Historia browaru Żywiec ♦ Wprowadzenie Browar Żywiec jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych browarów w Polsce. Jego historia sięga roku 1856, kiedy to arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg założył browar w Żywcu. Budowa Browaru trwała około 4 lata i kosztowała prawie 200 tysięcy guldenów. Browar szybko zyskał popularność dzięki wysokiej jakości produkowanego piwa. Fot.1. Arcyksiążę Albrecht Fryderyk Habsburg muzeumbrowaru.pl ♦ Rozwój Browar powstał w tym miejscu ze względu na doskonałe surowce, które go otaczały, takie jak woda z potoku Zimnik. Duża odległość od browarów we Lwowie i Okocimiu zadecydowała o tym, że browar został zbudowany w Pawlusiu (dzisiaj ulica w południowej części miasta). Architektem całego Browaru był Karol Pietschka, który zaprojektował m.in. warzelnię, słodownię, halę maszyn, leżakownię i inne budynki żywieckiej fabryki. Fot.2. Browar w Żywcu pl.wikipedia.org Na przełomie XIX i XX wieku nastąpiła intensywna rozbudowa i modernizacja browaru. W tym okresie wybudowano drugą warzelnię, rozbudowano piwnice fermentacyjne i powstało laboratorium analityczno-badawcze. Inwestycje we własny tabor kolejowy umożliwiły szybszy transport piwa w obrębie Galicji, a później poza jej granicami. ♦ Okres Wojen Światowych W przededniu I wojny światowej w Żywcu produkowano przeszło milion sto tysięcy litrów piwa rocznie. Wartość księgowa browaru wzrosła do trzech i pół miliona koron, a dochód zbliżał się do 380 tysięcy. W 1913 roku ponad 20% produkowanego piwa przeznaczone było na eksport fot.3.Zdjęcie Archiwalne Browaru Zbiory Narodowe Archiwum Cyfrowe Po wojnie odrodzone państwo polskie po raz pierwszy zapragnęło przejąć majątek Habsburgów. W 1919 roku w browarze i pozostałym majątku arcyksiążąt wprowadzono zarząd państwowy, browar zatrudniał 328 pracowników i produkował 5 głównych rodzajów piwa. Dawne niemieckie marki zastąpiono polskimi W czasie II wojny światowej browar przejęli okupanci niemieccy, a jego nazwę zmieniono na Beskidenbreuerei Saybusch. Niemcy nie zmienili polskich receptur piwnych, uznawszy je za bardzo dobre. Chcieli się natomiast odciąć od tradycji wizualnej browaru, wprowadzając m.in. swój znak firmowy – Tyrolczyka. Specjalnie na potrzeby armii i policji produkowano piwo Beskiden-Gold Fot.4. Kufel Beskidenbreuerei Saybusch muzeumbrowaru.pl Fot.5.Dwujęzyczna etykieta z Żywca browar.biz Niemcy położyli duży nacisk na promocję piwa żywieckiego. W ciągu niespełna 6 lat zarządzania firmą, wypuścili masę materiałów reklamowych (szkło piwne w szerokim asortymencie, wafle, szyldy reklamowe, bloczki kelnerskie, lustra restauracyjne, serwetki gastronomiczne, plakaty reklamowe). W ostatnim okresie zarządzania żywieckim browarem na dobre odcięli się od polskohabsburskich korzeni i zaczeli w promocji piwa odwoływać się do czysto niemieckich skojarzeń. Piwo Fot.6 Omawiany przykład browar.biz żywieckie na plakatach reklamowych było ukazywane na tle alpejskich łąk i szczytów Wraz z wycofaniem wojska niemieckie podjęły próbę wysadzenia zabudowań i maszyn. Jednak dzięki pracownikom, którzy z narażeniem życia odcięli przewody ładunków wybuchowych, browar przetrwał i miesiąc po wyzwoleniu wznowił działalność, jednak już pod zarządem państwowym. Fot.7. Żywiec Specjal i Krakus archiwum.allegro.pl Żywiec Specjal i Krakus - dwie nowe marki browaru, były rarytasem dostępnym jedynie w Peweksach, Warsie, orbisowskich hotelach, na Batorym, w Locie oraz milicyjnych "Konsumach". ♦ Okres powojenny i współcześnie 31 grudnia 1990 roku browar został przekształcony w spółkę Skarbu Państwa o nazwie Zakłady Piwowarskie w Żywcu SA. W lipcu 1992 roku browar sprzedał ponad 70% akcji w ofercie publicznej, co doprowadziło do jego prywatyzacji. W tym czasie udział browaru w rynku piwnym wynosił 8%. 24 września 1991 roku firma zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Fot.8. Żywiec Trade Mark eloblog.pl W 1994 roku głównym udziałowcem w Browarach Żywiec S.A. został holenderski koncern Heineken International Beheer B.V. Fot.9. Heineken wirtualnemedia.pl ♦ Obecnie Obecnie można zwiedzać muzeum - Muzeum Browaru Żywiec, które zostało uruchomione w 9 września 2006 roku w piwnicach żywieckiego browaru z okazji 150-lecia Browaru. Fot.10 Logo Muzeum Browaru muzeumbrowaru.pl Wnętrza Muzeum odwzorowują starą ulicę. Wędrując po niej natykamy się na multimedialne ekspozycje, prezentacje i filmy ukazujące ewolucję piwa Później przechodzi się do wehikułu czasu przenosząc się do innej epoki. Przechodzi się przez kolejne pomieszczenia, na końcu jest degustacja piwa, gdzie dostaje się pamiątkowy kufelek ♦ Ciekawostki “Tańcząca Para” W 1956 r. browar rozpoczął produkcję piwa eksportowego Żywiec Jasne Pełne (Żywiec Beer), będącego kontynuacją przedwojennego Zdroju Żywieckiego. Piwo otrzymało oryginalną, owalną etykietę z parą tancerzy w strojach krakowskich. Fot.11. ”Piwo Żywieckie” muzeumbrowaru.pl Tańcząca para nawiązywała do przedwojennych tradycji umieszczania elementów folkloru na polskich znakach towarowych oraz w reklamach Arcyksiążęcego Browaru w Żywcu. Para tancerzy w strojach góralskich pojawiła się po raz pierwszy około roku 1954 r. na owalnej etykiecie piwa Beskidzki Zdrój. “ŻETONY PIWNE” Fot.12 ”Żetony Piwne” muzeumbrowaru.pl Browar bił swoją monetę, która służyła do dodatkowego nagradzania pracowników. Piwne żetony, ozdobione arcyksiążęcą koroną, można było wymienić na piwo w pobliskich szynkach i karczmach. W okresie międzywojennym pracownikowi przysługiwało od 2 do 6 litrów piwa dziennie w zależności od zajmowanego stanowiska. Beczki Transportowe Do lat 80-tych XIX wieku beczki drewniane były w browarze podstawowym opakowaniem na piwo. Beczki przewożono wozami transportowymi, a zimą saniami. Browar korzystał z usług około 20-30 woźniców, a po wybudowaniu bocznicy kolejowej w 1891 r. uzyskał bezpośrednie połączenie z kolejami europejskimi. Od tego czasu kolej była głównym środkiem transportu piwa. Aby dostarczyć piwo na dalsze odległości, bednarnia browaru wyrabiała beczki o pojemności 200 litrów tzw. dublaki. Zarówno beczki jak i butelki były specjalnie znakowane m.in. koroną i nazwą browaru. Fot.13.Beczka Transportowa muzeumbrowaru.pl Pocztówki Pierwsza karta pocztowa powstała w roku 1869. Początkowo pełniła funkcję karty korespondencyjnej i służyła do przekazywania informacji służbowych. Po krótkim czasie okazało się, że to świetny nośnik reklamy i rozpoczęto umieszczanie grafiki na jej drugiej stronie. Od 1899 roku browar w Żywcu również rozpoczął wydawanie swoich kart pocztowych. Bartłomiej Hajduk Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Turystyka i Rekreacja, I rok, stacjonarne Obóz Turystyki Aktywnej ♦ Netografia: https://www.browar.biz/forum/piwo/historia/7905-beskiden-brauerei-saybusch https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/heineken-jako-globalny-partner-formuly-1-wylaczna-marka-piwna-wyscigow https://eloblog.pl/zabytkowe-browary-w-tychach-i-zywcu/ https://muzeumbrowaru.pl https://www.zywieckiecentrumturystyki.pl/zabytki-zywca/199-arcyksiazecy-browar-na-pawlusiu.html https://zywiec.naszemiasto.pl/unikalne-przedwojenne-zdjecia-arcyksiazecego-browaru-w/ar/c3-4515860 https://drugastronaz.pl/piwna-historia-arcyksiazecego-browaru/ https://birofilia.org/miejsca/arcyksiazecy-browar-w-zywcu.html
