สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข:
ยุทธศาสตร์ การพัฒนาระบบการเฝ้าระวังโรคทาง
ห้ องปฏิบัตกิ าร
ก.ค. 2557
อารี ทัตติยพงศ์ Ph.D.
31
Scope
1. วิสยั ทัศน์ บทบาทหน้ าที่ของ สวส.
2. ยุทธศาสตร์ การเฝ้าระวังเชิงรุก
3. การจัดตังเครื
้ อข่ายโรคติดเชื ้ออุบตั ิใหม่
4.วัตถุประสงค์/ประโยชน์ของการจัดตังเครื
้ อข่าย
Department of Medical Sciences
สำน ักจ ัดกำรควำมรู ้
และเทคโนโลยี
สำน ักยำและว ัตถุเสพติด
สำน ักมำตรฐำนห้องปฏิบ ัติกำร
สำน ักคุณภำพและควำมปลอดภ ัย
อำหำร
สำน ักเครือ
่ งสำอำงและว ัตถุ
อ ันตรำย
สถำบ ันวิจ ัยสมุนไพร
อธิบดี
รองอธิบดี (3)
สถำบ ันวิจ ัยวิทยำศำสตร์
สำธำรณสุข
National Institute of
Health (NIH)
สถำบ ันชวี ว ัตถุ
ศูนย์ชวี ศำสตร์
กำรแพทย์
ี ละเครือ
สำน ักร ังสแ
่ งมือแพทย์
ศูนย์วท
ิ ยำศำสตร์กำรแพทย์ 14 แห่ง
สำน ักงำนเลขำนุกำร
กองแผนงำนและวิชำกำร
กลุม
่ ตรวจสอบภำยใน
วิสัยทัศน์
เป็ นห้ องปฏิบัตกิ ารอ้ างอิงของประเทศ
ด้ านวิทยาศาสตร์ การแพทย์ และสาธารณสุข ในการ
สร้ างสรรค์ องค์ ความรู้ และนวัตกรรมเพื่อสุขภาพที่ดี
ของประชาชน
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข
บทบาทหน้ าที่ :
1. วิจยั และพัฒนา องค์ความรู้ ผลิตภัณฑ์ ชีวภัณฑ์ด้านการแพทย์
และสาธารณสุข เพื่อการวินิจฉัย ป้องกัน ควบคุม และรักษาโรค
2. วิเคราะห์ทางห้ องปฏิบตั ิการ และประเมินเทคโนโลยีเพื่อตอบสนอง
การระบาดของโรคอุบตั ิใหม่ โรคข้ ามพรมแดน และโรคที่เกิดจากภัยพิบตั ิ
3. พัฒนาระบบการเฝ้าระวังเชิงรุ กทางห้ องปฏิบัตกิ ารที่เป็ น
ปั ญหาสาธารณสุข และแจ้ งเตือนภัย
4. พัฒนาคุณภาพและเครือข่ ายห้ องปฏิบัตกิ าร รวมทัง้ กาหนด
มาตรฐานวิธีวิเคราะห์ ด้านการแพทย์ และสาธารณสุข
5. เป็ นศูนย์ข้อมูลของเชื ้อโรคและพาหะนาโรคด้ วยเทคโนโลยีสาระ
สนเทศ และสารสนเทศภูมิศาสตร์ ด้านสาธารณสุข
สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ สาธารณสุข
6. เป็ นศูนย์เก็บจุลนิ ทรี ย์ แมลง และ ตัวอย่างทางการแพทย์
7. ดาเนินการตาม พรบ. เชื ้อโรคและพิษจากสัตว์ และกฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้ อง
8. ปฏิบตั ิงานหรื อสนับสนุนการปฏิบตั ิงานร่วมกับหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้ องทังใน
้
และต่างประเทศ เพื่อรองรับการเข้ าสูป่ ระชาคมอาเชียน
ยุทธศาสตร์ การพัฒนาระบบการเฝ้ าระวังทางห้ องปฏิบตั ิการ
(Lab-based surveillance)
1. นโยบายชัดเจน
2. Roadmap
3. แผนดาเนินการแต่ละปี
4. บุคลากรพร้ อม ได้ รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
5. เครื่ องมือพร้ อม
6. IT พร้ อม
7. งบประมาณพร้ อม
แผนยุทธศาสตร์ เตรียมความพร้อม ป้องกัน และแก้ไขปัญหา
โรคติดต่ออุบต
ั ใ
ิ หม่แห่งชาติ (พ.ศ. 2556-2559)
ยุทธศาสตร์
1.
2.
3
4
5
เรื่อง
พัฒนาระบบเฝ้าระวัง ป้องกัน รักษา และควบคุมโรค
ภายใต้แนวคิดสุขภาพหนึง่ เดียว
การจัดระบบการเลี้ยง และสุขภาพสัตว์และสัตว์ป่าให้
ปลอดโรค
พัฒนาระบบจัดการความรู้และส่งเสริมงานวิจัยพัฒนา
พัฒนาระบบบริหารจัดการเชิงบูรณาการ และเตรียม
ความพร้อมตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน
การสื่อสาร และประชาสัมพันธ์ความเสี่ยงของ
โรคติดต่ออุบัติใหม่
ยุทธศาสตร์ที่ 1. พัฒนาระบบเฝ้าระวัง ป้องกัน รักษา
และควบคุมโรคภายใต้แนวคิดสุขภาพหนึ่งเดียว
ตัวชี้วด
ั
ข้อ 3
เครือข่ายห้องปฏิบัติการสามารถตรวจหาเชื้อสาเหตุของ
โรคติดต่ออุบัติใหม่ได้ตามเวลามาตรฐานที่แต่ละ
หน่วยงาน กาหนด และมีห้องปฏิบัติการชีวนิรภัยที่มี
มาตรฐานเพียงพอ
กลยุทธ์
ข้อ 3 พัฒนาศักยภาพระบบเครือข่ายทาง
ห้องปฏิบัติการ
กลยุทธ์ ข้อ 3 พัฒนาศักยภาพระบบเครือข่ายทางห้องปฏิบต
ั ก
ิ าร
1.
พัฒนาศักยภาพห้องปฏิบัตก
ิ ารอ้างอิงระดับชาติ ให้มีมาตรฐานสากล
ด้านประกันคุณภาพ และระบบชีวนิรภัย
2
สร้างห้องปฏิบัตก
ิ ารชีวนิรภัยทีม
่ ม
ี าตรฐานเพียงพอ เพื่อการตรวจหาเชือ
้
อุบัติใหม่
3
พัฒนาเครือข่ายห้องปฏิบัตก
ิ ารสาธารณสุข เพื่อให้สามารถสนับสนุน
งานด้านการเฝ้าระวังและควบคุมโรคในสภาวะทีม
่ ก
ี ารระบาดใหญ่
4
จัดหากาลังคนด้านห้องปฏิบต
ั ิการให้เพียงพอสาหรับการรับมือ
โรคติดต่ออุบัตใ
ิ หม่ทงั้ สภาวะปกติ และในสภาวะทีม
่ ก
ี ารระบาดใหญ่
5
ฝึกอบรมและพัฒนาศักยภาพเจ้าหน้าทีห
่ อ
้ งปฏิบัตก
ิ ารในการตรวจหา
เชื้อโรคติดต่ออุบต
ั ใ
ิ หม่และจัดการข้อมูลทางระบาดวิทยา
6
จัดทาแนวทางและมาตรฐานการปฏิบัตงิ านระดับชาติ สาหรับการตรวจ
ทางห้องปฏิบัตก
ิ าร
กลยุทธ์ ข้อ 3 พัฒนาศักยภาพระบบเครือข่ายทางห้องปฏิบต
ั ก
ิ าร
7
พัฒนาระบบและแผนการจัดเก็บรวมทัง้ ส่งต่อสิ่งส่งตรวจให้มีคณ
ุ ภาพ ปลอดภัย
และมีการฝึกซ้อมแผนอย่างสม่าเสมอ
8
ให้องค์กรตามกฎหมายดาเนินการควบคุม ประเมินคุณภาพตาม
มาตรฐานสากล เพื่อให้การรับรองคุณภาพน้ายา ชุดทดสอบทีใ
่ ช้ใน
งานบริการสาหรับการตรวจวินิจฉัยผู้ป่วยทัง้ ทีผ
่ ลิตในประเทศและ
นาเข้าจากต่างประเทศ เพื่อเป็นการประกันคุณภาพและคุม
้ ครองผู้บริโภค
9
พัฒนาระบบการรายงานผลเพื่อให้สามารถแจ้งผลการตรวจทางห้องปฏิบต
ั ิการ
ถึงผู้เกี่ยวข้องได้อย่างถูกต้อง รวดเร็วและทันเหตุการณ์
10
จัดตั้งศูนย์ข้อมูลเชื้อโรค ที่รวบรวมข้อมูลสาคัญ เช่น ข้อมูลความไวและการดื้อ
ยาต้านจุลชีพข้อมูลพันธุกรรมของเชือ
้ โรคติดต่อ รวมทั้งปรับปรุงการ
แลกเปลี่ยนข้อมูล ระหว่างห้องปฏิบต
ั ิการเครือข่าย ให้สามารถเข้าถึงข้อมูลได้
อย่างรวดเร็ว และทันเหตุการณ์โดย ผ่านทางอินเทอร์เน็ต
11
จัดให้มีเครือข่ายของศูนย์เชีย
่ วชาญเฉพาะทางทีม
่ ีประสบการณ์สูงในการตรวจ
วินิจฉัยทาง ห้องปฏิบัติการของกลุม
่ โรคต่างๆ
IHR
8 Core capacities (สมรรถนะหลัก)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
National legislation, policy and financing
Coordination and NFP communication
Surveillance
Response
Preparedness
Risk communication
Human resource capacity
Laboratory
8.1 Laboratory diagnostic and
confirmation capacity
8.2 Laboratory biosafety and biosecurity
Points of Entry
ช่องทางเข้าออก
Hazards
-infectious
-Zoonosis
-Food safety
-Chemical
-Radiation
Core capacity
8
Laboratory
Component
8.1
Laboratory diagnostic and confirmatory capacity
Indicator
8.1.1
Laboratory services available to test for priority health threats
8.1.1.1
Is there a policy to ensure the quaility of laboratory diagnostic capability
(e.g. licensing, accreditation)?
8.1.1.2
Are national standards/guideline available?
8.1.1.3
Does your country have access to networks of international laboratories to
meet diagnostic and confirmatory laboratory requirements and support outbreak
investigations for events specified in Annex 2 of IHR?
8.1.1.4
Is there national laboratory capacity to meet diagnostic and confirmatory lab
requirement for priority diseases?
8.1.1.5
Is an up date and accessible inventory of public and private laboratories
with relevant diagnostic capacity available
8.1.1.6
Do national reference laboratories participate successfully in EQAS for mafor
public health disciplines for diagnostic laboratories?
8.1.1.7
Are more than 10 non-AFP hazadous specimens per year referred to national
reference laboratories for examination
8.1.1.8
Are all national reference laboratories accredited to international standards or
national standards adapted from international standrards?
8.1.1.9
Are there national reference regulation compatible with international
guidelines in force for packaging and transport of clinical specimens?
8.1.1.10
Is there a functional system for collection, packaging and transport for
clinical specimens?
8.1.1.11
Have sample collection and transportation kits been pre-positioned at
appropriate levels for immediate mobilization during a PH event?
8.1.1.12
Has staff at national or relevant levels been trained for the safe shipment of
infectious substances according to international standards (ICAO/IATA)?
8.1.1.13
Do the processes for shipment of infectious substances when investigating an
urgent public health event consistently meet ICAO/IATA standards?
8.1.1.14
Can clinical specimens from investigation of urgent public health
events be delivered to appropriate national or international reference
laboratories within the appropriate timeframe of collection for testing or
transport?
8.1.1.15
Have at least 10 hazardous specimens per year shipped internationally
to a collaborating laboratory as part of an investigation or exercise?
Core capacity
8
Laboratory
Component
8.2
Laboratory biosafety and biosecurity
Indicator
8.2.1
Laboratory bosafety and laboratory biosecurity (Biorisk
management) practice in place and implemented
8.2.1.1
Are biosafety guidelines accessible to laboratories?
8.2.1.2
Are regulations, policies or strategies for laboratory biosafety available?
8.2.1.3
Has a responsible entity been designated for laboratory biosafety and
biosecurity?
8.2.1.4
Are relevant staff trained in laboratory biosafety and laboratory
biosecurity guidelines?
8.2.1.5
Has an institution or person responsible for inspection, (could include
certification of biosafety equipment) of laboratories for compliance with
biosafety requirements been identified?
8.2.1.6
Has a biorisk assessment been conducted in laboratories to guide and
update biosafety regulations, procedures and practice, including for
decontamination and management of infectious waste?
NETWORK
-Policy
-Objective
-Member
-Performance
-Communication
-Financial support
Link
Network
พัฒนาระบบ
ใช ้ K. สร ้าง K.
Learn
Share
สร้ างเครือข่ ายห้ องปฏิบัติการ
พ.ศ. 2540: เครื อข่ายเฝ้าระวังเชื ้อดื ้อยา
พ.ศ. 2548: เครื อข่ายไข้ หวัดใหญ่
พ.ศ. 2553: เครื อข่ายกาจัดโรคหัดตามพันธ
สัญญานานาชาติ
พ.ศ. 2556: เครือข่ ายห้ องปฏิบัตกิ ารโรคติด
เชือ้ อุบัตใิ หม่
สมาชิก 64 ห้ องปฏิบัตกิ าร
เครือข่ ายห้ องปฏิบัตกิ ารโรคติดเชือ้ อุบัตใิ หม่
วัตถุประสงค์
1. เฝ้าระวังโรคติดเชื ้ออุบตั ิใหม่ทางห้ องปฏิบัตกิ ารของประเทศ
ให้ สอดคล้ องกับ IHR 2005
2. พัฒนาขีดความสามารถของห้ องปฏิบตั ิการเครื อข่ายฯ
3. เตรี ยมความพร้ อมและวางแผนสนับสนุนการตอบโต้ การระบาดของโรค
อย่างเป็ นระบบและทันเวลา
4. จัดทาฐานข้ อมูลโรคติดเชือ้ ทางห้ องปฏิบัตกิ ารของประเทศเพื่อใช้ เป็ นแนวทาง
ในการวางแผนและกาหนดนโยบายควบคุมและป้องกันโรค
5. สนับสนุนองค์ ความรู้ เรื่ องโรคและเชือ้ ก่ อโรค รวมทังเทคโนโลยี
้
การตรวจ
วินิจฉัย ให้ กบั สมาชิกเครื อข่ายและผู้เกี่ยวข้ อง
6. ติดต่ อสื่อสารกับเครื อข่ ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้ อง
เครือข่ายห้องปฏิบต
ั ก
ิ ารโรคติดเชือ
้ อุบต
ั ิใหม่
OBJECTIVE
ตรวจจับการระบาดของโรค
ระบบการเฝ้ าระวังโรคทางห้ องปฏิบัตกิ าร
ความร่ วมมือระหว่ างห้ องปฏิบัติการ
ข้ อมูลโรคติดเชื้อทางของประเทศ
ห้ องปฏิบัติการได้ รับการพัฒนา
สมรรถนะ
Pathogens
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Bacteria
Vibrio cholerae
Salmonella spp.
Shigella spp.
Streptococcus pneumoniae
Legionella pneumophila
Leptosipira interogans*
Yersinia pestis*
Bacillua anthracis*
Food-, water-borne pathogens
Virus
1. Enteroviruses (EV 71/Coxsackie A16)
2. Dengue*
3. Chikungunnya
4. SARS
5. Viral hemorrhagic fever (Ebola,
Marburg, CCHF, RVF)
6. West Nile*
* Targeted pathogens for this workshop
สมาชิก 64 ห้ องปฏิบัตกิ าร
ประโยชน์ ของการจัดตัง้ เครือข่ าย
1. สามารถตรวจจับการระบาดของโรคได้ ถกู ต้ องในเวลาที่เหมาะสม
2. มีข้อมูลและระบบการเฝ้าระวังโรคทางห้ องปฏิบตั ิการ เพื่อสนับสนุน
การวางนโยบายการรักษาและควบคุมโรค
3.ทราบอุบตั ิการณ์ ความชุกของเชื ้อก่อโรคระดับประเทศ
4. ได้ รับความร่วมมือระหว่างห้ องปฏิบบัติการภายในและต่างประเทศ
5. ห้ องปฏิบตั ิการได้ รับการพัฒนาสมรรถนะอย่างต่อเนื่อง
การเชื่อมโยงเครือข่ ายห้ องปฏิบัติการ
สุขภาพคน และสุขภาพสัตว์
ผลการดาเนินการ
2556: จัดตัง้ เครือข่ าย (สัมนา 4 ครัง้ )
กาหนดเชือ้ ก่ อโรค
ประเมินศักยภาพการตรวจวิเคราะห์
จัดความรับผิดชอบตามศักยภาพ
2557: อบรมการตรวจวิเคราะห์ เชือ้ zoonosis
: เชื่อมเครือข่ ายฯกับ เครือข่ ายสุขภาพสัตว์
2558:?
SUSTAINABLE NETWORK
แนวทางการพัฒนา
SHARE
FAIR -Mutual benefit
CARE
SUPPORT- Financial support
THANK YOU
FOR
YOUR ATTENTION