นภวรรณ เจนใจ
23 ธันวาคม 2557
กรมวิทยาศาสตร์ การแพทย์
ห้องปฏิบตั กิ ารอ้างอิง
โรค
• ตรวจคัดกรองภาวะ
พร่องไทรอยด์
ฮอร์โมนในทารก
• ศึกษาวิจยั
• เฝ้าระวังทาง
ห้องปฏิบตั กิ าร
คุม้ ครองผูบ้ ริโภค
ยา อาหาร
เครือ่ งสาอาง
วัตถุอนั ตราย
รังสี เครือ่ งมือแพทย์
สมุนไพร
มาตรฐาน
ห้องปฏิบตั กิ าร
ด้านการแพทย์
และสาธารณสุข
13
Location
10
DMSc
Department of Medical Sciences
Nonthaburi
Regional Medical Science Centers
2
9
6
8
5
7
DMSc
4
3
11
14
1
12
3
WHO National Influenza Center, From 1972-present,
Regional Influenza Reference Laboratory (RIRL) in SEAR 2010 ,
NIH Thailand
WHO Global Influenza Surveillance Network
4
สภาพปั ญหา
ผลการสารวจสภาวะสุขภาพคนไทย โดยสถาบันวิจัย
ระบบสาธารณสุข ปี 2552
 พบว่าไอคิวเด็กไทยเฉลีย
่ 91 จุด ในขณะที่
มาตรฐานสากลอยูท
่ ี่ 90-110 จุด
 หญิงตัง้ ครรภ์ พบว่าร้อยละ 60 มีระดับไอโอดีนใน
ปั สสาวะตา่ กว่า 150 ไมโครกรัม/ลิตร โดยตัวเลขรวม
ร ้อยละ 60 นัน
้ สูงกว่าเกณฑ์ทอ
ี่ งค์การอนามัยโลก
กาหนดคือไม่เกินร ้อยละ 50
New European recommendations on
iodine intake
 The European Food Safety Authority (EFSA) has proposed
an adequate intake (AI) level of 70-130 µg for infants and
children, 150 µg for adults and 200 µg for pregnant and
lactating women.

จากเดิม 250 µg
 An AI is the average observed daily level of intake
by a population group (or groups) of apparently
healthy people that is assumed to be adequate.
 This Scientific Opinion is now open for public comment, and
stakeholders can give input until February 26, 2014.
ทบทวนความรู้
Thyroid Hormones
 There are two biologically active thyroid
hormones:
- tetraiodothyronine (T4; usually called thyroxine)
- triiodothyronine (T3)
 Derived from modification of tyrosine.
Thyroid Follicles
One Major Advantage of this System
 The thyroid gland is capable of storing many
weeks worth of thyroid hormone (coupled to
thyroglobulin).
 If no iodine is available for this period,
thyroid hormone secretion will be
maintained.
Actions of Thyroid Hormones
 Thyroid hormones are essential for normal growth
of tissues, including the nervous system.
 Lack of thyroid hormone during development
results in short stature and mental deficits
(cretinism).
 Thyroid hormone stimulates basal metabolic rate.
 What are the specific actions of thyroid hormone
on body systems?
Actions of Thyroid Hormone
 Required for GH and prolactin production
and secretion
 Required for GH action
 Increases intestinal glucose reabsorption
(glucose transporter)
 Increases mitochondrial oxidative
phosphorylation (ATP production)
 Increases activity of adrenal medulla
(sympathetic; glucose production)
 Induces enzyme synthesis
 Result: stimulation of growth of tissues and
increased metabolic rate. Increased heat
production (calorigenic effect)
Effects of Thyroid Hormone on Nutrient
Sources
• Effects on protein synthesis and degradation:
 increased protein synthesis at low thyroid hormone
levels (low metabolic rate; growth)
 increased protein degradation at high thyroid
hormone levels (high metabolic rate; energy)
• Effects on carbohydrates:
 low doses of thyroid hormone increase glycogen
synthesis (low metabolic rate; storage of energy)
 high doses increase glycogen breakdown (high
metabolic rate; glucose production)
Recommendations for iodine intake (µg/day) by age or population group
Age or population
groupa
Infants 0–12 months b
U.S.
Age or population
Institute groupc
of
Medicine
World
Health
Organization
110-130 Children 0-5 years
Children 1-8 years
90>
Children 9-13 years
120>
Adults ≥14 years
90
Children 6-12 years
120
150
Adults >12 years
150
Pregnancy
220
Pregnancy
250
Lactation
290
Lactation
250
a
Recommended Daily Allowance. b Adequate Intake. c Recommended Nutrient
Intake.
The spectrum of iodine deficiency disorders, IDD
Fetus
Neonate
Child and adolescent
Adult
Miscarriage
Stillbirths
Congenital anomalies
Increased perinatal morbidity and mortality
Endemic cretinism
Neonatal goiter
Neonatal hypothyroidism
Endemic mental retardation
Increased susceptibility of the thyroid gland to nuclear
radiation
Goiter(Subclinical) hypothyroidism
Impaired mental function
Retarded physical developmen
tIncreased susceptibility of the thyroid gland to nuclear
radiation
Goiter with its complications
Hypothyroidism
Impaired mental function
Spontaneous hyperthyroidism in the elderly
Iodine-induced hyperthyroidism
Increased susceptibility of the thyroid gland to nuclear
radiation
ประกาศกระทรวงสาธารณสุข
กาหนดปริ มาณไอโอดีนในอาหารและผลิตภัณฑ์ต่างๆ
1. เกลือบริโภค
 กาหนดต้องมีปริมาณไอโอดีนไม่น้อยกว่า 20 มิลลิกรัม และไม่เกิน 40 มิลลิกรัม ต่อ
เกลือบริโภค 1 กิโลกรัม (ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรือ่ งเกลือบริโภค ลงวันที่
16 มีนาคม 2554)
2. ซอส/น้ำปลำ
 กาหนดต้องมีปริมาณไอโอดีนไม่น้อยกว่า 2 มิลลิกรัม และไม่เกิน 3 มิลลิกรัมต่อ 1
ลิตร (ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับ 202, 203 แก้ไขฉบับ 2)
3.น้ำเกลือปรุงอำหำร
 กาหนดต้องมีปริมาณไอโอดีนไม่น้อยกว่า 2 มิลลิกรัม และไม่เกิน 3 มิลลิกรัมต่อ 1 ลิตร
ด้ านอาหาร
พัฒนาวิธวี เิ คราะห์ปริมาณไอโอดีนในเกลือ น้าปลา น้าเกลือปรุงอาหาร และผลิตภัณฑ์
ปรุงรสทีไ่ ด้จากย่อยโปรตีนของถัวเหลื
่ อง
2. ควบคุมคุณภาพของผลการตรวจวิเคราะห์ให้มคี วามถูกต้องและน่าเชือ่ ถือ
3. ทดสอบความคงตัวของไอโอดีนในเกลือเกลือ น้ าปลา และผลิตภัณฑ์ปรุงรส ผลการทดสอบ
พบไอโอดีนมีความคงตัวในเกลือ น้าปลา และผลิตภัณฑ์ปรุงรส (ระยะเวลาศึกษา 19 เดือน)
4. ตรวจวิเคราะห์ปริมาณไอโอดีนในเกลือและผลิตภัณฑ์ปรุงรส โดยดาเนินงานร่วมสานักงาน
คณะกรรมการอาหาร และยา และสานักงาน สาธารณสุขจังหวัด เพือ่ เฝ้าระวังคุณภาพให้
เป็ นไปตามประกาศกระทรวงฯ
1.
ชนิดตัวอย่าง
เกลือบริโภค
น้ าปลา ซอสปรุงรส นม
ดัดแปลง
เทคนิค
Titration
ICP-MS
เอกสารอ้างอิง
• WHO:2007. Assessment of iodine deficiency
disorders and monitoring their elimination.
• EUSalt/AS 002-2005. LOD=3.5 mg/kg
• Journal of Analytical Atomic Spectrometry,
September 1998. V 13.
ด้ านยา
 กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายให้หญิงตัง้ ครรภ์ทุกคนได้รบั ยาเม็ดเสริม
สารอาหารสาคัญทีม่ สี ว่ นประกอบของไอโอดีน โฟเลท และธาตุเหล็ก ตาม
คาแนะนาขององค์การอนามัยโลก (WHO)
 ปริมาณสารอาหารอ้างอิงทีค่ วรได้รบั ประจาวันสาหรับคนไทย (DRI) ได้แก่ ยา
เม็ดเสริมไอโอดีน 1 เม็ด ประกอบด้วยไอโอดีน 150 ไมโครกรัม อยูใ่ นรูปของ
potassium iodide ธาตุเหล็ก 60 มิลลิกรัมอยูใ่ นรูปของ ferrous
fumarate 185 มิลลิกรัม และโฟแลต 400 ไมโครกรัม (Triferdine
150) โดยให้หญิงตัง้ ครรภ์ (ยกเว้นหญิงตัง้ ครรภ์ทเ่ี ป็ นโรคต่อมธัยรอยด์) กิน
วันละ 1 เม็ด ตลอดการตัง้ ครรภ์ และขณะเลีย้ งลูกด้วยนมแม่ 6 เดือน
 กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้เตรียมความพร้อมห้องปฏิบตั กิ าร และพัฒนา
วิธกี ารวิเคราะห์สาหรับตรวจวิเคราะห์ปริมาณไอโอดีนในยาเม็ดเสริมไอโอดีน
เพือ่ การเฝ้าระวังและควบคุมคุณภาพยาเม็ดเสริมสารอาหารสาคัญให้เป็ นไปตาม
เกลือบริ โภค
ปี
จำนวน
ตัวอยำง
่
ปริมำณทีพ
่ บ
(มก./กิโลกรัม)
2555
77
2556
2557
51
82
น้อยกวำ่ 3 70.5
4.4 -75.5
น้อยกวำ่ 3 153
ไมเข
่ ำมำตรฐำน
้
< 20
> 40
ร้อยละ
มก./
มก./
กิโลกรัม กิโลกรัม
15
9
31.2
4
5
4
2
15.7
8.5
กาหนดต้องมีปริมาณไอโอดีนไม่น้อยกว่า 20 มิลลิกรัม และไม่เกิน 40
มิลลิกรัม ต่อเกลือบริโภค 1 กิโลกรัม
ผลิตภัณฑ์ปรุงรส 2557
ชนิดตัวอย่าง
น้าปลาผสม
น้าปลาแท้
ซีอว๊ิ ขาว
ซอสปรุงรส ซอสถัว่
เหลือง
ซีอว๊ิ ดาเค็ม
รวม
จานวน
ตัวอย่าง
ปริมาณทีพ่ บ
(มก./ลิตร)
48
26
15
12
ไม่พบ – 81.4
ไม่พบ - 5.30
ไม่พบ -4.09
0.40 – 5.73
2
103
ไม่พบ – 5.60
ไม่เข้ามาตรฐาน
< 2 มก./ > 3 มก./
ร้อยละ
ลิตร
ลิตร
11
8
39.6
8
2
38.5
3
1
26.7
3
33.3
1
1
1
ต่ากว่า
เกิน
ไม่เข้า
มาตรฐาน มาตรฐาน มาตรฐาน
26 ตัวอย่าง 13 ตัวอย่าง คิดเป็ นร้อย
ละ 37.9
2555 vs 2557
ชนิดตัวอยำง
่
จำนวนตัวอยำง
่
ไมเข
(ร้อยละ)
่ ำมำตรฐำน
้
ปี 2555
ปี 2557
ปี 2555
ปี 2557
น้ำปลำผสม
43
48
35 (81.4)
19 (39.6)
น้ำปลำแท้
44
26
26 (59.1)
10 (38.5)
ซีอวิ๊ ขำว
20
15
13 (65)
4 (26.7)
ซอสปรุงรส ซอสถัว
่ เหลือง
19
12
15 (79)
4 (33.3)
รวม
126
101
89 (71)
37 (36.6)
Neonatal TSH
Newborn screening
 TSH > 12.5 mU/L
โครงกำรเฝ้ ำระวังกำรพัฒนำสติปัญญำเด็กไทย
จำกกำรเสริมไอโอดีนทัวประเทศ
่
ผลกระทบจากการขาดไอโอดีนเมื่อตังครรภ์
้
J Clin Endocrinol Metab. 2013 May;98(5):1954-62. doi: 10.1210/jc.2012-4249. Epub 2013 Apr
30.
Mild iodine deficiency during pregnancy is associated with reduced educational
outcomes in the offspring: 9-year follow-up of the gestational iodine cohort.
Hynes KL, Otahal P, Hay I, Burgess JR
CONCLUSIONS:
 This study provides preliminary evidence that even mild iodine deficiency
during pregnancy can have long-term adverse impacts on fetal
neurocognition that are not ameliorated by iodine sufficiency during
childhood.
 ผลการขาดไอโอดีนแม ้เพียงเล็กน ้อยระหว่างตัง้ ครรภ์ มีผลระยะยาวต่อ
ระดับสติปัญญาของเด็ก แม ้ว่าเมือ
่ คลอดมาแล ้วจะไม่ขาดไอโอดีนก็
ตาม
WHO/UNICEFF/ICCIDD criteria for assessing population iodine status using
population median urinary iodine concentration
Iodine Status
Excessive*
Above
requirements
Iodine Sufficient
Mild Iodine
Deficiency
Moderate Iodine
Deficiency
Severe Iodine
Deficiency
General
Population
(mg/L)
≥300
200-299
Pregnant and
lactating
women (mg/L)
≥500
250-499
School children
≥6 years old
(mg/L)
≥300
200-299
100-199
50-99
150-249
<150
100-199
50-99
20-49
<20-49
20-49
<20
<20
<20
*The term “excessive” means in excess of the amount required to prevent and control iodine
deficiency. Values in this table are sourced from WHO/UNICEF/ICCIDD (2007a)
2554
จังหวัด
2555
<150 μg/L
จานวน median
ร้ อย
ตัวอย่าง
จานวน ละ
<150 μg/L
จานวน median
ตัวอย่าง
จานวน ร้ อยละ
แม่ฮ่องสอน
392 205.8
131 33.4
216
76.4
160
74.1
เชียงราย
298 127.4
175 58.7
298
80
225
75.5
หนองคาย
294 103.8
205 69.7
241
86.6
178
73.9
บึงกาฬ
241
176
73
251
87.9
188
74.9
เลย
296 101.5
215 72.6
304
90.9
225
74
94.4
้
ตัวชวี้ ด
ั หลักทีใ่ ชในการประเมิ
นสถานการณ์
การขาดสารไอโอดีน
 ค่ามัธยฐานไอโอดีนในปั สสาวะ (median urine
iodine)
้
 การแปลผลจะใชในกลุ
ม
่ ประชากรรายพืน
้ ที่
(population based)
 ไม่สามารถใชส้ าหรับการวินจ
ิ ฉั ยโรคขาดสารไอโอดีน
รายบุคคลได ้ เนือ
่ งจากความแปรปรวนระหว่างวันในการ
ขับสารไอโอดีนออกมาในปั สสาวะ
ตัวชวี้ ด
ั รอง
(Secondary indicator)
 < 3% frequency of Nonatal TSH values
> 5 mlU/l (whole blood)
 หรือเทำกั
่ บ 11.25 mU/L (serum)
กลุม
่ ประชากรทีม
่ ป
ี ั ญหาขาดสารไอโอดีน
 หญิงมีครรภ์
 เด็ก
 คนชรา
วัตถุประสงค์
เฝ้ ำระวังระดับไอโอดีนในปัสสำวะของหญิงมีครรภ์ใน
พื้นที่ เสี่ ยงต่ อกำรขำดสำรไอโอดี น ในทุกจังหวัดของไทย
โดย เริ่มจำกกำรฝำกครรภ์ครัง้ แรก เมื่อมีอำยุครรภ์ไม่เกิน
3 เดือน เพื่อให้ทรำบว่ำ มำตรกำรเสริมไอโอดีนในแต่ ละ
พืน้ ที่นัน้ บรรลุเป้ ำประสงค์หรือไม่ อย่ำงไร
กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ทาหน้าทีเ่ ป็ น 3rd party
ให้ขอ้ มูลทีเ่ ป็ นกลางเพือ่ การติดตามสถานการณ์และการดาเนินงาน
วิธก
ี ารเฝ้ าระวัง
 เก็บตัวอย่าง spot urine จากหญิงตัง้ ครรภ์ทม
ี่ าฝากครรภ์
ครัง้ แรกทีย
่ ังไม่เคยรับยาเม็ดเสริมไอโอดีนจากทุกจังหวัด
่ เลือกโรงพยาบาลระดับอาเภอ จังหวัด
ทัว่ ประเทศ โดยสุม
ละอย่างน ้อย 10 แห่ง และเก็บตัวอย่างแห่งละ 30 ราย รวม
300 ตัวอย่าง
 หากมีโรงพยาบาลไม่ครบ 10 แห่ง ให ้เก็บเพิม
่ ให ้ได ้ 300
ตัวอย่าง
 เจ ้าหน ้าทีจ
่ าก ศูนย์วท
ิ ยาศาสตร์การแพทย์ทรี่ ับผิดชอบ
จังหวัดนัน
้ ๆ เป็ นผู ้ประสานงานกับพืน
้ ที่ และดาเนินการ
ประโยชน์
ระดับ urine iodine
เชงิ พืน
้ ที่ (GIS Map)
output
outcome
impact
เขต นาข ้อมูลไป
้
ใชประโยชน์
เด็กแรกเกิค
หญิงตัง้ ครรภ์
สธ นาข ้อมูลไปประกอบการ
กาหนดนโยบาย
คนชรา
ร่าง 1