สถิติเชิงพรรณนา
ที่ใช้ในงานระบาดวิทยา
น.ต.นพ.วารินทร์ ปงกันคา ร.น.
แผนกนระบาดศาสตร์ กองเวชกรรมป้องกัน กรมแพทย์ทหารเรือ
SRRT – Bangkok 29.06.10 / 05.07.10
นิยามของระบาดวิทยา
การศึกษาเกี่ยวกับการกระจายและปั จจัยที่มี
อิทธิพลต่อการเกิดโรค/สภาวะสุขภาพใน
ประชากรทีส่ นใจ และประยุกต์ผลการศึกษาเพื่อ
ใช้ในการควบคุมโรค
“The study of the distribution and determinants of health-related
states or events in specified populations and the application of
this study to control of health problems”
John M Last: A dictionary of Epidemiology, ed 2nd. New York,
Oxford University Press, 1988
ระบาดวิทยาศึกษาอะไร
เวลา (Time)
การกระจายของโรค
ระบาดวิทยา
ปั จจัยที่มีอทิ ธิพลต่อโรค
บุคคล (Person)
สถานที่ (Place)
สาเหตุ (Cause)
ปั จจัยเสีย่ ง (Risk factor)
การกระจายของโรค
Cases
Person
Place
Time
ประเมินสถานการณ์จากข้อมูลระบาดวิทยา
Pathogen?
Source?
Transmission?
ตัง้ สมมติฐาน: จากข้อมูลระบาดวิทยาเชิงพรรณนาที่รวบรวมได้
ขัน้ ตอนการสอบสวนโรค
1.
เตรียมการปฏิบตั งิ านภาคสนาม
2. ตรวจสอบยืนยันการวินิจฉัยโรค
3. ตรวจสอบยืนยันการระบาด
4. กาหนดนิยามผูป
้ ่ วยเพื่อค้นหาผูป้ ่ วยเพิ่มเติม
5. ศึกษาระบาดวิทยาเชิงพรรณนา - เวลา สถานที่ บุคคล
6. สร้างสมมุตฐิ านการเกิดโรค
7. ศึกษาระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห์ -เพื่อทดสอบสมมุตฐิ าน
8. ทาการศึกษาเพิ่มเติม (สิง่ แวดล้อม & ส่ง Lab)
9. ควบคุมและป้ องกันโรค
10. นาเสนอผลการสอบสวน
INVESTIGATING AN OUTBREAK
DESCRIPTIVE EPIDEMIOLOGY

Time


Place


Epidemic Curve
Spot Map, Area Map
Person

Rates, Frequency Distribution
TIME
Epidemic Curve
EPIDEMIC CURVE
เส้นโค้งการระบาด
นพ.เฉวตสรร นามวาท
สานักระบาดวิทยา
EPIDEMIC CURVE
เส้นโค้งการระบาด
จำนวน (Cases)
5
= 1 ราย
4
แกนนอน ความกว้ าง
ของแต่ ละช่ วง เท่ ากับ
1/8 – 1/3 ของระยะฟั ก
ตัว (นิยมใช้ ประมาณ
¼)
3
2
1
0
1
2
3
4
5
6
7
วันที่เริ่ มป่ วย (Date of onset of illness)
8
จำนวนผู้ป่วยโรคอำหำรเป็ นพิษในโรงเรี ยน ก.
จำแนกตำมวันเริ่ มป่ วย
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
28
25
22
19
16
13
10
7
Index case
4
14
12
10
8
6
4
2
0
1
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
POINT SOURCE OUTBREAK
CONTINUOUS COMMON
SOURCE OUTBREAK
PROPAGATED SOURCE OUTBREAK
จานวนผูป้ ่ วยโรคหัด ตาบลมหาสนุก
15 ตุลาคม 2539 - 16 มกราคม 2540
จานวน (Cases)
25
20
15
10
5
0
15
22
ต.ค.
2539
29
5
12
19
26
3
10
17
24
พ.ย.
ธ.ค.
วันเริ่มป่ วย (Date of Onset)
31
7
14
ม.ค.
2540
การคาดประมาณเวลาสัมผัสเชื้อ
16
12
10
8
6
4
ระยะฟั กตัว
ที่สัน้ ที่สุด
Minimum IP*
2
0
26304ต.ค
812162024281พ.ย
5913172125-
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
14
ระยะฟั กตัวที่ยาวที่สุด
Maximum IP*
จุดสูงสุดของการระบาด
ระยะฟั กตัวเฉลี่ย
Average IP*
ระยะเวลาได้ รับเชือ้
Exposure period
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
โจทย์
การระบาดของโรคไวรัสตับอักเสบ เอ
16
14
12
10
8
6
4
2
0
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
EXERCISE
Epidemic Curve
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
การระบาดของโรคไวรัสตับอักเสบ เอ
จงแปลผลในประเด็นต่อไปนี้
เวลา
ขนาดของการระบาด
Outliers
รูปแบบของการระบาด
ระยะเวลาสัมผัสเชื้อ
16
14
12
10
8
6
4
2
0
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
เวลา
16
14
12
10
8
6
4
2
0
จุดสูงสุดของการระบาด
Peak of Outbreak
ผป.รายแรก
First cases
ผป.รายสุดท้ าย
Last cases
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
ขนาดของการระบาด
16
14
12
10
8
6
4
2
0
= 1 ราย
รวมทัง้ สิน้ = 49 ราย
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
OUTLIERS
16
14
12
10
8
6
4
2
0
ไม่ มีผ้ ูป่วยในช่ วง
1 ระยะฟั กตัว
ก่ อนผู้ป่วยส่ วนใหญ่
ที่อาจจะบอกแหล่ ง
แพร่ เชือ้ หรือสาเหตุ
การระบาด
ไม่ มีผ้ ูป่วยในช่ วง
1 ระยะฟั กตัว
หลังผู้ป่วยส่ วนใหญ่
ที่แสดงถึงการระบาด
ระลอกที่สอง
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
รูปแบบของการระบาด
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1 ระยะฟั กตัว
28-30 วัน
จานวนผู้ป่วย
เพิ่มขึน้ อย่ างรวดเร็ว
และลดลงช้ า ๆ
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ก.ย.
ต.ค.
พ.ย.
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
จำนวนผู้ป่วย(Cases)
คาดประมาณเวลาที่สมั ผัสเชื้อ
16
14
12
10
8
6
4
2
0
ระยะฟั กตัวที่ยาวที่สุด
Maximum IP*
ระยะฟั กตัวเฉลี่ย
Average IP*
ระยะฟั กตัว
ที่สัน้ ที่สุด
Minimum IP*
26 30 4 8 12 16 20 24 28 1 5 9 13 17 21 25
ต.ค.
พ.ย.
คาดประมาณเวลาที่ได้ รับเชือ้
Exposure period
วันเริ่ มป่ วย(Date of Onset)
EXERCISE 6.4 (P.369)
Hepatitis A Outbreak
EXERCISE 6.4 (P.369)

Using the data from a hepatitis A outbreak, draw
an epidemic curve. From your epidemic curve and
your knowledge of the average and minimum
incubation periods for hepatitis A, identify the
likely exposure period.

Common Source Outbreak
Exposure occurred between April 9
and April 13.
ANSWER EXERCISE 6.4 (P.369)

Using the data
from a hepatitis A
outbreak, draw an
epidemic curve.
From your
epidemic curve
and your
knowledge of the
average and
minimum
incubation periods
for hepatitis A,
identify the likely
exposure period.
PLACE
Spot Map, Area Map
แผนที่แสดงการตายด้วยอหิวาตกโรค
กรุงลอนดอน เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2397 (1854)
John Snow,
M.D.
(1813 -1858)
ผูป้ ่ วยเสียชีวิต 500 รายในเวลา 10 วัน
แต่ภายในเวลา 1 สัปดาห์หลังจากถอนหัวจ่ายนา้ การระบาดลดลง
SPOT MAP OF FACIAL PALSY CASES IN
THAWANGPHA DISTRICT, THAILAND,
1 JAN - 22 SEP 1999
Thawangpha district
River
case
Tumbol border
EPIDEMIC CURVE AND SPOT MAP
KINDERGARTEN “A”
MAY – SEPTEMBER 1999 (N = 38)
NS 1
NS 2
1/1
1/2
3/2
3/1
2/1
2/2
Weekly
interval
1 child case
1 officer case
Kit.
17TH HIV SENTINEL
SEROSURVEILLANCE-ANC,1999
%HIV seropositive
0.4-1
>1-2
>2-3
>3-6
GIS POINT MAP
GIS AREA MAP
PERSION
Rates, Frequency Distribution
PERSON
Host
Characteristics
 Age,
Race, Sex or Medical Status
Exposures
 Occupation,
Leisure Activities, Use
of Medications, Tobacco, Drugs
การวัดทางระบาดวิทยา
1.
2.
การวัดการเกิดโรคในชุมชน (Measure of disease
frequency); Prevalence (ควาชุก),
Incidence (อุบตั ิการณ์)
การวัดเพือ่ หาความสัมพันธ์ (Measure of
association); Odds ratio, Risk ratio,
Prevalence rate ratio
3.
การวัดผลกระทบที่เกิดขึ้นกับชุมชน (Measure of
impact); Attributable risk, PAR
FREQUENCY DISTRIBUTION

Exercise 2.1 Listed below are data on parity
collected from 19 women who participated in a
study on reproductive health. Organize these
data into a frequency distribution.
0, 2, 0, 0, 1, 3, 1, 4,
1,8, 2, 2, 0, 1, 3, 5, 1,
7,2
MICROSOFT EXCEL
Pivot Table
INTRODUCTION TO
FREQUENCY MEASURE
 Ratios
อัตราส่วน
 Proportions สัดส่วน
 Rates
อัตรา
RATIOS - อัตราส่วน
การเปรียบเทียบเลขตัวตัง้
(จานวนเหตุการณ์ทเี่ กิดขึ้น
ในกลุม่ ประชากรทีศ่ ึกษา) กับตัวหาร (จานวนผูท้ ไี่ ม่ได้
ประสบเหตุการณ์นนั้ ๆ)
การเปรียบเทียบระหว่างประชากรกลุม
่ หนึ่ง(a) กับ
ประชากรอีกกลุม่ หนึ่ง (b)
อัตราส่วนมีคา่ > 0, และอาจจะมีหรือไม่มีหน่วย
อัตราส่วน a / b => a : b
PROPORTIONS - สัดส่วน
่ี นใจ (a)
เหตุการณ์ทส
พบเป็ นสัดส่วนเท่าใดต่อ
เหตุการณ์ทเี่ กิดขึ้นทัง้ หมด (a+b+c+d+…)
a เป็ นส่วนหนึ่งใน b
RATES - อัตรา
ความน่าจะเป็ นของการเกิดเหตุการณ์ใด
เหตุการณ์หนึ่ง
(a) ในกลุม่ ประชากรทีศ่ ึกษา (a+b) ณ ช่วงเวลาที่
กาหนด
การเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ใดเหตุการณ์หนึง่ ต่อ
หนึ่งหน่วยระยะเวลา
จาเป็ นต้องมี ระยะเวลา สถานที่ กลุม
่ ประชากรทีจ่ าเพาะ
เจาะจง
MORBIDITY FREQUENCY
MEASURES
Incidence
Rates
Prevalence
Attack Rate
INCIDENCE VS. PREVALENCE
อุบต
ั กิ ารณ์ Incidence =
ผูป้ ่ วยรายใหม่
ความชุก Prevalence = ผูป
้ ่ วยรายใหม่ + รายเก่า
P=IxD
Period prevalence rate
Incidence
ผูป้ ่ วยรายใหม่
Prevalence
รายใหม่+รายเก่า
ตาย
หาย
EXERCISE
Incidence, Attack Rate
P.85,90-91
EXERCISE 2.3

In 1990, 41,595 new cases of AIDS were reported
in the United States. The 1990 midyear
population was estimated to be 248,710,000.
Calculate the 1990 AIDS incidence rate. (Note:
To facilitate computation with a calculator)
ANSWER EXERCISE 2.3

1990 AIDS incidence rate

(Number of new case/1990 midyear pop.) x 100,000

(41,595 / 248,710,000) x 100,000

16.7 per 100,000 population
CHILD CARE CENTER TO HOME
ANSWER EXERCISE P.90


Attack rate in child care center =
10%
Secondary attack rate = 20%
EXERCISE 2.5 P.91

In a particular community, 115 persons in a
population of 4,399 became ill with a diarrhea of
unknown etiology. The 115 cases occurred in 77
households. The total number of persons living in
these 77 households was 424.
A. Attack rate?
 B. Secondary attack rate?
 C. Is the disease distributed evenly throughout
the population?

ANSWER EXERCISE 2.5 P.91

A. Attack rate? = 2.6%

B. Secondary attack rate? = 11.0%

C. Is the disease distributed evenly throughout
the population?

The secondary attack rate is considerably higher
than the overall crude attack rate, indicating that
persons living in a household with a case were at
greater risk of disease than the general population.
This feature is consistent with any etiology which
causes cases to cluster within households, including
infections, environmental, genetic, nutritional, and
other etiologies.
MORTALITY FREQUENCY
MEASURES
Mortality
Case
Rates
Fatality Rate
EXERCISE
Mortality Rates
P.103-5, 109-111
YEARS OF POTENTIAL LIFE LOST AND
YPLL RATE


???
Gained in popularity because they focus on
premature, and mostly preventable, mortality.
MEASURE OF CENTRAL LOCATION, AND
MEASURES OF DISPERSION
Arithmetic Mean
 Median
 Mode
 Range (Min, Max)
 Standard Deviation
 Interquartile Range

EXERCISE
P.191
EXERCISE 2.8
In 1987, a total of 12,088 HIV-related deaths
occurred in males and 1,380 HIV-related deaths
occurred in females. The estimated 1987 midyear
population for males and females was
118,531,000 and 124,869,000, respectively.
 A.HIV-related death rate for males and for
females
 B.What type of mortality rates did you calculate
in step A.?
 C.HIV-morality rate raio for males versus
females

ANSWER EXERCISE 2.8

A.HIV-related death rate for males and for
females
M 10.2 per 100,000
 F 1.1 per 100,000


B.What type of mortality rates did you calculate
in step A.?


Cause-specific and sex-specific mortality rates
C.HIV-morality rate raio for males versus
females

The HIV-related mortality rate was 9.3 times higer
for males than for females.
ขอบคุณครับ