โดย
นางนลินี จาริกภากร
นักวิชาการเกษตรเชี่ยวชาญ
ผู้เชี่ยวชาญด้ านการจัดการพืชทีเ่ หมาะสมกับสภาพพืน้ ที(่ ภาคใต้ ตอนล่ าง)
สานักวิจัยและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 8
กรมวิชาการเกษตร
WWW.soard8.com
WWW.soard8.com
Codex Alimentarius
The Food Code
WWW.soard8.com
“The number and variety of food safety threats are
on the increase. We need to ensure that
international food standard work responds to the
challenges of the new millennium in order to meet
more efectively the needs of the world’s people…”

Dr Gro Harlem Brundtland

WHO Director-General.
WWW.soard8.com
International Food Standards:
The Codex Alimentarius_ “The Food Code”
1945 – Food and Agriculture Organization of the
UN(FAO) is founded,
 responsibilities : nutrition and associated
 international food standards
WWW.soard8.com
International Food Standards:
The Codex Alimentarius_ “The Food Code”
1948 – World Heath Organization (WHO) is
founded, responsibilities: human health and
establishing food standards
WWW.soard8.com
International Food Standards:
The Codex Alimentarius_ “The Food Code”
1963 – Establishment of the Joint FAO/WHO Food
Standards Programme
Action : adopted the statutes of the Codex
Alimentarius Commission
WWW.soard8.com
International Food Standards:
The Codex Alimentarius_ “The Food Code”
1985 – United Nations Resolution 39/248 :
advises that “Governments should take into account
the need of all consumers for food security and
should support and, as far as possible, adopt
standards from the … Codex Alimentarius”
WWW.soard8.com
International Food Standards:
The Codex Alimentarius_ “The Food Code”
1989 – Asia-Pacific Economic Cooperation
CouncilMutual Recognition Arrangement On
ConformityAssessment Of Foods And Food Products
(APEC Food MRA)-recognizes the CODEX
guidelines
WWW.soard8.com
Codex Mission
Protect the health of the consumer
Promote fair trade practices in the food trade
Promote coordination of all food standards work
undertaken by international governmental and nongovernmental organizations.
WWW.soard8.com
Codex Principes
 Promote sound regulatory framework
 Promote the widest and consistent application of scientific
principles and risk assessment
 Promote linkages between Codex and regulatory bodies
 Enhance capacity to respond to new issues & participation
 Promote maximum application of Codex standards
WWW.soard8.com
Codex In Practice
 Food standads for commodities
 Codes of hygienic or technological practice
 Pesticides evaluated
 Limits for pesticide residues
 Guidelines for contaminants
 Food additives evaluated
 Veterinary drugs evaluated
 Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP)
Codex – Adopt & Practice HACCP
Hazard Analysis Critical Control Point
 A management tool used toProtect
the food supply against biological,
chemicalProcessingAnd physical
hazards
Incoming materials
Processing
 List potential hazards at each
operational step in the
processfrom receipt of raw
materials through release of the
finished prodect
 All potentially significant hazards
must be considered
Packaging
Storage
Distribution / Export
WWW.soard8.com
Codex 314 Food Standards
 Examples……………

Nutrition claims
 Guidelines for Good Laboratory Practice (GLP)
 General principles of food hygiene
 Labeling
 Canned shrimps & prawns
 Maximum levels of Aflatoxin M1
 Pesticide & veterinary drug Maximum Residue Levels(MRL)
 Codex is a Programme for Overall Food Safety
Codex Structure
 Volume 1A
 Volume 1B
General requirments
 Volume 5A
General requirements
(food hygiene)
Pesticide residues in food
(general texts)
Pesticide residues in foods
(maximum residue limits)
Residues of veterinary drugs in foods
Food for special dietary uses
Processed and quick
 Volume 5B
Fresh fruits and vegetables
 Volume 2A
 Volume 2B
 Volume 3
 Volume 4
Codex Structure
 Volume 6
 Volume 12
Fruit juices
Cereals, pulses (legumes) and derived
products and vegetable proteins
Fats and oils and related products
Fish and fishery products
Meat and meat products;Soups and broths
Sugars, cocoa products, chocolate
And miscellaneous product
Milk and milk products
 Volume 13
Methods of analysis and sampling
 Volume 7
 Volume 8
 Volume 9
 Volume 10
 Volume 11
Codex Alimentarius - A Work in Process
 Has evaluated
 1 005 food additives
 31 veterinary drugs
 197 different pesticides
 Has developed
 314 Food standards for 237 different commodities
 41 codes of hygienic or technological practice
 25 guidelines for contaminants
 Including
 2 522 MRLs for pesticides
 289 MRLs for veterinary pharmaceuticals
WWW.soard8.com
Codex Limitation
 Codex is excellent as the framework for an overall food
safety program, however………..
 Member countries are permitted to establish their own regulations
related to any aspect of food safety, and many do.
WWW.soard8.com
Codex Limitation (Continued)
 Method Acceptance :
 Full Acceptance
 -Country will apply the standard to all products and not restric trade
 Acceptance with Specified Deviations
 -As above except there are aspects or details that are not accepted
 Free Distribution
 -Import & distribution of products complying with the Codex Standard will be
allowed, however, countries are permitted to use a different national standard
WWW.soard8.com
Codex Limitation (Continued)

Member countries are permitted to use 2 different
Sets of
regulations:
 One for local products
 One for imports

However, these must NOT be used as trade barriers
 Food exporters MUST ensure the regulations and requirements
of the importing country are understood and complied with 
WWW.soard8.com
Codex Additional Information

FAO
www.fao.org
 Codex
www.codexalimentarius.net
 Methods, fitness of purpose issues, etc._/ AOAC

_/ Eurachem
 _/ EPA
 _/ FDA Center for Food Safety & Nutrition
http://vm.cfsan.fda.gov/
WWW.soard8.com
“Pesticides should not threaten the welfare, health
or lives of farmers… These chemicals pose a
serious risk not only to the health of farmers, but
also to the health of the population in general and
to the environment…”
Jacques Diouf
Director-General of the FAO
WWW.soard8.com
รายงานของหน่ วยงานสาธารณสุ ขแห่ งชาติสหรัฐอเมริกา
ค.ศ. 2001 มีสารเคมี
ค.ศ. 2003 มีสารเคมี
27 ชนิด
116 ชนิด
ค.ศ. 2005 มีสารเคมี
148 ชนิด
ค.ศ. 2008 มีสารเคมี
275 ชนิด
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
เกษตรกรรม
* ยาฆ่ าแมลง ยาปราบศัตรูพชื ป๋ ยุ และยาสาหรั บสัตว์
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
สิ่ งแวดล้ อมและอุตสาหกรรม
*
*
*
*
*
โลหะหนัก (ตะกัว่ ,แคดเมี่ยม,ปรอท,สารหนู )
PCBs
Dioxin
Radionuclides
Organic Chemicals (benzene)
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
สารพิษที่เกิดขึน้ ระหว่ างกระบวนการผลิตและการเก็บรักษา
* สารทีเ่ กิดจากกระบวนการผลิตที่ใช้ ความร้ อน (acrylamide; furan; heterocyclic
aromatic; amines; polycyclic aromatic hydrocarbons; N- nitrosamines และ
ผลิตภัณฑ์ ทเี่ กิดจากการสลายตัวของน้ามัน)
* สารทีเ่ กิดจากกระบวนการในการผลิตทีไ่ ม่ ใช้ ความร้ อนและวิธีการเก็บรักษา
( tran fatty acids;benzene;ethyl carbamate )
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
ภาชนะและบรรจุภณ
ั ฑ์
* Monomers ( vinyl chloride; styrene; acrylonitrile )
* Pigment (lead)
* Plasticzers ( phthalates )
* Orhers ( BPA; semicarbazide )
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
สารก่ อภูมแิ พ้ สารพิษจากธรรมชาติ
* อาหารที่ก่อให้ เกิดการแพ้ เช่ น นม ไข่ อาหารทะเล เป็ นต้ น
*Mycotoxins ( aflatoxins;deoxynivalenol;payulin; T-2 toxin
ochratoxin; )
* Plant toxins ( cyanogenic glycosides;alkaloids;trypsin;inhibiter
hydrazine
* Seafood toxins ( paralytic shellfish toxins; okadaic acid
yessotoxins; azaspiracids )
WWW.soard8.com
แหล่ งของอันตรายจากสารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหารที่มาจากสายโซ่ ต่างๆ
ในการผลิตอาหาร
อืน่ ๆ
* Adulterants (melamine)
*chemical threat agents ( ricin; picrotoxin;nicotine;heavy metals )
WWW.soard8.com
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์ สารเคมีทปี่ นเปื้ อนในอาหาร
สารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหาร
Agrochemical
Pesticide residues (e.g. herbicides;
insecticide and fungicide )
Pharmaceuticals
Pharmaceuticals and veterinary drug
residues
Environmental contaminantes
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์
GC-MS; CG-MS*;LC-MS;
LC-MS*
LC-MS; LC-MS*;GC-MS
WWW.soard8.com
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์ สารเคมีทปี่ นเปื้ อนในอาหาร
สารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหาร
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์
Industrial chemical
Polychlorinated biphenyls (PCBs)
GC-HRMS;GC-MS;GC-MS*
Brominatedf flame retardants(BFRs)
GC-MS;GC-MS*;LC-MS
Pefluorinated alkylated compounds(PACs) GC-MS;LC-MS;LC-MS*
Industrial by-products
Polychlorinated dibenzo-p-dioxin/
Furans (PCDD/Fs)
GC-HRMS;GC-MS*;GCxGC
GC-MS;LC-FI
WWW.soard8.com
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์ สารเคมีทปี่ นเปื้ อนในอาหาร
สารเคมีที่ปนเปื้ อนในอาหาร
เทคนิคที่ใช้ ในการวิเคราะห์
Contaminante in food processing Heating
Acrylamide;Fermentation
GC-MS;LC-MS*
Ethyl carbamate
GC-MS
Materials in contact with food
Melamine
LC-UV;LC-MS*;GC-MS
Phthalates
GC-MS
Natural toxins
Mycotoxins
LC-FLD;LC-MS
Phycotoxins
MBA;LC-MS
WWW.soard8.com
แหล่งข้ อมูลทางอินเตอร์ เน็ตสาหรับการดาเนินการในการประเมินความเสี่ ยง
CODEX ALIMENTARIUS
http://www.codexexalimentarius.net/web/index en.js
CODEX ALIMENTARIUS:pesticide residues in food http://faostat.fao.org/faostat/pesticide/jsp/pest q-e.jsp
CODEX ALIMENTARIUS:
http://faostat.fao.org/faostat/vetdrugs/vetdest q-e.jsp
drug residues in food
EMEA-European Medicines Agency Maxim
http://www.codexexalimentarius.net/web/index en.js
WWW.soard8.com
แหล่งข้ อมูลทางอินเตอร์ เน็ตสาหรับการดาเนินการในการประเมินความเสี่ ยง
National Food Safety Policy
DOA Food Safety Program
(Approved Supplies Guideline)
DOA HACCP Advisory Group
(Farm/Laboratory Guidelines)
OARD(1-8) HACCP Advissory Groups
Operational procedures
Auditor teams
Inspection and/or
- 1 leader auditor
treatment supervision
- 2-3 commodity auditors of plant produce in
HACCP Guidelines
Certified Quaity Fresh food
Supervision of Plant produce
(DOA staff)
Trial audit program
Supervision of Plant produce
(OARD staff)
GAP Guidelines Requests
Growers/Producers
Wholesaters /(Doestic/Expirt)
Packers
Processors
Retailers
Food Safety Legistation/
Industry/(Doestic/Expirt)
WWW.soard8.com
การจัดทากระบวนการทวนสอบย้อนกลับหรือ
ระบบสืบแหล่งที่มาของสินค้าเกษตร
(Traceability)
WWW.soard8.com
การบันทึกข้อมูลระบบ Traceability
1. ข้ อมูลสาหรั บกระบวนการผลิตระดับไร่ นาและการจัดการหลังเก็บเกีย่ ว
- ข้ อมูลเกษตรกร
- ข้ อมูลสถานทีต่ ั้งฟาร์ ม
- ข้ อมูลการวิเคราะห์ ดิน น้า
- ข้ อมูลแหล่ งทีม่ าของปัจจัยการผลิต
- บันทึกการใช้ สารเคมีทางการเกษตร
- ข้ อมูลการตรวจสอบแปลงผลิต
WWW.soard8.com
การบันทึกข้อมูลระบบ Traceability
2. ข้ อมูลสาหรั บกระบวนการแปรรูป
- ข้ อมูลผ้ ปู ระกอบการ
- ข้ อมูลแหล่ งทีม่ าและการจาแนกกล่ มุ (batch identification)
- ความปลอดภัยและคณ
ุ ภาพของกระบวนการผลิต
- ข้ อมูลการแจกจ่ าย
WWW.soard8.com
การบันทึกข้อมูลระบบ Traceability
3. ข้ อมูลสาหรั บผ้ ปู ระกอบการส่ งออก/นาเข้ า
- ข้ อมูลตัวแทน
- ข้ อมูลแหล่ งทีม่ าของสิค้าและการจาแนกกล่ มุ (batch identification)
- ข้ อมูลการส่ ง : ชื่อผ้ รู ั บ ชื่อผ้ สู ่ ง
- ข้ อมูลปลายทาง
WWW.soard8.com
การบันทึกข้อมูลระบบ Traceability
4. ข้ อมูลสาหรั บผ้ ปู ระกอบการขายส่ ง/ขายปลีก
- ข้ อมูลบริ ษทั
- ข้ อมูลแหล่ งทีม่ าของสิค้าและการจาแนกกล่ มุ (batch identification)
- ข้ อมูลการขาย : ชื่อลกู ค้ า วันทีซ่ ื้อขาย
- สภาพโรงเก็บสินค้ า
หลักเกณฑ์และวิธีการที่ดีในการผลิตอาหาร
( Good Manufacturing Practice : GMP )
สาระสาคัญประกอบด้วย
1. สถานที่ตั้งและอาคารผลิต
2. เครื่ องมือ เครื่ องจักรและอปุ กรณ์ การผลิต
3. การควบคมุ กระบวนการผลิต
4. การสุขาภิบาล
5. การบารุงรั กษาและทาความสะอาด
6. บุคลากร และ สุขลักษณะผ้ ปู ฏิบัติงาน
WWW.soard8.com
ระบบการจัดการค ุณภาพด้านพืช
( Plant Quality Management System : PQMS )
ระบบการจั ด การคุ ณ ภาพด้ า นพื ช ของกระทรวงเกษตรและ
สหกรณ์ ที่ใช้ เป็ นเครื่องมือในการปรับปรุ งมาตรฐานการผลิตพืช
และเป็ นเครื่องมือสาหรับตรวจสอบรับรองกระบวนการผลิ ตพืช
ของประเทศ
WWW.soard8.com
ระบบการจัดการค ุณภาพ: ด้านพืช
Plant Quality Management System (PQMS)
ระบบการจัดการค ุณภาพ : ด้านการผลิต
On-farm Quality Management System : Pre-QMS
ระบบการจัดการค ุณภาพ : ด้านการคัดแยกบรรจุ
Grading & Packing Quality Management System : Post-PQMS
ระบบการจัดการค ุณภาพ : ด้านการแปรร ูปสินค้าเกษตร
Processing Quality Management System : Post-QMS
WWW.soard8.com
ระบบการจัดการค ุณภาพด้านพืช
( Plant Quality Management System : PQMS )
หลักการ
ยึดมั่นในหลั กการจั ด การผลผลิ ต ให้ ผ ลผลิ ตที่ ได้ มี
ความปลอดภัย ได้ รั บ ความพึง พอใจจากค่ ูค้ า และ
สามารถตรวจสอบย้ อนกลับได้ ตลอดทั้งกระบวนการ
ผลิต
WWW.soard8.com
ระบบการจัดการค ุณภาพด้านพืช
( Plant Quality Management System : PQMS )
สาระของระบบ
- ข้ อกาหนดของระบบทีผ่ ้ ปู ระกอบการต้ องปฏิบัติเมื่อ
เข้ าสู่ ระบบ
- ระบบการบริ หารการจัดการด้ านการรั บรองระบบที่
ปฏิ บัติง านอย่ า งโปร่ ง ใส มี ป ระสิ ท ธิ ภาพและเป็ นที่
ยอมรับในระดับสากล
WWW.soard8.com
ระบบการจัดการคุณภาพ : ด้ านการผลิต
GAP HACCP QA
ระบบการจัดการคุณภาพ : ด้ านการคัดแยกบรรจุ
GMP HACCP QA
ระบบการจัดการคุณภาพ : ด้ านการแปรรู ป
สิ นค้ าเกษตร
GMP HACCP QA
WWW.soard8.com
ระบบการวิเคราะห์ อนั ตรายและจุดวิกฤติที่ต้องควบคุมในการ
ผลิตอาหาร
( HAZARD ANALYSIS AND CRITICAL CONTROL POINT
(HACCP) SYSTEM AND GUIDELINES FOR ITS APPLICATION )
อาศั ยพื้นฐานทางวิทยาศาสตร์ และมี การดาเนินการอย่ างเป็ น
ระบบ มีการระบุอันตรายและกาหนดมาตรการในการควบคุม
เพือ่ ให้ เกิดความมั่นใจในปลอดภัยของผลิตภัณฑ์ อาหาร
ระบบมาตรฐาน CODEX
วัตถุประสงค์
1. ค้ มุ ครองสุขอนามัยของผ้ ูบริ โภคและประกันการปฏิบัติที่เป็ นธรรม
ในการค้ าระหว่ างประเทศ
2. ส่ งเสริ มความร่ วมมือประสานงานของหน่ วยงานที่เกี่ยวข้ องกับ
มาตรฐานสินค้ าอาหารทัง้ ในภาครั ฐและภาคเอกชน
3. พิจารณากาหนดและจัดลาดับความสาคัญ ริ เริ่ มและแนะนาในการ
จัดเตรี ยมมาตรฐานโดยความช่ วยเหลือจากองค์ กรที่เกีย่ วข้ อง
4. พิจารณากาหนดมาตรฐานและจัดพิมพ์ เกณฑ์ มาตรฐานในเอกสาร
codex tarious หลังจากเป็ นทีย่ อมรั บของรั ฐบาลประเทศต่ างๆแล้ ว
5.แก้ ไขปรั บปรุงเกณฑ์ มาตรฐานที่จัด พิมพ์ ไปแล้ ว หลังจากมีการ
สารวจตรวจพบข้ อบกพร่ อง โดยเน้ นทีก่ ารพัฒนามาตรฐานคณ
ุ ภาพ
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐาน ISO 9000
ISO 9001 * ว่ าด้ วยมาตรฐานสาหรั บระบบคณุ ภาพ การประกัน
คุณภาพในการออกแบบพัฒนาการผลิต การติดตั้ง
การบริ การ ใช้ กับธุรกิจที่เริ่ มต้ นตั้งแต่ การออกแบบ
การผลิตและการส่ งมอบให้ ลกู ค้ า
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐาน ISO 9000
ISO 9002 * ว่ าด้ วยมาตรฐานสาหรั บระบบคณุ ภาพ การประกัน
คุณภาพในการผลิตและการติดตั้ง ใช้ กับการผลิต
ทั่วไป
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐาน ISO 9000
ISO 9003 * ว่ าด้ วยมาตรฐานสาหรั บระบบคณุ ภาพ การประกัน
คณ
ุ ภาพในการตรวจและการทดสอบขัน้ สุดท้ าย
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐาน ISO/IEC 17025
ว่ าด้ วยความสามารถของห้ องปฏิ บั ติ ก ารทดสอบและ
ห้ องปฏิบัติการสอบเทียบซึ่งกาหนดเกณฑ์ สาหรั บห้ องปฏิบัติการ
ทดสอบและห้ อ งปฏิ บั ติ ก ารสอบเที ย บที่ ต้ อ งแสดงให้ เ ห็ น ว่ า
ห้ องปฏิ บั ติ ก ารมี ก ารด าเนิ น งานด้ วยระบบคุ ณ ภาพ มี
ความสามารถทางวิชาการ
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐาน ISO/IEC Guide 62 : 1996
ข้ อกาหนดทัว่ ไปสาหรั บหน่ วยงานที่ทาหน้ าที่ประเมินและ
ให้ การรับรอง/การจดทะเบียนเกีย่ วกับระบบคณ
ุ ภาพ
WWW.soard8.com
ระบบมาตรฐานผลิตภัณฑ์ มอก.
ระบบมาตรฐานสิ น ค้ า ของประเทศไทยใช้ ระบบ
มาตรฐานผลิ ต ภั ณ ฑ์ อุ ต สาหกรรมที่ ใ ช้ ชื่ อ ย่ อ ว่ า
มอก.( Thai Industrial Stands : TIS )
ระบบการผลิWWW.soard8.com
ตทางการเกษตรที่ถกู ต้ องและ
เหมาะสม
( Good Agricultural Practice : GAP )
แนวทางในการทาการเกษตรกรรม เพือ่ ให้ ได้ ผลผลิตดีทมี่ ี
คุณภาพดี ตรงตามมาตรฐานทีก่ าหนด ผลผลิตคุ้มค่ าการลงทุน
และขบวนการผลิตจะต้ องปลอดภัยต่ อเกษตรกร และผู้บริโภค มี
การใช้ ทรัพยากรทีเ่ กิดประโยชน์ สูงสุ ด เกิดความยัง่ ยืนทาง
การเกษตร และไม่ ทาให้ เกิดมลพิษต่ อสิ่ งแวดล้ อม
WWW.soard8.com
ทาไม ? ต้ องเป็ นระบบจัดการคุณภาพ
GAP: พืช สาหรับประเทศไทย
WWW.soard8.com
ระบบจัดการคุณภาพ
GAP: พืช
WWW.soard8.com
ระบบจัดการคุณภาพ GAP : พืช
พัฒนาจากข้ อดีของระบบสากล (HACCP ISO
GMP และ QA) ให้ เหมาะสมกับเกษตรกรไทย
และเงือ่ นไขทางการค้ า
WWW.soard8.com
นโยบายคุณภาพ
วัตถุประสงค์ คุณภาพ
แผนควบคุม
คุณภาพ
ระเบียบปฏิบัติ
GAP พืช
เอกสารสนับสนุน
WWW.soard8.com
“การจัดการคุณภาพของกรมวิชาการเกษตร”
กาหนดนโยบายและ
วัตถุประสงค์ คุณภาพ
ประเด็นคุณภาพทีต่ ้ อง
ปฏิบัตใิ ห้ ได้ ตามวัตถุประสงค์
เน้ น : คุณภาพถูกใจ
: ปลอดภัย
: ไม่ มเี สี่ ยง
รับรองมาตรฐานระบบ
การผลิตของสวน/ฟาร์ ม
ระบบการจัดการคุณภาพ : GAP พืช
แผนควบคุมคุณภาพ (HACCP)
ระเบียบปฏิบัติ GAP
(GMP , ISO)
ตรวจระบบการผลิต
ตามระเบียบปฏิบัติ GAP
WWW.soard8.com
ประโยชน์ การทา GAP
1. เป็ นเครื่องมือ
: การเจรจาการค้ าระหว่ าง ประเทศ
: สร้ างความเชื่อมั่น
: เพิม่ อานาจต่ อรองราคาสิ นค้ า
2. สร้ างความมั่นใจ
: ผู้บริโภคโดยตรง
: ผู้ใช้ วตั ถุดบิ เพือ่ อุตสาหกรรม