KPT 4033 :TEKNOLOGI &
INOVASI DALAM PENDIDIKAN
KULIAH 10 dan 11 :
MEDIA DIGITAL & ELEMEN
MULTIMEDIA
Faculty of Information and Communication Technology
Apakah maksud
Media Digital ?
• Media digital sering dirujuk sebagai media
elektronik yang berfungsi menggunakan kod
digital.
– Media elektronik merupakan media yang
menggunakan sepenuhnya tenaga elektrik atau
elektromagnetik untuk membenarkan pengguna
mencapai sesuai kandungan.
– Kod digital pula dirujuk sebagai nilai “0” dan “1”
yang mewakili data dalam sistem nombor binary.
• Media digital merupakan media yang digunakan
untuk menyimpan data atau maklumat dalam
bentuk digital.
Sumber Media Digital
• Antara contoh sumber media elektronik yang
dikenali umum adalah:
–
–
–
–
–
–
Perakam audio
Perakam video
CD-ROMS
Multimedia presentations
Slide presentations
Online content
• Walaubagaimanapun, sumber media eletronik ini
boleh terdiri daripada bentuk analog dan digital.
Contoh Digital Media
Contoh digital media yang disenaraikan ini merujuk kepada istilah
media secara teknikal.
• Media Penyimpanan (Storage Media)
–
–
–
–
–
Compact Disc (CD)
Mini disc
Video Digital
Buku elektronik (e-book)
Media interactive (Multimedia Courseware)
• Media Komunikasi (Communication Media)
–
–
–
–
–
Sidang Video (Video Conferencing)
Televisyen Digital
Internet
World Wide Web
Cell phones
Media Digital dan Multimedia
• Digital media sering dikaitkan dengan
Elemen Media atau Multimedia.
• Dalam kursus ini kita akan sentuh tentang
Definisi Multimedia dan Elemen Multimedia.
Definisi Multimedia?
• Persembahan aplikasi komputer yang
interaktif menggabungkan elemen teks,
audio, video, grafik dan animasi.
Multimedia
Definition
•
“Multimedia is the use of the computer to
present and combine text, graphics, audio
and video with links and tools that let the
user navigate, interact, create and
communicate”
-Multimedia literacy-
Multimedia
Definition
•
“… any combination of two or more media,
represented in a digital form, sufficiently
well integrated to be presented via single
interface, or manipulated by a single
computer program.”
-Chapman & Chapman-
Multimedia
Definition
•
“… any combination of text, art, sound,
animation, and video delivered to you by
computer or other electronic or digitally
manipulated means.”
-Vaughan-
Multimedia
Definition
• From the user perspective :
– “Multimedia enables computer information to
be represented through audio, video, text,
images, graphics and animation.”
– “Multimedia is defined as an interactive
computer-mediated presentation that
included at least two of the following
elements; text, sound, still graphics images,
motion graphics and animation.”
Multimedia
Definition
Most definitions agree that there are a
number of key aspects of multimedia”
– Multimedia involves “Many Media”
• Media Domain
– Multimedia involves “Computer”
• The System Domain
– Multimedia enhances the “presentation &
communication of information”
• The Application Domain
Soalan & Perbincangan
• Pada pendapat anda, apakah perbezaan
digital media dengan multimedia?
• Bincangkan dalam kumpulan (3 orang)
Elemen Multimedia
1. teks
4.
animasi
2. grafik
Unsur
multimedia
4. video
3. audio
Teks
• Merupakan satu gabungan aksara yang
boleh terdiri daripada huruf (a-z), nombor (09) dan simbol (“ ! . -)
• Gabungan aksara ini akan membentuk satu
perkataan yang membawa makna kepada
pembacanya.
Teks
• Teks merupakan medium yang banyak
digunakan dalam persembahan maklumat
bagi menyampaikan konsep dan idea.
• 4 faktor yang mempengaruhi keberkesanan
penggunaan teks iaitu:
–
–
–
–
Typeface
Fonts
Styles
Size
Elemen Teks –
Muka Taip (Typeface)
• Typeface mempuyai 2 kategori umum iaitu:
Kategori
Kegunaan
Rupa bentuk
Serif
Buku, majalah
Terdapat lekuk
(Times New Roman) dan surat khabar pada hujung
setiap huruf.
Sans Serif
(Arial)
Paparan dalam
Tiada lekuk pada
media elektronik hujung setiap
seperti komputer huruf.
dan television.
Elemen Teks - Fonts
• A font is a collection of character of single
size belonging to particular typeface family.
• Contoh font:
– Times New Roman
– Comic Sans Ms
– Monotype Corsiva
Compact
- Arial
- Verdana
- Antique Olive
• Font merujuk kepada koleksi huruf daripada
satu reka bentuk yang serupa.
Elemen Teks – Style & Size
• Style merujuk kepada gaya paparan sesuatu
font seperti
– Bold, Italic dan Underline
• Size merujuk kepada jarak daripada
permukaan atas dan bawah
Size
BDy
Penghasilan Teks
Teks boleh dihasilkan melalui 2 kaedah:
• Mengimbas teks yang telah dicetak
menggunakan pengimbas (scanner)
• Menaip menggunakan perisian
pemprosesan perkataan seperti Ms Word,
Notapad, Wordpad dan Writer.
Rekabentuk teks yang dicadangkan untuk
membantu pengguna :
Times New Roman
Bremen bd BT
Coro
Copperpla
net
te Gothic
Light
Algerian
Pemilihan jenis tulisan.
•
Gunakan jenis paparan yang
sesuai dalam dokumen yang
sama, dan bezakan pemberatan
kandungan menggunakan ‘italic’
dan stail ‘bold’ yang sesuai.
Rekabentuk teks yang dicadangkan untuk
membantu pengguna :
•
Dalam blok teks, pemerengganan perlu diubah supaya
sesuai dengan barisnya.
•
Biasanya perbezaan saiz akan digunakan untuk
menunjukkan kepentingan mesej yang hendak
disampaikan.
•
Dalam tajuk bersaiz besar, jarak di antara perkataan
perlu diubah mengikut kesesuaian.
Soalan & Perbincangan
• Pada pendapat anda,
• Apakah perbezaan Muka taip (Typeface)
Serif dan San serif?
• Yang manakah paling sesuai digunakan
untuk paparan pada skrin komputer?
Mengapa?
• Bincangkan dalam kumpulan (3 orang)
Elemen Grafik
• Grafik merupakan elemen komunikasi yang
paling effektif yang terdiri daripada:
–
–
–
–
–
–
–
Gambar foto,
Lukisan
Imej
Carta dan graf
Simbol
Nombor
Huruf
Elemen Grafik – Jenis grafik
• Grafik Raster
• Grafik Vector
Elemen Grafik– Raster
Elemen Grafik– Raster
•
•
•
•
•
Imej raster terbentuk daripada satu kumpulan piksel.
Imej ini disimpan dalam satu set piksel.
Satu piksel merujuk kepada satu titik pada skrin komputer.
Setiap piksel terdiri 2 atau lebih warna.
Setiap titik pada skrin ditetapkan untuk warna yang dinyatakan
dalam bitmap.
Elemen Grafik – Raster
• Kedalaman Warna:
Ditentukan oleh berapa
banyak data dalam bit yang
digunakan untuk menentukan
bilangan warna.
– 1 bit = 2 colors. (7)
– 4 bit = 16 colors.
• (4 & 6 – 6 gray scale)
– 8 bit = 256 colors.
• (2, 3 & 5 – 5 gray scale)
– 16 bit = 65,536 colors.
– 24 bit = 16,777,216 colors. (1)
Elemen Grafik – Vector
Elemen Grafik – Vektor
• Imej vektor ini disimpan sebagai satu set persamaan
matematik.
• Persamaan ini akan mentakrifkan lengkung, garis dan
bentuk.
• Dibina berdasarkan unsur-unsur lukisan atau objek.
• Imej ini boleh terdiri daripada garis, segi empat tepat,
elips, lengkok, lengkung dan lain-lain.
• Semua imej yang dicipta ini akan disimpan sebagai
satu set arahan dalam komputer.
Format Fail Grafik
Sumber Grafik
Imej digital atau grafik boleh diperolehi melalui pelbagai
sumber :
•Grafik yang dibina sendiri
•Mengupah perekabentuk grafik
•Clip-art secara digital
•Fotograf yang diimbas (‘scan’)
•Diambil melalui kamera digital
Soalan & Perbincangan
• Pada pendapat anda,
• Apakah perbezaan grafik Raster dan
Vektor?
• Yang manakah memerlukan ruang storan
yang besar? Mengapa?
• Bincangkan dalam kumpulan (3 orang)
BUNYI
•
Kemungkinan dianggap sebagai
elemen yang terpenting dalam
aplikasi multimedia.
• Tanpa bunyi, persembahan kurang
menjadi, walaupun pelbagai elemen
visual dipaparkan di skrin.
Gelombang / Wave (Fail Audio)
Menggunakan Bunyi untuk Aplikasi Multimedia
•Muzik latar belakang
•Kesan bunyi
•Narasi / penceritaan
Muzik latar belakang
•Muzik yang menetapkan ‘mood’ atau
‘nyawa’ untuk persembahan.
•Akan mewujudkan keseronokan dan
kegembiraan (anticipation).
•Contohnya konsep ‘edutainment’ biasanya
menggunakan muzik tema untuk kanakkanak.
Kesan Bunyi
Default Sound
•Digunakan untuk mewakili sesatu peristiwa .
•Contohnya, apabila butang diklik, bunyi
“Ding!” akan kedengaran, menyebabkan
pengguna lebih peka terhadap tindakan itu.
•Contoh lain : ‘Transition’ mungkin berbunyi
seperti ‘sweeping’, digunakan untuk
menunjukkan perubahan skrin yang sedang
berlaku.
•Kesan bunyi sebegini mungkin kecil dari segi
saiz tetapi kesannya amat kuat.
Jungle Error
(NARRATION)
•Sokongan pembesar suara digunakan.
•Narasi binaan dalam memperkenalkan produk
yang dihasilkan melalui muzik latar belakang.
•Adalah dicadangkan supaya narasi disimpan
dalam jumlah yang minimum dalam sesatu
persembahan, memandangkan sedikit sebanyak
ia menganggu persembahan. (‘disruptive’).
Jenis Fail Biasa untuk Bunyi yang Didigitalkan
Extension
Platform
Menggunakan :
.aif
Mac, SGI
Audio
.aifc
Mac, SGI
Audio (Compressed)
.au
Sun, NeXT
ULAW audio data
.mov
Mac, Win
QuickTime video
.mpeg
All
MPEG Video
.wav
Win
WAV Audio
.mp3
win
mp2
Kelebihan menggunakan bunyi
•Menarik perhatian.
•Meningkatkan tahap minat pengguna dengan maklumat
yang dimiliki dalam diri.
•Bunyi menambahkan lagi dimensi yang menyeronokkan
pada persembahan yang mendatar ( membosankan).
Mendigitkan Bunyi
•Proses menukarkan bunyi analog ke bunyi digital dilakukan oleh
Analogue-to-Digital converter (ADC) yang berada di tepi kad
bunyi (‘sound card’) dalam komputer.
•Bunyi analog :
•Diambil oleh kad bunyi
•Dibahagikan kepada beberapa bahagian
•Diterjemahkan kepada banyak kombinasi numerikal yang
tepat.
•Apabila PC memainkan semula bunyi digital, ia harus
ditukarkan semula ke gelombang analog. Proses ini dilakukan
pula oleh Digital-to-Analogue converter (DAC) yang terletak
pada lokasi yang sama dengan ADC.
Mengira Saiz Fail Audio
•Tempoh panjang bunyi dikira dalam saat
•Kadar persampelan dikira dalam kHz
•Bit sampel bunyi (8 bit vs 16 bit)
•Rakaman secara Stereo atau mono
Kadar Persampelan
Kadar persampelan 44.1kHz
•Semakin tinggi kadar persampelan
bermakna semakin banyak sampel.
•Semakin banyak sampel, semakin banyak
ruang simpanan yang diperlukan.
•Kad bunyi mampu merakam bunyi pada
kadar persampelan yang berbeza.
•Bergantung kepada pilihan pengguna,
bunyi boleh dirakam pada kadar 11 kHz,
22 kHz dan 44.1 kHz, iaitu kualiti CD.
Persampelan 8-bit atau 16-bit
•Nombor persampelan bit juga turut mempengaruhi
saiz fail.
•Semakin tinggi persampelan bit, semakin besar saiz
fail.
•Biasanya untuk narasi, persampelan 8-bit sudah
mencukupi.
•Jika bunyi yang berkualiti tinggi yang dikehendaki,
maka 16-bit adalah pilihan yang lebih baik.
Sample size 16 bit
Mono atau Stereo
Pemilihan bunyi mono atau stereo akan
mempengaruhi saiz fail.
•Mono bermaksud bunyi akan dimainkan dari satu
rangkaian dan stereo pula dari dua rangkaian.
•Oleh itu, bunyi stereo memerlukan ruang
simpanan yang lebih besar berbanding bunyi
mono.
Channel MONO
Tempoh
•Semakin lama tempoh bunyi,
maka semakin besarlah saiz failnya.
•Sebagai contoh, hitungkan ruang simpanan yang diperlukan untuk merakam :
bunyi 16-bit, 44.1 kHz, muzik stereo untuk tempoh 30 saat.
Langkah 1
44,100 x 2 byte (atau 16-bits) = 88,200 byte
Langkah 2
88,200 x 2 (untuk stereo) = 176,400 byte
Langkah 3
176,400 x 30 saat = 5,292,000 bytes
Menambahkan Bunyi ke dalam Projek Multimedia
• Jenis bunyi yang diperlukan perlu ditentukan.
•Tentukan lokasi bunyi hendak diletakkan dalam
aliran projek.
•Tentukan di mana dan bila audio digital atau data
MIDI hendak digunakan.
•Dapatkan bahan sumber sama ada dengan
membinanya sendiri atau membelinya.
•Edit dan ubahsuai bunyi untuk dipadankankan
dengan projek.
•Uji bunyi untuk memastikan masanya disesuaikan
dengan imej projek.
Mendapatkan Fail Audio untuk Aplikasi
Multimedia
•Cipta muzik baru
•Rakam gelombang muzik
•Beli klip muzik
•Mengupah ‘production house’ untuk menggubah muzik
SOAL JAWAB
VIDEO
Video
•
Klip video dalam aplikasi multimedia
menimbulkan keseronokan dan keunikan
kepada keseluruhan persembahan.
•
Video digital boleh mengandungi animasi,
2D dan 3D atau klip yang diambil.
• Satu siri kerangka yang mengandungi
gambar dan bunyi yang dimainkan
pada kadar yang pantas.
• Kerangka tunggal ialah satu gambar
dengan aksi tertentu.
• Apabila beberapa kerangka dalam
gambar yang sama tapi sedikit
perbezaan dalam aksinya
dikumpulkan bersama dan dimainkan
semula dalam satu masa tertentu,
gambar tersebut akan memberikan
pergerakan yang tersurat.
Piawai Broadcast Video
•Format rakaman yang tidak mudah diubah.
•Justeru, adalah penting untuk mengetahui di mana
projek multimedia yang dibina hendak digunakan.
•Setiap sistem didasarkan kepada piawai yang
berlainan yang menerangkan keadaan maklumat
dienkodkan untuk menghasilkan signal elektronik
yang menjanakan gambar di televisyen.
• NTSC (National Television Standard Committee)
– United States of America
– 30 fps
• PAL ( Phase Alternation Line)
–
–
–
–
United Kingdom
Asia
Australia
25 fps
• SECAM (Sequential Color and Memory)
– France
– Russia
• HDTV (High Definition Television)
Video Analog dan Digital
• 2 jenis video
Analog Signal
Digital Signal
– 1. Video Analog
• Mempunyai set nilai yang berterusan
• Gambar boleh diperbesarkan ke
sebarang saiz tanpa kehilangan
kualiti imej.
• Cth : tayangan gambar pada VCR
dan cakera laser.
– 2. Video Digital
• Mempunyai set nilai diskrit
• Gambar diperolehi dari pixel atau
elemen gambar. Gambar akan
kehilangan kualiti jika ia
diperbesarkan.
• Cth : klip video yang dimainkan
dalam komputer.
Analog ke Digital
• Untuk mendigitkan video,
peranti-peranti berikut
diperlukan :
– Sumber analog
– CPU yang pantas dan banyak
ruang ingatan
– Pemacu cakera keras
– Papan tangkap Video
Sumber Analog
• Cth : Perakam kamera video (VCR)
dan pemain cakera laser
• Kualiti video digital akan
bergantung kepada kualiti sumber
analog.
Kualiti Video
•
•
•
•
Pentium 100 Mhz amat
dicadangkan
•
Kualiti video digital bergantung kepada
kelajuan pemproses.
Semakin laju pemproses, semakin baik video
digital yang diperolehi.
Keperluan minimum untuk mempunyai satu
sistem sebegini adalah Pentium
100 Mhz.
Komputer perlu mempunyai RAM yang
banyak, semakin banyak semakin baik.
Paling kurang 32 MB RAM diperlukan.
Cakera Keras
• Fail-fail video menggunakan
banyak ruang simpanan.
• Adalah satu langkah yang bijak
untuk menggunakan cakera
keras AV (dari jenis 2 GBs hingga
9 GBs atau lebih besar).
Video Capture Card
• Merupakan kad/papan utama yang menghubungkan
sumber anaIog ke komputer.
• Bersama dengan CPU, video capture card tersebut akan
mengambil signal video dari sumber analog dan
menukarkan video analog ke video digital.
• Salah satu contoh video capture card ialah Creative
Labs’ VideoBlaster.
• Biasanya ia disediakan bersama perisiannya.
• Perisian tersebut membenarkan pengguna untuk
menentukan bilangan kerangka, saiz skrin dan
sebagainya.
• Ianya boleh mengambil video pada pelbagai kadar
kerangka, bermula dari kerangka yang sedikit sehingga
25 atau 30 kerangka per saat untuk tangkapan masa
nyata.
• Sesetengah video capture card tidak boleh menangkap
bunyi. Oleh itu, kad bunyi diperlukan.
Mendigitkan Video pada PC / Desktop
Analogue Video
Video Capture Card/Board
Digital Video
Mengambil Video pada Desktop / PC
Sumber Analog
Video Analog dengan Bunyi
Video
Dapatkan Bunyi
Menskala
Mendigitkan Video
Di’kompres’kan oleh
Video Digital
Codec
Mendigitkan Video
Audio Digital
Klip Video Digital dengan Bunyi
Saiz Video Digital
Ditentukan oleh :
• Saiz Skrin
• Warna
• Kadar Kerangka
• Bunyi dan masa
ALAT PENGEDITAN VIDEO
DIGITAL
3 bentuk asas:
1. Pengambilan video /Video capture.
2. Pengeditan video /Video editing.
3. Video playback applications
ALAT PENGEDITAN VIDEO
DIGITAL

Pengambilan video /Video Capture :
-
Digunakan untuk mengawal
perkakasanpengambilan video.
Mempunyai kebolehan untuk mengawal
isyarat input video; warna dan kecerahan.
Mengawal pemilihan compression ,
algoritma, kadar frame,saiz frame,kedalam
warna,kadar bit dan pensampelan audio.
ALAT PENGEDITAN VIDEO
DIGITAL

Pengeditan Video /Video Editing :
Menkompreskan video digital kepada saif fail yang
lebih kecil.
Berfungsi untuk copy, cut, paste dan delete frame
video .
Boleh mencantumkan beberapa frame dari sumbersumber video yang berlainan.
Changing size or frame rate of the video data
segments.
Mengedit audio samada menyalin,menambah atau
menghapuskan
Menambah kesan khas/special effect kepada klip
video seperti tajuk atau transitions antara segmen
video.
Pengeditan Video : iMovie
(Apple)
Index transition
Editing photo
Ciri yang
terdapat
perisian
iMovie
Explore dragtrim
Editing timeline
Video effect
PERISIAN VIDEO DIGITAL

Video Playback:
-
-
Memainkan/Play video pada tetingkap atau
skrin penuh dengan fungsi untuk mengawal
untuk play, pause, stop, rewind, fast forward
dan frame advance atau retreat.
Pengguna dapat pergi kesesuatu frame yang
dikehendaki dengan menunjukkan lokasi
frame video tersebut.
Kesan Khas



Transition:
- Such as fading, wiping, splatters, scrolling,
stipple, fade-in and etc.
Superimposing:
- Add features, image or background to the
screen.
Filters:
- To create lens flares, pointilize, emboss,
zoom, pan, twist and etc.
- Used to change duration of the video.
MORPHING



A digital process where 1 image cross fade
into another with a twist.
Example; running tiger change into a sport
car or human change to aliens.
(read the details in the multimedia, concept
and practice).
Perisian Mengedit Video
•Gold Disk’s Astound
Studio
•Adobe Premiere
•Adobe After Effects
FORMAT FAIL
 AVI (.avi)
- Audio Video Interleave Format.
- Menyokong semua platform window
- Digunakan dalam windows media player.
FORMAT FAIL
 QuickTime (.mov)
- Menyokong platform Windows dan Macintosh
- Perlu menginstall perisian Apple’s QuickTime
player .
- Banyak digunakan dalam penyebaran video
menerusi halaman webVersatile
FORMAT FAIL
 MPEG (Motion Picture Expert Group)
- MPEG-1 : 1.2 Mbps of video and 250Kbps of
2 channels stereo audio using CD-ROM.
- MPEG-2 : broadcast quality video at rates
between 3-15 Mbps.
- MPEG-4 : low data rate video, can view 3D
and VR applications.
- MPEG-7 : metadata standard for video
presentation.
- http://www.mpeg.org
Jenis Codec's dan ‘file
extensions’
CODECS
FILE EXTENSION
Cinepax
.avi
Indeo
.avi
Apple Quicktime
.mov
MPEG
.mpg
Elemen Animasi
• Animasi merupakan penggunaan komputer
untukmenjana imej bagi menunjukkan satu
pergerakan.
• Animasi adalah satu siri imej yang dilihat
secara berurutan.
• Dalam animasi, setiap imej akan dipaparkan
pada posisi yang telah ditentukan untuk
menghasilkan satu pergerakan.
• Animasi boleh dihasilkan dalam 2 bentuk:
– 2D animation
– 3D animation
Elemen Animasi –
2D Animation
• Penghasilan animasi 2D terbahagi kepada 2
teknik iaitu Cel animation dan path animation
• Cel animation berdasarkan perubahan yang
berlaku daripada frame 1 kepada frame
berikutnya bagi mengambarkan pergerakan
sesuatu objek.
- Perkataan Cel adalah singkat untuk
celluloid, merupakan satu lembaran lutsinar
dimana objek dilukis ataupun dicat untuk
membina animasi tradisional, yang ditarik
menggunakan tangan.
ANIMASI SIRIES
Elemen Animasi –
2D Animation
• Path animation merujuk kepada pergerakkan
objek melalui satu laluan yang telah
dikenalpasti dalam skrin.
- Path boleh terjadi dalam satu garis lurus
atau boleh terdiri daripada bilangan
lengkung.
- Objek yang tidak berubah, cuma boleh
diubah saiznya ataupun dibentuk semula.
Elemen Animasi –
2D Animation
- menggunakan teknik tweening, yang mana
objek ditetapkan pada kedudukan permulaan
dalam bingkai pertama dan berubah
kedudukan pada bingkai terakhir.
- Perubahan pada bingkai lain akan
ditentukan oleh teknik-teknik yang telah
dipilih.
Contoh animasi
Elemen Animasi –
3D Animation
• Penghasilan 3D animasi lebih komplek dan
melibatkan 3 langkah iaitu Modeling, Animation dan
Rendering.
– Pemodelan ialah proses menghasilkan objek 3D dan
adegan.
– Animation melibatkan pentakrifan gerakan objek dan
bagaimanakah perubahan lampu serta paparas semasa
animasi dilaksanakan.
– Rendering adalah langkah terakhir dalam mewujudkan
animasi 3-D dan membabitkan menentukan objek sifat
seperti warna, tekstur permukaan dan tahap ketelusan.
• Proses menghasilan 3D animasi boleh mengambil
masa yang lama, bergantung kepada kerumitan
animasi yang hendak dihasilkan.
Contoh Animasi
TAKE A BREAK!!!!
Format Fail Animasi
Dir
Dihasilkan daripada perisian Director.
Fla
Dihasilkan menggunakan perisian Flash.
Max
Dihasilkan menggunakan perisian 3D Studio
Max.
Gif
Dihasilkan menggunakan perisian Adobe
image Ready.
Bacaan Tambahan…
•
•
•
•
•
•
•
•
Ze-Nian and Mark S. Drew (2004), Fundamentals of Multimedia,
London:Pearson Prentice Hall.
Usha V. Reddi & Sanjaya Mishra (2003), Education Multimedia: A handbook
for Teacher-Development, Commonwealth Educational Media Centre for
Asia.
Tay Vaughan (2001), Multimedia : Making It Work, Fifth Edition, McGrawHill.
James E. Shuman (1998). Multimedia In Action. Thomson Publishing Inc.
Luppa, N.V. (1998). Designing Interactive Digital Media. Woburn:
Butterworth-Heinemann.
Mohmmad Dastbaz (2003), Designing Interactive Multimedia Systems,
Boston:Mc Graw Hill.
Nigel Chapman and Jenny Chapman (2003), Digital Media Tools, Second
Edition, London:John Wiley & Sons Ltd.
William W. Lee & Diana L. Owens (2004) Multimedia-Based Instructional
Design, Second Edition, John Wiley & Sons, Inc.
SOAL JAWAB