ระบาดวิทยา และ
สถานการณโรค
์
การป้องกันควบคุมโรคติดตออุ
ั ิ
่ บต
ใหมแบบบู
รณาการ
่
นพ.โสภณ เอีย
่ มศิ รถ
ิ าวร
สานักระบาดวิทยา กรม
ควบคุมโรค
กระทรวงสาธารณสุข
22 เมษายน 2554
โรคติดเชือ
้ อุบต
ั ใิ หม่ (Emerging
infectious diseases)
นิยามองคการอนามั
ยโลก หมายถึง
์
โรคติดตอเชื
อ
้ ชนิดใหม่ ๆ ทีม
่ ี
่
รายงานผู้ป่วยเพิม
่ ขึน
้ ในระยะ 20 ปี
ทีผ
่ านมา
่
1) โรคติดตอที
้ ใหม่ (New
่ เ่ กิดจากเชือ
infectious diseases) เช่นโรคซารส
์
ไขหวั
นธุใหม
้ ดนก ไขหวั
้ ดใหญสายพั
่
่
์
H1N1 2009 ไขสมองอั
กเสบนิปาห ์
้
โรคติดเชือ
้ อุบต
ั ใิ หม่ (Emerging
infectious diseases)
3) โรคติดตออุ
ั ซ
ิ า้ (Re-emerging
่ บต
infectious diseases) คือโรคติดตอที
่ ่
เคยระบาดในอดีตและสงบไปนาน
แลวแต
กลั
้
่ บมาระบาดอีก เช่น ไข้
ชิคุนกุนยา
4) เชือ
้ โรคดือ
้ ยา (Antimicrobial
resistant organism) เช่น วัณโรค
ดือ
้ ยา
Economic Impact of EID
SARS
$50bn China, Hong Kong,
Singapore, Canada
$30-50bn
Estimated Cost
$40bn
$30bn
Foot & Mouth
UK
$25–30bn
$20bn
$10bn
BSE UK,
$10-13bn
Foot & Mouth
Taiwan, $5-8bn
Classical Swine
Fever,
Netherlands
$2.3bn
BSE Japan
$1.5bn
HPAI, Italy
$400m
Nipah, Malaysia
$350-400m
1994
1995
1996
1997
1998
Figures are estimates and are presented as relative size.
1999
2000
Avian Flu Asia,
$5–10bn
BSE Canada
$1.5bn
Avian Flu, NL
$500m
2001
2002
BSE U.S.,
$3.5bn
2003
2004
2005
2006
Global Map of EIDs Origins, 1940-2004
N=335
Source: Kate Jones, Nature 2008
Zoonotic EIDs = 60.3%
(Wildlife animal origin = 71.8%)
Zoonosis > 50%
> 50%
Source: Kate Jones
Global Distribution of EIDs by
Pathogens, 1940-2004
Zoonotic pathogen from
wildlife
Drug-resistant
pathogen
Source: Kate Jones, Nature 2008
Zoonotic pathogen from
non-wildlife
Vector-borne
pathogen
Pathogen risk factors
All pathogens
Human
EIDs
ไวรั ส
Domestic animals
ไวรั ส
Domestic carnivores
ไวรั ส
OIE list
เส้นทางการบิน
ระหวางประเทศ
่
Source: PNAS, 2004
การระบาดของไข้ หวัดใหญ่ สายพันธุ์ใหม่ 2009
Number of cases
10000
9000
1st
Number of deaths
100
Wave
3rd
Wave
8000
90
80
Pandemic H1N1 2009 Death
7000
Influenza/ILI
6000
70
60
Pandemic H1N1 2009 Case
5000
50
2nd
4000
Wave
40
3000
30
2000
20
1000
10
0
0
2009
Week of
2010
Source: Bureau of Epidemiology, Ministry of Public Health, Thailand
New Tourist Place and Emergence of Leptospirosis,
Satun Province, Thailand, Dec 2007
New Tourist Place and Emergence of Leptospirosis,
Satun Province, Thailand, Dec 2007
5/41 (12.2%) of tourists
diagnosed Leptospirosis
Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand
Tourists, Cave and Bats
Bat’s Kidneys: 26/36 (72.2%)
positive Leptospira by PCR
Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand
Frog’s Kidneys: 1/13 (7.7%) positive Leptospira by PCR
Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand
Serological Studies in Human and Animals
Species
Samples(%)
Serovar
Test
Tourists
Tour Guides (River)
5/41 (12.2%)
RAN
MAT
21/79 (26.6%)
SHE and AUS
MAT
Tour Guides (Cave)
3/5 (60.0%)
SHE and AUS
MAT
Cattle
17/17 (100%)
SHE and RAN
MAT
Dogs
21/21 (100%)
SHE and AUS
MAT
3/3 (100%)
SHE and AUS
MAT
0/2 (0%)
-
MAT
26/36 (72.2%)
-
PCR
Frogs/Toads
Rats
Bats
Soil/Water
7 samples (neg)
Source: Dr.Anek Mungaomklang , FETP-Thailand
Temp 26.8 0C, Humidity 1.6%
Soil pH = 7-7.5 in cave
Spread of pathogens
(globalized travel and trade)
จานวนสั ตว์ ป่านาเข้ าถูกกฎหมาย ปี 2548-2551
6,000
2548
5,000
4,000
3,000
2,000
1,000
-
ที่มา: กรมปศุสัตว์
2549
2550
2551
จานวนแพะใน 20 จังหวัด เรียงตามลาดับ
ลำดับที่
ที่มา: กรมปศุสัตว์
และสานักระบาดวิทยา
จังหวัด
ยอดรวมทัง้ ประเทศ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
กาญจนบุร ี *
ประจวบคีรข
ี น
ั ธ์ *
ยะลา
สงขลา
ปัตตานี
สตูล
ชัยนาท
นราธิวาส
นครศรีธรรมราช
นครสวรรค ์ *
ลพบุร ี
นครราชสี มา
นครปฐม
สระบุร ี
เพชรบุร ี
สุพรรณบุร ี *
17
18
19
20
กรุงเทพมหานคร
กระบี่
อุตรดิตถ ์
ราชบุร ี *
จานวน
383,796
24,529
24,237
23,811
19,263
18,907
17,205
15,367
15,289
14,216
12,653
11,376
10,457
10,213
9,886
9,441
9,228
*
8,526
8,489
8,302
7,652
% ของประเทศ
100.00
6.39
6.32
6.20
5.02
4.93
4.48
4.00
3.98
3.70
3.30
2.96
2.72
2.66
2.58
2.46
2.40
2.22
2.21
2.16
1.99
Q Fever
• Q fever is a zoonotic disease.
• Caused by Coxiella burnetii
• Resistant to heat, drying,
and many common disinfectants
• Survive for long periods in the environment
• Underdiagnosed and underreported because
of limited clinical suspicion and lack of
availability of diagnostic laboratories
http://www.cdc.gov/ncidod/dvrd/qfever
Q Fever
• The primary reservoirs: cattle, sheep, and goats
• C. burnetii does not usually cause clinical disease
in these animals
• Common mode of transmission is airborne
• Ingestion of contaminated milk, regurgitation and
inspiration of the contaminated food are a less
common.
http://emergency.cdc.gov/agent/qfever/clinicians
Reported Q Fever cases 2010
Place
Gender
Age (years)
Occupation
Pets
Onset
Symptom
Status
Case1
Case2
Case3
Khonkaen
Male
67
Loei
Male
42
Shoes seller
Kalasin
Male
51
Rice farmer,
livestock
dog
5/2010
Fever, myalgia and
back pain
improve
6/2010
Fever and
dyspnea
improve
Source: IEIP Unpublished data
Rice farmer,
livestock
dog
3/2010
Fever and dyspnea
on exertion
improve
ปัจจัยที่มีผลต่ อการเกิดโรคระบาด
 ปัจจัยระยะสั้ น
–
–
–
–
การเดินทางและเคลือ่ นย้ าย คน และสั ตว์
การท่ องเที่ยว
ภัยธรรมชาติ
การปนเปื้ อนในกระบวนการผลิตอาหาร
 ปัจจัยระยะยาว
– การเปลีย่ นแปลงของสภาวะอากาศ เช่ น อุณหภูมิโลก
– สิ่ งแวดล้อมเปลีย่ น พืน้ ทีเ่ ขตเมืองเพิม่ ขึน้ การบุกรุกทาลายป่ า และ
การไล่ล่าสั ตว์ ป่า
พืน้ ที่เกิดโรคไข้เลือดออก ปี พ.ศ.2551
Risk of zoonotic disease transmission from
wildlife animals to humans
“One Health” Concept
Human
Health
Ecosystem
Health
Animal
Health
Cross-sectoral and multi-disciplinary
collaboration
“One Health” Emergency Response Team
National
Provincial
Community
FETP
(MD/DVM)
Advanced level
SRRT
(Public Health/Animal
Health/Environmental
Health/Laboratory)
Intermediate level
Public Health Volunteers/Animal
Health Volunteers/Wildlife Park
Rangers/Zoo Keepers
“One Health” Concept
Basic level
“One Health” Concept
A Strategic Framework for
Reducing Risks of Infectious Diseases at the
Animal–Human–Ecosystems Interface
 A comprehensive, holistic approach
required to address high impact EIDs





Humans-animal-ecosystems health
Multi-disciplinary, multi-sectoral
Long term PREVENTION
Build on existing structure
Not creating new institutions
Asia Pacific Strategy for
Emerging Diseases (APSED)
• The “One Health” approach
has been applied primarily in
the APSED zoonoses
framework through
establishment of a functional
coordination mechanism
between human and animal
health sectors to address
zoonoses.
Asia Pacific Strategy for
Emerging Diseases (APSED)
1.ENDORSES the Asia Pacific Strategy for Emerging
Diseases (2010);
2. URGES Member States:
(1) to use the Asia Pacific Strategy for Emerging Diseases
(2010) (APSED 2010) as a strategic framework to guide
national and local capacity-building programmes for
emerging diseases and public health events;
(2) to use APSED (2010) as a tool when developing relevant
national plans to ensure effective preparedness for emerging
diseases and the development and strengthening of the core
capacities required under the International Health
Regulations (2005), including enhanced surveillance and
response;
APSED 2010
8 Focus Areas: Key Components
ระบบเฝ้ าระวังเหตุการณ์ (Event-based surveillance)
SRRT
อาเภอ
สอบสวน
ศูนย์ รับแจ้ งข่ าว
รพ. สต.
ตรวจสอบ
แหล่ งข่ าวในชุมชน
เหตุการณ์ ผดิ ปกติในชุมชน
One Health
แจ้ งข่ าว
Joint Investigation of H5N1 Outbreak
“One Health”
Multidisciplinary responses to AI (H5N1) epidemic
Hospital
Active case finding
Animal study
One Health
Wild bird surveillance
Laboratory
Pathological
Examination
National Committee on AI Response & Pandemic
Influenza Preparedness
Promote collaboration
between animal and
human health sector
1st National Strategic Plan on
Avian Influenza and Influenza
Pandemic Preparedness
(2005-2007)
2nd National Strategic Plan on
Avian Influenza and Influenza
Pandemic Preparedness
(2008-2010)
มติสมัชชาสุขภาพ
แห่งชาติ ครัง้ ที่ 2
โรคติดตออุ
ั ใิ หม่
่ บต
37
แผนยุทธศาสตร์ เพือ่ การบริหารจัดการโรคติดต่ ออุบตั ิใหม่
แบบบูรณาการ
ประกอบด้วยเนื้อหำที่ครอบคลุมยุทธศำตร์ต่ำงๆ ได้แก่
• กำรพัฒนำกลไกควำมร่ วมมือระหว่ำงหน่วยงำนต่ำงๆที่เกี่ยวข้องรวมทั้ง
ภำคประชำชน
• กำรเตรี ยมควำมพร้อมในด้ำนงบประมำณ เวชภัณฑ์ ครุ ภณ
ั ฑ์ และวัสดุ
อุปกรณ์ เฝ้ ำระวังป้ องกันและควบคุมโรค ในสัตว์และในคน ใน
ระดับประเทศ จังหวัดและท้องถิ่น
• กำรสื่ อสำรสำธำรณะต้องเสนอข้อเท็จจริ ง ไม่ปิดบังและให้ควำมเข้ำใจ
อย่ำงถูกต้องทั้งระดับชำติและชุมชน ในกำรรองรับโรคติดต่ออุบตั ิใหม่
• กำรสร้ำงจิตสำนึกในกำรป้ องกันโรคติดต่ออุบตั ิใหม่
38
แผนยุทธศาสตร์ เพือ่ การบริหารจัดการโรคติดต่ ออุบตั ิใหม่
แบบบูรณาการ (ต่ อ)
• กำรพัฒนำระบบบริ กำรสำธำรณสุ ขเพื่อรองรับวิกฤตที่เกิดกำรระบำด
ใหญ่ของโรคติดต่ออุบตั ิใหม่
• กำรวิจยั กำรจัดกำรควำมรู ้ กำรจัดทำฐำนข้อมูล และประสำนกำรเข้ำถึง
หน่วยงำนที่เกี่ยวข้องระดับวิชำกำรและปฏิบตั ิกำร
• กำรค้นหำและกำรตรวจพบ เพื่อกำรรับมือกับอำวุธชีวภำพ
• กำรทบทวนปรับปรุ งและบังคับใช้กฎหมำย
• กำรจัดกำรสัตว์เลี้ยง สัตว์ป่ำ และกำรควบคุมสัตว์จรจัด เช่น สุ นขั แมว
• พัฒนำกำรจัดกำรด้ำนสุ ขำภิบำล กำรเฝ้ ำระวังและควบคุมโรคให้มี
ประสิ ทธิภำพ
39
สรุป
• ปัญหาโรคติดตออุ
ั ใิ หมมี
่ บต
่
แนวโน้มเพิม
่ ขึน
้ และ
เกิดผลกระทบตอความ
่
มัน
่ คงดานสุ
ขภาพ
้
• “One Health” สามารถ
ประยุกตใช
์ ้ในการรับมือกับ
กิตติกรรมประกา
ศ
• กรมวิทยาศาสตรการแ
พทย ์
• กรมปศุสัตว ์
•องคการสวนสั
ต
ว
์
์
• IEIP-TUC
•WHO/FAO/OIE
์
Sawasdee