WYKŁAD MONOGRAFICZNY:
TEORIE RASY, PŁCI I SEKSUALNOŚCI
W LITERATUROZNAWSTWIE I KULTUROZNAWSTWIE AMERYKAŃSKIM
Prowadzący: dr hab. Dominika Ferens
Treści :
Celem wykładu jest zapoznanie uczestników z wybranymi teoriami na temat kluczowych dla kultury
amerykańskiej kategorii rasy, klasy, płci i seksualności, oraz badaniami prowadzonymi wokół tych
kategorii przez literaturoznawców i kulturoznawców w krajach anglosaskich w ostatnich dwóch
dekadach. Ważnym elementem wykładu będzie refleksja nad historycznie uwarunkowanymi
różnicami w postrzeganiu tożsamości w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Choć impulsem do refleksji
naukowej na temat rasy, płci czy seksualności zawsze były ruchy emancypacyjne grup społecznie
marginalizowanych – mniejszości rasowych, kobiet czy osób homoseksualnych - i to właśnie te grupy
początkowo stawały się przedmiotem badań, z biegiem czasu zauważono, że sedno problemu leży w
niemal niezauważalnych kategoriach normatywnych. Dlatego też w ostatnich dekadach ukazało się
wiele ciekawych publikacji na temat białości, męskości i heteroseksualności. Równie ważnym
przełomem w teorii krytycznej było wprowadzenie pojęcia intersekcjonalności, które pomaga
badaczom analizować skutki przecinania się różnych kategorii tożsamościowych. Wykład ilustrowany
będzie przykładami historycznymi i literackimi.
Literatura obowiązkowa, w j. polskim:
Butler, Judith. Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka Tożsamości [Gender Trouble: Feminism and the
Subversion of Identity, 1990]. Tłum. Karolina Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki
Politycznej, 2008.
Clifford, James, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka. Warszawa:
Wydawnictwo KR, 2000. [The Predicament of Culture: Twentieth-century Ethnography,
Literature, and Art, 1988]. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1996.
Fenton, Steve. Etniczność [Ethnicity, 2003]. Tłum. Ewa Chomicka. Warszawa: Wydawnictwo Sic!,
2007.
Friedan, Betty. Mistyka kobiecości [The Feminine Mystique, 1963]. Warszawa: Wydawnictwo Czarna
Owca, 2012.
Gajewska, Agnieszka, red. Teorie wywrotowe: Antologia przekładów. Poznań: Wydawnictwo
Poznańskie, 2013.
Johnson, Rebecca. „Gender, rasa, klasa i orientacja seksualna. Teoretyczne ujęcia
intersekcjonalności.” [Gender, Race, Class, and Sexual Orientation: Theorizing the
Intersections, 2005] Tłum. Ewa Charkiewicz. Biblioteka Online Think Tanku
Feministycznego, 2009.
Lorde, Audre. „Nie zdemontujesz domu pana za pomocą jego własnych narzędzi.” Wystąpienie na
konferencji "Druga płeć", podczas panelu Prywatne a polityczne. Nowy Jork, 1979. Tłum.
Katarzyna Szumlewicz. Biblioteka Online Think Tanku Feministycznego, 2007.
Oczko, Piotr, red. CAMPania: Zjawisko campu we współczesnej kulturze. Warszawa: Wydawnictwo
Krytyki Politycznej, 2008.
Preis-Smith, Agata, red. Kultura, tekst, ideologia. Dyskursy współczesnej Ameryki. Kraków:
Universitas, 2004.
Literatura pomocnicza, w j. angielskim:
Abel, Elizabeth. "Black Writing, White Reading: Race and the Polities of Feminist Interpretation."
Critical Inquiry 19 (1993): 470-498.
Anthias, Floya and Nira Yuval Davis, “Contextualizing feminism: gender, ethnic and class divisions,”
Feminist Review 15.1 (1983): 62-75.
Anzaldúa, Gloria. Borderlands/La Frontera: The New Mestiza. San Francisco: Spinsters/AuntLute,
1987.
Barker, Chris. Cultural Studies: Theory and Practice. Second Edition. London: Sage, 2005.
Bederman, Gail. Manliness and Civilization: A Cultural History of Gender and Race in the United
States, 1880-1917. Chicago: University of Chicago Press, 1995.
Brodkin Sacks, Karen. “How Did Jews Become White Folks?” Race. Red. Steven Gregory i Roger
Sanjek. New Brunswick: Rutgers University Press, 1996.78-102.
Butler, Judith. “Imitation and Gender Insubordination.” The Lesbian and Gay Studies Reader. Henry
Abelove, Michele Aina Barale, and David M. Halperin, eds.: Routledge: New York, 1993.
Carter, Julian B. Heart of Whiteness: Normal Sexuality and Race in America.Durham: Duke
University Press, 2007.
Crenshaw, Kimberle. “Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence against
Women of Color”. Harvard Law Review 43.6 (1991): 1241–1299.
Culler, Jonathan. Teoria Literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie [Literary Theory, 1997]. Warszawa:
Prószyński i S-ka, 1998.
Frankenberg, Ruth. Displacing Whiteness. Durham: Duke University Press, 1997.
Halperin, Rhoda. The Livelihood of Kin: Making Ends Meet the Kentucky Way. Austin: University of
Texas Press, 1990.
Halperin, Rhoda. Practicing Community: Class Culture and Power in an Urban Neighborhood.
Austin: University of Texas Press, 1998.
Hartigan, Jr., John. Odd Tribes: Towards a Cultural Analysis of White People. Durham: Duke
University Press , 2005.
Harris, Cheryl. “Whiteness as Property” Harvard Law Review 106 (1993). 276-291.
Katz, Jonathan Ned. Gay/Lesbian Almanac: A New Documentary. New York: Harper, 1983.
Lee, James Kyung-Jin Lee. Urban Triage: Race and the Fictions of Multiculturalism. Minneapolis:
University of Minnesota Press, 2004.
Leitch, Vincent B., ed. The Norton Anthology of Theory and Criticism. New York: W.W. Norton,
2001.
Lipsitz, George. “Possessive Investment in Whiteness.” American Quarterly 47.3 (September
1995):369-387.
Kimmel, Michael i Amy Aaronson. Men and Masculinities: A Social, Cultural, and Historical
Encyclopedia. Santa Barbara: ABC CLIO, Inc., 2007.
Kimmel, Michael i Abby L. Ferber. “White Men Are this Nation: Right-Wing Militias and the
Restoration of Rural American Masculinity” (2006) essay
McCall, Leslie. “The complexity of intersectionality.” Signs 30.3 (2005): 1771-1800.
Morrison, Toni. Playing in the Dark: Whiteness and the Literary Imagination. New York: Vintage
Books, 1992.
Nealon, Jeffrey, and Susan Searls Giroux. The Theory Toolbox: Critical Concepts for the Humanities,
Arts, and Social Sciences. Lanham: Rowman & Littlefield, 2012.
Painter, Nell. The History of White People. New York: Norton, 2010.
Pinar, William F. The Gender of Racial Politics and Violence in America. New York: Peter Lang,
2001.
Piper, Adrian. “Passing for White, Passing for Black.”1992. reprinted in Adrian Piper. Out of Order,
Out of Sight, Volume I: Selected Essays in Meta-Art 1968-1992. Cambridge, Mass.: MIT
Press, 1996.
Puar, Jasbir, K. “Queer Times, Queer Assemblages.”Social Text 84-85 (Fall-Winter 2005): 121-139.
Puwar, N. Chapter 1 (Introduction: Proximities) and Chapter 2 (Of men and Empire) in Space
invaders. Race, gender and bodies out of place, Oxford and New York: Berg, 2004. 1-29.
Rich, Adrienne. “Compulsory Heterosexuality.” 1980. The Lesbian and Gay Studies Reader. Henry
Abelove, Michele Aina Barale, and David M. Halperin, eds.: Routledge: New York, 1993.
Roediger, David. The Wages of Whiteness: Race and the Making of the American Working Class. New
York: Verso, 1991.
Roediger, David, red. Black Writers on What It Means To Be White. New York: Schocken Books,
1998.
Sollors, Werner. Neither White Nor Black Yet Both: Thematic Explorations of Interracial Literature.
Cambridge: Harvard UP, 1997.
Takaki, Ronald. In a Different Mirror: A History of Multicultural America. Boston: Little, Brown &
Co. 1993.
Takaki, Ronald. Strangers From a Different Shore: A History of Asian Americans. New York:
Penguin, 1989.
Wray, Matt. Not Quite White: White Trash and the Boundaries of Whiteness. Durham: Duke
University Press, 2006.
Warunki zaliczenia:
Doktorant regularnie uczęszcza na wykłady. W ramach przygotowania do wykładów czyta krótkie
teksty historyczne, teoretyczne lub krytyczne. Pisze recenzję uzgodnionej z wykładowcą książki lub
uczestniczy w grupowym projekcie badawczym. Egzamin w formie rozmowy na temat opublikowanej
w internecie recenzji lub projektu.