Learning and Skills / Dysgu a Sgiliau
Cyngor Bro Morgannwg
Cynllun Strategol Addysg Cyfrwng
Cymraeg
2014 - 2017
Adroddiad Cynnydd - Tachwedd 2014
1
Atodiad 1: Y Cynllun Gweithredu – Ymdrin â thargedau cenedlaethol ar lefel
awdurdodau lleol
Adran 1: Eich gweledigaeth a’ch nod ar gyfer addysg cyfrwng Cymraeg
Mae Cyngor Bro Morgannwg yn gwasanaethu ardal fawr ac amrywiol, o’r rhannau diwydiannol â llawer o boblogaeth i’r
rhannau amaethyddol prin eu poblogaeth. Ceir amrywiaeth o draddodiadau ieithyddol, diwylliannol a chymdeithasol o fewn ei
ffiniau. Ac eto, er yr amrywiaeth o ddylanwadau allanol, mae addysg cyfrwng Cymraeg yn y Fro yn ffynnu.
Mae sylfeini addysg cyfrwng Cymraeg wedi’u sefydlu’n gadarn, ac adlewyrchir hyn yn y cynnydd yn niferoedd siaradwyr
Cymraeg. Yn 1991, roedd 6.9% o’r trigolion 3 oed a hŷn yn gallu siarad Cymraeg. Erbyn 2001, roedd hyn wedi cynyddu i
11.3%. Mae ystadegau cyfrifiad 2011 yn datgelu bod y ffigur hwn nawr yn 10.8%. Serch hynny, mae’r galw am addysg cyfrwng
Cymraeg ar draws y Fro wedi parhau i gynyddu yn y blynyddoedd diwethaf a rhagwelir y bydd yn parhau i gynyddu dros
gyfnod y cynllun hwn.
Mae’r Cyngor yn ymroddedig i sicrhau y darperir lleoedd ychwanegol o’r safon uchaf mewn ysgolion meithrin a chynradd
cyfrwng Cymraeg i fodloni’r twf a ragwelir yn y galw, a bod y rhain ar gael o fewn pellter rhesymol i gartrefi disgyblion. Mae
cynlluniau eisoes ar y gweill i ymestyn lleoedd yn yr ysgolion dechreuol cyfrwng Cymraeg a sefydlwyd ym mis Medi 2011:
Ysgol Gymraeg Nant Talwg yn y Barri ac Ysgol Gymraeg Dewi Sant yn Llanilltud Fawr. Bydd hyn yn darparu dau adeilad
ysgol newydd â 210 o leoedd â meithrinfeydd erbyn mis Medi 2015. Mae cynlluniau hefyd ar droed i ddarparu 210 o leoedd
ysgol gynradd ychwanegol a lleoedd meithrin ychwanegol yn y Barri erbyn mis Medi 2015 drwy ehangu Ysgol Gymraeg
Gwaun y Nant.
Ein cynllun yw bod 100% o ddisgyblion ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg yn trosglwyddo i ddarpariaeth ysgol uwchradd
cyfrwng Cymraeg. I gyflawni hyn, bydd angen ehangu nifer y lleoedd mewn ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg yn
sylweddol erbyn 2020. Bydd y Cyngor yn cynnal gwaith dichonoldeb a datblygu dros gyfnod y cynllun hwn i sicrhau y cyflawnir
hyn.
Rydym yn awyddus i sicrhau bod lleoedd mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg yn cael eu cynllunio’n drwyadl ac yn seiliedig ar y
data diweddaraf sydd ar gael. Yn 2014, bydd y Cyngor yn newid sut y mae’n cynnal ei arolygon o’r galw am addysg cyfrwng
Cymraeg drwy ddarparu’r arolwg i rieni newydd wrth iddynt gofrestru genedigaethau. Bydd hyn yn golygu bod hoff
ddewisiadau’n cael eu harolygu’n barhaus ac yn ein galluogi i ganfod newidiadau i dueddiadau’n gynt.
Mae’r pum ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg sefydledig yn cydweithio’n agos ag Ysgol Bro Morgannwg er mwyn gwella
ansawdd addysgu a dysgu. Y nod yw cynnal cynnydd ieithyddol cryf drwy bob cam addysg. Mae sefydlu continwwm iaith cryf
2
yn flaenoriaeth, ac mae Unedau Pontio wedi’u datblygu’n llwyddiannus yn y cyd-destun hwn. Mae’r ddarpariaeth yn gwbl
gynhwysol ac yn rhoi cyfleoedd i ddysgwyr ag anghenion addysgol arbennig. Ceir disgwyliadau uchel ym mhob cyfnod
allweddol o ran rhuglder a chywirdeb iaith. Gosodir targedau’n unol â hyn.
Cynigir darpariaeth cyfrwng Cymraeg ôl-16 yn Ysgol Bro Morgannwg gyda chymorth Coleg Caerdydd a’r Fro. Darperir
amrywiaeth o gyrsiau academaidd a galwedigaethol cyfrwng Cymraeg. Ein nod yw ehangu nifer y cyrsiau galwedigaethol a
gynigir er mwyn rhoi cyfleoedd i ddysgwyr ddefnyddio’r Gymraeg y tu allan i gatiau’r ysgol. Mae Gwasanaeth Gwella Ysgolion
y Fro’n cydweithio’n agos ag awdurdodau cyfagos i wella hyfforddiant a chefnogaeth i athrawon. Llunnir strategaethau i alluogi
rhannu adnoddau ac agweddau ar ddarpariaeth.
Mae dyfodol addysg cyfrwng Cymraeg yn dibynnu’n helaeth ar y bartneriaeth gref rhwng pob rhanddeiliad. Nod y bartneriaeth
yw sicrhau bod dysgwyr ym Mro Morgannwg yn cael cyfleoedd i ddefnyddio’r Gymraeg ym mhob agwedd ar fywyd bob dydd.
Gwneir pob ymdrech i ddarparu’r amodau gorau posibl i gefnogi dinasyddion dwyieithog hyderus y dyfodol.
3
Adran 1.1: Polisi Cludiant
Mae’n ddyletswydd statudol ar Awdurdodau Lleol i ddarparu cludiant di-dâl i ddisgyblion i’r ysgol agosaf sydd ar gael os ydynt
yn byw y tu hwnt i ‘bellter cerdded’ o’r ysgol honno. Mae’r gyfraith yn diffinio ‘pellter cerdded’ fel dwy filltir i oed Cynradd a thair
milltir i oed Uwchradd, wedi’i fesur yn ôl y llwybr byrraf sydd ar gael.
Mae Cyngor y Fro yn darparu cludiant fel a ganlyn:


i ddisgyblion oed cynradd sy’n byw dros 2 filltir o’u hysgol gynradd agosaf neu ysgol gynradd eu dalgylch dynodedig
i ddisgyblion oed uwchradd sy’n byw dros 3 milltir o’u hysgol uwchradd agosaf neu ysgol uwchradd eu dalgylch dynodedig.
Ar hyn o bryd, mae disgyblion sy’n mynychu’r ysgol enwadol neu gyfrwng Cymraeg agosaf yn cael cludiant am ddim os ydynt
yn byw y tu hwnt i’r ‘pellteroedd cerdded’ statudol. Er nad yw’n orfodol iddo ddarparu’r cludiant hwn, mae’n rhan o bolisi Bro
Morgannwg i ddarparu teithio am ddim. Mae hyn yn cynnwys cludiant i ysgolion enwadol y tu allan i Fro Morgannwg os nad
oes un yn lleol. Hefyd, darperir cludiant am ddim i’r ysgol i ddisgyblion ôl-16 sy'n byw y tu hwnt i’r ‘pellteroedd cerdded’
statudol a nodwyd uchod.
O ganlyniad i sefydlu Ysgol Dewi Sant yn Llanilltud Fawr, bydd cludiant di-dâl yn dal i fod ar gael yn y dyfodol i Ysgol Iolo
Morganwg o ardal Llanilltud Fawr yn unol â dewis rhieni, ond dim ond i blant sydd eisoes â brawd neu chwaer yn Ysgol Iolo
Morganwg. Mae’r ddarpariaeth hon yn ddewisol ond mae’n rhan o bolisi Bro Morgannwg i ddarparu teithio am ddim.
Mae’r awdurdod wedi ystyried a yw’r eglurhad o’i bolisi cludiant yn rhoi sylw digonol i’r gofyniad i gyflawni ei ddyletswydd
statudol dan adran 10 Mesur Teithio i Ddysgwyr (Cymru) 2008 i hybu mynediad at addysg a hyfforddiant drwy gyfrwng y
Gymraeg. Gwelwyd bod y polisi’n cydymffurfio â’r gofyniad hwn.
Dyma’r pellter pellaf y mae’n rhaid i blant ei deithio i gael addysg cyfrwng Cymraeg o’i chymharu ag addysg cyfrwng Saesneg:
Ysgol Gynradd
Ysgol Uwchradd
Cyfrwng Cymraeg 9.731 milltir Cyfrwng Cymraeg
Cyfrwng Saesneg 9.88 milltir Cyfrwng Saesneg
19.03 milltir
10
milltir
4
Adran 2: Y Cynllun Gweithredu
Canlyniad 1: Addysgu mwy o blant saith mlwydd oed drwy gyfrwng y Gymraeg
Dylech hefyd gwblhau Atodiad 3
A. Amcan
B. Perfformiad presennol
(Cwestiynau i’w hateb)
1.1
Cynyddu nifer y Mae’r tabl isod yn dangos nifer a chanran y plant saith
plant saith
mlwydd oed sy’n cael eu haddysgu drwy gyfrwng y
mlwydd oed
Gymraeg
sy’n cael eu
haddysgu drwy
Blwyddyn Nifer y plant
Disgyblion blwyddyn 2
gyfrwng y
yn y cohort
mewn addysg cyfrwng
Gymraeg
blwyddyn 2
Cymraeg
Nifer
%
2009/10
2010/11
2011/12
2012/13
2013/14
2014/15*
2015/16*
2016/17*
1445
1407
1472
1469
1573
1637
1598
1465**
187
179
184
195
208
251
258
238
12.94
12.72
12.5
13.27
13.22
15.33
16.15
16.25
Disgwylir cynnydd yn nifer y dysgwyr 7 mlwydd oed
sy’n cael addysg cyfrwng Cymraeg o ganlyniad i’r
cynnydd presennol yn y galw am leoedd derbyn
cyfrwng Cymraeg
Perfformiad Presennol
5
C. Amserlen
cynlluniau’r dyfodol
*Fe allai’r niferoedd hyn
gael eu newid ac fe’u
seiliwyd ar y plant sydd
ar hyn o bryd yn
mynychu dosbarthiadau
meithrin, derbyn a
blwyddyn 1 ac a fydd yn
symud ymlaen i
flwyddyn 2 dros y 2
flynedd nesaf.
**Nid yw hyn yn
cynnwys niferoedd gan
y Mudiad Meithrin,
lleoliadau nas cynhelir
na darparwyr preifat.
D. Adroddiad ar yr
hyn a gyflawnwyd
Mae’r galw am Addysg Cyfrwng Cymraeg yn y Fro
wedi cynyddu’n gyson yn y blynyddoedd diwethaf;
mae’r cynnydd blynyddol yn niferoedd y disgyblion sy’n
cael Addysg Cyfrwng Cymraeg yn dangos hyn. Yn
2007/8, roedd 10.26% o gyfanswm y garfan yn cael eu
haddysgu drwy gyfrwng y Gymraeg, o gymharu â 13%
o gyfanswm y garfan yn 2012/13 (CYBLD Ionawr
2013)
Cafodd 13% o gyfanswm carfan Blwyddyn 2 yr ALl eu
hasesu drwy gyfrwng Cymraeg Iaith Gyntaf (Casglu
Data Cenedlaethol Mai 2013 a CYBLD Ionawr 2013)
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Caiff rhagamcaniadau disgyblion Cyfrwng Cymraeg eu
hadolygu’n flynyddol gan y gwasanaeth Strategaeth,
Dysgu Cymunedol ac Adnoddau i roi sail i gynigion
trefniadaeth ysgolion yn y dyfodol. Mae hyn yn cydfynd â strategaeth yr awdurdod i gynllunio lleoedd
mewn ysgolion.
Mae rhagamcaniadau disgyblion ar gyfer mis Medi
2014 yn dynodi y byddai angen mwy o leoedd derbyn
ar gyfer mis Medi 2014 yn ardal y Barri. Mae’r
rhagamcan hwn wedi cael ei ddilysu gan nifer y
ceisiadau a gafwyd. Ar 23ain Medi 2013, rhoddodd y
Cabinet gymeradwyaeth i gynnal proses ymgynghori
statudol i ystyried y cynnig i ehangu Ysgol Gwaun y
Nant i fod yn ysgol â 420 o leoedd drwy ailfodelu’r
Ysgol Gwaun y Nant sy’n bodoli ar hyn o bryd ac ysgol
Oak Field Primary sy’n cydffinio â hi, ac adeiladu ysgol
newydd i Oak Field Primary. Bydd hyn yn bodloni’r twf
6
Mae'r tabl sy'n nodi
perfformiad presennol
nifer y plant sy'n cael
addysg trwy gyfrwng y
Gymraeg yn aros yr
un fath hyd yn hyn.
Mae'r Awdurdod yn
cadarnhau y gwelwyd
cynnydd yn y galw am
leoedd Cymraeg yn y
Barri, yn enwedig ar
gyfer Gwaun Y Nant, a
gafodd 37 o geisiadau
am 30 o leoedd.
Mae'r gwaith i ehangu
a ragfynegir ar hyn o bryd mewn addysg cyfrwng
Cymraeg am y dyfodol rhagweladwy. Ar ôl proses
ymgynghori lwyddiannus, cyhoeddwyd hysbysiad
statudol i ehangu Ysgol Gwaun y Nant ar 5 Mawrth
2014.
Gwaun Y Nant yn
parhau er mwyn
bodloni'r galw.
Agorwyd Ysgol Nant
Talwg yn swyddogol
gan Jane Hutt A.C a
Chyng C. Elmore, yr
Aelod Cabinet dros
Ddysgu a Sgiliau, ym
mis Tachwedd 2014.
Dechreuodd gwaith adeiladu ym mis Tachwedd 2013
ar adeilad ysgol newydd â 210 o leoedd i alluogi Ysgol
Nant Talwg i barhau i ehangu. Bydd hwn yn agor ym
mis Medi 2014. Caiff yr adeilad presennol ei adleoli i
ddarparu adeilad addysgu i Ysgol Gyfun y Barri i
gymryd lle adeilad o ansawdd isel iawn.
Agorodd Ysgol Dewi
Sant yn 2011. Mae'r
niferoedd yn yr ysgol
hon yn cynyddu.
Mae’r broses o ehangu Ysgol Dewi Sant hefyd yn
mynd rhagddi; mae’r gwaith cynllunio wedi’i ddechrau
ac adeiladir ysgol newydd â 210 o leoedd ar y safle
presennol erbyn mis Medi 2015.
Yn ystod oes y cynllun hwn, bydd nifer y lleoedd mewn
ysgolion cynradd Cyfrwng Cymraeg yn cynyddu o’r
1693 o leoedd sydd ar hyn o bryd i 2100 o leoedd yn
2017.
Bydd y broses hon o ehangu’r sector cynradd Cyfrwng
Cymraeg yn golygu y bydd mwy o blant yn symud
ymlaen i ysgol uwchradd Cyfrwng Cymraeg y Fro,
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg. Mae rhagamcanion
disgyblion yn rhagweld na fydd digon o leoedd yn yr
ysgol erbyn 2020.
Cafwyd cymeradwyaeth gan y Cabinet ar 10 Mawrth
2014 i gychwyn astudiaeth ddichonoldeb gychwynnol i
ehangu darpariaeth uwchradd Cyfrwng Cymraeg.
7
Adolygu
rhagamcaniadau
disgyblion Cyfrwng
Cymraeg yn flynyddol
Mae'r Fro yn parhau i
fodloni'r galw dros y
bum mlynedd nesaf.
Mae'r Awdurdod yn
rhagweld y bydd
pwysau ar gapasiti yr
ysgol Uwchradd
Gymraeg, gan
gychwyn yn 2017 a
chan bara tan 2020.
Mae'r cyfraddau
trosglwyddo yn unol
â'r hyn a adlewyrchir
Bydd canlyniad yr astudiaeth ddichonoldeb hon yn rhoi
sail i gynnig Bro Morgannwg am gyllid cyfalaf drwy
gyfrwng Band B y Rhaglen Ysgolion ar gyfer yr 21ain
Ganrif. Bydd yr astudiaeth ddichonoldeb yn ystyried yr
holl opsiynau i ehangu ysgolion uwchradd Cyfrwng
Cymraeg i ateb y galw cynyddol. Bydd yr opsiynau
hyn yn cynnwys ehangu Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
ar y safle presennol, adeiladu ail ysgol uwchradd
Cyfrwng Cymraeg a chydweithredu ag awdurdodau
lleol cyfagos i sicrhau bod yr holl leoedd sydd ar gael
yn yr ardal yn cael eu defnyddio.
Mae’r Cynllun Datblygu Lleol Adnau yn cynnwys
darpariaeth ar gyfer nifer o ysgolion newydd. Ystyrir y
gofyniad am leoedd cyfrwng Cymraeg ychwanegol
wrth gynllunio unrhyw leoedd ychwanegol mewn
ysgolion. Mae darpariaeth benodol wedi’i gwneud yn y
CDLl Adnau ar gyfer adeilad ysgol newydd i Ysgol
Gymraeg Iolo Morganwg.
Yn ogystal â’r arolwg o’r galw am addysg cyfrwng
Cymraeg a gynhaliwyd ar ddiwedd 2013, mae
holiaduron nawr wedi’u cynnwys yn y pecynnau a
ddarperir i’r holl rieni sy’n cofrestru genedigaeth
plentyn. Bydd hyn yn darparu ffrwd barhaus o ddata a
fydd yn galluogi cynllunio cywirach ar gyfer y dyfodol i
ateb y galw am addysg Cyfrwng Cymraeg.
8
yn atodiad 3
13/14 – aseswyd 171
o ddisgyblion yn 201314 yn CA2 o ysgolion
cyfrwng Cymraeg y
Fro. Trosglwyddodd
164 o'r disgyblion hyn
i Ysgol Gyfun Bro
Morgannwg ym mis
Medi 2014, sy'n
cynrychioli 96%.
1.2
Mabwysiadu
prosesau
systematig i
fesur y galw am
ofal plant
cyfrwng
Cymraeg a
darpariaeth
addysg statudol
cyfrwng
Cymraeg.
Gweithredu’n
brydlon ar
ganfyddiadau
arolygon rhieni.
Perfformiad Presennol – Gofal Plant Cyfrwng
Cymraeg
Mae DRAFFT o’r Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant
(ADGP) 2013-14 nawr wedi’i gwblhau ac yn destun
ymgynghoriad cyhoeddus. Mae’r DRAFFT yn dynodi
nad oes llawer o awydd am fwy o ddarpariaeth cyfrwng
Cymraeg. Er bod llawer o gymorth yn dal i gael ei
ddarparu i Gylchoedd (cyn oed ysgol) presennol a
newydd yn y Fro, mae angen rhoi mwy o gymorth i
gefnogi darpariaeth gofal plant cyfrwng Cymraeg o
fewn darpariaeth y tu allan i'r ysgol (plant 4 – 14 oed).
Gellir gweld arolwg 2010/11 yn
www.valeofglamorgan.gov.uk/fis
Datblygwyd Cynllun Gweithredu i dynnu sylw at y
bylchau a’r blaenoriaethau sy’n deillio o’r ADGP. Mae
cynnydd yn erbyn y blaenoriaethau yn y Cynllun
Gweithredu’n cael eu hadolygu’n rheolaidd yng
nghyfarfodydd Partneriaeth Datblygu'r Blynyddoedd
Cynnar a Gofal Plant. Cynhelir adolygiadau blynyddol
o’r ADGP i ddiweddaru’r wybodaeth ofynnol.
Gellir gweld y Cynllun Gweithredu yn
www.valeofglamorgan.gov.uk/fis
Mae’r tudalennau gwe hyn yn darparu cyhoeddiadau
defnyddiol am fagu plant drwy gyfrwng y Gymraeg a
dolenni at wasanaethau eraill sy’n cefnogi’r iaith. Mae
dolenni at gyrsiau Cymraeg hefyd.
Mae Llywodraeth Cymru’n ei gwneud yn ofynnol i’r
Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd gasglu
gwybodaeth am yr iaith sy’n cael ei defnyddio mewn
9
Cynhelir adolygiadau
blynyddol; ceir
adroddiad llawn yn
2013-14
Cwblheir adolygiadau
o’r ADGP yn flynyddol.
Cwblheir adroddiad
llawn bob 3-4 mlynedd a
rhennir y canlyniadau â’r
holl randdeiliaid
allweddol.
lleoliadau gofal plant yn flynyddol. Defnyddir 5 categori.
Mae Partneriaeth Datblygu'r Blynyddoedd Cynnar a
Gofal Plant yn parhau i gyfarfod bob dau fis.
Ar 31 Hydref 2013, roedd:
 9 lleoliad gofal plant Cyfrwng Cymraeg, a 6 o’r rhain
wedi’u cofrestru. Caeodd Cylch Meithrin Camau
Cyntaf yn ystod hanner tymor yr hydref oherwydd
materion yn ymwneud â staffio a chynaliadwyedd.
Agorodd Cylch Meithrin newydd (Dechrau Cysgu)
yn ardal Gibbonsdown yn y Barri ar 4ydd Tachwedd
2013. Mae’r holl Gylchoedd Meithrin wedi’u
cofrestru ag AGGCC heblaw CM Dinas Powys sy’n
methu â chofrestru gan nad yw’r adeilad yn addas i
fodloni gofynion AGGCC.
 8 lleoliad Cyfrwng Cymraeg a Saesneg, sydd i gyd
wedi’u cofrestru
 3 lleoliad Dwyieithog, sydd i gyd wedi’u cofrestru,
ond nid yw’r rhain yn aelodau o’r MM
 448 o leoedd gofal plant yn y lleoliadau uchod, a
380 o’r rhain wedi’u cofrestru.
 o fis Tachwedd 2012 i fis Hydref 2013, cawsom 7
cais am wybodaeth cyfrwng Cymraeg a 46 cais am
wybodaeth am Gylchoedd Meithrin, sy’n ostyngiad
bach oddi ar geisiadau’r flwyddyn flaenorol.
Cofnodir y wybodaeth hon ar feddalwedd rheoli
perfformiad Ffynnon.
Mae’r Mudiad Meithrin (MM) yn cefnogi lleoliadau
newydd a lleoliadau sy’n bodoli, a chawsant gymorth
ariannol gan y Gyllideb Ysgolion Bro i ymestyn eu
10
darpariaeth yn ardal Penarth.
Mae cyllid a chymorth wedi’u rhoi i leoliad gofal dydd
(St Aubins) ym Mhenarth i sefydlu uned Gymraeg.
Rhoddir cymorth parhaus i’r grŵp.
Mae cyllid Ysgolion Bro nawr yn Grant Gofal Plant y Tu
Allan i Oriau Ysgol (GGPTAOY). Cafodd meithrinfa
ddydd St Aubin ym Mhenarth gyllid GGPTAOY yn
2012/13 i’w cynorthwyo i sefydlu uned Gymraeg yn y
feithrinfa, sy’n cefnogi 5 o blant.
Cafodd Cylch Meithrin Llanilltud Fawr gymorth ariannol
gan yr Awdurdod i ailsefydlu’r Cylch yn Llanilltud Fawr
cyn i Ysgol Dewi Sant agor ym mis Medi 2011. Mae
darpariaeth gofal cofleidiol i blant 3 oed nawr ar gael.
Cafodd Cylch Meithrin Llanilltud Fawr hefyd gyllid
GGPTAOY yn 2012-13 i gynorthwyo cynaliadwyedd y
lleoliad.
Mae Cylchoedd Meithrin Llanilltud Fawr, y Bont-faen a
Bethesda’n cynnig gwasanaeth cofleidiol i’w hysgolion
cyfrwng Cymraeg lleol.
Mae Cylch Meithrin y Bont-faen wedi’u cofrestru â’r ALl
i ddarparu addysg i blant 3 blwydd oed.
Mae cyllid Grant Gofal Plant y Tu Allan i Oriau Ysgol
wedi’i roi i sefydlu Cylch Meithrin newydd yn
Gibbonsdown, y Barri. Mae cysylltiadau gweithio agos
wedi’u sefydlu ag Ysgol Gwaun y Nant ynglŷn â bwydo
i’r ysgol o’r cylch ac mae rhagor o drafodaethau’n cael
11
eu cynnal ynglŷn â’r cynigion i ehangu’r ysgol.
Mae Partneriaeth Datblygu’r Blynyddoedd Cynnar a
Gofal Plant yn parhau i gynnig cymorth i’r Mudiad i
sefydlu Cylchoedd Meithrin ym Mro Morgannwg a
sicrhau eu bod yn gynaliadwy.
Mae cydlynydd a swyddog datblygu’r Mudiad Meithrin
yn parhau i fod yn aelodau o bartneriaeth Blynyddoedd
Cynnar y Fro yn 2013/14, gan roi’r wybodaeth
ddiweddaraf i swyddogion bob tri mis.
Perfformiad Presennol – Addysg Statudol Cyfrwng
Cymraeg
Fel a ragwelwyd, ac yn unol â chanfyddiadau arolwg
Dewisiadau Rhieni 2009, roedd nifer y ceisiadau
derbyn yn y pum Ysgol Gynradd cyfrwng Cymraeg yn y
Fro ym mis Medi 2011 yn uwch na nifer y lleoedd a
ddyrennir i bob un o’r pum ysgol.
Rhoddwyd sylw i’r diffyg hwn drwy sefydlu ysgol
newydd yn Llanilltud Fawr, Ysgol Gymraeg Dewi Sant,
a phedwaredd ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg yn y
Barri, Ysgol Gymraeg Nant Talwg ym mis Medi 2011. I
ateb y cynnydd yn y galw am addysg cyfrwng Cymraeg
yn ardal Penarth, cafodd Ysgol Pen y Garth ei
Rhoi’r wybodaeth
hailfodelu yn ystod haf 2011 i gynyddu nifer ei lleoedd
ddiweddaraf yn
o 350 i 420 o ddisgyblion.
flynyddol am yr hyn a
gyflawnwyd o’i gymharu
Cynhaliwyd Arolwg Dewisiadau Rhieni arall rhwng 30
â blaenoriaethau’r
Medi ac 8 Tachwedd 2013. Roedd yr holiadur yn dilyn
ADGP
canllawiau Llywodraeth Cymru. Rydym yn aros am
12
ddadansoddiad o’r arolwg hwn, er mwyn llywio
cynlluniau pellach ar gyfer darpariaeth addysg Cyfrwng
Cymraeg.
Cynhaliwyd yr arolwg gyda rhieni plant dan 2 flwydd
oed, y plant hynny a anwyd rhwng 1af Hydref 2011 a
31ain Awst 2013. Targedodd yr arolwg 2582 o rieni a
chafwyd 603 o holiaduron yn ôl wedi’u llenwi, cyfradd
ymateb gyffredinol o 24.73 o’i chymharu â’r 29.3% a
gafwyd yn arolwg 2009.
Mae’r canfyddiadau cychwynnol yn dynodi bod y galw
am addysg cyfrwng Cymraeg yn gryf ac y bydd yn
parhau i dyfu yn 2015 a 2016. Un ffactor sy’n
dylanwadu ar y galw yw’r pellter rhwng cartref rhieni a’r
ysgol cyfrwng Cymraeg agosaf. Dangosodd yr arolwg
mai 25.77% yw cyfanswm y galw amcanol yn y
dyfodol am addysg cyfrwng Cymraeg yn y Fro gan rieni
sy’n byw o fewn 2 filltir i ysgol gynradd cyfrwng
Cymraeg, o’r carfannau a dargedwyd, ac mai
19.39%yw’r galw amcanol gan rieni sy’n byw dros 2
filltir o ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg. Mae hyn yn
awgrymu y gallai fod galw cudd am addysg cyfrwng
Cymraeg mewn ardaloedd o’r Fro sydd dros 2 filltir
oddi wrth ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg. Ar hyn o
bryd, mae 16% o gyfanswm y garfan oed derbyn yn
mynd i addysg gynradd cyfrwng Cymraeg yn y Fro.
Bydd y dadansoddiad llawn o’r arolwg yn rhoi sail i
gynlluniau ychwanegol ar gyfer darpariaeth addysg
Cyfrwng Cymraeg.
Yn ogystal â’r arolwg o’r galw am addysg cyfrwng
13
Cynnal cyfarfodydd
mewn ysgolion lleol ym
mis Ionawr 2014 i
gryfhau’r cysylltiadau
rhwng partneriaid
cylchoedd.
Cymraeg a gynhaliwyd ar ddiwedd 2013, mae
holiaduron nawr wedi’u cynnwys yn y pecynnau a
ddarperir i’r holl rieni sy’n cofrestru genedigaeth
plentyn. Bydd hyn yn darparu ffrwd barhaus o ddata a
fydd yn galluogi cynllunio cywirach ar gyfer y dyfodol i
ateb y galw am addysg Cyfrwng Cymraeg.
Tachwedd 2014
Mae'r adroddiad
ynghlwm yn Atodiad 5
ac mae modd troi ato
hefyd yn Addysg
Cyfrwng Cymraeg –
Arolwg Rhieni
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd – Gofal Plant
Cyfrwng Cymraeg
Tachwedd 2014
Mae Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant llawn wedi’i
gychwyn ar gyfer 2013/14 – y dyddiad cwblhau yw mis
Ebrill 2014.
Llunnir Cynllun Gweithredu o ganlyniadau’r ADGP a
fydd yn cynnwys pwynt gweithredu’n ymwneud â’r
maes hwn i gynorthwyo darpariaeth gofal plant cyfrwng
Cymraeg o fewn darpariaeth y tu allan i’r ysgol. Trefnir
cyfarfod gyda Menter Bro Morgannwg a gwasanaethau
ieuenctid ynglŷn â chynorthwyo plant hŷn i gael gofal
plant cyfrwng Cymraeg, a chynhelir
arolygon/holiaduron â disgyblion/rhieni ynglŷn â gofal
plant cyfrwng Cymraeg.
Datblygir cynllun gweithredu’n unol â’r adroddiad wedi’i
gwblhau – mis Mai 2014 ac adolygir yn rheolaidd yr
hyn a gyflawnwyd o’i gymharu â’r blaenoriaethau, yng
nghyfarfodydd Partneriaeth Datblygu'r Blynyddoedd
Cynnar a Gofal Plant (PDBCGP).
Parhau i ddarparu lleoliadau rhan-amser o safon uchel
mewn addysg cyfrwng Cymraeg yn y tymor ar ôl 3ydd
14
Mae'r CSA yn gyflawn
ac fe'i cyflwynwyd i
LlC ym mis Ebrill
2014. Cynhaliwyd
cyfarfodydd, un ym
mis Mai ac un ym mis
Hydref '14) gyda
Menter Bro
Morgannwg ynghylch
cynorthwyo gofal plant
i blant 4-14 oed trwy
gyfrwng y Gymraeg.
Cynhaliodd Menter
holiadur gyda rhieni
mewn ysgolion
cynradd Cymraeg.
Roedd 178 wedi
ymateb, a gwelwyd y
ganran uchaf o ran yr
angen yn y Barri. Yn
dilyn hyn, mae Menter
wedi cytuno llunio
pen-blwydd plentyn i bob rhiant neu warcheidwad a
hoffai gael un.
Sicrhau bod digon o leoedd darpariaeth blynyddoedd
cynnar cyfrwng Cymraeg yn ardal Penarth o fis Ebrill
2013 ymlaen
Swyddog Datblygu a Swyddogion Blynyddoedd Cynnar
y Mudiad Meithrin yn y Fro i roi’r wybodaeth
ddiweddaraf am yr hyn a gyflawnwyd o’i gymharu â
blaenoriaethau’r ADGP bob blwyddyn.
Swyddog MM i barhau i fod yn aelod o Bartneriaeth
Blynyddoedd Cynnar y Fro.
Mae’r Mudiad Meithrin yn gweithio i wella’r cyfnod
pontio rhwng eu cylchoedd a’r ysgolion cynradd
cyfrwng Cymraeg drwy e.e. annog eu lleoliadau i
gynnig darpariaeth gofleidiol sy’n ddeniadol i lawer o
rieni. Bydd swyddogion MM hefyd yn sefydlu
cyfarfodydd yn yr ysgolion lleol ym mis Ionawr 2014
gyda golwg ar drafod sut i gryfhau cysylltiadau rhwng
cylchoedd, eu rhieni a’r ysgolion.
Ni fu modd sefydlu Ti a Fi ym Mharc Romilly gan nad
oedd yr adeilad a glustnodwyd ar gael mwyach. Fodd
bynnag, mae’r Mudiad Meithrin yn bwriadu ailgychwyn
trafodaethau ynglŷn â Ti a Fi yn ardal Parc Romilly
mewn lleoliad gwahanol.
Mae gan y Mudiad Meithrin gynlluniau hefyd i sefydlu
Ti a Fi yn y Rhws oherwydd y galw sydd yno.
15
cynllun busnes sy'n
dynodi eu nodau a'u
bwriad i ehangu gofal
plant cyfrwng
Cymraeg ychwanegol
yn ystod cyfnodau
gwyliau ysgol. Bydd
hyn yn datblygu'r
ddarpariaeth sy'n
bodoli eisoes.
Rhoddwyd Cyllid
Grant Gofal Plant y Tu
Allan i'r Ysgol i Ysgol
Dewi Sant er mwyn
sefydlu clwb ar ôl
ysgol ar gyfer mis
Medi 14 – bu'r ymateb
i'r clwb yn dda, ac
mae 15 o blant yn
mynychu 4 o'r 5 noson
ar gyfartaledd.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd – Addysg
Statudol Cyfrwng Cymraeg
Caiff y data a ddychwelwyd o’r arolwg dewisiadau
rhieni sy’n cael ei gynnal drwy gyfrwng gwasanaeth y
cofrestrydd ei gasglu mewn adroddiad blynyddol.
Defnyddir hwn ar y cyd â’r fethodoleg rhagamcaniadau
disgyblion sefydledig i roi awgrym cynnar o’r cynnydd
yn y galw am addysg cyfrwng Cymraeg. Bydd hyn yn
sicrhau bod gan yr Awdurdod gymaint â phosibl o
amser i sicrhau y bydd cynlluniau ariannu a datblygu ar
waith i ateb yn llawn y galw yn y dyfodol am addysg
statudol cyfrwng Cymraeg.
1.3
Sicrhau bod
cynigion
Ysgolion ar
gyfer yr 21ain
Ganrif yn
ystyried addysg
cyfrwng
Cymraeg yn
llawn.
Mae cynlluniau am leoedd cyfrwng Cymraeg yn y
dyfodol yn dibynnu ar gael cyllid drwy’r cynigion
sydd wedi’u cynnwys yn Rhaglen Ysgolion ar gyfer
yr 21ain Ganrif y Fro.
Perfformiad Presennol
Mae Ysgol Nant Talwg ac Ysgol Dewi Sant wedi’u
sefydlu i wneud lle i fwy o ddisgyblion Cyfrwng
Cymraeg yn y Barri a Llanilltud Fawr. Cafodd Ysgol
Dewi Sant ei chynnwys ym Mand B ac Ysgol Nant
Talwg ym Mand C y Cynllun Trefniadaeth Ysgolion
gwreiddiol. Yn y CTY diwygiedig, symudwyd y ddwy
ysgol i Fand A. Agorwyd y ddwy ysgol i blant derbyn a
meithrin yn unig ym mis Medi 2011 i ateb y galw
cynyddol am addysg Cyfrwng Cymraeg. Bydd yr
ysgolion yn ehangu’n gynyddol wrth i’r dosbarth derbyn
16
.
presennol symud i fyny’r ysgol. Ar hyn o bryd, mae tair
ystafell ddosbarth a meithrinfa wedi’u hadeiladu yn
Ysgol Dewi Sant ac yn Ysgol Nant Talwg, ynghyd â
neuadd, llety i’r staff, tai bach a mannau chwarae awyr
agored. Mae cyfnod cyntaf yr ysgolion wedi’i gwblhau’n
llwyddiannus gan ddefnyddio technegau adeiladu
modiwlaidd sydd wedi cael croeso cynnes gan
ddefnyddwyr yr ysgolion ac ymwelwyr.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Ym mis Tachwedd 2013, dechreuwyd y broses o
adeiladu Ysgol Nant Talwg mewn un cyfnod yn unol â
chynllun llyfr patrwm. Cost y prosiect yw £2,740,000.
Bydd yr adeilad wedi’i gwblhau erbyn mis Gorffennaf
2014 a bydd yr ysgol newydd yn agor ym mis Medi
2014. Caiff adeilad presennol Ysgol Nant Talwg ei
adleoli i Ysgol Gyfun y Barri i roi lle newydd i’r adran
gelf.
Cwblhawyd y gwaith
yn Nant Talwg.
Agorwyd yr ysgol yn
Swyddogol ym mis
Tachwedd 2014 gan
Jane Hutt A.C. a
Chyng C. Elmore,
Aelod Cabinet dros
Ddysgu a Sgiliau.
Cyflwynir Achos Cyfiawnhau Busnes i Lywodraeth
Cymru ym mis Rhagfyr 2013 i ryddhau cyllid Ysgolion
ar gyfer yr 21ain Ganrif i adeiladu Ysgol Gymraeg Dewi
Sant. Bydd yr ysgol newydd yn defnyddio’r un dulliau
cynllun llyfr patrwm ag Ysgol Nant Talwg. Rhagwelir y
bydd yr ysgol newydd yn agor ym mis Medi 2015.
Cyflawni’r blaenoriaethau buddsoddi cyfalaf a
nodwyd yn y Rhaglen Amlinellol Strategol pan
ddaw cyllid ar gael
Parhau i adolygu’r galw am leoedd cyfrwng Cymraeg
17
Mae'r gwaith wedi
cychwyn ar adeilad
parhaol newydd ar
gyfer Ysgol Gymraeg
Dewi Sant. Bydd yr
ysgol hon yn agor yn
swyddogol ym mis
Medi 2015.
yn rheolaidd, a chynllunio i fodloni gofynion
ychwanegol.
Dechreuodd proses statudol i ehangu Ysgol Gwaun y
Nant yn y Barri i 420 o leoedd ym mis Tachwedd 2013.
Os caiff ei gymeradwyo, bydd y gwaith yn dechrau ym
mis Medi 2015.
1.4
Sicrhau
Perfformiad Presennol
cydweithio drwy
gyfrwng
Mae’r ALl wedi bod yn hunangynhaliol o ran
consortia.
darpariaeth cyfrwng Cymraeg hyd yn hyn, felly nid
ydynt wedi ystyried bod angen gwaith cydweithredol
cyn hyn. Fodd bynnag, bydd dyfodiad gwaith Consortia
yn rhoi cyfle i sefydlu prosesau cydweithio a
chydweithredu sy’n dibynnu ar y cyfansoddiad
rhanbarthol newydd.
Mae swyddogion wedi cydweithio’n agos â
chydweithwyr o’r consortiwm i ddatblygu’r Cynllun
Strategol Cymraeg mewn Addysg presennol.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Cynnal perthynas waith agos â chonsortia i sicrhau’r
ddarpariaeth a sicrhau bod anghenion myfyrwyr ym
Mro Morgannwg yn cael eu diwallu.
18
Cafwyd
cymeradwyaeth ar
gyfer gwaith i ehangu
Gwaun y Nant. Mae'r
gwaith paratoi wedi
cychwyn.
O fis Medi 2012 ymlaen
Tachwedd 2014
Mae Bro Morgannwg
yn cydweithio'n agos
gyda chydweithwyr
Consortia er mwyn
sicrhau bod y
ddarpariaeth yn
bodloni anghenion yr
holl fyfyrwyr.
1.5
Gwella’r gallu i
fanteisio ar
ddarpariaeth
cyfrwng
Cymraeg drwy
gyfrwng
cynlluniau
addysg trochi a
chanolfannau i
hwyrddyfodiaid.
Perfformiad Presennol
Yn y gorffennol, Athrawes Fro ddynodedig yr awdurdod
oedd yn rhoi sylw i anghenion hwyrddyfodiaid i
ddarpariaeth gynradd cyfrwng Cymraeg. Mae
swyddogaeth y Swyddog Cymraeg mewn Addysg yn
seiliedig ar Wasanaeth Addysg ar y Cyd Consortiwm
Canol De Cymru (GACCCDC).
Yn flaenorol, roedd Cynghorydd Cymraeg yr ALl yn
cynnig gweithgareddau atodol a chanllawiau
ychwanegol i athrawon dosbarth prif ffrwd sy’n cefnogi Adolygu’r ddarpariaeth i
hwyrddyfodiaid.
hwyrddyfodiaid yn
flynyddol o fis Medi
Mae’r galw am ddarpariaeth i hwyrddyfodiaid i addysg
2014 ymlaen
cyfrwng Cymraeg yn isel iawn. Dan amgylchiadau o’r
fath, bydd yr ysgol, ar y cyd â’r awdurdod, yn rhoi
cymorth ychwanegol i ddisgyblion am gyfnod cyn
iddynt gael eu hintegreiddio’n llawn.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Ystyried cynlluniau trochi ar y cyd ag ALlau eraill yn
GACCCDC.
Trwy gyfrwng gwaith
rhanbarthol, caiff yr
agwedd hon ar yr
addysg ei monitro yn
ofalus.
Adolygu’r ddarpariaeth i hwyrddyfodiaid yn flynyddol o
fis Medi 2014 ymlaen wrth i gynlluniau cydweithio’r
consortiwm ddatblygu.
19
1.6
Sefydlu Fforwm
Addysg cyfrwng
Cymraeg a
sefydlu
cysylltiadau â’r
Cynllun Plant a
Phobl Ifanc.
Sicrhau
ystyriaeth i
adnoddau a
chyllid i
ddarpariaeth
cyfrwng
Cymraeg yn y
blynyddoedd
cynnar.
Perfformiad Presennol
Cafodd Tîm Strategaeth Addysg Gymraeg y Fro ei
sefydlu’n wreiddiol ym mis Medi 2009 gan y
Cynghorydd Cymraeg. Mae’n cynnwys cynrychiolwyr
prifathrawon o leoliadau Cynradd cyfrwng Cymraeg a
chyfrwng Saesneg, cynrychiolydd Staff Uwch o
leoliadau Uwchradd, swyddogion o’r awdurdod a
chynrychiolwyr mudiadau megis y Mudiad Meithrin, yr
Urdd a Menter Bro Morgannwg. Swyddogaeth y Tîm
Strategaeth Addysg Gymraeg yw hyrwyddo a datblygu
pob agwedd ar yr iaith a diwylliant Cymraeg drwy’r
Awdurdod i gyd.
Sefydlwyd Fforwm newydd ym mis Medi 2011 i
gynorthwyo prosesau cynllunio’r Cynllun Strategol
Cymraeg mewn Addysg (CSCA). Aelodau’r Fforwm yw
aelodau’r Tîm Strategaeth Addysg Gymraeg presennol
a rhanddeiliaid allweddol: Swyddog RhAG yn
cynrychioli rhieni, amrywiol swyddogion awdurdod lleol
sy’n ymwneud â’r Cynllun Plant a Phobl Ifanc, y
Bartneriaeth Blynyddoedd Cynnar, y Gwasanaeth
Gwybodaeth i Deuluoedd, y Gwasanaeth Ieuenctid a
Chydraddoldeb. Yn 2012, roedd y Fforwm yn teimlo,
gan nad oedd Cynghorydd Cymraeg yn y Fro mwyach,
nad oedd neb yn gallu sbarduno datblygiad a bod
momentwm blaenorol wedi’i golli.
Penodwyd Prif Swyddog Gwella Ysgolion ym mis Mai
2013; cymerodd y swyddog gyfrifoldeb am y CSCA ym
mis Medi 2013 gan weithio ochr yn ochr â’i
chydweithwyr o’r consortiwm dan gyfarwyddyd y
Pennaeth Gwella Ysgolion a Chynhwysiant.
20
Bydd Fforwm y CSCA
yn cyfarfod bob tymor
ac yn paratoi adroddiad
blynyddol i werthuso
effaith ac effeithiolrwydd
y
Cynllun
Strategol
Cymraeg mewn Addysg.
Cyflwynir yr adroddiad
hwn i Bwyllgor Craffu ar
Addysg y Fro, ac i
Lywodraeth Cymru.
Cynhelir cyfarfod cyntaf
y Fforwm newydd ar
27ain Tachwedd 2013.
Mae cyfarfodydd
adolygu pellach wedi’u
cynllunio ar gyfer y
gwanwyn (Mawrth 6ed
2014) a’r haf (dyddiad
i’w gadarnhau)
Tachwedd 2014
Cynhaliwyd cyfarfod
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd Fforwm 2013 yn gwerthuso effaith ac
effeithiolrwydd y CSCA ac yn datblygu amserlen
monitro a gwerthuso er mwyn casglu gwybodaeth i roi
sail i’r adroddiad blynyddol a gyflwynir i Lywodraeth
Cymru.
o'r Fforwm ym mis
Mehefin er mwyn
nodi'r ffaith bod
Llywodraeth Cymru yn
derbyn WESP Bro
Morgannwg, ac er
mwyn nodi'r camau
gweithredu a
gynlluniwyd.
Cynhaliwyd cyfarfod
cynnydd cyntaf
Fforwm WESP Bro
Morgannwg ar 19
Tachwedd 2014.
Adroddodd y
swyddogion am
gynnydd yn erbyn y
camau gweithredu a
gynlluniwyd ar gyfer
pob Canlyniad;
mynegodd aelodau'r
Fforwm eu
safbwyntiau a
gwnaethant ofyn
cwestiynau ynghylch y
camau gweithredu a
gynlluniwyd.
21
1.7
Darparu
gwybodaeth i
rieni/gofalwyr
Perfformiad Presennol
Darperir llyfryn dwyieithog ‘Addysgu Plant ym Mro
Morgannwg’ sy’n egluro’r ddarpariaeth yn y Fro i’r holl
rieni. Gellir cael rhagor o wybodaeth am ddalgylchoedd
ysgolion gan adran derbyniadau’r Gyfarwyddiaeth
Dysgu a Sgiliau a Bro Morgannwg yn:
www.valeofglamorgan.gov.uk/working/education_and_
skills-1/schools.aspx
Hyd yn hyn, nid oes dim gwybodaeth am ddarpariaeth
y tu allan i’r sir wedi’i chynnwys yn llyfryn y Fro i rieni.
Fodd bynnag, gallai fod hwn yn faes ag angen sylw
wrth i gynlluniau i gydweithio ar draws consortia gael
eu datblygu yn y dyfodol agos.
Mae’r ‘Cynllun Addysg Gymraeg’ presennol (2009-14)
a’i ‘Adroddiad Monitro Blynyddol’ yn rhoi gwybodaeth
bellach i rieni am natur y ddarpariaeth a’r data asesu
diwedd cyfnod allweddol ym mhob ysgol cyfrwng
Cymraeg.
Mae copi electronig o’r ‘Cynllun Addysg Gymraeg’
(2009-14) ar gael ar wefan y Fro.
www.valeofglamorgan.gov.uk/working/education_and_
skills-school_improvment/welsh_curiculum.aspx
Mae copïau caled ar gael drwy gysylltu â:
Gwella Ysgolion, Provincial House, Kendrick Road, y
Barri, CF62 8BF
Mae’n ddyletswydd statudol ar y Gwasanaeth
Gwybodaeth i Deuluoedd (GGD) i roi gwybodaeth i
rieni a gofalwyr am ‘Wasanaethau sy’n Hybu
Defnyddio Cymraeg’ fel y’u pennir yn Adran 27 Deddf
22
Cynnal gwasanaethau
gwybodaeth i rieni a’u
hadolygu’n flynyddol.
Adolygu’n flynyddol.
Mae gwefan GGD yn
cynnwys tudalennau
penodol ynghylch
hyrwyddo'r iaith
Gymraeg. Mae'r
wefan wedi bod ar-lein
er mis Ebrill 2012
Gofal Plant 2006. Gwybodaeth am fanteision magu
plant yn ddwyieithog, sut i gael llenyddiaeth Gymraeg,
cyhoeddiadau a pha ddosbarthiadau Cymraeg sydd ar
gael.
Dosberthir llenyddiaeth i rieni mewn digwyddiadau
allgymorth yn y gymuned, gan gynnwys:
taflenni Twf; taflenni Bwrdd yr Iaith – addysg Gymraeg
i’ch plentyn, y dechrau gorau posibl; Angen help gyda
gwaith cartref Cymraeg? Ffoniwch y Llinell Gymorth
Gymraeg; Addysg Cyfrwng Cymraeg a Dwyieithog yng
Nghymru; llenyddiaeth y Mudiad Ysgolion Meithrin:
Siarad Dwy Iaith a llyfrynnau am Gylchoedd Meithrin a
Chylchoedd Ti a Fi.
Hefyd, mae dolenni defnyddiol at sefydliadau Cymraeg
ar y tudalennau gwe sydd ar gael ar wefan y GGD:
www.valeofglamorgan.gov.uk/fis a chlicio ar Parents’
Zone. Mae’r tudalennau gwe hyn yn darparu
cyhoeddiadau defnyddiol am fagu plant drwy gyfrwng y
Gymraeg a dolenni at wasanaethau eraill sy’n cefnogi’r
iaith. Mae dolenni at gyrsiau Cymraeg hefyd.
Pan fydd rhieni’n cysylltu â’r GGD i gael gwybodaeth
am ofal plant, bydd staff yn awgrymu gofal plant
cyfrwng Cymraeg bob amser. Rhwng mis Tachwedd
2012 a mis Hydref 2013, cafodd y GGD 7 cais am
wybodaeth cyfrwng Cymraeg a 46 cais am Gylchoedd
Meithrin.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Mae’r GGD yn parhau i roi gwybodaeth ddiweddar a
pherthnasol i rieni a gofalwyr am ofal plant cyfrwng
Cymraeg.
23
Mae GGD yn sicrhau
bod rhieni sy'n cysylltu
â GGD yn cael y
wybodaeth bresennol
ynghylch gofal plant
cyfrwng Cymraeg.
Tachwedd 2014
Mae GGD yn parhau i
weithio gyda Mudiad
Meithrin- yn
ddiweddar,
cyhoeddwyd hysbyseb
a oedd yn amlinellu'r
ddarpariaeth cyfrwng
Cymraeg sydd ar gael.
Diweddarwyd
tudalennau Cymraeg
GGD ar y we er mwyn
cynnwys gwybodaeth
am gyrsiau a
gwasanaethau
newydd, fodd bynnag,
mae nifer y 'trawiadau'
yn isel.
Edrych ar waith cydweithredol yn ein rhanbarth i roi
gwybodaeth i rieni a gofalwyr am ddarpariaeth cyfrwng
Cymraeg mewn meysydd eraill.
24
Yn ystod y flwyddyn
tan fis Hydref 2014,
cafodd GGD 2 gais
am wybodaeth
cyfrwng Cymraeg a 51
o geisiadau am
Gylchoedd Meithrin.
Canlyniad 2: Mwy o ddysgwyr yn parhau i wella eu sgiliau iaith wrth drosglwyddo o ysgol gynradd i
ysgol uwchradd
Dylech hefyd gwblhau Atodiad 3
A. Amcan
B. Sefyllfa bresennol
(Cwestiynau i’w hateb)
2.1
Cynyddu
canran y
dysgwyr
Blwyddyn 9
sy’n cael
asesiad
Cymraeg
(Iaith Gyntaf)
C. Amserlen
cynlluniau’r
dyfodol
Perfformiad Presennol
.
Mae’r niferoedd sy’n mynychu Ysgol Gyfun Bro
Morgannwg, yr unig ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg
yn y Fro, yn cynyddu’n gyson wrth i’r niferoedd yn y
lleoliadau cynradd cyfrwng Cymraeg ehangu. Yn ystod y
pum mlynedd nesaf, rhagwelir y bydd y cynnydd yn nifer
y lleoedd cynradd yn cael effaith sylweddol ar y
niferoedd sy’n trosglwyddo i ysgol Uwchradd ac felly’n
cael eu hasesu ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 3.
Adolygu’r
ddarpariaeth yn
flynyddol.
D. Adroddiad ar yr hyn a
gyflawnwyd
Mae’r holl ddisgyblion, 100% o’r garfan sy’n trosglwyddo
o ysgol gynradd i ysgol uwchradd cyfrwng Cymraeg yn y
Fro yn cael eu hasesu mewn Cymraeg Iaith Gyntaf ym
Mlwyddyn 9.
Yn 2012/13, cafodd 9% o gyfanswm carfan Blwyddyn 9
yr ALl eu hasesu drwy gyfrwng Cymraeg Iaith Gyntaf,
cynnydd 1% oddi ar ffigurau Casglu Data Cenedlaethol a
CYBLD Ionawr 2012.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Parhau i asesu 100% o ddisgyblion Blwyddyn 9 Ysgol
Gyfun Bro Morgannwg mewn Cymraeg Iaith Gyntaf
25
Yn 2013/14, aseswyd 9% o
gyfanswm y garfan Blwyddyn 9
2.2
Datblygu
trosglwyddiad
mwy effeithiol
rhwng
darpariaeth
nas cynhelir a
ariennir a
darpariaeth
ysgolion a
gynhelir,
rhwng Cyfnod
Allweddol 2 a
3 a Chyfnod
Allweddol 3 a
4.
yn yr ALl ar sail Cymraeg Iaith
Gyntaf. Aseswyd 137 o
ddisgyblion yn CA3 mewn
Cymraeg iaith 1af yn Ysgol Bro
yn 2013/14.
Aseswyd 100% o'r disgyblion
ym Ml 9 fel rhai Cymraeg Iaith
Gyntaf yn Ysgol Bro.
.
Perfformiad Presennol
.
Mae’r holl Ysgolion Cynradd cyfrwng Cymraeg yn
ysgolion a gynhelir ac mae ganddynt ddarpariaeth
feithrin. Mae canran cymedrig y plant sy’n trosglwyddo o
leoliadau gofal plant cyfrwng Cymraeg nas cynhelir i
blant dan 3 oed a’r ysgolion cyfrwng Cymraeg a gynhelir
sy’n darparu’r Cyfnod Sylfaen i’w gweld yn Atodiad 2.
(data gan y Mudiad Ysgolion Meithrin Rhagfyr 2013)
Wedi’i seilio ar y data mwyaf diweddar gan y Mudiad
Meithrin sydd ar gael i’r awdurdod lleol, mae’r raddfa
drosglwyddo bresennol fel y’i cofnodir yn Atodiad 2.
Fodd bynnag, oherwydd y cynnydd mewn capasiti ar ôl
agor Ysgol Dewi Sant ac Ysgol Nant Talwg, ynghyd â’r
cynnig i ehangu Ysgol Gwaun y Nant, gosodir targed
uchelgeisiol o 98% sydd yn gynnydd o 14% ar y ffigurau
ar gyfer 2012/3 a ddarparwyd gan y Mudiad Meithrin.
•
Cyfnod Sylfaen a Chyfnod Allweddol 2
Ym mis Medi 2013, trosglwyddodd 182 o ddisgyblion,
sy’n 97% o garfan B2 y llynedd, sy’n cael eu haddysgu
drwy gyfrwng y Gymraeg o Flwyddyn 2 i Flwyddyn 3. Ni
26
throsglwyddodd dim disgyblion i ysgolion cyfrwng
Saesneg yn y Fro. Gadawodd 5 ddisgybl ALl y Fro.
•
Cyfnodau Allweddol 2 a 3
Ym mis Medi 2013, trosglwyddodd 117 o ddisgyblion,
sy’n 98% o garfan B6 y llynedd, o Flwyddyn 6 i Flwyddyn
7. Trosglwyddodd 1 disgybl i ysgol gyfrwng Saesneg.
Gadawodd 2 ddisgybl ALl y Fro.
•
Cyfnodau Allweddol 3 a 4
Ym mis Medi 2013, trosglwyddodd 146 o ddisgyblion,
sy’n 99% o’r garfan B9 presennol, o Flwyddyn 9 i
Flwyddyn 10. Trosglwyddodd 1 disgybl i Ysgol Arbennig
yn y Fro. Ni wnaeth unrhyw ddisgyblion adael y Fro.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Cynnal y gyfradd trosglwyddo uchel hon – o leiaf 98%
o leoliadau cyfrwng Cymraeg a gynhelir, lleoliadau
cyfrwng Cymraeg nas cynhelir a ariennir a lleoliadau
cyfrwng Cymraeg nas cynhelir i’n hysgolion cyfrwng
Cymraeg
Mudiad Meithrin i hysbysu Llywodraeth Cymru’n
uniongyrchol am niferoedd presenoldeb Cylchoedd
Meithrin a’r niferoedd sy’n trosglwyddo i ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn flynyddol
Datblygu system tracio i sicrhau bod canran uchel yn
trosglwyddo ac yn symud ymlaen o bob lleoliad gofal i
blant dan 3 oed, i leoliadau cyfrwng Cymraeg sy’n
dararpu’r Cyfnod Sylfaen. Gellid datblygu’r maes hwn
mewn partneriaeth â’r Adran Cynllunio Strategol,
27
Cadw’r gyfradd
gadael mor isel
â phosibl a’i
hadolygu’n
flynyddol o fis
Ebrill 2012
ymlaen
Bydd
strategaethau
cymorth yr ALl
a’r Consortiwm
yn parhau i
gyfrannu at y
gyfradd gadw
uchel hon.
.
Tachwedd 2014
Data Mudiad Meithrin
O'r saith Cylch sy'n weddill,
mae'r gyfradd drosglwyddo yn
amrywio o 67% i 100% (gweler
Atodiad 2), a'r gyfradd
drosglwyddo gyfartalog oedd
82% yn 12/13. Mae'r gyfradd
drosglwyddo hon wedi aros yn
gyson ar gyfer 2013/14, fodd
bynnag, mae nifer y plant sy'n
manteisio ar y ddarpariaeth
wedi cynyddu.
Mae'r gyfradd drosglwyddo o
unedau meithrin cyfrwng
Cynghorwyr Blynyddoedd Cynnar, Derbyniadau, Mudiad
Meithrin a Swyddogion Dechrau’n Deg. (Mae ar hyn o
bryd yn dibynnu ar ddata gan y Mudiad Meithrin). Byddai
hyn yn sicrhau ein bod yn gallu tracio plant sy’n mynychu
ein lleoliad Dechrau’n Deg cyfrwng Cymraeg a
gwerthuso effaith y ddarpariaeth.
Cadw’r gyfradd gadael mor isel â phosibl a’i hadolygu’n
flynyddol o fis Ebrill 2012 ymlaen
Bydd strategaethau cymorth yr ALl a’r Consortiwm yn
parhau i gyfrannu at y gyfradd gadw uchel hon.
2.3 Hybu
cyfran uwch o
ddarpariaeth
cyfrwng
Cymraeg o
fewn ysgolion
dwyieithog.
Amherthnasol i Fro Morgannwg gan nad oes dim
Ysgolion Dwyieithog yn y Fro
28
Cymraeg i'r ysgol yn 98%.
Llwyddodd 241 o ddisgyblion i
sicrhau lle mewn unedau
meithrin sydd ynghlwm wrth
ysgolion, a gwelwyd 235 o
ddisgyblion yn trosglwyddo i'r
derbyn.
Mae data CA2-CA3 yn cael ei
adolygu.
Canlyniad 3: Mwy o ddysgwyr 14-16 oed yn astudio ar gyfer cymwysterau drwy gyfrwng y Gymraeg
Canlyniad 4: Mwy o ddysgwyr 16-19 oed yn astudio pynciau drwy gyfrwng y Gymraeg mewn ysgolion,
mewn colegau ac mewn dysgu seiliedig ar waith
A. Amcan
3.1
Cynyddu canran
y dysgwyr 14-16
oed sy’n astudio
ar gyfer
cymwysterau
drwy gyfrwng y
Gymraeg
C. Amserlen cynlluniau’r D. Adroddiad ar yr
dyfodol
hyn a gyflawnwyd
B. Sefyllfa bresennol
(Cwestiynau i’w hateb)
Perfformiad Presennol
Tachwedd 2014
Roedd 121 o 122 o ddisgyblion Blwyddyn 11 (99%) yn
2013, yn Ysgol Bro Morgannwg yn astudio 5 neu fwy o
gymwysterau drwy gyfrwng y Gymraeg. Roedd hyn yn
7% o gyfanswm carfan yr ALl sef 1633.
Mae 100% o'r
dysgwyr yn y
flwyddyn ysgol
bresennol hon 201415 yn Ysgol Bro
Morgannwg yn
astudio 5 cymhwyster
neu fwy trwy gyfrwng
y Gymraeg.
I gyrraedd y targed o 100% o’r disgyblion yn effeithiol a
chynnal canran uchel y dysgwyr sy’n astudio 5 neu fwy o
gymwysterau drwy gyfrwng y Gymraeg, rhaid ystyried y
canlynol:



Tiwtor dwyieithog yn darparu’r cwrs ‘Peirianneg’ yng
Ngholeg Caerdydd a’r Fro, drwy gyfrwng CCD sy’n
siarad Cymraeg.
Mae 2 ddosbarth Cymraeg pwrpasol ‘Gwallt a
Harddwch’ wedi’u sicrhau yng Ngholeg Caerdydd a’r
Fro
Mae Gwasanaethau Cyhoeddus nawr yn cael eu
cyflenwi yn YG Bro Morgannwg a chânt eu cefnogi
gan CCAF o fis Gorffennaf 2013 ymlaen ar gyfer
2013-14.
29
Adolygu’n flynyddol o fis
Ebrill 2014 ymlaen
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
3.2
Sicrhau bod y
ddarpariaeth i
ddysgwyr 14-16
mlwydd oed yn
cydymffurfio â’r
Mesur Dysgu a
Sgiliau (Cymru)
2009
Tachwedd 2014
Hyrwyddo a galluogi’r cyrsiau cyfrwng Cymraeg a
nodwyd yng Ngholeg Caerdydd a’r Fro sy’n cael eu
darparu’n ddwyieithog er mwyn cynnal canran y dysgwyr
sy’n astudio 5 neu fwy o gymwysterau drwy gyfrwng y
Gymraeg.
Adolygu’n flynyddol o fis Ebrill 2014 ymlaen
Mae'r cymorth yn
parhau i alluogi
myfyrwyr i astudio 5
cymhwyster neu fwy
trwy gyfrwng y
Gymraeg. Caiff hyn
ei adolygu ym mis
Ebrill, pan fydd y
grant 14-19 yn cael ei
reoli ar lefel
ranbarthol.
Perfformiad Presennol
.
Mae Ysgol Gyfun Bro Morgannwg yn cydymffurfio â
thargedau Mesur Sgiliau Dysgu (Cymru) 2009, drwy
ddarparu dewis o 30 o gyrsiau drwy gyfrwng y Gymraeg.
Mae o leiaf 5 o’r rhain yn gyrsiau galwedigaethol a
ddarperir drwy gyfrwng y Gymraeg.
Mae’r arwyddion cynnar yn awgrymu y bydd elfen
cyfrwng Cymraeg bwrpasol y Gronfa Grantiau 14-19 yn
aros yr un faint, neu efallai’n cynyddu ychydig bach, yn y
ddwy flynedd nesaf. Fodd bynnag, mae cyfanswm cyllid
14-19 wedi’i dorri 12.5% ar gyfer 2012/13 a chynllunnir
toriad arall yn y flwyddyn ganlynol; mae’n debygol y bydd
hyn yn effeithio ar bob dysgwr. Bydd hyn yn ei gwneud
yn fwy heriol fyth cynnal darpariaeth Cyfrwng Cymraeg.
Mae darparu addysg cyfrwng Cymraeg yn un o
flaenoriaethau Cynllun Strategol 14-19 y Fro.
30
Mae’r Grant 14-19 yn cyfrannu at gostau cydlynu’r
Fforwm Trawsffiniol Cyfrwng Cymraeg; mae pennaeth
YGBM a Chris Franks yn aelodau o’r fforwm hwn. Mae’r
Fforwm yn rhannu arfer da cadarnhaol gyda’r bwriad o
gynyddu cyfleoedd i ddatblygu darpariaeth cyfrwng
Cymraeg ar y cyd.
£1500 gan y fforwm i ddarparwyr AB y gynhadledd i
ddatblygu sgiliau dwyieithog.
Mae’r Fforwm Trawsranbarthol Cyfrwng Cymraeg yn
annog ysgolion cyfrwng Cymraeg sy’n trefnu
digwyddiadau Twristiaeth a Theithio, Busnes a Seicoleg i
gydweithio.
Mae’r darparwr allanol, Coleg Caerdydd a’r Fro, yn
gwneud pob ymdrech i ddarparu cyrsiau drwy gyfrwng y
Gymraeg.
Mae ‘Pencampwr Dwyieithog’ Coleg Caerdydd a’r Fro’n
ymroddedig i ddatblygu partneriaethau a darpariaethau
cyfrwng Cymraeg.
Mae ei dargedau’n cynnwys:
Sicrhau cynnydd o 4 dewis modiwl o leiaf bob blwyddyn
drwy gyfrwng y Gymraeg neu’n ddwyieithog.
Sicrhau cynnydd o 24 o ddysgwyr o leiaf ym mhob
blwyddyn academaidd sy’n dilyn cyrsiau neu fodiwlau
cyfrwng Cymraeg neu ddwyieithog.
Mae’r Pencampwr Dwyieithrwydd yn cyflwyno
adroddiadau i Uwch Dimau Rheoli ac uned Cymraeg yr
AdAS bob tymor i sicrhau bod y blaenoriaethau strategol
yn cael sylw ac yn cael eu cyflawni.
Mae mesurau ychwanegol gan y Coleg i sicrhau bod
digon o fyfyrwyr yn astudio cyrsiau cyfrwng Cymraeg yn
31
cynnwys:
 Penodi mentor Cymraeg llawn-amser i gynorthwyo
myfyrwyr a staff i wella eu sgiliau Cymraeg a’u helpu i
ddatblygu portffolios. Ysgrifennu a hyrwyddo’r unedau
iaith gyda chydlynwyr
 Cymorth tiwtor
 Cymorth gydag aseiniadau cyrsiau cyfrwng Cymraeg
 Cymwysterau Cymraeg ychwanegol – e.e. unedau
Iaith ar Fagloriaeth Cymru
Cymhwyster gwasanaeth cwsmeriaid newydd ym mhob
maes cwricwlwm drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae
cydlynwyr Iaith ar Waith (rhan-amser) 30 awr cyfwerth ag
amser llawn wedi’u cyflogi.
Mae targedau’r Pencampwr Dwyieithrwydd wedi’u
cyrraedd. Mae’r rhain yn cynnwys Dyfarniadau Lefel 2 +
3 mewn Gwaith Ieuenctid drwy YMCA. Cofrestrodd 667 o
fyfyrwyr ar gyrsiau neu fodiwlau cyfrwng Cymraeg neu
ddwyieithog yn CCAF (ffigur y coleg cyfan, nid dim ond y
Fro).
Ar hyn o bryd, mae Coleg Caerdydd a’r Fro’n rhan o
brosiect ymchwil wedi’i ariannu gan Fwrdd yr Iaith i
ystyried dewisiadau iaith dysgwyr ôl-16. Mae grŵp
ffocws o ddysgwyr sy’n siarad Cymraeg wedi’i sefydlu
sy’n hysbysu’r prosiect a’r pencampwr Dwyieithrwydd am
eu cwrs a’u gofynion cymdeithasol.
Cynhaliodd CCAF gynhadledd ‘Cymru Yfory’ ym mis
Mawrth 2012 gyda chymorth yr Urdd a Mentrau Iaith, a
oedd yn tynnu sylw at bwysigrwydd sgiliau Cymraeg yn y
32
gweithle. Roedd 15 o’r 44 a oedd yn bresennol yn byw
yn y Fro. –ni chafodd hyn ei ailadrodd yn 2013;
cynhaliwyd Cynhadledd ar thema Twristiaeth.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Mae cynlluniau’n cael eu ffurfio ar hyn o bryd i gynnal
cynhadledd i ddysgwyr dros 16 oed yn ne-ddwyrain
Cymru i helpu i annog myfyrwyr i barhau i ddatblygu eu
sgiliau ieithyddol Cymraeg.
Cynhelir dewisiadau cyfrwng Cymraeg ôl-14 drwy’r
trefniadau partneriaeth parhaus â Choleg Caerdydd a’r
Fro, Coleg Paratoi Milwrol Caerdydd a’r Fforwm
Trawsffiniol i gynyddu’r ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg.
Cynorthwyo’r coleg i ddatblygu’r ‘Prosbectws Coleg 1419’ fel gwir adlewyrchiad o’r ddarpariaeth a gynigir yng
Ngholeg Caerdydd a’r Fro bob blwyddyn o fis Ebrill 2014
ymlaen
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg i gydweithio â Phencampwr
Dwyieithrwydd Coleg Caerdydd a’r Fro a sicrhau bod y
cwrs ‘Gwallt a Harddwch’ ôl-14 yn parhau.
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg, Coleg Caerdydd a’r Fro, yr
Urdd a Mentrau Iaith i hyrwyddo Cynadleddau yn y
dyfodol i ddysgwyr ôl-16.
Mae cwrs dysgu Cymraeg i staff CCAF yn targedu staff
addysgu galwedigaethol ym meysydd cyflogaeth a
masnach.
33
Adolygu’r camau
gweithredu a gynlluniwyd o
fis Ebrill 2014 ymlaen
Cynhelir y
gynhadledd ar 6
Mawrth yng
nghanolfan yr Urdd
yng Nghaerdydd.
Mae'r cyrsiau gwallt a
harddwch ôl-14 yn
parhau ar gyfer
blynyddoedd 10 ac 11
trwy gyfrwng cyllid
llwybrau dysgu 14 –
19
Mae'r hyfforddiant ar
gyfer staff wedi cael
ei oedi ar hyn o bryd
wrth i'r coleg gynnal
arolwg sgiliau
Cymraeg arall yn
dilyn ein
gweithgarwch
ailstrwythuro mwyaf
diweddar.
4.1
Cynyddu canran
y dysgwyr 16-19
oed sy’n astudio
pynciau drwy
gyfrwng y
Gymraeg mewn
ysgolion
Perfformiad Presennol
Roedd 100% o ddisgyblion Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
yn 2013 yn astudio 2 neu fwy o bynciau drwy gyfrwng y
Gymraeg o gyfanswm carfan y Fro o 839 (6%).
CA5 2011-2012
UG 6 U2 3
CA5 2012-2013
UG 8, U2 3
CA5 2013-2014
UG 4 U2 3
Mae’r ‘Grŵp Cwricwlwm ac Ansawdd 14-19’, grŵp o
reolwyr y Cwricwlwm o bob Ysgol Uwchradd yn y Fro
gan gynnwys rheolwr Cwricwlwm Ysgol Gyfun Bro
Morgannwg, y Coleg Paratoi Milwrol a Choleg Caerdydd
a’r Fro yn parhau i gyfarfod yn fisol i drafod darpariaeth
14-19. Mae’r ysgol yn dal i gael ei chynrychioli ar
Bartneriaeth Dysgu a Sgiliau’r ALl ac mae’n aelod o
Fforwm Rhanbarthol Cymru 14-19.
Dyrannwyd 5 lle i Hyrwyddwyr Dwyieithrwydd ar y
Fforwm Rhanbarthol; maent hefyd wedi cael cyllid i
gyrsiau penodol a chyfleoedd i elwa o gyfleoedd TDP i
staff a chyfrannu atynt.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Argymell bod y Fforwm yn trefnu cyfarfod penodol i
bynciau ar gyfer y bwrdd arholi ar y cyd yn ystod 20142015.
34
Cynnal adolygiadau
blynyddol a gweithio’n
rhagweithiol gyda
phartneriaid i sicrhau bod
niferoedd uchel yn astudio
pob cwrs.
Adolygu’n flynyddol o fis
Ionawr 2014 ymlaen
Tachwedd 2014
Mae'r data yn cael ei
adolygu ar hyn o bryd
Caiff cyllid penodol ar
gyfer 14-16 ei
weinyddu dan
Parhau i gefnogi’r Grŵp Ansawdd 14-19 i sicrhau bod
anghenion yr holl ddysgwyr yn cael eu diwallu.
Adolygu’r niferoedd sy’n astudio cyrsiau’n flynyddol a
gweithio’n rhagweithiol gyda phartneriaid i sicrhau bod y
niferoedd yn aros yn uchel.
drefniant rhanbarthol
o fis Ebrill 2015. Caiff
cyllid penodol ar gyfer
darpariaeth 16-19 ei
weinyddu yn lleol.
Rhannwyd dull
gweithredu
rhanbarthol gyda'r
awdurdod lleol, a
bydd hwn yn cael ei
fonitro yn ofalus.
4.2
Gweithio drwy
Rwydweithiau 1419 a Fforymau
Rhanbarthol 1419 i gynnal a
gwella
darpariaeth
cyfrwng Cymraeg
Perfformiad Presennol
Mae’r awdurdod yn cyfrannu £2000 at y Fforwm Cyfrwng
Cymraeg rhanbarthol.
Mae’r Fforwm Cyfrwng Cymraeg wedi trefnu ac ariannu
nifer o sesiynau HMS i alluogi athrawon galwedigaethol i
rwydweithio, rhannu adnoddau a hyfforddi.
Cynigir cwrs CACHE yn CCAF ac yn YG Bro
Morgannwg.
Mae’r awdurdod wedi cefnogi
 Cwrs Gwasanaethau Cyhoeddus cyfrwng Cymraeg
yn YG Bro Morgannwg
Mae’r cyrsiau canlynol yn Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
wedi cael cymorth gan y Rhaglen Datblygu Anghenion
Rhanbarthol (RhDARh):
 Gwyddoniaeth Gymhwysol BTEC lefel 2 a 3
 SWEET lefel 1
35
 BTEC Busnes 3,
 Cerddoriaeth a Thechnoleg Dylunio lefel mynediad
 TGCh gymhwysol Safon Uwch
 Gwasanaeth Cyhoeddus lefel 2
 Gofal Plant
Mae’r cyrsiau hyn i gyd yn cael eu cynnig ar hyn o bryd.
Cyflwynwyd TGAU Busnes i Flwyddyn 10 i gymryd lle
BTEC Busnes.
Cynigir TGCh gymhwysol ym Mlynyddoedd 12 a 13.
Gweler y cyfeiriadau uchod at gynllunio ac ariannu 1419.
Cafwyd cyfleoedd i ehangu darpariaeth cyfrwng
Cymraeg i’r grŵp oed hwn yn sgil gweithio rhanbarthol.
Tachwedd 2014
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
O ystyried bod y gyllideb 14-19 yn crebachu, ceisio
cynnal y perfformiad presennol o ran yr amrywiaeth o
bynciau galwedigaethol a ddarperir ac o ran nifer y
disgyblion sy’n manteisio ar y cyrsiau hyn.
Cynnal y perfformiad presennol
ALl i barhau i roi cefnogaeth ariannol i’r Fforwm Cyfrwng
Cymraeg rhanbarthol ac adolygu hyn yn flynyddol.
36
ALl i barhau i roi
cefnogaeth ariannol i’r
Fforwm Cyfrwng Cymraeg
rhanbarthol ac adolygu hyn
yn flynyddol.
Dylid nodi y bydd
angen i benderfyniad
Llywodraeth Cymru i
gyfuno'r grant 14-19
gyda 10 grant arall
gael ei fonitro er
mwyn sicrhau
uchelgais y Fro i
gynnal y perfformiad
presennol.
4.3
Casglu,
dadansoddi a
defnyddio data ar
gyfer darpariaeth
cyfrwng Cymraeg
14-19. Cynllunio
ar gyfer
darpariaeth
cyfrwng Cymraeg
ôl-16 mewn
partneriaethau
Perfformiad Presennol
Mae’r Partneriaethau’n gweithredu drwy’r Rhwydwaith
Dysgu a’r Grŵp Cwricwlwm Gweithredol.
Mae CCAF yn parhau i gadeirio a chynnal grŵp Colegau
AB De-ddwyrain Cymru. Mae’n cydweithio â’r AdAS a
Cholegau Cymru ar hyn o bryd i ymchwilio i rannu
swyddi darlithio er mwyn hwyluso ehangu’r cwricwlwm  Peirianneg ym maes TGCh
 Arlwyo
 Celfyddydau Perfformio
 Gofal Plant
Mae CCAF yn cynnal cyfarfod is-grŵp cyfrwng Cymraeg
Colegau AB De-ddwyrain Cymru bob tymor. Mae hyn yn
ei gwneud yn haws rhannu adnoddau a gwybodaeth am
y tiwtoriaid sydd ar gael i ddarparu cymwysterau
galwedigaethol.
Mae’r data sydd ar gael ar hyn o bryd am ddysgwyr o Fro
Morgannwg yng Ngholeg Caerdydd a’r Fro yn cynnwys y
wybodaeth ganlynol:
2012/13 – 27 o fechgyn a 15 o ferched gan roi cyfanswm
o 42 o fyfyrwyr yn astudio cyrsiau cyfrwng Cymraeg.
Ym mis Medi 2012, penododd CCAF 5 o Gydlynwyr
rhan-amser i ehangu darpariaeth Yr Iaith ar Waith,
cymhwyster galwedigaethol cyfrwng Cymraeg ym maes
gofal i gwsmeriaid. Mae’n cael ei gynnig yn y meysydd
cwricwlwm canlynol yn y Fro ar hyn o bryd: Chwaraeon,
37
Hamdden a Thwristiaeth; Gwallt a Harddwch; Iechyd a
Gofal Cymdeithasol; Cyfryngau Creadigol; Busnes ac
Arlwyo. Mae darpariaeth cyfrwng Cymraeg yn datblygu o
fewn CCAF
Ceir prentisiaethau Gweinyddu Busnes yn y Cynulliad,
Gofal mewn amrywiaeth o gwmnïau a’r Cyfryngau yn
rhaglen hyfforddiant prentisiaeth y BBC.
Mae nifer o siaradwyr Cymraeg yn cael cymorth
cynorthwywyr dysgu ar eu cyrsiau cyn- ac ôl-16.
Agored L2 – cyfradd llwyddiant 98.49% wrth ddarparu
drwy gyfrwng y Gymraeg gyda 18 carfan ar draws y
coleg. ‘Ymdrin â chleientiaid sy’n defnyddio Cymraeg yn
y gweithle’
Caiff gwybodaeth a data perthnasol eu casglu a’u
dosbarthu’n flynyddol yn yr AH ac maent yn rhoi sail i’r
Cynllun Gwella Ansawdd a gyflwynir yn flynyddol i
Lywodraeth Cymru.
Hefyd, defnyddir yr AH ac atodiad Cymraeg Coleg
Caerdydd a’r Fro fel sail i’r ddarpariaeth ôl-16 a
chyfleoedd i’w datblygu o fewn yr awdurdod lleol.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bwriedir ehangu cwrs ôl-16 ‘Gwallt a Harddwch’ ym mis
Medi 2012, yn ogystal â ‘Gwasanaethau Cyhoeddus’ yn
y Fro ac YG Bro Morgannwg. Dwy garfan o fyfyrwyr
galwedigaethol ‘Yr Iaith ar Waith’ eleni – ‘Arlwyo’ ac
‘Iechyd a Harddwch’ – ar gyfer y flwyddyn flaenorol nawr
38
Adolygu’n flynyddol
Mae'r cyrsiau gwallt a
harddwch ôl-14 yn
parhau ar gyfer
blynyddoedd 10 ac 11
trwy gyfrwng cyllid
llwybrau dysgu 14 –
19.
9.
Ceisio annog darparwyr annibynnol i gynnig dysgu
seiliedig ar waith cyfrwng Cymraeg i fyfyrwyr.
Adolygu bob tymor
Parhau i gynnal cyfarfodydd bob tymor er mwyn rhannu
gwybodaeth ac arfer da
AH i hysbysu’r Awdurdod am ddarpariaeth ôl-16 a
chyfleoedd i ddatblygu
39
Adolygu’n flynyddol
Canlyniad 5: Mwy o ddysgwyr â gwell sgiliau Cymraeg
Dylech hefyd gwblhau Atodiad 4
A. Amcan
5.1
Gwella’r
ddarpariaeth i
ymdrin â
llythrennedd
Gymraeg
C.
Amserlen D. Adroddiad ar yr hyn
cynlluniau’r dyfodol
a gyflawnwyd
B. Sefyllfa bresennol
(Cwestiynau i’w hateb)
Perfformiad Presennol
Roedd yr ALl yn ymdrin â Deilliant 5 yn y gorffennol, ond
mae nawr wedi’i gynnwys o fewn amcanion cyfunol
Gwasanaeth Addysg ar y Cyd Consortiwm Canol De
Cymru (GACCCDC).
Mae’r Awdurdod Lleol, ynghyd â GACCCDC, yn
ymroddedig i godi safonau llythrennedd ym mhob ysgol
ac maent wedi datblygu amrywiaeth o strategaethau i
ymdrin â llythrennedd Cymraeg a Saesneg disgyblion.
Mae’r strategaethau’n cynnwys:
 Mabwysiadu dulliau â ffocws wrth gynnig hyfforddiant
llythrennedd i bob ymarferwr;
 Darparu cymorth ar ffurf ymyriadau wedi’u targedu i
ddisgyblion 7-14 oed sy’n tangyflawni o ran darllen ac
ysgrifennu;
 Cau’r bwlch rhwng y rhywiau.
Tachwedd 2014
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd yr ALl yn parhau i wneud y canlynol:
 Monitro a gwerthuso safonau ac ansawdd y
ddarpariaeth, drwy ddadansoddi adroddiadau arolygu
Estyn, a gwybodaeth a geir o Raglen Adolygu a
Datblygu’r ALl a gan Swyddogion Allweddol;
 Sicrhau bod rhaglen hyfforddiant gynhwysfawr ar gael
40
Adroddiad blynyddol i’r
Fforwm Addysg
Gymraeg am safonau
llythrennedd mewn
ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn ystod
2014-2017.
Mae'r Consortiwm yn
cynnal cyfres
gynhwysfawr o gyfleoedd
hyfforddiant ar gyfer
gweithwyr proffesiynol, yn
ogystal â hyfforddiant
pwrpasol ar gyfer


5.2
Gwella
darpariaeth a
safonau Cymraeg
Iaith Gyntaf
gyda’r nod o ddatblygu sgiliau ymarferwyr o ran
dysgu ac addysgu llythrennedd;
Ymateb i unrhyw fentrau a hyrwyddir gan Lywodraeth
Cymru i ddatblygu sgiliau llythrennedd disgyblion;
Mae GACCCDC yn bwriadu cynyddu nifer y
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg yn ystod 201415 a phenodi swyddog i weithio'n benodol gyda’r
sector uwchradd. (2014-17)
ysgolion unigol, lle y mae
cynghorwyr herio wedi
nodi angen penodol.
Mae nifer y Swyddogion
Addysg Gymraeg wedi
codi, ac mae swyddog
wedi cael eu penodi ar
gyfer y sector uwchradd
yn benodol.
Perfformiad Presennol
Tachwedd 2014
Mae’r tabl canlynol yn dangos canran y disgyblion, yn
2013, a lwyddodd i gyflawni o leiaf Ddeilliant 5 y Cyfnod
Sylfaen mewn Sgiliau Iaith, Llythrennedd a Chyfathrebu
mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg, yn ail flwyddyn yr
asesiad o Ddeilliannau’r Cyfnod Sylfaen ledled Cymru.
Mae data 2011 yn dynodi canran y disgyblion a
gyflawnodd Lefel 2 neu uwch mewn Cymraeg iaith gyntaf
ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 1. Mae’r ffigurau hyn yn
well na rhai 2012 ac yn cadw perfformiad yr ALl yn uwch
na chyfartaledd Cymru. Mae’r ALl wedi rhagori ar eu
targed, sef 91%.
Y Fro
Cymru
2011
95%
91%
2012
91%
86%
2013
92%
87%
Mae’r tabl isod yn dangos canran y dysgwyr ar ddiwedd
Cyfnod Allweddol 2 a gyrhaeddodd o leiaf Lefel 4 mewn
asesiadau Cymraeg gan athrawon. Am y tair blynedd
diwethaf, mae canlyniadau’r ALl wedi aros yn gyson yn
41
Adroddiad blynyddol i’r
Fforwm Addysg Gymraeg
am safonau llythrennedd
mewn ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn ystod 201315.
Cyflawni’r targedau CS
Canlyniad 5+ (ILlC)
canlynol ar gyfer
Cymraeg:
*sylwer yr adolygir pob
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
13/14*
92
14/15*
92.7
15/16*
93.5
Canlyniad 5+ y Cyfnod
Sylfaen
Iaith Llythrennedd a
Chyfathrebu
Mae lefel gyrhaeddiad
97% yn 5 pwynt
canrannol (pc.) yn uwch
na'r targed o 92% ac mae
7pc. yn uwch na'r lefel
gyrhaeddiad
genedlaethol. Mae hwn
yn gynnydd sylweddol
mewn cyrhaeddiad, ac
16/17*
mae'n rhoi'r holl ysgolion
93.5
cynradd cyfrwng
Cymraeg yng Nghwarter
1 neu 2 Meincnodi
Cenedlaethol. Yn
uwch na’r cyfartaleddau cenedlaethol ac er gwaethaf
gostyngiad bach yn 2011, maent wedi dangos tuedd
barhaus tuag i fyny o ran cyrhaeddiad disgyblion. Caiff y
canlyniadau hyn eu monitro’n flynyddol gan arweinydd
system yr ysgol unigol a gan arweinydd Cymraeg
strategol GACCCDC.
Cyfnod
Allweddol 2
Y Fro
Cymru
2011
2012
78%
82%
90%
84%
2013
Cyflawni’r targedau CA2
Lefel 4+ canlynol ar gyfer
Cymraeg:
*sylwer yr adolygir pob
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
93%
87%
13/14*
90.5%
14/15*
91%
15/16*
95.4%
Yn 2013, cafodd Ysgol Gyfun Bro Morgannwg (YGBM) y
Cyflawni’r targedau CA3
canlyniadau canlynol, sy’n welliant:
Lefel
5+
YGB
M
Cymr
u
2011
L5+
84
%
81
%
2012
L6+
35
%
38
%
L5+
84
%
84
%
Lefel 5+ canlynol ar gyfer
Cymraeg (YGBM):
2013
L6+
43
%
41
%
L5+
91
%
88
%
L6+
50
%
46
%
(Atodiad 5)
42
*sylwer yr adolygir pob
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
13/14
85%
14/15
96%
15/16
86%
ogystal, mae'r
cyrhaeddiad yn rhoi Bro
Morgannwg yn y safle 1af
o blith y 22 awdurdod
lleol ar gyfer Iaith
Llythrennedd a
chyfathrebu y Cyfnod
Sylfaen. Mae'r targedau
ar gyfer 14/15 yn cael eu
hadolygu ar hyn o bryd.
Cyfnod Allweddol 2
Lefel 4+
Cymraeg Iaith 1af
Mae'r lefel gyrhaeddiad o
16/17*
96% yn 5pc. yn uwch na'r
95.4%
targed o 90.5% ac mae'n
8 pc. yn uwch na'r lefel
gyrhaeddiad
genedlaethol.
Mae'r cyrhaeddiad yn rhoi
80% (4/5) o'r ysgolion
cynradd cyfrwng
Cymraeg yng chwarter 1
neu 2 Meincnodi
cenedlaethol. Mae
16/17
cyrhaeddiad Bro
86.5%
Morgannwg yn cyrraedd
yr 2il safle uchaf o'i
gymharu gyda'r 22
awdurdod lleol.
Mae’r tabl isod yn dangos canran y dysgwyr a gafodd
raddau A*-C TGAU Cymraeg iaith gyntaf ar ddiwedd
Cyfnod Allweddol 4 yn 2011-2013 yn YGBM.
Y Fro (YGBM)
Cymru
2011
73%
75%
2012
73%
74%
2013
83%
73%
TGAU L2 Cymraeg
(YGBM)
*sylwer yr adolygir pob
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd arweinydd strategol Cymraeg GACCCDC a’r
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg sy’n gyfrifol am
Gymraeg Iaith Gyntaf yn y cyfnod cynradd ac uwchradd
(yn amodol ar eu penodi) yn parhau i gydweithio ag
ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg yr Awdurdod ac
YGBM i helpu i godi safonau Cymraeg a llythrennedd ar
draws y cwricwlwm.
(2014-17)
Bydd rhaglen hyfforddi staff gynhwysfawr ar gael i
ysgolion, drwy Rwydwaith Dysgu ac Arloesi i Ysgolion
(RhDAY) GACCCDC, i’w galluogi i ddarparu rhaglenni
astudio’r Cwricwlwm Cenedlaethol, er mwyn ymateb i
Fframwaith Llythrennedd Cymru a mentrau eraill a
hyrwyddir gan Lywodraeth Cymru i godi safonau.
(2014-17)
Bydd yr ALl a gwasanaeth gwella ysgolion GACCCDC yn
43
13/14
75%
14/15
76%
15/16
71.7%
Mewn cymhariaeth, ar
Lefel 5+ uwch, mae
cyflawniad y Fro, sef
48.5%, 15pc. yn uwch
na'r lefel gyrhaeddiad
genedlaethol ac mae'n
rhoi'r holl ysgolion yn
Chwarter 1 neu 2
Meincnodi Cenedlaethol.
Mae'r targedau ar gyfer
14/15 yn cael eu
hadolygu ar hyn o bryd.
16/17
76%
Cyfnod Allweddol 3
Lefel 5+
Mae'r lefel gyrhaeddiad o
88% yn 3pc. yn uwch na'r
targed o 85%.
Lefel 6+
Mae'n 55%, sy'n gynnydd
o 5pc. o'i gymharu â'r
cyrhaeddiad y llynedd.
Lefel 7+
Mae'n 13%, sy'n cyd-fynd
â'r lefel gyrhaeddiad
uwch yn 2012/13
Tachwedd 2014
Y perfformiad diweddaraf
o ran Cymraeg iaith
gyntaf L2 yw 78.95%.
parhau i fonitro a gwerthuso safonau ac ansawdd y
ddarpariaeth, drwy ddadansoddi data ysgolion, data
cymharol, adroddiadau arolygu Estyn, a gwybodaeth a
geir gan Raglen Adolygu a Datblygu yr ALl a swyddogion
allweddol.
(2014-17)
Bydd arweinydd strategol Cymraeg GACCCDC a’r
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg yn sicrhau bod
continwwm iaith rhwng y cyfnodau allweddol cynradd i
alluogi disgyblion sy’n cael eu dysgu drwy gyfrwng y
Gymraeg i fod â’r sgiliau Cymraeg sydd eu hangen i
astudio’r cwricwlwm ym mhob Cyfnod Allweddol.
(2014-17)
Bydd ysgolion cyfrwng Cymraeg yn parhau i
ganolbwyntio ar ddatblygu sgiliau Cymraeg drwy gydol y
cyfnod cynradd a sgiliau Saesneg yng Nghyfnod
Allweddol 2, drwy ddefnyddio asesiadau fel sail i ddysgu;
gosod targedau heriol a monitro a gwerthuso safonau ac
ansawdd darpariaeth.
(2014-17) (Atodiad 4)
44
Mae'r gwaith pwysig hwn
yn symud yn ei flaen a
gwelir yr effaith yn y
safonau a gyflawnir
(gweler uchod). Bydd yr
awdurdod lleol yn parhau
i fonitro effaith y gwaith
hwn gyda'r ysgolion er
mwyn sicrhau bod y
gwasanaeth a gomisiynir
yn parhau i gynorthwyo
ysgolion yn ôl yr angen a
lefel y cymorth.
Sylwer: Nid LiNKs yw
cangen hyfforddiant
Consortiwm Canol De
Cymru (CSC) mwyach,
ac mae wedi cael ei
disodli gan Swyddogion
Arweiniol Strategol sy'n
gyfrifol am bennu'r
cymorth ar gyfer ysgolion,
ar y cyd gyda'r
cynghorydd Her. Mae'r
agenda yn symud tuag at
ddull gweithredu ysgol i
ysgol, ac i ffwrdd o'r 'cwrs
hyfforddiant' traddodiadol.
Mae ysgolion yn ymateb i
her barhaus y mentrau
niferus ac maent yn cael
eu cynorthwyo gan y
timau strategol yng
Nghonsortiwm Canol De
Cymru.
Ar hyn o bryd, mae
ysgolion, gyda'u
Cynghorwyr Her, yn
adolygu'r targedau ar
gyfer eleni.
5.3
Cynyddu’r
cyfleoedd i
ddysgwyr o bob
oed i ymarfer
defnyddio’r
Gymraeg y tu
allan i’r ystafell
ddosbarth
Perfformiad Presennol
Mae’r ALl yn cydweithio’n agos â’r Urdd a Menter Bro
Morgannwg i hyrwyddo gweithgareddau allgyrsiol ym
mhob ysgol er mwyn rhoi’r cyfleoedd gorau posibl i
ddysgwyr o bob oed ymarfer eu Cymraeg y tu allan i’r
ystafell ddosbarth. Mae clybiau ar ôl ysgol wedi’u sefydlu
ac yn gweithredu’n llwyddiannus yn 6 o’r 8 ysgol cyfrwng
Cymraeg ac yn rhai o’r ysgolion cyfrwng Saesneg.
Hefyd, mae’r Urdd wedi sefydlu 3 chlwb cymunedol
Cymraeg. Yn y gorffennol, mae Menter Bro Morgannwg
a’r Urdd wedi gweithio mewn partneriaeth lwyddiannus i
ddarparu gweithgareddau yn ystod gwyliau’r ysgol. .
Trefnir ymweliadau addysgol i ddisgyblion o bob oed â
gwahanol ganolfannau preswyl ledled y DU a phellach i
ffwrdd. Mae rhai ysgolion cyfrwng Saesneg wedi sefydlu
eu clybiau Cymraeg ar ôl ysgol eu hunain er mwyn
cynyddu a chynorthwyo defnydd o Gymraeg mewn
sefyllfaoedd anffurfiol.
45
Mae’r Gwasanaeth Ieuenctid yn darparu hyfforddiant a
chyfleoedd i bobl ifanc ddatblygu eu sgiliau iaith yn y
sector gwirfoddol. Ynghyd â Choleg Cymunedol YMCA
Cymru, mae’r gwasanaeth yn cynnig rhaglen
arweinyddiaeth ieuenctid i ddisgyblion chweched
dosbarth a chyfleoedd i wirfoddoli mewn lleoliadau
ieuenctid. Mae’r Gwasanaeth Ieuenctid yn cynnal clwb
ieuenctid Cymraeg yng Ngorsaf Dân y Barri lle y cynigir
amrywiaeth eang o weithgareddau allgyrsiol. Mae’r
gwasanaeth Ieuenctid, ar y cyd â’r Urdd, yn cefnogi
gweithiwr ieuenctid sydd wedi’i leoli yn Ysgol Gyfun Bro
Morgannwg er mwyn annog disgyblion i gymdeithasu’n
anffurfiol drwy gyfrwng y Gymraeg a chynnig mentrau
cymorth ieuenctid i ddysgwyr mewn ffyrdd anffurfiol.
Mae is-grŵp cyfrwng Cymraeg Partneriaeth Dysgu i
Oedolion Caerdydd a’r Fro wedi cychwyn prosiect peilot
chwe mis i ddatblygu cyfleoedd cyfrwng Cymraeg i
oedolion drwy gyfrwng gweithdai a chanolfan galw heibio
yn y Barri bob wythnos. Mae’n fenter ar y cyd a arweinir
gan dîm ACL Bro Morgannwg, ac mae’r Ganolfan Adolygu pob cam
Cymraeg i Oedolion, WEA Coleg Caerdydd a’r Fro a gweithredu’n flynyddol.
Mentrau Iaith Caerdydd a Bro Morgannwg yn cyfrannu
ati.
Bu cynnydd cyson yn nifer y bobl ifanc sy’n mynychu’r
Ddarpariaeth Ieuenctid Cyfrwng Cymraeg yng Ngorsaf
Dân y Barri; roedd ffigurau sengl yn mynychu yn 2013,
ac oedd oddeutu 39 yn mynychu erbyn mis Mawrth
2014. Ar hyn o bryd, mae 59% o’r rhai sy’n mynychu’n
ferched a 41% yn fechgyn. Mae’r bobl ifanc yn gwneud
46
amrywiaeth eang o weithgareddau sy’n adlewyrchu
Gwaith Ieuenctid yng Nghymru: Egwyddorion a Dibenion
2013.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Daeth cyllid Menter Bro Morgannwg i ben ym mis Ionawr
2013 gan fod y tendr i arwain prosiect Cymraeg ym Mro
Morgannwg wedi'i roi i Fenter Bro Morgannwg. Mae
Menter Bro Morgannwg wrthi’n cael ei sefydlu ac, er ein
bod yn rhannu rhai adnoddau ar hyn o bryd, bydd yn
gwbl annibynnol ar Fenter Caerdydd.
Bydd yr Awdurdod Lleol a GACCCDC yn gweithio ar y
cyd â Menter Bro Morgannwg i sicrhau bod argymhellion
eu hadroddiad diweddar (Gorffennaf 2013) am ysgolion
yn cael eu cyflawni.
Mae’r Gwasanaeth Ieuenctid yn parhau i geisio
cyfleoedd i ddatblygu’r ddarpariaeth a byddant yn parhau
i gydweithio â phartneriaid i wella cyfleoedd i bobl ifanc.
Mae Clwb Ieuenctid y
Barri yn cynnal sesiynau
wythnosol mewn
partneriaeth gyda'r
Gwasanaeth Ieuenctid.
Mae 35-40 yn mynychu
bob wythnos, ac mae
dros 60 o bobl ifanc sy'n
siaradwyr Cymraeg wedi
cofrestru gyda'r clwb.
Bydd yr ALl yn cydweithredu â Menter Bro Morgannwg
a’r Urdd i gefnogi mentrau mewn ysgolion i ddatblygu’r
defnydd o’r Gymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth ac
annog disgyblion i ddefnyddio’r Gymraeg yn anffurfiol.
(2014-17)
Nid oes dim gweithgareddau allgyrsiol yn cael eu
hariannu gan Gyngor Bro Morgannwg ac ar gael drwy
gyfrwng y Gymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth i blant
4-11 oed.
Maent hefyd yn cynnig llawer o gyfleoedd yn ystod y
47
Sesiynau hyfforddiant ar
gyfer Arweinwyr Ifanc.
Mae'r prosiect wedi
cynnig hyfforddiant
amrywiol i bobl ifanc yn
ystod y flwyddyn, e.e.
Gweithdy Radio, Meithrin
Tîm trwy brofiad,
Gwirfoddoli a
Chyfranogiad Cymunedol
flwyddyn i bobl ifanc ymarfer eu sgiliau Cymraeg yn
gymdeithasol.
Bydd Menter Bro Morgannwg a’r Urdd yn cefnogi
mentrau yn Ysgol Gyfun Bro Morgannwg i annog
defnyddio Cymraeg mewn sefyllfaoedd cymdeithasol.
(2014-17)
Bydd Menter Bro Morgannwg yn cynnig clybiau
diddordebau i 100% o ysgolion cyfrwng Cymraeg yn
ystod 2014-17.
Bydd Menter Bro Morgannwg yn cynnig clybiau
gweithgareddau yn ystod hanner tymor a chynlluniau
chwarae haf yn ystod 2014-17.
Bydd yr ALl, a’r Consortiwm pan fo’n briodol, yn parhau i
ariannu’r Swyddogion Cymraeg mewn Addysg i
ddatblygu defnyddio Cymraeg yn anffurfiol y tu allan i’r
ystafell ddosbarth.
(2014-17)
100% o ysgolion cyfrwng Cymraeg yn cynnig amrywiaeth
o weithgareddau i gefnogi’r defnydd o’r Gymraeg y tu
allan i’r ystafell ddosbarth a defnyddio mwy o Gymraeg
yn anffurfiol yn ystod 2014-17.
Mentrau yn Ysgol Gyfun Bro Morgannwg wedi’u
cefnogi’n llawn gan Fenter Bro Morgannwg a
swyddogion yr Urdd yn ystod 2014-17.
Bydd 100% o ysgolion cyfrwng Cymraeg yn cynnig
48
amrywiaeth o weithgareddau preswyl yn ystod 2014-17,
ac eithrio Ysgol Dewi Sant ac Ysgol Nant Talwg; nid yw
hyn yn berthnasol tan i ddisgyblion gyrraedd blwyddyn 5.
5.4
Gwella
Perfformiad Presennol
darpariaeth a
safonau Cymraeg Mae canran y dysgwyr ar ddiwedd cyfnod allweddol 2 a
Ail Iaith
gyrhaeddodd o leiaf lefel 4 mewn asesiadau Cymraeg ail
iaith gan athrawon wedi cynyddu’n sylweddol dros y tair
blynedd diwethaf, yn lleol ac yn genedlaethol. Mae
cyfradd gwella’r ALl wedi arafu ers 2012-13, ac er bod
ffigur 2013 eisoes wedi cyrraedd y targed a osodwyd yn
wreiddiol ar gyfer 2014, mae’r bwlch rhwng cyrhaeddiad Cyflawni’r
targedau
lleol a chenedlaethol wedi cau bron 50%:
CA2 L4+ canlynol ar
gyfer Cymraeg Ail Iaith
yn ystod 2014-16:
2014
2010
2011
2012
2013
Y Fro
29%
58%
69%
72%
*sylwer yr adolygir pob
Cymru
35.4%
51.4%
61.6%
68%
Mae’r hyfforddiant a’r cymorth a ddarparwyd wedi gwella
hyder athrawon o ran monitro a herio datblygiad
disgyblion Cymraeg Ail Iaith.
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
13/14
73%
14/15
74%
15/16
75.5%
16/17
76%
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bydd Swyddogion Cymraeg mewn Addysg GACCCDC
yn parhau i gynorthwyo ysgolion i gynllunio a darparu
datblygiadau Cymraeg a Chymraeg ail iaith er mwyn codi
lefelau cyrhaeddiad. Cymorth parhaus i’r Cyfnod Sylfaen
a Chyfnod Allweddol 2 drwy wersi enghreifftiol / addysgu
Cyfnod allweddol 2
Mae lefel y cyrhaeddiad,
sef 78%, yn 5pc. yn uwch
na'r targed yn Lefel 4,
sy'n gynnydd o 6pc. o'i
49
timau mewn dosbarthiadau ynghyd â hyfforddi staff
mewn sesiynau gyda’r nos neu ar ddiwrnodau pan fo’r
ysgol ar gau.
(2014-17)
Mae angen cynnig digwyddiadau hyfforddiant wedi’u
cynllunio’n benodol i ddiwallu anghenion ysgolion fel
rhan o raglen RhDAY GACCCDC. Darparu rhaglen
gymorth Gymraeg ynglŷn â defnyddio’r Gymraeg a
datblygu sgiliau dwyieithog disgyblion i’r holl staff mewn
dosbarthiadau drwy’r cyfnod cynradd i gyd.
(2014-17)
Bydd ysgolion yn cael adnoddau perthnasol wedi’u creu
gan y swyddogion Cymraeg mewn Addysg drwy’r
wikiofod ail iaith. Bydd gwefan y swyddogion Cymraeg
mewn Addysg yn cymryd lle eu wikiofod (Cymraeg iaith
gyntaf a Chymraeg ail iaith). Caiff yr holl ysgolion eu
hysbysu pan fydd y wefan yn fyw.
(2014-17)
Bydd yr ALl yn parhau i fonitro a gwerthuso safonau ac
ansawdd y ddarpariaeth, drwy ddadansoddi data
ysgolion, data cymharol, adroddiadau arolygu Estyn, a
gwybodaeth a geir o’r Rhaglen Adolygu a Datblygu a gan
swyddogion allweddol.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â GACCCDC, yn parhau i
ddatblygu rhaglen waith sy’n hybu datblygu Cymraeg ym
mhob cyfnod allweddol yn y cyfnod cynradd.
(2014-17)
50
gymharu gyda'r
cyrhaeddiad yn 2012/13
hefyd.
Mae'r cyrhaeddiad i L5+
wedi codi i 14% hefyd,
sy'n gynnydd ymylol o lai
nag 1pc. o'i gymharu â'r
flwyddyn flaenorol.
Beth fu effaith Cynllun Peilot Safoni Clystyrau
Cyfnod Allweddol 2/3?
Perfformiad Presennol
Roedd y Cynghorydd Cymraeg a Swyddogion Cymraeg
mewn Addysg yn arwain rhaglen i gefnogi ysgolion yn
ystod 2011-12 i baratoi am achrediad CBAC. Mae’r
dystiolaeth a gasglwyd o’r rhaglen hon yn dynodi y bu
gwelliant o ran arfer da ar draws y rhan fwyaf o ysgolion
a’u bod yn datblygu ymwybyddiaeth o’r angen i sicrhau
bod cynlluniau effeithiol ar waith i’w cynorthwyo i
ddatblygu’r iaith. Mae ymarferwyr wedi dangos mwy o
hyder mewn asesiadau Cymraeg ail iaith ar ôl yr ymarfer
safoni clystyrau. Anogwyd ysgolion i barhau â gwaith
safoni clystyrau rheolaidd.
Beth yw canran y dysgwyr ar ddiwedd Cyfnod
Allweddol 3 sy’n cyrraedd o leiaf Lefel 5 mewn
asesiadau Cymraeg Ail Iaith gan athrawon?
Ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 3, mae canran y dysgwyr
sy’n cyrraedd o leiaf Lefel 5 mewn asesiadau Cymraeg
Ail Iaith gan athrawon yn parhau i gynyddu, a bu
gwelliant sylweddol oddi ar 2012-13. Mae cyfradd
gwella’r ALl yn gyflymach na’r cyfartaledd cenedlaethol
ac wedi rhagori ar y targed a bennwyd ar gyfer 2015.
Caiff perfformiad disgyblion ei fonitro’n agos gan
arweinydd strategol Cymraeg GACCCDC a chaiff
ysgolion eu herio i godi safonau fel rhan o weithdrefnau
monitro’r ALl.
51
Tachwedd 2014
Cyfnod Allweddol 3
Adolygu’n flynyddol.
Mae'r cyrhaeddiad eleni o
82% yn 7pc. yn uwch na'r
targed, a hefyd, mae'n
Cyflawni’r
targedau dynodi tuedd ar i fyny o
CA3 L5+ canlynol ar ran y perfformiad dros y
gyfer Cymraeg Ail Iaith dair blynedd ddiwethaf.
yn ystod 2013-15:
Caiff y cynnydd hwn yn
lefel y perfformiad a'r
*sylwer yr adolygir pob
duedd ar i fyny ei
targed yn rheolaidd trwy
ailadrodd ar Lefel 6+ a
gydol oes y cynllun.
Lefel 5+
Y Fro
Cymru
2010
64.5%
59.4%
2011
70%
64.6%
2012
71%
68.2%
2013
78%
73%
13/14
75%
14/15
76%
15/16
76.5%
L7+, gyda chyraeddiadau
o 48% a 15%.
16/17
76.5%
Mae'r targedau yn cael
eu hadolygu gyda
chynghorwyr her ar hyn o
bryd.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd yr ALl, ar y cyd â gwasanaeth gwella ysgolion
GACCCDC, yn parhau i ddarparu cymorth cwricwlwm i
ysgolion i godi lefelau cyrhaeddiad.
(2014-17)
Mae rhaglen hyfforddiant ar gael i 100% o ysgolion yn
ystod 2013-17.
Bydd rhaglen hyfforddi staff ar gael i ysgolion, drwy
Rwydwaith Dysgu ac Arloesi i Ysgolion (RhDAY)
GACCCDC, i’w galluogi i ddarparu rhaglen astudio’r
Cwricwlwm Cenedlaethol.
(2014-17)
Bydd yr ALl yn ymateb i fentrau a hyrwyddir gan
Lywodraeth Cymru i ddarparu hyfforddiant i staff i’w
cynorthwyo i godi safonau yng Nghyfnod Allweddol 3.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â GACCCDC, yn cefnogi datblygiad
Cymraeg ar draws y cwricwlwm ac addysgu Cymraeg fel
ail iaith.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â GACCCDC, yn parhau i fonitro a
gwerthuso safonau ac ansawdd y ddarpariaeth, drwy
52
ddadansoddi data ysgolion, data cymharol, adroddiadau
arolygu Estyn, a gwybodaeth a geir o’r Rhaglen Adolygu
a Datblygu a gan swyddogion allweddol.
(2014-17)
CA4
TGAU
L2
Beth yw canran y dysgwyr ar ddiwedd Cyfnod Cymraeg 2il Iaith (Cwrs
Allweddol 4 sy’n cael graddau A*-C mewn cwrs llawn llawn)
TGAU Cymraeg Ail Iaith?
*sylwer yr adolygir pob
targed yn rheolaidd trwy
gydol oes y cynllun.
Perfformiad Presennol
Mae’r tabl isod yn dangos cyrhaeddiad dysgwyr ar
ddiwedd Cyfnod Allweddol 4 yn y Cwrs Llawn TGAU
Cymraeg Ail Iaith:
A*-C
C2I
Y Fro
Cymru
2011
A*-C
84%
71%
2012
A*-C
81%
74%
2013
A*-C
77%
77%
13/14
83%
14/15
84%
15/16
84%
16/17
84.5%
CA4 TGAU L2
Cymraeg 2il Iaith (Cwrs
Byr)
*sylwer yr adolygir pob
Mae’r tabl isod yn dangos nifer y dysgwyr a safodd Gwrs targed yn rheolaidd trwy
Llawn TGAU Cymraeg Ail Iaith fel canran o’r garfan:
gydol oes y cynllun.
Cohort
Ymgeisw
yr
%
2011
1520
460
2012
1462
452
2013
1511
616
30%
31%
41%
13/14
51%
14/15
51.5%
Beth yw canran y dysgwyr ar ddiwedd Cyfnod
Allweddol 4 sy’n cael graddau A*-C mewn Cwrs Byr Cynyddu nifer y
53
15/16
52%
16/17
55%
TGAU Cymraeg Ail Iaith?
disgyblion sy’n astudio
Faint o ddysgwyr sy’n sefyll Cwrs Byr TGAU TGAU Cymraeg ail iaith
Cymraeg Ail Iaith fel canran o’r garfan?
(cwrs llawn) a lleihau’r
nifer nad ydynt yn sefyll
Perfformiad Presennol
arholiad allanol yn y
pwnc fel a ganlyn.
Mae’r tabl isod yn dangos cyrhaeddiad dysgwyr ar
ddiwedd Cyfnod Allweddol 4 yn y Cwrs Byr TGAU
Cymraeg Ail Iaith:
A*-C
Y Fro
Cymru
2011
49%
47%
2012
42%
49%
2013*
45%
51%
Mae’r tabl isod yn dangos nifer y dysgwyr a safodd Gwrs
Byr TGAU Cymraeg Ail Iaith fel canran o’r garfan:
Cohort
Ymgeiswyr
Canran
2011
1520
724
48%
2012
1462
637
44%
2013*
1511
649
43%
13/14
14/15
15/16
16/17
Cwrs
Llawn
40%
45%
50%
50%
Cwrs
Byr
60%
55%
50%
50%
Heb
sefyll
0%
0%
0%
0%
Tachwedd 2014
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd yr ALl yn parhau i sicrhau bod pob disgybl mewn
ysgol uwchradd cyfrwng Saesneg yn cael cyfle i sefyll
arholiad allanol Cymraeg Ail Iaith erbyn diwedd CA4 a
chynyddu canran y disgyblion sy’n sefyll TGAU Cymraeg
Ail Iaith.
54
Cwrs Llawn Cymraeg
CA4 (40% o'r garfan)
Llwyddodd 99.8% o'r
myfyrwyr a wnaeth sefyll
y cwrs llawn Cymraeg 2il
(2014-2017)
Bydd yr ALl yn parhau i werthuso darpariaeth a safonau
Cymraeg Ail Iaith yng Nghyfnod Allweddol 4 drwy
ddadansoddi data ysgolion, data cymharol, adroddiadau
arolygu Estyn, a gwybodaeth a geir o Raglen Adolygu a
Datblygu’r ALl a gan swyddogion.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â gwasanaeth gwella ysgolion
GACCCDC, yn lledaenu arferion effeithiol ac yn darparu
cymorth i ysgolion yn ôl yr angen.
(2014-17)
iaith i sicrhau A*-G.
Llwyddodd 79% i sicrhau
A*-C a llwyddodd 34% i
sicrhau A*-A.
CA4 Cwrs Byr Cymraeg
(30% o'r garfan)
Llwyddodd 95% o'r
myfyrwyr a wnaeth sefyll
y cwrs byr Cymraeg 2il
iaith i sicrhau A*-G.
Llwyddodd 56% i sicrhau
A*-C a llwyddodd 7% i
sicrhau A*-A.
Crynodeb
Mae Bro Morgannwg yn
parhau i weithio gyda
Gwasanaeth Addysg ar y
Cyd Consortiwm Canol
De Cymru er mwyn
sicrhau bod dysgwyr yn
cael budd gan yr holl
gyfleoedd i astudio a
sicrhau cymhwyster trwy
gyfrwng y Gymraeg.
Roedd y nifer oedd heb
gofrestru yn llai yn 2014
(28.1%) o'i gymharu gyda
2012 (31.4%), fodd
55
bynnag, gwelwyd ychydig
yn fwy ohonynt nag a
welwyd yn 2013 (22.5%).
Fodd bynnag, mae'r
niferoedd a gofrestrodd
ar gyfer y Cwrs Llawn yn
2014 wedi dangos newid
cadarnhaol o ran y duedd
o'i gymharu â data 2012:
Cwrs
Llawn
5.5
Cynyddu’r
cyfleoedd i
ddysgwyr o bob
oed i ymarfer
defnyddio’r
Gymraeg y tu
allan i’r ystafell
ddosbarth
Perfformiad Presennol
Mae Swyddogion Cymraeg mewn Addysg GACCCDC yn
cydweithio’n agos ag ysgolion i gynyddu eu gallu eu
hunain i wneud mwy i godi proffil Cymraeg a safonau
cyrhaeddiad, drwy roi’r cymorth canlynol:
 Dangos i athrawon sut i roi cyfleoedd i ddisgyblion
ddefnyddio’r Gymraeg bob dydd, mewn gwersi
enghreifftiol mewn ysgolion cynradd;
 Annog y strategaeth Helpwr Heddiw, sy’n rhoi
cyfrifoldeb i ddisgyblion roi cyfarwyddiadau a
gorchmynion i’w cyfoedion yn Gymraeg;
 Cyfrannu at gyrsiau Cyfnod Sylfaen sy’n ymwneud â
datblygu Cymraeg;
 Cynhyrchu dogfen Cymraeg Bob Dydd sy’n dangos
cronfeydd iaith cynyddol i’w defnyddio mewn ysgolion
56
Cwrs
Byr
2012 41.50%
58.50%
2013 48.60%
51.40%
2014 58.80%
49.20%




(copi ar y wikiofod);
Darparu cronfa o arwyddion Cymraeg i’w defnyddio
ar arddangosiadau (copi ar y wikiofod);
Darparu hyfforddiant i athrawon (cyrsiau Cymraeg
dwys);
Darparu hyfforddiant i Swyddogion Cymorth Dysgu
(SCD) (cyrsiau Cymraeg dwys).
Bydd yr holl adnoddau a grëir gan y Swyddogion
Cymraeg mewn Addysg (SCA) ar gael yn electronig
ar wefan SCA. Dosberthir gwybodaeth i bob ysgol ym
mis Medi 2013.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Gweithio gyda Menter Bro Morgannwg sydd newydd gael
ei sefydlu i gefnogi amrywiaeth o fentrau a darparwyr,
gan gynnwys Menter Caerdydd, i ddatblygu defnyddio
Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth ac annog
disgyblion i ddefnyddio’r Gymraeg yn anffurfiol. (201417).
Adroddiad ar yr effaith ar
ddiwedd
y
flwyddyn
academaidd.
Cynigir hyfforddiant penodol gyda’r nod o roi mwy o
gyfleoedd i ddysgwyr o bob oed i ymarfer eu Cymraeg y
tu allan i’r ystafell ddosbarth fel rhan o raglen RhDAY
GACCCDC. Caiff anghenion hyfforddiant eu canfod gan
y Swyddogion Cymraeg mewn Addysg a byddant yn rhoi
adborth i RhDAY. (2014-17)
Cynnig cymaint â phosibl o gyfle i ddysgwyr o bob oed i
ymarfer eu sgiliau Cymraeg drwy gyfrwng gwaith
amlasiantaethol yn ystod 2014-17.
57
Adolygu’n flynyddol.
Hefyd, mae llawer o ysgolion cynradd ac uwchradd
cyfrwng Saesneg yn cynnig profiadau preswyl mewn
lleoliadau lle y siaredir Cymraeg, megis canolfannau’r
Urdd yn Llangrannog a Glan Llyn. Mae’r awdurdod lleol
hefyd wedi gweithio’n uniongyrchol ag ysgolion ac mewn
partneriaeth ag Urdd Gobaith Cymru a Menter Bro
Morgannwg i wneud mwy i hyrwyddo cyfleoedd i
ddysgwyr o bob oed i ddatblygu eu sgiliau Cymraeg y tu
allan i’r ystafell ddosbarth.
Mae angen sefydlu ymrwymiad ariannu er mwyn cymryd
y cam gweithredu arfaethedig hwn.
5.6
Cynyddu
cyfanswm y
niferoedd sy’n
sefyll Safon
Uwch Cymraeg a
Chymraeg Ail
Iaith fel canran
o’r niferoedd sy’n
sefyll TGAU
Cymraeg a
Chymraeg Ail
Iaith
Perfformiad presennol
Yn nodweddiadol, bydd 1000 – 1100 o ddisgyblion yn
sefyll TGAU Cymraeg yn ysgolion y Fro. Mae tuag 1 –
2% yn symud ymlaen at Safon Uwch Gyfrannol a Safon
Uwch.
Uwch
UG
TGAU
2011
12
23
1184
2012
11
11
1076
2013
13
13
1265
2014
6
1
133
Carfan cyfrwng
Cymraeg
Yn nodweddiadol, bydd 400 – 460 o ddisgyblion yn sefyll
cwrs llawn TGAU Cymraeg ail iaith yn ysgolion y Fro.
Mae tua 2 – 3% yn symud ymlaen at Safon Uwch
Gyfrannol a Safon Uwch.
58
Uwch
UG
TGAU
(llawn)
2011
12
23
460
2012
11
11
452
2013
13
13
616
2014
13
5
627
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd yr ALl, ar y cyd â gwasanaeth gwella ysgolion
GACCCDC, yn parhau i gydweithio ag adrannau
Cymraeg Ysgol Gyfun Bro Morgannwg er mwyn cynnal a
chynyddu nifer y disgyblion sy’n dymuno dewis Cymraeg
iaith gyntaf Safon Uwch Gyfrannol/Uwch yn CA5. (201417)
Bydd yr ALl hefyd yn targedu cynnydd yn nifer y
myfyrwyr sy’n dewis astudio cwrs llawn TGAU Cymraeg
ail iaith, gan eu hannog i symud ymlaen at Safon Uwch
Gyfrannol/Uwch. (2014-17)
59
Tachwedd 2014
N
2013
2014
U
13
6
UG
13
1
TGAU
1265
133
Cyfanswm Carfan
yn y Garfan cyfrwng
Cymraeg
N
2013
2014
U
13
13
UG
13
5
TGAU 616
(llawn)
627
Canlyniad 6: Darpariaeth cyfrwng Cymraeg i ddysgwyr ag Anghenion Dysgu Ychwanegol
A. Amcan
6.1
Gwella darpariaeth
Anghenion Dysgu
Ychwanegol (ADY)
cyfrwng Cymraeg
C. Amserlen
cynlluniau’r
dyfodol
B. Sefyllfa bresennol
(Cwestiynau i’w hateb)
Perfformiad Presennol
Mae’r Awdurdod yn gwneud pob ymdrech i gynnig
darpariaeth cyfrwng Cymraeg briodol i ddisgyblion ag
anghenion ychwanegol. Mae gan bob ysgol gynradd
cyfrwng Cymraeg, ac Ysgol Gyfun Bro Morgannwg,
gydlynwyr anghenion addysgol arbennig (CAAA) dynodedig
sy’n cael cymorth gan Wasanaeth Cymorth i Ddisgyblion y
Fro a gan y Gwasanaeth Gwella Ysgolion. Mae’r
Gwasanaeth Cymorth i Ddisgyblion yn cyflogi amrywiaeth o
staff dwyieithog: Seicolegydd Addysg, Athrawon Arbenigol
(Anawsterau Dysgu), Athro Cymorth Ymddygiad Cynradd ac
Athro Arbenigol ar gyfer nam ar y golwg. Mae’r Prif
Swyddog Cynhwysiant presennol hefyd yn siaradwr
Cymraeg. Mae’r athro arbenigol yn y ganolfan adnoddau
uwchradd ar gyfer Nam ar y Clyw yn siaradwr Cymraeg.
Hyd yn hyn, drwy gydweithio, mae’r ALl wedi sicrhau
gwasanaethau Seicolegwyr Addysgol sy’n siarad Cymraeg
ac mae ganddynt Gytundeb Lefel Gwasanaeth ag ALl Peny-bont ar Ogwr i ddarparu Swyddog Lles Addysg sy’n siarad
Cymraeg. Fel arall, byddai’r Awdurdod yn ceisio cydweithio
ag awdurdodau cyfagos i sicrhau ystod lawn o wasanaethau
cyfrwng Cymraeg.
Mae cymorth pontio cyfrwng Cymraeg wedi’i ailsefydlu drwy
60
Adolygu’r
ddarpariaeth
arbenigol cyfrwng
Cymraeg yn
flynyddol
D. Adroddiad ar yr
hyn a gyflawnwyd
gyfrwng gweithiwr ieuenctid sy’n siarad Cymraeg wedi’i leoli
yn Ysgol Bro Morgannwg.
Mae atgyfeiriadau plant mewn meithrinfeydd cyfrwng
Cymraeg â nam lleferydd, iaith a chyfathrebu’n cael eu
gwneud yn uniongyrchol i Ymddiriedolaeth Gwasanaeth
Iechyd Gwladol Caerdydd a’r Fro, sy’n gallu cynnal
asesiadau cyfrwng Cymraeg.
Ar hyn o bryd, mae’r Fro’n cyflogi Swyddog Lles Addysg o
Gyngor Pen-y-bont ar Ogwr yn rhan-amser gan rannu’r
costau.
Mae ysgolion yn gallu cysylltu’n uniongyrchol â phersonél
gwasanaeth priodol yn y Fro. Caiff ceisiadau gan ysgolion
neu deuluoedd Cymraeg am asesiad statudol eu hanfon i’r
Gwasanaeth Gwella Ysgolion a Chynhwysiant. Caiff y rhain
eu hystyried yr un fath â phob cais arall, drwy ystyried y
difrifoldeb ac ymateb Gweithredu gan yr Ysgol a Mwy i’r
ymyriad.
Mae’r Awdurdod yn cadw Cytundeb Lefel Gwasanaeth â
Phrosiect Cynghori ar Anghenion Arbennig (PCAA) Cymru,
a gall rhieni ofyn am wasanaeth drwy gyfrwng y Gymraeg.
Ymarferwyr Cymorth Dysgu
Mae ysgolion cyfrwng Cymraeg yn recriwtio YCD sy’n siarad
Cymraeg. Mae modd gwneud cais am hyfforddiant
cysylltiedig a gellir ei ddarparu gan Athro Arbenigol,
Seicolegydd Addysgol, Athro Plant â Nam ar eu Golwg ac
Athro Cymorth Ymddygiad Cynradd Dwyieithog. Caiff staff
ysgolion cyfrwng Cymraeg eu gwahodd a’u cynnwys ym
61
mhob gweithgaredd hyfforddi sy’n ymwneud ag AAA ac
YCD.
Os oes angen cymorth 1:1, bydd yr ALl yn cydweithio ag
ysgolion i’w ddarparu drwy gyfrwng y Gymraeg yn ôl y
gofyn.
Cod Ymarfer AAA Cymru - 2002
Mae’r Awdurdod yn cydymffurfio â’r cod ymarfer AAA drwy
gynnig gohebiaeth, cyngor, asesiadau a’r ymyriad drwy
gyfrwng y Gymraeg os yw’r adnoddau a’r cyllid ar gael.
Maent yn sicrhau bod y gwasanaethau cymorth allanol, o
ran cyngor i rieni plant ag AAA, sy’n cael eu caffael drwy
gyswllt neu CLG, ar gael drwy gyfrwng y Gymraeg. Bydd
gwasanaeth cyfieithu’r Awdurdod yn cyfieithu dogfennau i
Gymraeg.
Mae’r Awdurdod yn dynodi bod gallu siarad Cymraeg yn
elfen ddymunol ar gyfer swyddi a hysbysebir. Ystyrir nodi
bod hyn yn ofyniad hanfodol yn ôl yr angen. Mae
cysylltiadau wedi’u sefydlu ag awdurdodau cyfagos i gaffael
personél sy’n siarad Cymraeg a gwasanaethau Cymraeg.
Mae hyn yn wir ar hyn o bryd am y Gwasanaeth Seicoleg
Addysg a’r Gwasanaeth Lles Addysg. Mae gan yr
Awdurdod raglen barhaus i ddysgwyr Cymraeg a ddarperir
gan Adran Cydraddoldeb y Cyngor ac sydd ar gael i’r holl
staff.
Mae’r Awdurdod yn cynnig darpariaeth gynhwysol i AAA
Cymraeg ac nid yw’n cadw darpariaeth AAA cyfrwng
Cymraeg ar wahân. Ystyrir darpariaeth benodol i bob
plentyn fesul achos unigol i sicrhau y ceir ateb sy’n seiliedig
ar anghenion. Roedd Cronfa Adnoddau wedi’i sefydlu i’r
62
disgyblion â’r anawsterau mwyaf difrifol a chymhleth am
gyfnod byr yn Ysgol Gyfun Bro Morgannwg, ond cafodd ei
chau oherwydd diffyg angen.
Unedau neu Ysgolion Arbennig
Mae’n ddyletswydd ac yn gyfrifoldeb clir ar yr Awdurdod i
hybu a sicrhau cyfle addysgol cyfartal a chynyddu
cynhwysiant cymdeithasol. Maent yn ymdrechu i alluogi pob
plentyn i fynychu’r ysgol brif ffrwd leol cyn belled ag y bo’n
ymarferol bosibl a sicrhau bod eu hanghenion yn cael eu
canfod a’u hasesu’n gywir. Mae’r rhan fwyaf o blant ag AAA
yn mynychu eu hysgol leol sy’n canfod ac yn asesu AAA yn
unol â Chod Ymarfer AAA Cymru. Lle bynnag y bo’n bosibl,
darperir ymyriad i ddisgyblion gan Gweithredu gan yr Ysgol
a Mwy heb fod angen datganiad, boed hyn yn Gymraeg
neu’n Saesneg.
Darpariaeth Cyfrwng Cymraeg
Ystyrir anghenion cyfrwng Cymraeg disgyblion fesul achos
unigol. Os oes angen darpariaeth benodol cyfrwng
Cymraeg, bydd yr Awdurdod yn ceisio cymorth awdurdodau
cyfagos neu’n darparu adnoddau ychwanegol i ddisgyblion
unigol mewn ysgolion arbennig i sicrhau bod cyfran
sylweddol o’r cwricwlwm yn cael ei ddarparu yn Gymraeg.
Bydd yr Awdurdod yn monitro’n agos faint o ddisgyblion
sydd ag AAA ac yn ystyried yr angen i ddatblygu’r adnoddau
a ddarperir i ddiwallu’r angen hwn neu’n asesu’r
ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg sydd ar gael o fewn y
Consortiwm.
Mae dadansoddiad parhaus o blant a phobl ifanc ag
63
Anghenion Addysgol Arbennig mewn ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn dynodi nad oes angen Cronfa Adnoddau ar hyn
o bryd.
Lleoliadau Preswyl
Tachwedd 2014
Mae’r Cyngor yn cynnal dwy ysgol arbennig breswyl. Nid
oes cais wedi’i wneud am leoliad preswyl cyfrwng Cymraeg
hyd yn hyn. Pe bai’r sefyllfa hon yn codi, byddent yn chwilio
am leoliad priodol y tu allan i’r Fro.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Sicrhau bod rhaglen hyfforddiant briodol yn cael ei darparu i
bob CAAA mewn lleoliadau cyfrwng Cymraeg.
Gwneud mwy i ddatblygu arferion gweithio ar y cyd i sicrhau
bod gwasanaethau arbenigol ar gael ym mhob maes AAA.
Sicrhau y cedwir y gallu i ddarparu hyfforddiant dwyieithog.
Parhau i sicrhau bod gohebiaeth, cyngor ac asesiadau’n
cael eu darparu drwy gyfrwng y Gymraeg.
Parhau i ganfod Anghenion Addysgol Arbennig plant a
phobl ifanc mewn darpariaeth cyfrwng Cymraeg yn gywir er
mwyn sicrhau cymorth priodol.
Monitro’r ddarpariaeth i blant a phobl ifanc ag AAA cymhleth
yn agos.
64
Mae'r Gwasanaeth
Cynhwysiant yn
cynnal rhaglen
gynhwysfawr iawn o
hyfforddiant ar gyfer
pob agwedd ar ADY.
Adolygu bob tymor Fodd bynnag, mae
i ganfod faint o
nifer o ymyriadau
hyfforddiant sydd ei masgynyrchedig yn
angen
tueddu i fod yn
Saesneg – caiff rhai
eu datblygu trwy
gyfrwng y Gymraeg,
ond ychydig iawn o'u
cymharu â'r rhai
Saesneg.
Ceir nifer o arferion
gwaith ar y cyd sydd
wedi cael amrediad o
lwyddiant. Mae'r
cyswllt rhwng y
gwasanaeth Seicoleg
Addysg (SA) a Pheny-bont ar Ogwr wedi
bod yn gadarnhaol,
fodd bynnag, mae'r
gwaith gyda'r
Gwasanaeth Lles
Addysg (GllA) wedi
wynebu sialensiau.
Bydd y Gwasanaeth
yn parhau i weithio
gyda phartneriaid.
Mae'r gwasanaeth yn
gallu cynnig cyngor a
gwasanaeth asesu
trwy gyfrwng y
Gymraeg ac mae
Panel y Gronfa
Anghenion
Ychwanegol (CAY)
gyda Phenaethiaid yn
rheoli'r gronfa, yn
cynnwys
cynrychiolaeth o grŵp
clwstwr yr Ysgolion
Cyfrwng Cymraeg.
Caiff y ddarpariaeth
ei monitro yn ofalus
ar gyfer pobl ifanc y
mae ganddynt ADY
cymhleth, er mwyn
rhagweld yr
anghenion yn y
dyfodol.
65
Canlyniad 7: Cynllunio’r gweithlu a Datblygiad Proffesiynol Parhaus
A. Amcan
7.1
Sicrhau bod digon o
ymarferwyr i ddarparu
addysg cyfrwng
Cymraeg
B. Sefyllfa bresennol
(Cwestiynau i’w hateb)
C. Amserlen
cynlluniau’r dyfodol
D. Adroddiad ar
yr hyn a
gyflawnwyd
Nid oedd dim swyddi addysgu heb eu llenwi yn yr ysgolion
cynradd cyfrwng Cymraeg ar ddechrau mis Medi 2012
Roedd un swydd addysgu heb ei llenwi yn ein hysgol
Uwchradd cyfrwng Cymraeg ym mis Ionawr 2013.
Nid oedd dim swyddi addysgu heb eu llenwi i addysgu
Cymraeg Ail Iaith mewn ysgolion uwchradd cyfrwng
Saesneg ar ddechrau mis Medi 2012
Nid oedd dim swyddi cynorthwy-ydd dosbarth heb eu llenwi i
weithio drwy gyfrwng y Gymraeg ar ddechrau mis Medi
2013. Fodd bynnag, mae rhai materion wedi’u codi ynglŷn â
sgiliau iaith canran bach o ddeiliaid swyddi amser llawn a
rhan-amser. Mae’r ysgolion yn targedu unigolion ac yn
darparu hyfforddiant priodol i godi safonau Llefaredd
Mae swyddogion o’r Gwasanaeth Addysg yn cydweithio’n
agos â gwasanaeth AD yr ALl a GACCCDC i gefnogi pob
penodiad uwch arweinydd yn ein hysgolion cyfrwng
Cymraeg. Mae cyrff llywodraethu ysgolion a phrifathrawon
yn cydweithio â’r ALl i gydymffurfio â Chynllun Iaith
Gymraeg y Cyngor wrth hysbysebu swyddi ymarferwyr i
gynorthwyo addysgu cyfrwng Cymraeg.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bydd yr ALl yn parhau i gydweithio â’r canlynol:
Nid oes cynnydd
66








prifathrawon i sicrhau bod digon o ymarferwyr i ddarparu
addysg cyfrwng Cymraeg; a
chyrff llywodraethu i sicrhau eu bod yn cydymffurfio â
chynllun iaith Gymraeg a pholisi recriwtio’r Cyngor wrth
hysbysebu swyddi ymarferwyr i gynorthwyo addysgu
cyfrwng Cymraeg.
Parhau i gydweithio â GACCCDC a’n cydweithwyr o’r
rhanbarthau i hyrwyddo cyrsiau arweinyddiaeth ganol
drwy’r sector cyfrwng Cymraeg i gyd.
Mynd ati i hyrwyddo cyrsiau CPCP a chyrsiau arwain
ymysg arweinwyr canol a dirprwy brifathrawon mewn
ysgolion cyfrwng Cymraeg.
Cydweithio â’r ysgolion i sicrhau eu bod yn meithrin gallu
i gynyddu sgiliau arweinwyr posibl y dyfodol.
Mynd ati i ymgysylltu â HCA i sicrhau bod anghenion ein
hysgolion uwchradd yn cael eu diwallu o ran prinder
athrawon arbenigol ar gyfer mathemateg, gwyddoniaeth,
Almaeneg a Saesneg.
Sicrhau bod pob cynorthwy-ydd addysgu newydd yn
ymarferwr ieithyddol medrus.
Parhau i gefnogi cyfleoedd hyfforddi i ddatblygu sgiliau
ieithyddol cynorthwywyr ystafell ddosbarth
67
penodol i'w
adrodd, fodd
bynnag, mae
gwaith yn cael ei
wneud er mwyn
sicrhau bod
darpar arweinwyr
yn cael eu nodi yn
gynnar, eu bod yn
cael gwasanaeth
mentora priodol
a'u bod yn dilyn
llwybr cymhwyso
priodol.
Mae'r awdurdod
lleol yn
cydweithio'n agos
gyda phrosiectau
darpar arweinwyr,
sy'n bodloni'r
anghenion o ran
arweinyddiaeth
mewn ysgolion yn
yr hinsawdd
bresennol. Fodd
bynnag, ceir her
barhaus o ran y
detholiad
cyfyngedig o
ymgeiswyr i fod
yn ddirprwyon ac
7.2
Gwella sgiliau
ieithyddol ymarferwyr.
Gwella sgiliau
methodolegol
ymarferwyr.
yn benaethiaid, y
mae'r olaf o
ganlyniad i ddiffyg
o ran ymgeiswyr
sy'n cael eu
derbyn ar
achrediad CPCP.
Tachwedd 2014
A ydych wedi cynnal archwiliad o sgiliau ieithyddol y
gweithlu addysgu presennol yn eich awdurdod? Os do,
ar ba sail y cafodd Sgiliau Ieithyddol eu diffinio? Ai
canlyniadau’r ymarfer hwnnw oedd sail eich rhaglenni
TDP?
Mae Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg yn
diweddaru data
ynghylch sgiliau
Cymraeg staff yn
ystod eu cyfarfod
blynyddol
cychwynnol
gydag Arweinwyr
Pwnc Cymraeg
yn eu hysgolion.
Perfformiad Presennol
Cwblhaodd y Swyddogion Cymraeg mewn Addysg
archwiliad o sgiliau iaith yn ystod 2011-12. Roedd yr
archwiliad yn canolbwyntio ar achrediad iaith athrawon a’u
presenoldeb ar gyrsiau iaith a ddarparwyd gan yr ALl.
Canfu’r archwiliad fod angen parhau i ddarparu hyfforddiant
ieithyddol fel rhan o raglen TDP GACCCDC.
Fel y nodwyd yng nghanllawiau’r Grant Cymraeg mewn
Addysg (GCA) ar gyfer 2013-14, roedd disgwyl i bob
consortiwm gynnal adolygiad o sgiliau Cymraeg staff
addysgu yn ystod y flwyddyn fel rhan o waith y Grant.
Bwriad yr adolygiad hwn oedd casglu gwybodaeth gyson ar
lefel genedlaethol er mwyn gwella prosesau cynllunio a
thargedu rhaglenni hyfforddiant a chymorth yn y dyfodol.
Roedd yr adolygiad yn cynnwys yr ymarferwyr canlynol:
68
Gwneud mwy i wella
sgiliau iaith a
methodoleg
ymarferwyr mewn
ysgolion cyfrwng
Saesneg yn ystod
2014-17, fel y nodwyd
yn yr archwiliad.
Cynhaliwyd
hyfforddiant
Gloywi Iaith yn
ystod y flwyddyn,
gan dargedu staff
cyfrwng Cymraeg
y mae angen
iddynt wella'u
sgiliau ieithyddol
Cymraeg. Mae'r


hyfforddiant ar
gael dros 7
wythnos. Yn
ogystal, cynigir yr
hyfforddiant i
gynorthwywyr
addysgu.
Athrawon a chynorthwywyr addysgu mewn ysgolion
cynradd (cyfrwng Cymraeg a Saesneg)
Athrawon a chynorthwywyr addysgu mewn ysgolion
uwchradd (cyfrwng Cymraeg / dwyieithog yn unig)
Paratowyd holiadur (ynghyd â disgrifwyr lefel sgiliau iaith) ar
gyfer yr adolygiad hwn er mwyn casglu gwybodaeth am
sgiliau Cymraeg ymarferwyr yn ogystal â’u hanghenion
hyfforddiant. Gofynnwyd i benaethiaid lenwi’r holiadur ar ran
eu staff, gan ddyrannu pob ymarferwr i un o’r categorïau a
roddwyd. Dychwelwyd holiaduron gan dros 90% o ysgolion
GACCCDC.



Cynlluniau hunanwerthuso, gwella a phontio ysgolion;
Data perfformiad Cyfnod Sylfaen, CA2 a CA3;
Adroddiadau arolygu (ALl ac ysgolion) a chyhoeddiadau
Estyn.
(2013-2015)
Bydd Swyddogion Cymraeg mewn Addysg, drwy
gyfrwng y gweithgareddau canlynol,
 yn gweithio mewn partneriaeth er mwyn codi safonau
dysgu ac addysgu Cymraeg (ail iaith) yn ysgolion
meithrin, cynradd ac uwchradd cyfrwng Saesneg y pum
awdurdod yn GACCCDC;
 yn darparu rhaglen wedi’i threfnu o gymorth a her
cwricwlwm i’r ysgolion uchod er mwyn datblygu sgiliau
ymarferwyr ymhellach a chynyddu gallu ysgolion i
ddarparu addysgu a dysgu llythrennedd cyfrwng
Cymraeg o safon uchel.
Gwella sgiliau
methodoleg y Cam
Gweithredu a
Gynlluniwyd Cymraeg
ail iaith
I ganfod anghenion
hyfforddiant
methodoleg addysgwyr
1. cynllunio a chyflwyno rhaglen gymorth wedi’i thargedu yn mewn ysgolion cyfrwng
69
2.
3.
4.
5.
6.
seiliedig ar ddadansoddiad o ddata perfformiad er mwyn
bodloni anghenion yr ysgol, yr ALl a’r consortiwm sydd
wedi’u blaenoriaethu, gan gynnwys cynorthwyo
ymarferwyr sy’n gyfrifol am addysgu dysgwyr ag
anghenion dysgu ychwanegol (ADY).
cyfrannu fel y bo’n briodol at ddatblygu a chyflwyno
rhaglen o ddatblygiad proffesiynol parhaus, gan gynnwys
gwaith cymunedau dysgu proffesiynol, er mwyn gwella’r
ddarpariaeth mewn ysgolion a chyfrannu at godi
safonau.
cryfhau parhad iaith ar draws cyfnodau allweddol a
rhyngddynt (Cyfnod Sylfaen / CA2 / CA3 / CA4) drwy
hyrwyddo trefniadau pontio.
darparu mentoriaeth i ymarferwyr sydd wedi cwblhau
cyrsiau hyfforddiant iaith y Cynllun Sabothol.
cynorthwyo ysgolion i ddatblygu dibynadwyedd a
dilysrwydd asesiadau athrawon drwy rannu arferion
gorau mewn gwaith safoni clystyrau.
cynorthwyo ysgolion i annog eu dysgwyr i ddefnyddio
Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth.
Bydd RhDAY GACCCDC yn darparu rhaglen hyfforddiant
ieithyddol estynedig i athrawon, a bydd eu hysgolion yn
gallu defnyddio cyllid GCA wedi’i ddirprwyo i dalu amdani.
Bydd yn cynnwys yr elfennau canlynol:
Cymraeg ail iaith - Cynradd


Datblygu sgiliau / methodoleg Cymraeg dwys i
ymarferwyr
Cyrsiau dwys 5, 10 a 15 diwrnod wedi’u targedu at dair
lefel gallu, i gynyddu nifer yr athrawon â digon o grap ar
70
Cymraeg, dylai’r ALl
barhau i fonitro a
gwerthuso safonau ac
ansawdd y
ddarpariaeth, drwy
ddadansoddi data
adroddiadau arolygu
Estyn a gwybodaeth a
geir o Raglen Adolygu
a Datblygu yr ALl.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â
GACCCDC, yn sicrhau
bod y Grant Cymraeg
mewn Addysg (GCA)
yn cael ei ddefnyddio’n
effeithiol i sicrhau bod
digon o Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg i ddarparu
hyfforddiant penodol a
chymorth mentora i
athrawon mewn
ysgolion cynradd ac
uwchradd cyfrwng
Cymraeg, er mwyn
gwella eu methodoleg.
Bydd yr ALl /
GACCCDC yn gweithio
mewn partneriaeth i
sicrhau eu bod yn
Gymraeg i’w haddysgu fel pwnc ail iaith i ddisgyblion o’r cynllunio’n strategol
Cyfnod Sylfaen hyd at ddiwedd Cyfnod Allweddol 2
sut i ddefnyddio grant
GCA. Bydd y
 Cyrsiau dilynol i’r rhai sy’n bresennol.
dystiolaeth a ystyrir yn
Meini prawf ar gyfer targedu ysgolion i dderbyn cyrsiau cynnwys y canlynol:
Cymraeg dwys:
 Asesiadau sylfaenol Swyddogion Cymraeg mewn  Adroddiadau
perfformiad
Addysg
blynyddol ysgolion;
 Canlyniadau asesiadau athrawon Cymraeg ail iaith CA2
 Adroddiadau
 Adroddiadau arolygu ESTYN
monitro ysgol gyfan
 Ceisiadau gan ysgolion unigol
a phynciau;
 Cronfa ddata o sgiliau Cymraeg athrawon
ymarferwyr
mewn
 Swyddogaeth a chyfrifoldebau arweinydd y cwricwlwm
ysgolion cyfrwng
Cymraeg ail iaith
Cymraeg yn ystod
 Asesu Cymraeg ail iaith (pecyn)
 Datblygu proffiliau dysgwyr Cymraeg ail iaith ar draws 2014-2017, fel y’u
nodwyd drwy fonitro a
CA2/3
gwerthuso safonau.
 Datblygu sgiliau darllen Cymraeg ail iaith CA2
 Datblygu Cymraeg / dwyieithrwydd ar draws y
cwricwlwm (pecyn)
 Datblygu Cymraeg / dwyieithrwydd i Brifathrawon
 Defnyddio TGCh wrth ddatblygu Cymraeg ail iaith, gan
gynnwys defnyddio’r iPad i ddysgu ac addysgu a
datblygu HWB (llwyfan dysgu digidol newydd i bob
sefydliad addysg 3-19 yng Nghymru)
 Cymraeg ail iaith mewn ysgolion arbennig
 Y Pod Antur
 Datblygu Cymraeg y tu allan i’r ystafell ddosbarth –
canolfan Urdd Gobaith Cymru Canolfan Mileniwm Cymru
71
Cymraeg ail iaith - Uwchradd
Tachwedd 2014





Fforwm
Penaethiaid
Adran y Gymraeg
mewn ysgolion
uwchradd ailiaith- Sefydlwyd
fforwm ar gyfer
Penaethiaid
Adran o adrannau
Cymraeg mewn
ysgolion
uwchradd ar
draws ALlau yn y
Consortiwm. Y
nod yw datblygu
deunydd newydd
a rhannu'r arfer
da sy'n bodoli
eisoes. Bydd y
grŵp hwn yn
canolbwyntio ar y
pontio rhwng CA2
a CA3.
Datblygu sgiliau Cymraeg i ymarferwyr (gloywi iaith)
Methodoleg addysgu Cymraeg ail iaith
Datblygu Cymraeg i Gynorthwywyr Addysgu
Datblygu Cymraeg / dwyieithrwydd i Brifathrawon
Datblygu proffiliau dysgwyr Cymraeg ail iaith ar draws
CA2/3
 Defnyddio TGCh wrth ddatblygu Cymraeg, gan gynnwys
defnyddio’r iPad i ddysgu ac addysgu a datblygu HWB
 Datblygu Cymraeg / dwyieithrwydd ar draws y
cwricwlwm (pecyn)
 Swyddogaeth a chyfrifoldebau arweinydd y cwricwlwm
Cymraeg ail iaith
(2014-17)
Sut y byddwch yn canfod anghenion gwell hyfforddiant
methodoleg i bobl sy’n addysgu mewn ysgolion cyfrwng
Cymraeg?
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
I ganfod anghenion hyfforddiant methodoleg addysgwyr
mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg, dylai’r ALl barhau i fonitro
a gwerthuso safonau ac ansawdd y ddarpariaeth, drwy
ddadansoddi data adroddiadau arolygu Estyn a gwybodaeth
a geir o Raglen Adolygu a Datblygu yr ALl.
(2014-17)
Bydd yr ALl, ar y cyd â GACCCDC, yn sicrhau bod y Grant
Cymraeg mewn Addysg (GCA) yn cael ei ddefnyddio’n
effeithiol i sicrhau bod digon o Swyddogion Cymraeg mewn
72
Fforwm
Penaethiaid
Adran y Gymraeg
mewn ysgolion
Cyfrwng
Cymraeg-
Addysg i ddarparu hyfforddiant penodol a chymorth mentora
i athrawon mewn ysgolion cynradd ac uwchradd cyfrwng
Cymraeg, er mwyn gwella eu methodoleg. Bydd yr ALl /
GACCCDC yn gweithio mewn partneriaeth i sicrhau eu bod
yn cynllunio’n strategol sut i ddefnyddio grant GCA. Bydd y
dystiolaeth a ystyrir yn cynnwys y canlynol:





Adroddiadau perfformiad blynyddol ysgolion;
Adroddiadau monitro ysgol gyfan a phynciau;
Cynlluniau hunanwerthuso, gwella a phontio ysgolion;
Data perfformiad Cyfnod Sylfaen, CA2 a CA3;
Adroddiadau arolygu (ALl ac ysgolion) a chyhoeddiadau
Estyn.
(2013-17)
Bydd Swyddogion Cymraeg mewn Addysg, drwy
gyfrwng y gweithgareddau canlynol,
 yn gweithio mewn partneriaeth er mwyn codi safonau
dysgu ac addysgu Cymraeg (iaith gyntaf) yn ysgolion
meithrin, cynradd ac uwchradd cyfrwng Cymraeg y pum
awdurdod yn GACCCDC;
 yn darparu rhaglen wedi’i threfnu o gymorth a her
cwricwlwm i’r ysgolion uchod er mwyn datblygu sgiliau
ymarferwyr ymhellach a chynyddu gallu ysgolion i
ddarparu addysgu a dysgu llythrennedd cyfrwng
Cymraeg o safon uchel.
1. Cynllunio a chyflwyno rhaglen gymorth wedi’i thargedu
yn seiliedig ar ddadansoddi data perfformiad ysgolion er
mwyn bodloni anghenion llythrennedd cyfrwng Cymraeg
yr ysgolion wedi’u blaenoriaethu, yr ALl a’r consortiwm,
gan gynnwys cynorthwyo ymarferwyr sy’n gyfrifol am
73
Sefydlwyd fforwm
ar gyfer
Penaethiaid
Adran o adrannau
Cymraeg mewn
ysgolion
uwchradd cyfrwng
Cymraeg ar
draws ALlau yn y
Consortiwm. Y
nod yw datblygu
deunydd newydd
a rhannu'r arfer
da sy'n bodoli
eisoes. Bydd y
grŵp hwn yn
canolbwyntio ar y
fanyleb TGAU
newydd, gan
ganolbwyntio yn y
lle cyntaf ar
ddatblygu
deunydd yn
arddull Pisa ar
gyfer CA3
Blwyddyn 9.
Penodi
Cynghorydd ar
gyfer Cymwys am
Oes – prosiect
Cymraeg – gan
weithio ar draws
2.
3.
4.
5.
6.
7.
addysgu dysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol
(ADY).
Cyfrannu fel y bo’n briodol at ddatblygu a chyflwyno
rhaglen o ddatblygiad proffesiynol parhaus, gan gynnwys
gwaith cymunedau dysgu proffesiynol, er mwyn gwella
methodoleg dysgu ac addysgu llythrennedd Gymraeg /
cyfrwng Cymraeg ar draws y cwricwlwm.
Cryfhau parhad iaith ar draws cyfnodau allweddol a
rhyngddynt (Cyfnod Sylfaen / CA2 / CA3 / CA4) drwy
hyrwyddo trefniadau pontio.
Cynorthwyo gwelliant mewn prosiectau trochi hwyr
parhaus (Caerdydd)
Gwella sgiliau iaith ymarferwyr cyfrwng Cymraeg a
darparu cymorth wedi’i dargedu a mentoriaeth i
ymarferwyr sydd wedi cwblhau cyrsiau hyfforddiant iaith
y Cynllun Sabothol.
Cynorthwyo ysgolion i ddatblygu dibynadwyedd a
dilysrwydd asesiadau athrawon drwy rannu arferion
gorau mewn gwaith safoni clystyrau.
Cynorthwyo ysgolion i ddatblygu defnydd o’r Gymraeg yn
anffurfiol mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg ac annog
disgyblion i ddefnyddio’r Gymraeg y tu allan i’r ystafell
ddosbarth.
Sut y byddwch yn cynllunio rhaglen TDP Gymraeg a
chyfrwng Cymraeg wedi’i thargedu mewn partneriaeth
ag eraill? Sut y byddwch yn defnyddio Cydlynwyr y
Consortiwm Cymraeg yn strategol?
Sut y byddwch yn sicrhau bod y Swyddogion Cymraeg
mewn Addysg yn cael eu defnyddio’n strategol ar gyfer
hyfforddiant a mentora?
74
consortia eraill –
EAS.
Gwneud mwy i wella
sgiliau methodoleg
ymarferwyr mewn
ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn ystod
2014-2017, fel y’u
nodwyd drwy fonitro a
gwerthuso safonau.
Bydd Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg yn nodi'r
ysgolion y
byddant yn cael
eu targedu er
mwyn cael
cymorth. Bydd
data RAG sydd ar
gael ar gyfer pob
ysgol yn cael ei
drefnu yn
glystyrau ar sail y
rhai sy'n bwydo
ysgol uwchradd
cyfrwng Saesneg
benodol.
Mae Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg wedi
darparu
hyfforddiant am y
rhaglenni a
restrwyd yn y
perfformiad
presennol, a
chomisiynwyd
darparwyr allanol
Perfformiad Presennol
Ers mis Medi 2012, mae GACCCDC wedi bod yn gyfrifol am
ddarparu rhaglen TDP effeithiol ar draws y pum ALl sy’n
rhan ohono. Ar adeg sefydlu GACCCDC, roedd darpariaeth
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg wedi cael ei hadolygu
ac mae eu swyddogaeth wedi esblygu er mwyn herio’r
safonau y mae ysgolion yn eu cyflawni a rhoi hyfforddiant a
mentoriaeth addas i addysgwyr a chynorthwywyr cymorth
dysgu.
Mae uwch swyddog Cymraeg mewn Addysg yn rheolwr
llinell i’r Swyddogion Cymraeg mewn Addysg. Nodau’r tîm
hwn yw:
 codi safonau cyrhaeddiad Cymraeg iaith gyntaf ac ail
iaith;
 gwella gallu ysgolion i ddarparu addysgu a dysgu
Cymraeg o safon uchel; a
 gwella strategaethau a methodoleg addysgu iaith gyntaf
ac ail iaith.
Yn unol ag anghenion a nodir gan ysgolion, darperir cyrsiau
i addysgwyr Cymraeg iaith gyntaf cynradd ac uwchradd i
gynorthwyo’r gwaith o ddatblygu eu sgiliau Cymraeg.
Darperir gweithgareddau gan RhDAY (GACCCDC) a bydd y
rhain ar gael i ysgolion drwy ddefnyddio cyllid GCA wedi’i
ddirprwyo:
Cymraeg iaith gyntaf – Cynradd / Uwchradd

Y
Fframwaith
–
Llythrennedd
75
gweithgareddau
i ddarparu
rhaglenni penodol
– Tric a Chlic,
Geirio Gwych ar
gyfer ysgolion
cyfrwng Cymraeg.
Tachwedd 2014
Anfonir holiadur
at bob ysgol er
mwyn gwerthuso'r
cymorth a
roddwyd gan y
Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg ac er
mwyn asesu'r
effaith ar safonau.







cysylltiedig gan gynnwys y profion llythrennedd
Llythrennedd ar draws y cwricwlwm
Datblygu sgiliau Cymraeg – siarad a gwrando, darllen ac
ysgrifennu (pecyn)
‘Symud o Lefel 4 i 5’ – gwneud cynnydd ar draws y
cyfnodau allweddol
Datblygu sgiliau Cymraeg i ymarferwyr (gloywi iaith)
Swyddogaeth a chyfrifoldebau arweinydd y cwricwlwm
Cymraeg
Asesu, gan gynnwys datblygu proffiliau dysgwyr
Cymraeg ar draws CA2/3
Defnyddio TGCh wrth ddatblygu Cymraeg, gan gynnwys
defnyddio’r iPad i ddysgu ac addysgu a datblygu HWB
Sut y byddwch yn defnyddio’r rhaglen TDP i godi
safonau llythrennedd/llythrennedd ddeuol?
Faint o Gymunedau Dysgu Proffesiynol sy’n ystyried y
gwelliant i Gymraeg (Iaith Gyntaf ac Ail Iaith) ac i
fethodoleg cyfrwng Cymraeg/dwyieithog?
Mae rhaglen TDP sy’n
canolbwyntio ar godi
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
safonau Cymraeg ar
Bydd yr ALl yn gweithio mewn partneriaeth ag ALlau eraill i gael i 100% o ysgolion
sicrhau bod rhaglen TDP GACCCDC yn cynnwys yn ystod 2014-2017
amrywiaeth briodol o weithgareddau hyfforddiant gyda’u
Cymunedau
ffocws ar wella safonau darllen, ysgrifennu, siarad a Sefydlu
Dysgu
Proffesiynol
gwrando Cymraeg ar draws y cwricwlwm.
(CDP) yn yr ALl ac ar
(2014-17)
draws GACCCDC gan
Defnyddir cyllid GCA yn effeithiol i gynorthwyo i sefydlu a ganolbwyntio ar wneud
datblygu Cymunedau Dysgu Proffesiynol (CDP) mewn mwy i ddatblygu a
ysgolion ac ar sail clystyrau a rhanbarthau i rannu arfer da rhannu arfer da o ran
76
ac ymchwilio i strategaethau addysgu arloesol i gynorthwyo Cymraeg a darpariaeth
i godi safonau llythrennedd Cymraeg.
cyfrwng Cymraeg yn
(2014-17)
ystod 2014-2017.
Bydd yr ALl yn cydweithio a’u partneriaid yn GACCCDC i
ddarparu cymorth i ddatblygu llythrennedd Gymraeg, mewn
cyd-destun iaith gyntaf ac ail iaith, yn unol â pholisïau a
strategaethau newydd Llywodraeth Cymru i wella safonau
llythrennedd. Caiff y gwaith hwn ei arwain a’i gydlynu gan
arweinydd strategol Cymraeg GACCCDC. Bydd yr ALl a
GACCCDC yn sicrhau bod cymorth wedi’i dargedu at yr
ysgolion hynny lle mae’r angen mwyaf o ran safonau
disgyblion a sgiliau athrawon.
(2014-17)
Mae gwasanaeth RhDAY GACCCDC yn darparu cymorth
ychwanegol drwy gyfrwng gwasanaethau cynghori,
ymgynghori a hyfforddi y gall ysgolion eu prynu o’u
hadnoddau dirprwyedig eu hunain, yn unol ag anghenion a
ganfyddir yn eu cynlluniau gwella.
(2014-17)
Bydd yr ALl a GACCCDC yn parhau i esblygu a datblygu’r
gwasanaeth presennol fel y gall wneud y canlynol:
 cefnogi ysgolion yn unol â’u hanghenion unigol;
 cynghori ysgolion unigol drwy gyfrwng trafodaethau ag
aelodau staff allweddol am strategaethau i godi safonau
Cymraeg ail iaith a sgiliau llythrennedd;
 canolbwyntio ar hyfforddi a mentora yn yr ystafell
ddosbarth e.e. drwy gyfrwng gwersi enghreifftiol ac
addysgu tîm;
 mentora ymarferwyr ystafell ddosbarth;
77
Cymorth wedi’i
dargedu’n cael effaith
gadarnhaol ac yn codi
safonau Cymraeg iaith
gyntaf ac ail iaith yn
ystod 2014-2017
(gweler y targedau).


monitro darpariaeth ac adolygu cynnydd disgyblion;
gwerthuso darpariaeth gwersi a chynnig cyngor a
chymorth;
 llunio adroddiadau am safonau disgyblion a darpariaeth
ysgolion.
(2014-17)
Bydd darpariaeth GACCCDC hefyd yn sicrhau y gellir
targedu cymorth ychwanegol yn briodol, yn seiliedig ar y
canlynol:
 safonau cyrhaeddiad disgyblion;
 sgiliau iaith ymarferwyr ystafell ddosbarth;
 presenoldeb Athrawon Newydd Gymhwyso (ANG) ac
arweinwyr pwnc newydd;
 effeithiolrwydd cynllunio darpariaeth ar gyfer Cymraeg;
 pontio CA2-3 a rhannu data.
(2014-17)
Bydd arweinydd Cymraeg strategol GACCCDC yn monitro’r
cymorth a roddir gan y Tîm Cymraeg mewn Addysg, yn ei
werthuso ac yn llunio adroddiadau amdano.
(2014-17)
Beth yw eich cynllun i gynorthwyo athrawon yn eich
awdurdod lleol i gofrestru’n strategol ac yn systematig
ar gyrsiau Cynllun Sabothol Cymraeg Llywodraeth
Cymru (pob lefel)?
Perfformiad Presennol
Mae’r ALl wedi cydweithio’n agos â gweinyddwyr Cynllun
Sabothol Cymraeg Llywodraeth Cymru ym Mhrifysgol
78
Caerdydd i dargedu athrawon a chynorthwywyr addysgu yn
ysgolion cyfrwng Cymraeg a Saesneg Bro Morgannwg a
fyddai’n elwa o ddilyn y cyrsiau ac sy’n awyddus i wneud
hynny. Mae’r ddarpariaeth hyd yn hyn wedi cael effaith
gadarnhaol iawn ar ysgolion ac mae wedi bod yn gyfrwng
pwysig i godi safonau a hyder unigolion wrth ddarparu
cyrsiau Cymraeg, a hynny fel iaith gyntaf ac fel ail iaith.
Yn ogystal â hyn, mae tîm Swyddogion Cymraeg mewn
Addysg GACCCDC yn ymgynghori â Llywodraeth Cymru ac
yn cydweithio’n agos â hwy ar y Cynllun Sabothol ac mae
pob ysgol wedi cael gwybod am y cyfle hwn.
Ym maes Addysg Bellach, cychwynnodd Pencampwr
Dwyieithrwydd Coleg Caerdydd a’r Fro raglen o
ddigwyddiadau cymdeithasol i gynorthwyo’r bobl a oedd yn
mynychu’r Cynllun Sabothol. Bu un aelod o staff CCAF yn
mynychu’r Cynllun Sabothol yn 2012. Mae aelodau o staff
addysgu CCAF wedi cael hyfforddiant arbenigol ym maes
Methodoleg Ddwyieithog gan Sgiliaith. Mae un aelod o staff
CCAF wrthi’n astudio modiwl M.A. Methodoleg Ddwyieithog
ac mae un arall wedi cwblhau Dyfarniad Aseswr a Gwiriwr
drwy gyfrwng y Gymraeg
Llenwi cynifer â
phosibl o’r lleoedd
sydd ar gael ar Gynllun
Sabothol Llywodraeth
Cymru a darparu
cymorth i bobl sydd
wedi mynychu’r cwrs
yn ystod 2013-15.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bydd yr ALl ac ysgolion yn parhau i gefnogi athrawon sy’n
dymuno mynychu’r rhaglen hyfforddiant sabothol. Bydd y
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg yn canfod ymarferwyr
addas yn flynyddol ac yn eu cyfeirio at y Cynllun Sabothol.
Byddant hefyd yn rhoi cymorth dilynol i ymarferwyr sydd
wedi mynychu’r rhaglen.
Bydd Swyddogion
Cymraeg mewn
Addysg yn
darparu
gwybodaeth,
arweiniad a
79
(2014-17)
Faint o ymarferwyr sydd wedi mynychu cyrsiau
Cymraeg fel rhan o’u cyfnod ymsefydlu/Datblygiad
Proffesiynol Cynnar?
Perfformiad Presennol
Mae’r tabl canlynol yn amlinellu nifer yr ymarferwyr sydd
wedi mynychu cyrsiau Cymraeg a drefnwyd gan RhDAY fel
rhan o’u datblygiad proffesiynol parhaus yn ystod blwyddyn
ariannol 2013-14.
Y Fro
Cynradd
Iaith 1af
yn _
Nifer
Bresennol
Cyfanswm
Y Fro
Iaith 1af
Nifer
yn _
2il Iaith
29
Uwchradd
Iaith 1af
2il Iaith
_
_
2il Iaith
29
Bresennol
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd RhDAY GACCCDC yn parhau i ddarparu hyfforddiant
priodol i gynorthwyo athrawon ANG a DPC.
(2014-17)
I wella sgiliau ieithyddol ymarferwyr, bydd Swyddogion
Cymraeg mewn Addysg GACCCDC yn cynnal archwiliad
ieithyddol blynyddol ar ran yr ALl, ac yn defnyddio’r
archwiliad sgiliau ieithyddol newydd sy’n cael ei ddatblygu
gan Lywodraeth Cymru i’w ddefnyddio yn 2013-14. Bydd
RhDAY yn darparu rhaglen hyfforddiant ieithyddol estynedig
80
chymorth i staff
sydd wedi
mynychu'r
hyfforddiant
Sabothol. Maent
yn cymryd rhan
yn y broses
recriwtio er mwyn
sicrhau bod yr
holl leoedd yn
cael eu llenwi.
i athrawon, a fydd yn cynnwys yr elfennau canlynol:
Cymraeg Ail Iaith
 Cyrsiau dwys 5 a 15 diwrnod wedi’u targedu at dair lefel
gallu, i gynyddu nifer yr athrawon â digon o grap ar
Gymraeg i’w haddysgu fel pwnc ail iaith i ddisgyblion o’r
Cyfnod Sylfaen hyd at ddiwedd Cyfnod Allweddol 2.
 Darparu cyrsiau dilynol.
Cynnydd sylweddol yn
nifer y bobl sy'n
mynychu cyrsiau
Cymraeg yn ystod
2014-2017
Cymraeg Iaith Gyntaf
 Yn unol ag anghenion a nodir gan ysgolion, darperir
cyrsiau i addysgwyr Cymraeg Iaith Gyntaf cynradd ac
uwchradd i gynorthwyo’r gwaith o ddatblygu eu sgiliau
Cymraeg.
(2014-2017)
Sut y byddwch yn canfod beth yw’r anghenion o ran
gwell hyfforddiant ym maes methodoleg i bobl sy’n
addysgu mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg?
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
I ganfod pa hyfforddiant y mae ar addysgwyr mewn ysgolion
cyfrwng Cymraeg ei angen ym maes methodoleg, dylai’r ALl
barhau i fonitro a gwerthuso safonau ac ansawdd y
ddarpariaeth, drwy ddadansoddi data adroddiadau arolygu
Estyn a gwybodaeth a geir o Raglen Adolygu a Datblygu yr
ALl.
(2014-2017)
Mae'r perfformiad
cyfredol yn
parhau hyd yn
hyn.
Bydd yr ALl, ar y cyd â GACCCDC, yn sicrhau bod y Grant
Cymraeg mewn Addysg (GCA) yn cael ei ddefnyddio’n
81
effeithiol i sicrhau bod digon o Swyddogion Cymraeg mewn
Addysg i ddarparu hyfforddiant penodol a chymorth mentora
i athrawon mewn ysgolion cynradd ac uwchradd cyfrwng
Cymraeg, er mwyn gwella eu methodoleg. Bydd yr ALl /
GACCCDC yn gweithio mewn partneriaeth i sicrhau eu bod
yn cynllunio’n strategol sut i ddefnyddio grant GCA. Bydd y
dystiolaeth a ystyrir yn cynnwys y canlynol:





Adroddiadau perfformiad blynyddol ysgolion;
Adroddiadau monitro ysgol gyfan a phynciau;
Cynlluniau hunanwerthuso, gwella a phontio ysgolion;
Data perfformiad Cyfnod Sylfaen, CA2 a CA3;
Adroddiadau arolygu (ALl ac ysgolion) a chyhoeddiadau
Estyn.
(2014-2017)
Sut y byddwch yn cynllunio rhaglen TDP Gymraeg a
chyfrwng Cymraeg wedi’i thargedu mewn partneriaeth
ag eraill? Sut y byddwch yn defnyddio Cydlynwyr y
Consortiwm Cymraeg yn strategol?
Sut y byddwch yn sicrhau bod y Swyddogion Cymraeg
mewn Addysg yn cael eu defnyddio’n strategol ar gyfer
hyfforddiant a mentora?
Perfformiad Presennol
Ers mis Medi 2012, mae GACCCDC wedi bod yn gyfrifol am
ddarparu rhaglen TDP effeithiol ar draws y pum ALl sy’n
rhan ohono. Ar adeg sefydlu GACCCDC, roedd darpariaeth
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg wedi cael ei hadolygu
ac mae eu swyddogaeth wedi esblygu er mwyn herio’r
safonau y mae ysgolion yn eu cyflawni a rhoi hyfforddiant a
82
mentoriaeth addas i addysgwyr a chynorthwywyr cymorth
dysgu.
Mae uwch swyddog Cymraeg mewn Addysg yn rheolwr
llinell i’r Swyddogion Cymraeg mewn Addysg. Nodau’r tîm
hwn yw:
 codi safonau cyrhaeddiad Cymraeg iaith gyntaf ac ail
iaith;
 gwella gallu ysgolion i ddarparu addysgu a dysgu
Cymraeg o safon uchel; a
 Gwella strategaethau a methodoleg addysgu iaith gyntaf
ac ail iaith.
Sut y byddwch yn defnyddio’r rhaglen TDP i godi
safonau llythrennedd/llythrennedd ddeuol?
Faint o Gymunedau Dysgu Proffesiynol sy’n ystyried y
gwelliant i Gymraeg (Iaith Gyntaf ac Ail Iaith) ac i
fethodoleg cyfrwng Cymraeg/dwyieithog?
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bydd yr ALl yn gweithio mewn partneriaeth ag ALlau eraill i
sicrhau bod rhaglen TDP GACCCDC yn cynnwys
amrywiaeth briodol o weithgareddau hyfforddiant gyda’u
pwyslais ar wella safonau darllen, ysgrifennu, siarad a
gwrando Cymraeg ar draws y cwricwlwm. Sefydlwyd dwy
CDP bellach yn y clwstwr cyfrwng Cymraeg yn ystod
2011/12 i fodloni’r angen i godi safonau, cryfhau’r broses
bontio a pharatoi am y profion statudol Cymru gyfan (Mai
2013) mewn dau brif faes:
1. Darllen Cymraeg – Derbyn hyd at flwyddyn 9
2. Rhifedd – cynradd/uwchradd
Mae'r perfformiad
cyfredol yn
parhau hyd yn
hyn.
83
Bydd y rhain yn parhau yn ystod 2013-2017.
Defnyddir cyllid GCA yn effeithiol i gynorthwyo i sefydlu a
datblygu Cymunedau Dysgu Proffesiynol (CDP) mewn
ysgolion ac ar sail clystyrau a rhanbarthau i rannu arfer da
ac ymchwilio i strategaethau addysgu arloesol i gynorthwyo
i godi safonau llythrennedd Cymraeg.
2013-2015
Bydd yr ALl yn cydweithio a’u partneriaid yn GACCCDC i
ddarparu cymorth i ddatblygu llythrennedd Gymraeg, mewn
cyd-destun iaith gyntaf ac ail iaith, yn unol â pholisïau a
strategaethau newydd Llywodraeth Cymru i wella safonau
llythrennedd. Caiff y gwaith hwn ei arwain a’i gydlynu gan
arweinydd strategol Cymraeg GACCCDC. Bydd yr ALl a
GACCCDC yn sicrhau bod cymorth wedi’i dargedu at yr
ysgolion hynny lle mae’r angen mwyaf o ran safonau
disgyblion a sgiliau athrawon.
(2013-2015)
Mae gwasanaeth RhDAY GACCCDC yn darparu cymorth
ychwanegol drwy gyfrwng gwasanaethau cynghori,
ymgynghori a hyfforddi y gall ysgolion eu prynu o’u
hadnoddau dirprwyedig eu hunain, yn unol ag anghenion a
ganfyddir yn eu cynlluniau gwella.
(2013-2015)
Bydd yr ALl a GACCCDC yn parhau i esblygu a datblygu’r
gwasanaeth presennol fel y gall wneud y canlynol:
 cefnogi ysgolion yn unol â’u hanghenion unigol;
 cynghori ysgolion unigol drwy gyfrwng trafodaethau ag
aelodau staff allweddol am strategaethau i godi safonau
84
Cymraeg ail iaith a sgiliau llythrennedd;
canolbwyntio ar hyfforddi a mentora yn yr ystafell
ddosbarth e.e. drwy gyfrwng gwersi enghreifftiol ac
addysgu tîm;
 mentora ymarferwyr ystafell ddosbarth;
 monitro darpariaeth ac adolygu cynnydd disgyblion;
 gwerthuso darpariaeth gwersi a chynnig cyngor a
chymorth;
 llunio adroddiadau am safonau disgyblion a darpariaeth
ysgolion.
(2013-2015)

Bydd darpariaeth GACCCDC hefyd yn sicrhau y gellir
targedu cymorth ychwanegol yn briodol, yn seiliedig ar y
canlynol:
 safonau cyrhaeddiad disgyblion;
sgiliau iaith ymarferwyr ystafell ddosbarth;
 presenoldeb Athrawon Newydd Gymhwyso (ANG) ac
arweinwyr pwnc newydd;
 effeithiolrwydd cynllunio darpariaeth ar gyfer Cymraeg;
 pontio CA2-3 a rhannu data.
(2013-2015)
Bydd arweinydd Cymraeg strategol GACCCDC yn monitro’r
cymorth a roddir gan y Tîm Cymraeg mewn Addysg, yn ei
werthuso ac yn llunio adroddiadau amdano.
(2013-2015)
Beth yw eich cynllun i gynorthwyo athrawon yn eich
awdurdod lleol i gofrestru’n strategol ac yn systematig
ar gyrsiau Cynllun Sabothol Cymraeg Llywodraeth
Cymru (pob lefel)?
85
Perfformiad Presennol
Mae’r ALl wedi cydweithio’n agos â gweinyddwyr Cynllun
Sabothol Cymraeg Llywodraeth Cymru ym Mhrifysgol
Caerdydd i dargedu athrawon a chynorthwywyr addysgu yn
ysgolion cyfrwng Cymraeg a Saesneg Bro Morgannwg a
fyddai’n elwa o ddilyn y cyrsiau ac sy’n awyddus i wneud
hynny. Mae’r ddarpariaeth hyd yn hyn wedi cael effaith
gadarnhaol iawn ar ysgolion ac mae wedi bod yn gyfrwng
pwysig i godi safonau a gwella hyder unigolion wrth
ddarparu cyrsiau Cymraeg, a hynny fel iaith gyntaf ac fel ail
iaith.
Yn ogystal â hyn, mae tîm Swyddogion Cymraeg mewn
Addysg GACCCDC yn ymgynghori â Llywodraeth Cymru ac
yn cydweithio’n agos â hwy ar y Cynllun Sabothol ac mae
pob ysgol wedi cael gwybod am y cyfle hwn.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Tachwedd 2014
Bydd yr ALl ac ysgolion yn parhau i gefnogi athrawon sy’n
dymuno mynychu’r rhaglen hyfforddiant sabothol. Bydd y
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg yn canfod ymarferwyr
addas yn flynyddol ac yn eu cyfeirio at y Cynllun Sabothol.
Byddant hefyd yn rhoi cymorth dilynol i ymarferwyr sydd
wedi mynychu’r rhaglen.
(2013-2015)
Mae'r swyddogion
Cymraeg mewn
addysg yn parhau
i gynorthwyo'r holl
staff sydd wedi
mynychu'r
rhaglen
hyfforddiant
sabothol.
Faint o ymarferwyr sydd wedi mynychu cyrsiau
Cymraeg fel rhan o’u cyfnod ymsefydlu/Datblygiad
Proffesiynol Cynnar?
86
Perfformiad Presennol
Mae’r tabl canlynol yn amlinellu nifer yr ymarferwyr sydd
wedi mynychu cyrsiau Cymraeg fel rhan o’u cyfnod
ymsefydlu a’u datblygiad proffesiynol parhaus yn ystod
blwyddyn ariannol 2011-12:
Y Fro
Cynradd
Iaith 1af
yn 15
Nifer
Bresennol
Cyfanswm
Y Fro
Iaith 1af
Nifer
yn 21
2il Iaith
20
Uwchradd
Iaith 1af
2il Iaith
6
5
2il Iaith
25
Bresennol
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd RhDAY GACCCDC yn parhau i ddarparu hyfforddiant
priodol i gynorthwyo athrawon ANG a DPC.
(2013-2015)
7.3
Integreiddio
ystyriaethau cyfrwng
Cymraeg ym mhob
agwedd ar y
Fframwaith
Effeithiolrwydd
Ysgolion
Faint o gynorthwywyr addysgu sydd wedi mynychu cyrsiau
Cymraeg yr awdurdod?
Perfformiad Presennol
Mae’r tabl canlynol yn amlinellu nifer y Cynorthwywyr
Cymorth Dysgu a’r athrawon sydd wedi mynychu cyrsiau
Cymraeg cynradd:
87
Tachwedd 2014
Mae'r gwaith yn
parhau, mae'r
effaith a'r
niferoedd a
hyfforddwyd ac a
gynorthwywyd ar
gael ar ddiwedd y
flwyddyn
academaidd.
Bydd y ffigurau
wedi'u diweddaru
ar gyfer y
flwyddyn ariannol
newydd yn barod
ym mis Mehefin
2015.
Blwyddyn
Academai
dd
2010 -11
2011-12
2012-13
Teitl y Cwrs
Nifer yn
bresennol
Cymraeg Dwys Lefel 1
Dwys Lefel 2
Cymraeg Atgoffa Lefel 1/2
Cymraeg i CCD
Dwys Lefel 1
Dwys Lefel 2
Dwys Lefel 1 Atgoffa – 5
Diwrnod
Dwys Lefel 2 Atgoffa – 5
Diwrnod
Cymraeg i CCD – 5
Diwrnod
Dwys Lefel 1
Dwys Lefel 2
Dwys Lefel 1 Atgoffa – 5
Diwrnod
Dwys Lefel 2 Atgoffa – 5
Diwrnod
Cymraeg i CCD – 5
Diwrnod
69
5
34
1
23
Mae’r tabl canlynol yn amlinellu nifer y cynorthwywyr
cymorth dysgu a’r cynorthwywyr addysgu sydd wedi
mynychu cyrsiau Cymraeg a drefnwyd gan RhDAY fel rhan
o’u datblygiad proffesiynol parhaus yn ystod blwyddyn
ariannol 2013-14:
88
Cwrs Cymraeg i CCD a
CA
6
Pa elfennau ar y gwaith i gynorthwyo addysgu Cymraeg a
Chymraeg Ail Iaith a ddarperir ar lefel consortiwm?
Pa gynlluniau sydd gennych i gynyddu’r elfennau hynny ac
agweddau eraill a gynigir gan y consortiwm?
Perfformiad Presennol
Sefydlwyd GACCCDC ar y sail y bydd yn darparu
gwasanaethau gwella ysgol a rennir, gan gynnwys cymorth i
addysgu Cymraeg a Chymraeg Ail Iaith.
GACCCDC yn darparu
O fewn Bro Morgannwg, mae’r rhaglen Datblygiad her a chymorth sy’n
gwelliant
Proffesiynol
Parhaus
yn
ymgorffori’r
Fframwaith sicrhau
ysgolion
yn
ystod
Effeithiolrwydd Ysgolion drwy ganolbwyntio ar y canlynol:
2014-2017.
 gwella safonau llythrennedd Cymraeg;
 gwella canlyniadau dysgu a lles i blant a phobl ifanc beth
bynnag yw eu cefndir economaidd-gymdeithasol;
 lleihau amrywiad yn y canlyniadau dysgu o fewn
ystafelloedd dosbarth ac ysgolion, a rhyngddynt, o fewn
yr awdurdod lleol ac aelodau eraill o’r consortia;
 codi safonau o ran sgiliau Cymraeg athrawon drwy
gyfrwng mentrau ALl a chymunedau dysgu proffesiynol.
Camau Gweithredu a Gynlluniwyd
Bydd datblygiad parhaus GACCCDC yn ystyried yn llawn yr
angen i ddarparu her a chymorth priodol er mwyn gwella
Defnyddio’r
safonau Cymraeg iaith gyntaf ac ail iaith.
89
Tachwedd 2014
Bydd data ar
gyfer 2014-15 ar
gael ar ddiwedd
Grant Tymor yr Haf.
Cymraeg
mewn
Cynllunnir sut i ddefnyddio’r Grant Cymraeg mewn Addysg Addysg yn effeithiol i
yn strategol drwy’r consortiwm i gyd.
gyflawni’r
holl
dargedau sydd wedi’u
Defnyddir y Grant Cymraeg mewn Addysg i gynorthwyo i hamlinellu yn y CSCA
gyrraedd y targedau yn y CSCA, sef:
yn ystod 2014-2017.






Gwella safonau addysgu Cymraeg iaith gyntaf ac ail iaith
ar draws pob Cyfnod Allweddol;
Gwella lefelau cyrhaeddiad plant a phobl ifanc wrth
astudio Cymraeg iaith gyntaf ac ail iaith ar draws pob
Cyfnod Allweddol;
Parhau i gynorthwyo plant a phobl ifanc sy’n cael eu
haddysg drwy gyfrwng y Gymraeg mewn ysgolion
cynradd, fel y’u mesurir â chanran y disgyblion blwyddyn
2 a blwyddyn 6 sy’n cael eu hasesu yn Gymraeg fel iaith
gyntaf;
Cynorthwyo plant a phobl ifanc sy’n parhau i wella eu
sgiliau iaith wrth symud o ysgol gynradd i ysgol
uwchradd, fel y’u mesurir â chanran y disgyblion
blwyddyn 6 a blwyddyn 9 sy’n cael asesiadau Cymraeg
iaith gyntaf;
Cynorthwyo plant a phobl ifanc sy’n astudio ar gyfer
cymwysterau (cyffredinol a galwedigaethol) drwy
gyfrwng y Gymraeg;
Codi safonau sgiliau Cymraeg disgyblion ac athrawon
drwy gyfrwng mentrau ALl a chymunedau dysgu
proffesiynol.
Disgwylir y bydd allbynnau gweithgareddau a gefnogir gan
GCA yn cynnwys y canlynol:
 bydd prifathrawon ac uwch dimau arwain yn rhagweithiol
90
Cyrsiau Cymraeg â
blaenoriaeth i bob
ymarferwr,
gan
gynnwys Swyddogion
Cymorth, yn ystod
2014-17.



wrth hybu’r broses o wella safonau dysgu ac addysgu
Cymraeg (iaith gyntaf ac ail iaith) fel y’u mesurir gan
adroddiadau hunanwerthuso blynyddol y Fframwaith
Effeithiolrwydd Ysgolion (FfEY) a fframwaith arolygu
Estyn.
bydd athrawon ym mhob cyfnod dysgu’n hyderus yn eu
gallu i addysgu Cymraeg (iaith gyntaf ac ail iaith) i’r
amrediad llawn o ddysgwyr yn eu dosbarthiadau.
bydd athrawon yn defnyddio asesiadau i adnabod
disgyblion sy’n tangyrraedd ac yn tangyflawni o ran
llythrennedd cyfrwng Cymraeg ac yn cynllunio ymyriadau
effeithiol i gynorthwyo’r disgyblion hyn.
Bydd gwaith CDP a gweithgareddau rhwydweithio eraill
yn galluogi ymarferwyr i wneud mwy i ganfod a rhannu
arfer da o ran addysgu Cymraeg / cyfrwng Cymraeg a
chynhyrchu adnoddau iaith o safon uchel.
91
Adran 3: Sylwadau a nodiadau ychwanegol
Atodiad 2: Nifer a chanran y disgyblion sy’n mynychu lleoliadau cyfrwng Cymraeg a ariennir nas cynhelir sy’n darparu’r
Cyfnod Sylfaen ac sy’n trosglwyddo i ysgolion cyfrwng Cymraeg/dwyieithog. Y data diweddaraf gan y Mudiad Ysgolion
Meithrin.
Mae’r Cynllun Stratgol Addysg Cyfrwng Cymraeg hwn yn cwmpasu cyfnod o dair blynedd ac felly mae’n cynnwys y cyfnod pryd y
trosglwyddir i’r trefniant Gwasanaeth Addysg ar y Cyd GACCCDC. Mae pob Uwch Arweinydd System yn ei swydd a phenodwyd
pob Swyddog Arweiniol Strategol. Swyddogaeth yr ALl bellach yw gweithio’n agos mewn cydweithrediad â’r Gwasanaeth
Addysg ar y Cyd. Amlygir hyn yn y diweddariad presennol ac mae cydweithwyr o fewn y gwasanaeth wedi cyfrannu llawer at
Ganlyniadau 5 a 7.
92
Atodiad 2a – Y data diweddaraf gan Fudiad Meithrin:
Nifer a chanran y disgyblion sy'n mynychu lleoliadau cyfrwng Cymraeg nas cynhelir ac a ariennir, sy'n darparu'r Cyfnod Sylfaen ac
sy'n trosglwyddo i ysgolion cyfrwng Cymraeg/dwyieithog.
2013-14
Sir
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Bro
Morgannwg
Enw Cylch
Nifer
Trosglwyddodd
i Addysg Gymraeg
Bethel
31
86%
Dinas Powys
6
67%
Llanilltud Fawr
23
74%
Pili Pala (Y Barri) Dechrau’n
Deg
31
66%
Y Bontfaen
40
85%
Bethesda y Fro
Camau Cyntaf
Dechrau Dygu Gibbonsdown
% Trosglwyddodd
i Addysg Gymraeg
Nodiadau
100% transfer in
12/13
90% transfer in
50
94%
12/13
Cylch wedi cau - yn Ebrill 2014 gan nad oedd y cylch yn gynaladwy gyda
niferoedd bychain o blant
New group from
3
75%
12/13
93
Same transfer rate
94% transfer rate
12/13
83% transfer rate in
12/13
86% transfer rate in
12/13
Atodiad 3: Nifer a chanran y disgyblion mewn ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg a dwyieithog sy’n trosglwyddo i ysgol uwchradd
cyfrwng Cymraeg
Cyfanswm nifer y disgyblion mewn
ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg a
dwyieithog ym mlwyddyn 6
Medi 2013
Cafodd 121 o ddisgyblion eu hasesu yn
2012-13 yn CA2 o Ysgolion Cyfrwng
Cymraeg yn y Fro
Medi 2014
Cafodd 171 o ddisgyblion eu hasesu yn
2012-13 yn CA2 o Ysgolion Cyfrwng
Cymraeg yn y Fro
Cyfanswm nifer y disgyblion sy’n
trosglwyddo i ysgolion uwchradd
cyfrwng Cymraeg/dwyieithog
Trosglwyddodd 117 o’r disgyblion hyn i
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
Canran y disgyblion sy’n trosglwyddo i
ysgolion uwchradd cyfrwng Cymraeg
neu ddwyieithog
97%
Trosglwyddodd 165 o’r disgyblion hyn i
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
96.5%
94
Atodiad 4: Cyrhaeddiad a pherfformiad Cymraeg Ail Iaith (Dylid darparu’r wybodaeth hon ar lefel ALl)
Blwyddyn: 2012/13
Cyfnod Allweddol 2
Nifer y
disgyblion
Asesiad Cymraeg Ail Iaith gan 1170
athro/athrawes ar ddiwedd Cyfnod
Allweddol 2
Canran y
disgyblion
86%
Canran sy’n cyrraedd Lefel 4
Canran y
disgyblion
91%
Canran sy’n cyrraedd Lefel 5
72%
Cyfnod Allweddol 3
Nifer y
disgyblion
Asesiad Cymraeg Ail Iaith gan 1457
athro/athrawes ar ddiwedd Cyfnod
Allweddol 3
78%
95
Atodiad 5: Arolwg o Ddewis Rhieni o Ysgol 2013 - 2014
Y Galw am Addysg Cyfrwng Cymraeg yn y Fro yn y Dyfodol
Er mwyn asesu’r galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn y Fro yn y dyfodol,
cynhaliwyd arolwg o rieni a gofalwyr plant cyn ysgol rhwng mis Hydref 2013 a mis
Chwefror 2014.
Dull
Cynhaliwyd yr ymarfer hwn yn flaenorol yn 2009. Fe’i cynhaliwyd gan asiantaeth
ymchwil annibynnol ar yr adeg honno. Defnyddiwyd yr un dull samplu er mwyn
caniatáu cymhariaeth.
Targedodd yr arolwg gyfanswm o 2597o rieni a gofalwyr plant iau na dwy oed.
Roedd hyn yn cynnwys dau gohort o blant; un o blant a anwyd rhwng 01 Hyd 2011 a
31 Awst 2012 ac un o’r rhai a anwyd rhwng 01 Medi 2012 a 31 Awst 2013.
Cynhaliwyd yr arolwg rhwng mis Hydref 2013 a mis Chwefror 2014. Cafodd yr
arolwg ei ymestyn o fis Tachwedd 2013 i fis Chwefror 2014. Defnyddiwyd cofnodion
genedigaeth ar gyfer y sir i gysylltu â rhieni a gofalwyr.
Derbyniodd bob rhiant lythyr cyflwyniadol yn esbonio diben yr ymarfer a’r
pwysigrwydd eu bod yn ymateb, a holiadur hunan-gwblhau syml a ddyluniwyd i
ennyn dealltwriaeth o’r galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn y dyfodol. Ni
ddefnyddiodd yr holiadur yr un set o gwestiynau a ddefnyddiwyd yn arolwg 2009. Yn
hytrach, gofynnodd yr arolwg restr o gwestiynau a ragnodwyd gan Lywodraeth
Cymru.
Anfonwyd nodyn atgoffa ac ail gopi o’r arolwg i’r rhieni hynny na ymatebodd o fewn y
terfyn amser gwreiddiol. Darparwyd yr holl wybodaeth yn ddwyieithog.
Canlyniadau
Derbyniwyd 603 o holiaduron wedi eu cwblhau. Roedd gan y rhieni hynny a
ymatebodd gyfanswm o 637 o blant. Mae hyn yn rhoi cyfradd ymateb gyffredinol o
24.5% i ni.
Mae hyn yn ostyngiad o’r gyfradd ymateb gyffredinol o 29.3% a sicrhawyd yn 2009.
Cyfradd ymateb fesul ardal ddaearyddol
Er mwyn caniatáu dadansoddiad daearyddol mwy cadarn o ddata, grwpiwyd
dalgylchoedd yr ysgolion gyda’i gilydd fel a ganlyn:



Y Barri – Ysgol Gwaun y Nant, Ysgol Nant Talwg, Ysgol Sant Baruc ac
Ysol Sant Curig.
Canolbarth a Gorllewin y Fro – Ysgol Dewi Sant ac Ysgol Iolo Morganwg.
Dwyrain y Fro – Ysgol Pen y Garth.
96
O’r 603 o ymatebwyr, roedd 293 o’r Barri. O’i seilio ar ddata genedigaethau ar gyfer
01 Hydref 2011 i 31 Awst 2013, mae hyn yn cynrychioli cyfradd ymateb o 20.3%.
Roedd 116 o ymatebwyr o Ganolbarth a Gorllewin y Fro. Mae hyn yn cynrychioli
cyfradd ymateb o 27.0%. Roedd 187 o ymatebwyr o Ddwyrain y Fro. Mae hyn yn
gyfradd ymateb o 24.9%.
Ni ddarparodd 7 o ymatebwyr god post neu nid oedd ganddynt god post a oedd o
fewn ffiniau Bro Morgannwg.
Fodd bynnag, nid yw’r cyfraddau ymateb yn cymryd i ystyriaeth y ffaith bod gan
ymatebwyr unigol fwy nag un plentyn iau na 2 oed. O’r herwydd, dylid defnyddio’r
cyfraddau ymateb fel canllaw yn unig.
Er bod grwpio dalgylchoedd gyda’i gilydd yn ddaearyddol yn darparu samplau mwy o
ymatebion i weithio â nhw, ceir lwfans gwallau i’r cyfraddau ymateb amrywiol ar
draws y Fro.
Cyfradd ymateb fesul cohort
Roedd gan 281 o ymatebwyr blant a anwyd rhwng 01 Hydref 2011 a 31 Awst 2012.
Mae hyn yn cynrychioli cyfradd ymateb o 21.2%. Roedd gan 299 o ymatebwyr blant
a anwyd rhwng 01 Medi 2012 a 31 Awst 2013. Mae hyn yn cynrychioli cyfradd
ymateb o 23.5%. Unwaith eto, dylid defnyddio’r cyfraddau ymateb hyn fel canllawiau
yn unig.
Ni ddarparodd 20 o ymatebwyr ddyddiad geni ar gyfer eu plant neu roedd ganddynt
blant a anwyd naill ai cyn 01 Hydref 2011 neu ar ôl 31 Awst 2013.
Barn ar Addysg Cyfrwng Cymraeg
Gofynnodd yr arolwg i rieni a oeddent yn teimlo y byddai eu plentyn/plant yn elwa o
addysg cyfrwng Cymraeg.
Er mwyn sicrhau bod dealltwriaeth eglur bod addysg cyfrwng Cymraeg ar gael i bob
plentyn, roedd y llythyr eglurhaol yn nodi bod addysg cyfrwng Cymraeg yn opsiwn i
blant sy’n siarad Cymraeg a phlant nad ydynt yn siarad Cymraeg.
Mae Ffigur 1 yn dangos barn yr ymatebwyr o effaith debygol addysg cyfrwng
Cymraeg.
97
FFIGUR 1: A ydych chi’n teimlo y byddai eich plentyn/plant yn elwa o addysg cyfrwng
Cymraeg?
Ddim yn gwybod
25%
Ydw
37%
Nac ydw
38%
Mae canlyniadau arolwg 2013 yn dangos bod 37% o ymatebwyr yn teimlo y byddai
eu plentyn neu blant yn elwa o addysg cyfrwng Cymraeg.
Mae hyn yn rhyw fymryn o ostyngiad o’r canlyniadau a gafwyd yn 2009, pan atebodd
44% o ymatebwyr ‘ydw’. Fodd bynnag, mae’n annhebygol bod hyn yn dangos newid
barn o fewn y Fro.
Mae canlyniadau arolwg 2013 yn awgrymu bod cyfran uwch o rieni sy’n byw yn y
Barri yn teimlo y byddai eu plentyn yn elwa o addysg cyfrwng Cymraeg, o’i gymharu
â Chanolbarth a Gorllewin y Fro a Dwyrain y Fro. Yn y Barri, dywedodd 43% o
ymatebwyr eu bod yn teimlo y byddai eu plentyn yn elwa o addysg cyfrwng
Cymraeg. Roedd 34% yn teimlo fel hyn yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro. Roedd
29% yn Nwyrain y Fro o’r farn y byddai eu plentyn yn elwa o addysg cyfrwng
Cymraeg.
Galw a Fynegwyd am Addysg Cyfrwng Cymraeg
Aeth y cwestiynau allweddol yn yr arolwg i’r afael â’r tebygolrwydd y byddai rhieni yn
anfon eu plant i ysgolion cyfrwng Cymraeg. Yn gyntaf, gofynnwyd i’r rhieni pa mor
debygol y byddent o anfon eu plentyn/plant i ysgol cyfrwng Cymraeg pe bai’r ysgol
honno o fewn 2 filltir i’w cartref.
Dangosir canlyniadau’r cwestiwn hwn yn Ffigur 2.
98
FFIGUR 2: Pa un o’r datganiadau canlynol sy’n disgrifio orau y tebygolrwydd y byddwch yn
anfon eich plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg os yw’r ysgol honno o fewn 2 filltir i’ch
cartref?
Tebygol iawn
25%
Annhebygol iawn
31%
Gweddol debygol
8%
Gweddol annhebygol
7%
Tebygol
10%
Annhebygol
19%
Nid yw’n bosibl sicrhau bod y sampl a sicrheir mewn arolwg post fel hwn yn
gynrychiolaeth gywir o’r boblogaeth gyfan. Mae hyn oherwydd nad yw’n bosibl rheoli
pwy sy’n ymateb ac nid yw’n bosibl darganfod pam y penderfynodd rhai rhieni
ymateb ac y penderfynodd eraill beidio ag ymateb. Fodd bynnag, mae’n debygol y
byddai partïon â buddiant (h.y. rhieni â diddordeb mewn addysg cyfrwng Cymraeg)
yn fwy tebygol o ymateb.
Ni ddylid tybio felly bod canran y rhai sy’n ‘debygol’ o anfon eu plant i ysgol gynradd
cyfrwng Cymraeg yn rhagfynegiad cywir o’r nifer fydd yn mynd i ysgolion cyfrwng
Cymraeg yn y dyfodol. Fodd bynnag, mae’r ffigur hwn yn ddangosydd cryf o alw.
Mae canlyniadau’r arolwg yn dangos bod galw mawr am addysg cyfrwng Cymraeg
ym Mro Morgannwg. Atebodd cyfanswm o 43% o ymatebwyr eu bod yn debygol, yn
weddol debygol neu’n debygol iawn o anfon eu plant i ysgol gynradd cyfrwng
Gymraeg pe bai o fewn 2 filltir i’w cartref.
Gofynnwyd cwestiwn tebyg yn arolwg 2009 pan atebodd 38% o rieni eu bod yn
weddol debygol neu’n debygol iawn o ddewis darpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg
pe bai o fewn 2 filltir i’w cartref. Gan nad yw’r ddau gwestiwn hwn yn union yr un fath
nid ydynt yn darparu data y gellir ei gymharu ac felly nid yw’n bosibl gwneud
dadansoddiad manwl o unrhyw newid posibl i alw am addysg cyfrwng Cymraeg.
Fodd bynnag, mae canlyniadau’r ddau yn awgrymu bod y galw am addysg cyfrwng
Cymraeg yn y Fro yn dal i fod yn uchel.
Mae canlyniadau arolwg 2013 yn awgrymu y byddai cyfran uwch o rieni a gofalwyr
sy’n byw yn y Barri yn debygol o anfon eu plentyn i ysgol cyfrwng Cymraeg pe bai o
fewn 2 filltir i’w cartref. Dywedodd 50% o ymatebwyr o’r Barri y byddent yn debygol,
yn weddol debygol neu’n debygol iawn o wneud hynny. Dywedodd 43% o
ymatebwyr o Ganolbarth a Gorllewin y Fro yr un fath. Dywedodd canran sylweddol is
o ymatebwyr o Ddwyrain y Fro y byddent yn debygol, yn weddol debygol neu’n
99
debygol iawn o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg pe bai o fewn 2
filltir i’w cartref (30%).
Ffactorau sy’n Dylanwadu ar Alw
Gofynnwyd i’r rhieni hefyd pa mor debygol oeddent o anfon eu plentyn neu eu plant i
ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg pe bai’r ysgol fwy na 2 filltir o’u cartref.
Mae canlyniadau’r cwestiwn hwn yn dangos bod y pellter rhwng cartrefi rhieni a’u
hysgol cyfrwng Cymraeg agosaf yn ffactor arwyddocaol yn y tebygolrwydd y byddent
yn dewis yr ysgol hon i’w plant.
Nodir y canlyniadau yn Ffigur 3.
FFIGUR 3: Pa un o’r datganiadau canlynol sy’n disgrifio orau y tebygolrwydd y byddwch yn anfon
eich plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg os yw’r ysgol honno ymhellach na 2 filltir o’ch
cartref?
Tebygol iawn
17%
Annhebygol iawn
40%
Gweddol debygol
8%
Tebygol
7%
Gweddol annhebygol
9%
Annhebygol
18%
Er bod 43% o ymatebwyr wedi ateb eu bod yn debygol i ryw raddau o anfon eu plant
i ysgol cyfrwng Cymraeg o fewn 2 filltir i’w cartref, dim ond 32% atebodd fel hyn pan
ofynnwyd iddynt ystyried anfon eu plentyn i ysgol cyfrwng Cymraeg sydd ymhellach
na 2 filltir o’u cartref.
Atebodd 16% o’r rhieni hynny a ddywedodd eu bod yn annhebygol o anfon eu plant i
ysgol sydd ymhellach na 2 filltir o’u cartref eu bod i ryw raddau’n debygol o anfon eu
plentyn/plant i ysgol cyfrwng Cymraeg a oedd o fewn 2 filltir i’w cartref.
Roedd hyn ychydig yn uwch yn y Barri. Roedd 18% o’r ymatebwyr hynny a
ddywedodd eu bod, i raddau amrywiol, yn annhebygol o anfon eu plentyn i ysgol
cyfrwng Cymraeg ymhellach na 2 filltir i ffwrdd yn debygol, i ryw raddau, o anfon eu
plentyn i ysgol cyfrwng Cymraeg o fewn 2 filltir i’w cartref. Roedd hyn yn 13% yng
Nghanolbarth a Gorllewin y Fro ac yn Nwyrain y Fro.
Yn gyffredinol, dywedodd 39% o ymatebwyr o’r Barri, 29% o ymatebwyr o
Ganolbarth a Gorllewin y Fro a 21% o ymatebwyr o Ddwyrain y Fro eu bod yn
100
debygol, yn weddol debygol neu’n debygol iawn o anfon eu plentyn i ysgol cyfrwng
Cymraeg sydd ymhellach na 2 filltir o’u cartref.
Hefyd, gofynnodd yr arolwg gyfres o gwestiynau sy’n cynnig cipolwg ar ffactorau sy’n
pennu’r tebygolrwydd y bydd rhieni yn ffafrio addysg cyfrwng Cymraeg.
Mae Ffigur 4 yn dangos effaith ffactorau amrywiol ar y tebygolrwydd y bydd rhieni yn
anfon eu plant i addysg cyfrwng Cymraeg.
FFIGUR 4 – Ffactorau sy’n Dylanwadu ar y Tebygolrwydd y bydd Rhieni yn Anfon eu
Plentyn/Plant i Ysgolion Cynradd Cyfrwng Cymraeg
Yn mynychu gofal dydd, meithrinfa neu gylch chwarae
cyfrwng Cymraeg ar hyn o bryd
Yn mynychu gofal dydd, meithrinfa neu gylch chwarae
cyfrwng Saesneg ar hyn o bryd
Ddim yn mynychu gofal dydd, meithrinfa neu gylch
chwarae ar hyn o bryd
Brodyr neu chwiorydd yn mynychu ysgol gynradd
cyfrwng Cymraeg
Brodyr neu chwiorydd yn mynychu ysgol gynradd
cyfrwng Saesneg
Dim brodyr neu chwiorydd yn mynychu
ysgol gynradd
O deulu sy’n siarad Cymraeg
O deulu nad yw’n siarad Cymraeg
0%
Yn debygol o fynychu ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg os ymhellach
na 2 filltir
20%
40%
60%
80%
100%
Yn debygol o fynychu ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg os o fewn 2 filltir
Gofynnwyd i’r rhieni a oeddent yn ystyried eu hunain yn deulu sy’n siarad Cymraeg.
Nid yw’n synod bod y rhai a oedd yn llawer mwy tebygol o deimlo y byddai eu plant
yn elwa o addysg cyfrwng Cymraeg.
Roedd 92% o rieni a atebodd eu bod yn deulu sy’n siarad Cymraeg yn teimlo bod eu
plant yn debygol o elwa o addysg cyfrwng Cymraeg. Atebodd 90% o rieni yn y grŵp
hwn eu bod yn debygol i ryw raddau o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng
Cymraeg os oedd un o fewn 2 filltir i’w cartref. Mae hyn yn pwysleisio pwysigrwydd
addysg Gymraeg i rieni sy’n siarad Cymraeg yn y Fro.
Gofynnwyd i’r rhieni a oedd ganddynt unrhyw blant eraill sy’n mynychu ysgol
gynradd ym Mro Morgannwg ar hyn o bryd. Atebodd 100% o rieni a oedd â phlentyn
101
arall yn mynychu ysgol gynradd Gymraeg ei hiaith yn y Fro eu bod yn debygol o
ddewis addysg cyfrwng Cymraeg i’w plentyn neu blant iau os oedd hwn ar gael o
fewn 2 filltir i’w cartref.
Ar y llaw arall, dim ond 17% o rieni â phlentyn arall sy’n mynychu ysgol gynradd
Saesneg ei hiaith ddywedodd eu bod yn debygol o ystyried darpariaeth cyfrwng
Cymraeg o fewn 2 filltir ar gyfer eu plentyn neu blant iau.
Asesu’r Galw am Addysg Cyfrwng Cymraeg
Mae canlyniadau’r arolwg a’r duedd hanesyddol o ran derbyniadau yn awgrymu y
bydd galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn y Fro yn parhau i gynyddu yn 2015 a
2016.
Fel y nodwyd eisoes, ni ellir trosglwyddo canran yr ymatebwyr a ddywedodd eu bod i
ryw raddau’n ‘debygol’ o anfon eu plant i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg i’r
boblogaeth gyffredinol i gyfrifo cyfanswm y galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn y
dyfodol.
Yn 2009, crëwyd fformiwla i ddarogan galw gwirioneddol am addysg cyfrwng
Cymraeg yn seiliedig ar alw a fynegwyd a gasglwyd gan yr arolwg. Defnyddiodd y
fformiwla hon y gwahaniaethau rhwng ymatebion yr ymatebwyr hynny a
ddychwelodd yr holiadur gwreiddiol a’r rhai na ymatebodd tan iddynt dderbyn y
nodyn atgoffa i ddarogan ymateb tebygol y rhieni hynny na ymatebodd o gwbl. Mae’r
fformiwla wedi ei chreu ar y sail bod yr ymatebwyr cychwynnol yn fwy tebygol o
ffafrio addysg cyfrwng Cymraeg na’r rhai na ymatebodd o gwbl. Roedd y dull hwn yn
gywir i o fewn 2%.
Gan ddefnyddio’r un dull hwn, 25.77% yw cyfanswm y galw a amcangyfrifir yn y
dyfodol am addysg cyfrwng Cymraeg yn y Fro gan y rhieni hynny sy’n byw o fewn
2 filltir i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg, ar gyfer cohortau 2015 a 2016.
19.39% yw cyfanswm y galw a amcangyfrifir gan y rhieni hynny sy’n byw
ymhellach na 2 filltir o ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg.
Yn ogystal â’n galluogi i amcangyfrif galw gwirioneddol yn y Fro, mae canlyniadau’r
arolwg hefyd yn cynnig dealltwriaeth i ni o rai o benderfynyddion allweddol y
ffafriaeth i addysg cyfrwng Cymraeg. Mae’r canlyniadau yn dweud wrthym;

Ei bod yn hynod debygol y bydd y rhieni hynny â phlant mewn gofal
dydd, meithrinfa neu gylch chwarae cyfrwng Cymraeg yn dewis
anfon eu plant i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg;

Ei bod yn hynod debygol y bydd rhieni â phlant eraill mewn ysgolion
cynradd cyfrwng Cymraeg yn dewis anfon eu plant i ysgol gynradd
cyfrwng Cymraeg;

Ei bod yn hynod debygol y bydd y rhieni hynny sy’n ystyried eu
hunain yn rhan o deulu sy’n siarad Cymraeg yn dewis anfon eu plant
i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg.
102
Asesu’r Galw Mewn Ardaloedd Unigol
Mae canlyniadau’r arolwg yn awgrymu y gallai rhieni a gofalwyr sy’n byw yn y Barri
fod yn fwy tebygol o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg. Roedd
canran uwch o’r rhieni a gofalwyr hyn yn teimlo y byddai eu plant yn elwa o addysg
cyfrwng Cymraeg. Hefyd, dywedodd cyfran fwy o rieni a gofalwyr o’r Barri eu bod yn
debygol o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg pa un a oedd o fewn 2
filltir neu ymhellach na 2 filltir o’u cartref ai peidio.
Adlewyrchir y galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn y Barri, fel yr awgrymir gan
ganlyniadau’r arolwg, yn y data derbyniadau hanesyddol a ddangosir yn Ffigur 5.
Gellir gweld gostyngiad i ganran y disgyblion sy’n mynychu ysgolion cynradd cyfrwng
Cymraeg yn Nwyrain y Fro ac yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro, a cheir cynnydd
i’r canrannau yn ystod blynyddoedd mwy diweddar. Yn y Barri, mae canran y
disgyblion sy’n mynychu ysgolion cyfrwng Cymraeg wedi cynyddu o flwyddyn i
flwyddyn, ac eithrio mân-ostyngiad rhwng 1999 a 2000.
Yn y 15 mlynedd o 01 Medi 1998 i 01 Medi 2013, cynyddodd canran y disgyblion
ysgol gynradd yn y Barri sy’n mynychu darpariaeth cyfrwng Cymraeg o 12.92% i
19.58%. Mae hwn yn gynnydd cyffredinol o 29.72% i nifer y disgyblion ar y gofrestr,
o 646 o ddisgyblion ym 1998 i 838 yn 2013. Bu mwy na hanner y cynnydd hwn yn
ystod y bum mlynedd ddiwethaf, rhwng 01 Medi 2009 (724) a 01 Medi 2013 (838). Er
y gellir priodweddu llawer o’r cynnydd hwn i agoriad Ysgol Gymraeg Nant Talwg yn
2011, mae nifer y disgyblion ar y gofrestr yn Ysgol Gwaun y Nant wedi cynyddu o
gyfradd flynyddol o 3.08% ac mae nifer y disgyblion ar y gofrestr yn Ysgol Sant Curig
103
wedi cynyddu o gyfradd flynyddol o 0.63%, y ddwy ers 2009.1 Mae nifer y disgyblion
yn Ysgol Sant Baruc wedi aros yn gyson.
Mae nifer y disgyblion ar y gofrestr mewn ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg wedi
cynyddu 43.90% yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro. Mae hyn yn cynrychioli
cynnydd gwirioneddol o 72 disgybl wrth gymharu ffigurau o fis Medi 1998 a mis Medi
2013. Mae hyn yn sylweddol is na’r 192 a gofnodwyd yn y Barri. Er bod hyn i’w
ddisgwyl, gan fod poblogaeth y Barri yn fwy, nid yw canran y disgyblion yng
Nghanolbarth a Gorllewin y Fro sy’n mynychu ysgolion cynradd cyfrwng Cymraeg
wedi cynyddu gymaint â chanran y disgyblion sy’n mynychu ysgolion cynradd
cyfrwng Cymraeg yn y Barri. Yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro, mae nifer y
disgyblion ysgol sy’n mynychu darpariaeth cyfrwng Cymraeg wedi cynyddu o 5.12%
ym 1998 i 7.26% yn 2013.
Mae agor Ysgol Gymraeg Dewi Sant yn Llanilltud Fawr wedi rhoi hwb i dwf
cyffredinol y boblogaeth cyfrwng Cymraeg yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro. Yn yr
un modd ag Ysgol Gymraeg Nant Talwg yn y Barri, agorwyd yr ysgol hon fel ymateb
i alw a nodwyd am ragor o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg. Yn ogystal â’r twf
disgwyliedig yn Ysgol Gymraeg Dewi Sant, mae nifer y disgyblion ar gofrestr Ysgol
Iolo Morganwg wedi bod yn cynyddu o gyfradd flynyddol o 5.34% rhwng 2009 a
2013. Er i gyfran is o rieni a gofalwyr o Ganolbarth a Gorllewin y Fro ddweud y
byddent yn debygol o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg na’r rhai
sy’n byw yn y Barri, roeddent yn dal i fynegi diddordeb pendant ac adlewyrchir y
duedd hon gan y data derbyniadau.
Mae twf yn Nwyrain y Fro wedi bod yn sylweddol is o’i gymharu â’r Barri a
Chanolbarth a Gorllewin y Fro. Dim ond 15% y mae nifer y disgyblion cyfrwng
Cymraeg ar y gofrestr wedi ei gynyddu rhwng mis Medi 1998 (300) a mis Medi 2013
(345). Dyma’r twf gwirioneddol a chanran lleiaf o’r tair ardal ddaearyddol. Mae’r
duedd o ran data derbyniadau, a ddangosir yn Ffigur 5, ar gyfer Dwyrain y Fro yn
adlewyrchu’r twf llai hwn, gyda chynnydd o 9.08% ym mis Medi 1998 i 10.59% ym
mis Medi 2013. Mae canlyniadau’r arolygiad yn dangos y mynegodd llai o rieni a
gofalwyr o Ddwyrain y Fro ddymuniad i anfon eu plant i ysgol cyfrwng Cymraeg
neu’n meddwl y byddai eu plentyn yn elwa o addysg cyfrwng Cymraeg. Mae’r data
derbyniadau’n cefnogi’r casgliad hwn.
Rhwng mis Medi 2009 a mis Medi 2013, mae cyfartaledd o 28.5 o ddisgyblion
ychwanegol wedi mynychu darpariaeth cyfrwng Cymraeg yn y Barri bob blwyddyn,
o’i gymharu â 21.25 yn Nwyrain y Fro a 18 yng Nghanolbarth a Gorllewin y Fro. O’u
hystyried fel canrannau o’r boblogaeth cyfrwng Cymraeg sy’n bodoli eisoes ym mhob
ardal, y Barri sydd â’r gyfradd dwf isaf a Dwyrain y Fro sydd â’r uchaf. Fodd bynnag,
gan mai’r Barri sydd â’r boblogaeth disgyblion ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg fwyaf
eisoes, mae’r cyfraddau twf blynyddol yn ystumio’r sefyllfa wirioneddol. Mae’r data
hwn yn dangos, ac fe’i cefnogir gan ganlyniadau’r arolwg, bod mwy o leoedd cyfrwng
Cymraeg newydd yn cael eu llenwi bob blwyddyn yn y Barri nag yng Nghanolbarth a
Gorllewin y Fro neu Ddwyrain y Fro.
Cyfrifir holl gyfraddau % blynyddol o dwf gan ddefnyddio’r fformiwla ganlynol:
((olaf/cyntaf)^(1/nifer yr achosion o gynnydd)-1)x100
1
e.e. Ysgol Gwaun y Nant: ((184/163)^(1/4)-1))x100=3.076
104
Casgliad
Ceir galw mawr am addysg cyfrwng Cymraeg ym Mro Morgannwg a fydd yn parhau,
ac mae hyn yn arbennig o amlwg yn ardal y Barri.
Mae cyfran fwy o rieni a gofalwyr sy’n byw yn y Barri yn teimlo y byddai eu plentyn
yn elwa o addysg cyfrwng Cymraeg na rhannau eraill o’r Fro. Mae rhieni a gofalwyr
yn ardal y Barri yn fwy tebygol o anfon eu plentyn i ysgol gynradd cyfrwng Cymraeg
o ran byw o fewn ac ymhellach na 2 filltir o’u cartref. Mae cynnydd canran cyffredinol
plant sy’n mynychu ysgolion y Barri wedi codi’n fwy dramatig yn ystod y 5 mlynedd
ddiwethaf na rhannau eraill o’r Fro, 6.6% o’i gymharu â thua 2% mewn ardaloedd
eraill.
Mae’r pellter rhwng cartrefi rhieni a’u hysgol cyfrwng Cymraeg agosaf yn ffactor
arwyddocaol o ran y tebygolrwydd y byddant yn dewis yr ysgol hon i’w plant.
105
Byrfodd
AAA
AD
AdAS
ADGP
ADRh
ADY
AGGCC
ANG
AH
ALl
CAAA
CACHE
CBAC
CCAF
CCD
CDC
CDP
CLG
CM
CMC
CPCP
CTY
CYBLD
DPC
GACCCDC
GCA
GGD
GGPTAOY
FTE
LlC
MM
PCAA
PDBCGP
RhA
RhDARh
RhDAY
SCA
SCD
TDP
UDRh
Y Fro
YCD
YGBM
YMCA
Ystyr
Anghenion Addysgol Arbennig
Adnoddau Dynol
Adran Addysg a Sgiliau
Asesiad Digonoldeb Gofal Plant
Arolwg Dewisiadau Rhieni
Anghenion Dysgu Ychwanegol
Arolygiaeth Gofal a Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru
Athrawon Newydd Gymhwyso
Adroddiad hunanasesu
Awdurdod Lleol
Cydlynydd Anghenion Addysgol Arbennig
Cyngor Dyfarniadau mewn Gofal, Addysg a Iechyd
Cyd-bwyllgor Addysg Cymru
Coleg Caerdydd a’r Fro
Cynorthwyydd Cymorth Dysgu
Casglu Data Cenedlaethol
Cwmni Dysgu Proffesiynol
Cytundeb Lefel Gwasanaeth
Cylch Meithrin
Canolfan Mileniwm Cymru
Cymhwyster Proffesiynol Cenedlaethol ar gyfer Prifathrawiaeth
Cynllun Trefniadaeth Ysgolion
Cyfrifiad Ysgolion Blynyddol ar Lefel Disgyblion
Datblygiad Proffesiynol Cynnar
Gwasanaeth Addysg ar y Cyd GACCCDC
Grant Cymraeg mewn Addysg
Gwasanaeth Gwybodaeth i Deuluoedd
Grant Gofal Plant y Tu Allan i Oriau Ysgol
Cyfwerth ag Amser Llawn
Llywodraeth Cymru
Mudiad Meithrin
Panel Cynghori ar Anghenion Arbennig
Partneriaeth Datblygu’r Blynyddoedd Cynnar a Gofal Plant
Rhan-amser
Rhaglen Datblygu Anghenion Rhanbarthol
Rhwydwaith Dysgu ac Arloesi i Ysgolion
Swyddogion Cymraeg mewn Addysg
Swyddog Cymorth Dysgu
Tystysgrif Datblygiad Personol
Uwch Dîm Rheoli
Bro Morgannwg
Ymarferwr Cymorth Dysgu
Ysgol Gyfun Bro Morgannwg
Cymdeithas Gristnogol Dynion Ifanc
106