Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік Университеті
Басылым
3деңгейлі СМЖ құжаты
№1 08.09.2015ж.
Ф Р 042-1.02-2015-01
Практикалық сабақтарға
әдістемелік нұсқау
Экономика, құқық және гуманитарлық ғылымдар факультеті
Аударма теориясы және практикасы кафедрасы
5В020700 «Аударма ісі» мамандығына арналған
«Аудармашылық шапшаң жазу» пәні бойынша
Практикалық сабақтарды жүргізу туралы
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
Семей
2015
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 2-сі
Алғысөз
1 ЖАСАЛЫНДЫ
Құрастырған
______ Д.А.Дукенова “Аударма теориясы мен практикасы”
кафедрасының оқытушысы « 28 »__08___2015ж.
Әдістемелік нұсқау 5В020700 «Аударма ісі» мамандығы күндізгі оқу
бөлімінің студенттеріне «Аудармашылық шапшаң жазу»
пәнінен
практикалық сабақтарды жүргізуге арналған.
2 ТАЛҚЫЛАНДЫ
Аударма теориясы және практикасы кафедрасында
Хаттама № 1 « 28 » __08_ 2015ж.
Кафедра меңгерушісі
__________
Ж.У.Калимова
2.2 Әдістемелік нұсқау экономика, заң және гуманитарлық ғылымдар
факультетінің оқу-әдістемелік бюросының отырысында қолдануға ұсынылды
Хаттама № 1 « 08 » __09__ 2015ж.
Төрағасы
________
С.Х.Тойкин
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 3-сі
1. Кіріспе
«Аудармашылық шапшаң жазу» курсы «Ағылшын тілі тарихы», «Ағылшын
тілі лексикологиясы», «Ағылшын тілінің теориялық фонетикасы» және
«Ағылшын тілінің теориялық грамматикасы» пәндерінен тұратын кешенді
курс.
Курстың мақсаты.
Еңбек нарығында түлектердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін
оқыту процесінде студенттердің (білім, білік, дағды) құзыреттіліктерін
қалыптастыру:
- аудармашылар құрған аудармашылық шапшаң жазудың арнайы негізгі
ережелер, мағыналы талдауының тәсілідерің менгеру;
- айтылғанның мағынасын шағырланатын сөздерді мен сөз тіркелерді
айыру, кілтті сөздер мен синонимдік алмастыруларды айыру;
- аудару тіліне және тұған тіліне мәтіндерді қалпына келтіргенде
аудармашылық шапшаң жазуды айырып оқу.
Курс міндеттері:
Білім: Универсалды аудармашылық жазудың теориялық және құрылымдық
аспектілерін, ерекшеліктерін, жазудың принциптері мен әдістерін, мәліметті
іріктеу тәсілдерін білу.
Іскерлік: Түпнұсқа мәтіндегі баламалы аударма мазмұнын берудегі әдістәсілдерін, ілеспе аудармадағы жазу, символдар арқылы ақпаратты жазу
іскерліктерін меңгеру. Бұл әрекеттерді жаңа түскен ақпаратты тыңдай
отырып орындауды; өз жазбаларына қарай отырып, бірақ оқымай, аудару
іскерліктерін меңгеру.
Дағды: Әріптік жазудағы қысқарту әдістерін аудару барысында қолдана білу
дағдыларын меңгеру.
Құзіреттілігі: Мәдениетаралық қарым-қатынас аясында білікті болу.
Пәннің пререквизиті:
Меңгеруі келесі пәндердің оқуын ұсындаы: Негізгі шет тілі, Экономика,
Саясаттану, Жазбаша аударма, Аударманың теориясы.
Курстың постреквизиті:
Ауызша аударма практикасы
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 4-сі
Пәнді зерделеу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар
ГЛОССАРИЙ
1. Balanced translation - is one that can be considered the middle ground between
source and target languages as to the respect of meaning, structure, etc. of both
languages. A translator adopts the original text into the target language using the
normal word order, grammar and syntax of the target language preserving the
meaning of the source language. This is what translators normally try to achieve.
2. Conference interpretation - simultaneous interpreting of a speaker's statements
at a conference, symposium or any other large meeting.
3. Consecutive interpretation - one of three modes of interpreting (along with
simultaneous and sight interpretation), in which a speaker pauses every few
sentences to allow the interpreter to interpret what has just been said.
4. Court/Legal interpretation - interpreting at legal proceedings, which is
performed by a court interpreter who has special subject matter knowledge.
5. Cultural adaptation - adjusting translation to the cultural environment of the
target language to make it suitable for the target audience.
6. Free translation - is one that provides the general meaning of the original, but it
might be far from the exact wording of the original. It provides a great freedom in
translating, the most extreme form of it, and should be avoided by translators
unless there is a specific reason for free translation.
7. Freelancer - a self-employed translator or interpreter who works independently
directly with the clients and might as well do projects for translation agencies.
8. Guide or escort interpreter - interpreter who accompanies visitors from a
particular country abroad or foreign visitors that come to visit a country to ensure
that they are able to communicate during their stay. This requires frequent travel
and ability to interpret on a variety of subjects both professional and informal.
9. Human translation - translation performed by a real human translator as
opposed to translation performed by a machine.
10. Interpretation, interpreting - the process of facilitating oral communication
from one language to another. It is performed by an interpreter.
11. Interpreter - one who renders oral communication from one language into
another language.
12. Literal translation - is one that closely matches the wording and structure of
the source language. The literal meaning of words is taken as if from the dictionary
(out of context), but target language grammar is respected. Literal translation often
appears unnatural, hard to read and understand, and therefore should be avoided
unless a translator is specifically asked to do a literal translation.
13. Literary translation - translation of work of literature such as novels, short
stories, poetry, etc. Medical interpretation - interpreting in various medical settings
such as doctors' offices, hospitals, clinics, rehabilitation centers, etc. This type of
interpretation is done by medical interpreters who have a special subject matter
knowledge.
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 5-сі
14. Machine translation - translation performed by computers using various
computer programs without a human translator's input in the process. Machine
translation cannot be relied upon as its accuracy is very low and the meaning in
most cases is distorted. Native language - it is the first language a person learns
and usually is known as a person's "mother tongue".
15. Sight interpretation - one of three modes of interpreting (along with
consecutive and simultaneous interpretation), in which an interpreter reads a
document written in one language and orally interprets information into another
language.
16. Simultaneous interpretation - one of three modes of interpreting (along with
consecutive and sight interpretation), in which an interpreter interprets the message
orally at the same time as the speaker is speaking. The interpreter usually sits in a
booth and listens through a headset or other equipment.
17. Source language - the language in which text was originally written.
18. Target language - the language into which text is translated.
19. Telephone interpretation - interpreting a conversation over the phone.
20. Translation, translating - the process of facilitating written communication
from one language to another. It is performed by a translator. Translation should
almost always be done by a native speaker into his/her own mother tongue.
21. Translator - one who renders written text from one language into another
language.
22. Transliteration - the process of representing text in the characters of another
alphabet. For example, one can represent/transliterate Russian text into Latin
alphabet, so that it can be pronounced by English speakers.
23. Word-for-word translation, verbatim - the process of matching the
individual words of the source language as closely as possible to individual words
of the target language. It is often referred to as literal translation. One will rarely
see a true word-for-word translation, which is at all readable and with the exact
same meaning as the original.
Module 1 Note-taking techniques.
The Subject matter of the history of note-taking.
The Periods of the history of the developing the techniques of note-taking.
The object of the history of note-taking and its aim and significance.
The methods of note-taking and its development. Electronic methods of notetaking.
Charting. Mapping. Sentence method. SQ3R. Guided method.
Common methods: linear, non-linear, shorthand methods.
The Main characteristic features of the cognitive psychology.
Memorization process. Interpretation of the information.
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 6-сі
Language choice in note-taking for consecutive interpreting.
Methodological recommendations:
It’s important to be very confident with the basics of note-taking. If you have
problems in doing exercises refer to the Note-taking reference. This will promote
active learning and help you to work out answers for themselves.
Module 2 Introduction to note-taking skills (6 hours).
The purpose of note-taking.
Evaluating the importance of note-taking.
The structure of note-taking: grammatical, lexical, structural-compositional groups.
Lexical group. Abbreviations, symbols etc.
Grammatical group. Marking of gender, singular and plural forms of nouns, the
degrees of comparison of nouns and pronouns.
Structural-compositional group. The principles of verticalism. Logical sequence in
note-taking.
Aim of the lessons:
To learn the rules for the note-taking and to look how they are applied.
Questions:
1. What is the purpose and importance of note-taling?
2. How are the means of note-taking?
3. The use of abbreviations and common symbols.
Methodological recommendations:
It’s important to be very confident with the basics of note-taking. If you have
problems in doing exercises refer to the Note-taking reference. This will promote
active learning and help you to work out answers for themselves.
Module3 The system of note-taking in consecutive interpreting. ( 4 hours)
The Content of the Lesson: The system of note-taking in consecutive
interpreting.
Logical and syntactical relations in the process of consecutive interpreting.
Interviews. Public speech.
Communicative aspect of consecutive interpreting. Business language.
Individual system of note-taking. The Main ways and types of development of the
vocabulary.
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 7-сі
Parts of speech. Symbols and abbreviations.
The Syntax of the Text. Text connective means. Text expressive means.
Punctuation.
Aim of the lessons:
To introduce students to different ways of the development of the vocabulary and
to show students how abbreviate complicated words.
Questions:
1. What ways of the vocabulary development do you know?
2. How are abbreviations of complicated words formed?
Methodological recommendations:
It’s important to be very confident with the basics of note-taking. If you have
problems in doing exercises refer to the Note-taking reference. This will promote
active learning and help you to work out answers for themselves.
Module 4 The verb ( 6 hours).
The Content of the Lesson: The grammatical categories of the verb.
The morphological and syntactic functions of the verb. Regular and irregular verbs.
Mixed verbs. Notional verbs. Auxiliary verbs. Link verbs. Transitive and
intransitive verbs. Terminative and non-terminative verbs.
Aim of the lessons:
To revise different types of the verb and to provide practice in exam type exercises.
Questions:
1. How are verbs classified according to their morphological structure?
2. What classes of verbs do we classify according to their meaning?
3. What grammatical categories do verbs have?
Methodological recommendations:
It’s important to be very confident with the basics of grammar. If you have
problems in doing exercises refer to the Grammar reference. This will promote
active learning and help you to work out answers for themselves.
Module 5. The principles of note-taking. Rozan 7 principles of note-taking.
(4 hours)..
Ф Р 042-1.02-2015-01
Басылым №1 08.09.2015ж.
9 беттің 8-сі
The Content of the Lesson:
Nothing the idea and not the word. The rules of abbreviations. Links. Negation.
Rozan 7 principles. Adding emphasis. Shift. Verticality.
Aim of the lessons:
To learn the rules of abbreviation.
Questions:
1. Name Rozan`s principles of note-taking.
2. The principle of verticalism.
Methodological recommendations: It’s important to be very confident with the
basics of grammar. If you have problems in doing exercises refer to the Grammar
reference. This will promote active learning and help you to work out answers for
themselves.
4 Recommended Literature:
1. Сачава О.С. «Переводческая скоропись: теория и практика», СанктПетербург, 2011.
2. Алексеева И.С. «Профессиональный тренинг переводчика», СанктПетербург, 2001.
3. Комиссаров В.Н. «Современное переводоведение» М., 2002.
4. Миньяр-Белоручева А.П. «Учебник устного перевода» М., 2003.
5. Чужакин А.П. «Общая теория перевода и переводческой скорописи: Курс
лекций» М.,2002.
6. Kussmaul P. «Training the translator» Amsterdam/Philadelphia, 2011.