‫تعیین ارزش غذایی علوفه زعفران در تغذیه دام‬
‫‪Determination of nutritional value crocus sativus forage in animal nutrition‬‬
‫محسن کاظمی‪ ،1‬عبدالمنصور طهماسبی‪ ،2‬رضا ولی زاده‪ ،2‬محسن دانش مسگران‪،2‬مهدی‬
‫‪3‬‬
‫محقی‬
‫‪ 1‬دانشجوی کارشناسی ارشد و ‪ 2‬عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه‬
‫فردوسی مشهد‬
‫چکیده‬
‫در این آزمایش ارزش غذایی علوفه زعفران ( ‪ )Crocus sativus‬با‬
‫استفاده از تکنیک ‪ Gas production‬و ‪In situ‬مورد مطالعه قرار گرفت‪.‬همچنین‬
‫تعیین گردید‪.‬‬
‫ترکیب شیمیایی این علوفه به روش(‪AOAC )2000‬‬
‫میزان تولید گاز و تجزیه پذیری ماده خشک آن در زمان های‬
‫تعیین شد‪.‬نتایج حاصل از تولید گاز نشان‬
‫‪96،72،48،24،16،12،8،4،2‬‬
‫داد که مجموع گاز تولید شده در طی ‪72 ،48 ،24 ،16 ،12 ،6 ،4 ،2‬‬
‫و ‪ 96‬ساعت در علوفه زعفران( ‪ ) Crocus sativus‬به ترتیب برابر با‬
‫‪ 100/333 ،100 ،96/50 ،88/666 ،75/333 ،67 ،31/5 ،17 ،3/5‬میلی لیتر‬
‫به ازای ‪ 400‬میلی گرم نمونه علوفه انکوبه شده در شرایط ‪In vitro‬‬
‫‪(a‬سریع‬
‫نشان داد که بخش‬
‫بود‪. .‬نتایج حاصل از روش ‪In situ‬‬
‫التجزیه)‪(b ،‬کند تجزیه)‪(c ،‬ثابت نرخ تجزیه) مرتبط با ناپدید‬
‫شدن ماده خشک در این علوفه به ترتیب برابر با ‪،42/66 ،42/76‬‬
‫‪ 0/075‬می باشد‪..‬همچنین نتایج حاصل از تجزیه شیمیایی نشان داد‬
‫که میزان پروتیین‪ ،ADF ،NDF ،‬ماده خشک‪ ،‬خاکستر و ماده آلی این‬
‫علوفه به ترتیب برابر با ‪ 5/33 ،26/54 ،30/33 ،30/66 ،13/96‬و‬
‫‪ 94/67‬درصد می باشد‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫علوفه های مرتعی از مهمترین منابع غذایی مورد استفاده‬
‫هنوز ارزش غذایی بسیاری از‬
‫محسوب می گردند‪ .‬متاسفانه‬
‫دام‬
‫این علوفه های مرتعی چه از جنبه تجزیه تقریبی و چه از لحاظ‬
‫به طور تجربی ثابت شده است‬
‫تغذیه دام ناشناخته مانده است‪.‬‬
‫که بعضی از این علوفه های مرتعی از لحاظ غذایی برای دام‬
‫خوشخوراک و مفید می باشند‪ .‬از آنجایی که ‪ 96‬درصد زعفران جهان‬
‫در ایران تولید می شود و استان خراسان رضوی بزرگترین تولید‬
‫کننده زعفران در سطح کشور می باشد‪ ،‬بنابراین ‪،‬علوفه زعفران‬
‫سهم عمده ای را در تولید علوفه مرتعی به خود اختصاص خواهد‬
‫داد‪. .‬همه ساله دامپروران در فصل بهار‪ ،‬هنگامیکه علوفه زعفران‬
‫به رشد متعادل خود رسید‪ ،‬اقدام به چرای آن در سطح مرتع می‬
‫کنند به طوریکه این علوفه به راحتی توسط دام به مصرف می رسد‪.‬‬
‫هدف از اجرای این طرح بررسی ارزش غذایی و پتانسل تجزیه پدیری‬
‫ماده خشک علوفه زعفران(‪ ) Crocus sativus‬با استفاده از روش های‬
‫آزمایشگاهی ‪Gas production‬و ‪ In situ‬می باشد‪.‬‬
‫مواد و روش ها‬
‫نمونه کاملی از ساقه و برگ علوفه زعفران در فرروردین ‪1386‬‬
‫از قسمت های مختلفی از مراتع زعفران در کاشمر برداشت شد‪ .‬بعرد‬
‫از خشک کردن نمونه ها در آون به مدت ‪ 48‬ساعت در دمای ‪ 60‬درجه‬
‫سانتیگراد‪ ،‬با اسرتفاده از آسریاب حراوی غربرال ‪ 2‬میلیمترری‪،‬‬
‫آسیاب شدند ‪.‬روش‪ Gas production‬بر طبق روش توصری شرده توسرط منرک و‬
‫استینگاس(‪ )1988‬انجام شد‪.‬برای تهیه مایع شکمبه از سه گوسراله‬
‫نر فیستوله دار ‪ ،‬که به مدت دو هفته با این علوفه تغذیه شده‬
‫بودند استفاده گردید‪ 400.‬میلی گرم از نمونه آسیاب شده به داخل‬
‫سرنگ های ‪ 100‬میلی لیتری انتقال داده شد ‪.‬و به این سرنگ هرا ‪30‬‬
‫میلی لیتر محلول مایع شکمبه صاف شده حاوی بافر اضرافه گردیرد‪.‬‬
‫میزان تولید گاز در زمان های ‪96،72،48،24،16،12،8،4،2‬اندازه گیرری و‬
‫ثبت شرد‪ .‬بررای آزمرایش ‪ In situ‬نیرز از روش پیشرنهادی ارسرکوف و‬
‫مکدونالد(‪ )1979‬با استفاده از مدل تجزیه پذیری ارائه شده توسط‬
‫این محققین () ‪ ) p=a+b(1-e-ct‬استفاده شد بطوریکه نمونه های ‪ 5‬گرمی‬
‫در داخل کیسه های پلی استری با ابعاد ‪ 12×18‬سانتیمتر و با قطر‬
‫رای ‪ 96،72،48،24،16،12،8،4،2‬در داخررل‬
‫ران هر‬
‫ری در زمر‬
‫رذ ‪ 50‬میکرونر‬
‫منافر‬
‫شکمبه انکوبه شدند‪ .‬بعد از مدت انکوباسریون کیسره هرا از درون‬
‫رد شردن مراده خشرک‬
‫شکمبه خارج و شسته شدند‪ .‬سپس میرزان ناپدیر‬
‫نمونه تعیین گردید‪.‬‬
‫نتایج‬
‫نتایج حاصل از تولید گاز بره صرورت تجمعری‪ ،‬نشران داد کره‬
‫میزان تولید گاز در در طی زمران هرای ‪،48 ،24 ،16 ،12 ،6 ،4 ،2‬‬
‫‪ 72‬و ‪ 96‬ساعت در علوفه زعفران( ‪ ) Crocus sativus‬به ترتیب برابر برا‬
‫‪ 100/333 ،100 ،96/50 ،88/666 ،75/333 ،67 ،31/5 ،17 ،3/5‬میلی لیتر‬
‫به ازای ‪ 400‬میلی گرم نمونه علوفه انکوبه شرده در شررایط ‪In vitro‬‬
‫می باشد(جدول‪.)2‬همچنین نتایج حاصل از روش ‪ In situ‬نشران داد کره‬
‫بخش ‪(a‬سریع التجزیه)‪(b ،‬کند تجزیه)‪(c ،‬ثابت نرخ تجزیه) مرتبتط‬
‫با ناپدید شدن ماده خشک در این علوفه به ترتیب برابر با ‪،42/76‬‬
‫‪ 0/075 ،42/66‬می باشد(جدول‪.)1‬آنالیز شیمیایی عل زعفران‪ ،‬حراکی از آن‬
‫است که میزان پروتیین‪ ،ADF ،NDF ،‬ماده خشک‪ ،‬خاکستر و ماده آلری‬
‫این علوفه به ترتیب برابر با ‪ 5/33 ،26/54 ،30/33 ،30/66 ،13/96‬و‬
‫‪ 94/67‬درصد می باشد(جدول‪.)3‬‬
‫جدول‪-1‬فراسنجه های تجزیه پرذیری مراده جدول‪ -2‬گاز حاصل از علوفه زعفران در‬
‫شرایط آزمایشگاهی‬
‫خشک‬
‫‪c‬‬
‫‪b‬‬
‫‪a‬‬
‫‪/075‬‬
‫‪0‬‬
‫‪42/66‬‬
‫‪42/76‬‬
‫‪/857‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1/133‬‬
‫‪Standard deviation 1/133‬‬
‫‪Crocus sativus‬‬
‫‪80‬‬
‫‪60‬‬
‫‪40‬‬
‫‪20‬‬
‫‪0‬‬
‫‪12 16 24 48 72 96‬‬
‫بخرش کنرد =‪b‬‬
‫‪0‬‬
‫زمان انکوباسیون(ساعت)‬
‫بخش سرریع التجزیره =‪a‬‬
‫تجزیه‬
‫پروتیین(‪)%‬‬
‫‪6‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫میزان گاز تولید شده(میلی لیتر در‬
‫ساعت)‬
‫پارامترهای تخمین‬
‫زده شده‬
‫تیمار‬
‫‪120‬‬
‫‪100‬‬
‫ماده خشک(‪)%‬‬
‫ماده آلی(‪)%‬‬
‫خاکستر(‪)%‬‬
‫‪94.67‬‬
‫تجزیه=‪26.54 c‬‬
‫ثابت نرخ‪13.96‬‬
‫‪5.33‬‬
‫)‪NDF(%‬‬
‫‪30.66‬‬
‫)‪ADF(%‬‬
‫‪30.33‬‬
‫علوفه‬
‫زعفران‬
‫جدول‪-3‬ترکیب شیمیایی علوفه زعفران‬
‫نتیجه گیری‬
‫با توجه به آنالیز اطالعات حاصله در شرایط آزمایشگاهی‪،‬‬
‫نشان می دهد که علوفه زعفران از میزان پروتیین نسبتا باالیی‬
‫برخوردار است و همچنین فاکتورهای ‪ NDF‬و ‪ ADF‬این علوفه در حد‬
‫متعادل می باشد‪ .‬نتایج حاصل از تولید گاز نشان می دهد که این‬
‫علوفه از قابلیت تخمیرپذیری نسبتا باالیی برخوردار است‪.‬همچنین‬
‫نتایج حاصل از شرایط ‪ In situ‬و تجزیه پذیری ماده خشک نشان می دهد‬
‫که این علوفه از بخش ‪ a‬و‬
‫‪b‬‬
‫تقریبا برابر و نسبتا باالیی‬
‫برخوردار می باشد و در مجموع از قابلیت هضم ماده خشک نسبتا‬
‫بنابراین می توان به این نتیجه کلی‬.‫خوبی برخوردار می باشد‬
‫رسید که استفاده از این علوفه در تغذیه دام می تواند منجر به‬
.‫بهبود عملکرد تولیدی در حیوان گردد‬
‫منابع‬
1-AOAC, 2000. Official methods of analysis, 17th ed association of official analytical chemists.washington,
DC.
2-Kibon, A., and E. R. Ørskov, 1993. The use of degradation characteristics of
browse plants to predict
intake and digestibility of goats. Anim. Prod., 57: 247-251.
3-Menke, K. H., and H. Steingass. 1988. Estimation of the energetic feed value obtained from chemical
analysis and in vitro gas production using rumen fluid. Anim. Res. Dev. 28:7–55.
4-Menke, K.H., Raab, L., Salewski, A., Steingass H., Fritz D Schneider, W.1979. The estimation of the
digestibility and metabolizable energy content of ruminant feedingstuffs from the gas production when they
are incubated with rumen liquor in vitro. J. Agric. Sci. Camb., 1979; 93: 217-222.
5-NRC. 1996. Nutrient Requirements for Beef Cattle. 7th ed. Nat. Acad. Sci., Washington, DC.
6-Ørskov, E. R., and I. McDonald. 1979. The estimation of protein degradability in the rumen from
incubation measurements weighted according to the passage rate. J. Agricultural Sci. 92:499-503.
7-Ørskov, E.R., F.D. DeB. Hovell and F.L. Mould, 1980. The use of the nylon bag technique for evaluation
of feedstuffs. Trop. Anim. Prod., 5: 195-213.
8-SAS. 1986. The SAS System for Windows, Release 6.12. SAS Institute, Inc., Cary,NC.
Abstract
Nutritional value of crocus sativus forage were evaluated in this study using the In situ and gas
production techniques with three cannulated beef cattle. Also chemical composition of this forage were
determinated by AOAC(2000).The rate of gas production and Degradability characteristics of dry
matter were measured at 2,4,6,12,16,24,48,72 and 96 hour. The result obtained from gas production in
crocus sativus forage at 4,6,12,16,24,48,72 and 96 hour showed that cumulative gas production
sequentially was 3.5, 17, 31.5, 67, 75.333, 88.666,96.50, 100 and 100.333 ml for each 400 mg sample
forage incubated . The result obtained from degradability dry matter showed that fraction a (rapidly
degradable), b (slowly degradable) and c (rate constant degradable) were 42.76, 42.66 and 0.075
respectively. Also result from chemical analysis in crocus sativus forage showed that amount of
protein, neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), dry mater, ash and organic matter
was 13.96, 30.66, 30.33, 26.54, 5.33 and 94.67 respectively.