون‬
‫معتبر کولموگروف ‪ -‬اسمیرنوف نیز استفاده شد‪ .‬مقدار محاسبه شده‬
‫براي آماره کولموگروف اسمیرنوف ‪ 0.028‬مي باشد که ‪ P-Value‬محاسبه‬
‫شده توسط نرم افزار ‪ SPSS‬براي آن ‪ 0.061‬مي باشد که بزرگتر از‬
‫‪ 0.05‬بوده و لذا مي توان گفت باقي مانده هاي رگرسیون از توزیع‬
‫نرمالي برخوردار مي باشند ‪.‬‬
‫نتایج آزمون کولموگروف –اسمیرنوف‬
‫کولموگروف –اسمیرنوف‬
‫درجه‬
‫مقدار‬
‫سطح معناداري‬
‫آزادي‬
‫آماره‬
‫باقي‬
‫مانده‬
‫ها‬
‫‪0.028‬‬
‫‪1523‬‬
‫‪0.061‬‬
‫همچنین آزمون ثابت بودن واریانس باقي مانده ها با استفاده‬
‫از نمودار پراکنش انجام گردید‪ .‬براي بررسي ثابت بودن بودن‬
‫واریانس باقي مانده ها‪ ،‬نمودار مقادیر پیش بیني شده بر علیه‬
‫باقي مانده ها را ترسیم کردیم با توجه این نمودار چون نقاط‬
‫به تصادف در اطراف خط صفر پراکنده شده اند و روندي را به‬
‫نمایش نمي گذارند فرض ثابت بودن باقي مانده ها تایید مي شود‪.‬‬
‫آزمون آماري فرضیه دوم تحقیق‪:‬‬
‫فرضیه دوم تحقیق بیان مي دارد كه ‪:‬‬
‫عادي نسبت گردش دارایي هاي عملیاتي (‬
‫ِ‬
‫جزء صنعت و جزء غیر‬
‫‪ ) ATO‬داراي همبستگي یکسان دوره زمانی با نسبت گردش دارایي‬
‫هاي آتي هستند‪ .‬براي آزمون این فرضیه از آزمون برابري دو ضریب‬
‫‪15‬‬
‫در مدل رگرسیون خطي (‪)2‬‬
‫استفاده گردید‪:‬‬
‫‪ATOt 1    1 ATOtAB   2 ATOtIND  ‬‬
‫‪ .‬نتایج این آزمون نشان مي دهد که مقدار‬
‫‪P-value‬‬
‫به دست‬
‫آمده براي آماره ‪ t‬کوچکتر از سطح خطاي ‪ 5‬درصد مي باشد و لذا‬
‫فرضیه صفر رد مي شود و مي توان نتیجه گرفت دو جزء غیر عادي و‬
‫صنعت نسبت گردش دارایي هاي عملیاتي داراي همبستگي دوره زمانی‬
‫یکساني نیستند‪ .‬با این وجود مقایسه ضریب همبستگي پیرسون هر یک‬
‫از دو جزء نشان مي دهد که مشابه نتایج آزمون فرضیه اول تحقیق‪،‬‬
‫جزء غیر عادي همبستگي دوره زمانی قوي تري با نسبت گردش دارایي‬
‫هاي عملیاتي دارد و لذا مي توان نتیجه گرفت که نسبت گردش‬
‫نام ضرایب‬
‫متغیر‬
‫برآوردي‬
‫رگرسیون‬
‫ضریب سطح‬
‫‪t‬‬
‫معني‬
‫داري‬
‫فرض صفر‬
‫آزمون‬
‫دارایي هاي عملیاتي شرکت هاي عضو بورس اوراق بهادار تهران به‬
‫متوسط این نسبت در صنعت گرایش ندارد و توزیع مقادیر این نسبت‬
‫در هر طبقه ي صنعت حول و حوش میانگین صنعت قرار ندارد‪.‬‬
‫همچنانکه اشاره شد نتایج آزمون فرضیه دوم ‪ ،‬نتایج مشابهي با‬
‫فرضیه نخست تحقیق را نشان مي دهد و با این وجود نتایج به دست‬
‫آمده براي این فرضیه با نتایج تحقیق مارک تی سولیمن در( ‪)2004‬‬
‫در ایاالت متحده همخواني ندارد‪ .‬نسبت گردش دارایي هاي عملیاتي‪،‬‬
‫نسبتي است که کارایي عملیاتي را نشان مي دهد و لذا عدم گرایش‬
‫این نسبت به متوسط هاي صنعت در بازار بورس اوراق بهادار تهران‬
‫داللت بر آن دارد که رقابت عملیاتي موثري بین شرکت هاي یک صنعت‬
‫براي کسب بازده ي بیشتر وجود ندارد و یا متغیرهاي دیگري در هر‬
‫طبقه صنعت وجود دارد که در این تحقیق اثر آنها کنترل نشده‬
‫است‪.‬‬
‫نتایج آزمون فرضیه دوم‬
‫‪16‬‬
‫جزئي‬
‫‪0.765‬‬
‫‪ATOIND‬‬
‫‪0.336‬‬
‫‪ATOAB‬‬
‫آزمون برابري دو ضریب یک‬
‫رگرسیون‬
‫‪16.729‬‬
‫‪19.390‬‬
‫آماره سطح‬
‫‪t‬‬
‫‪2.253‬‬
‫‪0.00‬‬
‫‪0.00‬‬
‫معني‬
‫داري‬
‫‪0.025‬‬
‫معناداري‬
‫ضرایب‬
‫رد مي شود‬
‫رد مي شود‬
‫فرض صفر‬
‫آزمون‬
‫برابري دو‬
‫ضریب‬
‫رد مي شود‬
‫‪ATOt 1  0 / 198  0 / 336 ATOtAB  0 / 765 ATOtIND  ‬‬
‫آزمون آماري فرضیه سوم تحقیق‪:‬‬
‫فرضیه سوم تحقیق بیان مي دارد كه همبستگي جزء غیر عادي نسبت‬
‫گردش دارایي ها با بازده خالص دارایي هاي عملیاتي قوي تر از‬
‫همبستگي جزء غیر عادي نسبت حاشیه سود با بازده خالص دارایي‬
‫هاي عملیاتي است ‪ .‬براي آزمون این فرضیه مدل رگرسیوني (‪) 3‬‬
‫برازش گردید ‪:‬‬
‫‪RNOAt 1    1RNOAtAB   2 RNOAtIND  3 PM tAB   4 PM tIND  5 ATOtAB  6 ATOtIND ‬‬
‫‪7 ATOt  8RNOAt  ‬‬
‫براي آزمون این فرضیه آزمون برابري دو ضریب ‪  3‬و ‪  5‬انجام‬
‫گرفت‪ .‬این آزمون همچون آزمونهاي آماري دو فرضیه قبل‪ ،‬نشان مي‬
‫دهد كه آیا دو متغیر ‪ PM AB‬و ‪ ATO AB‬به میزان معناداري از نظر‬
‫آماري با یكدیگر تفاوت دارند یا خیر‪ .‬با این وجود این آزمون‬
‫مشخص نمي سازد كه كدام یك از این دو متغیر به شكل بهتري‬
‫تغییرات متغیر وابسته ‪ RNOAt 1‬را تشریح خواهد كرد ‪ .‬براي این‬
‫‪ R 2‬حاصل از جایگزیني دو متغیر‬
‫منظور ضرایب تعیین تعدیل شده‬
‫با یكدیگر مقایسه گردیدند که‬
‫(‪)3‬‬
‫‪ PM AB‬و ‪ ATO AB‬در مدل‬
‫نتایج آن به شرح ذیل ارائه شده است‪.‬‬
‫‪ P-value‬به دست آمده‬
‫نتایج این آزمون نشان مي دهد که مقدار‬
‫براي آماره ‪ t‬کوچکتر از سطح خطاي ‪ 5‬درصد نمي باشد و لذا فرضیه‬
‫صفر رد نمي شود و لذا آن را مي پذیریم‪ .‬به عبارت دیگر همبستگي‬
‫‪17‬‬
‫دوره زمانی جزء غیر عادي نسبت حاشیه سود و جزء غیرعادي نسبت‬
‫گردش دارایي هاي عملیاتي از نظر آماري با یکدیگر متفاوت نیست‪.‬‬
‫به نظر مي رسد نتیجه مذکور را نیز مي توان به فقدان نیروهاي‬
‫رقابتي موثر در بازار مربوط دانست‪ .‬چرا که در صورت وجود‬
‫نیروهاي رقابتي موثر در بازار‪ ،‬بایستي نوسانات غیرعادي نسبت‬
‫حاشیه سود به صفر گرایش پیدا مي کرد و لذا شرکتها بایستي تمام‬
‫تالش خود را در راستاي کسب بازده باالتر از دارایي ها و کارایي‬
‫بیشتر عملیاتي بسیج مي نمودند که به نظر مي رسد چنین شرایطي‬
‫در بازار ایران وجود ندارد‪.‬‬
‫‪RNOAt 1  0 / 021  0 / 547 RNOAtAB  0 / 838RNOAtIND  0 / 072 PM tAB  0 / 120 PM tIND ‬‬
‫ضرایب‬
‫نام‬
‫سطح ‪0 / 030 ATO‬‬
‫ضریب‪ 0 / 035‬‬
‫برآوردي‪ATO ‬‬
‫‪4 / 312 E  10NOA‬‬
‫‪‬‬
‫معني فرض صفر‬
‫رگرسیون‬
‫متغیر‬
‫داري آزمون‬
‫‪t‬‬
‫جزئي‬
‫معناداري‬
‫ضرایب‬
‫‪IND‬‬
‫‪t‬‬
‫‪t‬‬
‫نتایج‬
‫آزمون‬
‫آماري‬
‫فرضیه‬
‫سوم‪:‬‬
‫‪PM AB‬‬
‫‪ATO AB‬‬
‫‪0.072‬‬
‫‪4.993‬‬
‫‪-0.030‬‬
‫‪4.029‬‬
‫‬‫آمار سطح‬
‫آزمون برابري دو ضریب‬
‫یک رگرسیون‬
‫آزمون‬
‫آماري‬
‫فرضیه چهارم تحقیق‪:‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪t‬‬
‫‪t‬ه‬
‫‪1.369‬‬
‫‪ 0.00‬رد مي شود‬
‫‪ 0.00‬رد مي شود‬
‫معني فرض صفر‬
‫داري آزمون‬
‫برابري دو‬
‫ضریب‬
‫‪ 0.172‬رد نمي شود‬
‫فرضیه چهارم تحقیق بیان مي دارد كه جزء غیر عادي نسبت گردش‬
‫دارایي ها و جزء غیر عادي نسبت حاشیه سود داراي همبستگي دوره‬
‫زمانی یکسانی هستند‪ .‬براي آزمون این فرضیه مدلهای رگرسیون‬
‫برازش گردیدند ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪PM t 1  1   2 PM t‬‬
‫‪ATOt 1   2   3 ATO AB t  ‬‬
‫براي آزمون این فرضیه نیز از آزمون برابري دو ضریب یک‬
‫رگرسیون استفاده گردید‪ .‬نتایج آزمون نشان مي دهد که مقدار ‪P-‬‬
‫‪ value‬حاصل شده براي آماره ‪ t‬کوچکتر از سطح خطاي ‪ 5‬درصد مي باشد‬
‫و لذا فرضیه صفر رد مي شود و فرضیه نقیض پذیرفته مي شود‪ .‬به‬
‫بیان دیگر همبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي نسبت حاشیه سود با‬
‫)‪ ،‬از نظر آماري با‬
‫نسبت حاشیه سود آتي ( در مدل ‪4-1‬‬
‫همبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي نسبت گردش دارایي هاي‬
‫)‬
‫عملیاتي با نسبت گردش دارایي عملیاتي آتي ( در مدل ‪4-2‬‬
‫‪18‬‬
‫برابر و یکسان نیست‪ .‬همچنین مقایسه ضرایب تعیین تعدیل شده هر‬
‫دو مدل نشان مي دهد که در شرکتهاي بورس اوراق بهادار تهران‪،‬‬
‫همبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي نسبت حاشیه سود با متغیر نسبت‬
‫حاشیه سود قوي تر ازهمبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي نسبت‬
‫گردش دارایي ها با نسبت گردش دارایي هاست که با نتایج به دست‬
‫آمده در تحقیق مارک تی سولیمن در(‪ ) 2004‬متفاوت است و توجه‬
‫مدیران براي کسب بازده دارایي ها باالتر در ایران بیشتر متوجه‬
‫افزایش حاشیه سود و نه افزایش راندمان و کارایي عملیاتي است‪.‬‬
‫نتیجه گیری‪:‬‬
‫نتایج آزمون هاي آماري و تفسیر نتایج تحقیق‬
‫تفسیر نتایج‬
‫فرض صفر‬
‫شرح‬
‫فرضیه اول رد‬
‫مي همبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي‬
‫شود با نسبت گردش سود قوي تر از‬
‫همبستگي دوره زمانی جزء صنعت با‬
‫نسبت حاشیه سود مي باشد‪.‬‬
‫فرضیه دوم رد‬
‫مي‬
‫شود‬
‫فرضیه سوم رد‬
‫نمي‬
‫شود‬
‫رد‬
‫مي‬
‫شود‬
‫همبستگي دوره زمانی جزء غیر عادي‬
‫با نسبت گردش دارایي هاي عملیاتي‬
‫قوي تر از همبستگي دوره زمانی‬
‫جزء صنعت با نسبت گردش دارایي‬
‫هاي عملیاتي مي باشد‪.‬‬
‫محتواي اطالعاتي جزء غیر عادي‬
‫نسبت حاشیه سود و جزء غیر عادي‬
‫نسبت گردش دارایي هاي عملیاتي‬
‫یکسان است‪.‬‬
‫‪AB‬‬
‫همبستگي دوره زمانی متغیر‬
‫‪PM‬‬
‫با نسبت حاشیه سود آتي قوي تر از‬
‫همبستگي دوره زمانی ‪ ATO AB‬با‬
‫نسبت گردش دارایي عملیاتي آتي‬
‫است‪.‬‬
‫فرضیه‬
‫چهارم‬
‫محدودیت هاي تحقیق ‪:‬‬
‫‪-1‬محدودیت نخست این تحقیق‪ ،‬به دوره زماني بالنسبه کوتاه آن‬
‫باز مي گردد‪ .‬از آنجا که دسترسي به اطالعات مربوط به شرکت ها‬
‫در سال هاي قبل از ‪ 1377‬براي این تحقیق میسر نبوده است‪ ،‬لذا‬
‫دوره زماني این تحقیق دوره زماني ‪ 77-84‬انتخاب گردید و لذا‬
‫از آنجا که این تحقیق ممکن است به زمان طوالني نیاز داشته‬
‫باشد‪ .‬بنابراین بایستي در تعمیم نتایج این تحقیق با احتیاط‬
‫برخورد کرد‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫‪-2‬در انجام هر تحقیق بایستي اثر متغیرهاي مداخله گر یا‬
‫مزاحم را کنترل نمود‪ .‬در این تحقیق عامل صنعت به عنوان یک‬
‫متغیر مداخله گر احتمالي مورد کنترل قرار نگرفت‪ .‬به عبارت‬
‫دیگر‪ ،‬آزمون فرضیه هاي تحقیق به طور جداگانه براي هر صنعت‬
‫ویژه انجام نشده است و براي مثل نمي توان نتیجه گرفت که‬
‫نتایج این تحقیق براي هر یک از طبقات صنعت نیز قابل تعمیم‬
‫است‪.‬‬
‫‪-3‬نتایج تحقیقات گذشته در ایران نشان مي دهد که رابطه ي‬
‫معناداري میان دوره اي از چرخه عمر که شرکت در آن قرار دارد‬
‫و اطالعات مالي آن وجود دارد‪ .‬در انجام این تحقیق دوره اي از‬
‫چرخه عمر که شرکتها در آن قرار دارند به عنوان یک متغیر‬
‫کنترل احتمالي مورد مالحظه قرار نگرفته است‪ .‬این دوره هاي‬
‫چرخه عمر ویژگي هاي مالي مشخصي را براي شرکت ها به همراه مي‬
‫آورند که مي تواند بر نتایج طبقه بندي این تحقیق تاثیر‬
‫گذاشته و تعمیم آن را با مشکل مواجه کنند‪.‬‬
‫‪-4‬ممکن است که متغیرهاي دیگري همچون تکنولوژي و شرایط‬
‫مي بایست‪ .‬در مدل هاي‬
‫اقتصادي و سیاسي در کل اقتصاد‬
‫رگرسیوني تحقیق تاثیر داشته باشد که در انجام این تحقیق اثر‬
‫آنها بررسي نشده است‪.‬‬
‫‪-5‬اندازه و سایز شرکت ها به عنوان نماینده اي براي محیط‬
‫اطالعاتي آنها در این تحقیق مورد کنترل قرار نگرفته است‪.‬‬
‫پیشنهادات‬
‫‪ -1‬نخستین پیشنهاد این تحقیق آن است که براي شرکتهایي که‬
‫در یک طبقه ي صنعت قرار دارند‪ ،‬شاخص هاي صنعت نمي تواند‬
‫نشان دهنده نسبت هاي بهینه و ساختار عملیاتي مناسب باشد چرا‬
‫که این تحقیق نشان مي دهد که در شرکتهاي بورسي عضو یک صنعت‬
‫ویژه رقابت موثري بر سر قیمت گذاري و همچنین رقابت بر سر‬
‫افزایش کارایي عملیاتي در شرکت هاي درون یک صنعت وجود‬
‫ندارد‪.‬‬
‫‪ -2‬پیشنهاد دیگر این تحقیق به مدیران و تحلیلگران مالي آن‬
‫است که استفاده از شاخص هاي صنعت براي پیش بیني بازه دارایي‬
‫هاي عملیاتي باتوجه به تحلیل دوپانت توان پیش بیني مدل را‬
‫افزایش نمي دهد‪ ،‬و لذا بایستي از شاخص هاي دیگري براي این‬
‫پیشبیني استفاده نمایند‪.‬‬
‫‪ -3‬همچنین تحقیق حاضر به مدیران و تحلیلگران مالي پیشنهاد‬
‫مي دهد که سیاست گذاري رقابتي در شرکت هاي عضو هر صنعت در‬
‫ایران به جاي تمرکز بر افزایش حاشیه سود از طریق افزایش‬
‫قیمت ها به شکل عمده اي بر کاهش حاشیه سود و افزایش کارایي‬
‫عملیاتي‪ ،‬متمرکز شود‪.‬‬
‫پیشنهادات براي تحقیقات آینده ‪:‬‬
‫‪20‬‬
‫همچنین این تحقیق پیشنهادهاي ذیل را جهت پژوهش هاي آینده در‬
‫این باره مطرح مي سازد ‪:‬‬
‫‪ -1‬پیشنهاد دیگر این تحقیق براي پژوهش هاي آینده آن است که‬
‫نتایج این تحقیق براي هر طبقه صنعت به طور جداگانه مورد‬
‫مطالعه قرار بگیرد‪ .‬همچنین در تحقیقات بعدي مي توان‬
‫متغیرهاي مداخله گري همچون اندازه شرکت و دوره چرخه عمر‬
‫کرد‪.‬‬
‫شرکت ها را کنترل و آزمون هاي تحقیق را تکرار‬
‫‪-2‬پیشنهاد مي شود در تحقیقات آینده‪ ،‬رابطه ي متغیرهاي‬
‫مستقلي همچون تکنولوژي و تورم با نسبت بازده دارایي هاي‬
‫عملیاتي (واجزاي آن همچون نسبت حاشیه سود و نسبت گردش‬
‫دارایي هاي عملیاتي) در هر صنعت مورد مطالعه قرار بگیرد‪.‬‬
‫‪-3‬همچنین در تحقیقات آتي مي توان تحقیقي مشابه تحقیق حاضر‬
‫را با توجه به شاخص میانگین کل در بورس اوراق بهادار تهران‬
‫آزمون نمود‪.‬‬
‫منابع فارسی‬
‫‪ .1‬احیایی‪ ،‬عباس‪ «،‬بررسی رابطه معیارهای مالی عملکرد شرکتها‬
‫با پاداش پرداختی به مدیران»‪ ،‬پایان نامه کارشناسی ارشد ‪،‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد مشهد‪ ،‬زمستان‪.1377‬‬
‫‪ .2‬اژدری‪ ،‬احمد‪،‬پیش بینی قابلیت سودآوری شرکتها با استفاده از‬
‫دانشکده‬
‫نسبت های سودآوری‪ ،‬پایان نامه کارشناسی ارشد‪،‬‬
‫حسابداری و مدیریت دانشگاه شیراز‪ ،1380،‬به راهنمایی جمال‬
‫رودکی‪.‬‬
‫‪ .3‬افشاری‪ ،‬اسدهللا‪ ،‬مدیریت مالی در تئوری و عمل – جلد اول‪ -‬چاپ‬
‫اول ‪.1378‬‬
‫‪ .4‬اكبري‪ ،‬فضل هللا‪ ،‬تجزیه و تحلیل صورتهاي مالي‪ ،‬مركز تحقیقات‬
‫تخصصي حسابداري و حسابرسي سازمان حسابرسي‪ ،‬چاپ هشتم ‪.1385‬‬
‫‪ .5‬ایروانی‪ ،‬مجید‪ ،‬بررسي محتواي اطالعاتي نسبتهاي مالي‬
‫شركتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران‪ ،‬پایان‬
‫نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی واحد مشهد‪ 1376،‬به‬
‫راهنمایی دکتر ایرج نوروش‪.‬‬
‫‪ .6‬آذر‪،‬عادل؛ مومنی‪ ،‬منصور‪ ،‬آمار و کاربرد آن در مدیریت‪،‬‬
‫انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انساني دانشگاهها‬
‫( سمت)‪.‬‬
‫‪ .7‬آزاد‪ ،‬محمد‪ ،‬محتوای اطالعاتی پیش بینی سود شرکتها‪ ،‬پایان‬
‫نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز‬
‫دانشکده اقتصاد و حسابداری‪ ،‬پاییز ‪ .1383‬به راهنمایی دکتر‬
‫حمید خالقی مقدم‪.‬‬
‫‪21‬‬
‫‪ .8‬تقوی‪ ،‬مهدی‪ .‬مدیریت مالی(‪ ،)1‬انتشارات دانشگاه پیام نور‪،‬چاپ‬
‫سوم خرداد‪.1377‬‬
‫‪ .9‬جهانخانی‪ ،‬علی‪ ،‬پارسائیان‪ ،‬علی‪ ،‬مدیریت سرمایه گذاری و‬
‫ارزیابی اوراق بهادار‪ ،‬انتشارات دانشکده مدیریت دانشگاه‬
‫تهران‪ ،‬چاپ اول‪ ،‬دی‪.1376‬‬
‫‪.10‬جهانخانی‪ ،‬علی‪ ،‬سجادی‪ ،‬اصغر‪ ،‬کاربرد مفهوم ارزش افزوده‬
‫اقتصادی در تصمیمات مالی‪ ،‬فصلنامه علمی و پژوهشی « تحقیقات‬
‫مالی» ‪ ،‬سال دوم‪ ،‬شماره ‪5‬و‪ ،6‬زمستان ‪.1373‬‬
‫‪.11‬چارلز‪.‬پی‪.‬جونز‪ ،‬ترجمه و اقتباس – تهرانی‪ ،‬رضا‪ ،‬نوربخش ‪،‬‬
‫عسگر‪ ،‬مدیریت سرمایه گذاری ‪ ،‬نشر نگاه دانش‪ ،‬چاپ اول‪،‬‬
‫بهار‪.1382‬‬
‫‪.12‬حسن زاده کمند‪ ،‬خلیل‪ ،‬نسبت های مالی مناسب از دیدگاه‬
‫سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادارتهران‪،‬پایان نامه کارشناسی‬
‫ارشد‪ ،‬دانشکدهء حسابداری و مدیریت عالمه طباطبائی تهران‪.1375،‬‬
‫‪.13‬خراشادی‪،‬محمد‪ ،‬بررسي تحلیلي سري زماني سود حسابداري شركت‬
‫هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران‪ ،‬پایان نامه‬
‫کارشناسی ارشد‪،‬دانشگاه آزاداسالمی واحد مشهد‪ 1381،‬به راهنمایی‬
‫دکتر احمد بدری‪.‬‬
‫‪.14‬خرسندی‪،‬طه‪ ،‬تاءثیر سود سهام بر تغییرات قیمت سهام در بورس‬
‫اوراق بهادار تهران‪ ،‬پایان نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشکده‬
‫حسابداری و مدیریت عالمه طباطبایی تهران‪.1372،‬‬
‫‪.15‬خوشدل نظامی‪ ،‬رضا‪ ،‬بررسی رابطه بین جریانهای نقدی آزاد و‬
‫سود عملیاتی با بازده سهام و رشد ارزش بازار خالص داراییهای‬
‫عملیاتی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار‬
‫تهران‪.‬رساله کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی واحد مشهد‪-‬‬
‫‪ .1385‬به راهنمایی دکتر محمد حسین قائمی‪.‬‬
‫‪.16‬دستگیر مجسن‪ ،‬تجزیه و تحلیل از طریق نسبتهای مالی‪ ،‬مجله‬
‫حسابدار‪ ،‬شماره ‪1368 ،51-52‬‬
‫‪.17‬رستمی‪ ،‬نورالدین‪ ،‬بررسي رابطه بین نسبتهاي مالي و نرخ‬
‫بازده سهام شركتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران‪،‬‬
‫پایان نامه کارشناسی ارشد‪1383 ،‬به راهنمایی دکتر محمد نمازی‪.‬‬
‫‪.18‬سلیمانی امیری‪ ،‬غالمرضا‪ ،‬نسبتهای مالی وپیش بینی بحران مالی‬
‫شرکتها در بورس اوراق بهادار تهران‪ ،‬تحقیقات مالی‪ ،‬دانشکده‬
‫مدیریت دانشگاه تهران ‪ ،‬شماره ‪ ،15‬بهار و تابستان ‪.1382‬‬
‫‪.19‬سید نژاد فهیم‪ ،‬سید رضا‪ ،‬آقایی‪ ،‬محمد علی ‪ ،‬نقش استقراض در‬
‫سودآوری شرکتها‪ ،‬مجله اقتصادی بورس‪ ،‬شماره ‪ ،39‬دی ‪.1382‬‬
‫‪.20‬شهرابی فراهانی‪ ،‬مهدی‪ ،‬قابلیت اتکاء نسبت های سودآوری در‬
‫پیش بینی سودآوری شرکتها‪ ،‬پایان نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشکده‬
‫‪22‬‬
‫حسابداری و مدیریت عالمه طباطبایی تهران‪ 1381‬به راهنمایی دکتر‬
‫یحیی حساس یگانه‪.‬‬
‫‪.21‬شیخ‪ ،‬محمد جواد‪ ،‬بررسی نسبتهای متوسط صنعت در شرکتهای‬
‫اوراق بهادار تهران‪ ،‬پایان نامه‬
‫پذیرفته شده در بورس‬
‫کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشکده مدیریت دانشگاه تهران‪ .1375 ،‬به‬
‫راهنمایی دکتر علی جهانخانی‪.‬‬
‫‪.22‬صمدی گرگانی‪ ،‬محمد‪، ،‬بررسی نسبتهای مالی در صنعت مرغداری‬
‫کشور در طی ‪ 5‬سال اخیر‪،‬پایان نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه‬
‫آزاد اسالمی واحد تهران مرکز دانشکده اقتصاد و حسابداری‪،‬‬
‫شهریور‪ .1378‬به راهنمایی دکتر علی وثوق‪.‬‬
‫‪.23‬صنوبر‪ ،‬ناصر‪ ،‬فضل زاده ‪ ،‬علیرضا‪ ،‬مدیریت مالی(‪ ، )1‬چاپ‬
‫اول‪ ،‬پاییز ‪.1382‬‬
‫‪.24‬علوی طبری‪ ،‬سید حسین؛ علیزاده اقدم‪ ،‬صونا‪ ،‬پیش بینی بازده‬
‫سهام با استفاده از نسبتهای سودآوری‪،‬دانش و پژوهش حسابداری‬
‫سال دوم شماره ششم‪.1384 .‬‬
‫‪.25‬غیاثوند‪ ،‬علیرضا‪ ،‬بررسی ارتباط بین نسبتهای مالی شرکتهای‬
‫گروه صنعت خودرو پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با‬
‫بازده آنها ( طی سالهای ‪ ،)1373-1379‬رساله کارشناسی ارشد‪،‬‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم تحقیقات تهران‪ .1380-81،‬به‬
‫راهنمایی دکتر محمد حسن جنانی‪.‬‬
‫‪.26‬فغانی نرم‪ ،‬مهدی‪ ،‬ارتیاط بین نسبتهای مالی و پیش بینی‬
‫ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران‪،‬‬
‫پایان نامه کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشکده حسابداری و مدیریت عالمه‬
‫طباطبایی تهران‪.1380،‬‬
‫‪.28‬کشتکار‪ ،‬رسول‪ ،‬نقش نسبتهاي مالي در ارزیابي ریسك سیستماتیك‬
‫سهام عادي شركتها در بورس اوراق بهادار تهران‪ .‬پایان نامه‬
‫کارشناسی ارشد‪ ،‬دانشگاه آزاد واحد مشهد‪.1380،‬به راهنمایی دکتر‬
‫محمدحسن اردبیلي‪.‬‬
‫‪.29‬گودرزی‪ ،‬احمد‪ ،‬بررسی تحلیل ارتباط بین نسبتهای مالی با‬
‫بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار‬
‫تهران ( قلمرو مورد مطالعه صنایع پتروشیمی)‪ ،‬رساله کارشناسی‬
‫ارشد‪ ،‬دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم تحقیقات تهران‪.1383-84،‬‬
‫به راهنمایی دکتر محمد رضا ستایش‪.‬‬
‫‪.30‬مهام‪،‬کیهان‪ ،‬اثر گزارش اجزاء سود حسابداری بر افزایش توان‬
‫پیش بینی سود‪.‬رساله دکتری‪،‬دانشکده حسابداری و مدیریت عالمه‬
‫طباطبایی تهران‪.1379،‬‬
‫‪.31‬نوروش‪ ،‬ایرج‪ ،‬دیانتی دیلمی‪،‬زهرا ‪ ،‬مدیریت مالی( ‪ ، )1‬چاپ و‬
‫انتشارات دانشگاه تهران‪ ،‬چاپ اول‪ ،‬پاییز ‪.1383‬‬
23
‫ بررسی رفتار سود حسابداری‬،‫ مهدی‬، ‫ ایرج؛ غالم زاده‬،‫نوروش‬.32
‫ بررسی های حسابداری‬،‫جنکینز‬-‫با استفاده از سری های زمانی باکس‬
،‫ سال دهم‬،‫ مجله دانشکده مدیریت دانشگاه تهران‬،‫و حسابرسی‬
.1382 ‫ بهار‬،31 ‫شماره‬
،‫ هیبتی‬، ‫ فریدون‬،‫ رهنمای رود پشتی‬، ‫ هاشم‬، ‫نیکو مرام‬.33
،‫ چاپ دوم‬،‫ انتشارات ترمه‬،)1(‫ مبانی مدیریت مالی جلد‬، ‫فرشاد‬
.1381
،‫ حسین‬،‫ ترجمه عبده تبریزی‬،‫ یوجین‬، ‫ بریگام‬،‫ فرد‬،‫وستون‬.34
،‫ چاپ هشتم‬،‫ چاپ مروی‬،‫ مدیریت مالی‬،‫ پرویز‬، ‫مشیرزاده مویدی‬
.1368 ‫زمستان‬
‫منابع التین‬
1.Altman E. I : Financial Ratios. Discriminate Analysis and the
Corporate Bankruptcy : Journal of Financial
prediction of
Vol.23September 1968.
2.Altman, E. I : The Success of Business Failure Prediction Models : An International
Survey. Journal of Banking and Finances June 1984.
3. Beavre, W. : Financial Ratios as Predictors of Failures. Journal of Accounting
Research. January 1977.
4. Blum M. : Failing Company Discriminate Analysis. Journal of Accounting Research.
January 1974
5. Brooks, L. and D. Buckmaster.1976. Futher evidence on the time series properties of
accounting income. Journal of Finance.31,1359-1373.
6. Deakin . E. B. : A Discriminate Analysis of Predictors of Business Failure Journal of
Accounting Research 1972.
7. Fama, E.F. and K.R. French.2000.Forecasting ppofitability and earnings. Jounal of
Business,73,161-175.
8. Freeman, R.J., J Ohlson, S.H. Penman. 1982. Book rate-of-return and prediction of
earnings changes:An empirical investigation investingation. Journal of accounting
Research, Autumn, 639-653.
9. Hendriksen .E.S & VanBreda. M.F, op. Cit.
24
10. Hirshleifer, D.;Hou,K.;teoh,S.& Zhang, Y, 2004,"Do Investors Overvalue Firms with
bloated balance sheets"? college of business, ohio state university. papers.www. ssrn.
com.
11. Lipe, R. and R.Kormendi.1994. Mean reversion in annual earnings and its
implications for security valuation.Review of Quantitative Finance and
Accountig.4,27-46.
12. Mark.T.Soliman.2004, Using Industry-Adjusted Dupont Analysis to Predict Future
Profitability.
13. Nissim, D.and S.H.Penman.2001. Ratio analysis and eguity valuation: From
research to practice. Review of Accounting Studies,6, 109-154.
14.Papana stasopoulos, G, Thomakos,D, Wang, T, information in Balance sheets for
Future Stock Returns: Evidence from Net Operating Assets, www.ssrn.com, october12,
2006, p.3.
15 Palepu,K.G., P.M. Healy, and V.L. Bernard. 2000. Business Analysis and Valuation.
Souh Western College Publishing.
16Penman, S.H. 1991. An evaluation of accounting rate-of-return.Journal of
accounting, Auditing and Finance,233-255.
17.Rees B: Financial Analysis (second ed.) London : Prentice Hall 1995.
18.Stigler, G.J. 1963. capital and Rates of Return in Manufacturing Industries.
Princeton, N.J.: Princetion University Press.
19.White, G.I., A.C. Sondhi and D. Fried. 1998. The analysis and use of financial
statements. John Wiley and Sons,Inc.
20. Zhang, yinglei, Nat Operating Assets as a Predictor of Industry Stack Returns, the
Chinese University of Hong Kong, Aptil2006, p.9
25
26
using Industry _Adjusted Dupont Analysis To Predict Future Profitability in
Tehran Stock Exchange
Mohammad Hossein Vadeei(Ph.D)
Assistant professor in accounting –ferdowsi university of mashhad
Majid Bakhshi
Member of academic in eslamic azad university
ABSTRACT
This paper shows results of research that evaluated the relation between Industry
_Adjusted Dupont Analysis To Predict Future Profitability firms tested base on the real
information.Application Purpose of current research finds the answer of this question
that : Does using Industry _Adjusted Dupont Analysis Increase the Predict Future
Profitability in Tehran Stock Exchange member of firms that is used termed facilitate
criterion in decision of
investors and also users of
financial
statement
recognized.Analysis with Dupont is one of Analysis financial reports that can be useful
in decision making.
Dupont Analysis divides return-on-net-operating assets in two categories: profit margin
and assets Turnover operating that both of them are product of
membership in
industry.Data of research is been sample 11 industries that base on 310 firms that
members of stock Exchange in 8 years period time (beginning in fiscal 1377 and
ending in fiscal 1384) are analyzed by multivariate linear regression. The results of this
paper show the there is no significant relationship between analyzed component of
Dupont Analysis that adjusted by industry whit Future Profitability prediction.
Keywords:
Industry Adjustment, Financial Statement Analysis, DuPont Analysis