Knowledge Management مدیریت دانش در سازمان دکتر روح اله زابلی Email: r_zaboli@Razi.tums.ac.ir اهداف آموزش ی • • • • • • ضرورت و اهمیت مدیریت دانش در سازمان مفاهیم مدیریت دانش داده ،اطالعات و دانش مدل های مدیریت دانش تکنیک های مدیریت دانش در سازمان های دولتی مدل های کاربردی( تجربه نگاری ) مفاهيم مديريت دانش Knowledge Economy Index (KEI) 2012 Rankings Fortune 500 ضرورت • • • • " دانش دنیا در هر هفتاد روز دو برابر می شود ”. تحقیقات و یافته های تجربی نیز نشان داده که هر کارشناس زبده به طور میانگین هر دو هفته یکبار یک آموخته ارزشمند خلق می کند. فراموش ی سازمانی تغییرات در سازمان ها نیازمند تغییر در )knowledge, skills, and abilities (KSAs Zaboli.R Management Tools 2011 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Balanced Score Card 12. Benchmarking 13. Business process reengineering 14. change management programs 15. Core Competencies 16. Customer Relationship management 17. Customer segmentation 18. Decision rights tools 19. Downsizing 20. 21. Enterprise risk management 22. 23. 24. 25. Zaboli.R Knowledge Management Mergers and Acquisitions Mission and vision statement open innovations outsourcing Price Optimization Models Rapid Prototyping Satisfaction and loyalty management Scenario and Contingency planning Shared service Centers Social Media programs Strategic Alliances Strategic planning Supply chain management Total Quality management Knowledge Management • نگرش جدید در مدیریت کسب و کار • در این نگرش جدید دانش منبع ارزشمند محسوب می شود. مدیریت دانش :ضرورت • • • • اغلب سازمانهای ایرانی غرق در اطالعات هستند ولی همچنان تشنه دانش. فناوری های مبتنی بر دانش سهم اندکی در دسترس ی و انتقال دانش در سازمانهای ایرانی داشته و بیشتر تعامالت دانش ی کارکنان به صورت چهره به چهره با یکدیگر و با مدیران می باشد. سیستم های نرم افزاری متعددی توسط شرکتهای بین املللی فعال در زمینه مدیریت دانش ارائه شده است که از جمله ی این نرم افزارها می توان به ،PCpack ،Interspire ،Stuffix،InQuiraو ...اشاره کرد. شرایط و مقتضیات هر شرکت ایرانی و بومی سازی استفاده از سیستم مدیریت دانش است که اغلب مورد غفلت سازمانها قرار می گیرد و یک نرم افزار مدیریت دانش آماده را خریداری می کنند. Zaboli.R سال 1986 طرح کننده سیوبی 1986 1991 1994 1994 1996 کارل ویگ نوناکا و تاگوچی دراکر رویداد The intangible balanced sheet ابداع مفهوم مدیریت دانش مدل مدیریت دانش منبع دانش نخستین کنفرانس مدیریت دانش انفجار بزرگ روند تاریخی حرکت سازمان ها به سوی سازمان های دانش محور ?Blue-Collar Worker and a White-Collar Worker اقتصاد کشاورزی اقتصاد منابع طبیعی انقالب صنعتی انقالب محصول انقالب اطالعات انقالب دانش عصر AGe کار Labor عصر کشاورزی عصر صنعتی عصر دانش )Agricultural Age( )Industrial Age( (Knowledge age) کشاورز مدیران تفکر و تحقیق Farmer (Managers) Thinking and research منابع اولیه دام کارگران کارگران دانشی Intermediate Resource cattele and sheep Workers Knowledge workers منابع اصلی زمین انرژی اطالعات Land Energy Information محصوالت کشاورزی تکنولوژی دانش Farm Product Technology Knowledge مزرعه کارخانه موسسات، دانشگاه، پژوهشکده Farm Factory Institute, University , institutions Main Resources محصوالت Product محل تولید Production Site عمده ترین تحوالت مدیریت در 30سال گذشته دهه198 0 دهه 1990 دهه 2000 • جنبش کیفیت • جنبش مهندس ی مجدد • مدیریت دانش سلسله مراتب مدیریت دانش Wisdom Knowledge Information Data سلسله مراتب دانش داده دادهها از تركيب يك سري عالئم ساخته ميشوند ،رشته واقعيتهاي عيني و مجرد در مورد رويداد ها كه به تنهايي مربوط و هدفدار نيستند. اطالعات داده های مربوط و هدفدار و دارای مفهومی مشخص(پیتر دراکر) دانش (دانایی) متشکل از استراتژی ،عمل و رویه یا روش که از ذهن های پویا سرچشمه می گیرد. خرد وقتی که دانش برای تصمیمگیری و بهبود تصمیمات ،فرآیندها و بهرهوری یا سودآوری به کار گرفته میشود تبدیل به خرد میشود. دانش دانش همان صورت ذهنيايدهها ،واقعيتها ،مفاهيم ،دادهها و تكنيك هاي ثبت شده در حافظه انسان است که از مغز انسان سرچشمه ميگیرد و مبتني بر اطالعاتي است كه با تجربه ،باورها و ارزشهاي شخص ي ،همراه با تصميم و عملوي ،دگرگون و بارور ميشود .دانش هر شخص با دانش فرد ديگري كه همان اطالعات را دريافت ميكنديكسان نيست. تبدیل اطالعات به دانش: اطالعات زماني به دانش تبديل مي گردد كه توسط اشخاص تفسیر گرديده ،با عقايد و تعهدات آنها آميخته شده و به آن مفهوم داده شود. تعریف دانش : دانش اطالعات آميخته شده با تجربه ،زمينه و تفسیر ميباشد. کلیهههی آموزههههای تولیههد شههده حههین فرآینههدهای کههاری کههه دانسههتن آن بههه وسههیلهی دیگههران بههرای سازمان ایجاد ارزش افزوده نماید. دانش هم نظريهها و هم قواعد و دستورات عملي را شامل ميشود. دانش بر داده و اطالعات پايهگذاري ميشود ّاما بر خالف آنها هميشه محدود به انسانها است. ّ دانش به وسيله افراد ساخته ميشود و باورهاي افراد در باره روابط علي را نشان ميدهد. 20 From Facts to Wisdom Volume Completeness Objectivity Less is More Wisdom Knowledge Intelligence Information Facts (Haeckel & Nolan, 1993) Value Structure Subjectivity خرد و آگاهی دانش اطالعات داده ها Human, judgemental Contextual, tacit Transfer needs learning Codifiable, explicit Easily transferable Knowledge Map Questions/ Discussion Fad or Fundamental? Why Knowledge, Why Now? Action Plan Getting Started مدیریت دانش Critical Success Factors KM Cases Key Concepts A Bit of Theory The Knowledge Agenda تاریخچه Michael Polanyi Tacit knowledge (or embodied knowledge) Zaboli.R مفاهيم مديريت دانش مديريت دانش چيست؟ ارنسون و توربن در سال 2001بيان مي كنند كه توافقي روي تعريف مديريت دانش وجود ندارد و علت آن جزء دوم آن يعني دانش است. تعريف آلن رادينگ : شيوه شناسايي ،در اختيار گرفتن ،سازماندهي و پردازش اطالعات جهت خلق دانش مي باشد ،که پس از آن توزيع مي شود و به عبارت ديگر در دسترس ديگران قرار مي گیرد تا براي خلق دانش بيشتر ،کار گرفته شود. 25 زلنی ( :)1987سلسله مراتب جریان دانش «»DIKW •هیچ ندانستن (داده) •دانستن چیستی (اطالعات) •دانستن چگونگی (دانش) •دانستن چرایی (حکمت) Data.Information.Knowledge. Wisdom 1- مفاهيم مديريت دانش مديريت دانش ،مجموعه اي از فرايندها براي فهم و به كارگیري منبع استراتژيك دانش در سازمان است .مديريت دانش ،رويكردي ساخت يافته است كه رويه هايي را براي شناسايي ،ارزيابي و سازماندهي ،ذخیره و به كارگیري دانش به منظور تامین نيازها و اهداف سازمان برقرار مي سازد. مديريت دانش ،عالوه بر مديريت اطالعات ،تسهيل در ايجاد دانش جديد و مديريت روشهاي تسهيم و کاربري دانش را نیز بر عهده دارد. انواع دانش • دانش شخص ی و دانش سازمانی • انواع دانش بر مبنای کارکرد: : Declarativeتوصیف و بیان یک پدیده :Proceduralفرایند و چگونگی انجام واقعه • دانش ساختاریافته و دانش ساختار نیافته Explicit Knowledge • دانش ي که بيان شده ( از ذهن در آمده و با کلمات دنياي بیرون طرح شده است ،مستند سازي شده و با قالب هاي نمادين و/يا زبان طبيعي منتقل گرديده است) • استاندارهاي طراحي ،گزارشهاي پروژه ،گزارش هاي تحقيقات، مقالهها ،پايگاه اطالعاتي • سياستگذاريها و تجربيات مستندسازي شده. Tacit Knowledge • • • • • • دانش ي كه در ذهن افراد قرار دارد و مستندسازي نشده است .فرد هنگامي از دانش خود مطلع مي گردد كه با مشكلي مواجه مي گردد يا وضعيتي خاص قرار مي گیرد. ناملموس موجود در ذهن افراد انتقال نيازمند تعامل با افراد مجموعه مهارتها ،بينشها ،تخصص ،فهم و مجموعه يادگیريهاي افراد با گذشت زمان و با كسب تجربه بيشتر مي شود دانش صریح ()Knowledge ضمني ()Explicit ()Tacit دان ششش ش ششمند شخصش ش د ب ششوده و فرمو ششه كششردن آن اسششكار مش ش اسششت .ايششن نششوع از دان ششش ك ششه از طر ششق تس ششهكم تجربك شات بششا مشششاهده و تقلكششد اكتس ششاب مش شششود، ريشش ششه در اعمش ششال ،رو ش ششه هش ششا ،تعهش ششدات ، ارزش ش ش ششها و ااساس ش ش ششات اف ش ش شراد داش ش ش ششته، قابش ش كش ششد گش ش ار نبش ششوده ،از طر ش ششق ي ش ش زبان مخابره نمد شود. دانش ش د كششه قاب ش رمزگ ش ار و كدگ ش ار بششوده و در نتكجه م توان آن را به سادگ مخشابره ،پشردازش و منتقش و دريايگششاه دادههششا يخیششره كششرد .ايششن نشوع از دانش را م توان فرم داد و ي فرمشول علمشد و يشا كتابچ ششه راهنم ششا ب ششین افش شراد س ششازمان منتش ششر ك ششرد . دستورا عملها ،مقررات ،قوانین ،رو هها انجشام ك ش ششار ،آئ ش ششیننام ش ششهه ش ششا ،ش ش ششر جزئك ش ششات و… ك ش ششه ب ش ششه صش ششورت رسش ششمد در بش ششین اف ش شراد سش ششازمان بش ششه آسش ششان قاب ش ش انتق ش ششال هس ش ششتند هم ش ششه دان ش ششش تص ش ششر ب ش ششه اساب م آيند Dr.Zaboli Knowledge in Organizations • explicit knowledge – specific know-how to design, build, sell and support products and services • tacit knowledge – individual and collective skills enabling the organization to act, adapt, and evolve • tangible knowledge components – data, procedures, plans, models, algorithms, documents of analysis and synthesis • intangible knowledge components – abilities, professional skills, private knowledge, organizational culture, history of the organization, contexts of decisions, etc. شاخص های سازمانی “Knowing is not enough; we must apply… Willing is not enough; we must act.” مکاتب مدیریت دانش • Economic school • Organizational school • Strategic school هفت اهرم دانش • • • • • • • Customer Knowledge - the most vital knowledge Knowledge in Products - ‘smarts’ add value Knowledge in People - but people ‘walk’ Knowledge in Processes - know-how when needed Organizational Memory - do we know what we know? Knowledge in Relationships - richness and depth Knowledge Assets - intellectual capital تبدیل دانش دانش انسان به واسطه کارکرد متحرک بین دانش ضمنی و دانش صریح خلق می شود و توسعه می یابد. از دیدگاه نوناکا برونی سازی «آشکارسازی» انتشار ،پردازش اطالعات ،تلفیق (ضمنی به صریح) (صریح به صریح) چهار شیوه تبدیل دانش درونی سازی (صریح به ضمنی) جامعه پذیری ،اجتماعی سازی ( ضمنی به ضمنی) Effective Knowledge Management • 80% - Organizational processes and human factors • 20% - Technology PEOPLE ORGANIZATIONAL PROCESSES OVERLAPPING FACTORS TECHNOLOGY تاثیر مدير ت دانش بر اوزه ها کلكد سازمان استراتژي سازمان ابزار و تكنولوژي مديريت دانش ساختار سازماني سيستمهاي اطالعاتي فرهنگ سازماني مدیریت دانش و مدیریت داده ها مدل های مدیریت دانش • Documentalist • Technologist • Learner & Communicator Classification of Knowledge Management Systems – Knowledge Discovery Systems – Knowledge Capture Systems – Knowledge Sharing Systems – Knowledge Application Systems Documentalists as Knowledge Managers 20 • در اوائل قرن • مستند سازی دانش KM as a Technological Solution – تجارت بزرگ – مزیت رقابتی – گسترش اینترنت و اینترانت – ارزیابی دارایی ها – زیر ساخت های تکنولوژیکی Peoplenets & Processnets • For group learning applications • To connect individuals with each other for mentoring and knowledge sharing • For decision support & decision making • To sense, share, and respond to the “signals” coming from the environment • To capture ideas and turn them into action The Learning and Communication Process Model • Innovation is a way of life • Flexibility and the ability to act quickly is necessary in a changing environment • New projects can benefit from alliances and learning from in-house experts and creative thinkers. KM: Learning and Communication Process • In simple language KM is an effort to capture not only explicit factual information but also the tacit information and knowledge that exists in an organization, usually based on the experience and learning of individual employees, in order to advance the organization's mission. The eventual goal is to share knowledge among members of the organization. Knowledge Work Activities Ac q u i r e An a l yz e O r g a n i ze C o d i fy Co m m u n i c aUttei l i z e Re sult نتكجه گیر 1Knowledge generate 2Knowledge transfer 3Knowledge translate Value to Organization Active Knowledge Transfer Repositories Best Practices Reports Organizational Learning Tips Contact Links Expert Assistance as Needed Documents Presentation Slides Expert Knowledge Base Decision Making Tools Profiles for Customization Pushed Reports & News Collaboration Tools Communities of Practice Index دانش استراتژی های دانش ارزیابی سرمایه های دانش راهکار های تولید دانش شناسایی و جذب دانش برون سازمانی نقشه ها و مخازن دانش زنجیر های ارزش ی دانش حافظه سازمانی مستند سازی دانش مدیریت دانش اقتصاد دانش ی مبانی و اقتصاد دانش محور نظریات و مدل های دانش سیستم ها و ابزار مدیریت دانش طراحی و پیاده سازی مدیریت دانش ساختارها و سازو کارهای سازمانی مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی مدل های بلوغ مدیریت دانش مدیریت دانشگران سازمانی مزیت رقابتی سازمان تبدیل دانش به محصول مدیریت شرکت دانش بنیان کسب و کار دانش بنیان انواع يادگیر سازمان • آرگريس و شون سه نوع يادگیر سازمان و يا به تعبیر ديگر ،سه سطح يادگیر را به شر ز ر توصكف كرده اند: • -1یادگیری تک حلقه ای • -2یادگیری دو حلقه ای • -3یادگیری سه حلقه ای 54 تک القه ایی 55 دو القه ایی 56 سه القه ایی First loop: What to do. (rules) Second loop: Learning what to do. (insights) Third loop: Learning how to learn. (principles) 57 مدل های مدیریت دانش فرآيند مديريت دانش • • • • شناسايي دانش به اشتراك گذاري دانش بهكارگیري دانش خلق دانش شناسايي دانش خلق دانش تسهيم دانش بهكارگیري دانش سازوکارهای مدیریت دانش معرفی برخی از ابزارهای مدیریت دانش نقشه دانش ()Knowledge Map انجمنهاي تخصص ي ( Communities of )Practice درسهاي آموخته شده ()Lessons Learned برخي از ابزارهاي مديريت دانش آنتولوژيها و طبقهبنديها ( & Ontologies )Taxonomies 63 سيستمهاي خبره مديريت مستندات مديريت محتوا تکنیک های مدیریت دانش Peer Assist • تکنیک مساعدت )همکاران /همتایان) ترتیب دادن یک نشست و دعوت از افرادی که در اوزه دانش ی مرتبط با پروژه فعا یت میکنند و یا اینکه دارای تجربه مرتبط هستند. • در تیمها و بخشهای مختلف شرکت این افراد جستجو و برای نشست دعوت میشوند تا تجربیات و دانشهای شمنی خود را با تیم اصلی پروژه در جهت ا مسائ و چا شهای موجود در اجرای پروژه به اشتراک گ ارند. • کمک گرفتن یا امدادخواستن از همتایان ،راه را برای تیم پروژه در ا مسائ تخصص ی هموار میکند زیرا راها های بیشتری برای ا چا شها و مسائ با توجه به همکاری همتایان ارائه خواهد شد. • • مراا اصلی اجرای تکنیک مساعدت همتایان در سازمانهای پروژه محور شام گامهای زیر است: .1تبیین و تعریف واضح از مسئله .2جستجو و دعوت از افراد بیرون از تیم پروژه .3تعیین دقیق زمان نشست میان تیم کمکی و تیم اصلی پروژه .4آغاز نشست و ارائه خالصهای از جزئیات و مسائ پروژه توسط مدیر پروژه .5ثبت و جمع آوری توصیهها و دانشها از جانب همتایان در جهت ا مسائ پروژه .6ایجاد و توسعه شبکهای از همکاران برای استفاده در مواقع اساس پروژه Enterprise portal • مخاطبان گوناگون Social network analysis • نظر سنجی کیفی از کارکنان • مسای ارتباط کیفیت و تکرار ارتباطات با کارشناسان • مسای بازتر ارتباطی E-learning • • • • نیازهای آموزش ی کارکنان سازمان چابک ادغام آموزش کارکنان با افراد با تجربه دانشگاه سازمانی و کافه دانش Storytelling & narratives • تشکی اجتماعات در محیط کار • کارگاه های تسهیم دانش و انتقال تجربیات پروژه ابزارهای مدیریت دانش • Team ware • Online communities of practice • Enterprise portal درزمینه مدیریت دانش کار را با کدام طرح آغاز کنیم؟ • مدیریت دانش و مدیریت استراتژیک • Best practiceاقدامات عملیاتی چه گروهی در سازمان مدیریت دانش را بر عهده دارند؟ • Top- down • Down- top • Middle – up- down طر جامع مدیریت دانش KMMP Knowledge Managemen Master Plan چرخهی دانش پروفايلهاي دانش ي چرخهی مستندات سیستم مدیریت دانش چرخهی سؤال MTA-Share گزارشهای دانش ي آموزش دانشنويس ي فيلدهاي دانش ي نقشه دانش آموزش استخراج دانش شخص ي آموزش مهندسان دانش آموزش مديريت دانش فرهنگ اقالم فرهنگسازي دانش ي انجمنهاي خبرگي )(COPS 76 سند راهبردي مديريت دانش فرآيندهاي تقاضاي دانش ي )(KR ساختار تيم مديريت دانش آيیننامه مديريت دانش مجلهی دانش ي دفترچههاي دانش ي نظام پاداشدهي دانش ي مستندسازي تجارب خبرگان شاخص موانع و چا ش های مدیریت دانش • • • • عوام عوام عوام عوام سازمانی مدیریتی فرهنگی فنی و تکنو وژیکی مدیریت دانش در بخش دو تی • NPM • • • • یک نرم افزار مناسب پیدا کنید. زیر ساخت تکنو وژیک متناسب با نیازهای کارکنان اسازید. یک شبکه داخلی (اینترانت) به منظور تبادل دانش صریح ایجاد کنید. یک پورتال دانش با قابلیت تاالر گفتگو،پست ا کترونیک،کنفرانس صوتی و تصویری مدیریت دانش در ارتباط با مشتری • مدیریت مشتری مداری • افظ و تقویت مشتریان شتریان • تقویت موقت به دایمی SharePoint • Sharepointمحصول شرکت مایکروسافت برای پیادهسازی ابزارهای مدیریت دانش مورد استفاده قرار گرفته است. • نکتهای که اغلب سازمانها در برنامههای مدیریت دانش خود به آن توجه ندارند انتخاب فناوری مناسب برای مدیریت دانش است .اسیاری از سازمانها متدو وژی خاص ی برای بخش فناوری مدیریت دانش سازمان خود ندارند و اغلب بدون مشخص نمودن ا زامات سیستم مدیریت دانش و تعریف اهداف سازمان از استقرار سیستم مدیریت دانش دچار آزمون و خطای فراوانی میشوند. • سازمان میبایست پس از شناسایی زیرسیستم ها و خصوصیات دانش ی موردنیاز خود، به انتخاب فناوری مناسب بپردازد .در این مراله معیارها و شاخص های جهانی برای ارزیابی و انتخاب فناوریها و سیستمهای مدیریت دانش مورد استفاده قرار میگیرد. برخی از این معیارها شام هزینه ،کاربری راات ،برآورده کردن نیازمندی های دانش ی سازمان و ...است .نرم افزار Sharepointبا قابلیتهایی که دارد نه تنها اغلب نیازهای مدیریت دانش ی سازمانهای ایرانی را پاسخگوست بلکه در طراحی آن به مسائ فرهنگی و ساختاری سازمانها توجه شده و میتواند مبتنی بر اقتضائات سازمان دچار دگرگونی شود. قابلیتهای دانش ی Sharepointعبارتند از: • • • • • • • • • • • • • • تسهیم و به جریان انداختن دانش برقراری ارتباطات دانش ی میان خبرگان و کارشناسان مدیریت درس آموخته های پروژه های کاری و ایجاد پایگاه دانش سازمانی ایجاد نقشهها و درختهای دانش از منااع دانش ی سازمان دستیابی به دانش های پیشین به صورتی کارآمد همراه بودن با فرهنگ مدیریت دانش در سازمان مدیریت پیشرفته مستندات و مدیریت محتواهای سازمانی مدیریت دانش مبتنی بر فرایندهای کسب و کار استفاده از ابزارهای هوش تجاری راه اندازی انجمن های دانش ی برای اخ و اشتراک دانش گزارشگیریهای آماری و تفصیلی از وشعیت دانش ی افراد و سازمان قابلیت تعریف سطو دسترس ی به دانشها قابلیت امتیازدهی به کیفیت دانش ها افزودن محتواهای تصویری و ویدئوهای دانش ی و.... For more information • ASIS KM Website http://www.asis.org/SIG/sigkm/index.html • Brint.com Knowledge Portal http://www.brint.com/ym.html • Knowledge Management Research Center http://www.cio.com/research/knowledge/ • Karl-Erik Sveiby and Knowledge Associates http://www.sveiby.com.au/ • University of Arizona http://www.cmi.arizona.edu/research/kno_mgmt/