tcvn
Tiªu chuÈn quèc gia
tcvn 6150 – 1 : 2003
ISO 161 – 1 : 1996
So¸t xÐt lÇn 1
èng nhùa nhiÖt dÎo dïng ®Ó
vËn chuyÓn chÊt láng __ ®−êng kÝnh ngoµi
danh nghÜa vµ ¸p suÊt danh nghÜa
phÇn 1: d·y th«ng sè theo hÖ mÐt
Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids –
Nominal outside diameters and nominal pressures
Part 1: Metric series
Hµ néi − 2008
1
TCVN 6150 - 1 : 2003
2
TCVN 6150 - 1 : 2003
Lêi nãi ®Çu
TCVN 6150-1 : 2003 thay thÕ TCVN 6150-1: 1996.
TCVN 6150-1 : 2003 hoµn toµn t−¬ng ®−¬ng ISO 161-1: 1996.
TCVN 6150-1 : 2003 do Ban kü thuËt Tiªu chuÈn TCVN/TC 138
"èng vµ phô tïng ®−êng èng" biªn so¹n, Tæng côc Tiªu chuÈn
§o l−êng ChÊt l−îng ®Ò nghÞ, Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ ban
hµnh.
Tiªu chuÈn nµy ®−îc chuyÓn ®æi n¨m 2008 tõ Tiªu chuÈn ViÖt
Nam cïng sè hiÖu thµnh Tiªu chuÈn Quèc gia theo quy ®Þnh t¹i
kho¶n 1 §iÒu 69 cña LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt vµ
®iÓm a kho¶n 1 §iÒu 6 NghÞ ®Þnh sè 127/2007/N§-CP ngµy
1/8/2007 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh mét sè ®iÒu
cña LuËt Tiªu chuÈn vµ Quy chuÈn kü thuËt.
3
TCVN 6150 - 1 : 2003
4
TCVN 6150 - 1 : 2003
tiªu chuÈn quèc gia
tcvn 6150 -1: 2003
So¸t xÐt lÇn 1
èng nhùa nhiÖt dÎo dïng ®Ó vËn chuyÓn chÊt láng −
§−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa vµ ¸p suÊt danh nghÜa −
PhÇn 1: D,y th«ng sè theo hÖ mÐt
Thermoplastics pipes for the conveyance of fluids Nominal outside diameters and nominal pressure Part 1: Metric series
1 Ph¹m vi ¸p dông
Tiªu chuÈn nµy qui ®Þnh ®−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa cho c¸c èng nhùa nhiÖt dÎo theo hÖ mÐt dïng ®Ó
vËn chuyÓn chÊt láng cã ¸p suÊt hoÆc kh«ng cã ¸p suÊt. Tiªu chuÈn nµy còng qui ®Þnh c¸c trÞ sè ¸p
suÊt danh nghÜa, ®é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu vµ hÖ sè vËn hµnh toµn bé (thiÕt kÕ) ®èi víi c¸c èng nhùa
nhiÖt dÎo dïng cho c¸c øng dông cã ¸p suÊt.
Tiªu chuÈn nµy ¸p dông cho c¸c èng nhùa nhiÖt dÎo tr¬n cã tiÕt diÖn ngang trßn vµ kh«ng ®æi däc theo
suèt chiÒu dµi èng, bÊt kÓ ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt hoÆc vËt liÖu chÕ t¹o cña chóng nh− thÕ nµo.
2 Tiªu chuÈn viÖn dÉn
ISO 3:1973, Preferred numbers - Series of preferred numbers (Sè −u tiªn - D·y sè −u tiªn) .
ISO 12162:1995, Thermoplastics materials for pipes and fittings for pressure applications Classification and designation - Overall service (design) coefficient [VËt liÖu nhùa nhiÖt dÎo ®Ó chÕ t¹o
èng vµ phô tïng nèi dïng cho c¸c øng dông cã ¸p suÊt. - Ph©n lo¹i vµ thiÕt kÕ - HÖ sè vËn hµnh toµn
bé (thiÕt kÕ)].
3 §Þnh nghÜa
Trong tiªu chuÈn nµy ¸p dông c¸c ®Þnh nghÜa sau ®©y.
3.1 §−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa ( nominal outside diameter) dn: Cì èng ®−îc Ên ®Þnh b»ng sè dïng
5
TCVN 6150 - 1 : 2003
chung cho tÊt c¶ c¸c bé phËn trong hÖ thèng èng b»ng nhùa nhiÖt dÎo trõ c¸c gê vµ c¸c bé phËn ®−îc
thiÕt kÕ theo cì ren. §−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa lµ sè ®−îc lµm trßn thÝch hîp ®Ó tham kh¶o.
Chó thÝch - §èi víi c¸c èng theo hÖ mÐt phï hîp víi tiªu chuÈn nµy, ®−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa, tÝnh b»ng
milimÐt lµ ®−êng kÝnh ngoµi trung b×nh nhá nhÊt dem,min
3.2 §−êng kÝnh ngoµi (outside diameter), de
3.2.1 §−êng kÝnh ngoµi trung b×nh (mean outside diameter), dem: §é dµi ®o ®−îc cña chu vi ngoµi
cña èng chia cho sè π
1)
, ®−îc lµm trßn chÝnh x¸c ®Õn 0,1 mm.
3.2.2 §−êng kÝnh ngoµi trung b×nh nhá nhÊt (minimum mean outside diameter), dem,min: Gi¸ trÞ nhá
nhÊt cña ®−êng kÝnh ngoµi trung b×nh ®−îc qui ®Þnh trong tiªu chuÈn èng phï hîp. Nã b»ng ®−êng kÝnh
ngoµi danh nghÜa dn vµ ®−îc tÝnh b»ng milimÐt.
3.3 ¸p suÊt (Pressure)
3.3.1 ¸p suÊt danh nghÜa (nominal pressure), PN: Sù Ên ®Þnh b»ng c¶ ch÷ vµ sè liªn quan ®Õn ®Æc
tÝnh c¬ häc cña c¸c bé phËn trong hÖ thèng èng vµ dïng ®Ó tham kh¶o. Nã lµ mét sè thuËn tiÖn ®−îc
chän tõ d·y R 10 trong ISO 3.
3.3.2 ¸p suÊt lµm viÖc cho phÐp cùc ®¹i ( maximum allowable operating pressure), pPMS: ¸p suÊt
cho phÐp trong èng khi ¸p dông hÖ sè vËn hµnh toµn bé (thiÕt kÕ) C, ®−îc tÝnh b»ng megapascal.
3.4 Giíi h¹n tin cËy d−íi, σ
LCL
,(lower confidence limit): §¹i l−îng cïng ®¬n vÞ víi øng suÊt, tÝnh b»ng
megapascal, ®Æc tr−ng cho tÝnh chÊt cña vËt liÖu thö vµ b»ng 97,5 % giíi h¹n tin cËy d−íi cña ®é bÒn
thuû tÜnh dµi h¹n ë 20 oC ®−îc dù ®o¸n trong thêi gian 50 n¨m víi ¸p suÊt n−íc bªn trong.
3.5 §é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu (minimum required strength), MRS: Gi¸ trÞ cña giíi h¹n tin cËy d−íi σ
®−îc lµm trßn xuèng gi¸ trÞ thÊp h¬n cña d·y R 10 trong ISO 3 khi σ
trÞ thÊp h¬n cña d·y R 20 trong ISO 3 khi σ
suÊt vßng theo megapascal.
______________________
1) Gi¸ trÞ cña π ®−îc lÊy lµ 3,142
6
LCL
LCL
LCL
nhá h¬n 10 MPa, hoÆc ®Õn gi¸
lín h¬n hoÆc b»ng 10 MPa. MRS ®−îc tÝnh nh− øng
TCVN 6150 - 1 : 2003
3.6 HÖ sè vËn hµnh toµn bé (thiÕt kÕ) [overall service (design) coefficient ], C: HÖ sè cã gi¸ trÞ lín
h¬n 1, cã tÝnh ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô còng nh− tÝnh chÊt cña c¸c bé phËn trong hÖ thèng ®−êng
èng kh¸c víi c¸c ®iÒu kiÖn ®−îc tr×nh bµy ë phÇn giíi h¹n tin cËy d−íi.
C¸c gi¸ trÞ tèi thiÓu cña C ®èi víi c¸c vËt liÖu qui ®Þnh ®−îc cho trong ISO 12162.
3.7 øng suÊt thiÕt kÕ (design stress), σ S : øng suÊt cho phÐp ®èi víi mét øng dông ®· cho. Nã ®−îc
tÝnh b»ng c¸ch chia MRS cho hÖ sè vËn hµnh toµn bé (thiÕt kÕ) C vµ ®−îc lµm trßn ®Õn gi¸ trÞ nhá nhÊt
trong d·y R 20 trong ISO 3, nghÜa lµ:
σS =
MRS
C
Nã ®−îc tÝnh b»ng megapascal.
3.8 Tû lÖ kÝch th−íc chuÈn (standard dimension ratio), SDR:: Tû sè gi÷a ®−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa
cña èng vµ chiÒu dµy thµnh èng danh nghÜa.
SDR ®−îc tÝnh tõ mét trong hai c«ng thøc d−íi ®©y:
SDR =
2 × MRS
+1
C × p PMS
SDR =
2 ×σ S
+1
p PMS
hoÆc
trong ®ã:
MRS
lµ ®é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu, tÝnh b»ng megapascal;
pPMS
lµ ¸p suÊt lµm viÖc cho phÐp cùc ®¹i, tÝnh b»ng megapascal;
C
lµ hÖ sè vËn hµnh toµn bé (thiÕt kÕ);
σS
lµ øng suÊt thiÕt kÕ, tÝnh b»ng megapascal.
§èi víi mét SDR ®· cho, sö dông c¸c gi¸ trÞ cña MRS vµ C qui ®Þnh trong tiªu chuÈn s¶n phÈm t−¬ng
øng th× ¸p suÊt lµm viÖc cho phÐp cùc ®¹i pPMS cã thÓ ®−îc tÝnh tõ mét trong hai c«ng thøc d−íi ®©y:
7
TCVN 6150 - 1 : 2003
p PMS =
2 × MRS
C × (SDR − 1)
p PMS =
2×σ S
(SDR − 1)
hoÆc
3.9 øng suÊt thuû tÜnh (hydrostatic stress), σ : Søc Ðp g©y ra trong thµnh èng khi chÞu ¸p lùc n−íc
bªn trong èng. øng suÊt nµy ®−îc tÝnh b»ng megapascal cã liªn quan ®Õn ¸p suÊt, chiÒu dµy thµnh vµ
®−êng kÝnh ngoµi cña èng b»ng c«ng thøc sau:
σ=
p ( d e − e)
2e
trong ®ã:
p
lµ ¸p suÊt thuû tÜnh, tÝnh b»ng megapascal;
de
lµ ®−êng kÝnh ngoµi cña èng, tÝnh b»ng milimÐt;
e
lµ chiÒu dµy thµnh èng, tÝnh b»ng milimÐt.
4 §−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa, dn
§−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa dn ph¶i ®−îc chän tõ c¸c gi¸ trÞ ®−îc cho trong b¶ng 1.
B¶ng 1 - C¸c gi¸ trÞ cho phÐp cña ®−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa, dn
8
2,5
10
40
125
250
500
1000
3
12
50
140
280
560
1200
4
16
63
160
315
630
1400
5
20
75
180
355
710
1600
6
25
90
200
400
800
1800
8
32
110
225
450
900
2000
TCVN 6150 - 1 : 2003
5 TrÞ sè ¸p suÊt danh nghÜa, PN
TrÞ sè ¸p suÊt danh nghÜa PN ph¶i ®−îc chän tõ c¸c gi¸ trÞ ®−îc cho trong b¶ng 2.
B¶ng 2 - C¸c gi¸ trÞ cho phÐp cña trÞ sè ¸p suÊt danh nghÜa, PN
(cïng víi c¸c gi¸ trÞ t−¬ng øng cña ¸p suÊt lµm viÖc cho phÐp cùc ®¹i pPMS)
PN
pPMS
bar
MPa
1
1
0,1
2,5
2,5
0,25
3,2
3,2
0,32
4
4
0,4
5
5
0,5
6
6
0,6
6,3
6,3
0,63
8
8
0,8
10
10
1
12,5
12,5
1,25
16
16
1,6
20
20
2
Chó thÝch - NÕu yªu cÇu c¸c gi¸ trÞ ¸p suÊt danh nghÜa cao h¬n th×
chóng ph¶i ®−îc chän tõ c¸c d·y R 5 hoÆc R 10 trong ISO 3.
9
TCVN 6150 - 1 : 2003
6 §é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu, MRS
§é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu MRS ph¶i ®−îc chän tõ c¸c gi¸ trÞ ®−îc cho trong b¶ng 3.
B¶ng 3 - C¸c gi¸ trÞ cho phÐp cña ®é bÒn yªu cÇu tèi thiÓu, MRS
C¸c gi¸ trÞ tÝnh b»ng megapascal
1
6,3
20
1,25
8
22,4
1,6
10
25
2
11,2
28
2,5
12,5
31,5
3,15
14
35,5
4
16
40
5
18
Chó thÝch - C¸c b−íc nh¶y gi÷a c¸c gi¸ trÞ tõ 1 ®Õn 10 ®−îc dùa trªn
d·y R 10 trong ISO 3 (®é t¨ng 25 %), trong khi c¸c b−íc nh¶y gi÷a c¸c
gi¸ trÞ lín h¬n 10 ®−îc dùa trªn d·y R 20 (®é t¨ng 12 %)
10
TCVN 6150 - 1 : 2003
Phô lôc A
(tham kh¶o)
Th− môc tµi liÖu tham kh¶o
[1] TCVN 6150 - 2: 2003 (ISO 161 -2: 1996), èng nhùa nhiÖt dÎo dïng ®Ó vËn chuyÓn chÊt láng §−êng kÝnh ngoµi danh nghÜa vµ ¸p suÊt danh nghÜa - PhÇn 2: D·y th«ng sè theo hÖ inch.
[2]
ISO 497: 1973, Guide to the choice of series of preferred numbers and of series containing more
rounded values of preferred numbers.
[3] ISO 4065: 1996, Thermoplastics pipes - Universal wall thickness table.
____________________________
11