ლიზინგი
გრიგოლ მოდებაძე
g.modebadze@agruni.edu.ge
21.1 ლიზინგის სახეები
• ძირითადი სახეები
– ლიზინგი არის კონტრაქტით გაფორმებული
შეთანხმება მქირავებელსა (lessee) და
გამქირავებელს შორის (lessor).
– გამქირავებელი (lessor) ფლობს აქტივს და
გარკვეულ საფასურად აძლევს საშუალებას
მქირავებელს (lessee) რომ გამოიყენოს ეს
აქტივი.
ყიდვა vs. ლიზინგი
ყიდვა
Firm U buys asset and uses asset;
financed by debt and equity.
ლიზინგი
Lessor buys asset, Firm U leases it.
Manufacturer
of asset
Manufacturer
of asset
Lessor
Firm U
Lessee (Firm U)
1.
Uses asset
1. Owns asset
1. Uses asset
2.
Owns asset
2. Does not use asset
2. Does not own asset
Equity
shareholders
Creditors
Equity
shareholders
Creditors
საოპერაციო ლიზინგი
• აქტივი მთლიანად არ ამოტიზირდება
(ეკონომიკური სიცოცხლე უფრო მეტია ვიდრე
ბუღალტრული)
• როგორც წესი გამქირავებელი უზრუნველყოფს
აქტივის დაზღვევას და შეკეთებას (თუ საჭირო
გახდა)
• გამქირავებელს შეუძლია ვადამდე ადრე
გააუქმოს სალიზინგო კონტრაქტი
ფინანსური ლიზინგი
სრულიად საწინააღმდეგო საოპერაციო
ლიზინგის
1. გამქირავებელი არც აზღვევს და არც
არემონტებს აქტივს
2. აქტივი სრულად ამოტიზირდება.
3. მქირავებელს შეუძლია განაახლოს
კონტრაქტი ვადის ამოწურვისას.
4. ზოგადად ფინანსური ლიზინგის
კონტრაქტის ვადამდე ადრე შეწყვეტა არ
ხდება.
გაყიდო და ლიზინგით აიღო უკან
• ეს არის კონკრეტული ტიპის ლიზინგი
• ფირმა ყიდის აქტივს და იმავე დროს აქტივის
მყიდველისგან იღებს ლიზინგის საშუაებით
უკან.
• ორი სახის cash flows აქვს ადგილი ამ
შემთხვევაში:
– აქტივის გამყიდველი იღებს ფულს დღეს.
– და ამავე დროს იღებს ვალდებულებას რომ
ლიზინგის თანხას გადაიხდის
ყოველთვიურად (წლიურად...) აქტივის
გამოყენებისათვის.
Leveraged ლიზინგი
• leveraged ლიზინგი არის კიდევ სხვა ფინანსური
ლიზინგის სახე.
• სამი მხარის (ლიზინგით აქტივის ამღები, ლიზინგით
აქტივის გამცემი და გამსესხებელი) შეთანხმება ხდება
ლიზინგის დროს:
– ლიზინგის გამცემი გარკვეული საფასურის ფასად
უფლებას აძლევს ლიზინგით მოსარგებლეს რომ
გამოიყენოს აქტივი.
– ლიზინგით მოსარგებლე სესხულობს ნაწილობრივ
თანხას რომ დააფინანსოს აქტივის ლიზინგით
აღება.
– გამსესხებელი იძლევა სესხს და ლიზინგის გამცემი
არ არის ვალდებული გადაიხადოს ვალი, თუ
ლიზინგით მოსარგებლე არ ასრულებს ნაკისრ
ვალდებულებას.
Leveraged ლიზინგი
Lessor buys asset, Firm U leases it.
Manufacturer
of asset
Lessor
Lessee (Firm U)
1. Owns asset
1. Uses asset
2. Does not use asset
2. Does not own asset
Equity
shareholders
Creditors
Lessor borrows from lender to
partially finance purchase
დეფოლტის
შემთხვევაში, მევალე
არის პირველი პირი
ვინც მიიღებს თანხას
და ლიზინგის გამცემი
კი დაკმაყოფილდება
მას შემდეგ რაც
მოხდება მევალის
გასტუმრება
21.2 აღრიცხვა და ლიზინგი
• დღესდღეისობით ლიზინგი
კლასიფიცირდება როგორც კაპიტალური
ლიზინგი ან საოპერაციო ლიზინგი
– საოპერაციო ლიზინგი არ აისახება ბალანსში
– კაპიტალური ლიზინგი აისახება ბალანსში ლიზინგის გადასახადის დღევანდელი
ღირებულება აისახება ბალანსის ორივე
მხარეს.
აღრიცხვა და ლიზინგი (Balance Sheet)
Truck is purchased with debt
Truck
$100,000
Land
$100,000
Total Assets
$200,000
Debt
Equity
Total Debt & Equity
$100,000
$100,000
$200,000
Operating Lease
Truck
Land
$100,000
Total Assets
$100,000
Debt
Equity
Total Debt & Equity
$100,000
$100,000
Capital Lease
Assets leased
Land
Total Assets
Obligations under capital lease
Equity
Total Debt & Equity
$100,000
$100,000
$200,000
$100,000
$100,000
$200,000
კაპიტალური ლიზინგი
• ლიზინგის კაპიტალიზაცია უნდა მოხდეს თუ
რომელიმე ქვემოთ ჩამოთვლილს ექნება
ადგილი:
– ლიზინგის გადასახდელი თანხების დღევანდელი
ღირებულება არის აქტივის 90%-ის ღირებულბა.
– ლიზინგის გამცემი ლიზინგით მოსარგებლეს
უფორმებს საკუთრების უფლებას ლიზინგის ვადის
ამოწურვის ბოლოს.
– ლიზინგის ვადა დაახლოებით 75% -ია აქტივის
ეკონომიკური სიცოცხლის.
– ლიზინგის მოსარგებლეს შეუძლია იყიდოს აქტივი
ლიზინგის ვადის ბოლოს.
21.3 გადასახადები, IRS, და ლიზინგი
• გრძელვადიანი ლიზინგის უპირატესობა
მდგომარეობს გადასახადის შემცირებაში.
• Leasing allows the transfer of tax benefits from
those who need equipment but cannot take full
advantage of the tax benefits of ownership to a
party who can.
• IRS-ი ზღუდავს ასეთ სიტუაციას,
განსაკუთრებით მაშინ თუ სალიზინგო
ხელშეკრულება ისეა შედგენილი რომ თავი
იქნეს არიდებული გადასახადებს
გადასახადები, IRS, და ლიზინგი
•
ლიზინგით მოსარგებლეს საშუალება ექნება
გადაიხადოს ქირის თანხა თუ IRS-ი მისცემს ამის
საშუალებას
1. ლიზინგის პერიოდი უნდა იყოს მაქსიმუმ 30 წელი.
2. გამორიცხული უნდა იყოს მომგებიანი შესყიდვის
ალბათობა.
3. ლიზინგით მოსარგებლე არ უნდა იხდიდეს დიდ
თანხებს ხელშეკრულების დასაწყისში და ცოტას
პერიოდის ბოლოს.
4. ლიზინგით მოსარგებლე უნდა იხდიდეს საბაზრო
საპროცენტო განაკვეთს
5. სალიზინგო ხელშეკრულება არ უნდა ზღუდავდეს
ლიზინგის მოსარგებლეს რომ აიღოს სესხი ან
გადაიხადოს დივიდენდი
21.4 ლიზინგის CF
მაგალითი: კომპანიას უნდა რომ შეიძინოს
სადისტრიბუციო მანქანა.
მანქანა შეამცირებს ყოველწლიურ
დანახარჯს $4,500-ით.
მანქანა ღირს $25,000 და აქვს 5 წლიანი
სიცოცხლის ხანგრძლივობა.
თუ ფირმა იყიდის მანქანას მას დაარიცხავს
ცვეთას წრფივი მეთოდით 5 წლის
განმავლობაში.
თუმცა კომპანიას შეუძლია ლიზინგით
გამოიყვანოს მაქანა ყოველწლიურად
$6,250-ის გადახდის პირობით.
ლიზინგის CF
• Cash Flows: Buy
Cost of truck
After-tax savings
Depreciation Tax Shield
Year 0
–$25,000
–$25,000
Years 1-5
4,500×(1-.34) = $2,970
5,000×(.34) = $1,700
$4,670
• Cash Flows: Lease
Year 0
Lease Payments
After-tax savings
Years 1-5
–6,250×(1-.34) = –$4,125
4,500×(1-.34) = $2,970
–$1,155
ლიზინგის CF
ლიზინგით აღება ყიდვის მაგივრად
Year 0
$25,000
Years 1-5
–$1,155 – $4,670 = –$5,825
CF კიდევ შეგვეძლო დაგვეთვალა ყიდვის
CF-ს გამოკლებული ლიზინგის CF, მაგრამ
ზემოთა ციფრი მხოლოდ ნიშანს
შეიცვლიდა
21.5 დისკონტირება და ვალის მოცულობა
გადასახადით
• ურისკო CF-ს მიმდინარე ღირებულება
– კორპორატიული გადასახადების პირობებში
ურისკო CF-ს დადისკონტირება უნდა მოხდეს at
the after tax riskless rate of interest.
• ოპტიმალური ვალის მოცულობა და
ურისკო CF
– კორპორატიული გადასახადების პირობებში
ოპტიმალური ვალის მოცულობის ზრდა
განისაზღვრება მომავალში მისაღები
გარანტირებული გადასახადის შემდგომი
ფულადი ნაკადების დისკონტირებით at the after
tax riskless interest rate.
21.6 NPV ანალიზი - ლიზინგი vs. ყიდვა
• ლიზინგის გამოთვლის მარტივი მეთოდი
არსებობს: მოვახდინოთ ყველა მისაღები თანხის
დისკონტირება ისეთი პროცენტით რომელიც არის
დაწესებული ლიზინგით მოსარგებლის მიერ
გამოშვებულ თამასუქზე. დავუშვათ საპროცენტო
სარგებელია 5%.
NPV Leasing Instead of Buying
Year 0
Years 1-5
$25,000
–$1,155 – $4,670 = – $5,825
CF0
$25,000
I
5
CF1
–$5,825
NPV
–$219.20
F1
5
NPV ანალიზი - ლიზინგი vs. ყიდვა
NPV Buying Instead of Leasing
Year 0
Years 1-5
– $25,000
$4,670 –(- $1,155) = $5,825
CF0
–$25,000
CF1
$5,825
F1
5
I
NPV
5
$219.20
21.7 ვალის ჩანაცვლება და ლიზინგის
შეფასება
• განვიხილოთ ვალის ჩანაცვლება,
რომელიც საშუალებას გვაძლევს უფრო
ინტუიციურად გავიგოთ განსხვავება
ლიზინგსა და ყიდვას შორის.
• როდესაც ლიზინგი ანაცვლებს ვალს, ეს
ვალი არის ლიზინგის ფარული ხარჯი.
თუ ფირმა სარგებლობს ლიზინგით,
მაშინ ის გაცილებით ნაკლებად იყენებს
ვალს ვიდრე ჩვეულებრივ სიტუაციაში.
• ამ შემთხვევაში interest tax shield იკარგება.
ვალის ჩავაცვლება და ლიზინგის
შეფასება
• როდესაც სადისტრიბუციო კომპანია ვალს ანაცვლებს
ლიზინგით ის არ ითვალისწინებს რომ იგი კარგავს
interest tax shield სარგებელს (რადგან ვალით ყიდვის
მაგივრად ლიზინგით იღებს მანქანას).
• დავუშვათ კომპანია ლიზინგის სახით იხდის $6,250
გადასახადამდე. ეს გადახდები იწვევს სესხის აღებას
$25,219.20 ოდენობით (ნახეთ შემდეგი სლაიდი).
• ამ ვალის მაგივრად ისინი იღებენ $25,000-ის
ღირებულების მანქანას.
• რათქმაუნდა NPV იქნება უარყოფითი -$219.20,
რომელიც კიდევ ერთხელ გვიდასტურებს რომ
ლიზინგით არ უნდა ავიღოთ მანქანა.
ვალის ჩავაცვლება და ლიზინგის შეფასება
გამოვითვალოთ ვალის მოცულობის ზრდა
შესაბამისად ყიდვის და ლიზინგის შემთხვევაში
მიღებული დისკონტირებული (after tax interest
rate) ფულადი ნაკადების სხვაობით.
After-Tax Lease Payments
–6,250×(1 –.34) =
Forgone Depreciation Tax Shield
–5,000×(.34) =
–$4,125
–$1,700
–$5,825
N
I/Yr
5
5
PV
PMT
FV
$25,219.20
–$5,825
0
21.8 ლიზინგი საერთოდ სასარგებლოა?
• წინა მაგალითი განხილული იყო ლიზინგით
მოსარგებლის მხრიდან
• ახლა განვიხილოთ მაგალითი ლიზინგის გამცემის
მხრიდან:
• Cash Flows: Tiger Leasing
Year 0
Cost of truck
Depreciation Tax Shield
Lease Payments
Years 1–5
–$25,000
5,000×(.34) =
$1,700
6,250×(1-.34) = $4,125
$5,825
–$25,000
CF0
–$25,000
CF1
$5,825
I
F1
5
NPV
5
$219.20
21.9 ლიზინგით სარგებლობის მიზეზები
• დადებითი მიზეზები
– გადასახადების შემცირება ხდება
ლიზინგით.
– კარკვეულ რისკებს ამცირებს.
– ტრანზაქციული დანახარჯები შეიძლება
უფრო მაღალი იყოს როდესაც ვყიდულობთ
აქტივს (საკუთარი კაპიტალით ან ვალით)
• უარყოფითი მიზეზები
– ბუღალტერია
საგადასახადო არბიტრაჟი
• დავუშვათ სადისტრიბუციო კომპანია იხდის
25% გადასახადს, ხოლო სალიზინგო კომპანია
კი 34% გადასახადს. თუ სალიზინგო კომპანია
შეამცირებს ლიზინგის თანხას $6,200-მდე,
ექნებათ თუ არა ორივეს დადებითი NPV?
• Cash Flows: სალიზინგო კომპანიის
Cost of truck
Depreciation Tax Shield
Lease Payments
Year 0
–$25,000
–$25,000
NPV = 76.33
Years 1-5
5,000×(.34) =
$1,700
6,200×(1 –.34) = $4,092
$5,792
საგადასახადო არბიტრაჟი
სადისტრიბუციო კომპანია იღებს ლიზინგით მანქანას
ყიდვის მაგივრად:
Year 0
Years 1-5
Cost of truck we didn’t buy $25,000
Lost Depreciation Tax Shield
5,000×(.25) = –$1,250
After-Tax Lease Payments
6,200×(1 –.25) = –$4,650
$25,000
–$5,900
NPV = -$543.91
სალიზინგო კომპანიის Breakeven Payment
• რა არის ის მინიმალური სალიზინგო
მოსაკრებელი რომელზეც სალიზინგო კომპანია
დატანხმდება? ამისათვის NPV გავუთოლოთ 0-ს
და ამოვხსნათ:
Cost of truck
Depreciation Tax Shield
Lease Payments
Year 0
-$25,000
-$25,000
.66  Lmin  $1,700
NPV  0  $25,000  
(1.05)t
t 1
5
5
$1
$1,700
$25,000  .66  Lmin 


t
t
t 1 (1.05)
t 1 (1.05)
Years 1-5
5,000×(.34) =
$1,700
$Lmin × (1 –.34) = $Lmin × (1 –.34)
$1,700 + $Lmin × (1 –.34)
5
5
Lmin 
$1,700
t
t 1 (1.05)
5
$1
.66  
t
t 1 (1.05)
$25,000  
Lmin  $6,173.29
სალიზინგო კომანიის Breakeven NPV
CF0
−25,000
CF1
$1,700
Step Two
Step One
Step one is to find the aftertax cost of the truck.
Step two is to find the aftertax payment required.
N
5
I/Yr
5
F1
5
PV
− $17,639.89
I
5
PMT
$4,074.37
NPV
−$17,639.89
FV
0
This is $6,173.29
on a pre-tax basis.
სადისტრიბუციო კომპანიის
Breakeven Payment
• რა არის მაქსიმალური თანხა რომელსაც
სადისტრიბუციო კომპანია გადაიხდის
ლიზინგში? გავუტოლოთ 0-ს NPV და
ამოვხსნათ :
სადისტრიბუციო კომპანიის Breakeven
NPV
CF0
−25,000
CF1
$1,250
Step Two
Step One
Step one is to find the aftertax cost of the truck.
Step two is to find the aftertax payment required.
N
5
I/Yr
5
F1
5
PV
− $19,588.15
I
5
PMT
$4,524.37
NPV
−$19,588.15
FV
0
This is $6,032.49
on a pre-tax basis.
Is a Lease Possible?
• სადისტრიბუციო მაქსიმუმ გადაიხდის
$6,032.49
• Tსალიზინგო მინიმუმ დათანხმდება:
$6,173.29
• ამ შემთხვევაში ეს კომპანიები ვერ
შეტანხმდებიან .
21.10 Some Unanswered Questions
• Are the Uses of Leases and of Debt
Complementary?
• Why are Leases offered by Both
Manufacturers and Third Party Lessors?
• Why are Some Assets Leased More than
Others?
Quick Quiz
• Compare operating and financing leases.
• Explain why tax rates affect the lease vs. buy
decision.