BODO SCHÄFER Pierwszy milion w ciągu siedmiu lat 55682286310099 55 55682286310099 55 BODO SCHÄFER Pierwszy milion w ciągu siedmiu lat Przekład: Tomasz J. Polakowski 55682286310099 55 Tytuł oryginału: DER WEG ZUR FINANZIELLEN FREIHEIT In sieben Jahren die erste Million Przekład: Tomasz J. Polakowski Redakcja: Anna Żółcińska Projekt okładki: Wladzimier Michnievič, PERFECT MAGENTA Skład: JOLAKS – Jolanta Szaniawska Copyright © 1999 Campus Verlag GmbH, Frankfurt/Main All rights reserved. Copyright © 2010 for the Polish edition by MT Biznes Ltd. All rights reserved. This Licensed Work published under license. Warszawa 2011 MT Biznes sp. z o.o. ul. Oksywska 32, 01-694 Warszawa tel./faks (22) 632 64 20 www.mtbiznes.pl e-mail: info@mtbiznes.pl ISBN 978-83-7746-087-0 Z PLIKU ZOSTAŁY USUNIĘTE PUSTE STRONY. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 SPIS TREŚCI Podziękowania Przedmowa ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Analiza: jak przedstawiają się twoje finanse? .......................... 13 PODSTAWY ..................................................................... 19 1. Czego naprawdę chcesz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? ....................... 37 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? . . . . . . . . . . . . . . . . 57 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? ......................... 77 ............................. 101 JAK DOROBIĆ SIĘ PIERWSZEGO MILIONA – PRAKTYCZNY PODRĘCZNIK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 6. Długi 133 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? ................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Jak zwiększysz swoje zarobki ............................................ 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie ................................. 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” www.mtbiznes.pl 55682286310099 ............... 159 185 201 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy ..................... 215 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 ............................................... 295 ................................................... 315 13. Mentor i sieć ekspertów 14. Pieniądze można siać Spojrzenie w przyszłość: co dalej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 Bibliografia ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 331 55 PODZIĘKOWANIA N iezwykłe osiągnięcia zawsze są wynikiem znakomitej współpracy różniących się od siebie ludzi. Miałem ten przywilej uczenia się od wyjątkowych osób. Niestety na łamach tej książki nie mogę wymienić ich wszystkich, ale każdej z tych osób jestem niezmiernie wdzięczny. Szczególnie chciałbym podziękować tym, którzy mieli na mnie nadzwyczaj głęboki wpływ. Należą do nich duchowni: doktor Winfried Noack i Peter Hövelmann, mój pierwszy mentor, który przekazał mi podstawy wiedzy na temat osiągnięcia sukcesu i nauczył cenić zalety partnerstwa opartego na zaufaniu; Shami Dhillon, mistrz komunikacji; a także miliarder Daniel S. Peña Sr., który wtajemniczył mnie w świat wielkiej finansjery. Książka ta jest wynikiem zarówno moich kontaktów z nimi, jak i krytycznej, a zarazem konstruktywnej pomocy redaktorów z wydawnictwa Campus Verlag – Bettiny Querfurth i Michaela Schickerlinga. Wszystkie wspomniane osoby wysoko stawiały mi poprzeczkę, a to, jak wiadomo, korzystnie wpływa na rozwój człowieka. Szczególne słowa podzięki kieruję do uczestników moich seminariów; to ich rozliczne sugestie i uwagi inspirowały mnie i stały się podstawą wielu interesujących pomysłów. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 PRZEDMOWA C zy wiesz, co powstrzymuje większość ludzi i nie pozwala im żyć takim życiem, o jakim marzą? Pieniądze... po prostu pieniądze! Dlatego że pieniądz jest symbolem pewnego nastawienia życiowego, miarą określonej postawy mentalnej. Pieniądz nie wkracza do naszego życia przypadkowo. Jeśli chodzi o pieniądze, to mamy tu raczej do czynienia z pewną formą energii. Im więcej jej zużyjemy na sprawy rzeczywiście ważne w życiu, tym więcej pieniędzy do nas przypłynie. Ludzie autentycznego sukcesu bez trudu zarabiają ogromne pieniądze. Niektórzy zatrzymują je, niektórzy wydają tylko po to, żeby pomóc innym ludziom, lecz zarówno jedni, jak i drudzy odznaczają się zdolnościami do obracania pieniędzmi. Nie wolno oczywiście przeceniać znaczenia pieniędzy. Kiedy jednak pieniądze stają się ważne? Gdy brakuje ich na każdym kroku... Ten, kto ma problemy finansowe, często zbyt dużo czasu poświęca myślom o pieniądzach. Zajmijmy się tym tematem raz, ale porządnie – po to, żeby go opanować. Od tego momentu pieniądze będą nam pomocne we wszystkich dziedzinach naszego życia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10 Droga do finansowej wolności Wszyscy mamy określone wyobrażenia o tym, jak chcemy żyć, a także o tym, co się nam poniekąd od życia należy. Pragniemy głęboko wierzyć, że zdołamy sprostać zadaniom, które ten świat uczynią lepszym, piękniejszym. Zbyt często jednak dzieje się tak, że codzienna rutyna i rzeczywistość tłumią te marzenia. Wielu ludzi zapomina, że należy im się miejsce po słonecznej stronie ulicy, gdyż, według ich opinii, z sytuacji, w której się znaleźli, nie mogą już się wyzwolić. Wielu wczuwa się często w rolę poszkodowanych. Konsekwencją tego bywa zazwyczaj pójście na kompromisy. Nierzadko się zdarza, że ludzie uważają swoją sytuację finansową za przyczynę tego, iż nie mogą żyć tak, jak by sobie tego życzyli. Od ponad dziesięciu lat zajmuję się wyłącznie tematem pieniędzy oraz osiągnięcia sukcesu i szczęścia w życiu. Nauczyłem się postrzegać pieniądze elastyczniej i innymi oczami niż kiedyś. Pieniądze mogą nam uniemożliwiać wykorzystanie tkwiących w nas zdolności twórczych albo pomóc nam w tym, żebyśmy je w pełni wykorzystali. Pisząc te słowa, jestem gotowy oddać się do dyspozycji czytelników jako ich prywatny mentor. Chciałbym podzielić się z innymi tym, czego dane mi było się nauczyć. Chciałbym pokazać, w jaki sposób każdy może zbudować sobie maszynkę do robienia pieniędzy. Posiadanie pieniędzy oznacza przede wszystkim możliwość prowadzenia pełniejszego i bardziej niezależnego życia. Kiedy to zrozumiałem, zapragnąłem podzielić się swoją wiedzą na ten temat z innymi. Zobowiązałem się wobec samego siebie, że każdemu, z kim będę miał do czynienia, postaram się pomóc na drodze do jego finansowej wolności, ponieważ tak jak można się nauczyć latać, nurkować czy programować, można sobie przyswoić wiadomości o tym, jak osiągnąć dobrobyt – wystarczy poznać kilka bardzo ważnych podstawowych zasad. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Przedmowa 11 Istnieje wiele możliwości zarobienia pierwszego miliona. Jeden ze sposobów zawarty jest w czterech strategiach przedstawionych w tej książce: 1. 2. 3. 4. Oszczędzasz zawsze pewien procent pieniędzy. Inwestujesz zaoszczędzone pieniądze. Podwyższasz swoje dochody. Z każdej kwoty, o którą wzrósł twój dochód, zaoszczędzasz pewien procent. Jeżeli będziesz tak postępował, to – w zależności od twojej obecnej sytuacji finansowej – osiągniesz dobrobyt w ciągu następnych piętnastu, może dwudziestu lat. Będziesz prawdopodobnie dysponował kwotą w wysokości jednego do dwóch milionów. Nikogo to nie zdziwi! Jeśli jednak chcesz zdobyć pierwszy milion już po siedmiu latach, musisz zastosować jak najwięcej z zaprezentowanych w tej książce strategii. Każda z nich sprawi, że szybciej dojdziesz do celu. W jaki sposób możesz stać się zamożnym człowiekiem w ciągu siedmiu lat? Domyślasz się, że nie chodzi tu tylko o stan twoich zasobów finansowych – o określoną sumę pieniędzy X, jaką chcesz zgromadzić – lecz także o osobowość, jaką ukształtujesz w sobie do tego czasu. Z pewnością nie zawsze będzie ci łatwo iść drogą ku finansowej wolności. O wiele trudniej jednak jest prowadzić życie w finansowej zależności. Jeżeli weźmiesz sobie do serca porady zawarte w tej książce, z pewnością osiągniesz swój cel. Na moich seminariach pomogłem wielu tysiącom ludzi podążającym tą drogą. Byłem i jestem świadkiem tego, jak dzięki zdobytej wiedzy są w stanie dosłownie się przeobrazić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12 Droga do finansowej wolności Nie myśl jednak, że sam fakt posiadania tej książki uczyni cię bogatym. Jeśli nawet ją przeczytasz, nie staniesz się przez to zamożny. Chodzi o to, byś nauczył się z tą książką pracować, by jej treść stała się częścią ciebie samego. Tylko wtedy pomoże ona wydobyć na światło dzienne ukryte w tobie skarby. Podejmijmy więc wspólnie tę drogę. Na samym jej początku zrób przegląd swoich finansów. Zacznij czytanie książki dopiero po tym, kiedy stwierdzisz, gdzie finansowo się znajdujesz. Mam szczerą nadzieję, że ta lektura nie tylko uczyni cię zamożnym, ale także wzbogaci duchowo w sposób głęboki i znaczący. Nie znam cię osobiście, ale wiem, że jeżeli trzymasz w swoich rękach tę książkę, musisz być szczególną osobą, niepotrafiącą pogodzić się z warunkami, które zostały ci w jakiś sposób narzucone. Jesteś kimś, kto sam chce pisać własną historię. Pragniesz sam kształtować swoją przyszłość i ze swego życia zrobić arcydzieło. Całym sercem jestem przy tobie i wierzę, że ta książka ci w tym pomoże. Bodo Schäfer www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 ANALIZA: JAK PRZEDSTAWIAJĄ SIĘ TWOJE FINANSE? U waga: Nie zaczynaj czytać tej książki, dopóki nie odpowiesz na następujące pytania: 1. Jak oceniasz wysokość swoich dochodów? Są one: świetne znośne bardzo dobre niskie dobre bardzo niskie zadowalające 2. Jak oceniasz stan swojego majątku? świetny znośny bardzo dobry zły dobry bardzo zły zadowalający 3. Jak oceniasz swoje finansowe inwestycje? świetne znośne bardzo dobre złe dobre bardzo złe zadowalające www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14 Droga do finansowej wolności 4. Jak oceniasz swoje wiadomości na temat pieniędzy i kapitału? świetne znośne bardzo dobre złe dobre bardzo złe zadowalające 5. Jak oceniasz zaawansowanie twoich planów finansowych i czy wiesz dokładnie, do czego dążysz, ile to kosztuje i jak możesz osiągnąć swój cel? świetne znośne bardzo dobre złe dobre bardzo złe zadowalające 6. Czy masz doradcę do spraw finansowych? tak nie 7. Czy przeważająca część kręgu twoich znajomych ma więcej pieniędzy niż ty jest w podobnej sytuacji finansowej ma mniej pieniędzy niż ty 8. Czy zaoszczędzasz co najmniej 10 do 20 procent swoich dochodów w miesiącu? tak od czasu do czasu nie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Analiza: jak przedstawiają się twoje finanse? 15 9. Czy regularnie ofiarowujesz pieniądze? tak nie 10. Czy myślisz, że zasłużyłeś na to, żeby mieć dużo pieniędzy? tak nie nie zastanawiałem się nad tym 11. Jak długo mógłbyś żyć ze swoich pieniędzy, gdybyś od dzisiaj już nic więcej nie zarobił? ...... ....... miesięcy 12. Czy widzisz w przyszłości dzień, w którym będziesz mógł żyć z odsetek? tak nie 13. Czy czułbyś się usatysfakcjonowany, gdyby następne pięć lat przebiegło tak samo jak pięć ostatnich? tak nie 14. Czy wiesz naprawdę, co myślisz o pieniądzach? tak nie mniej więcej 15. Jak określiłbyś swoją obecną sytuację finansową? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 16 Droga do finansowej wolności 16. Jakie imię nadałbyś sobie w obecnej własnej sytuacji finansowej? (np. Dagobert Duck, Początkujący, Niedołęga, Pechowiec, Magnes Pieniędzy, Przedsiębiorca...) ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. Czy pieniądze w twoim życiu są: podporą hamulcem 18. Jak dobrze znasz się na funduszach? świetnie mniej więcej bardzo dobrze źle dobrze bardzo źle zadowalająco 19. Jak dobrze znasz się na akcjach? świetnie mniej więcej bardzo dobrze źle dobrze bardzo źle zadowalająco 20. Czy znasz podstawowe zasady inwestowania pieniędzy i je stosujesz? tak nie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Analiza: jak przedstawiają się twoje finanse? 17 21. Czy myślisz, że pieniądze są dla ciebie ważne? nie bardzo ważne trochę najważniejsze dość ważne ze wszystkiego 22. Jakie jest twoje nastawienie do pieniędzy, rachunków i finansów? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23. Jak oceniasz swoją sytuację finansową po odpowiedziach na poprzednie pytania? świetna znośna bardzo dobra zła dobra bardzo zła zadowalająca 24. Jak się czujesz po udzieleniu odpowiedzi na dotychczasowe pytania? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 PODSTAWY www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. CZEGO NAPRAWDĘ CHCESZ? Zbyt długo już szukałeś. Zaprzestań szukania i naucz się znajdować. HEINZ KÖRNER, JOHANNES K onflikt jest klasyczny: istnieje różnica między tym, co w głębi duszy czujemy, a tym, jak w rzeczywistości wygląda nasze życie. Wyobrażenie o naszym życiu i rzeczywistość często różnią się od siebie jak dzień i noc. Każdy z nas pragnie rozwijać swoją osobowość i być szczęśliwym. W głębi serca wszyscy pragniemy, aby zmiany na tym świecie zmierzały ku lepszemu. Chcemy także wierzyć, że zasłużyliśmy na lepsze życie. Jakie są szanse osiągnięcia dobrobytu? Co powstrzymuje nas przed tym, byśmy zdobyli wszystko, czego pragniemy? Większość z nas żyje w otoczeniu, które niekoniecznie sprzyja osiągnięciu dobrobytu. Rządzący dają przykład niewłaściwego postępowania, zadłużając skarb państwa coraz bardziej każdego roku. Żeby opłacić odsetki z tego zadłużenia, podnosi się podatki. System szkolny nie udziela nam odpowiedzi na najistotniejsze pytania: Jak żyć szczęśliwie? Jak osiągnąć dobrobyt? W szkole uczą nas, że Attyla w roku 451 został pokonany na polach katalońskich, a nie informują o tym, w jaki sposób zarobić pieniądze. Kto więc może nam powiedzieć, jak osiągnąć dobrobyt? Nasi rodzice? Większość z nas nie ma bogatych rodziców. Z tego www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 22 Droga do finansowej wolności też powodu rady, które dotyczą osiągnięcia dobrobytu, udzielane są nam bardzo rzadko. Fakt, że nasze społeczeństwo zdradza skłonność do nadmiernej konsumpcji, sprawia, iż także krąg znajomych jest raczej mało pomocny. Wielu ludzi musi zrezygnować z czegoś, co, moim zdaniem, jest prawem, które otrzymujemy w momencie naszego urodzenia – prawem do życia w szczęściu i zamożności. Kiedy obserwuję dzisiaj moje życie, odczuwam głęboką wdzięczność. Okazało się dokładnie takie, o jakim marzyłem; jestem finansowo niezależny. Ale nie zawsze tak było. Podobnie jak w wypadku większości ludzi, bywały czasy, kiedy to na skutek braku wiary w siebie i życia w trudnym do opanowania zamęcie czułem się niczym sparaliżowany. Szczególne przeżycia kształtują nas Wszyscy przeżyliśmy w swoim życiu sytuacje, które wywarły na nas istotny wpływ. Te szczególne momenty zmieniły nasz pogląd na świat i nasze zdanie o ludziach, zdarzeniach, pieniądzach i świecie; zmieniły nasze życie na lepsze albo na gorsze. Kiedy miałem sześć lat, zdarzyło się coś, co wpłynęło na mój stosunek do pieniędzy. Mój ojciec zachorował na zapalenie wątroby i musiał iść do szpitala. Przebywał tam w sumie dwanaście miesięcy, bo potrzebował absolutnego spokoju. Nie powinien był nawet czytać... zdaniem specjalistów. Któregoś dnia usłyszałem, jak lekarz powiedział do mojej matki, że po raz pierwszy ma do czynienia z taką liczbą odwiedzin. Codziennie było u ojca co najmniej sześć osób, choć powinien odpoczywać w całkowitym spokoju. Dowiedzieliśmy się, że nawet w szpitalu pracował. Był prawnikiem i poza swoimi normalnymi obowiązkami zawodowymi powołał do życia coś, co nazwał „Kancelarią dla biednych”. Ktoś, kto miał wyjątkowo niskie dochody, mógł zwrócić się do niego po bezpłatną poradę. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 23 Matka natychmiast zażądała od ojca wyjaśnień. Próbowała mu wytłumaczyć, że nie może tego robić, gdyż w przeciwnym razie nie opuści szpitala żywy. Także lekarze przestrzegali go przed konsekwencjami, ale ojciec był uparty i nadal robił to, co on uważał za słuszne. Siedziałem często godzinami przy jego łóżku i przysłuchiwałem się, o czym ludzie mu opowiadali. Czy wiesz, co było najczęściej tematem ich wynurzeń? Prawie zawsze chodziło o pieniądze. Zawsze lamentowali, zawsze jakieś okoliczności albo jacyś ludzie byli winni sytuacji, w jakiej się znaleźli. Nie rozumiałem prawnych szczegółów i chyba dlatego wydawało mi się, że słyszę ciągle te same słowa: Nie mam przecież pieniędzy! Nie mam pieniędzy...! Na początku przysłuchiwałem się temu z zainteresowaniem, ale wkrótce te opowiadania zaczęły mnie denerwować. Nabierałem wstrętu do biedy. To bieda powodowała, że ci ludzie byli nieszczęśliwi. To bieda była winna temu, że odwiedzali strapieni mego ojca w pokoju szpitalnym i błagali o pomoc. Chciałem być bogaty. Postanowiłem mocno, że w wieku trzydziestu lat będę milionerem. Samo postanowienie nie wystarcza Nie stanowiło to jednak początku wspaniałych opowieści o sukcesach. Co prawda w wieku trzydziestu lat osiągnąłem swój cel, ale pięć lat wcześniej byłem jeszcze zadłużony, miałem osiemnaście kilogramów nadwagi i olbrzymie wątpliwości co do mojej własnej osoby. Wskutek napiętej sytuacji finansowej pieniądze stały się dla mnie pępkiem świata. Pieniądze mają zawsze takie znaczenie, jakie my im nadajemy. W momencie kiedy zarysowują się problemy finansowe, pieniądze stają się zbyt ważne. Miałem jednak wciąż nadzieję, że moja sytuacja zmieni się na lepsze. Myślałem, że jakoś to będzie. Nic się jednak nie zmienia, jeżeli mamy tylko nadzieję. Nadzieja to intelektualny środek uspokajający. Genialne www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 24 Droga do finansowej wolności oszukiwanie samego siebie. Na co liczymy albo na kogo liczymy? Na Boga? Na uśmiech losu? Bóg nie jest naszą kosmiczną nianią, która nagrodzi nas za to, że nie będziemy aktywni. Stary aforyzm ma swoje uzasadnienie: Wszyscy głupcy i błaźni żyją w nadziei i w wyobraźni. Przekonania i cele muszą do siebie pasować Popadałem w rozpacz. Jak mogło dojść do tego, że zarabiając dużo pieniędzy, coraz bardziej się zadłużałem? Byłem zaskoczony, kiedy w końcu znalazłem odpowiedź na to pytanie. W głębi duszy nie wierzyłem, że pieniądze są czymś dobrym. Sabotowałem własny sukces. Ojciec po ośmiu latach choroby zmarł i słyszałem, jak ludzie często mówili: zapracował się na śmierć. W żadnym wypadku nie chciałem zapracować się na śmierć. Lecz nie chciałem też żyć tak, jak ci biedacy, którzy odwiedzali mojego ojca w szpitalu, żeby zasięgnąć porady prawnej. Pragnąłem być bogaty, a jednocześnie możliwie nic nie robić. Moja matka po śmierci ojca poświęciła się religii i była przekonana, że prędzej wielbłąd przejdzie przez ucho igielne, niż bogaty trafi do nieba. Z jednej strony chciałem być „dobry” i myślałem, że ludzie biedni są dobrzy, z drugiej strony chciałem być bogaty, gdyż czułem wstręt do ubóstwa. Te wykluczające się wzajemnie wartości ciągnęły mnie w różne kierunki. Dopóki nie byłem w stanie rozwiązać tego konfliktu wartości dotyczącego mojego podejścia do kwestii pieniędzy, dopóty dreptałem w miejscu. Co najwyżej próbowałem zostać bogaty. Zawsze kiedy czegoś próbujemy, coś powstrzymuje nas od konkretnego działania. Pozostawiamy sobie otwartą furtkę na ewentualną zmianę decyzji. Kto jedynie próbuje, w rzeczywistości czeka na przeszkodę, która powstrzyma go przed wprowadzeniem postanowienia w czyn. Czekamy na przeszkody, ponieważ tak naprawdę nie wierzymy www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 25 w to, że nasze przedsięwzięcie przyniesie nam istotne korzyści i że jesteśmy wystarczająco dobrzy, aby zakończyć je sukcesem. Optymizm i pewność siebie Przestańmy na chwilę myśleć o optymizmie. Wyjaśnię powód, dla którego powinniśmy to zrobić. Optymizm jest z pewnością pozytywną cechą, która pomaga we wszystkim widzieć dobre strony. Jeżeli jednak optymizm nie jest poparty innymi niezbędnymi właściwościami charakteru, sam w sobie nie na wiele się zda. Optymizm bywa zbyt często mylony z pewnością siebie. Co prawda dzięki optymizmowi widzimy wszystko w korzystnym świetle, ale to zaufanie do siebie samego daje pewność, że możemy poradzić sobie również z uciążliwymi problemami. Życie nie stanowi wyłącznie harmonijnego zespolenia dźwięków, lecz pełno w nim także nieczystych i przytłumionych tonów. A jednak ten, kto wierzy w swoje możliwości, nie musi obawiać się trudnych sytuacji. Pewny siebie jest ten, kto na podstawie własnej przeszłości zyskał przeświadczenie, że może na sobie polegać. Człowieka pewnego siebie nie sposób powstrzymać, ponieważ on wie, że potrafi dać sobie radę ze wszystkimi przeciwnościami losu. Udowodnił to przecież już niejednokrotnie. O tym, jak w krótkim czasie można nabrać pewności siebie, dowiesz się z rozdziału trzeciego. Niezwykle ważna dla budowania twojej pewności siebie jest twoja sytuacja finansowa. Finanse nie pozostawiają wiele miejsca na nieuzasadniony optymizm. Stan konta można bez problemów odczytać i nie zmienią go jakiekolwiek wymówki. Jeżeli chcesz stać się osobą pewną siebie, w pozytywnym znaczeniu tego słowa, musisz uregulować swoje finanse. Twoja sytuacja finansowa musi być dowodem na to, że nic nie jest w stanie cię powstrzymać. Nie wolno dopuścić do tego, żeby stała się ona czynnikiem podważającym twoją wiarę w siebie. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 26 Droga do finansowej wolności Bez wiary w siebie żyjesz tylko na poziomie minimum egzystencji. Nigdy się nie dowiesz, co w tobie naprawdę tkwi. Nie stać cię na podjęcie jakiegokolwiek ryzyka, nie rozwijasz się jako osobowość, nie czynisz tego, co byłbyś w stanie zrobić, czyli nie wykorzystujesz swojego rzeczywistego potencjału. Człowiek bez wiary w siebie nie robi nic, nie ma nic, jest nikim. Wszystko to nie ma nic wspólnego z optymizmem. Jeden rzut oka na stan twojego konta musi świadczyć o tym, że twoje finanse są podporą twojego życia. Jeden rzut oka na stan twoich osobistych finansów musi kształtować twoje przekonanie co do własnych możliwości. O to właśnie chodzi w tej książce. O to, abyś tak uregulował swoją sytuację finansową, żeby nie pracowała przeciwko tobie, lecz dla ciebie. Pieniądze mogą życie utrudnić albo ułatwić. Zależy to tylko od nas samych. A jak wygląda twoja sytuacja? Myślisz, że to jeszcze nie wszystko, co możesz osiągnąć w życiu? Że zasługujesz na więcej, niż obecnie zarabiasz? Że to tylko kwestia czasu, a na pewno będziesz bogaty? Jeszcze raz proszę, abyś odłożył na bok swój optymizm. Jak rozwijały się twoje dochody w ciągu ostatnich siedmiu lat? Określ sumę, o którą twój majątek zwiększył się lub pomniejszył w ciągu tych siedmiu lat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł Takie podsumowanie sprowadza czasami na ziemię, lecz zwykle trafia w sedno. Jeżeli nadal będziesz postępował tak jak dotychczas, to w ciągu następnych siedmiu lat będziesz uzyskiwał mniej więcej taki sam dochód. W kolejnych latach taki zastój będzie się jeszcze umacniał. Jeżeli jednak chcesz osiągnąć inne wyniki, musisz coś zrobić, musisz próbować nowych dróg, a początek stanowią twoje myśli. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 27 Twój sposób rozumowania sprawił, że jesteś dzisiaj tym, kim jesteś. A jednak ten sposób myślenia nie doprowadzi cię do miejsca, w którym chciałbyś się znaleźć. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? Żyjesz w ciągłym dialogu z samym sobą. Jeżeli po cichu myślisz, że pieniądze są czymś złym, nie masz szans na osiągnięcie dobrobytu. Co więc myślisz naprawdę? Wyjaśnimy te pytania w rozdziale piątym. Dowiesz się, co w głębi duszy myślisz i czujesz w kwestii pieniędzy. Dowiesz się także, jak można zmienić swoje przekonania. Pieniądze są dobre W wieku dwudziestu sześciu lat poznałem człowieka, który zapoznał mnie z zasadami gwarantującymi osiągnięcie dobrobytu. Już w cztery lata później mogłem żyć z odsetek z moich pieniędzy. Było to możliwe tylko dlatego, że moje marzenia, przekonania, cele i plany zostały w końcu zharmonizowane i do siebie dopasowane. Czy wierzysz w to, czy nie, posiadanie pieniędzy wiele w życiu zmienia. Pieniądze nie rozwiążą wszystkich twoich problemów i z pewnością nie są wszystkim w życiu, ale ciągłe zamartwianie się sytuacją finansową rzuca cień na twoje życie. Mając pieniądze, będziesz mógł podejść do wielu problemów z większą klasą, będziesz miał okazje poznania fascynujących ludzi i pięknych miejscowości, będziesz mógł poświęcić się interesującej pracy, uwierzyć w siebie, zdobyć więcej uznania, a przede wszystkim rozwiną się przed tobą jeszcze większe możliwości. Pięć obszarów naszego życia Dla ułatwienia dzielę życie na pięć obszarów: zdrowie, finanse, stosunki międzyludzkie, uczucia, sens życia. Wszystkie one są jednakowo ważne. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 28 Droga do finansowej wolności Bez zdrowia wszystko jest niczym. Kto nie panuje nad swoimi emocjami, nie wyrobi w sobie motywacji do osiągnięcia postawionych celów. Harmonijny związek z partnerem jest niczym przyprawa w zupie. Sens życia oznacza dla mnie robienie tego, co rzeczywiście sprawia radość, odpowiada talentom i przydaje się innym. Do tego dochodzą finanse. Nigdy nie powinno się wykonywać pracy tylko dlatego, że dostanie się za nią pieniądze, jeżeli nie będzie sprawiała przyjemności. Potrzebujesz więc czegoś, co nazywam finansową wolnością. Możesz każdemu z obszarów swojego życia przypisać jeden palec swojej ręki. Załóżmy, że za finanse odpowiedzialny jest palec środkowy i ktoś uderzył w niego mocno młotkiem. Czy powiesz wtedy: „Nie ma problemu! To jest przecież tylko jeden palec, mam jeszcze cztery...”? A może skoncentrujesz swoją uwagę wyłącznie na tym jednym palcu, na tym, który cię boli!? Ważne jest, żeby wszystkie pięć obszarów twojego życia znajdowało się w pełnej harmonii. Każdy z nich musi być doprowadzony do perfekcji. Ktoś, kto ma problemy finansowe, po prostu nie osiągnie tej pełnej harmonii. Będą one zawsze rzucały cień na wszystkie pozostałe obszary życia. Posiadanie pieniędzy jest bardzo ważne dla zachowania równowagi życiowej. Dlaczego niektórym ludziom udaje się osiągnąć dobrobyt w stosunkowo krótkim czasie? Dlatego że mają pieniądze, które na nich pracują. Chcą znaleźć się w posiadaniu maszynki do robienia pieniędzy, aby przez całe życie samemu nie być taką maszynką. Chcą mieć dostateczną ilość pieniędzy, aby swoje życie doprowadzić do rzeczywistej równowagi. A dlaczego większość ludzi nie robi tego, co sprawia im przyjemność? Brakuje im pieniędzy! Kwadratura koła. Wielu ludzi nie wykonuje pracy, która dawałaby im radość, gdyż nie wiedzą, jak mogliby zarabiać na tym pieniądze. Nie było jednak jeszcze nikogo, kto zarobiłby duże pieniądze, robiąc to, co nie sprawia www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 29 mu przyjemności. Z braku pieniędzy ludzie pozostają przy pracy, która nie sprawia im przyjemności... i tym samym nie zarabiają dużych pieniędzy! Oto rozwiązanie tego rodzaju sytuacji: Wybierz swoje ulubione hobby i zbuduj na nim własną karierę. Zarabiaj pieniądze, wykorzystując do tego swoje hobby. Stanie się tak jedynie wtedy, kiedy zrozumiesz, co rzeczywiście sprawia ci przyjemność i do czego masz naprawdę talent. Przed kilkoma laty poznałem w Nowym Jorku bardzo bogatego człowieka, który wywiesił nad swoim biurkiem następujący aforyzm: Ten, kto pracuje przez cały dzień, nie ma czasu na zarabianie pieniędzy! Widocznie powinno się zastanowić nad tym, co się robi. Na moje pytanie, nad czym powinno się zastanowić, odpowiedział: „Poznaj samego siebie i określ jednoznacznie, co sprawia ci przyjemność, a następnie pomyśl o tym, jak możesz dzięki temu zajęciu zarabiać pieniądze. Najlepiej zadawaj sobie to pytanie każdego dnia i każdego dnia szukaj lepszych odpowiedzi”. Czy kształtujesz swoje życie optymalnie, czy minimalnie? Potrzebujemy czasu, żeby zastanowić się nad sobą i odpowiedzieć sobie na pytanie, co naprawdę sprawia nam przyjemność. Jest to ważne, gdyż tylko wtedy, kiedy czynimy coś z autentycznym zapałem i entuzjazmem, stajemy się w tym rzeczywiście dobrzy. Wówczas pieniądze same napływają do naszego życia. Potrzebujemy czasu, żeby zdać sobie sprawę z naszych talentów i żeby te zdolności maksymalnie rozwinąć. Potrzebujemy czasu, żeby tak napisać scenariusz naszego życia, aby stało się ono arcydziełem. Ten, kto nie rezerwuje tego czasu dla siebie, marnuje swoje życie. Czas jest niezbędny także do tego, żeby podjąć decyzje dla nas podstawowe www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 30 Droga do finansowej wolności i zobowiązać się do działania zgodnie z nimi. W ten sposób każdy człowiek musi się kiedyś zdecydować, czy chce swoje życie kształtować optymalnie, czy minimalnie. Kształtowanie optymalne oznacza najlepsze wykorzystanie swoich możliwości, zdolności i pieniędzy, a także innych ludzi. Chodzi o to, żeby osiągnąć maksymalne wyniki. Jeżeli chcesz swoje życie kształtować optymalnie, powinieneś ciągle starać się o to, żeby mieć wyniki najlepsze, na jakie tylko cię stać. Większość ludzi idzie niestety przez życie bez planu i przez to kształtuje je minimalnie. Próbują po prostu przeżyć jakoś każdy dzień. Tydzień pracy jest dla nich nieprzyjemną przerwą między dwoma weekendami. Pracują tylko po to, żeby zarabiać pieniądze, a nie po to, żeby w pracy znaleźć swoje powołanie. Nie są w stanie poznać ani swoich talentów, ani okazji do zmian, które im się nadarzają. Planowanie to podstawa wszystkiego Wielu ludzi planuje swój urlop dokładniej niż swoje życie. Istnieją jednak tylko dwie możliwości: albo sam planujesz swoje życie, albo robią to za ciebie inni. Byli tacy, którzy podjęli pewne próby planowania, jednak ich starania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Ktoś powiedział kiedyś: „Im bardziej planuję, tym bardziej jestem uzależniony od przypadku. Dlatego już więcej nie planuję i dzięki temu nie przeżywam rozczarowań z powodu spraw, które by mi się nie udały”. Można podać bardzo prosty powód, dlaczego tylu ludzi nie jest w stanie urzeczywistnić swoich planów. Zapominają o tym, że marzenia, cele, przekonania i strategie działania muszą się ze sobą łączyć. Profesor Thomas Stanley ze stanowego Uniwersytetu Georgia w USA przez dwanaście lat badał życie ludzi bogatych. Doszedł do wniosku, że należą oni do najbardziej zadowolonych ludzi na www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 31 świecie, gdyż byli w stanie zharmonizować swoje marzenia, cele, przekonania (wartości) i strategie działania. Marzenia, cele, przekonania i strategie działania – na tych czterech filarach opiera się fundament, na którym możesz zbudować bogactwo. To, co w swoim życiu zrobisz, nie zależy w pierwszym momencie od twojej żelaznej dyscypliny, lecz od twoich marzeń, celów, przekonań i strategii działania. Marzenia Przekonania i wartości Co byś robił, gdybyś miał nieograniczenie dużo czasu i pieniędzy? Co jest dla ciebie naprawdę ważne? Dlaczego jest to ważne? Cele Strategie Kim chcesz być? Co chcesz robić? Co chcesz mieć? Czy masz wiedzę, umiejętności i plan, aby otrzymać to, czego pragniesz? W następnych rozdziałach będziemy się systematycznie zajmować wymienionymi filarami bogactwa. Budowanie fundamentu dobrobytu trwa siedem lat. Wydaje się wręcz nieprawdopodobne, do czego potrafi być zdolny człowiek zmierzający do nadania wszystkim tym mechanizmom wspólnego rytmu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 32 Droga do finansowej wolności Twoje marzenia Marzenia są dobrym wskaźnikiem tego, co może człowieka uszczęśliwić. Zastanów się więc nad tym, co byś zrobił, gdybyś miał dostateczną ilość wolnego czasu i pieniędzy. Będziesz zaskoczony tym, ile twoich marzeń wymaga pieniędzy. Twoje cele Marzenia stanowią podstawę do wyznaczenia celów. Potrzebna jest jedynie świadoma decyzja. Bez niej nie zobowiążemy się do niczego – wszystko pozostanie w sferze marzeń. Zadaj więc sobie pytanie, kim chciałbyś być, co chciałbyś robić i co chciałbyś mieć. W dalszej części książki przedstawiony jest prosty sposób uzyskania jasności w tych kwestiach, pozwalający na podjęcie świadomej decyzji. Twoje przekonania To bardzo ważna sprawa. Twoje marzenia i cele muszą harmonizować z twoimi przekonaniami i wartościami. Spytaj samego siebie: Czego rzeczywiście chcę? Co jest dla mnie ważne? Podczas lektury rozdziału piątego będziesz mógł stwierdzić, co naprawdę myślisz o pieniądzach. Twoje przekonania nie są faktami, z którymi trzeba się pogodzić, lecz wyborem możliwości. Na samym początku wybór nie jest zależny wyłącznie od ciebie, gdyż nasze przekonania kształtują się pod wpływem rodziców i otoczenia. Teraz jednak masz możliwość wyboru. Jesteś wolny w kwestii własnych przekonań. One nie są czymś ostatecznym. Niektóre przekonania być może w jakimś stopniu sobie zaprzeczają, tak jak to było w moim wypadku: chciałem być bogaty, a jednocześnie myślałem, że aby to osiągnąć, musiałbym się zapracować na śmierć. Jeżeli przekonania ciągną nas w przeciwne strony, w efekcie stoi się w miejscu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 33 Dlatego tak ważne jest dopasowanie przekonań do stawianych sobie celów. Jak to zrobić, zilustrujemy w rozdziale piątym. Dopiero świadome zadecydowanie o tym, jakimi wartościami chcemy się w życiu kierować, pozwala zapanować nad własnym życiem. Twoje strategie Jeżeli marzenia, cele i przekonania są ze sobą zgodne, należy obmyślić kilka posunięć strategicznych pozwalających na osiągnięcie sukcesu. Strategie, które sprawią, że staniesz się człowiekiem bogatym, znajdziesz dalej w tej książce. W tym miejscu chciałbym jedynie o nich wspomnieć. O tym, jak pozbyć się długów, dowiesz się z rozdziału szóstego. Aby wykonać swój plan, musisz dysponować odpowiednią wiedzą i umiejętnościami. Musisz wiedzieć, w jaki sposób możesz zdobyć potrzebne ci pieniądze. Lektura rozdziału siódmego pomoże ci zrozumieć, jak zwiększyć swoje dochody. W rozdziale ósmym znajdziesz wskazówki na zaoszczędzenie pieniędzy. Jest to ważne, gdyż wysokie dochody same w sobie nie sprawią, że będziesz bogaty. Bogatym uczynią cię tylko pieniądze, których nie wydasz. W rozdziałach: dziewiątym, dziesiątym i jedenastym zawarte są informacje na temat tego, jak pomnażać zaoszczędzone pieniądze. Opis planu osiągnięcia celów finansowych znajdziesz w rozdziale dwunastym. Na końcu upewnimy się, że realizujesz swój plan. Potrzebujesz kogoś, kto pokaże ci, jak zostać bogatym. Co powinieneś zrobić, żeby taką osobę znaleźć, dowiesz się z rozdziału trzynastego. Znajdziesz tam także wiadomości dotyczące doboru otoczenia, w którym będziesz w stanie osiągnąć postawione cele. Właściwe otoczenie zmusi cię do wytrwania w postanowieniach. Po lekturze rozdziału czternastego zrozumiesz, że to, czego się już nauczyłeś, to jeszcze nie wszystko, bo istnieje różnica między www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 34 Droga do finansowej wolności szczęściem a sukcesem. Sukces oznacza, że dostaje się to, czego się chce. Szczęście oznacza, że lubi się to, co się dostało. Dlatego pokażę ci, jak możesz z największą przyjemnością korzystać z dobrobytu, jaki sobie zapewniłeś. Wcześniej postaramy się odpowiedzieć na następujące pytanie: Co jest konieczne do osiągnięcia dobrobytu? Z rozdziału trzeciego dowiesz się, w jaki sposób możesz naprawdę dokonywać cudów. Stać się bogatym to łatwe zadanie. Jeżeli to stwierdzenie jest prawdziwe, trzeba zastanowić się nad tym, dlaczego wciąż tak niewielu ludzi ma rzeczywiście dużo pieniędzy. Czytając rozdział czwarty, poznasz przyczyny tego stanu. Chciałbym jednak najpierw w następnym rozdziale omówić sprawę najważniejszą na drodze do osiągnięcia bogactwa i szczęścia. Dopóty, dopóki się nie dowiemy, jak stać się panem własnego życia, jesteśmy łatwymi jego ofiarami. Wszystko ma swój początek w przekonaniu, że panujemy nad swoim życiem. Proszę, przejrzyj raz jeszcze spis treści, jeżeli chcesz w dalszym ciągu czytać tę książkę. Podkreśl tematy, które cię szczególnie interesują. Zrób to koniecznie, gdyż od „współpracy” z tą książką zależy pożytek, jaki możesz z niej mieć. W każdym razie zadawaj sobie ciągle pytania: W jakim stopniu te tematy dotyczą mnie? Co mógłbym natychmiast zrobić? Spróbuj sprawić, żeby zawartość tej książki stała się częścią samego ciebie... działaj! Dotyczy to także poszczególnych pisemnych ćwiczeń. Nie zapominaj, że przez samo czytanie nikt jeszcze nie stał się bogaty. Wiedza sama w sobie nie jest potęgą, staje się nią dopiero wiedza stosowana! Zacznijmy więc budować twój dobrobyt. Za siedem lat możesz stać się bogaty. A może nawet wcześniej... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 1. Czego naprawdę chcesz? 35 Wskazówki w pigułce ● Pieniądze mają zawsze tylko takie znaczenie, jakie im się przy- ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● pisuje. Jeżeli jednak masz finansowe problemy, pieniądze stają się zbyt ważne. Nasze przekonania i cele muszą stanowić harmonijny układ, w przeciwnym razie drepczemy w miejscu. Optymizm pozwala widzieć we wszystkim pozytywne cechy. Wiara w siebie da ci pewność, że poradzisz sobie także w ciężkich chwilach. Pewność siebie ma ten, kto znajduje w przeszłości dowody na to, że może na sobie polegać. Sposób twojego myślenia sprawił, że jesteś dzisiaj taki, jaki jesteś. Ten sam sposób myślenia nie doprowadzi cię jednak tam, gdzie chciałbyś być. Sukces oznacza maksymalne wykorzystanie zdolności, możliwości i okazji. Szczęście jest zadowoleniem z tego, kim się stałeś. Problemy w obszarze finansowym będą rzucały zawsze cień na inne obszary twojego życia. Zdecyduj się, czy chcesz mieć maszynkę do robienia pieniędzy, czy sam chcesz być przez całe swoje życie taką maszynką? Wybierz swoje ulubione hobby i wykorzystując je, zrób karierę. Ten, kto pracuje cały dzień, nie ma czasu na zarabianie pieniędzy. Dopiero kiedy podejmiesz świadomą decyzję co do przekonań i wartości, którymi chcesz się kierować, staniesz się panem własnego losu. To, co w życiu robisz, nie zależy tylko od twojej żelaznej dyscypliny, lecz także od twoich marzeń, celów, przekonań i obranej strategii. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. CO OZNACZA POJĘCIE „ODPOWIEDZIALNOŚĆ”? Komu przypisujesz winę, temu dajesz też władzę. DR WAYNE DYER, HOW TO BE A NO-LIMIT PERSON O siągnięcie dobrobytu jest niemożliwe dopóty, dopóki nie zdamy sobie sprawy z tego, że zawsze my sami jesteśmy odpowiedzialni za każdą sytuację, w której się znajdujemy. Nie państwo, nie okoliczności, nie nasz partner, nie nasze wychowanie, nie nasze zdrowie, nie nasza finansowa sytuacja. Zawsze my sami jesteśmy odpowiedzialni za każdą sytuację. Zapytasz zapewne: A co się dzieje, jeżeli jestem chory? Co w razie wydarzeń losowych? A jeśli ktoś mnie oszuka? Jeżeli nie z mojej winy zdarzy mi się wypadek? Czy naprawdę zawsze my sami jesteśmy za wszystko odpowiedzialni? Wyobraź sobie, że ktoś jak piorun z jasnego nieba wjeżdża w twoje auto. Czy jesteś za to odpowiedzialny? Nie jesteś odpowiedzialny za czyny obcych ludzi, ale za swoje reakcje. Być może weźmiesz spluwę i postrzelisz barbarzyńcę „w obronie własnej”. Być może będziesz zacierał ręce z zadowolenia, ponieważ szybko się zorientowałeś, że z ubezpieczenia tej osoby zostaną pokryte koszty poniesionych szkód i samochód musi być na nowo polakierowany, co i tak od dawna było już konieczne. Może się nawet zdarzyć, że nieźle na tym zarobisz. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 38 Droga do finansowej wolności Nie jesteś więc za wszystkie wydarzenia odpowiedzialny, ale ponosisz odpowiedzialność za własną interpretację tych wydarzeń i za własną reakcję. Odpowiedzialność Oczywiście istnieją sprawy, które powodują ból, w sensie fizycznym i psychicznym, i mogą przysparzać nam kłopotów. Nie chodzi jednak o to, co się nam przydarzy, lecz o to, jaka będzie nasza reakcja. Bez względu na to, co się nam przytrafi, my decydujemy o tym, czy uderza nas to prosto w serce. Wyobraź sobie pomarańczę. Co wypływa z pomarańczy, jeżeli ją delikatnie wycisnę? „Głupie pytanie – odpowiesz. – Oczywiście sok pomarańczowy”. Zgadza się. A co wypłynie z tej pomarańczy, jeżeli ją rozdepczę? Sok pomarańczowy. A jeżeli rzucę nią o ścianę? Znowu sok pomarańczowy. Pomarańcza nie jest odpowiedzialna za to, co z nią zrobię, ale jest odpowiedzialna za to, co z siebie da. Zawsze wydostaje się z niej to, co zawiera w środku – sok. Podobnie my jesteśmy odpowiedzialni za to, co się w głębi nas dzieje, za nasze przekonania i za to, co się z nas „wydobywa”. Odpowiedzialność oznacza dawanie właściwych odpowiedzi. Zawsze jesteśmy odpowiedzialni za nasze reakcje i interpretacje. Oczywiście trudno się przyznać, że tylko my mamy władzę nad naszym postępowaniem, szczególnie kiedy wybrana przez nas reakcja była po prostu zła. Kłócić się tylko dlatego, że ktoś inny zaczął kłótnię, nie ma sensu. Możemy odpowiedzieć czymś innym niż kłótnią i wojną. Gonienie jadowitego węża, który nas ugryzł, powoduje tylko to, że trucizna jeszcze szybciej rozprowadza się w naszym ciele. Lepiej jest natychmiast podjąć środki zaradcze, aby zwalczyć truciznę. Zamiast się z innymi kłócić, moglibyśmy się opamiętać i przypomnieć sobie, że tylko my decydujemy o tym, jak to zdarzenie zinterpretujemy. Moglibyśmy na przykład zadać www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 39 sobie pytanie, w jakim stopniu zachowanie partnera było spowodowane naszym poprzednim niewłaściwym postępowaniem. Nasza reakcja jest odpowiedzią na jakieś zdarzenie. I właśnie za tę reakcję jesteśmy odpowiedzialni. Po angielsku odpowiedzialność nazywa się responsibility. Określenie to zawiera w sobie słowo response (odpowiedź) i ability (umiejętność). Tym samym odpowiedzialność oznacza udzielanie umiejętnych odpowiedzi. Na kłótnię odpowiadać kłótnią i na prowokację wojną nie jest z pewnością najlepszym rozwiązaniem. Większość ludzi odsuwa od siebie problem odpowiedzialności. Często słyszymy trzy powody, dla których ludzie nie chcą być odpowiedzialni: 1. „Winne są chyba moje geny”. 2. „Winni są moi rodzice”. 3. „Winne jest moje środowisko”. Któregoś dnia młody człowiek zabił nożem dwóch ludzi. Kilku dziennikarzy spytało go potem o przebieg jego życia i powody, które skłoniły go do tego czynu. Opowiedział im, że żył w tak zwanej patologicznej rodzinie. Jak tylko mógł sięgnąć pamięcią, widział ojca, który po pijanemu tłukł swoją żonę – jego matkę. Żyli tylko z tego, co ojciec ukradł. Było więc sprawą naturalną, że w wieku sześciu lat chłopak także zaczął kraść. Po odbyciu kary więzienia za usiłowanie zabójstwa popełnił wspomniane dwa morderstwa. Zakończył swoje opowiadanie następującymi słowami: „Jak mógłbym stać się w takich warunkach kimś innym, niż jestem?”. Człowiek ten miał też brata bliźniaka. Kiedy dziennikarze dowiedzieli się o tym, odwiedzili go. Ku ich zaskoczeniu okazał się zupełnym przeciwieństwem swojego brata. Był szanowanym prawnikiem. Cieszył się dobrą opinią i został nawet wybrany do rady gminy i rady parafialnej. Miał dwoje www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 40 Droga do finansowej wolności dzieci i było oczywiste, że prowadzi szczęśliwe życie. Dziennikarze osłupieli z wrażenia. Na pytanie, w jaki sposób doszedł do tego, opowiedział im tę samą historię, którą przedstawił jego brat. Zakończył swoją opowieść słowami: „Po tym, jak przez tyle lat widziałem, do czego to wszystko prowadzi, jak mógłbym stać się w takich warunkach kimś innym, niż jestem?”. Te same geny, ci sami rodzice, to samo wychowanie, to samo środowisko, ale inna interpretacja warunków i diametralnie różna reakcja. Jak to się stało, że dwóch ludzi wzrastających w tych samych warunkach poszło tak różnymi drogami? Może poznali jakiegoś człowieka, który mógł mieć na nich dobry wpływ? Może jeden z nich słuchał go uważnie, a drugi nie? Może obaj mieli w ręku książkę, którą zaczęli czytać, lecz tylko jeden przeczytał ją do końca? Nie wiemy tego. Jakkolwiek było, wyrośli na krańcowo różnych ludzi. Jesteśmy zawsze odpowiedzialni za swoje czyny bez względu na niesprzyjające okoliczności. Decydujemy o tym, jak interpretujemy określoną sytuację i w jaki sposób na nią reagujemy. Wyobraź sobie, że dzisiaj zlikwidowano by wszystkie pieniądze i następnie każdy otrzymałby 5000 marek. Jeszcze tego samego dnia wieczorem niektórzy mieliby o 3000 marek mniej, a niektórzy więcej. Po kilku tygodniach znowu pojawiliby się bogaci i biedni. Naukowcy twierdzą, że po okresie mniej więcej roku pieniądze byłyby tak samo rozdzielone w społeczeństwie jak poprzednio. Jak (ty!) odpowiesz na propozycje zawarte w tej książce? Jeżeli już mówimy o odpowiedzialności... Jestem odpowiedzialny za to, co piszę w tej książce. Ty zaś jesteś odpowiedzialny za korzyści, jakie zdołasz z niej wyciągnąć. To samo dotyczy moich seminariów. Obserwujemy bardzo często, jak ludzie zwiększają swoje zarobki po uczestnictwie w seminarium, niektórzy nawet www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 41 podwójnie. Większość z nich zaczęła oszczędzać 20 procent swoich dochodów i to był pierwszy krok na drodze do osiągnięcia dobrobytu. Wielu zaczęło uprawiać sport, zdrowo się odżywiać i zdrowo żyć. Wspólna medytacja doprowadziła do tego, że niektórzy, poświęcając na nią tylko piętnaście minut dziennie, zapomnieli, co to jest stres. Otrzymujemy telefony od uczestników, którzy już od kilku lat inwestują pieniądze i osiągają zysk od 12 do 20 procent. Szczególnie się cieszymy, jeżeli ludzie w sposób oczywisty zmienili swoje nastawienie do pieniędzy i dzięki nim mogą czynić dobro. Powinieneś naprawdę mieć kiedyś okazję zaobserwowania ich poczucia satysfakcji, które daje się wyczuć nawet w brzmieniu ich głosu. Pozbyli się długów i odkryli możliwości dodatkowego zarobkowania. Większość z nich nauczyła się lubić pieniądze i czuć się z nimi dobrze. Mimo to w dalszym ciągu istnieje niewielka grupa ludzi, którzy byli na moich seminariach, wysłuchali wszystkiego i nic nie zrobili. Być może mają nadzieję, że któregoś dnia uniosę nad nimi czarodziejską różdżkę, która za jednym dotknięciem zmieni ich życie i wypełni ich piwnice sztabkami złota... „Winni są inni...” Spotkałem niedawno młodego człowieka, który przed trzema laty był na moim seminarium zatytułowanym „Przełom w sukcesie finansowym”. Powitał mnie stwierdzeniem: „To po prostu nie działa. To, co pan opowiada, niestety nie pomogło mi”. Ponieważ naprawdę z całego serca chcę pomóc ludziom i wywołać u nich pozytywne zmiany, poczułem się dotknięty. Następnie ten młody człowiek opowiedział mi swoją historię: „Na początku było fantastycznie. Już w pierwszym roku zarobiłem 25 000 marek więcej, z czego 25 procent zaoszczędziłem. W drugim roku miałem już 65 000 marek w gotówce i spłaciłem wszystkie długi. Założyłem z moimi kolegami klub oszczędzania, tak jak pan polecił. Zain- www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 42 Droga do finansowej wolności westowaliśmy razem pieniądze i w ciągu roku osiągnęliśmy zyski w wysokości 17,3 procent. Ale w jakiś sposób całe to przedsięwzięcie »usnęło« i przestało się rozwijać, a ja zrezygnowałem z oszczędzania. I wie pan, co zrobiłem z zaoszczędzonymi pieniędzmi? To, na co je zamieniłem, stoi tam, za tymi drzwiami. Piękne porsche...”. Człowiek ten zmienił swoje przekonania. Przez dwa lata panował nad własną sytuacją finansową i zaczął dążyć do dobrobytu. Przekonał się, że także w jego wypadku proponowana metoda dobrze się sprawdzała. Po pewnym czasie jednak nie wytrzymał i zabił swoją świnkę-skarbonkę, żeby kupić sobie nowy samochód. Ale nie chciał za to winić siebie. Kto był za ten stan odpowiedzialny? Czyż nie jest rzeczą ludzką obarczać winą innych? Pamiętaj jednak: Obciążając kogoś winą, oddajesz mu także władzę. Tak łatwo jest ulec pokusie zrzucenia winy na innych! Pomaga to widzieć siebie w dobrym świetle. Firma jest winna, że nie mogę się rozwijać, mój partner jest winien, moje zdrowie nie pozwala... Czy chcemy, żeby firma, partner, nasze zdrowie miały władzę nad nami? Zastanów się nad tym: kto ponosi winę, ma też władzę. Chętnie więc biorę winę na siebie, ponieważ pozwala mi to być panem własnego życia. Błędy i ich następstwa A co wtedy, gdy popełniliśmy błędy w przeszłości? Jak wygląda w takich okolicznościach kwestia odpowiedzialności? Oto kilka przykładów na wydarzenia z przeszłości mające wpływ na to, co dzieje się w teraźniejszości. Jakiś mężczyzna rozwiódł się i musi płacić alimenty. Inny zrujnował swoje zdrowie i zmuszony jest być na diecie. Jeszcze inny zadłużył się po uszy i musi złożyć oświadczenie o wysokości swojego majątku. Ktoś jeszcze inny popełnił przestępstwo i siedzi w więzieniu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 43 Widać z tego wyraźnie: to my decydujemy o naszym postępowaniu i automatycznie wywołujemy jego następstwa. Ten, kto unosi jeden koniec kija, unosi jednocześnie drugi. Uświadomienie sobie tego powinno sprawić, że od tej chwili zaczniemy żyć z większą odpowiedzialnością. Co jednak z tym, co już się wydarzyło? Często sami musimy przyznać, że nie potrafimy zapanować nad następstwami naszych błędów. Nie oznacza to jednak w żadnym wypadku spychania odpowiedzialności na przeszłość. Jesteśmy odpowiedzialni zarówno za interpretację tych zdarzeń, jak i za reakcję na nie. Nasze reakcje na następstwa popełnionych przez siebie błędów wywierają wpływ na jakość kolejnych zdarzeń. Rodzi się problem: Chcemy zdobyć władzę nad wydarzeniami, które nastąpią, ale czy mogą ją ograniczać błędy już popełnione oraz ich skutki? Wszystkie negatywne emocje tracą swoją władzę w momencie, w którym bierzemy na siebie odpowiedzialność. Od ciebie zależy twoja przyszłość Najlepszym przygotowaniem się do przyszłości jest jej kształtowanie. Czyżbyś nie wierzył, że to potrafisz? W takim razie jesteś jak większość ludzi, którzy nie są świadomi własnych możliwości, jakie będą mieli w następnych dziesięciu latach. Świadomość, że można kształtować przyszłość, ma swój początek w przeszłości. Wyrasta ona z wiedzy, że w przeszłości wiele udało się zmienić na lepsze. Nie dostrzegamy tych małych stopniowych zmian, którym podlegamy. Często posuwamy się centymetrowymi krokami i nie zauważamy tego. Zadaj sobie pytania: Na jakim etapie rozwoju byłem przed dziesięciu laty? Jaki byłem jako człowiek, jako osobowość, jako fachowiec, jako partner? Jakie były moje doświadczenia, moje cele, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 44 Droga do finansowej wolności mój know-how? Jakie były moje umiejętności obcowania z ludźmi? Jaka była moja sytuacja finansowa? Zanotuj swoje uwagi. ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................... Im gruntowniej się nad tym zastanowisz, tym lepiej zdasz sobie sprawę z tego, że to ty byłeś za to wszystko odpowiedzialny. Możesz czerpać z tego pewność siebie. Jeżeli byłeś w stanie w ciągu ostatnich dziesięciu lat tyle zmienić, to ile możesz zrobić w następnych latach? Czy przed dziesięciu laty myślałeś, że będziesz taki, jaki jesteś dzisiaj? Zastanów się, jakie decyzje w przeszłości sprawiły, że jesteś dzisiaj tym, kim jesteś. ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................... To ty podjąłeś te decyzje. Ty zadecydowałeś o charakterze swoich potrzeb. Ty miałeś nad tym władzę. I możesz ją znowu mieć. Na początek zmień planowany okres z dziesięciu na siedem lat. Teraz możesz zadecydować, kim chcesz być za siedem lat. Co chcesz mieć? Jak ma wyglądać twoja praca? Dobrze się nad tym zastanów. Jeżeli będziesz pracował z tą książką, wszystkie te rzeczy osiągniesz. ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................................... Czy wizja ta stanie się rzeczywistością? Pewność, że możesz w to wierzyć, czerpiesz z przeszłości. Pozwól odżyć swoim pozytywnym przeżyciom w ten sposób, że je spiszesz. Dzięki temu lepiej je sobie uświadomisz i wzmocnisz swoją wiarę w siebie. Weź na siebie odpowiedzialność i zwiększ obszar, który możesz kontrolować Istnieją rzeczy, które możesz bezpośrednio kontrolować i na które masz bezpośredni wpływ – nazwę je obszarem kontroli – i inne, ciebie co prawda dotyczące, na które nie masz jednak bezpośredniego www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 45 wpływu. Może to na przykład być sytuacja, że ktoś zdemolował twój samochód. To ciebie w jakiś sposób dotyczy, jest więc w twoim osobistym uniwersum, lecz nie należy do obszaru, który możesz kontrolować. Osobiste uniwersum Obszar kontroli Cokolwiek dzieje się w twoim osobistym uniwersum, jesteś za to odpowiedzialny. Odpowiadasz za swoje reakcje i za zinterpretowanie wydarzeń. Nie musimy się jednak zadowalać aktualną wielkością obszaru, który jesteśmy w stanie kontrolować. Każdy z własnego doświadczenia wie, że możemy ten obszar powiększyć. Kiedy byliśmy małymi dziećmi, był on niewielki. W wieku dwudziestu lat stał się znacznie większy. Do dzisiaj poszerzył się jeszcze bardziej. Do dobrobytu dochodzimy wtedy, kiedy poszerzamy obszar, nad którym mamy kontrolę. Zawsze gdy myślimy, że problem został spowodowany czynnikami zewnętrznymi i dlatego nie podlega naszemu wpływowi, to właśnie ten sposób myślenia jest tym rzeczywistym problemem. Kiedy zrzucamy winę na okoliczności albo na innych ludzi, oddajemy władzę w cudze ręce. Postawa polegająca na oskarżaniu innych i narzekaniu na nich potwierdza tylko naszą słabość. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 46 Droga do finansowej wolności Umiejętność pozytywnego oddziaływania na sytuację, w jakiej się znajdujemy, stopniowo ginie, jak roślina bez wody, i w końcu umiera. Jeżeli chcemy naszą sytuację naprawdę poprawić, możemy zacząć to robić od razu. Rozwiązanie jednak nie przyjdzie z zewnątrz, musi wyjść od nas. Powinniśmy natychmiast ponosić odpowiedzialność za wszystko, co się dzieje w naszym osobistym uniwersum. W ten sposób powiększymy obszar, który kontrolujemy. Powiększyliśmy go już w przeszłości, możemy więc zrobić to także w przyszłości. Jako szesnastolatek postanowiłem wyjechać do Kalifornii i tam żyć. Kiedy tam przyjechałem, wszystko było inne, niż to sobie wcześniej wyobrażałem. Usiadłem zdeprymowany na łóżku w pokoju hotelowym. Angielskiego Amerykanów w ogóle nie mogłem zrozumieć. Mój angielski praktycznie nie istniał. Jak mogłem w takiej sytuacji chodzić do szkoły i zarabiać pieniądze? To był rzeczywisty problem. Wyłem po cichu jak pies i czułem się paskudnie. Powoli jednak moja rozpacz zaczęła przechodzić w pewnego rodzaju przekorę, a później dumę. W końcu przybyłem do Kalifornii po to, żeby się przebić; wiedziałem, że nie będzie to łatwe. Jeżeli chcemy powiększyć swój obszar kontroli, możemy skorzystać z czterech możliwości. 1. Opuść strefę komfortu Opuszczamy naszą strefę komfortu, obszar, w którym się pewnie i dobrze czujemy. Kiedy po przyjeździe do Kalifornii siedziałem na łóżku, byłem bardzo oddalony od mojej strefy komfortu. Gdy jednak zacząłem się w mieście orientować, obszar kontroli znacznie się poszerzył. Wkrótce czułem się dobrze prawie w każdym obcym kraju. Wtedy wydarzyło się coś fascynującego. Zacząłem czuć się dobrze, chociaż opuszczałem swoją strefę komfortu. Jeżeli częściej podróżujesz, z pewnością także to przeżyłeś. Każda podróż przenosi cię w inne, nieznane otoczenie. W końcu www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 47 właśnie to zaczynasz lubić w swoich podróżach. To nowe, to inne. Nauczyłem się wtedy dobrze czuć poza własną strefą komfortu. Jeśli wejdzie nam w zwyczaj, że po każdym podjętym wyzwaniu, z którym sobie poradziliśmy, będziemy przyjmować następne, jeszcze większe, nasza strefa komfortu będzie się poszerzała w zawrotnym tempie. Jestem przekonany, że właśnie takie postępowanie najbardziej odpowiada naturze ludzkiej. Czujemy się aktywni, kiedy wkraczamy na nowy teren, dajemy z siebie wszystko i osiągamy sukces. Statek jest co prawda bardziej bezpieczny w porcie, ale przecież nie po to został zbudowany, żeby ciągle stać przy nabrzeżu. Mamy potrzebę bezpieczeństwa, ale mamy także potrzebę przeżycia przygody i zmian. Żyjemy w czasach, w których konieczne jest podejmowanie się rzeczy nowych i stawianie czoła nowym wyzwaniom. Ludzie, którzy kontrolują największy obszar, znajdują się prawie zawsze poza swoją strefą komfortu. Prawie się nudzą, jeżeli jeden kryzys nie goni drugiego. Tak jak sportowcy, potrzebują nowych wyzwań, żeby się dobrze czuć. 2. Problemy Sytuacje trudne stanowią dobrą okazję do powiększenia naszego obszaru kontroli. Problem jest problemem dlatego, że choć znajduje się w naszym uniwersum, jest poza obszarem, nad którym sprawujemy władzę. Z tego właśnie powodu każdy problem daje nam szansę dalszego rozwoju. Jeżeli zadamy sobie jedynie pytanie: „Jak rozwiążę ten problem?”, niewiele się zmieni. Możemy jednak zadać sobie pytanie: „Jak mogę stworzyć sytuację, w której ten problem nie będzie istniał?”. Ta nowa sytuacja oznacza zawsze poszerzenie obszaru znajdującego się pod naszą kontrolą. Oto przykład: Wracasz z prywatki do domu i stwierdzasz, że włamano się do twojego mieszkania. Zamki zostały wyrwane i zniknęło wiele rzeczy. Jeżeli chcesz ten problem tylko rozwiązać, dzwonisz do ślusarza i instytucji ubezpieczeniowej. Jeśli jednak chcesz stworzyć sytuację, w której ten problem się nie powtórzy, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 48 Droga do finansowej wolności Osobiste uniwersum Problem Obszar kontroli robisz coś więcej. Instalujesz na przykład alarm i kupujesz sobie psa. Tym samym stworzyłeś włamywaczom niekorzystne warunki i poszerzyłeś obszar, nad którym masz kontrolę. Twoje mieszkanie będzie strzeżone także wtedy, kiedy ciebie w nim nie będzie. Dobrobytu nie osiąga się, schodząc z drogi problemom. Kto chce mieć więcej pieniędzy, powinien wręcz szukać problemów. 3. Właściwe pytania Mówiliśmy już o tym, że jakość naszych pytań (które sobie zadajemy w razie pojawienia się problemów) ma wpływ na jakość naszego życia. Dlaczego tak się dzieje? Znajdujemy się cały czas w stanie wewnętrznego dialogu. Nasz mózg podsuwa nam ciągle pytania, na które sami sobie musimy odpowiedzieć. Jeżeli pytamy: „Czy mi się uda?”, bierzemy już pod uwagę to, że może się nie udać. Sam sposób sformułowania pytania świadczy o tym, że pozostała w nas co najmniej resztka wątpliwości. Lepiej byłoby się spytać: „W jaki sposób tego dokonam?”. Pytanie to wyklucza możliwość niepowodzenia. Musi się udać. Ważne jest tylko, jak to zrobić. To „jak?” pozwala także na szukanie możliwości, które leżą poza naszym obszarem kontroli. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 49 Nie powinniśmy jako pierwszego zadawać pytania „dlaczego (powstał problem)?”, lecz „jak?”. Słowo „jak” sygnalizuje szukanie rozwiązań, słowo „dlaczego” oznacza poszukiwanie wymówek. Znajdujemy to, czego szukamy. Kto szuka wymówek, znajduje je. Nie potrzebuje tym samym powiększać obszaru, który będzie mógł kontrolować; „my nie jesteśmy przecież temu winni...”. Tym samym oddajemy władzę w ręce innych. Kto pyta „jak?”, ten poszukuje odpowiedzi, które zaprowadzą go wkrótce poza obszar kontrolowany, gdyż tak zadane pytanie zawiera w swojej treści problem „dlaczego?”. Odwrotnie jest z pytaniem „dlaczego?”, ponieważ nie implikuje kolejnego pytania „jak?” i nie pozwala na szukanie rozwiązań. Pytanie w rodzaju „Co potrafię?” jest także bardzo ważne. Wyobraź sobie, że po przyjeździe do Kalifornii skoncentrowałbym się na tym, czego nie umiem. Znalazłbym mnóstwo powodów, żeby bardzo szybko wrócić do domu. Istnieje wiele rzeczy, które dla szesnastoletniego chłopaka w obcym kraju mogą być trudne i nieznane. Skupienie się na nich nie dałoby mi żadnych pieniędzy. Musiałem myśleć przede wszystkim o tym, co potrafiłem. Właściwe pytanie brzmiało więc: Co mogę? Co wiem? Jakie mam możliwości? Umiałem na przykład mówić po niemiecku. Dawałem więc korepetycje z niemieckiego. Mój angielski był tak fatalny, że nie mógłbym nawet pięciu minut prowadzić lekcji, gdybym musiał wytłumaczyć coś po angielsku. Prowadziłem więc lekcje w języku niemieckim. Na początku nie było to łatwe, ale moi uczniowie dzięki tej metodzie robili szybkie postępy. Dzisiaj wiem, że jest to najlepszy sposób uczenia się obcego języka. Jeżeli się pytamy: „Kto jest winien?”, szukamy wymówek. Jeżeli powiemy: „Ty jesteś winien”, pozbawiamy się możliwości pozytywnych zmian. Poza tym pytanie o winę będzie nas zawsze prowadziło w przeszłość. Poprawne pytanie mogłoby brzmieć: „Kto był winien?”. Nie można jednak spoglądać wstecz, bo potrzebujemy energii na rozwiązanie obecnych problemów. Dlatego www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 50 Droga do finansowej wolności nasze pytania powinny się skoncentrować na tym, co możemy zrobić teraz. I jeszcze ostatni przykład pytań prowadzących do poszerzenia obszaru, który kontrolujemy. Większość ludzi wybiera zły czas na pytania zaczynające się od „Jak?” i „Czy?”. Wszyscy wiemy, że ważne jest podejmowanie szybkich decyzji. A jednak większość ludzi ma z tym kłopoty. Dlaczego? Dlatego że zastanawiają się nad tym, jak oni by coś zrobili. „Jak?” jest dobrym pytaniem, ale nie wtedy, kiedy chodzi o podjęcie decyzji. Odwołajmy się jeszcze raz do mojego wyjazdu do Kalifornii. Przypuśćmy, że zadałbym sobie pytanie: „Co będę tam robił, jeżeli się zdecyduję pojechać?”. Czy myślisz, że w takim wypadku rzeczywiście zdecydowałbym się kiedykolwiek wyjechać? Jeżeli chcesz podjąć decyzję, spytaj się „Czy?”. Za tym słowem ukrywa się pytanie „Dlaczego?”. Dlaczego miałbyś coś zrobić? Jakie za tym przemawiają powody? Pytanie „Jak?” jest w tym momencie nieważne. Pojawi się ono samo w późniejszym czasie. Jeżeli jednak podjąłeś już decyzję, nie powinieneś sobie jeszcze raz zadawać pytania „Czy?”. Nie możesz też przy pojawieniu się pierwszego problemu pytać: Czy moja decyzja była w ogóle właściwa? Czy nie powinienem lepiej robić czegoś innego? Zamiast zastanowić się nad tym, jak zapobiec problemowi, wróciłbyś do podstawowego pytania „Czy?”. Wszyscy znamy ludzi, którzy potrzebują wieczności, żeby się na coś zdecydować, za to w błyskawicznym tempie zmieniają podjęte decyzje. Prawidłowa kolejność wygląda następująco: 1. Dlaczego chcesz coś zrobić? Decyzja tak albo nie. 2. Jak to zrobić? Jak rozwiązać następny problem? Powody, dla których nie powinieneś rezygnować, musisz zawsze mieć przed oczami. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 51 Pytania z naszego wewnętrznego dialogu określają kierunek, w którym się poruszamy. Powodują, że kontrolowany przez nas obszar albo staje się mniejszy, albo się powiększa. 4. Powiększenie twojego prywatnego uniwersum Twoje prywatne uniwersum zawiera wszystkie te rzeczy, które cię obchodzą. Wszystko to, co jest dla ciebie ważne, czym się interesujesz. Na to, co okaże się ważne, chcesz mieć wpływ. Zupełnie automatycznie zaczynasz zastanawiać się nad sposobem powiększenia kontrolowanego obszaru, ponieważ w swoim uniwersum chcesz poukładać możliwie najwięcej spraw według własnego upodobania. Wyobraźmy sobie, że Jasio Malutki i Jan Olbrzym pracują w tym samym oddziale światowego koncernu. Jeżeli Jasio Malutki interesuje się tylko swoim zakresem pracy, siłą rzeczy kontrolowany przez niego obszar nie może być duży. W tym samym czasie Jan Olbrzym zastanawia się nad kierunkiem rozwoju koncernu, sposobami przywiązania klientów do firmy, nad marketingiem. Żeby mieć większy wpływ na bieg wydarzeń, utrzymuje kontakty z kolegami z innych oddziałów. Czuje się nieswojo, dopóki nie odwiedzi głównej centrali firmy. Wie, co robi konkurencja. W ten sposób siłą rzeczy powiększa się obszar, który pan Olbrzym jest w stanie kontrolować. Naukowcy stwierdzili, że liczba klientów firmy rośnie proporcjonalnie do uniwersum określonego przez jej pracowników. Wiele firm koncentruje się głównie na swoich klientach i interesuje ich jedynie to, dlaczego właśnie u nich kupują. Inne, lepiej prosperujące firmy skupiają uwagę na „cudzych” klientach. Zadają sobie pytanie: Dlaczego nie kupują u nas? Jak możemy sprawić, żeby stali się naszymi klientami? Uniwersum tej drugiej firmy jest o wiele większe i wkrótce będzie ona miała więcej klientów. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 52 Droga do finansowej wolności Czy łatwiej żyje się bez poczuwania się do odpowiedzialności? Jesteśmy odpowiedzialni za to, co robimy, ale także za to, czego nie robimy. Pokusa zdjęcia z siebie odpowiedzialności jest czasami bardzo duża. Często dużo przyjemniejsze i łatwiejsze wydaje się nieponoszenie odpowiedzialności. Cena, którą musielibyśmy za to zapłacić, jest jednak zbyt duża. Stalibyśmy się wtedy piłką w grze innych ludzi i musielibyśmy żyć według scenariuszy, które napisali dla nas inni. Największą satysfakcję odczuwamy wtedy, gdy w swoim działaniu uda się nam wykorzystać wszelkie umiejętności. Sukces oznacza dla mnie, że w tym, co robię, stanę się możliwie najlepszy. Jeżeli daję z siebie wszystko, czuję najmocniej, że żyję. Weź odpowiedzialność za swoje finanse Większość ludzi jest bardzo lekkomyślna w sprawach finansowych. Gdzie mieli się nauczyć właściwego podejścia? Ich rodzice często nie świecili przykładem. W szkole nie było przedmiotu „Jak osiągnąć dobrobyt”. Nasze społeczeństwo zachęca nas do tego, byśmy kupowali w nadmiarze; wszędzie panuje przesyt konsumpcji. Twoje otoczenie także daje zły przykład. Modne jest skarżyć się na brak pieniędzy. Takie powiedzenia, jak: „Na końcu pieniędzy pozostało mi jeszcze dużo miesiąca”, należą do ulubionych. Ponadto temat pieniędzy jest dla niektórych bardzo „suchy” i nieprzyjemny. „O pieniądzach się nie mówi, pieniądze się ma”. Albo: „Pieniądze nie są najważniejsze”. Powiedzieliśmy sobie w pierwszym rozdziale, że jest wręcz przeciwnie, że pieniądze są ważne. Jeżeli nie będziesz na nie zwracał uwagi i znajdziesz się przez to w nieprzyjemnej sytuacji, pieniądze staną się zbyt ważne. Oznacza to: Nie wolno dopuścić, żeby pieniądze zajęły w twoim życiu www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? 53 zbyt ważne miejsce. Choćby ze względu na ten fakt musisz wziąć na siebie odpowiedzialność. Oczywiście naiwne byłoby założenie, że pieniądze rozwiążą wszystkie twoje problemy. Ale tak samo naiwne jest stwierdzenie, że pieniądze nie pomagają w poznaniu interesujących ludzi, zwiedzaniu fascynujących krajów, zwiększaniu możliwości i że nie pozwalają na skupianie się na naprawdę ciekawych zajęciach. Cokolwiek zrobimy z naszymi pieniędzmi, skutki tego wyłonią się w przyszłości. Także nasze zabieganie o to, żeby je zdobyć, będzie miało swoje skutki w przyszłości. Kształtujemy naszą przyszłość niczym architekci: dzisiaj projektujemy formy, w których jutro będziemy żyć. W końcu wiedzieli już starzy Babilończycy, że: „Nasze mądre decyzje towarzyszą nam przez całe życie, żeby nas radować i nam pomagać. Nasze niemądre decyzje będą zaś z pewnością nas prześladować – po to, żeby nas denerwować i nad nami się znęcać”. Zobaczysz, że świadomość, iż ma się pieniądze, jest o wiele piękniejsza, niż się ludziom wydaje. Osiągnięcie dobrobytu też nie jest takie trudne, jak niektórzy myślą. Musisz jednak umieć ponosić odpowiedzialność i tymi sprawami się zainteresować. Bieda powstaje sama z siebie. Bieda jest skutkiem nieponoszenia odpowiedzialności. Po to, żeby osiągnąć dobrobyt, musisz zrobić kilka podstawowych rzeczy, o których będziemy jeszcze szczegółowo mówić. Wszystko jednak ma swój początek w twoim umyśle: jedynie ty jesteś odpowiedzialny za to, ile pieniędzy będziesz miał za siedem lat. Istnieją rzeczy, na które nie masz wpływu. Zawsze jednak możesz decydować o tym, jak zareagujesz na wydarzenia i jak je będziesz interpretował. W ten sposób zawsze będziesz miał władzę. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 54 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie Weź odpowiedzialność za swoje życie i swoje finanse: ● ● ● ● opuść strefę komfortu, traktuj problemy jako szansę rozwoju, zadawaj sobie właściwe pytania, poszerzaj osobiste uniwersum. Odpowiedzialność oznacza, że nic nie może zmienić twojego nastawienia i fundamentów twojej osobowości, ponieważ dajesz zawsze taką odpowiedź, jaka do ciebie pasuje. Sam możesz decydować o tym, jak chcesz żyć. To pozwoli ci być zadowolonym z siebie i jak najlepiej wykorzystać swoje możliwości. Jeżeli weźmiesz na siebie odpowiedzialność, możesz za siedem lat być bogaty. Wskazówki w pigułce ● Nie jesteś odpowiedzialny za wydarzenia, ale ponosisz odpowiedzialność za ich interpretację oraz za to, jak na nie zareagujesz. ● Jeżeli kogoś winisz, oddajesz mu tym samym władzę. ● Decyzje, które podjąłeś wczoraj, kształtują twój dzień dzisiejszy. Decyzje, które podejmiesz dzisiaj, będą kształtować twoją przyszłość. ● Pragnienia są zwiastunami naszego przyszłego życia. My decydujemy o tym, czego pragniemy, i tym samym decydujemy o tym, co będziemy mieli w przyszłości. ● Żeby powiększyć obszar, który możesz kontrolować, masz cztery możliwości: 1. opuść strefę komfortu, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 2. Co oznacza pojęcie „odpowiedzialność”? ● ● ● ● 55 2. traktuj problemy jako szansę rozwoju i zadawaj sobie pytanie: „Jak mogę stworzyć sytuację, w której nie dojdzie do powstania problemu?”, 3. zadawaj sobie właściwe pytania, 4. powiększaj osobiste uniwersum, aby w ten sposób powiększyć obszar, nad którym będziesz mógł mieć kontrolę. Pamiętaj, że kiedyś się zestarzejesz i będziesz żałował straconych okazji. Uchylanie się od odpowiedzialności oznacza zepchnięcie samego siebie do roli bezsilnej ofiary i prowadzenie życia według scenariuszy, które napisali dla ciebie inni ludzie. Wszystkie negatywne emocje tracą swoją siłę w momencie, w którym bierzemy na siebie odpowiedzialność. Jedynie ty ponosisz odpowiedzialność za to, ile pieniędzy zdołasz zarobić w ciągu następnych siedmiu lat. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. CZY DOROBIENIE SIĘ MILIONA GRANICZY Z CUDEM? Zazwyczaj ludzie przeceniają to, co mogą zrobić w ciągu roku, a nie doceniają tego, co mogą osiągnąć w ciągu dziesięciu lat. JIM ROHN, THE POWER OF AMBITION G dybyś miał możliwość wyboru, czy wolałbyś mieć teraz jednorazowo dodatkowo 50 000 marek, czy 1 000 000 po siedmiu latach? Czy wolałbyś 50 000 marek, czy walizkę pełną zdolności? Żeby w krótkim czasie zarobić trochę więcej pieniędzy, musisz prawdopodobnie tylko trochę bardziej się wysilić. Żeby jednak po siedmiu latach mieć 1 000 000 marek, musisz na pewno zrobić coś więcej, niż się tylko „trochę bardziej wysilić”. Pięć poziomów, na których następują zmiany Istnieje pięć poziomów, na których dokonywane są zmiany. Chciałbym, aby ta książka pomogła ci zrozumieć, że istotne efekty można uzyskać jedynie wtedy, kiedy zmieni się coś na wszystkich pięciu poziomach. Poziom 1: Dochodzisz do wniosku, że nie jesteś zadowolony ze swojej sytuacji. Żeby coś zmienić, zaczynasz działać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 58 Droga do finansowej wolności Przykład: Na twoim biurku spiętrzyła się korespondencja, więc postanawiasz tak długo pracować, aż w końcu ujrzysz pusty blat. Poziom 2: Oczekiwane wyniki nie następują. Stwierdzasz, że samo działanie nie wystarcza. Musisz swą aktywność ukierunkować na rozwiązanie problemu. Zadajesz sobie pytanie: Jak mógłbym swój wynik poprawić? Jak usprawnić działanie, aby pracować inteligentnie zamiast ciężko? Przykład: Pracujesz i pracujesz, ale pod koniec miesiąca stwierdzasz, że nie zarobiłeś wystarczająco dużo. Rozwiązanie przyniosą nowe techniki pracy i nowe strategie. Wielu ludzi oczekuje od fachowej książki formuły, która doprowadzi ich do wielkich rezultatów. W następnych rozdziałach poznasz wiele konkretnych technik, strategii i recept. Trwałe i decydujące zmiany dokonują się na wyższych poziomach. Poziom 3: Stosowanie nowych technik trochę ci pomogło, ale porównując się z innymi ludźmi sukcesu, dochodzisz do wniosku, że osiągają oni cel mniejszym wysiłkiem. Mają wpływowych przyjaciół, którzy „otwierają im drzwi”. Przykład: Nagle pojawia się nieoczekiwany problem. Nie masz czasu, bo pochłania cię całkowicie twój biznes, ale problem okazuje się tak ważny, że musisz go szybko rozwiązać. Wszystko staje na głowie. Wyjście z tej sytuacji nie jest łatwe, gdyż wiąże się z koniecznością wzbogacenia osobowości. Sprawę komplikuje to, że nie udało ci się skorzystać z pomocy wpływowych przyjaciół. Musisz koniecznie znaleźć czas, by stać się takim człowiekiem, jakim chciałbyś być, człowiekiem, który potrafi poradzić sobie w trudnej sytuacji. Prawdopodobnie znasz ludzi godnych naśladowania, ludzi, których podziwiasz. Spróbuj wziąć z nich przykład. Możesz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 59 być podobnie podziwiany, jeśli zaczniesz budować swoje życie, wzorując się na nich. Poziom 4: Pracując nad sobą i analizując postawy innych ludzi, weryfikujesz swój światopogląd. Okulary, przez które wielu widzi świat, zniekształcają go, czynią z niego swoistą dżunglę, gdzie każdy musi walczyć przeciwko każdemu. Przykład: Są ludzie, którzy nikomu nie wierzą. Niejednokrotnie doświadczyli rozczarowania i teraz mają się na baczności. Przeszywają wzrokiem wszystko i wszystkich i pracowicie szukają dziury w całym. Najczęściej robią tę dziurę sami, gdyż niezbyt sympatyczne cechy ich osobowości sprawiają, że inni ludzie zaczynają ich unikać. Oto recepta na tego rodzaju sytuacje: konieczne są nowe okulary, nowe szkła, przez które świat prezentuje się inaczej. Nie istnieje jedna rzeczywistość; ona zawsze wygląda tak, jak my ją postrzegamy. Jeżeli popatrzymy na świat przez nowe okulary, zauważymy, że składa się on z innych wzorów. Znany menedżer Stephen Covey opisuje następujące zdarzenie: Któregoś dnia jechał na zebranie, na którym miał przemawiać. Chciał wykorzystać czas w pociągu i przygotować się do wykładu. Nagle do przedziału wszedł mężczyzna z trójką dzieci. Zaczęły szaleć, krzyczały i piszczały. Skakały po siedzeniach i przeszkadzały innym podróżnym. Mężczyzna, który był najwyraźniej ojcem tych dzieci, nie robił nic, by to ukrócić. Patrzył tylko tępo przez okno. Dzieci stawały się coraz bardziej nieznośne. Zaczęły kopać siedzenia i nawet szarpać innych za ubrania. W końcu pociągnęły starszą panią za włosy. Ojciec w dalszym ciągu nie reagował. W tym momencie Covey postanowił wkroczyć do akcji. Wstał energicznie i stanowczym głosem zwrócił się do ojca dzieci, starając się jednak zachować spokój. „Przepraszam pana – powiedział. – Czy www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 60 Droga do finansowej wolności nie widzi pan, że pana dzieci przeszkadzają wszystkim w tym przedziale? Proszę je przywołać do porządku!”. Dumny ze swojego opanowania i zdecydowanej postawy, usiadł. Ojciec powoli ocknął się z zadumy, skierował wzrok ku niemu i odezwał się cichym głosem: „Tak, tak, naprawdę bardzo mi przykro, jeżeli moje dzieci sprawiają kłopot swoim zachowaniem. Nawet tego nie zauważyłem. Moja żona, matka tych dzieci, zmarła właśnie przed kilkoma godzinami. Nie wiem zupełnie, jak to przeżyję. Wszyscy jakoś tego jeszcze nie pojmujemy. Moje dzieci przeżywają to prawdopodobnie na własny sposób. Naprawdę przykro mi!”. Można patrzeć na świat przez różowe okulary i postrzegać go z dobrej strony, dzięki czemu czujemy się szczęśliwsi. Kiedy patrzymy na świat przez różowe okulary, możemy dostrzec szanse, a nie błędy i pułapki. Ale można też patrzeć na świat przez czarne okulary i postrzegać na przykład pieniądze jako przyczynę handlu bronią, wzniecania wojen, wzbudzania żądzy posiadania, a także jako powód osamotnienia ludzi. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że jest to tylko jeden punkt widzenia. Równie dobrze możemy przyjąć w stosunku do pieniędzy zupełnie inny pogląd. Patrząc na pieniądze optymistycznie, dostrzeżemy, że dzięki nim buduje się szpitale, łagodzi klęski głodu i rozwija naukowo-medyczne możliwości przedłużania życia ludzkiego. Za pomocą pieniędzy można uczynić wiele dobrego. Jak myślisz, kiedy będziesz przyciągał pieniądze i poczujesz się szczęśliwy: czy kiedy będziesz patrzył na nie przez różowe, czy przez czarne okulary? Poziom 5: Największe zmiany następują wtedy, kiedy zmieniamy naszą osobowość. Pogląd, jaki mamy o nas samych. Przykład: Czesław Ciężko pracuje jako sprzedawca. Jest pracowity. Zna wszystkie techniki sprzedaży. Odnosi się do ludzi www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 61 z dużą sympatią, a oni chętnie przebywają w jego towarzystwie. Nie patrzy na klientów przez okulary „zdobędę-cię” i tym samym nie popiera teorii „napadnij-zdobądź-zwiń się”. Doradza swoim klientom i cieszy się ich zaufaniem. Taką postawę trzeba uznać za dobrą, ale nie za doskonałą, bo klienci nie przychodzą do niego sami z siebie. Wszystko zależy od tego, jak on sam widzi siebie. Jeżeli Czesław Ciężko postrzega siebie jako sprzedawcę, to musi iść do klientów. Jeżeli natomiast postrzega siebie jako eksperta, to klienci przychodzą do niego. Wiele decyzji o kupnie towaru zapada w zależności od tego, czy sprzedawca utożsamia się z sumiennym sprzedawcą, czy też ma wizję bycia ekspertem. Nasze wyobrażenia o sobie staną się w końcu naszą samospełniającą się przepowiednią. Miałem kiedyś partnera biznesowego, który sam siebie wciąż widział w roli ofiary. Był przekonany, że nie ma na świecie drugiej osoby, która byłaby tak często jak on oszukiwana i krzywdzona. Patrzył na świat przez czarne okulary „wszyscy-chcą-mnie-wykorzystać”. Rzeczywiście został kiedyś oszukany przez pewną firmę; nie mogąc tego udowodnić, stracił dużo pieniędzy. To utwierdziło go w przekonaniu, że przyciąga oszustwa niczym magnes. Doszedł do wniosku, że jest za „dobry” dla tego świata. Ze względu na zobowiązania wynikające z umowy nie mógł się od tej firmy uwolnić. Wydawało się jednak, że wcale nie chciał tego zrobić, bo sytuacja ta utwierdzała go w przeświadczeniu, że los wyznaczył mu rolę ofiary. Wkrótce wprawił również mnie w ten negatywny nastrój. „Musimy być naprawdę bardzo ostrożni” – powtarzał mi. Po pewnym czasie przyłapałem się na tym, że razem z nim zacząłem rozwijać „plan obrony”. Przynajmniej jako pierwszy krok na drodze do założenia firmy nie było to zbyt mądre. Najpierw potrzebny jest obrót, który potem można chronić. Poza tym tego rodzaju www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 62 Droga do finansowej wolności postawa nie odpowiada moim wyobrażeniom o samym sobie. Staram się w każdym niepowodzeniu widzieć pozytywne aspekty. Wierzę w to, że wszystkie sprawy mają zawsze swoje dobre strony. Uderzyłem więc w stół i powiedziałem: „Przestań! W ten sposób nie chcę myśleć. Pozwól, że spróbujemy doszukać się korzyści w tym, że zostałeś trzy razy oszukany”. Mój partner zaczerwienił się i myślałem, że się z wrażenia udusi. „Korzyści? Zwariowałeś?”. Nie przedłużając tej historii, powiem tylko, że zastanowiliśmy się nad tym, co pozytywnego można wywieść z jego niepowodzeń, i znaleźliśmy to. Szefowie firmy, mając nieczyste sumienie, byli skłonni do znacznych ustępstw. Mogliśmy dzięki jednej jedynej rozmowie zarobić w ten sposób dużo pieniędzy. Cud zdarza się na pięciu poziomach Jeżeli swój pierwszy milion chcesz zarobić szybko i bez wysiłku, za pomocą kilku technik, to muszę cię rozczarować. Książka ta nie jest gotowym daniem, które wystarczy tylko podgrzać. Nie myśl, że po jej przeczytaniu natychmiast będziesz bogaty! Aby do tego doszło, muszą się dokonać znaczne zmiany na wszystkich pięciu poziomach jednocześnie. Jeżeli jednak to osiągniesz, „cud” stanie się możliwy. Któregoś dnia przyszedł do Jezusa święty Piotr i powiedział: „Mistrzu, mamy problem. Jutro musimy zapłacić podatki, a nie mamy pieniędzy”. Jezus odpowiedział: „To żaden problem!”. Piotr był trochę zirytowany. „Mistrzu, ty nie rozumiesz, powiedziałem, że jutro musimy zapłacić podatki, a nie mamy pieniędzy. To jest problem!”. Jezus odpowiedział znowu: „Żaden problem!”. Dobrze jest otaczać się ludźmi, którzy robią wszystko, co jest konieczne, żeby rozwiązać problemy. Wstają dokładnie tak wcześnie, jak trzeba, i kładą się spać tak późno, jak trzeba. Czytają odpowiednią liczbę artykułów fachowych i książek. Pytają o zdanie tylu ludzi, ilu potrzeba, i pracują nad rozwiązaniem problemu www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 63 dopóty, dopóki go nie rozwiążą. Są to ludzie, dla których słowo problem nie uruchamia programu całkowitego zwątpienia. Nie narzekają także: „Nie, dlaczego akurat mnie musiało się to przytrafić”. Jezus rozwiązał problem pieniędzy dość łatwo. Rozkazał Piotrowi iść łowić ryby. Ponieważ Piotr był rybakiem, nie nastręczało mu to kłopotów. Pierwsza ryba, jaką Piotr złowił, miała w pysku monetę, którą mogli zapłacić podatki. Morał zawarty w opowiadaniu jest prosty: Poziom 1: Cud zdarza się wtedy, kiedy coś w tym kierunku robimy. Poziom 2: Jeżeli idziemy łowić ryby, dobrze jest znać konieczną do tego technikę łowienia. Poziom 3: Musisz prezentować osobowość, którą cenią sobie inni, wiedząc, że zwracają się do człowieka kompetentnego, mającego władzę. Piotr przyszedł do Jezusa, ponieważ wiedział, że „Mistrzowi na pewno przyjdzie coś do głowy”. Poziom 4: Podatki nie są problemem. Państwo nie jest od tego, żeby cię „oskubać”. Poziom 5: Liczy się osobowość: człowiek typu „to żaden problem”. Świat jest pełen ludzi, którzy dokonywali cudów. Cuda są wydarzeniami w przestrzeni i czasie, wydarzeniami, które przeczą naszym doświadczeniom. Cudem jest coś, czego dzisiaj nie możesz sobie wyobrazić z powodu ograniczonych doświadczeń. Wielu ludziom wydaje się, że cudem jest osiągnięcie pewnego dobrobytu albo określonego pułapu zarobków. Podwójną pensję są jeszcze w stanie sobie wyobrazić, natomiast pensja pięcio- albo dziesięciokrotnie wyższa od obecnej w pojęciu większości graniczy z „cudem”. Był czas, kiedy traktowałbym jako cud zarobek w wysokości 20 000 marek miesięcznie. 50 000 marek miesięcznie było dla www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 64 Droga do finansowej wolności mnie absolutnie niewyobrażalne. Po upływie dwu i pół roku zarobiłem po raz pierwszy w miesiącu 100 000 marek. Kiedy patrzę wstecz, nie wydaje mi się to takim cudem, ponieważ wiem, jak do tego doszedłem, i wiem, że na ten cud w postaci pieniędzy sam zapracowałem. Na cud można oczekiwać, jeżeli zachodzą zmiany na trzecim, czwartym i piątym poziomie. Zmiany te możemy przygotować. Siedzenie i oczekiwanie na cud jest tak głupie, jak sytuacja, w której sportowiec ogląda w telewizji olimpiadę i ma nadzieję, że dzięki temu uda mu się zdobyć złoty medal. Cud nie stanie się sam. To my musimy dokonywać cudów. Dyscypliną, która sprawia cuda, jest ustawiczna nauka i rozwój. Ustawiczna nauka i rozwój to mój sposób na życie. Jeżeli nie rozwijamy się bezustannie – umieramy. Rozwój jest życiem. Stałe uczenie się i ciągły rozwój powodują, że człowiek czuje, iż żyje pełnią życia. Książki Czy zauważyłeś, że w każdym domu bogatych ludzi jest biblioteka? Jak myślisz? Czy bogaci ludzie mają bibliotekę dlatego, że stać ich było na kupienie książek? A może są tak bogaci, bo odpowiednio wcześnie zaczęli dużo czytać? Ktoś mądry powiedział kiedyś: „Człowiek jest sumą książek, które przeczytał”. Dlaczego czytanie książek to taka ważna sprawa? Przede wszystkim dlatego, że słowa podsuwają pomysły. Każde nowe słowo, którego się uczymy, oznacza nowy pomysł. A pomysły są bezcenne. Z tego powodu nasze dochody wzrastają często proporcjonalnie do naszego zasobu słów. Jesteśmy w uprzywilejowanej sytuacji. Książki należą dzisiaj do standardu życia. Gdybyś studiował w dziewiętnastym stuleciu, nie miałbyś możliwości czytania książek. Oceniam jako korzyść to, że w ciągu kilku godzin możemy zdobyć wiedzę stanowiącą efekt wielu lat doświadczeń i badań innych ludzi. Nie musimy www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 65 popełniać wszystkich błędów. Cała wiedza jest gdzieś zapisana. Co prawda musimy jej szukać. Musimy wyjść naprzeciw informacji. Nie na próżno istnieje coś takiego jak wolność słowa, prasy i druku. Jak wykorzystujemy te szanse? Czy czytasz książki dotyczące wszystkich pięciu obszarów twojego życia? Dwie książki w tygodniu to ponad sto książek w roku. W ciągu siedmiu lat daje to siedemset książek. Czy sądzisz, że przeczytanie siedmiuset książek mogłoby cię zmienić? Spytasz prawdopodobnie: „Jak to zrobić? Nie mam tyle czasu!”. Pierwszą książką, którą powinieneś przeczytać, jest książka o szybkim czytaniu, a to dlatego, że czas jest bezcenny. Jeżeli będziesz ćwiczył tylko przez trzy godziny, zwiększysz szybkość czytania tak bardzo, że będziesz w stanie przeczytać trzystustronicową książkę w niecałe dwie godziny. I jeszcze jedna rada. Kiedy poznasz kogoś interesującego, nie marnuj czasu na nic nieznaczącą pogawędkę, ale zapytaj o dwie, trzy najlepsze książki, które ten człowiek przeczytał. Dowiedz się także, dlaczego uważa te książki za dobre. Szybko otrzymasz za darmo krótkie streszczenie wygłoszone przez kompetentnego czytelnika. W kilka minut możesz się zorientować, czy ty również chcesz tę książkę przeczytać. W ten sposób natrafiłem parokrotnie na prawdziwe skarby w postaci dobrej lektury. Twój osobisty dziennik sukcesów Dzienniki są książkami, które ty piszesz. Piszesz je tylko dla siebie. Każdy człowiek powinien codziennie pisać swój dziennik sukcesów. Notuj w nim wszystko, co twoim zdaniem ci się udało, każdą pochwałę i każde uznanie, które otrzymałeś od innych za to, że byłeś zdyscyplinowany, że wykonałeś powierzone zadanie, że zrobiłeś komuś szczególną przyjemność. Niestety nie zawsze możemy ufać naszemu umysłowi. Naukowcy zbadali, że zachowujemy w pamięci błędy i porażki jedenaście www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 66 Droga do finansowej wolności razy szybciej i trwalej niż nasze sukcesy! Przez to mamy w sumie zbyt negatywny obraz samych siebie. Nasze otoczenie i wychowanie wzmacniają tę tendencję. Jako małe dzieci słyszymy do dwunastego roku życia na jedno „tak” siedemnaście razy „nie”. Dodatkowo prawie osiemdziesiąt procent wszystkich wiadomości w mediach zawiera negatywne treści. Dlatego jest tak ważne, żebyśmy temu przeciwdziałali i widzieli przynajmniej samych siebie w prawdziwym świetle. Niejednokrotnie mamy okazję przeczytać pamiętniki sławnych ludzi, zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jest interesujące, że ludzie ci już bardzo wcześnie, zanim jeszcze coś rzeczywiście osiągnęli i zanim stali się sławni, zaczynali opisywać swoje doświadczenia. Nie mogli wtedy wiedzieć, że będą któregoś dnia tak znani. A może te pamiętniki przyczyniły się do tego, że później osiągnęli takie sukcesy? W każdym razie na pewno pisanie pamiętników utrwaliło ich pozytywne myśli. Uznaj siebie za wystarczająco ważnego, żeby o sobie pisać. Każdego dnia przed rozpoczęciem pracy robię notatki w swoim dzienniku sukcesów i rozbudowuję w ten sposób systematycznie swoją pewność siebie. Z rozdziału siódmego dowiesz się, jak ważna jest pewność siebie w pomnażaniu dochodu. Z czasem obok dziennika sukcesów zacząłem prowadzić dziennik pomysłów (wszystkie pomysły, jakie mi wpadły do głowy), dziennik uczuć (wszystko, co sprawiło mi radość), dziennik doświadczeń (to, czego się nauczyłem, wyciągając wnioski z moich błędów; przynajmniej wiem, że nie popełniłem ich na próżno) i kilka innych. Pewność siebie nie jest przypadkowa. Nigdy nie możemy mieć dosyć pewności siebie. To, czy przerywamy realizację naszych zamierzeń, czy też kontynuujemy ją aż do osiągnięcia celu, uzależnione jest od tego, czy mamy wystarczającą pewność siebie, żeby odważnie zrobić następny krok. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 67 Ciągle potwierdza się to samo zjawisko: Ludzie z niewielką wiarą we własne możliwości próbują chronić się w ten sposób, że nie podejmują żadnego ryzyka. A przecież człowiek, który niczego nie ryzykuje, również nic nie robi, nic nie ma i jest nikim! Pewność siebie decyduje o tym, czy zrobimy ryzykowny krok, czy też nie. Nic tak dobrze nie wzmacnia pewności siebie jak pisanie dziennika sukcesów. Zastanów się teraz nad tym, co udało ci się osiągnąć dzisiaj albo wczoraj. Co załatwiłeś? Kogo podniosłeś na duchu? Kto powiedział ci komplement? .............................................................................................. ................................................................................................... Jeżeli masz trudności z przytoczeniem takich faktów, oznacza to, że twoja wiara w siebie jest zachwiana. Im mniej możesz w tej chwili napisać, tym bardziej jest ważne, żebyś wkrótce zaczął prowadzić dziennik sukcesów. Gdyby nawet się okazało, że pewność siebie zaczęłaby cię rozpierać, zawsze jest kolejne zadanie, które może ją jeszcze zwiększyć. O tym, czy temu zadaniu stawisz czoło, zadecyduje twoja wiara we własne możliwości. Aby przekonać się o prawdziwości tej opinii, odpowiedz sobie na następujące pytanie: Do czego byś dążył, gdybyś wiedział, że nie możesz ponieść porażki (jako premier, pisarz, mistrz świata formuły pierwszej, ratownik, właściciel dużych połaci ziemi w Kanadzie, partner określonej osoby)? .............................................................................................. ................................................................................................... Uważamy często, że nie robimy następnego kroku dlatego, że jesteśmy zbyt wygodni, albo dlatego, że zaspokoiliśmy już nasze potrzeby. Prawda jednak jest następująca: Wygoda to tylko wymówka; w rzeczywistości nie wierzymy po prostu w możliwość odniesienia sukcesu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 68 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie ● Zwiększaj systematycznie swoją pewność siebie, prowa● ● ● ● ● ● dząc codziennie dziennik sukcesów. Wiara w siebie decyduje o tym, czy mamy odwagę podjąć ryzyko. Rozwój jest niemożliwy bez ryzyka. Nasz umysł, nasze wychowanie i nasze otoczenie nie nadają się w gruncie rzeczy do tego, żeby budować pewność siebie. Samoocena jest pochodną wiary w siebie. Dziennik pomaga przekonać się o tym, do czego naprawdę jesteśmy zdolni. Pisząc dziennik, uczysz się koncentrować tylko na zaletach. Już wkrótce będziesz miał okazję stwierdzić: „To mi się udało, mogę tę sprawę opisać w dzienniku”. Oczekiwania wyznaczają to, co otrzymamy od życia; wiara w siebie decyduje o tym, jak daleko sięgają nasze oczekiwania. Seminaria Seminaria pod pewnym względem mają przewagę nad książkami: uczestnicząc w nich, jednocześnie słyszymy, widzimy, czujemy i przeżywamy. Im bardziej zaangażowane są nasze zmysły, tym lepiej się uczymy. Ponadto mamy możliwość rozmowy z wykładowcą. Nawet podczas dużych seminariów zazwyczaj udawało mi się poznać osobiście wykładowcę i nawiązać z nim trwały kontakt. Seminaria dają ponadto możliwość wyłączenia się z codziennych spraw i stanowią okazję do spojrzenia na siebie z pewnego dystansu, do myślenia o sobie w sposób niekonwencjonalny, lateralny www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 69 (latheral thinking – myślenie „w bok”). Czasami podczas wykładów zwracamy większą uwagę na naszą intuicję. Atmosfera towarzysząca uczeniu się w czasie zajęć nabiera specyficznego charakteru, gdyż pracujemy wspólnie z innymi uczestnikami. Z tych znajomości może się rozwinąć cenna współpraca. Dobre seminaria są drogie i to powstrzymuje wielu ludzi od uczestnictwa w nich. Dość wcześnie w moim życiu – a jeszcze wtedy nie miałem pieniędzy – postanowiłem uczęszczać na co najmniej cztery seminaria w roku. Często przekraczało to niemalże moje możliwości finansowe, ale wiedziałem, że tym bardziej nie mogę sobie pozwolić na to, żeby się nie kształcić. Cena, jaką musimy zapłacić za ciągłe kształcenie, jest niczym w porównaniu z ceną, jaką musimy zapłacić za naszą ignorancję. Dzisiaj żadna cena nie powstrzymuje mnie przed pójściem na wykład. Chodziłem już na zajęcia, które kosztowały 30 000 marek, i za każdym razem zarobiłem dodatkowo w ciągu następnych dwóch miesięcy ponad dwa razy tyle, ile musiałem zapłacić za możliwość dokształcania się. Sprawy, które nam, Europejczykom, wydają się niezbyt potrzebne, w Stanach Zjednoczonych uznawane są za absolutną konieczność. Amerykańskie firmy wysyłają pracowników na seminaria przeciętnie aż na czterdzieści dni w roku. I to się opłaca! W Japonii liczba takich „wolnych” dni jest jeszcze większa. Rynek seminariów osiąga w Stanach co roku obrót w wysokości 700 miliardów marek (dwa razy tyle, ile rynek komputerowy!). My, Europejczycy, musimy uważać, byśmy nie zostali od tego rozwoju odcięci. Ludzie godni naśladowania Od pierwszej minuty naszego życia uczymy się najwięcej przez naśladowanie innych. Podlegamy znacznie większym wpływom naszego otoczenia, niż chcemy się do tego przyznać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 70 Droga do finansowej wolności Żadna książka i żadne seminarium nie kształtuje nas nawet w przybliżeniu tak, jak ludzie, którzy stanowią nasze otoczenie. Jeżeli zaczniemy otaczać się ludźmi, którzy są „lepsi” niż my, będziemy się rozwijać. Jeśli otoczymy się ludźmi, którzy są „gorsi” niż my, zatrzymamy się w rozwoju. A jednak nie doceniamy tego wpływu i najczęściej uważamy, że to my sami siebie kształtujemy. Mój ostatni nauczyciel wyraził to w ten sposób: „Kto idzie do łóżka z psami, budzi się z pchłami”. Temat ten jest tak trudny do zaakceptowania i tak ważny, że poświęciłem mu cały rozdział trzynasty, zatytułowany „Mentor i sieć ekspertów”. Do dokonania cudu potrzebujesz odwagi Rozdział niniejszy rozpoczyna się zdaniem: Zazwyczaj ludzie przeceniają to, co mogą osiągnąć w ciągu roku, a nie doceniają tego, co mogą zrobić w ciągu dziesięciu lat. Żeby naprawdę coś zdziałać, potrzebne są zmiany na wszystkich pięciu poprzednio omówionych poziomach. Na to potrzeba czasu. Przeobrażenia nie dokonują się natychmiast, ale jeżeli są już w toku, w pewnym momencie „eksplodują”. W dramatyczny sposób ilustruje to przykład z bambusem. Ziarno siewne jest najpierw umieszczane przez farmera w ziemi i przykrywane popiołem. Pozostaje tam jako „śpiąca” roślinka przez cztery lata. Każdego ranka farmer podlewa rozwijający się kiełek. Przez cztery długie lata, każdego ranka. Pod koniec czwartego roku roślinka przebija się w końcu na powierzchnię ziemi. Od tego jednak momentu bambus rośnie szybko i w ciągu dziewięćdziesięciu dni osiąga wysokość dwudziestu metrów. Podczas tych czterech lat farmer nie jest pewny, czy roślinka żyje, lecz głęboko w to wierzy i pielęgnuje ją. Człowiek, który myśli przewidująco, potrzebuje tego przekonania. Sztuka polega na tym, żeby nie dać się odwieść od postawionego celu. Nic nie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 71 pomoże nam w tym bardziej niż spowodowanie zmian na wszystkich pięciu poziomach naszego życia. Nie ma cudów bez ryzyka Jeśli chcesz w ciągu siedmiu lat osiągnąć dobrobyt, musisz być gotów do podjęcia ryzyka. Czym, twoim zdaniem, jest ryzyko? „Walczyć przeciwko bykowi, kiedy człowiek się go nie boi, jest niczym – powiedział kiedyś słynny toreador. – Nie walczyć przeciwko bykowi, gdy się go boi, także jest niczym. Walczyć przeciwko bykowi, kiedy człowiek się go boi, to jest coś!”. Pewien bardzo bogaty człowiek wyraził to w ten sposób: „Wszystko, co się naprawdę opłacało, na samym początku bardzo mnie przerażało”. Gdybyś się nie bał zrobić następnego kroku, byłoby to wskazówką, że krok, który zamierzasz zrobić, jest za mały. Mówiliśmy już o tym w pierwszym rozdziale. „Dokonywanie rzeczy wielkich”. Jakie rzeczy są „wielkie”? Być może robisz coś, co przychodzi ci z łatwością i inni podziwiają to. Być może sytuacja wygląda odwrotnie: walczysz zacięcie, bo musisz przezwyciężyć swój strach, a inni ludzie zupełnie tego nie zauważają. Dlatego nie powinniśmy się porównywać z innymi ludźmi, lecz oceniać siebie na podstawie tego, co moglibyśmy osiągnąć. Przeczytaj koniecznie następujące zdania i zastanów się nad własną gotowością do podjęcia ryzyka: ● Pamiętajmy o tym, że często może być tak, iż ryzykowne okaże się kroczenie dotychczasową drogą. Droga nie musi być bezpieczna tylko dlatego, że wydaje nam się znajoma. ● Życie jest grą. Kto niczego nie ryzykuje, nie może wygrywać. ● Nie ma na tym świecie rzeczy absolutnie pewnych, są tylko okazje. ● Staraj się zawsze robić wszystko od razu, ponieważ do wielkiego sukcesu nigdy nie jesteś wystarczająco przygotowany. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 72 Droga do finansowej wolności ● Tylko ten nigdy nie popełnia błędu, kto nigdy nic nie robi. ● ● ● ● (Theodore Roosevelt) Ból niepewności (co by było, gdyby...) jest o wiele silniejszy niż pewność bólu. Każdy plan działania pociąga za sobą ryzyko i ma swoją cenę. Są one jednak o wiele mniejsze niż długotrwałe ryzyko i cena, jaką trzeba zapłacić za „wygodne” życie. (John F. Kennedy) Jeżeli boisz się przegranej, nigdy nie wygrasz. Podejmuj ryzyko. Nie możesz spaść z podłogi. (Daniel S. Peña) Jeżeli chcemy, żeby nasza sytuacja się zmieniła, sami musimy się zmienić. Każda zmiana związana jest z podjęciem ryzyka, ponieważ decydując się na nią, opuszczamy otoczenie, które znamy. Rozwój znajduje się poza strefą komfortu. Dlatego jeden z moich mentorów mawiał zawsze: „Opuść swoją strefę komfortu. Zastąp natychmiast każdy rozwiązany problem przez następny, jeszcze większy”. W tej książce znajdziesz plan, który pozwoli ci osiągnąć dobrobyt w ciągu dwudziestu lat i żyć wygodnie z odsetek. Możesz go jednak osiągnąć także w siedem lat! Cuda dzieją się tylko wtedy, kiedy zachodzą zmiany. Musisz być koniecznie gotowy do opuszczenia strefy komfortu i podjęcia ryzyka. Ponadto potrzebne jest ci jeszcze wyjątkowe szczęście. Co to jest szczęście? Potrzebujesz dużo szczęścia, ale co to jest szczęście? Pozwól, że najpierw powiem, co na pewno nie jest szczęściem. Szczęście nie jest czymś, czego sobie można wyłącznie życzyć, co przypada ludziom bez ich wysiłku. Frank Sinatra stał się gwiazdą w ciągu jednej nocy. Jeden występ w telewizji sprawił, że wszyscy w całym kraju zaczęli go cenić jako artystę i podziwiać. Spytany o olbrzymie szczęście, jakie miał www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 73 tej nocy, odpowiedział: „Po pierwsze tej nocy nie przespałem, a po drugie przygotowywałem się na nią przez dziesięć lat”. Bernhard Langer, słynny niemiecki golfista, trafił kiedyś piłką w drzewo; zamiast spaść, utkwiła wśród gałęzi. Jego partia wydawała się już przegrana. Langer wszedł jednak na drzewo, usiadł na konarze i wystrzelił piłkę spomiędzy gałęzi. Spadła dokładnie na środku pola. Langer wbił ją do dołka i wygrał turniej. Jeden z dziennikarzy spytał go: „Panie Langer, miał pan szczęście, prawda?!”. Bernhard Langer odpowiedział: „Tak, zauważyłem już, że im częściej ćwiczę, tym więcej mam szczęścia”. To, co może się wydawać nadzwyczajnym szczęściem, po dokładniejszym przyjrzeniu się okazuje się wynikiem zupełnie niespektakularnych wieloletnich przygotowań. Kiedy zaczyna dopisywać szczęście? Są ludzie, którzy mają dużo szczęścia do pieniędzy. Jeżeli jednak przyjrzysz się dokładniej temu „szczęściu”, stwierdzisz, że nie jest ono przypadkowe. Z reguły dotyczy ludzi, którzy nauczyli się oszczędzać. Mają pewną ilość pieniędzy i nauczyli się wykorzystywać nadarzające się im okazje. Szczęście w postaci okazji puka do drzwi wszystkich ludzi. Niektórzy w ogóle nie słyszą tego pukania, ponieważ nie dostrzegają swojej szansy. Ten, kto za bardzo zarzucony jest rachunkami, nie ma głowy do tego, żeby ją rozpoznać. Inni dostrzegają co prawda swoje szanse, nie potrafią jednak podjąć decyzji i chcą wszystko odsunąć na później. Dobre okazje mijają nas z prędkością światła. Nie czekają na maruderów. Musimy natychmiast je wykorzystać. Tylko nieliczni właściwie rozpoznają okazję, dysponują wystarczającym kapitałem i natychmiast przystępują do działania. Mają szczęście. Ale tylko naprawdę nieliczni potrafią szukać szans. Ci mają dużo szczęścia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 74 Droga do finansowej wolności Na szczęście składa się więc: ● zaoszczędzony kapitał, ● dostrzeżenie nadarzającej się okazji, ● umiejętność szybkiego podjęcia decyzji i natychmiastowe działanie. Jeżeli ktoś miał dużo szczęścia, to najczęściej musiał wyjść mu naprzeciw i podjąć ryzyko. Widzimy róże, a nie korzenie. Widzimy szczęście, a nie przygotowanie się do niego. Bylibyśmy zaskoczeni stwierdzeniem, jak systematycznie tak zwani szczęściarze przygotowują się do tego, by sprzyjało im „szczęście”. Jesteśmy skłonni do patrzenia na rzeczy, których nie rozumiemy, jak na „cud” albo „szczęście”. Dowiedzieliśmy się już jednak, że „cud” może być zaplanowany. Także szczęście jest wynikiem długoletniego przygotowania. Wszystko to jest uzależnione od naszego nastawienia. To od niego zależy, czy zaliczymy cuda do obszaru ponadzmysłowego tylko dlatego, że nie potrafimy ich wytłumaczyć. Możemy przecież twierdzić, że po prostu nie mieliśmy szczęścia. Zwalniałoby to nas od odpowiedzialności i nasz pech byłby świetną wymówką. Jeżeli jednak chcesz ponosić odpowiedzialność, możesz swoje szczęście zwyczajnie zaplanować. Każdy człowiek ma szanse. Wystarczy zadać sobie pytanie: Czy chcę ponosić za wszystko odpowiedzialność – także za „cud” i „szczęście”? Jeżeli tak, to zdziwisz się, jakich cudów potrafisz dokonywać. Jeśli zrzucisz odpowiedzialność na innych, będziesz twierdził, że „miałeś pecha” (a kto może temu zaradzić...). Jeżeli bierzesz odpowiedzialność na siebie, planujesz tym samym swoje szczęście. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 3. Czy dorobienie się miliona graniczy z cudem? 75 Czy łatwo jest czynić cuda? Czytając następne rozdziały o dojściu do finansowej wolności, stwierdzisz, że są nietrudne do zrozumienia. Rzeczywiście nie mylisz się, bo łatwo jest zostać bogatym. Łatwo jest pojąć poszczególne kwestie i zastosować je w praktyce. Czy mógłbyś dzisiaj usiąść i przez jedną godzinę czytać jakąś książkę, następnie poświęcić pięć minut na zapisanie wrażeń w dzienniku sukcesów? Czy mógłbyś raz na trzy miesiące iść na interesujący wykład? I czy mógłbyś skupiać wokół siebie bardziej interesujących ludzi? Oczywiście, bo przecież łatwo to zaakceptować. Wszystko jednak się komplikuje, kiedy chodzi o zrobienie tych rzeczy. Okazuje się wówczas, że to, co było łatwe w sferze decyzji, zaczyna sprawiać trudności, gdy musi być regularnie wykonywane. Zachowanie dyscypliny w działaniu i zmiana przyzwyczajeń nie należą do spraw łatwych. Prawdę mówiąc, jest to prawie nie do wykonania. Jak często czyniliśmy jakieś postanowienia i nie udało nam się w nich wytrwać? Odpowiedź na to znajdziesz w rozdziale piątym. Zobaczysz, że dyscyplina wewnętrzna i nowe przyzwyczajenia zawsze mają swój początek w przyjęciu nowych przekonań. Bez nowych przekonań nie zmienimy swoich przyzwyczajeń. Jeżeli jednak umocnimy w sobie nowe przekonania, to przyjęcie nowych przyzwyczajeń nie będzie dla nas problemem. Okazje nie czekają na ludzi, którzy nie są na nie przygotowani. Każde przygotowanie zaczyna się od nastawienia wewnętrznego. Czy naprawdę wierzysz w to, że za własne szczęście odpowiedzialny jesteś tylko ty? Gotowość wzięcia na siebie odpowiedzialności ma podstawowe znaczenie w czynieniu cudów. Ten, kto ponosi odpowiedzialność, idzie w życiu na całego. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 76 Droga do finansowej wolności Wskazówki w pigułce ● Zazwyczaj ludzie przeceniają to, co mogą zrobić w ciągu roku, i nie doceniają tego, co mogą osiągnąć w ciągu dziesięciu lat. ● Znaczące zmiany dokonują się na pięciu poziomach: w zakresie ● ● ● ● ● ● ● czynów, techniki, rozwoju osobistego, poglądu na świat i zdania o samym sobie. Można widzieć ryzyko w swoich możliwościach albo możliwości w ryzyku. Bardziej satysfakcjonujące niż mieć milion jest być milionerem, czyli człowiekiem, który jest w stanie czynić cuda. Ludzie o niewielkiej pewności siebie chronią się przez to, że nie podejmują ryzyka. Żeby dokonywać cudów, trzeba być gotowym do podjęcia ryzyka. Brak lęku przed zrobieniem następnego kroku oznacza, że ten krok w twoim wypadku jest za mały. Efektowne „szczęście”, które komuś dopisuje, jest najczęściej wynikiem długoletniego, mało efektownego przygotowania. Jesteśmy sami odpowiedzialni za to, jak sprzyja nam szczęście. Jesteśmy także sami odpowiedzialni za to, ile „cudów” wydarzy się w naszym życiu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. DLACZEGO NIE MA WIĘCEJ BOGATYCH LUDZI? Istnieje duża różnica między tym, czy gramy, żeby nie przegrać, a tym, czy gramy po to, żeby wygrać. DANIEL S. PEÑA, RAISING CAPITAL W eźmy tysiąc osób spośród tych, które rozpoczną swoją karierę zawodową w Niemczech w wieku dwudziestu pięciu lat. Jesteś jedną z nich. Jak myślisz, jak duże masz szanse na to, że w wieku sześćdziesięciu pięciu lat będziesz milionerem? Według statystyki twoje szanse wynoszą 0,2 procent! Spójrzmy na zestawienie zarobków brutto ludzi zatrudnionych w Niemczech: ● ● ● ● ● ● 87,30 procent zarabia mniej niż 50 000 marek rocznie, 10,40 procent zarabia od 50 000 do 100 000 marek, 1,60 procent zarabia od 100 000 do 200 000 marek, 0,50 procent zarabia od 200 000 do 500 000 marek, 0,10 procent zarabia od 500 000 do 1 000 000 marek, 0,05 procent zarabia ponad 1 000 000 marek rocznie. Nauczenie się opisanych w tej książce podstawowych zasad osiągania dobrobytu nie jest trudne. Dlaczego więc nie ma większej liczby ludzi bogatych? Dlatego, że tak samo łatwo jest pozostać biednym. Łatwo jest codziennie robić zapiski w dzienniku sukcesów. Ale tak samo łatwo jest tego nie robić. Bez trudu można oszczędzać każdego miesiąca 10 procent swoich dochodów, bez www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 78 Droga do finansowej wolności trudu także można wszystkie pieniądze wydać. Nietrudno jest zarabiać dużo pieniędzy, nietrudno również zarabiać ich mało. Różnica polegająca na tym, które z tych rzeczy rzeczywiście robimy, wynika z naszych przekonań. Posłużmy się przykładem urlopu. Niektórzy ludzie uwielbiają wyciągnąć się na leżaku i smażyć w słońcu. Inni muszą się poruszać i godzinami grają w siatkówkę na plaży. Wszyscy zaś są przekonani o tym, że jest to dla nich optymalna forma spędzania urlopu; każdy organizuje go na swój własny sposób. Jest kilka cech właściwych wszystkim ludziom nie mającym pieniędzy. Trzymają się kurczowo pewnych złych zasad. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, nie definiują jasno, co oznacza dla nich bogactwo Czym dla ciebie jest bogactwo? Czy masz przed oczami liczbę, która twoim zdaniem odzwierciedla to pojęcie? Życie jest jak dom wysyłkowy. Otrzymujemy dokładnie to, co zamawiamy. Odpowiedź w rodzaju: „Chciałbym mieć kiedyś dużo pieniędzy” nie jest wystarczająco precyzyjna. Nie pisze się przecież do domu wysyłkowego: „Przyślijcie mi proszę coś ładnego...”. Należy podać określoną liczbę, która będzie odzwierciedlała kwotę stanowiącą dla ciebie bogactwo. Zdecyduj się więc w tym momencie i wpisz odpowiednią sumę, a także zaznacz, kiedy chciałbyś ją mieć: W roku ....... . . . . . . . . . . . . . będę miał . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł Dopóki tej kwoty nie ustalisz, dopóty życie nie może „przesłać” ci pieniędzy. Wskazówka: Później możesz ją zwiększyć, ale wpisz ją już teraz. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 79 Żeby jasno zdefiniować bogactwo, konieczne są trzy rzeczy: ● musisz znać jego dokładną wartość wyrażoną liczbowo, ● liczbę tę musisz napisać, ● liczbę tę musisz przemienić w obraz. Pomyśl na przykład o łóżku. Czy zobaczyłeś właśnie przed oczami obraz łóżka? Czy było ono świeżo pościelone, czy skotłowane, czy było puste, czy ktoś w nim leżał? Nasza podświadomość nie reaguje na liczby i słowa. Reaguje na obrazy. Aby naprawdę zgromadzić majątek, musimy sprawić, aby nasza podświadomość stała się naszą przyjaciółką. To ona pozwala nam automatycznie czynić rzeczy, które są konieczne. Czy przekazałeś swojej podświadomości obrazy, których potrzebuje? Czy wyciąłeś już z czasopisma zdjęcie zegarka, samochodu albo domu i nosiłeś to zdjęcie przy sobie? Za każdym razem, kiedy je oglądałeś, utrwalały się w pamięci określone obrazy. Tak przynajmniej było w moim życiu. Nie wolno nam tego nie robić. Nasz mózg potrzebuje „map”, według których może się orientować. Poddając się wyłącznie codziennemu nawałowi wrażeń, nie możemy się dziwić, jeżeli do niczego nie dojdziemy. Poznałem kiedyś młodego człowieka sukcesu, który rozpoczął pracę w firmie jako zwyczajny rzemieślnik i w ciągu sześciu lat awansował aż do stanowiska w dyrekcji przedsiębiorstwa. Powiedział mi: „Zdobyłem zdjęcie ludzi, którzy w mojej firmie zarabiali ponad milion marek rocznie. Chciałem koniecznie do nich należeć. Głowę jednego z nich wyciąłem i w to miejsce wkleiłem swoją podobiznę. Wiele razy dziennie oglądałem tę grupową fotografię i zamykałem na krótko oczy. Wyobrażałem sobie, jak bym się czuł w kręgu tych ludzi sukcesu; co by do mnie mówili, dokąd bym podróżował, co bym jadł i pił, jakie robiłoby to na mnie wrażenie. Po roku wiedziałem, że muszę osiągnąć taką pozycję. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 80 Droga do finansowej wolności Po prostu sam od siebie tego zażądałem. Wyzwoliło to we mnie więcej energii, niż można by sobie wyobrazić. Tak długo, jak długo koncentrowałem się na tym celu, nie było możliwości, bym się czegoś nagle zaczął bać albo miał jakieś wątpliwości. Obraz ten stał się dla mnie rzeczywistością, zanim jeszcze osiągnąłem swój cel”. W ciągu sześciu lat człowiek ten urzeczywistnił swoje marzenie. Mężczyzna, którego podobiznę wyciął ze zdjęcia, złożył wymówienie. Chciałbym cię jednak ostrzec. Ja również osiągnąłem wszystko, co sobie przed dziesięciu laty wyobraziłem. W tamtym okresie wydawało mi się to cudem. Dzisiaj nie mam mniej, niż wtedy pragnąłem. Wiem więc, że to działa. Lecz nie mam także więcej! Mocne sugestie Utrwal na zdjęciach wszystko, czego pragniesz, i załóż sobie album marzeń. ● Wklej do niego zdjęcia, które powinny przedstawiać ele● ● ● ● menty twojego życia w przyszłości. Myśl o tym, co chcesz robić, co pragniesz mieć i kim chcesz być. Wybierz zdjęcia, które przemawiają do twoich uczuć. Oglądaj album tak często, jak to tylko możliwe. Zamykaj na moment oczy i „obserwuj”, co widzisz, słyszysz, czujesz, przeżywasz, jakby to wszystko było już rzeczywistością. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 81 Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, robią z dobrobytu „ruchomy cel” Jeżeli się dobrze czujemy, jesteśmy skłonni bez przerwy dążyć do czegoś więcej. Kiedy jednak znajdujemy się w dołku, chętnie byśmy niektóre zamierzenia zredukowali. Pamiętajmy, że nasza świadomość reaguje na trwałe dążenia, często przypominane. Dlatego staraj się raczej nie zmieniać wytkniętych celów. Im są one większe, tym rzadziej jesteś zmuszony je weryfikować. Być może zadałeś już sobie pytanie: Czy powinienem dążyć do rzeczy małych, ale możliwych do urzeczywistnienia w niedługiej przyszłości, czy lepiej stawiać sobie szczytne, wielkie cele, lecz nieosiągalne w obecnych warunkach, na przykład posiadanie zamku? Moim zdaniem wielkie, dalekie cele są realniejsze niż małe. Zaraz wyjaśnię dlaczego. Wyobraź sobie najpierw jakiś niewielki cel. Jak tylko na drodze do jego osiągnięcia pojawia się jakiś problem, przysłania on sobą wytknięty cel. Cel Problem Jeżeli chcesz spojrzeć w kierunku swojego celu, widzisz tylko problem i nie możesz dostrzec tego, do czego przede wszystkim dążysz. A kiedy nasze oczy nie są skierowane na główny cel, pojawiają się wątpliwości i obawy. Wiesz, co robi większość ludzi, aby uniknąć sytuacji, w której problem bez przerwy znajduje się na pierwszym planie? Szukają sobie nowego celu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 82 Droga do finansowej wolności Cel Problem Nowy cel Oczywiście kiedyś znowu pojawi się jakiś problem między tobą i twoim nowym celem. Prawdopodobnie – po to, żeby ominąć nagłe trudności – poszukasz sobie nowego celu. Wyobraź sobie, że zamiast małego celu wybrałbyś cel wielki, w obecnych warunkach nie do osiągnięcia. W tym wypadku wyłaniający się problem nie przesłoni całkowicie wielkiego celu. Wiesz w dalszym ciągu, dlaczego robisz to, co robisz. Cel Problem Dalszym powodem, dla którego wielkie cele lepiej służą naszym zamierzeniom, jest fakt, że powiększają one zakres postrzegania www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 83 nadarzających się możliwości. Ludzie są zazwyczaj w takim stopniu uważni, w jakim im się to „opłaca”. Wielkie cele ułatwiają odkrywanie możliwości realizacji zamierzeń i pozwalają na poznanie odpowiednich ludzi. Ci, którzy osiągnęli dobrobyt, od początku stawiali sobie wielkie cele. Każdą trudność trzeba zawsze rozpatrywać, mając na uwadze ostateczny cel. Dlatego pojawiające się problemy okazywały się relatywnie małe, jeśli nawet wydawały się nie do przezwyciężenia. Weźmy jako przykład Teda Turnera, założyciela CNN. Kiedy był młodym chłopakiem, nauczył się od swojego ojca pewnej zasady: Stawiaj sobie cele, których za życia nigdy nie będziesz mógł osiągnąć. Postanowił zbudować największą stację telewizyjną na świecie, zajmującą się przekazywaniem wiadomości. Czy można sobie wyobrazić, że na drodze do tego celu natknął się na kilka problemów? Ted Turner sam mówi: „Było wszystko jedno, jakie problemy się pojawiały, gdyż w porównaniu do głównego celu były one relatywnie małe. W ten sposób nigdy nie zagubiłem się w swoich problemach i nie straciłem z oczu głównego celu”. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, nigdy nie uznają dobrobytu za absolutną konieczność Wyobraź sobie, że idziesz przez las i dochodzisz nagle do przepaści. Mniej więcej w odległości pięciu metrów poniżej miejsca, gdzie stoisz, widzisz portmonetkę z wystającymi z niej stumarkowymi banknotami. Ostrożnie próbujesz zejść na dół. Nagle poślizgnąłeś się na skale i prawie spadasz, ale w ostatniej chwili przytrzymujesz się wystającego korzenia. Prawdopodobnie stwierdzisz, że ryzyko złamania sobie karku jest zbyt duże i pójdziesz dalej. Jak zmieniłaby się ta sytuacja, gdyby zamiast portmonetki leżała tam mała dziewczynka? Wyobraź sobie, że jest pokaleczona i strasznie płacze. Natychmiast pojawia się przed tobą inny problem. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 84 Droga do finansowej wolności Nie pytasz już siebie: Czy powinienem tam zejść, czy nie? Jest dla ciebie oczywiste, że nie zostawisz tam rannej dziewczynki. Zadajesz sobie inne pytanie: Jak mógłbym ją stamtąd wydostać? Udzielenie pomocy staje się w tym momencie absolutną koniecznością. Ludzie sukcesu sami świadomie pakują się w sytuację typu: ja muszę to zrobić. Zobowiązują się do tego oficjalnie. Sami mówią znajomym: „Wybieram się na ten szczyt. Albo zobaczysz mnie, jak macham ci z góry, albo znajdziesz mnie martwego u jego podnóża”. Ludzie, którzy doszli do majątku, nie są przykładami żelaznej dyscypliny, lecz robią to, co robić muszą. Oni po prostu nie potrafią inaczej. Nie znieśliby ani biedy, ani przeciętności. Sam decydujesz o tym, czy twoje cele staną się „absolutną koniecznością”. Sporządź album marzeń i ciągle go oglądaj. Zamykaj oczy i wyobrażaj sobie, jak pięknie byłoby tak żyć. Rób to przez co najmniej trzy miesiące. W końcu zauważysz, że twoja podświadomość zaczyna akceptować coś ważnego: nie możesz być szczęśliwy, nie osiągając tych celów; odczuwałbyś niemal fizyczny ból, jeżeli nic by się nie zmieniło. Po prostu musisz ten cel osiągnąć. Od tego momentu możesz oficjalnie głosić, że będziesz bogaty. Robisz to tak, że wszyscy będą od ciebie tego oczekiwać. Oświadczasz to z taką determinacją, że gdyby stało się inaczej, znajomi do końca twojego życia śmialiby się z ciebie. Z tej drogi nie ma już powrotu. Sam o tym zadecydowałeś. Być może ten sposób wydaje ci się dość brutalny, być może wcale nie jesteś pewny, czy naprawdę potrzebujesz bogactwa. Po lekturze następnego rozdziału wyjaśnisz sobie tę sprawę. Raz na zawsze. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, nie mają wytrwałości Kiedy Winston Churchill był już bardzo stary, został poproszony o wygłoszenie wykładu na uniwersytecie znajdującym się w pobliżu jego miejsca urodzenia. Wiadomość o mającym odbyć się wykładzie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 85 poruszyła wiele osób; spodziewano się, że będzie to wielkie wydarzenie. Ludzie przybywali z daleka, żeby zobaczyć najsłynniejszego z żyjących Anglików. Opowiadano, że chce wygłosić swoją największą przemowę, że całą swoją ogromną wiedzę postara się ubrać w słowa. Tysiące słuchaczy zajęło miejsca w największej auli, gdzie, ściśnięci niczym śledzie, czekali z niecierpliwością na wielkiego człowieka i jego wspaniały wykład. Kiedy nadeszła pora, Churchill wstał, podszedł do mikrofonu i oświadczył: „Nie rezygnujcie nigdy, nigdy, nigdy i jeszcze raz nigdy”. Po tych słowach znowu usiadł. Nie wstawał. Powoli zaczynało obecnym świtać w głowie: Churchill nie chciał już nic więcej powiedzieć, ponieważ nic nie było, nawet w przybliżeniu, tak ważne jak to, co oznajmił. Nierezygnowanie stanowiło istotę jego życia. Jeżeli już jego przemowa miała być tak krótka, dlaczego nie zadowolił się stwierdzeniem: „nie rezygnujcie”? Dlaczego powtórzył słowo „nigdy” aż czterokrotnie? Churchill zbyt dobrze znał naturę ludzką. Ludzie są skłonni wyznaczać sobie granice. Łatwo jest znaleźć powód do zrezygnowania z czegoś. Jeżeli w życiu wyznaczymy sobie granice, to z pewnością do nich dotrzemy, ale ich nie przekroczymy. Jeśli postawisz sobie cel, to nic nie może cię od niego odwieść. Nic, naprawdę nic! Gdyby jednak rzeczywiście istniało coś, co może cię powstrzymać, bądź pewny, że to coś prędzej czy później stanie na twej drodze. W takiej sytuacji lepiej będzie zaoszczędzić energię i wcale nie zaczynać. Kiedy niemieckie samoloty podczas wojny bombardowały Londyn, zaufani ludzie Churchilla usiłowali go przekonać, że powinien się poddać. Otoczyli go i mówili: „Czy nie widzi pan, że przez każdą bombę ginie wielu Anglików? Niech pan skapituluje, bo Niemcy i tak wygrają. Obecnie walka oznacza niepotrzebne przelewanie krwi, za co wyłącznie pan jest odpowiedzialny. Przygląda www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 86 Droga do finansowej wolności się pan, jak nasz naród brutalnie karany jest za pański upór. Niech pan będzie w końcu rozsądny...”. Churchill wyciągnął podobno tej nocy pięści w kierunku niemieckich bombowców i zakrzyknął: „Nie pokonacie mnie, nigdy się nie poddam! Nigdy, nigdy, nigdy!”. Sytuacja taka mogłaby dla wielu ludzi być wspomnianą granicą. Wszyscy przyjaciele i dający rady odwracają się od ciebie. Ludzie, którzy do tej pory okazali się pomocni i dodawali sił, dystansują się od ciebie, chcą ci wmówić poczucie winy, albo oświadczają, że zwariowałeś. Granicą Marcina Lutra nie był Kościół katolicki, który go nie zaakceptował i prześladował. Wyznaczyli ją przede wszystkim jego przyjaciele i ludzie o tych samych przekonaniach, ci, którzy swoimi poglądami doprowadzili go do zwątpienia: A co będzie, jeżeli nie masz racji? Ile tysięcy ludzi będziesz miał wtedy na sumieniu? Nie możesz być tak pewny słuszności swych racji, żeby podjąć to ryzyko. Musiałbyś wtedy być odpowiedzialny za męczarnie tych wszystkich ludzi... Zanim przykleisz się do postawionego celu – niczym znaczek pocztowy do koperty – musisz najpierw sam sobie wyjaśnić, czy rzeczywiście chcesz go osiągnąć. Może się zdarzyć, że dopniesz celu tylko po to, żeby stwierdzić z rozczarowaniem, iż właściwie ten cel cię nie zadowala. Wielu ludzi marzyło o domu z ogrodem, a kiedy wreszcie udało im się w nim zamieszkać, dochodzili do wniosku, że w zasadzie kosztuje on ich teraz zbyt wiele pracy. Oznacza ciągłe koszenie trawy, ciągłe sprzątanie, bezustanne renowacje, reperacje, ciągłe wydatki... Być może byliby bardziej zadowoleni z pięknego mieszkania własnościowego. Czy chciałbyś się dowiedzieć, czy twój cel naprawdę cię uszczęśliwi i usatysfakcjonuje? Bo jeśli tak nie będzie, to udajesz się w długą kamienistą drogę po to tylko, żeby po jej pokonaniu stwierdzić, iż w zasadzie pragnąłeś zupełnie czegoś innego. Jeżeli jednak jesteś www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 87 absolutnie przekonany o słuszności postawionych celów, to pewność siebie wyzwala dodatkowe siły i motywację. Można to sprawdzić w bardzo prosty sposób: Napisz na kartce papieru to, co uznajesz za swoje największe marzenie (dom, samochód, praca, inne zajęcie, firma, partner, podróże...). Opisz wszystko tak dokładnie, jak tylko jest to możliwe. Nie zapomnij o żadnym szczególe. .............................................................................................. ................................................................................................... Zamknij oczy i wyobraź sobie, jak by to było, gdybyś miał już ten dom, samochód, tę pracę, firmę... Wyobraź sobie przebieg typowego dnia. Jak się czujesz? Co możesz robić? Jakie prace i działania są konieczne? Jakie problemy mogłyby się przed tobą pojawić? Jeżeli będziesz w stanie wykonywać to ćwiczenie przez dziesięć minut i w trakcie jego trwania będziesz się czuł dobrze, masz sporą gwarancję na to, że osiągnięcie wytkniętych celów sprawi ci radość. Wtedy opłaca się nigdy nie rezygnować. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, nie biorą na siebie odpowiedzialności Jeżeli będziemy się zajmować pytaniami w rodzaju „dlaczego...?”, na pewno znajdziemy usprawiedliwienie własnej bezczynności. Szukamy zazwyczaj powodów takiego stanu w przeszłości, której przecież i tak nie jesteśmy w stanie zmienić. Natomiast ludzie, którzy zadają pytania „jak...?”, koncentrują się na rozwiązaniach. Szukają dróg, którymi mogą pójść teraz i w przyszłości. Bez względu na to, kiedy w naszym życiu przestaje coś funkcjonować, jesteśmy za wszystko odpowiedzialni. Nie możemy odpowiedzialnością obciążać innych: lekarzy, prawników, doradców podatkowych... Tacy ludzie mogą służyć nam pomocą jako www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 88 Droga do finansowej wolności menedżerowie, ułatwiając rozwiązanie niektórych spraw. Odpowiedzialność za naszą sytuację ponosimy jednak my sami. Musimy kontrolować naszych menedżerów i kierować ich poczynaniami. Nigdy nie akceptuj instancji nadrzędnej, przed której drzwiami kończy się twoja odpowiedzialność. To, czy jesteś zdrowy, czy wygrywasz spory prawne, czy udzielasz zadowalających odpowiedzi na pytania dotyczące twojego oświadczenia podatkowego, wiąże się z osobistym ponoszeniem odpowiedzialności. Fachowcy są ci jedynie pomocni. To ty jesteś szefem. Dziwnym trafem coraz więcej ludzi bierze odpowiedzialność za własne niepowodzenia; nie próbują jej zrzucić na jakieś nieprzewidziane okoliczności. Jednocześnie jednak nie czują się odpowiedzialni za swoje sukcesy. Odpowiedz teraz na dwa proste pytania: ● Zakładając, że dasz z siebie wszystko, ile mógłbyś zarobić w ciągu następnych dwunastu miesięcy? ...... .................... zł ● W jaki sposób obliczyłeś tę sumę? .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A co sądzisz o następującym obliczeniu: Przypomnij sobie swój najlepszy miesiąc w życiu, jeśli chodzi o dochody, i pomnóż tę kwotę przez 12. Do tego maksymalnego zarobku dodaj jeszcze każdego miesiąca 10 procent. Czy czujesz się nieswojo przy takim rachunku? Czy wydaje ci się nierzeczywisty? Jeżeli tak, to najwyższa pora, byś wziął odpowiedzialność za swoje sukcesy. Twój zarobek nie był spowodowany jakimiś dogodnymi okolicznościami, jakimś szczególnie pomyślnym miesiącem. Nie był także spowodowany szczęściem, zasługami innych ludzi albo astrologiczną konstelacją planet. Ty sam byłeś przyczyną tego sukcesu. Ty byłeś za niego odpowiedzialny. I ty możesz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 89 go w każdej chwili powtórzyć. Możesz także stworzyć odpowiednie warunki do jego powtórzenia. Dokonałeś tego kiedyś, potrafisz to zrobić jeszcze raz. Jeżeli sobie wmówisz, że nie jesteś już w stanie osiągnąć takich dochodów, niszczysz tym samym szansę zbudowania pewności siebie. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze powtórzenie najlepszego do tej pory wyniku. Udowodnisz w ten sposób, że ten sukces zawdzięczasz wyłącznie sobie. Uwierz w to, że jesteś bardzo dobry. Bierz odpowiedzialność za swoje osiągnięcia. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, nie są gotowi dać z siebie 110 procent Ten, kto szuka wymówek, znajdzie je. Oto dwa najbardziej niebezpieczne usprawiedliwienia: ● Z tego, co mam, będę również w przyszłości zadowolony. ● Gdybym dał z siebie wszystko, byłbym najlepszy! Za obydwoma usprawiedliwieniami ukrywa się często samooszukiwanie się, strach i brak wiary we własne możliwości. Samozadowolenie jest wzniosłym celem. Robimy przecież wszystko, żeby żyć szczęśliwie i radośnie. Co sprawia, że jesteśmy szczęśliwi? Odpowiedź brzmi: życie zgodne z naturą ludzką. A przecież w naturze ludzkiej jest głęboko zakorzenione pragnienie dalszego rozwijania się i osiągnięcia sukcesu. Dlatego zadowolenie z życia jest uzależnione od osobistego rozwoju i ciągłego zwiększania własnych wpływów i możliwości. Czy mógłbyś wymienić coś, z czego naprawdę jesteś dumny? Jakieś niezwykłe osiągnięcie? Coś, co przypominasz sobie z olbrzymią radością? Czy nie było tak, że do zrobienia tego popchnęło www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 90 Droga do finansowej wolności cię przeświadczenie, że nie byłbyś całkiem zadowolony, gdyby wszystko pozostało po staremu? Wdzięczność za to, co mamy dzisiaj, jest niezbędna. Lecz zadowolenie się tym samym jutro zaprzecza ludzkiej naturze i potrzebie rozwijania się. Drzewo rośnie dopóty, dopóki żyje. Człowiek, który przestaje się rozwijać wewnętrznie, zaczyna umierać. Największe zadowolenie przynosi nam świadomość, że daliśmy z siebie wszystko. Ilu niezwykle utalentowanych ludzi pcha przed sobą przez całe życie wózek z usprawiedliwieniami: „Mógłbym być naprawdę dobry, gdybym się wysilił!”. Dlaczego traktujemy to jako usprawiedliwienie? Zastanów się: Co by się stało, gdyby ci ludzie dali z siebie wszystko, a mimo to nie osiągnęli sukcesu? Właśnie tego się boją. Ten, kto daje z siebie wszystko, pozbawia się ostatniej możliwości usprawiedliwienia i tym samym musi odnieść sukces. Ktoś taki nie może się kryć pod maską wysoce inteligentnego człowieka, zdolnego zrobić wszystko, gdyby mu się chciało. Dopiero kiedy dajesz z siebie 110 procent, bierzesz na siebie odpowiedzialność za swoje życie. Nie chcesz żadnego usprawiedliwienia i nie będziesz go miał, gdy coś nie wyjdzie. Musisz odnieść sukces. I odniesiesz go! Dać z siebie 110 procent oznacza drogę do najszybszego rozwoju. Załóżmy, że chciałbyś wzmocnić swoje muskuły i postanawiasz dziesięć razy podnieść jakiś ciężar. Które z tych dziesięciu powtórzeń jest najważniejsze? Kiedy muskuł rośnie najbardziej? Bułgarzy, którzy zdobywają największą liczbę medali w podnoszeniu ciężarów, mówią: jedenaste. Wielu ludzi stara się wykorzystywać 100 procent swoich możliwości i są w stanie wykrzesać tylko 80 procent. Jeżeli będziesz stawiał na 110 procent, stosunkowo łatwo osiągniesz stuprocentowy sukces i szybko się zorientujesz, że to wielkość względna. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 91 Ludziom, którzy nie mają pieniędzy, brakuje dobrego mentora Kamieniem węgielnym na drodze do bogactwa jest zaufany doradca – osoba, która odniosła znacznie większe sukcesy niż ci, dla których staje się nauczycielem – ktoś, kto „zaopiekuje się tobą i będzie cię protegować”. Zawsze kiedy rozmawiałem z ludźmi sukcesu, stwierdzałem to samo: mieli swego mentora i przynajmniej kilka osób, które były dla nich wzorem i z którymi pozostawali w bliskich kontaktach. Wszyscy bogaci ludzie, których znam, odznaczają się wyjątkową pewnością siebie, graniczącą niemalże z zarozumiałością, i zazwyczaj nie przyznają się do własnych błędów. Nawet w razie pojawienia się wątpliwości wystawiają sobie wysoką ocenę. Bez żadnych trudności identyfikują się ze swoim sukcesem i często potrafią manipulować faktami, aby we własnych oczach prezentować się jeszcze lepiej. A jednak to pewne zadufanie w sobie nie przeszkadza im dzielić się zwycięstwem ze swoimi doradcami czy mentorami. Przyznają się bez bicia, że co najmniej w osiemdziesięciu procentach zawdzięczają swój sukces ich pomocy. Nawet tacy ludzie, jak Ross Perot albo Richard Branson. Posłużmy się przykładem sportowców wyczynowych. Dlaczego mają własnego trenera? Dlaczego mają własnego trenera nawet wtedy, kiedy ustabilizowali się w światowej czołówce? Odpowiedź jest prosta: Tylko trener, dzięki swemu doświadczeniu, potrafi w jak najkrótszym czasie najlepiej spożytkować ich talent. Nie musisz więc wszystkiego uczyć się na własnych błędach. Możesz wykorzystać wiedzę swojego mentora. Wyobraź sobie, że skończyłeś właśnie czteroletnie studia na wydziale leśnictwa i emigrujesz do Kanady, aby tam na stanowisku leśniczego zarządzać określonym obszarem leśnym. Nie znasz szczególnych cech tamtejszego lasu ani przyzwyczajeń żyjących www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 92 Droga do finansowej wolności tam zwierząt czy właściwości roślin. Załóżmy, że proponują ci wspaniały rewir o wielkości 5000 hektarów w górach. Tak naprawdę nie wiedziałbyś, od czego zacząć... A teraz wyobraź sobie, że dowiedziałbyś się, iż w tych lasach od sześćdziesięciu siedmiu lat żyje leśniczy Siwobrody, który zna każdą ścieżkę, każde zwierzę i każdą roślinę. Wie, gdzie rzeki mają muliste dno i gdzie istnieje groźba lawin. Zna wszystkie możliwe szkodniki i gniazda węży. Zastanów się, może miałoby sens to, żeby przez pół roku był on twoim mentorem? Sześćdziesiąt siedem lat doświadczeń w sześć miesięcy! Ponadto dobry mentor będzie w stanie zachęcić cię do tego, żebyś dał z siebie 110 procent. Zazwyczaj staramy się zrobić wszystko, aby przeżyć radość (pochwałę), a przede wszystkim uniknąć bólu. Wyobraź sobie, że znajdujesz się w pokoju, pochłonięty niezwykle przyjemnym zajęciem. Nagle dom zaczyna się palić. Chęć ratowania się i uniknięcia bólu jest z pewnością większa niż chęć kontynuowania przyjemnej czynności. Dobry mentor rozumie tę grę między bólem i radością i potrafi swego ucznia optymalnie motywować. Wie, że ból jest co prawda silniejszym środkiem motywacyjnym, lecz zbyt częste odczuwanie bólu może działać paraliżująco. Poza tym mentor czuwa nad postępami swoich uczniów o wiele bardziej obiektywnie. Jeżeli którykolwiek z nich zrezygnuje ze swojego planu, rozczaruje nie tylko samego siebie, ale także swego mentora. Ulega w ten sposób większemu naciskowi. „Konieczność” staje się wówczas silniejsza. Dlatego ludzie, którym zależy na odnoszeniu sukcesów, nie próbują uniknąć kontroli, lecz – wprost przeciwnie – chętnie ją widzą. Mentor oczekuje od ciebie więcej, niż ty oczekujesz od samego siebie. Oczekiwania są jak kompas. Określają drogę, którą w życiu wybieramy. Jeśli mentor podnosi ci poprzeczkę, musisz się bardziej wysilić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 93 Mocne sugestie Poszukaj sobie zaufanego mentora. ● Mentor powinien mieć przynajmniej dziesięć razy więcej ● ● ● ● ● pieniędzy od ciebie. Mentor pomoże ci uniknąć błędów. Rozwinie twój talent i nie pozwoli marnotrawić czasu. Może wpłynąć na twoje postępowanie przez wskazanie argumentów motywacyjnych, jeżeli nie obawia się wywierania nacisku. Będzie czuwał nad twoimi postępami w pracy i sprawdzał osiągnięte wyniki. Skłoni cię do działań zmierzających do celu, którego sam byś sobie nie postawił. Czy zależy ci na tym, aby sugestie zawarte w tej książce wykorzystać w praktyce? Dobry mentor to ułatwi. Tylko on pomoże ci zwiększyć efektywność działań i przybliży do odniesienia sukcesu. Oczywiście wyłaniają się natychmiast następne pytania: Kto jest dobrym mentorem? Gdzie go znaleźć? Jak przekonać go do współpracy? Jakie zasady regulują taką współpracę...? Ponieważ pytania te są niezwykle ważne, poświęciłem im rozdział trzynasty. Ludzie, którzy nie mają pieniędzy, koncentrują się na swoich słabych stronach Spróbuj teraz napisać, co przemawia za tym, żebyś był kiedyś bogaty, a co przeciwstawia się temu. W czym potrafisz celować, a co jest twoim słabym punktem? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 94 Droga do finansowej wolności Silne strony Słabe strony Czy uzmysławiasz sobie, o jakich sprawach najpierw zacząłeś pisać? Człowiek, który przede wszystkim koncentruje się na swoich słabych stronach, nigdy nie osiągnie dobrobytu. Nie oznacza to, że powinno się swoje słabości po prostu ignorować. Ważna jest kolejność, w jakiej przychodzą ci do głowy twoje silne i słabe strony, i ważne jest to, co doprowadzi cię do dobrobytu. Być może słyszałeś opinię, że osiągnięcie sukcesu jest uzależnione od wcześniejszego uporania się ze słabościami. Dzisiaj nie jest to aktualny pogląd. Dzisiaj wiemy, że wykorzenienie słabych stron nie prowadzi do osiągnięcia bogactwa. Walka z niedoskonałościami pochłania wiele energii i w konsekwencji człowiek nie może się wznieść ponad przeciętność. Twoje silne strony sprawią, że będziesz bogaty Staniesz się bogaty dzięki swoim silnym stronom. Steffi Graf, wybitna tenisistka, była znana ze swego doskonałego forhendu i stosowała to uderzenie tak często, jak tylko mogła. Zamiast koncentrować się na poprawieniu bekhendu, przemieszczała się na korcie tak, żeby wszystkie piłki odbijać z forhendu. Przeciwniczki usiłowały wykorzystać tę sytuację i posyłały jej piłki głównie na bekhend. Steffi Graf zaczęła więc trenować bekhend, ale od tej chwili gra przestała być dla niej przyjemnością. Koncentrowała się bardziej na tym, żeby nie przegrać, niż na tym, żeby wygrać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 95 Walczyć o to, żeby nie przegrać, i walczyć, żeby wygrać, to dwie różne postawy. Są ludzie, którzy bezskutecznie próbują wykorzenić własne słabości, pozbawiając się w ten sposób radości życia i tracąc szanse osiągnięcia dobrobytu. Nie wolno ignorować swoich słabości, ale nie powinno się skupiać na ich zwalczaniu, bo to nie prowadzi do bogactwa. Trzeba znaleźć sposób na uporanie się z własną niedoskonałością. Jeżeli do tej pory nie potrafiłeś sumiennie prowadzić swoich rachunków, prawdopodobnie nie będzie to nigdy twoją silną stroną. Zaakceptuj ten fakt i znajdź rozwiązanie. Zatrudnij księgowego. Także to, co stanowi twoje silne strony, nie może być pozostawione przypadkowi. Do wykorzystania swoich zdolności potrzebujesz mentora, kogoś, kto będzie cię systematycznie mobilizował i opiekował się tobą do momentu, aż twoje silne strony rozwiną się tak, że nie będzie można ich nie zauważyć. Znajdź więc sposób na uporanie się z własnymi słabościami i pozwól czuwać nad silnymi stronami zaufanemu mentorowi. Jak wysoką cenę trzeba zapłacić za dobrobyt? Na temat tego, jaka jest cena sukcesu, można usłyszeć najbardziej fantastyczne opowieści: budzące dreszcz zgrozy zrujnowanie własnego zdrowia, zaniedbanie własnej rodziny, przekształcenie się w potwora żądnego tylko pieniędzy... A przecież to, czy ktoś czuje się zdrowy i pragnie prowadzić szczęśliwe życie rodzinne, jest przede wszystkim uzależnione od osobistego stosunku do zdrowia i rodziny. Jeżeli już mówić o wpływie pieniędzy na zdrowie, to szkodliwy jest ich brak. Niedostatek może rzucić głębszy cień na życie rodzinne niż dobrobyt. Bieda może prędzej niż opływanie w dostatki stać się czynnikiem kryminogennym. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 96 Droga do finansowej wolności Dojście do bogactwa jest stosunkowo łatwe. Ta książka pokaże ci drogę w sposób jasny i zrozumiały. Oczywiście ty także zapłacisz swoją cenę. Będzie nią twój czas. Nie musisz koniecznie izolować się od rodziny, ale potrzebujesz trochę czasu. Kilka godzin na przeanalizowanie tej książki i kilka godzin na uporządkowanie od podstaw własnych finansów. Także w przyszłości będziesz musiał poświęcić kilka godzin w miesiącu. Jest to jednak niczym w porównaniu do tego, ile czasu możesz dodatkowo zyskać. Szabasowy rok Wyobraź sobie, że mógłbyś w ciągu następnych pięciu lat wziąć roczny urlop. Spędzałbyś go całkowicie swobodnie i mimo to byłbyś w stanie zapłacić wszystkie rachunki. Odbyłbyś ciekawe podróże i robił rzeczy, które sprawiają ci przyjemność, a których nigdy nie mogłeś zrobić ze względu na codzienne obowiązki. Pomysł ten pochodzi z czasów opisanych w Starym Testamencie. W społeczeństwach żydowskich pracowano zawsze przez dziewięć lat, po których następował rok wolny od pracy. W tym czasie ludzie mogli spojrzeć na swoje życie z boku i zadbać o swoją sprawność fizyczną i psychiczną. Mogli w spokoju sprawdzić, czy ich życie rozwija się w pożądanym kierunku i zaplanować następne dziesięć lat. Mogli wyjechać albo zostać w domu. Po tym, jak przepracowałem dziewięć lat, pieniądze nie były już więcej przeszkodą w moim życiu, lecz stały się jego podporą – tak jak być powinno. Mogłem żyć z odsetek, jakie przynosiły mi zaoszczędzone pieniądze. Wziąłem więc roczny urlop. Podczas pierwszych tygodni robiłem niewiele, później dużo podróżowałem i uzupełniałem swą wiedzę, chodząc na wykłady. Nauczyłem się medytować i stałem się spokojniejszy. Czytałem książki, które wzbogacały moje życie i które nie miały nic wspólnego z moją pracą. Nauczyłem się znowu słuchać głosu sumienia. Chciałem www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 97 zaplanować swoją przyszłość i stwierdziłem, że nie napotykam odpowiedzi, lecz wyłącznie pytania. Udało mi się w końcu zawrzeć te wewnętrzne rozterki w dwóch podstawowych pytaniach: Kim jestem? Co robię na tym świecie, jaki jest sens mojego życia? Żeby znaleźć odpowiedzi na te pytania, zacząłem pisać. Poleciałem na Wyspy Kanaryjskie i odpoczywając pod palmami, postanowiłem, że muszę na każde z tych pytań odpowiedzieć jednym zdaniem. Przypuszczam, że domyślasz się, jak drogocenny był dla mnie ten czas. Po jedenastu dniach pisania i wielu, wielu uwiecznionych na papierze zdaniach zobaczyłem to wyraźnie przed moimi oczami. Zobaczyłem swoje zadanie. Siła, energia i zapał, jakie powstają w momencie zrozumienia sensu życia, są nie do opisania. Odkryłem swoje powołanie. Być może ty także odkładałeś na później wykonanie niektórych spraw – tych wymagających czasu i spokoju. Co byś zrobił, gdybyś mógł sobie podarować taki „szabasowy rok”? Rok, który należałby tylko do ciebie i w którym pieniądze nie odgrywałyby roli? .............................................................................................. ................................................................................................... Oczywiście nie trzeba być koniecznie finansowo niezależnym, żeby odkryć sens własnego życia. Ale z pewnością przyznasz mi rację, że to pomaga. Zbyt wielu ludzi jest zdania, że ze względu na liczne codzienne zmartwienia nie stać ich na wzięcie urlopu tylko po to, żeby zajmować się rozważaniami o sensie istnienia. Dlatego wiem, że człowiek płaci znacznie więcej, jeżeli nie osiągnie dobrobytu. Przede wszystkim cierpi z powodu poczucia niższości. Pewne zabezpieczenie finansowe jest także bardzo pomocne w zachowaniu zdrowia. Tak więc warto przeznaczyć czas na przeczytanie tej książki, żeby zrozumieć, jak w inteligentny sposób zapewnić sobie dostatnie życie. To naprawdę dobra inwestycja! www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 98 Droga do finansowej wolności Dzięki niej będziesz miał wiele wolnych chwil, stać cię będzie nawet na przeżycie „szabasowego roku”. Twierdzę, że dobrze jest mieć dużo pieniędzy. Lepiej być bogatym i zdrowym niż biednym i chorym. Życie w dostatku odpowiada w jakimś stopniu naturze ludzkiej. Jest rzeczą naturalną, że człowiek rozwija się i powiększa obszar swoich wpływów. Jedną z konsekwencji tego powinien być wzrost dochodów. Rozpatrzyliśmy kilka spraw, które być może wywołały w tobie mieszane uczucia. Być może kolidują one z twoimi głębokimi przekonaniami. Dlatego w kolejnym rozdziale dowiemy się, co naprawdę myślisz o pieniądzach. Wskazówki w pigułce ● Wielkie cele są bardziej realistyczne niż małe, ponieważ pojawiające się problemy nie są w stanie ich przesłonić. ● Ludzie sukcesu rozumieją, że konieczne jest stworzenie sytuacji ● ● ● ● typu „muszę!”. Nigdy nie byliby szczęśliwi, gdyby nie osiągnęli postawionych sobie celów. Jeżeli wyznaczysz sobie granicę, to z pewnością do niej dojdziesz (ale jej nie przekroczysz). Bierz odpowiedzialność nie tylko za swoje niepowodzenia, lecz także za swoje sukcesy. Jeżeli wmówisz sobie, że nie jesteś w stanie powtórzyć swoich najlepszych wyników, to odrzucasz wszelkie szanse na umocnienie swego sądu o własnych rzeczywistych możliwościach. Ten, kto daje z siebie 110 procent, nie pozostawia miejsca na jakiekolwiek usprawiedliwienia i musi tym samym osiągnąć sukces. Najważniejszy jest dobry mentor, którego doświadczenie pomoże ci optymalnie rozwinąć swoje zdolności. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 4. Dlaczego nie ma więcej bogatych ludzi? 99 ● Człowiek, który koncentruje się przede wszystkim na swoich słabych stronach, nigdy nie osiągnie bogactwa. ● Walczyć o to, żeby nie przegrać, i walczyć o to, żeby wygrać, to zupełnie różne postawy. ● Wielu ludzi pozbawia się radości życia i szansy osiągnięcia dobrobytu, gdyż bezskutecznie usiłują oni zwalczać swoje słabości. ● Ceną, jaką musisz zapłacić za dobrobyt, jest czas. A jednak w porównaniu z czasem, który zyskasz na skutek osiągnięcia dobrobytu, to cena bardzo niska. Zamożne życie pozwoli ci w spokoju, bez zamartwiania się z powodu braku pieniędzy, zastanowić się nad sensem swego życia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. CO NAPRAWDĘ MYŚLISZ O PIENIĄDZACH? Aktualna sytuacja człowieka jest dokładnym odzwierciedleniem jego przekonań. ANTHONY ROBBINS, ZASADA SIŁY G dybym cię spytał, czy chciałbyś mieć więcej pieniędzy, z pewnością odpowiedziałbyś: Głupie pytanie! Oczywiście, że chcę mieć więcej pieniędzy. Masz rację. Rzeczywiście myślisz, że chcesz więcej pieniędzy. Ale czego chce twoja podświadomość? Czy przypominasz sobie nasze porównanie z domem wysyłkowym? Zamawiasz dokładnie to, co w twoim głębokim przekonaniu jest dla ciebie dobre. W gruncie rzeczy masz dzisiaj to, co twoim zdaniem jest ci potrzebne i zaspokaja twoje potrzeby. Dopóty, dopóki będziesz myślał o pieniądzach tak, jak myślisz, będziesz zawsze wysyłał to samo „zamówienie”. Jeśli nawet sądzisz, że chciałbyś mieć więcej, nic z tego nie będzie. To zupełnie tak, jakbyś czekał na listonosza i oczekiwał od niego czegoś, czego nie zamówiłeś. Składając zawsze to samo zamówienie, nie możesz oczekiwać, że dostaniesz coś innego. Odpowiedz teraz na następujące pytania: ● Czy wydałeś już kiedyś więcej pieniędzy, niż chciałeś? Dlaczego?............................................................................... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 102 Droga do finansowej wolności ● Czy chciałeś kiedyś schudnąć i nie udało ci się? Dlaczego?............................................................................... ● Czy postanowiłeś już kiedyś przez trzy miesiące nie kupować żadnego ubrania i mimo wszystko kupiłeś? Dlaczego?............................................................................... ● Czy zdarzyło ci się przekroczyć stan swojego rachunku? Dlaczego?............................................................................... ● Czy próbowałeś już systematycznie oszczędzać i mimo to zrobiłeś sobie jakąś przerwę w oszczędzaniu albo przerwałeś je całkowicie? Dlaczego?............................................................................... Z drugiej strony na pewno zdarzyło ci się złożyć przyrzeczenia, których zdołałeś dotrzymać. Dlaczego? Co zadecydowało o tym, że stało się odwrotnie niż w wypadku innych postanowień? Czy to możliwe, że jest w tobie jakaś „wyższa instancja”, która czasami zmienia twoje dobre plany i właściwe zamiary? Istnieje różnica między tym, czego chcesz, i tym, w co wierzysz. Może jest tak, że chcesz mieć więcej pieniędzy, lecz myślisz, że pieniądze psują charakter? Pozwól więc, że dowiemy się, co naprawdę myślisz o pieniądzach. Zobaczymy, jak funkcjonuje twoja podświadomość. Następnie zbadasz, jak kształtował się twój stosunek do pieniędzy, jak rozwijały się twoje przekonania. Będziesz mógł ustalić, czy poszczególne przekonania pomagają ci w osiągnięciu celu, czy raczej nie. Nauczysz się, w zależności od potrzeby, jak można je zmienić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 103 Ile gotówki nosisz przy sobie? Kiedy wychodzisz wcześnie rano z domu, jaką ilość gotówki masz zazwyczaj przy sobie? Podaj przeciętną kwotę. ................................ zł Dlaczego tylko tyle? Dlaczego nie więcej? Dlaczego nie przynajmniej 1000 marek? Większość ludzi ma przy sobie mniej niż 300 marek. Dlaczego tak jest? Odpowiedzi, które ciągle słyszę na moich seminariach, są następujące: ● ● ● ● ● Obawiam się, że je zgubię, a tysiąc marek to dużo pieniędzy! Bałbym się, że te pieniądze po prostu bym wydał. Mógłbym zostać okradziony. Czułbym się nieswojo. Nie mam tyle pieniędzy. Jeśli ludzie tak myślą, to jakie informacje oddziałują na ich podświadome reakcje? Boją się. Czują się nieswojo. Nie dowierzają samym sobie. I to już przy kwocie 1000 marek. Jak by to wyglądało przy większych sumach? Najlepszym przygotowaniem do dobrobytu jest przyzwyczajenie się do pieniędzy. Dlatego moja propozycja jest następująca: Noś zawsze przy sobie banknot tysiącmarkowy. Nie kładź go razem z innymi pieniędzmi. Tego banknotu nie powinieneś nigdy wydawać. Traktuj go jako żelazną rezerwę. Podobnie jak hantle trenują muskuły, tak ten banknot będzie ćwiczył twoją podświadomość, byś mógł rozwinąć w sobie świadomość dobrobytu. (Po pewnym czasie zacznij nosić przy sobie 5000 marek). Nie spotkasz prawie żadnego zamożnego człowieka, który nie miałby pod ręką tysiącmarkowej rezerwy. Stwierdzisz, że nabrali tego przyzwyczajenia, zanim stali się bogaci. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 104 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie Noś zawsze przy sobie tysiącmarkowy banknot. ● Poczujesz się bogaty. Nauczysz się czuć dobrze, mając ● ● ● ● ● ● przy sobie gotówkę. Przyzwyczaisz się do tego, że masz pieniądze. Nabierzesz zaufania do samego siebie, jeżeli chodzi o pieniądze. Pozbędziesz się lęku o to, że stracisz pieniądze albo że zostaniesz obrabowany. Będziesz miał poczucie, że jesteś finansowo przygotowany na ewentualne okazje i w każdej chwili możesz wpłacić zaliczkę. Wyćwiczysz w sobie dyscyplinę wewnętrzną. Zaczniesz dążyć do osiągania większych zarobków, gdyż dowiesz się, że pieniądze sprawiają ci radość. Większość procesów życiowych przebiega w organizmie w sposób automatyczny, bez udziału świadomości – nie zastanawiamy się nad tym, kiedy wdychamy i wydychamy powietrze. Podobnie się dzieje z procesami psychicznymi – głęboko zakorzenione przekonania wpływają na nasze podświadome reakcje. Czy zastanawiałeś się już nad tym, że być może dotyczy to także sposobu obchodzenia się z pieniędzmi? Co myślisz o pieniądzach, bogactwie i dobrobycie? Sprawdź sam, co tak naprawdę myślisz o pieniądzach. W tym celu zaznacz te zdania, które ciebie dotyczą, albo zmień je zgodnie z własnym odczuciem. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 105 Pieniądze śmierdzą. Gdybym był(a) bogaty(a), kochano by tylko moje pieniądze. Pieniądze w moich rękach płyną jak woda. Kto grosza nie szanuje, nie jest wart talara. Pieniądze psują charakter. Pieniądze mogą służyć czynieniu dobra. Pieniądze to nie wszystko. Kiedy ja dostaję pieniądze, ktoś inny je traci. Dużo pieniędzy może mieć tylko ktoś twardy i bezwzględny. Łatwiej jest wielbłądowi przejść przez ucho igielne, niż bogatemu wejść do królestwa niebieskiego. Pieniądze powodują, że ludzie stają się zarozumiali i aroganccy. Tylko ten, kto oszczędza, będzie bogaty. Bóg kocha biednych. Pieniądze są miarą mojego sukcesu. Gdybym miał dużo pieniędzy, nie mógłbym już cieszyć się z rzeczy małych. Pieniądze sprawiają, że ludzie stają się wygodni. Pieniądze są wspaniałe. Pieniądze są czystą energią. Bogactwo osamotnia ludzi. Kocham pieniądze. Kto jest bogaty, nie ma prawdziwych przyjaciół. Bogactwo sprawia, że ludzie są zazdrośni. Bogaci nie mogą już spokojnie spać. Dziurawej kieszeni nigdy nie napełnisz. Pieniądze przynoszą zmartwienia i problemy. Bogactwo osiąga się kosztem zdrowia. Będę zawsze zadowolony z tego, co mam. Gdybym chciał dać z siebie wszystko i zrobił to, mógłbym być bogaty, ale nie chcę. Bogactwo można zdobyć tylko kosztem rodziny. Pieniądze czynią wiele dobrego. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 106 Droga do finansowej wolności Prawie wszystko, co mamy, zawdzięczamy szlachetnemu i uzasadnionemu dążeniu do pieniędzy. Pieniądze sprawiają, że ludzie są szczęśliwi. Kto myśli, że pieniędzmi nie kupi się szczęścia, nie wie, gdzie musi kupować. Pieniądze nie są wszystkim, ale bez pieniędzy wszystko jest niczym. Kto nie ma pieniędzy, jest kompletnym niedołęgą. Wszystko jest każdemu dane. Bieda jest niedobra, poniżająca i okrutna. Oszczędzanie jest dobre dla żebraków i ludzi bez talentu. Bądź zadowolony z tego, co masz. Gdybym miał dużo pieniędzy, stałbym się leniwy i nic nie chciałoby mi się robić. Nie zasłużyłem na więcej, niż mam. Gdybym chciał mieć dużo pieniędzy, musiałbym się tak zmienić, że nawet mój partner by mnie nie poznał. Dobrzy i inteligentni ludzie powinni zawsze być bogaci. To, czy będę bogaty, jest zapisane w gwiazdach. Skromność jest chlubą. Mieć przesyt pieniędzy to perwersja. Nigdy nie miałbym tak silnej woli, żeby oszczędzać. Po prostu nie mam szczęścia. Dużo pieniędzy prowadzi do zwyrodnienia. Jeżeli moje dzieci wyrosną w bogactwie, to będą miały słaby charakter i mogą się stać narkomanami. Bogactwo jest niesprawiedliwe; tylu ludzi przymiera głodem. Są rzeczy ważniejsze niż pieniądze. Jeżeli będę więcej zarabiał, będę musiał płacić większe podatki. Przyciągam pieniądze jak magnes. .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 107 W jaki sposób oddziałują twoje przekonania? Dowiemy się zaraz, jak się rozwijał twój stosunek do pieniędzy. Rzuć okiem jeszcze raz na zdania, które zakreśliłeś. To są twoje przekonania w sprawie pieniędzy. Zastanów się, jak one mogą wpływać na twoje życie. Czy możesz już powiedzieć, w jakim stopniu twoja dzisiejsza sytuacja finansowa jest odzwierciedleniem tych przekonań? .............................................................................................. ................................................................................................... Czy masz mniej więcej to, co twoim zdaniem jest ci potrzebne? Przeszłość nie jest równa przyszłości Przed kilkoma laty ważyłem dziewięćdziesiąt sześć kilogramów i nienawidziłem joggingu. Było mało rzeczy, które mogły mnie napełnić większą odrazą niż głupie bieganie po lesie. To, moim zdaniem, było dobre jedynie dla świrów. Nie rozumiałem, jak można było mieć ochotę na codzienne bieganie w zimnie i deszczu, zamiast wylegiwać się w ciepłym łóżku. Moja niechęć do biegania zrodziła się w latach szkolnych. Na zajęciach sportowych musieliśmy pokonywać biegiem trasę od szatni do boiska sportowego. Któregoś dnia nauczyciel biegł tuż za mną. Z dużym wyczuciem pedagogicznym krzyczał do mnie: „Schäfer! Nie masz robić dziur w ziemi, ale biegać! W porównaniu z tobą słoń jest motylkiem. Robisz przy tym tyle hałasu, że wystraszasz wszystkie ptaki w promieniu pięciu kilometrów!”. Zrzędził w ten sposób przez dziesięć minut. Całej klasie bardzo się to podobało. Niestety moja pewność siebie nie była jeszcze wystarczająco silna, bym mógł się śmiać razem z nimi, i w efekcie znienawidziłem bieganie. Każdy inny rodzaj sportu trenowałem chętnie, lecz bieganie uznałem za coś głupiego. Wraz z upływem lat ta www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 108 Droga do finansowej wolności opinia umocniła się we mnie do tego stopnia, że stała się najgłębszym przekonaniem. Miało to oczywiście niekorzystny wpływ na moją kondycję. Pewnego dnia poznałem na Hawajach Stu Middelmana. Miał wtedy około czterdziestu lat i mógł pochwalić się zwycięstwem we wszystkich ultradługich konkurencjach biegowych, jakie można było sobie wyobrazić. Ustanowił wiele rekordów świata: 1000 mil w 11 dni, bieg Rocky-Mountain (600 mil), francuski wyścig sześciodniowy, amerykańskie mistrzostwa na 100 mil... Kiedy opowiedziałem mu, że nienawidzę biegania, spojrzał na mnie uważnie, a jego twarz przybrała misjonarski wyraz. Następnie złożył mi okropną propozycję: „Włóż sportowe buty i przebiegniemy się razem. Twój sposób poruszania się pozwala przypuszczać, że nie powinieneś mieć z tym kłopotów”. I dodał jeszcze, że istnieje rozwinięty przez niego sposób biegania, wyzwalający energię z zapasów tkanki tłuszczowej, dzięki czemu można bez jedzenia mieć siłę nawet przez kilka dni. Zaciekawiło mnie to. Protestowałem co prawda jeszcze trochę, tłumacząc, że przecież jest południe, że powinienem raczej trzymać w cieniu swoje kilogramy, że nie wytrzymam dłużej niż pięć minut. Stu jednak nie popuścił. Pobiegliśmy więc – przyjemnie, bo powoli. Podczas pierwszych minut Stu analizował dokładnie mój sposób biegania i wyliczył wszystko, co robiłem prawidłowo. Ponadto dał mi kilka wskazówek dotyczących oddychania, trzymania rąk i stawiania stóp. Zaskoczyło mnie, że nie byłem zmęczony. Biegaliśmy w sumie dwie i pół godziny. Byłem tak dumny z siebie, że bieganie natychmiast zaczęło sprawiać mi przyjemność. Postanowiłem robić to codziennie. Od czterech lat ważę siedemdziesiąt osiem kilogramów, jestem szczupły i zdrowy i mam dobrą kondycję. Dzisiaj nie mogę zrozumieć tego, że ktoś nie lubi biegać. Człowiek czuje się taki żywy, pełen energii i zdrowia... Cokolwiek myślisz o sobie i o pieniądzach, jesteś w stanie zmienić swoje nastawienie. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 109 Dowiedz się tego, co naprawdę sądzisz o pieniądzach Wyobraź sobie mnóstwo pieniędzy. Bardzo, bardzo, bardzo dużo pieniędzy. Zanotuj wszystko, co kojarzy ci się z pojęciem „mnóstwo”: kapitał, pieniądze, nieruchomości, majątek. .............................................................................................. ................................................................................................... Co przemawia za tym, że powinieneś mieć bardzo dużo pieniędzy, a co przeciwko temu? Jakie by to miało dobre i złe strony? Jakie widzisz korzystne i niekorzystne aspekty takiej sytuacji? Spójrz jeszcze raz na listę zaznaczonych przez ciebie zdań, wyrażających twoje przekonania. Plusy Minusy Jak w twoim wypadku przedstawiają się wzajemne relacje między korzystnymi i szkodliwymi konsekwencjami posiadania pieniędzy? Być może wyliczyłeś więcej czynników pozytywnych niż negatywnych. Pamiętaj jednak, że w kwestii przekonań opieranie się na zasadzie większości do niczego nie prowadzi. Ważna jest zasada siły emocjonalnej. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 110 Droga do finansowej wolności Jedno jedyne przekonanie może być decydujące Nie jest ważna liczba przekonań wyrażających pozytywny lub negatywny stosunek do określonych spraw. Decydująca jest ich siła emocjonalna. W przypadku większości ludzi ich przekonania o negatywnym oddziaływaniu dobrobytu są silniejsze niż ich przekonania o pozytywnym oddziaływaniu finansowej wolności. Oto przykład: Jeden z moich znajomych świetnie zdaje sobie sprawę z tego, że bogactwo dawałoby mu niezaprzeczalne korzyści. Mógłby spędzać więcej czasu ze swoją rodziną, zapewnić jej luksus i wygodę, pozwolić sobie na więcej przyjemności. Zarówno on, jak i jego żona nie musieliby tak ciężko pracować, gdyż stać by ich było na zatrudnienie pracowników, którzy przejęliby na siebie część obowiązków. Mogliby podróżować i poznawać ciekawych ludzi. W gruncie rzeczy negatywne nastawienie mego znajomego do bogactwa bierze się z jednego tylko przekonania, że pieniądze wypaczają charakter. Siła charakteru i jego stałość, integralność, są dla niego tak ważne, że świadomie rezygnuje z bogactwa, które jego zdaniem mogłoby niekorzystnie oddziaływać na dotychczasową motywację. Obiektywnie rzecz biorąc, to, co robi, jest po prostu głupie, tak głupie, że aż nie pasuje do człowieka inteligentnego, jakim niewątpliwie jest. Jego przekonania utrzymują go jednak w przeświadczeniu, że w ten sposób nie paczy sobie charakteru. Uwaga! Ćwiczenia, które teraz nastąpią, są najważniejsze w tej książce, ponieważ dotyczą przekonań. Dążenie do bogactwa bez uświadomienia sobie własnych przekonań albo chęci ich zmiany przypomina plucie pod wiatr. Pamiętaj: twoja podświadomość pomoże ci zdobyć to, co dla ciebie jest najlepsze, i podpowiada ci to, o czym jesteś przekonany, że jest najlepsze. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 111 Jeżeli tylko przeczytasz tę książkę, znajdziesz niewątpliwie bardzo przydatne i interesujące informacje. Jeśli jednak chcesz zmienić swoją sytuację w sposób znaczący i efektywny, powinieneś wykonać wszystkie zawarte w niej ćwiczenia. To jest twoje życie. Ponieważ zainwestowałeś już pieniądze i poświęciłeś czas, więc skorzystaj z tej lektury. Dzięki tej książce będziesz bogaty. Jaki jest twój stosunek emocjonalny do pieniędzy? 1. 2. 3. ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jak rozwijały się twoje przekonania? Jak już stwierdziliśmy, stosunek emocjonalny do pieniędzy kształtuje się bardzo często przypadkowo. Być może twoje przekonania stanowią efekt mądrości życiowych przekazywanych przez osoby, które cię wychowywały. Być może rozwinęły się pod wpływem obserwacji zachowań osób w twoim najbliższym otoczeniu. Prawdopodobnie słyszałeś często jakieś wypowiedzi na temat pieniędzy albo osobiście odczułeś konsekwencje zarządzania nimi przez twoich rodziców. Kim byli ludzie, którzy do osiemnastego roku życia mieli na ciebie największy wpływ (matka, ojciec, przyjaciele, rodzina, słynni ludzie, nauczyciele, opiekunowie, wychowawcy...)? ............................... . . . . . . . . ....................................... ............................... . . . . . . . . ....................................... A kto obecnie ma na ciebie największy wpływ? Być może ktoś, kto spędza z tobą najwięcej czasu (partner/ka, przyjaciele, koledzy, koleżanki, rodzice, współpracownicy, osoby z klubu sportowego...). ............................... . . . . . . . . ....................................... ............................... . . . . . . . . ....................................... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 112 Droga do finansowej wolności Jaki jest stosunek tych ludzi do pieniędzy? Jak załatwiają sprawy pieniężne? Jakich rad udzielają ci w sprawach dotyczących pieniędzy? 1. osoba: ................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. osoba: ................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. osoba: ................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Czy ci ludzie chcieli ci zaszkodzić? Musisz być bardzo ostrożny, jeżeli chodzi o tak zwane dobre rady. Ci, którzy próbują ci radzić, kierują się zazwyczaj szlachetnymi pobudkami. Możesz wierzyć swoim rodzicom, którzy mówili: „Powinieneś mieć w życiu lepiej niż my”. Bywa jednak często, że za tą radą kryją się słowa: Ale niewiele lepiej. Tylko trochę lepiej. Dzieje się tak dlatego, że twój sukces byłby dowodem niedołęstwa twoich rodziców. Ich rady wskazują ci co prawda drogę, lecz wyznaczają także granicę. Powinieneś odnieść sukcesy, ale nie za duże. Większość dających rady chce usprawiedliwić swoją sytuację. Ich wskazówki niejednokrotnie odzwierciedlają własne słabości. Ktoś, kto radzi nie podejmować ryzyka, prawdopodobnie sam nigdy nie zaryzykował i ograniczył przez to swoje możliwości. W ten sposób w radach ukrywają się usprawiedliwienia własnej sytuacji. Często osoba udzielająca rad kieruje się także osobistymi korzyściami. Rodzice, którzy pragną zatrzymać dziecko przy sobie, najprawdopodobniej będą mu odradzać przyjęcie propozycji pracy za granicą. Zasadniczo należałoby się zatem kierować następującą zasadą: Nigdy nie przyjmuj rad od osób, które nie osiągnęły tego, co ty chcesz osiągnąć. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 113 Znasz więc teraz swój stosunek do pieniędzy. Co robić dalej? Mając taki sam pogląd na pieniądze, jaki prezentuje większość ludzi, nigdy nie będziesz zamożny. Ograniczasz swoje możliwości i drepczesz w miejscu. Czy jesteś zadowolony ze swojego nastawienia do pieniędzy? Jeżeli nie wierzysz w to, że bogactwo jest czymś pozytywnym i daje dużo radości, nigdy nie będziesz zamożny, jeśli nawet bardzo tego pragniesz. Istnieje bardzo prosty sposób, dzięki któremu zmienisz swój stosunek do pieniędzy i towarzyszące mu przekonania. Najpierw jednak trzeba ustalić, czy w ogóle są podstawy do tego, żeby zmieniać swoje przekonania. Czy pieniądze są „dobre”, czy „złe”? Czy poszczególne poglądy na temat pieniędzy są prawidłowe, czy błędne? Ludzie sprzeczają się ciągle o to, co jest dobre, a co złe, jakie poglądy są właściwe, a jakie niewłaściwe. Przed kilkoma stuleciami panowało powszechne przekonanie, że ziemia jest płaska. A więc powinni byli być spaleni ci, którzy uważali ją za kulę. Myśleliśmy, że rośliny mają kolor zielony, aż w końcu się dowiedzieliśmy, że zieleń widzimy tylko dlatego, że rośliny pochłaniają część światła słonecznego. Nic nie jest takie, jak to sami widzimy. Także podział na rzeczy dobre i złe jest sprawą względną, gdyż zbyt często mylimy się, głosząc określone opinie. Chociaż zdajemy sobie z tego sprawę, trudno nam zaakceptować takie stanowisko. Powodem jest nasze pragnienie poczucia bezpieczeństwa. Chcemy móc polegać na samych sobie i na innych. Być może wydaje się trudne do zaaprobowania stwierdzenie Konrada Adenauera: „Co mnie obchodzi moje wczorajsze głupie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 114 Droga do finansowej wolności gadanie!”. Jeszcze bardziej odważne wydaje się sformułowanie: „Co mnie obchodzi moje wczorajsze głupie przekonanie!”. Słowo nasuwające się po takiej wypowiedzi brzmi „konsekwencja”. Może przemyślisz swoje nastawienie po przeczytaniu zdania, które wypowiedział Mahatma Gandhi: „Konsekwencja nie jest cnotą absolutną. Jeżeli dzisiaj mam inne zdanie, niż miałem wczoraj, to czyż jego zmiana nie jest wyrazem konsekwencji? Jestem co prawda w takim wypadku niekonsekwentny w stosunku do mojej przeszłości, ale konsekwentny w stosunku do prawdy (...) Konsekwencja polega na tym, że człowiek kieruje się prawdą, tak jak ją rozpoznaje”. Kiedy Gandhi się żenił, miał z pewnością inny stosunek do małżeństwa i seksu niż później, gdy zdecydował się nie spać już więcej ze swoją żoną, żeby móc się całkowicie skoncentrować na swoim posłannictwie. Chciał się cały poświęcić Indiom. Czy to było właściwe? Nie nam o tym sądzić. I o to właśnie chodzi. Ludzie skłonni są do tego, żeby we wszystkim dopatrywać się rzeczy dobrych i złych. Podział na to co dobre i to co złe stanowi wymysł czysto ludzki. W naturze nie ma czegoś takiego. Jak nabiera się przekonania? Na pewnej wsi żył chłop, który miał pięknego konia. Sąsiedzi mu z tego powodu zazdrościli. Mówili: „Takiego pięknego konia trzeba po prostu mieć”. Chłop odpowiadał: „Kto wie...”. Któregoś dnia koń uciekł i ludzie we wsi komentowali: „Co za pech!”. Chłop odpowiadał: „Kto wie...”. Po kilku tygodniach koń wrócił z trzema innymi dzikimi końmi, które za nim przybiegły. Ludzie we wsi nie mogli tego pojąć: „Ale on ma szczęście!”, wykrzykiwali. Chłop na to odpowiadał: „Kto wie...”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 115 Kiedy syn chłopa próbował ujeździć jednego z dzikich koni, spadł z niego i złamał sobie nogę. Mieszkańcy wsi byli wstrząśnięci. „Jego majątek nie przyniósł mu jednak szczęścia. Miałby zdrowego syna, gdyby nie te konie”, mówili. Chłop znowu odpowiadał: „Kto wie...”. Wkrótce wybuchła wojna i wszyscy młodzi ludzie zostali zaciągnięci do wojska. Syn chłopa musiał ze względu na złamaną nogę pozostać w domu, co go bardzo złościło. Chłop próbował uspokoić syna, mówiąc tylko: „Kto wie...”. Ani jeden z chłopaków zaciągniętych do wojska nie wrócił do domu. Mieszkańcy wsi mówili po cichu: „Chłop miał jednak niesamowite szczęście”. Cokolwiek by powiedzieć, nie ma rzeczywistości obiektywnej. To od Einsteina dowiedzieliśmy się, że obserwator tworzy sobie własną rzeczywistość. To, co widzimy, wygląda tak, jak wygląda, tylko dlatego, że my to tak postrzegamy. Znaczenie tej książki zależy wyłącznie od tego, jak ją zrozumiemy. Dla węża byłaby ona zupełnie inną rzeczywistością, ponieważ węże widzą tylko w podczerwieni. Jeżeli jesteś w stanie tworzyć własną rzeczywistość, to o wiele łatwiej dojść do pewnych przekonań. Zmieniałeś je niejednokrotnie. Zakochałeś się w kimś, a po jakimś czasie uczucie minęło. Lubiłeś jakieś ubranie, które później w ogóle przestało ci się podobać. Możesz więc zmienić przekonania i mimo to pozostać sobą. Niezależnie od tego, jak siebie oceniasz, taki po prostu jesteś. Twój stosunek do samego siebie i do świata „tworzy” twoje „ja”. To, w co wierzysz, decyduje o twojej sytuacji. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 116 Droga do finansowej wolności Przyrównajmy twoją opinię na jakiś temat do blatu stołu: Doświadczenie Doświadczenie Doświ Doświadczenie Opinia Aby opinia ta stała się przekonaniem, potrzebne są co najmniej trzy nogi (doświadczenia, które potwierdzają twoje zdanie), a jeszcze lepiej cztery albo i więcej. Czy próbowałeś obracać akcjami? Jakie miałeś wyniki? Znam ludzi, którzy raz czy dwa kupili akcje, zaniedbując wszystkie zasady inwestowania na giełdzie. Kiedy kurs akcji spadł, natychmiast je sprzedali w celu ograniczenia strat. Nabrali jednak przekonania, że mają pecha do giełdy. Zaczęli dopytywać się wśród znajomych o ich złe doświadczenia w obrocie akcjami – gorliwie zbierali „nogi” do podparcia ich „blatu”. Żeby utwierdzić się w przekonaniach, opieramy się na doświadczeniach innych ludzi. Szukamy zdarzeń, które potwierdzają nasze opinie. Czy potrafisz obchodzić się z pieniędzmi? Wielu odpowiada, że nie, i szuka dowodów, które poświadczałyby prawdziwość tej odpowiedzi. Sytuacja, w której się znajdujemy, odzwierciedla nasze przekonania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 117 Czy pieniądze wypaczają charakter? Ilu ludzi z twego otoczenia odpowiada na to pytanie twierdząco? Przeglądają gazetę i szukają uzasadnień własnych opinii. Czy ci ludzie mogliby znaleźć dowody na to, że pieniądze mogą służyć czynieniu dobra? Z pewnością. Możemy znaleźć dowody na wszystko. To uzasadnia mnogość poglądów religijnych, filozoficznych, politycznych... Jak zmienić swój stosunek do pieniędzy? Nie ma przekonań właściwych i niewłaściwych. Weźmy jako przykład zdanie: „Bogatemu człowiekowi wielu ludzi zazdrości”. Czy rzeczywiście tak jest? Zdanie to jest tak samo prawdziwe jak twierdzenie, że bogatego otaczają ludzie, którzy go podziwiają. Tak naprawdę nie chodzi o to, czy twoje opinie są prawdziwe czy fałszywe. Istotne jest to, czy mogą one pomóc ci w urzeczywistnieniu twoich zamierzeń. Oczywiście trzeba mieć wyraźnie postawione cele. Jeżeli tego jeszcze nie zrobiłeś, uczyń to teraz. Napisz je. Zastanów się nad tym, co będziesz robił, kim pragniesz być i co chcesz mieć. Zacznij od celów dalekich, żeby działały one jak kompas w odniesieniu do celów bliskich. Uwzględnij pięć obszarów twojego życia: zdrowie, finanse, stosunki międzyludzkie, uczucia i sens życia. Po siedmiu latach chciałbym... ● ...być: Jaki chcesz być we własnych oczach? Jak powinno postrzegać cię otoczenie? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● ...robić: Jak powinien wyglądać każdy twój dzień? Co chcesz robić albo czego nie chcesz już musieć robić? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 118 Droga do finansowej wolności ● ...mieć: Jakie posiadłości, jakich przyjaciół, jakie zdrowie, jaką rodzinę? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ..................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Po trzech latach chciałbym... ● ...być: Jaki chcesz być we własnych oczach? Jak powinno postrzegać cię otoczenie? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● ...robić: Jak powinien wyglądać każdy twój dzień? Co chcesz robić albo czego nie chcesz już musieć robić? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● ...mieć: Jakie posiadłości, jakich przyjaciół, jakie zdrowie, jaką rodzinę? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przyjrzyj się jeszcze raz swoim odpowiedziom określającym twoje przekonania na temat pieniędzy i bogactwa. Które z nich będą cię popychały na drodze do celu? Które z nich będą działały hamująco? Pamiętaj, że ciągle szukasz dowodów utwierdzających cię w twoich przekonaniach. To twoje przekonania każą ci się koncentrować na drodze, którą kroczysz. Twój świat będzie zgodny z twoimi przekonaniami. Postaraj się więc ustalić, które z twoich przekonań będą dla ciebie przeszkodą na drodze do celu, gdyż będą one zmuszać cię do skupiania się na niewłaściwych rzeczach. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 119 Wymień swoje przekonania, które chciałbyś zmienić: 1. 2. 3. 4. 5. ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przypomnij sobie rysunek stołu. Przekonanie składa się z opinii (blat stołu) i wielu doświadczeń (nogi stołu), które tę opinię podtrzymują. Aby zmienić opinię, musisz najpierw oddzielić od niej swoje doświadczenia i spojrzeć na nią samą. Zastanów się nad sensem danej opinii, nad jej przydatnością dla ciebie. Jeżeli nie będziesz mógł tego jasno sprecyzować, postaw przy tej opinii znak zapytania. Posłużmy się przykładem: „Pieniądze wypaczają charakter”. Oto kilka pytań, które podważają to przekonanie. Zobacz, jak odpowiadał na nie jeden z uczestników mojego seminarium, człowiek, który kiedyś wyznawał pogląd, że pieniądze wypaczają charakter. 1. Dlaczego to przekonanie jest pod pewnym względem nieprawdziwe? Ponieważ znam kilku bardzo bogatych ludzi, którzy mają bardzo silny, niezłomny charakter. Znam z drugiej strony ludzi biednych, którzy są łajdakami. Charakter nie jest widocznie zależny od stopnia posiadania. Już w czasach opisanych w Biblii uważano bogactwo za „dobre”. Bohaterowie Starego Testamentu byli bogaci. 2. Czy osoby, które wpoiły mi to przekonanie, miały dużo pieniędzy? Nie! I nie chciałbym się zamienić na cokolwiek z żadną z tych osób. Nie chcę mieć ich mieszkania, ich samochodu, ich przyjaciół. Nie chcę być w ich skórze i nie chcę mieć ich przekonań. Ci ludzie są bardzo mili, ale nie chciałbym być podobny do nich. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 120 Droga do finansowej wolności 3. Ile będzie mnie to kosztować pod względem finansowym i emocjonalnym, jeżeli nie pozbędę się tego przekonania? Musiałbym się w dalszym ciągu zajmować sprawami, których nie lubię. Przez to stanę się apatyczny. Bycie biednym raczej psuje charakter, gdyż człowiek gnuśnieje. Straciłbym szacunek do samego siebie i egzystowałbym na minimalnym poziomie. Prowadziłbym życie bez namiętności i nienawidziłbym samego siebie. 4. Jaką cenę zapłaci za to moja rodzina i ci, których kocham? Nie będę w stanie zapewnić im takiego standardu życiowego, na jaki zasługują. Nawet gorzej. Swoim własnym przykładem i poradami popchnąłbym ich ku biedzie. Hamowałbym ich rozwój po to, by usprawiedliwić własną sytuację. 5. Co może się zmienić w moim życiu na lepsze, jeżeli zmienię teraz to przekonanie? Jak będę się potem czuł? Zacznę koncentrować się na rzeczach, które wzbogacają moje życie i upiększają je. Zacznę szukać okazji. Będę dumny z tego, że potrafię postępować uczciwie wobec samego siebie, że mogę pracować nad swoim charakterem i dążyć do osiągnięcia dobrobytu. Im więcej będę miał pieniędzy, tym bardziej uzewnętrznię swój charakter. Poczuję się wyzwolony. A teraz ty odpowiedz na te same pytania w odniesieniu do swojego przekonania, które chciałbyś zmienić. 1. Dlaczego to przekonanie jest pod pewnym względem nieprawdziwe? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Czy osoby, które wpoiły mi to przekonanie, miały dużo pieniędzy? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 121 3. Ile będzie mnie to kosztować pod względem finansowym i emocjonalnym, jeżeli nie pozbędę się tego przekonania? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Jaką cenę zapłaci za to moja rodzina i ci, których kocham? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Co może się zmienić w moim życiu na lepsze, jeżeli zmienię teraz to przekonanie? Jak będę się potem czuł? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zmień swoje przekonania, a zmienisz swoje życie Dotychczas zrobiłeś cztery kroki w kierunku finansowej wolności: 1. Dowiedziałeś się, co myślisz o pieniądzach. Jeżeli cokolwiek w twoim życiu układa się nie tak, jak byś tego chciał, powinieneś poznać szczegółowo, jakie przekonania wpływają na twoje postępowanie. 2. Sprawdziłeś, czy twoje przekonania rzeczywiście pomagają ci w osiągnięciu celów. Dzięki temu uświadomiłeś sobie własne cele. 3. Oddzieliłeś na krótko swoje opinie od doświadczeń i dowodów. Pozwoliło ci to przeanalizować przydatność opinii. 4. Zastanowiłeś się nad słusznością tych opinii i obudziły się w tobie wątpliwości co do zasadności dotychczasowych przekonań. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 122 Droga do finansowej wolności Jesteś teraz gotowy do tego, żeby zmienić swoje opinie. Możesz dojść do nowych przekonań, poszukując nowych doświadczeń i dowodów (np. w środkach masowej informacji). Być może myślisz teraz: „Tego się nie da tak łatwo zrobić”. Chciałbym cię więc szczególnie zachęcić do wypróbowania tej metody. Jednak spełni ona swoje zadanie pod warunkiem, że wykonasz wszystkie ćwiczenia pisemne. Będziesz zachwycony. Pieniądze wypaczają charakter Usunąć stare nogi od stołu (stare doświadczenia) www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 123 Zmień stare opinie na nowe Wybierz teraz opinię, która pomoże ci osiągnąć cel, pozwoli zebrać siły do skoncentrowania się na rzeczach istotnych. Następnie poszukaj sobie dowodów na to, że tak rzeczywiście jest, doświadczeń, które sprawią, że ta opinia stanie się twoim przekonaniem. Podobnie jak blat potrzebuje trzech czy czterech nóg, aby stać się stołem, tak ty potrzebujesz kilku doświadczeń potwierdzających słuszność określonej opinii. Możesz bez skrupułów „wypożyczyć” sobie te dowody i doświadczenia z życia innych ludzi. Na przykład z opinii: „Pieniądze wypaczają charakter” sformułuj nową: „Pieniądze pomagają czynić dobro. Zależy to wyłącznie ode mnie, a nie od pieniędzy”. A teraz poszukaj dowodów na tę opinię. Zobacz, co napisał jeden z uczestników seminariów: 1. Poznałem kiedyś Karla-Heinza Böhma. Wykorzystuje on swoją popularność i swoje pieniądze, aby pomagać ludziom we wschodniej Afryce. Pieniądze pomagają mu czynić więcej dobrego. 2. Mój były szef jest bardzo zamożny. Zorganizował u siebie wydział dla osób niepełnosprawnych. Często podziwiałem jego charakter. Pieniądze dały mu możliwość niesienia innym sensownej pomocy. 3. Pieniądze ujawniają prawdziwy charakter i stwarzają więcej możliwości. Mając dużo pieniędzy, mogę czynić więcej dobra albo więcej zła. Zależy to wyłącznie ode mnie. Ufam sobie. Pieniądze są u mnie dobrze wydatkowane. Objąłem na przykład patronat nad dwójką dzieci w Wenezueli. 4. Podziwiam sir Johna Templetona. Jest miliarderem, a jednocześnie skromnym człowiekiem. Utrzymuje osiemnaście fundacji, którymi zarządza i które finansuje. Oddał kierownictwo swojej firmy w inne ręce po to tylko, żeby mógł się opiekować swoimi fundacjami. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Droga do finansowej wolności K.-H. Böhm Moi dwaj podopieczni Były szef Pieniądze mogą czynić dobro. Zależy to od ciebie Sir John Templeton 124 Posłuż się od razu własnym przykładem i zmień swoje przekonanie: dawne przekonanie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nowe przekonanie: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dowody i sprawdzone doświadczenia: . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Po to, żeby osiągnąć swoje finansowe cele, musisz być przekonany o trzech sprawach: 1. Coś musi się zmienić. 2. Ja muszę coś zmienić. 3. Mogę coś zmienić. Kiedy człowiek próbuje zmienić znacząco swoją sytuację, towarzyszy mu uczucie: „Muszę to zrobić”. Wie doskonale, że tylko on jest za to odpowiedzialny. Ponadto ma pewność, że potraf konieczne zmiany przeprowadzić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 125 Mocne sugestie Zmień swoje przekonania, aby osiągnąć swoje finansowe cele. ● Pamiętaj o tym, że życie jest zwierciadłem twoich prze● ● ● ● ● ● konań. Dowiedz się, które przekonania są podstawą twojego postępowania. Oddziel doświadczenia od opinii i zmień opinię na nową – taką, którą uznasz za przydatniejszą. Potwierdź słuszność nowej opinii, dokumentując ją dowodami. Jeżeli zmienisz swoje przekonania, zaczniesz się zajmować czym innym. Zmienisz swoje przyzwyczajenia i tym samym swoje życie. Zaangażuj się emocjonalnie, aby wzmocnić nowe przekonania. Innymi słowy, zrób pierwszy krok od razu. Jeśli to uczyniłeś, masz teraz właściwe podstawy do odniesienia finansowych sukcesów. Napoleon Hill napisał najbardziej chyba znaną książkę na temat sukcesu: Pomyśl i bądź bogaty. Jego przybrana matka powiedziała mu na drogę: „Ta szopa, którą określamy mianem domu, jest hańbą dla nas i kulą u nóg naszych dzieci. Wszyscy jesteśmy fizycznie zdrowi i nie mamy żadnego powodu, żeby zaakceptować biedę, która, jak przecież wiemy, nie jest niczym innym jak wynikiem lenistwa i obojętności. Jeżeli zostaniemy tutaj i zaakceptujemy okoliczności, w których żyjemy, nasze dzieci będą się także wychowywały w tych warunkach i także je zaakceptują. Nie lubię biedy! Nigdy nie zaakceptowałam biedy jako mego przeznaczenia i nigdy tego nie zrobię! W tej chwili nie wiem jeszcze, jak będzie wyglądał nasz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 126 Droga do finansowej wolności pierwszy krok w kierunku wolności, ale tyle wiem na pewno: wywalczymy ją sobie bez względu na to, jak długo będzie to trwało i ile ofiar musimy za to ponieść. Mam w planie zapewnić moim dzieciom przywilej dobrego wykształcenia. Powiem więcej: chcę, żeby były przepełnione ambicją pokonania biedy. Ubóstwo jest chorobą, która szybko przechodzi w stan chroniczny i jest trudna do przezwyciężenia, kiedy się ją raz zaakceptowało. Nie jest hańbą urodzić się biednym. Ale z pewnością jest hańbą przyjąć ten spadek jako coś nieodwracalnego. Żyjemy w jednym z najbardziej bogatych i najbardziej rozwiniętych krajów świata. Szanse uśmiechają się w nim do każdego, kto stara się je dostrzec i wykorzystać. A co się tyczy naszej rodziny... jeżeli żadna okazja nie uśmiecha się do nas, to sami stworzymy sobie szansę ucieczki od obecnego życia! Bieda jest jak postępujący paraliż. Stopniowo niszczy chęć parcia ku wolności, zabija w człowieku radość z rzeczy lepszych i piękniejszych i podkopuje osobistą inicjatywę. Poza tym wyzwala u wielu ludzi lęk przed chorobą, krytyką i bólem fizycznym. Nasze dzieci są za młode, żeby rozpoznać niebezpieczeństwa, jakie powstają na skutek traktowania biedy jako przeznaczenia. Postaram się jednak o to, żebyś ty umiał te niebezpieczeństwa rozpoznać. Postaram się także o to, żebyś rozwinął w sobie świadomość dobrobytu, żebyś go zapragnął i był gotowy do zapłacenia koniecznej ceny!” Zastanów się teraz nad swoim własnym położeniem: czy twoja sytuacja musi się zmienić? Jeżeli tak, to ty musisz ją zmienić i ty możesz ją zmienić. To, czy musisz coś zrobić, czy nie, zależy od twoich przekonań. Także w tej kwestii możesz swój program „muszę – nie muszę” na nowo zaprogramować. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 127 Dźwignia – spotęgowana siła oddziaływania Do tego, żeby coś stało się „koniecznością”, potrzebna jest siła dźwigni – potężny wpływ, siła oddziaływania, która sprawia, że będziesz odczuwał olbrzymi ból, jeślibyś tego czegoś nie zrobił, lub ogromną radość, jeżeli uda ci się to coś wykonać. To spotęgowane uczucie możesz wzbudzić sztucznie: wyobraź sobie uczucie bólu i połącz je z faktem, że twoja sytuacja finansowa się nie zmieni. Wymień wszystkie rzeczy, z których musiałbyś zrezygnować. Czego nie mógłbyś nigdy doświadczyć, gdybyś nie był finansowo niezależny? W jaki sposób odbiłoby się to na twoim zdrowiu, poziomie stresu, twojej pewności siebie, potrzebie wolności i wreszcie na twoim otoczeniu? A gdybyś już był w podeszłym wieku i wciąż jeszcze musiał harować na życie...? .............................................................................................. ................................................................................................... Sama chęć uniknięcia bólu nie wystarcza do wywarcia na siebie presji. Po to, żeby cele stały się „koniecznością”, potrzebne jest uczucie bólu i radości. Bólu, jeżeli nie osiągniesz swojego celu, i radości, jeżeli go osiągniesz. Wymień teraz wszystko, co mógłbyś mieć, gdybyś był finansowo niezależny i nie musiał już więcej pracować, gdybyś żył w warunkach, które pozwoliłyby poświęcić się wyłącznie rzeczom sprawiającym ci przyjemność. Jak oddziaływałoby to na twoją radość życia, na pewność siebie, na twoje otoczenie? Ile miałbyś czasu wolnego, ile przyjemności? Jak wpłynęłoby to na twoje zdrowie i sens istnienia? O ile wzbogaciłoby się twoje życie i życie ludzi wokół ciebie? .............................................................................................. ................................................................................................... To, co mogłoby sprawić, że wszystkie twoje życzenia przekształciłyby się w absolutną konieczność, stanowi właśnie doskonały www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 128 Droga do finansowej wolności powód, dla którego chcesz coś zrobić i musisz to zrobić. Pytaj siebie częściej „dlaczego?” zamiast „jak?”. Każdy człowiek, który osiągnął wielkie cele, koncentrował się w dziewięćdziesięciu procentach na pytaniu „dlaczego?”, a tylko w dziesięciu procentach na pytaniu „jak?”. Większość ludzi w dziewięćdziesięciu procentach skupia się na pytaniu „jak?” i tylko w dziesięciu na pytaniu „dlaczego?” i z tego powodu nigdy nie osiągają swoich celów. Chciałbym ci pogratulować, jeśli przeanalizowałeś ten rozdział i wykonałeś wszystkie ćwiczenia. Kosztowało cię to trochę pracy, ale położyłeś w ten sposób fundamenty pod własny dobrobyt. Wiesz teraz dokładniej, czego chcesz. To, co większość ludzi uznaje za cud, możesz zdobyć w ciągu siedmiu lat, bo masz władzę w swoim ręku, władzę nad swoją przyszłością. Masz precyzyjne wyobrażenie o tym, co musisz zrobić, aby być zamożnym. Zrobiłeś także pierwszy krok i stwierdziłeś, co naprawdę myślisz o pieniądzach. Zmieniłeś ewentualnie swoje przekonania, żeby pomogły ci w osiągnięciu celu. Wskazówki w pigułce ● Sytuacja, w jakiej znajdują się konkretni ludzie, jest dokładnym odbiciem ich przekonań. ● W gruncie rzeczy masz to, co uznajesz za dobre i odpowiednie dla siebie. ● Najlepszym przygotowaniem do życia w dobrobycie jest dobre samopoczucie, wynikające z faktu, że masz przy sobie gotówkę. ● Negatywne skojarzenia związane z posiadaniem majątku są zazwyczaj silniejsze niż pozytywne odczucia dotyczące finansowej wolności. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 5. Co naprawdę myślisz o pieniądzach? 129 ● Warunki materialne, w jakich się wychowałeś, wpłynęły na ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● twój stosunek do pieniędzy tak samo silnie jak rzeczy, które w późniejszym czasie słyszałeś lub zaobserwowałeś. Jeżeli chcesz efektywnie zmienić swoją sytuację finansową, to musisz zmienić swój negatywny stosunek do pieniędzy. Dążenie do zdobycia bogactwa bez uświadomienia sobie swoich przekonań lub niechęć do ich ewentualnej zmiany przypomina rzucanie słów na wiatr. Udzielając rad, ludzie co prawda wskazują ci drogę, ale także wyznaczają granicę. Rady są często ukrytymi usprawiedliwieniami własnej sytuacji. Nie szukaj rad w najbliższym otoczeniu, lecz tam, gdzie możesz uzyskać najlepsze wskazówki. Ważne jest, żebyś nabrał przekonań, które pozwolą ci zdobyć to, czego naprawdę pragniesz. Możesz każde przekonanie zmienić w ciągu trzydziestu minut. Każdy z nas zmienił kiedyś w przeszłości swoją opinię w jakiejś sprawie. To, co wówczas dokonało się podświadomie czy przypadkowo, teraz możesz wywołać celowo. Decydujące kryterium w dochodzeniu do określonych przekonań zawiera się w pytaniu: Czy jest mi ono pomocne w drodze do celu? Jeżeli w sprawach finansowych układa ci się inaczej, niż byś chciał, zastanów się najpierw nad tym, jakie przekonania mają wpływ na twoje postępowanie. Osiągnięcie celów w sprawach finansowych wymaga niezachwianego przekonania o tym, że: 1. Ja muszę coś zmienić. 2. Coś musi się zmienić. 3. Mogę coś zmienić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 130 Droga do finansowej wolności ● Aby pewne sprawy stały się dla nas „koniecznością”, potrzebna jest spotęgowana siła oddziaływania. Nasze postępowanie będzie podyktowane dążeniem do uniknięcia bólu i do przeżywania radości. ● Efekt dźwigni – spotęgowane uczucie, spowodowane silną presją – możesz wywołać sztucznie. W tym celu skojarz sobie ból z faktem, że nie osiągnąłeś swojego celu, i radość ze świadomością, że ci się powiodło. ● Ludzie, którym udało się osiągnąć postawione cele, koncentrowali się co najmniej w dziewięćdziesięciu procentach na pytaniu „dlaczego?”, a tylko w dziesięciu procentach na pytaniu „jak?”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 JAK DOROBIĆ SIĘ PIERWSZEGO MILIONA – PRAKTYCZNY PODRĘCZNIK www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. DŁUGI Nigdy nie akceptuj doraźnego rozwiązania dla długotrwałego problemu. DANIEL S. PEÑA, DEALS AND ACQUISITIONS Z aciąganie długów jest obecnie dla wielu ludzi sprawą oczywistą. Na cztery rodziny w Niemczech aż trzy mają długi konsumpcyjne. A dlaczego? Kto chce spędzić życie, ciesząc się opinią sknery? Po ukończeniu przeze mnie studiów upłynął mniej więcej rok, jak zadłużyłem się na sumę 75 000 marek. Za nic nie chciałem być taki jak mój ojciec. Kiedy coś kupował, wyjmował z kieszeni swój notesik i zapisywał ostro zatemperowanym ołówkiem: „Bodo, lody, 0,40, 3.08.1968”, tak że każdy mógł to widzieć. Jaka kompromitacja! Nie, w moim wypadku coś takiego było nie do pomyślenia. Najczęściej miałem przy sobie tyle gotówki, że byłem w stanie zaprosić moich kolegów na drinka do restauracji. Potrzebowałem dużego samochodu, musiałem się w końcu jakoś prezentować. Poza tym trzeba było wyrabiać koszty ze względu na podatki. Do tego jeszcze ten wspaniały wynalazek w postaci kart kredytowych! Sam nie musiałem nigdy płacić. Robili to chłopcy z firmy kredytowej, przynajmniej na początku... Później usłyszałem: „Człowiek sukcesu podróżuje pierwszą klasą”. Więc jeździłem pierwszą klasą. Nigdy nie piłem taniego szampana – zawsze musiał być oryginalny – a jeśli chodzi o mięso, jadłem tylko cielęcinę. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 134 Droga do finansowej wolności Chciałem koniecznie czuć się i żyć jak człowiek zamożny, a takim siebie widziałem w przyszłości. Wkrótce jednak zaczęła do mnie wracać moja przeszłość w postaci rachunków, ponagleń i rosnących rat długu. Ponieważ miałem dobrą pracę i niezłe zarobki, udawało mi się co jakiś czas otrzymywać nowy kredyt. Zacząłem przerzucać pieniądze, to znaczy brałem nowy kredyt po to, żeby spłacić stary. W ten sposób powoli, ale systematycznie, wpadałem coraz bardziej w wir ciągnący mnie do dołu. Nie wiem, jak wygląda twoja sytuacja finansowa. Być może rozdział, który właśnie czytasz, jest dla ciebie ostatnią deską ratunku. Być może w ogóle nie masz długów konsumpcyjnych; musisz jednak koniecznie przeczytać przynajmniej sześć stronic tego rozdziału. Możliwe, że masz co prawda długi, ale nie tak wysokie, żeby cię to przerażało. Gdyby nawet tak było, przeczytaj do końca ten rozdział. Jest bardzo prawdopodobne, że zmienisz swoją opinię zgodnie z zasadą: najtrudniejszy jest początek, potem już jakoś wszystko się toczy... Długi głupie i inteligentne Długi długom nierówne. Uzyskując pożyczkę na hipotekę domu, zaciągasz dług hipoteczny, czyli obciążasz tę nieruchomość długami. Jest to specyficzna sytuacja. Poza tym pieniądze można pożyczać tylko dla siebie i dla swojej firmy. Moim zdaniem zaciąganie długów konsumpcyjnych jest niesamowicie niebezpieczne. Meble, nowy samochód, urlop w Hiszpanii, zestaw hi-fi, telewizor Sony z szerokim ekranem, komórka (do użytku osobistego) to tylko kilka klasycznych przykładów, które często są powodem zaciągania długów konsumpcyjnych. Wielu młodych ludzi uważa, że mieszkanie, do którego się wprowadzają, musi być natychmiast kompletnie wyposażone i dlatego się zadłużają. Namawiam do poniechania takich zamiarów. Przypomnij sobie: „To, czego bardzo pragniemy, niekoniecznie jest www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 135 tym, czego potrzebujemy”. Zupełnie inaczej ma się sprawa, jeżeli starasz się stworzyć warunki rozwoju swojej firmie. W dzisiejszych czasach rozkwit firmy jest uzależniony od dwóch podstawowych filarów: innych ludzi (IL) i pieniędzy innych ludzi (PIL). Spróbujmy jednak prześledzić korzyści płynące z zaciągania długów konsumpcyjnych oraz związane z tymi długami szkody i straty. Najpierw zajmijmy się korzyściami: Korzyści nie ma. Powiedzmy sobie wyraźnie. Długi konsumpcyjne są głupie, destruktywne, niemotywacyjne. Poza tym długi osłabiają wszelką skłonność do działania i często prowadzą do sytuacji bez wyjścia (błędne koło). Dlaczego? Mamy dwie możliwości wykorzystania naszej energii: możemy skoncentrować się na działaniach związanych z planem perspektywicznym albo na rozwiązaniach doraźnych. Doraźne, krótkotrwałe rozwiązania w rzeczywistości prowadzą do oddalania się od naszych dalekosiężnych celów. Dążymy do dobrobytu, to on jest naszym dalekim celem. Jeżeli weźmiemy kredyty po to, żeby rozkoszować się dobrobytem już dzisiaj, „okradamy” sami naszą motywację. Wkrótce stwierdzimy, że drepczemy w miejscu. Pieniądze są policzalne. I jeśli zliczymy nasze całkowite mienie i wyjdzie nam, że mamy mniej niż zero, to nasuwa się pytanie: Po co właściwie pracujemy? Poza tym niszczymy naszą własną motywację, gdyż wypłacamy sobie już dzisiaj nagrodę za pracę w przyszłości. I tak naprawdę wiemy, albo przynajmniej przeczuwamy, że długi konsumpcyjne są „niedobre”. Jeżeli świadomie działamy przeciwko naszemu głosowi rozsądku, tracimy w efekcie pewność siebie, a przecież im mniejsza pewność siebie, tym mniejsza motywacja do działania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 136 Droga do finansowej wolności Wiara w to, że w przyszłości nasza sytuacja się polepszy, jest w dużym stopniu źródłem argumentów motywacyjnych. Polepszenie bywa możliwe tylko pod warunkiem, że zastosujemy w swych planach rozwiązanie prowadzące do trwałych zmian. Wchodzimy wówczas w rolę ekspertów. Lecz jeśli kogoś gnębią długi konsumpcyjne, to nie ma ani czasu, ani motywacji, żeby taki plan wprowadzić w życie. Zamiast tego musi ciągle robić rzeczy, które są nieważne – dlatego, że stały się pilne. Ten, kto bierze kredyt, kupuje dzisiaj, chcąc spłacić długi przyszłymi zarobkami. Lecz przyszłe zarobki to sprawa niepewna – mogą zajść nieprzewidziane okoliczności. Wszyscy wiemy, że urzędnicy bankowi robią się bardzo nerwowi, jeżeli nie możemy nagle płacić naszych rat z powodu nieprzewidzianych okoliczności. Nerwowi urzędnicy pozbawiają nas motywacji i chęci do życia. Z całą pewnością można powiedzieć, że zaciąganie długów konsumpcyjnych jest co najmniej niemądrym posunięciem. Dlaczego więc są one dzisiaj tak popularne? Jak powstają długi? Przede wszystkim musisz mieć świadomość, że sytuację, w której się znalazłeś, stworzyłeś sam, bo miałeś albo masz nieprawidłowe przekonanie. Jest rzeczą naturalną, że robimy wszystko, by nie przeżywać rozczarowania i czuć się radośnie. Długi zaciągamy z reguły dlatego, że staramy się uniknąć jakiegoś rozczarowania. Na przykład nie możemy sobie na coś pozwolić i musimy zrezygnować z jakiejś rzeczy, a rezygnacja zawsze wiąże się z rozczarowaniem. Z drugiej strony wiemy, że radość sprawiłoby nam kupienie pięknej sukienki albo zapewnienie sobie atrakcyjnego urlopu. Nasz umysł reaguje zawsze silniej na rzeczy aktualne i bezpośrednie. Dla niego nie jest tak ważne to, że możemy wpaść w kłopoty. Popycha nas w stronę natychmiastowej radości. Ludzie rozwinęli co prawda www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 137 zdolność strategicznego planowania i analizy, a jednak lęk przed rozczarowaniem i pragnienie przeżycia radości jest o wiele silniejsze niż jakiekolwiek programy analityczne. Wszyscy wiemy, że rozczarowanie wynikające z kompletnego zadłużenia sprawia nam o wiele większy ból niż ten, który przeżywamy w związku z koniecznością rezygnacji z jakiejś chwilowej przyjemności. Jakież to mądre... Niestety długi nie są efektem rozsądku, a ludzie popadają w nie już od czterech tysięcy lat. Żeby zrozumieć, jak bardzo nasze działania są uzależnione od „programu” teraz-przeżyć-przyjemność-i-uniknąć-rozczarowania, chciałbym odwołać się do przykładu mieszkańców starożytnego Babilonu. Oni również mogli robić długi konsumpcyjne. Udawali się w tym celu do „wypożyczaczy” pieniędzy – poprzedników współczesnych bankierów. Wypożyczacze zadawali im pytanie, które znamy z dzisiejszych rozmów z pracownikami banków: „Czy ma pan zabezpieczenie?”. Mieszkaniec Babilonu mógł jednak – obok gwarancji powszechnych także dzisiaj – zaoferować w zamian coś jeszcze, a mianowicie samego siebie. Dzięki temu wypożyczanie pieniędzy rozwijało się w zawrotnym tempie. Każdy był godny kredytu, bo każdy miał siebie do zaoferowania. Jeżeli mieszkaniec Babilonu nie był w stanie spłacić długu, sprzedawano go jako niewolnika. Należność egzekwowano za pomocą licytacji. Tak jak dzisiaj licytuje się dobra dłużnika, tak wówczas sprzedawano człowieka. Dziewięciu z dziesięciu niewolników lądowało „pod murem”. Według opisów historyków, na przykład Greka Herodota, mury Babilonu należały do siedmiu cudów świata antycznego. Postawione przez Nabuchodonozora, wznosiły się na wysokość ponad pięćdziesięciu metrów, ich długość przekraczała osiemnaście kilometrów i były tak szerokie, że mieściło się na nich sześć osób jadących obok siebie konno. Mury te budowali niewolnicy! Była to praca katorżnicza, w bezlitosnym upale. W tych warunkach przeżywali przeciętnie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 138 Droga do finansowej wolności najwyżej trzy lata. Kiedy z wyczerpania padali na ziemię, byli biczowani przez nadzorcę, a gdy nie mogli się już podnieść, spychano ich z drogi i rozbijali się na skałach. W nocy zwłoki usuwano. To wszystko działo się na oczach mieszkańców Babilonu. Widok pracujących niewolników stanowił dla nich codzienną rzeczywistość... wydawać by się mogło: przerażającą rzeczywistość. A mimo to prawie dwie trzecie ludzi, którzy znaleźli się „pod murem”, stanowili mieszkańcy Babilonu. Stracili swą wolność przez pieniądze. Można w tym miejscu zapytać: Jak człowiek mógł być tak głupi, że brał na siebie takie ryzyko? Jak mógł się zadłużyć, oferując samego siebie jako gwarancję, kiedy miał przecież ciągle przed oczyma to, co mu rzeczywiście groziło? Odpowiedź brzmi: Umysł domaga się przeżywania radości zawsze teraz i akurat teraz chce uniknąć rozczarowania lub bólu. To, że mieszkańcom Babilonu groziła utrata wolności i całkowite uzależnienie, okazywało się mniej ważne niż chwilowa rezygnacja z czegoś w teraźniejszości. Nasze analityczne rozumowanie w tej kwestii niewiele pomaga. Stwierdzenie: „Potrafię dobrze przewidzieć, co będzie później, i dlatego mogę i muszę unikać nadmiernego zadłużenia” nie funkcjonowało w antycznej Babilonii, a tym bardziej nie funkcjonuje dzisiaj. Co prawda nie ponosimy takich konsekwencji jak nasi starożytni przodkowie, lecz jakże często tak jak oni jesteśmy przyparci do muru. Jak zapobiegać długom? Oprócz Babilończyków, którzy się zadłużali, byli także Babilończycy, którzy nie szli do „wypożyczaczy” i potrafili świetnie obchodzić się z pieniędzmi. Ludzie ci osiągnęli swój osobisty dobrobyt i przyczynili się prawdopodobnie do tego, że Babilon, stolica Babilonii, stał się najbogatszym miastem, jakie kiedykolwiek istniało. Jaka była między nimi różnica? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 139 Istnieją ludzie obdarzeni nieprzeciętnymi zdolnościami, a mimo to finansowo zrujnowani; istnieją także ludzie nie mający szczególnych uzdolnień i choć dziesięć lat wcześniej zaczynali od zera, potrafili dorobić się majątku. I jednym, i drugim podświadomość podpowiada to samo: teraz przeżyć przyjemność i uniknąć rozczarowania. Różnica polega na sposobie definiowania bólu psychicznego i radości, a to z kolei jest uzależnione od systemu przekonań, decydującego o tym, kiedy odczuwamy ból, a kiedy radość. Znam ludzi, którzy nie zawiązaliby krawata innego niż z naturalnego jedwabiu. Ale to nie wszystko – musi jeszcze pochodzić z kolekcji znanego projektanta mody i kosztować przynajmniej osiemdziesiąt dziewięć marek. Gdyby musieli nosić poliestrowy krawat z C & A i zdarzyłoby się, że wiatr odwróciłby go tak, iż każdy mógłby dostrzec etykietkę ze znakiem firmowym, to byłoby dla nich prawdziwą torturą. Znam także innych ludzi, którym zrobiłoby się słabo, gdyby musieli zapłacić osiemdziesiąt dziewięć marek za krawat. Ci ludzie cieszą się, kiedy mogą coś zaoszczędzić. Widzimy więc, że nasz system wartości decyduje o tym, kiedy odczuwamy radość, a kiedy ból. Nie kierujemy się logicznym rozumowaniem i ewentualnymi postanowieniami. To nasz system wartości, nasze przekonania decydują o tym, jak postępujemy w kwestiach finansowych. Zmieniając nasze przekonania, zmieniamy także naszą sytuację finansową. Zadaj sobie następujące pytanie: Dlaczego zasłużyłem na to, żeby mieć dużo pieniędzy? .............................................................................................. ................................................................................................... Uzmysłów sobie, jak do tego doszło, że popadłeś w długi. Oto kilka pytań, które mogą ci w tym pomóc: www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 140 Droga do finansowej wolności ● Na jakie straty się narażę, jeśli przestanę zaciągać długi? (Gdyby straty nie wchodziły w grę, nie miałbyś długów). Być może stracisz niezależność osobistą, swobodę w podejmowaniu decyzji, opinię człowieka, „któremu się powiodło”, możliwe, że będziesz musiał ograniczyć swoje potrzeby, wydatki, znajomości... ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● Jakie będę miał korzyści z tego, że spłacę długi? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● Jakie dalsze pomyślne dla mnie rzeczy mogą wypływać z tych korzyści? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● Jakie przekonania doprowadziły do tego, że zaciągnąłem długi? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● Z jakimi ujemnymi konsekwencjami muszę się liczyć, jeżeli pozostanę zadłużony? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ● Na co się decyduję? ...... .................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wróć teraz do ćwiczeń w rozdziale piątym i zweryfikuj swoje przekonania. Jesteś twórcą własnego życia, a nie niewolnikiem nieprzemyślanych przekonań. Trzynaście praktycznych wskazówek dotyczących pozbycia się długów 1. Wszystkie swoje działania staraj się podporządkować dalekiemu celowi. Zastanów się nad tym, czy to, co myślisz, mówisz i czujesz, przyczynia się do osiągnięcia tego celu. 2. Zmień przekonania. Bez tego stosowanie praktycznych wskazówek znaczy tyle, co plucie pod wiatr. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 141 3. Nie pozwól sobie na stwierdzenie: „Taka suma nie ma przecież znaczenia”. Odtąd liczy się każda złotówka. 4. Wypisz swoje wszystkie wydatki. Wiem, że jest to trochę męczące, ale zapewniam cię, że się opłaca. Kieruj się planem budżetowym, jeśli nawet sprawia ci to trudności. 5. Zniszcz swoje karty kredytowe, którymi możesz płacić w sklepach. Zostaw sobie tylko kartę do bankomatu. Zrób to natychmiast! Nowe karty płatnicze wyrób sobie dopiero wtedy, kiedy będziesz miał 100 000 na rachunku bieżącym. 6. Zrezygnuj z kredytu dyspozycyjnego i weź zwyczajny kredyt. Odsetki są tańsze i możesz spłacać go od razu. 7. Zrób listę wpływów, które powinieneś otrzymać. Osobiście wyegzekwuj należności od swoich dłużników. Zaproponuj im płacenie w ratach. Podziękuj serdecznie za każdą uiszczoną ratę długu. 8. Porozmawiaj ze swoimi wierzycielami. Ukrywanie się spowoduje tylko nieporozumienia i kłopoty. Jeżeli jednak będziesz z nimi rozmawiał otwarcie, większość z nich zgodzi się rozłożyć spłaty. 9. Zaproponuj maksymalnie połowę tej sumy, którą masz miesięcznie do dyspozycji. Zrób to po pierwsze dlatego, że chcesz od razu zacząć oszczędzać, a po drugie dlatego, że musisz zawsze być w stanie wykonać zobowiązania płatnicze. 10. Dokładnie przemyśl każdy wydatek. Zanim wydasz pieniądze, zastanów się, czy jest to rzeczywiście konieczne. 11. Poszukaj dodatkowych źródeł zarobkowania. 12. Ustal sobie maksymalną sumę, jaką będziesz mógł wydać w miesiącu, i określ minimalny dochód miesięczny. 13. Rozwijaj w sobie potrzebę szybkiego działania. Zrób symulację stanu wielkiego niebezpieczeństwa. Działaj tak sprawnie, jak to tylko możliwe. Przecież zmieniłeś już swoje przekonania i zniszczyłeś swoje karty kredytowe... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 142 Droga do finansowej wolności Metody obchodzenia się z długami Najlepszą metodą pozbycia się długów jest ich spłacenie. Najczęściej jednak nie udaje się zrobić tego od razu. Dlatego postaram się teraz sformułować kilka rad, które pomogą każdemu żyć szczęśliwie mimo zadłużenia. Twój stosunek do długów Zdążyłeś już poznać mój stosunek do problemów i wiesz, że problemy mają także swoją dobrą stronę. Stanęliśmy wobec konieczności zmiany sytuacji i jednoczesnego dalszego rozwoju. Zadaję ci następujące pytania: Co dobrego może wynikać z faktu, że masz długi? Co musisz teraz zrobić, czego być może w innej sytuacji nigdy byś nie uczynił? Jakich ludzi powinieneś poznać? Jakie korzyści możesz mieć z nowych przekonań? Jak sprawić, żeby presja finansowa, wywierana na ciebie, stała się pozytywną siłą napędową? .............................................................................................. ................................................................................................... Twój stosunek do samego siebie W swojej pracy poradnianej niejednokrotnie jestem świadkiem tego, jak zadłużeni ludzie rujnują się psychicznie ciągłymi zarzutami, które sami sobie stawiają. To, że masz długi, nie oznacza wcale, że jesteś niedołęgą. Nie oceniaj siebie wyłącznie przez pryzmat pieniędzy. Pamiętaj, że jesteś człowiekiem, a nie banknotem. Jesteś wartościowym człowiekiem i masz wiele pozytywnych cech. Na dobrze prowadzonym kursie menedżerskim możesz się dowiedzieć, że powinieneś możliwie rzadko krytykować swoich współpracowników. Jeżeli jest to jednak naprawdę konieczne, zrób to według pewnych zasad. Zanim kogoś skrytykujesz, usiądź i napisz na kartce dziesięć cenionych przez ciebie cech charakteru tego człowieka. Poza tym naucz się oddzielać wydarzenie od osoby i nie zakładaj od razu, że popełniła błąd. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 143 A teraz podaj choć jeden powód, dla którego powinniśmy samych siebie potraktować gorzej niż traktujemy innych. Wielu ludzi burzy swój spokój nadmiernie surową samokrytyką; wykańczają się psychicznie. Dlatego proponuję ci prosty sposób: jeżeli w przyszłości będziesz chciał się ze sobą rozprawić, powiedz głośno „Stop!”. Weź do ręki swój dziennik sukcesów i wylicz dziesięć cech, które uznajesz za najbardziej cenne w swoim charakterze. Uświadom sobie, że to twoje przekonania są przyczyną sytuacji, w której się znalazłeś. A przekonania możesz przecież zmienić. Nie zrzucaj winy na innych W pewnych okolicznościach jesteśmy skłonni do tego, żeby zrzucać winę na innych ludzi. Pamiętaj, że obciążając kogoś winą, oddajesz mu władzę. A przecież to ty potrzebujesz jak najwięcej siły i musisz mieć władzę. Kiedy ja sam to sobie uświadomiłem, mogłem szybko spłacić długi. Przedtem oskarżałem moją firmę, moich klientów, którzy zalegali z płatnościami, politykę podatkową państwa... Prawdą jednak było, że sam się do tej sytuacji doprowadziłem i tylko ja sam musiałem sobie z nią poradzić. Uświadomienie sobie tej prostej prawdy wyzwala wiele energii, która powinna pobudzić działania mające na celu likwidację zadłużenia. Nie warto jej marnować na obwinianie się. Nie obawiaj się! Strach może działać paraliżująco. Czego miałbyś się bać? Gdyby nawet doszło do katastrofy, to i w niej możesz się dopatrzyć pewnych dobrych stron. Wyobraź sobie najgorsze rzeczy, jakie mogą ci się przytrafić. Jakiekolwiek by były, życie musi toczyć się dalej, nieprawdaż? Wczucie się w taką sytuację nie jest łatwe. Jeśli jednak to ci się uda, przeżyjesz coś niesamowicie wyzwalającego. Przestaniesz się martwić. Zrozumiesz, że katastrofa oznacza jedynie kres minionego czasu. Niszczy to, co było, lecz umożliwia jednocześnie początek czegoś nowego... Katastrofa ma więc także swoją www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 144 Droga do finansowej wolności dobrą stronę, jeżeli ją odkryjesz. Jest nią okazja do rozpoczęcia nowego życia. I rzeczywiście, większość finansowych sukcesów poprzedzały katastrofy. Nie słuchaj innych Jakże często po wysłuchaniu rad moi rozmówcy mówią: „Co powiedzą na to moi sąsiedzi?” (jeżeli na przykład chodzi o sprzedaż nowego samochodu w celu spłacenia długów). „Co za kompromitacja! Moi rodzice dostaną ze zmartwienia zawału...”. Pamiętaj, że to, jak oceniają cię inni, jedynie w małym stopniu powinno zależeć od twojej sytuacji finansowej. Z przyjaciół, którzy tylko wtedy cię akceptują, kiedy masz pieniądze, możesz od razu zrezygnować. A jeżeli ktoś ze zmartwienia chce umrzeć, to jest to jego wolna decyzja. Nie uzależniaj swojego dobrego samopoczucia od zdania innych ludzi. Unikaj współczucia Nie okazuj nigdy swoich wątpliwości. Nie rozmawiaj z nikim o zaciągniętych długach. Wielu ludzi opowiada o swojej beznadziejnej sytuacji pod pretekstem szukania pomocy. Pomoc nie przychodzi jednak do tych, którzy jej potrzebują, lecz do tych, którzy na nią zasłużyli. Jeżeli będziesz opowiadał o swoich problemach, otrzymasz w zamian w najlepszym wypadku współczucie. Ten, kto budzi współczucie, często pragnie go jeszcze więcej i zasypuje innych swoimi troskami, wzbudzając litość. Po to, żeby otoczenie patrzyło na ciebie współczująco, musisz w dalszym ciągu tkwić w swojej fatalnej sytuacji. W przeciwnym razie nie miałbyś o czym opowiadać. Lubimy czuć sympatię innych ludzi, ale nie wolno nam dopuścić do tego, aby wyrażała się ona w postaci współczucia. Powinno nam zależeć na tym, żeby wzbudzać czyjś respekt. Potrzebujemy osobowości zwycięzcy. Zwycięzcy przyciągają okazje. Zwycięzcy nie ujawniają wątpliwości. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 145 Zawsze miej gotówkę – nawet jeśli oficjalnie nią nie dysponujesz Wyobraź sobie pana Staszka Strasznedługi. Jest zadłużony na 325 000 marek i nie ma żadnych własnych pieniędzy! Nie ma także do kogo zwrócić się z prośbą o pożyczkę. Jego przyjaciele zaryglowują drzwi, kiedy wchodzi na klatkę schodową, w bankach włącza się automatycznie alarm, gdy kamera łapie jego twarz. Musi jednak płacić czynsz. Nie ma już żadnych kart kredytowych i od przyszłego tygodnia będzie miał problem z zapłaceniem za jedzenie. Telekomunikacja grozi mu wyłączeniem telefonu, jeżeli w ciągu siedmiu dni nie ureguluje niezapłaconych rachunków. Podobne zapowiedzi płyną ze strony ciepłowni i elektrowni. Nie ma już pieniędzy na benzynę, żeby gdzieś wyjechać. Osiemdziesiąt procent problemów pana Strasznedługi nie bierze się z faktu, że jest zadłużony na 325 000 marek, lecz z tego, że nie ma 10 000 marek w gotówce. Nie chcę przez to powiedzieć, że mając 325 000 marek długów, można spokojnie spać. Ale Staszek Strasznedługi musi zużyć osiemdziesiąt procent swej energii tylko dlatego, że nie ma 10 000 marek. Przez to nie może się skoncentrować na tym, co w jego sytuacji jest najważniejsze: na zapewnieniu sobie nowych źródeł dochodu. Dlatego tak ważna jest żelazna rezerwa w kwocie 10 000 marek, ulokowana w banku lub zamknięta w domowym sejfie. Pójdźmy jednak dalej! Wyobraź sobie, że Staszek Strasznedługi nie ma możliwości spłacenia tych 325 000 marek. Nie zadbał o to, aby oddzielić prywatne pieniądze od pieniędzy firmy i teraz jego sytuacja finansowa, zarówno osobista, jak i zawodowa, znalazła się w położeniu bez wyjścia. Pojawił się przed nim problem niewypłacalności. A jak zmieniłaby się sytuacja pana Strasznedługi, gdyby miał 50 000 w gotówce, o której nikt nie wie? Co prawda nie mógłby uniknąć ogłoszenia upadłości, ale miałby możliwość względnie spokojnego życia przez mniej więcej rok i opłacenia wszystkich ważnych www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 146 Droga do finansowej wolności osobistych rachunków. Ponadto mógłby w spokoju rozważyć jakieś rozwiązanie i zacząć nowy biznes. Czy zastanawiałeś się kiedyś nad tym, dlaczego bogaci ludzie plajtują, tracą wszystko i mimo to zachowują swój standard życiowy? Mocne sugestie Miej zawsze przynajmniej 50 000 marek w swoim sejfie. ● Żelazna rezerwa pozwoli ci rozwiązać osiemdziesiąt ● ● ● ● procent pilnych problemów. To nie wysokość długów jest powodem zmartwień, ale nagłe „małe problemy”. Gotówka w sejfie to rezerwa na wszelki wypadek. Oznacza to, że możesz z niej skorzystać po ogłoszeniu upadłości lub ujawnieniu stanu majątku. Wcześniej musisz tak postępować, jakby tych pieniędzy w ogóle nie było. Żelazna rezerwa pozwala w każdej chwili zacząć wszystko od początku. Odłożone 50 000 marek pomoże ci zachować pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa. Musisz zastosować tę strategię. Jest ona ogromnie ważna i dla ciebie, i dla twojej rodziny. Zastanów się dobrze nad datą ogłoszenia upadłości Jeżeli bankructwo jest nieuniknione, to trzeba mądrze wybrać termin jego ogłoszenia. Najlepiej skorzystać z porady prawnej. Dowiesz się wówczas, czy warto, abyś o swoją firmę walczył. Wyciągnięcie taczki z głębokiego bagna jest często dużo trudniejsze niż rozejrzenie się za nową taczką i nie przynosi satysfakcji. Wybór odpowiedniego momentu to niezwykle ważna sprawa. „Za pięć dwunasta” okazuje się często o wiele lepszą chwilą niż „punktualnie o dwunastej”. Decyzje takie są ciężkie, gdyż sprawa www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 147 dotyczy twojego „najukochańszego dziecka”. Prawdopodobnie związałeś się ze swoją firmą uczuciowo i poświęciłeś jej wiele czasu, sił, energii i pieniędzy. Poza tym odznaczasz się na pewno optymizmem, ważną cechą biznesmena. Pamiętaj jednak o prawie serii. Jeżeli coś się przez dłuższy czas pogarszało, to mało prawdopodobne, że się nagle znacznie polepszy, chyba że zdecydujesz się na diametralne zmiany i pójdziesz nową drogą. Poradź się koniecznie w tej sprawie fachowca. Przestrzegaj reguły 50/50 Nie wydawaj nigdy więcej niż pięćdziesiąt procent pieniędzy, które dostajesz na to, żeby spłacić długi. Jeżeli więc zarabiasz 6000 marek i potrzebujesz na życie 5000, to pozostaje ci 1000 marek. Połowę, czyli 500 marek, przeznaczysz na spłatę długu, a pozostałe 500 marek zaoszczędzisz (nikt nie może o tym wiedzieć). Prawdopodobnie twoi rodzice i doradcy dawali ci inne rady. Ale zastanów się nad tym. Jak motywujący może być cel, którym jest uporanie się z długami? Myślisz zapewne, że raz na zawsze pozbędziesz się ciężaru. To rzeczywiście przyjemne uczucie, tyle że krótkotrwałe. Uświadamiasz sobie nagle, że nie masz nic, że zaczynasz od zera. Dlatego zero nie może być celem, a pozbycie się długów nie stwarza wizji przyszłości, wizji, która rozwija fantazję i pobudza zapał. Twoim celem musi być zaoszczędzenie pierwszych pieniędzy: 10 000, 50 000, 100 000... Staraj się od razu myśleć o dobrobycie i zacznij natychmiast oszczędzać. Postaw sobie cele, które dostarczą ci argumentów motywacyjnych. Po tym, jak zrozumiałem znaczenie zasady 50/50, zmieniła się diametralnie moja tożsamość: mogłem natychmiast zacząć oszczędzać, nie musiałem czekać, aż dojdę do zera. Ty także możesz zacząć od razu. Nieważne, jak bardzo jesteś zadłużony, zacznij oszczędzać już teraz. Będziesz potrzebował tylko trochę więcej czasu niż gdybyś oszczędzał, nie mając długów. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 148 Droga do finansowej wolności Dokładnie rzecz biorąc, potrwa to dwa razy dłużej. Musisz się więc postarać o zwiększenie zarobków, żeby pięćdziesiąt procent, które zaoszczędzisz, miało wartość kwoty stanowiącej sto procent, gdybyś nie musiał spłacać długu. Mocne sugestie Z pieniędzy, które stanowią nadwyżkę w twoim budżecie, tylko pięćdziesiąt procent przeznacz na spłatę długu, a resztę traktuj jako nienaruszalne oszczędności. ● Postępując zgodnie z tą zasadą, natychmiast zaczynasz budować swój dobrobyt. ● Stawiasz sobie cele, które stanowią doskonałą motywację: powiększasz swój dobrobyt i jednocześnie zmniejszasz długi. ● Nabierasz pewności siebie, gdyż masz rezerwę w gotówce. ● W razie niespodziewanych okoliczności wiesz, że masz pieniądze. I to jest ważne, gdyż człowiek zadłużony może mieć kłopoty z uzyskaniem kredytu potrzebnego w nagłych wypadkach. Udowodnij, że jesteś człowiekiem zdyscyplinowanym Przystępując do spłacania długów, postępowałem następująco. Najpierw porozmawiałem ze wszystkimi wierzycielami. Poinformowałem ich o mojej sytuacji i zapewniłem, że dostaną wszystkie swoje pieniądze tak szybko, jak to tylko będzie możliwe. Poprosiłem ich jednak, żeby przesunęli mi termin spłaty o trzy miesiące. Wszyscy z wyjątkiem jednej instytucji wyrazili zgodę. Pozwoliło mi to dość szybko odłożyć pewną rezerwę pieniędzy. Moje samopoczucie natychmiast się poprawiło – zaczynałem się czuć zamożny. Chciałem się jednak dowiedzieć, czy mam silną wolę i potrafię być www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 149 zdyscyplinowany. Postanowiłem wydawać najwyżej 5 marek dziennie, oczywiście poza opłatami stałymi (mieszkanie, telefon, samochód, ubezpieczenia). Musiałem za pięć marek się wyżywić i musiało mi to wystarczyć na inne codzienne wydatki. Wcześniej uważałem, że wolność oznacza możliwość wyboru tego, co chcę robić. Według mojej nowej definicji wolność to silna wola, dzięki której potrafię być tak zdyscyplinowany, że jestem w stanie zrobić to, co sobie postanowiłem. Do sformułowania tej definicji zainspirowały mnie dzieje mieszkańców Babilonii, tych, którzy mieli dość silnej woli, aby nie korzystać z pomocy „wypożyczaczy pieniędzy”, i doszli do majątku. Starzy Babilończycy powtarzali: „Jak możesz nazywać siebie wolnym człowiekiem, jeżeli twoja słabość doprowadziła cię do takiej sytuacji? Jesteś kawałkiem gliny, która może być formowana przez każdego człowieka i każde życzenie, czy kawałkiem brązu, który jest silny i nie da się zgnieść?”. O moim programie „5 marek” można powiedzieć wszystko poza tym, że był łatwy. Mogłem jednak wkrótce odczuwać dumę z własnej konsekwencji. Jeździłem w tym czasie fordem fiestą. Drzwi po stronie kierowcy nie miały klamki, ponieważ otarłem się samochodem o płot. Nie mogłem z tego powodu otworzyć drzwi po stronie kierowcy. Musiałem więc jak wiewiórka wchodzić do samochodu drugimi drzwiami (wiewiórka jest delikatnym określeniem, jeżeli uwzględnimy to, że ważyłem wtedy dziewięćdziesiąt sześć kilogramów...). Bałem się wtedy zawsze, że ktoś z moich klientów mógłby mnie w tej sytuacji podejrzeć i jego zaufanie do mnie zostałoby porządnie zachwiane. Czy możesz sobie wyobrazić, że naprawdę miałem straszną chęć wydać 180 marek i kupić sobie nową klamkę? Czy możesz sobie wyobrazić, jak bardzo pragnąłem zakwalifikować ten wydatek jako absolutnie konieczny? Nie pasowało to jednak do mojego programu „5 marek”. Parkowałem więc moją fiestę zawsze tak blisko www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 150 Droga do finansowej wolności ściany budynku albo innego samochodu, żeby każdemu się wydawało, że muszę wsiadać do auta innymi drzwiami. Wytrzymałem tak osiem miesięcy. W tym czasie zdążyłem zgromadzić pierwszą rezerwę gotówki i spłacić długi. Przede wszystkim jednak zwiększyła się moja pewność siebie. Wiem teraz, że stać mnie na takie zdyscyplinowanie, żeby trwać niezłomnie we wszystkich swoich postanowieniach. Zanim zacząłem swój program „5 marek”, byłem raczej niezdyscyplinowany. Nie wiedziałem, że zdyscyplinowanie (silna wola) czyni człowieka wolnym (przekonanie). Wydawało mi się, że dyscyplina wewnętrzna to cecha ludzi mało pomysłowych. Przecież „prześlizgnąłem się” jakoś przez szkołę i otrzymałem lepsze oceny niż wielu innych, zdyscyplinowanych uczniów. Dzisiaj wiem, że nie dlatego zdałem dobrze maturę, że nie byłem zdyscyplinowany, lecz mimo to. Pozwól, że opowiem teraz, jak rozwinąłem w sobie dyscyplinę wewnętrzną i zmieniłem stosunek do tej cechy charakteru. Któregoś dnia poszedłem razem z moim mentorem do kuchni po kawę. Nagle wziął on do ręki dzbanek z kawą i zaczął ją po prostu wylewać na podłogę. Odskoczyłem, żeby mnie nie pochlapał, i głośno zaprotestowałem: „Co pan robi, nie ma pan przecież filiżanki!”. Tak jakby to było coś normalnego, w dalszym ciągu wylewał kawę na podłogę. Kiedy zupełnie skonsternowany popatrzyłem na niego, powiedział do mnie bardzo powoli i dobitnie: „Widzi pan, panie Schäfer, ta kawa to pańskie talenty, które marnują się, leżąc na podłodze. Bez filiżanki kawa jest nic niewarta, nawet jeśli ma pan jej bardzo dużo. Bez dyscypliny pańskie talenty są nic niewarte!”. Czy domyślasz się, do czego chciał doprowadzić mój mentor? Chciał zmienić w sposób bardzo przekonujący mój stosunek do dyscypliny. Gdy czyściłem podłogę w kuchni, po raz pierwszy w życiu dostrzegłem w dyscyplinie wewnętrznej dźwignię moich talentów. Dyscyplina jest siłą, która ukierunkowuje nasz nieskończony potencjał. Bez dyscypliny wewnętrznej każdy talent się marnuje. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 151 Co robić, kiedy nie masz szans na spłacenie długów? Zastanów się dokładnie nad terminem ogłoszenia upadłości albo ujawnienia stanu majątku. Pamiętaj: jeżeli masz dosyć gotówki (która do ciebie „nie należy”), żaden z tych problemów nie jest końcem świata. Wkrótce odzyskasz siły i będziesz mógł zaproponować ugodę. Jeżeli wierzyciel jest przekonany, że od ciebie już więcej nic nie wyciągnie, zadowala się niespodziewanie małymi sumami, według motta: „Lepiej odzyskać trzydzieści procent niż nic!”. Nie chciałbym nikogo zachęcać do ogłoszenia upadłości albo do ujawnienia stanu majątku, zależy mi jednak na tym, żeby pokazać, iż oba te wyjścia mogą być rozsądną alternatywą. Pamiętaj, że obrana strategia powinna być uzależniona od podstawowego celu (dalekiego). Uniknięcie ogłoszenia upadłości albo ujawnienia stanu majątku nie jest jednak żadnym celem. Mogłoby nim być na przykład zaoszczędzenie pierwszego miliona. Wyniki badań wskazują dobitnie, że poczucie winy spowodowane długami nie zawsze prowadzi do najlepszych decyzji strategicznych. Jeden z moich byłych kolegów zapożyczył się kiedyś na 175 000 marek. Jako człowiek honoru nie widział innej możliwości jak uczciwe spłacanie długu. Zaczął pracować w nadgodzinach, jego żona dodatkowo zatrudniła się jako sprzątaczka, chociaż pracowała ponadto jako nauczycielka języka – obok prowadzenia domu i wychowywania dwójki dzieci. Razem zarabiali 5600 marek netto. Z tej kwoty ponad 3100 marek miesięcznie przeznaczali na spłacanie długów. Samochód i urlop nie wchodziły w rachubę. Niestety od czasu do czasu pojawiały się niewielkie nieuregulowane rachunki z przeszłości i, jak to w życiu bywa, nieprzewidziane okoliczności. Przez to nie mogli uregulować wszystkich zobowiązań płatniczych, co z kolei powodowało utratę przyjaciół. Po siedmiu latach spotkałem się z tym znajomym ponownie i przeprowadziłem dla niego analizę jego finansów. Przypominam, że spłacał każdego miesiąca 3100 www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 152 Droga do finansowej wolności marek, co bardzo zmieniło jego życie. Na skutek niespokojnego snu schudł, a ciągłe kłopoty finansowe sprawiły, że popadł w depresję. W jego domu już prawie się nie śmiano. Jak myślisz, ile miał jeszcze długów? 171 000 marek! Największą część jego pieniędzy pochłonęły odsetki. Resztę zabrali wierzyciele i urząd finansowy. Gdyby zdecydował się na ujawnienie stanu majątku i po trzech latach zaproponował ugodę w wysokości 50 000 marek, to teraz byłby nie tylko bez długów, lecz dopracowałby się salda dodatniego w wysokości 50 000 marek. Gdyby w dalszym ciągu oszczędzał 3000 marek miesięcznie, miałby po siedmiu latach co najmniej 250 000 marek! Niestety postąpił tak, jak postąpił, i po tylu latach wyrzeczeń miał w dalszym ciągu zadłużenie w wysokości 170 000 marek. W końcu jednak dał się przekonać do ujawnienia stanu majątku swojemu bankowi. Postaw sobie teraz jeszcze większe cele Większość zadłużonych ludzi dochodzi do fatalnych w skutkach wniosków. Myślą, że w sytuacji, w jakiej się znaleźli, powinni się skoncentrować na minimalnych celach. Wyrzekają się w ten sposób swoich pragnień i grzebią swoje marzenia. Zaczynają słuchać tych, którzy mówią: „można też być zadowolonym, mając niewiele”, i starają się prowadzić skromne życie. Próbują wmówić sobie, że nie są stworzeni do życia w dobrobycie. Tłumaczą swoje postępowanie, odwołując się do przysłowia: „Kiedy jesteś szewcem, nie chciej być burmistrzem”. Ten, kto poprzestaje na skromnych dochodach, rezygnuje z własnych ambicji. Chce się zadowolić minimalną egzystencją, żyć w cieniu, narażając się na niepewny los. Nie powinieneś jednak zapominać, że sytuacja, w jakiej się znalazłeś, stanowi efekt postępowania według błędnych przekonań, a nie braku zdolności. Jedynym powodem, dla którego ludzie zadłużeni rezygnują ze swoich potrzeb i celów, jest brak pewności siebie. Ci, którzy wierzą w swoje www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 153 możliwości, zdają sobie sprawę z tego, że tylko praca na pełnych obrotach pozwoli im wybrnąć z kłopotów. Wiedzą, że jeśli czegoś w swym życiu nie zmienią, nigdy nie pozbędą się długów. Nasze oczekiwania decydują o tym, co dostajemy. Życie daje dużo ludziom, którzy dużo od życia oczekują. Jonathan Swift powiedział kiedyś ironicznie: „Błogosławiony niech będzie ten, kto od życia niczego nie oczekuje, ponieważ nie będzie rozczarowany”. Obudź więc swoje pragnienia. Światło staje się wtedy najważniejsze, kiedy jest najciemniej. Nadszedł czas, żebyś sporządził album marzeń. Wklej do niego wszystko, co ci się podoba, co wkrótce chciałbyś mieć. Uwiecznij w nim to, czego pragniesz, kim chciałbyś być. Zrób to tak szybko, jak tylko możesz. Przecież zależy ci na tym, żeby twoje oczekiwania stały się rzeczywistością. Kiedy jechałem ulicami moją fiestą, wiedziałem, że wkrótce będę jeździł samochodem za 100 000 marek. Chciałem tego, oczekiwałem na tę chwilę i wiedziałem, że tak się stanie. Oczami wyobraźni widziałem, jak płacę za swoje nowe auto gotówką. Po upływie dwu i pół roku mogłem to zrobić. Nie minimalizuj swoich pragnień. Nigdy nie wmawiaj sobie, że nie zasłużyłeś na więcej. Sam decydujesz o wysokości własnych dochodów. Od twoich oczekiwań zależy to, co będziesz miał. To na ciebie czeka miejsce na podium. Kiedy problemy będą sprawiać ci przyjemność Są ludzie, którzy myślą, że mogą być szczęśliwi tylko wtedy, kiedy nie będą mieli problemów. Wydaje im się, że zajmowanie się problemami powoduje konieczność kręcenia się wokół nich z zaciętym wyrazem twarzy. Ty jednak już wiesz, że człowiek, który chce być bogaty, musi poszukiwać problemów. Problemy będą zawsze istniały. Jeżeli potrafimy się śmiać tylko wtedy, kiedy się one nie pojawiają albo uda się nam o nich nie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 154 Droga do finansowej wolności pamiętać, nigdy nie będziemy mogli świadomie się nimi „rozkoszować”. Przypomnij sobie: możesz być dumny z osiągniętego wyniku dlatego, że opanowałeś trudną i problematyczną sytuację. Problem to rodzaj podarunku! Powinniśmy szukać problemów, ponieważ potrzebujemy tego, co dają nam one w prezencie. Problem to kopalnia złota! Potrzebujemy szans, które się za nimi kryją. To wystarczający powód, żeby się z nich cieszyć, a przynajmniej zachować dobre samopoczucie, kiedy musimy się nimi zajmować. Zadaj więc sobie świadomie następujące pytanie: Czy zajęcie się tym problemem może sprawić mi przyjemność? Najwyższy poziom wiedzy o długach Raz pewien chłopiec wybrał się na spacer do lasu i doszedł do dużej polany, na której wznosił się dom. Po obu jego stronach ciągnęły się duże ogrody, a w każdym z nich znajdował się ogrodnik. Ogrody okazały się jednak bardzo różne. Jeden był dziki i pełen chwastów, a ogrodnik w nim stojący sprawiał wrażenie wściekłego. Wyrywał zielsko i wciąż przeklinał. W drugim ogrodzie panowała harmonia. Wszędzie kwitły kwiaty, wszystko wyglądało pięknie i naturalnie, a ogrodnik wydawał się panować nad wszystkim. Opierał się o drzewo i gwizdał jakąś piosenkę. Chłopiec postanowił porozmawiać z ogrodnikiem wyglądającym na zadowolonego z siebie. Spytał go, jak to się dzieje, że w jego ogrodzie panuje ład i nie musi niczego robić, podczas gdy sąsiedni ogród jest taki zaniedbany, chociaż opiekujący się nim ogrodnik bez przerwy pracuje. „To ciekawe – odpowiedział ogrodnik. – Był kiedyś czas, kiedy pracowałem tak jak mój kolega. Wyrywałem chwasty, ale stwierdziłem, że nie mogę sobie w ten sposób z nimi poradzić. Zawsze pozostawała w ziemi część korzeni, a do tego przy wyrywaniu roślin osypywały się z nich nasiona i w efekcie wyrastały nowe chwasty. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 155 Kiedy skończyłem pracę z jednej strony ogrodu, to na drugiej czekała już na mnie kolejna robota. Wtedy wymyśliłem sobie nową strategię. Zacząłem sadzić rośliny, które szybciej rosły niż chwasty. Wkrótce wygrałem pojedynek z zielskiem. Wszędzie tam, gdzie rosną te rośliny, nie ma chwastów. Mój ogród utrzymuje się sam w czystości”. Zapadł zmrok i chłopiec poszedł razem z ogrodnikiem do jego domu. Kiedy siedzieli w pokoju, ogrodnik zgasił nagle światło. Zrobiło się ciemno jak w grobie. Ogrodnik spytał wtedy chłopca: „Czy możesz wyrwać ciemność? – Następnie zapalił światło i nie czekając na odpowiedź, ciągnął dalej: – Jedynym sposobem przezwyciężenia ciemności jest przesycenie jej światłem. Nie możesz jej wyrwać”. Nie jest łatwo walczyć ze swymi obawami. Bardzo dobrym środkiem przeciwko strachowi jest na przykład wdzięczność. Jeżeli kiedyś będziesz czuł lęk przed przyszłością, zaczniesz się obawiać, że coś ci się nie uda, że nie podołasz wszystkiemu, wypróbuj jedno bardzo proste ćwiczenie: napisz pięć rzeczy, za które jesteś wdzięczny. Strach jest jak ciemność. Nie możemy go wyrwać ani wykopać. Możemy go natomiast przezwyciężyć wdzięcznością, podobnie jak światło przezwycięża ciemność. Niewydawanie pieniędzy i oszczędzanie to dwie różne sprawy. To samo dotyczy długów. Walka z długami jest często prawie tak samo beznadziejna jak próba „wyrwania” ciemności. Dlatego właśnie reguła 50/50 jest tak ważna. Najlepszą metodą na pozbycie się długów jest budowanie dobrobytu. Kiedy chłopiec następnego ranka wybrał się w dalszą drogę, zobaczył nagle trzeci ogród. Niedaleko zauważył jakąś rodzinę. Podszedł więc bliżej i zapytał, czyją własność stanowi ten ogród. Odpowiedziano mu: „Należy do naprawdę nadzwyczajnego lekarza. Z trujących roślin, które tam rosną, robi lekarstwa”. Zapanuj nad swoją sytuacją i z warunków, w których się znajdujesz, uczyń lekarstwo. Zmobilizuj się do działania, aby przezwyciężyć www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 156 Droga do finansowej wolności fatalny splot okoliczności. Nie życz sobie jasnych, nieskomplikowanych sytuacji, lecz umiejętności, które pozwolą ci poradzić sobie z trudnościami. Presja, której ulegasz, może wpływać pozytywnie, może zapobiec marnowaniu sił umożliwiających działanie. Musisz być aktywny i pomysłowy. Musisz działać twórczo. Presja okoliczności może okazać się dla ciebie trucizną albo lekarstwem. To ty o tym zadecydujesz. Jak oceniasz swoje możliwości? Jak oceniasz siebie? Czy jesteś profesjonalistą? Pamiętaj, że profesjonalistą pozostaje ktoś, kto potrafi działać sprawnie także wtedy, kiedy nie najlepiej się czuje. Powiedzmy sobie szczerze: Każdy może odnosić jakieś sukcesy, ale dźwignięcie się z życiowej porażki wymaga prawdziwej sztuki. Długi nigdy nie stanowią najważniejszego problemu. Najważniejszym problemem jest nasz punkt widzenia. Cofnij się o kilka kroków Spójrz na swoją sytuację z boku. Nie bierz swoich kłopotów zbyt poważnie. Jeżeli grasz w Monopol i przegrywasz, nie tracisz gruntu pod nogami. Nie stracisz go także, jeśli popadłeś w długi. Nie bierz sobie swojej sytuacji tak bardzo do serca. Mój ostatni mentor, miliarder, radził mi zawsze, kiedy musiałem podjąć trudną decyzję w interesach: „Bodo, kieruj się swoją intuicją. Każda decyzja, którą podejmujesz, jest błahostką naprzeciw wieczności”. Oparłeś się na błędnych przekonaniach i to spowodowało niekorzystną sytuację. Teraz skorygowałeś swoje przekonania i zaczynasz budować dobrobyt. Ze względu na doświadczenia związane z fatalną sytuacją finansową będziesz robił rzeczy, których w innych okolicznościach nigdy byś nie zrobił. Kto wie, co z tego wyjdzie... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 6. Długi 157 Wskazówki w pigułce ● Nigdy nie akceptuj doraźnego rozwiązania, kiedy zajmujesz się długotrwałym problemem. ● Długi konsumpcyjne niszczą motywację i pozbawiają pewności ● ● ● ● ● ● ● ● siebie. Nasze przekonania decydują o tym, czy zaciągamy długi. Możemy je jednak zmienić. Wykorzystuj swoją energię na pozbycie się długów, nie na narzekanie. Nikogo nie obwiniaj, również siebie samego. Wykorzystuj długi do rozwinięcia w sobie dyscypliny wewnętrznej. Pozwoli ci to wytrwać w nowych postanowieniach. Postaw sobie wielkie cele, ponieważ twoje oczekiwania wyznaczają to, co otrzymujesz. Każdy problem to w rzeczywistości prezent od losu. Presja finansowa może okazać się trucizną albo lekarstwem. To zależy od ciebie. Nie jest sztuką radzenie sobie z sukcesami. Prawdziwej sztuki wymaga radzenie sobie z porażkami. Długi nie stanowią problemu. Problemem jest nasz punkt widzenia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. JAK ZWIĘKSZYSZ SWOJE ZAROBKI Ten, kto pracuje przez cały dzień, nie ma czasu na zarabianie pieniędzy. JOHN D. ROCKEFELLER K ażdy dostaje dokładnie to, na co zasłużył. Co prawda słyszę ciągle ludzi, którzy narzekają: „Zasłużyłem sobie na więcej”. Ale to fałszywe przeświadczenie. Prawda jest taka, że gdybyś na więcej zasłużył, więcej byś dostał. Twój dochód zależy od twojej wartości. „Rynek” cię nie kocha, ale też nie nienawidzi i opłaca według twojej wartości. Nie chodzi tu o to, jakim jesteś partnerem, przyjacielem, ojcem czy matką. Liczy się jedynie wartość ekonomiczna. Nie jesteś niedocenionym geniuszem, którego opuściło szczęście i przeciwko któremu zmówili się inni ludzie lub ignoranccy przełożeni. Tylko ty decydujesz o tym, ile zarabiasz. Musisz znać prawa rynkowe, według których kształtują się twoje dochody. Dopóki nie zrozumiesz, że twoje dzisiejsze zarobki są wynikiem twoich wczorajszych decyzji, nie możesz powiedzieć: „Teraz wybieram coś innego!”. Jako projektant własnego życia sam kształtujesz wysokość swoich dochodów albo wysokość otrzymanej podwyżki. Tak naprawdę ty nie otrzymujesz podwyżki, ty sam sobie na nią zapracowujesz. Gdyby to inni ustalali wysokość twoich dochodów, mieliby również władzę nad twoim życiem. Ty – i tylko ty – podwyższasz swoje zarobki. Tylko ty jesteś odpowiedzialny. Tylko ty decydujesz. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 160 Droga do finansowej wolności Wszystko, co chcę powiedzieć na temat zwiększenia zarobków, to prawdy znane od tysięcy lat. Odnoszą się one zarówno do pracowników najemnych, jak i do właścicieli firm czy osób związanych z wolnym zawodem. Jeżeli zastosujesz się do wskazań zawartych w tym rozdziale, będziesz w stanie w ciągu następnego roku zwiększyć swoje dochody o dwadzieścia do stu procent. Pokaż, że jesteś pewny siebie Pieniądze i szanse nie odpowiadają na wołania potrzebujących, lecz na okazanie zdolności. Podwyżkę pensji dostaniesz nie dlatego, że jej potrzebujesz. Otrzymasz ją dlatego, że na nią zasłużyłeś. A jednak prawie wszystkie rozmowy na ten temat przybierają niewłaściwy ton. Pracownik Piotr Potrzebski mówi do swojego dyrektora Władaj: „Właśnie moja rodzina powiększyła się o jeszcze jedno dziecko i potrzebujemy większego mieszkania. Poza tym potrzebny jest mi także nowy samochód, w przeciwnym razie będę miał kłopoty z przyjściem do pracy. Potrzebuję podwyżki pensji”. Dyrektor nie tylko nie zgodzi się na podwyżkę wynagrodzenia, lecz prawdopodobnie zastanowi się nad tym, jak długo jeszcze firma będzie potrzebowała pana Potrzebskiego. Jeżeli chcesz dostać podwyżkę pensji, uzasadnij, że na nią zasługujesz. Przygotuj się do rozmowy, spisz wszystkie korzyści, jakie przynosisz firmie i jakie możesz jeszcze przynieść. Przypomnij sobie także wszystkie swoje silne strony. Poproś o rozmowę odpowiednio wcześnie. Postaw sprawę jasno, że chodzi o określenie twego znaczenia dla firmy. Jeżeli nie masz doświadczenia w takich negocjacjach, przećwicz rozmowę przed lustrem albo z twoim partnerem. Pokaż, że jesteś pewny siebie. Podobne rady odnoszą się do tych, którzy mają własną firmę. Nie wolno dzielić się z nikim swoimi wątpliwościami. Ludzie nie idą za kimś, kto ma wątpliwości. Idą za tymi, którzy są pewni siebie i zmierzają prosto do celu. Pewność siebie jest lepiej opłacana. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 161 Pytaj o swoje obowiązki, a nie o swoje prawa Jeżeli za bardzo skoncentrujesz się na swoich prawach, nie zajdziesz daleko. Spytaj, co możesz zrobić dla firmy, zamiast ciągle się dopytywać, co firma może zrobić dla ciebie. Społeczeństwo, które zna tylko swoje prawa, ponosi fiasko. Także związki partnerskie, w których wszystko koncentruje się wokół praw jednej osoby, zazwyczaj nie są trwałe. John F. Kennedy powiedział: „Nie zastanawiaj się, co kraj może zrobić dla ciebie, zastanów się, co ty możesz zrobić dla kraju”. Kierując się nawet czystym egoizmem, zajdziesz daleko. Będziesz więcej zarabiał. Będziesz się szybciej rozwijał. Będziesz miał osiągnięcia w pracy i powody do zadowolenia z siebie. Jeżeli płacą ci za osiem godzin, pracuj dziesięć Dawaj z siebie więcej, niż ktokolwiek może oczekiwać. Zaskocz ludzi wokół siebie. Przekrocz ich oczekiwania. W pewnej firmie, w której pracowałem jeszcze jako uczeń, doświadczeni spryciarze wtajemniczyli mnie w specyficzną metodę ułatwiania sobie życia. Polegała ona na skracaniu czasu pracy. Wystarczyło „zwinąć się” osiemnaście minut przed przerwą i wrócić mniej więcej dziewięć minut po jej zakończeniu, lub przez dwadzieścia minut czytać gazetę w toalecie, a kiedy trzeba było przynieść jakieś materiały, zrobić sobie spacer przez kantynę. Udawało się w ten sposób skrócić czas pracy z ośmiu do sześciu godzin, a pobierać zapłatę za ośmiogodzinną pracę. Zastosuj się do mojej rady! Jeżeli płacą ci za osiem godzin, pracuj dziesięć. Spraw, żebyś zasłużył sobie na więcej pieniędzy. Przystosuj się do takiego stylu pracy, który sprawi, że będziesz bogaty. Nie chodzi o to, że dasz z siebie więcej firmie. Pamiętaj: niepodsycany ogień w końcu gaśnie! Jeśli nawet pracodawca nie widzi twojego www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 162 Droga do finansowej wolności zaangażowania i nie chce cię wyróżnić, to i tak zyskasz wiele, gdyż poznasz metody pracy ludzi sukcesu. Rób tak, żeby wszystkie rzeczy były pilne Jeżeli w ogóle istnieje jeszcze jakaś tajemnica sukcesu, to jest nią umiejętność nadawania poszczególnym czynnościom charakteru spraw niesamowicie pilnych. Niech będzie to twoją myślą przewodnią. Pracuj tak szybko, jak to tylko możliwe. Zrób ze swojej pracy rodzaj sportu, zaskakując każdego szybkością. Postaraj się wykonywać wszystko na wysokich obrotach. Być może pomyślisz w tej chwili, że w takiej sytuacji nietrudno popełnić błędy. Masz rację. Pamiętaj jednak, że liczy się ogólne wrażenie, a na błędach człowiek się uczy. Perfekcja to rzecz względna... czasami może doprowadzić do paraliżu. Mocne sugestie Rób wszystko najszybciej jak tylko możesz. ● Nie bój się błędów. ● Thomas J. Watson z IBM powiedział: „Ten, kto chce ● ● ● ● robić karierę w mojej firmie, musi podwoić liczbę swoich błędów”. Błędy to źródło doświadczeń. Doświadczenia pomogą ci w podejmowaniu szybkich decyzji. Naucz się ufać swojej intuicji. Decyduj się szybko. Reaguj na swój pierwszy impuls. Będziesz popełniał błędy, ale będziesz także robił więcej rzeczy właściwie. Jeżeli 51 procent twoich szybko podjętych decyzji będą to decyzje prawidłowe, staniesz się bogaty. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 163 Ten, komu zależy na uniknięciu błędów, stara się robić wszystko prawidłowo, natomiast ten, kto nie boi się błędów, zdolny jest do rzeczy niezwykłych. Zadaj sobie pytanie: W jaki sposób mógłbym dokonać jak najszybciej czegoś niezwykłego? Zwróć uwagę innych na siebie. Odpowiadaj na faksy w ciągu trzech minut. Telefonuj natychmiast. Nie toleruj choroby zwanej „później to zrobię”. Nie ma rzeczy nieważnych Wszystko, co warto zrobić, jest warte tego, żeby zrobić to dobrze. Nieważne, czy piszesz list, czy przygotowujesz salę konferencyjną i ustawiasz krzesła. Nie ma rzeczy nieważnych. Dawaj z siebie zawsze 110 procent. Wyobraź sobie, że jakiś miliarder obserwuje twoją pracę i od tego, jak wykonujesz kolejne czynności, zależy, czy zechce cię widzieć w roli swego partnera w firmie stanowiącej jego własność. Przypominam, że nie chodzi o to, byś wszystko robił perfekcyjnie. Perfekcja oznacza „bez błędów”. Strach przed błędami paraliżuje. Wskaż mi firmę, w której wymagana jest perfekcja, a ja wskażę ci tę, która przeżywa stagnację. Załatwiaj wszystko szczególnie dobrze. Rób to jeszcze lepiej: załatwiaj rzeczy nadzwyczajnie, ponieważ tylko nadzwyczajne osiągnięcia utrwalają się w pamięci innych ludzi. Postępuj tak, abyś sprawiał wrażenie niezastąpionego Bierz odpowiedzialność za to, co nie leży w obszarze twoich kompetencji. Zwróć na siebie uwagę. W każdej firmie są ludzie, bez których nic nie można zrobić – niezastąpieni. Nie chodzi o to, żebyś pracował za innych, ale o poczuwanie się do odpowiedzialności. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 164 Droga do finansowej wolności Utożsamiaj się z firmą. Zgłaszaj się dobrowolnie do nowych zadań. Układaj projekty. Przyjmij postawę: „Moja firma to ja”. Z drugiej strony organizuj pracę zgodnie z zasadą: pod rządami dobrego szefa wszystko działa sprawnie nawet wtedy, gdy jest on nieobecny. Niech ci się nie wydaje, że wszystko musisz zrobić sam, bo inaczej nie będzie dobrze wykonane. Nie możesz stać się niewolnikiem pracy. Postępuj tak, aby dzięki poczuciu odpowiedzialności mieć opinię człowieka niezastąpionego, a dzięki umiejętnościom organizacyjnym cieszyć się opinią człowieka, który potrafi nałożyć obowiązki na innych i wykorzystać ich kompetencje do tego stopnia, że nawet w czasie jego nieobecności wszystko chodzi jak w zegarku. Podnoś swoje kwalifikacje Na początku procesu ewolucyjnego zachowanie człowieka opierało się przede wszystkim na szybkich spontanicznych reakcjach. Kiedy dostrzegało się zdobycz, trzeba było natychmiast przejść do ataku, a w wypadku niebezpieczeństwa niezwłocznie się schronić. Zanim plemiona wędrowne zaczęły prowadzić osiadły tryb życia, człowiek musiał się nauczyć rozpoznawać zależności między zdarzeniami i zacząć myśleć przewidująco. Stwierdzenie „dzisiaj siejemy, a za parę miesięcy zbieramy plony” okazało się niezwykle ważne dla kształtowania świadomości ludzkiej. Identyczne doświadczenie wpływa na decyzje związane z kształceniem się. Zarówno trzyletnia nauka zawodu, jak i studiowanie na wyższej uczelni po to, żeby w przyszłości zarabiać na siebie, odpowiada temu samemu doświadczeniu: dzisiaj siejemy, a jutro zbieramy. Prawda jest jednak taka, że po zdobyciu wykształcenia wszystko się dopiero zaczyna. Niestety mimo że to wiemy, nie zawsze przekładamy to na nasze posunięcia w realnym życiu – w przeciwnym razie nie działalibyśmy tak krótkowzrocznie. Nieprzemyślane www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 165 wydawanie pieniędzy przez dziesięć lat w końcu prowadzi do biedy. Człowiek łasy na czekoladę po dziesięciu latach zajadania się nią staje się otyły i zaczyna chorować. Dziesięć lat oglądania telewizji jak leci po prostu ogłupia. Kto przynajmniej dwie godziny dziennie czyta literaturę fachową, ten nie zna być może najnowszego stanu tabeli pierwszej ligi piłkarskiej, ale będzie przeciętnie dwa lub trzy razy więcej zarabiał niż ktoś, kto dwie lub trzy godziny spędza codziennie przed ekranem telewizora. Jeżeli trzeba rozwiązywać problemy, zgłoś się na ochotnika Ten, kto chce więcej zarabiać, nie może unikać problemów, ale musi im stawić czoło. Dlatego zgłoś się dobrowolnie, jeżeli potrzebni są ludzie do rozwiązywania trudnych zadań. Wyrób sobie opinię eksperta Postępowanie zgodne z zasadą: „robię to, co robią wszyscy inni” jest tyle warte, ile piasek na pustyni. Jeżeli byłbyś właścicielem stacji wiertniczej na Morzu Północnym i wybuchłby na niej pożar, to gdzie byś szukał pomocy? U Reda Adaira. Prawie każdy go zna. Na świecie są miliony strażaków, o których nikt nie słyszał, ale Reda Adaira zna prawie każdy. Dlaczego? Ponieważ stał się ekspertem, wyspecjalizował się. Zajmuje się tylko dużymi pożarami. Jeżeli będziesz robił tylko to, co wszyscy inni, będziesz miał to, co mają inni. Nie wystarczy powiedzieć, że potrafisz wykonać coś lepiej (jeśli nawet to prawda), bo tak mówią wszyscy. Jeżeli będziesz robił to samo, co wszyscy, będziesz musiał znaleźć sobie klientów. Jeśli wyrobiłeś sobie na rynku opinię eksperta, klient sam się do ciebie zgłosi. Nie chodzi więc o to, by być lepszym, lecz żeby być innym. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 166 Droga do finansowej wolności Co zrobiłeś, aby uważano cię za eksperta? Czy przy podejmowaniu decyzji masz na względzie przede wszystkim zarobienie pieniędzy, które pozwolą ci za kilka lat mieć dobrą sytuację materialną? Czy może starasz się tak pracować, by stać się ekspertem? Wszystko zaczyna się od tego, jak widzimy samych siebie. Podejmuj decyzje w ten sposób, żebyś w trzy lata stał się ekspertem w dziedzinie, w której się specjalizujesz. Nie prowadź biznesu z myślą o klientach, których masz, lecz z myślą o klientach, których chcesz pozyskać. O wszystkim decyduje wizja przyszłości. Być może jesteś lekarzem i marzysz o tym, by zyskać większą sławę niż doktor Müller-Wohlfahrt, długoletni lekarz klubu sportowego Bayern Monachium. Pewnego dnia telefonuje do ciebie doktor Schäuble, sekretarz generalny CDU, i informuje, że twoimi osiągnięciami zainteresowano się w kręgach rządowych i kanclerz czułby się zaszczycony, gdyby mógł cię powitać w swoim gabinecie jako przyszłego ministra zdrowia. Pamiętając o powiedzeniu: „Kto nie posłucha władzy, ten posiedzi w sadzy”, zgadzasz się na propozycję. Wizja twojej przyszłości zmieniła się diametralnie. Czy myślisz, że będzie ona miała znaczący wpływ na twoje życie? Czy będziesz teraz oceniał rzeczywistość inaczej niż do tej pory? Sztuką jest rozwinąć w sobie taką wizję przyszłości bez telefonu od pana Schäuble. Przyjrzyj się swoim talentom i pasjom. Co mógłbyś osiągnąć w swej dziedzinie za trzy lata, będąc ekspertem? Pracuj konsekwentnie, aby zapewnić sobie ten status. Jeżeli ty się nie zmienisz, nic się w twoim życiu nie zmieni Jeśli chcesz zmiany sytuacji, w jakiej się znajdujesz, musisz najpierw sam się zmienić. Abyś mógł za pięć, siedem czy dziesięć lat robić coś innego niż dzisiaj, musisz sobie wszystko dokładnie zaplanować i krok po kroku wcielać w życie. Zdecyduj sam, czy za www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 167 siedem lat chcesz tak samo spędzać dni, mieć takie same wyniki i cieszyć się podobnym uznaniem. Co chcesz robić? Nie będzie tak, że obudzisz się pewnego pięknego dnia i przeczytasz w porannej gazecie, że stałeś się nagle ekspertem. Człowiek będzie ekspertem w tej dziedzinie, którą sobie wybierze. Dlatego musisz codziennie pracować nad swoją przyszłą rolą. Musisz się jej dobrze nauczyć, a to wymaga ciągłego dokształcania się. Wybierz sobie grupę przyszłych klientów. Poszukaj sobie dojścia do nich. Zwróć na siebie uwagę. Napisz artykuł do fachowego czasopisma... Aby twoje sprawy ułożyły się lepiej, najpierw ty sam musisz stać się lepszy w tym, co robisz. Oto najlepsza technika, za pomocą której uczynisz z siebie specjalistę. Napisz już dzisiaj przynajmniej jednostronicowy tekst – zareklamuj w nim siebie jako eksperta w określonej dziedzinie i zaprezentuj to, co masz do zaoferowania. Ma to wiele zalet: 1. Zmusza do spojrzenia na siebie z punktu widzenia klientów. 2. Pozwala bardziej zdecydowanie skoncentrować się na istotnych rzeczach. 3. Umożliwia krytyczną ocenę własnego pomysłu i odpowiednio wczesne skorygowanie sposobu myślenia. 4. Pozwala dokładnie przemyśleć każde posunięcie w drodze do celu, jakim jest status specjalisty, a także szczegółowo określić grupę docelową. 5. Stwarza okazję do uzmysłowienia sobie, jakie potrzeby klientów można w najlepszy sposób zaspokoić i co może być dla nich rzeczywiście najlepsze. 6. Powoduje znaczne przyśpieszenie realizacji planu. Można natychmiast przystąpić do działania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 168 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie Spraw, by dostrzeżono w tobie eksperta. Wybierz sobie dziedzinę, która ci najbardziej odpowiada, albo wymyśl nową kategorię w twojej dziedzinie. ● Wizja twojej przyszłości zmienia się i przybliża cię do ● ● ● ● ● celu, jaki sobie postawiłeś. Nie orientujesz się według obecnej sytuacji, lecz według sytuacji, którą chciałbyś dla siebie stworzyć. Wytknięcie celu rozwija inwencję. Będzie on niczym „duży obraz” ułatwiający rozpoznanie poszczególnych fragmentów układanki i właściwe ich umiejscowienie. Jeżeli masz na oku łatwo osiągalną grupę ludzi, musisz być tani. Jeżeli jednak ograniczysz się do małej specjalistycznej grupy, możesz zaproponować swoje usługi za wysoką cenę. Jeśli będziesz w swojej dziedzinie ekspertem, klienci sami będą pukać do twoich drzwi. Wyrobienie sobie opinii specjalisty nie jest trudnym zadaniem. O tym, kto jest specjalistą, często decydują laicy. Jeżeli chodzi o pensję, nie ma różnicy między pracownikiem najemnym i właścicielem firmy Sukcesy właściciela firmy są uzależnione przede wszystkim od tego, czy jest przygotowany do funkcji właściciela i pracownika w jednej osobie. Chodzi przede wszystkim o to, czy jako właściciel jesteś przygotowany do wypłacania sobie pensji z konta firmowego na konto prywatne, czyli do całkowitego oddzielania www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 169 kosztów prywatnych od kosztów firmy. Każdego miesiąca musisz płacić sobie stałą pensję. Jeżeli tego nie będziesz robił, może się zdarzyć następująca historia: Pan Lekkoduch zarabia od 5000 do 23 000 marek miesięcznie. W gorszych miesiącach musi brać małe kredyty po to, żeby utrzymać swój standard życiowy na poziomie około 12 000 marek miesięcznie. W korzystnym okresie może to sobie jakoś wynagrodzić – przecież pracuje ciężko przez cały rok. Pan Lekkoduch zarabia w ciągu pierwszych sześciu miesięcy roku około 17 000 marek miesięcznie i pozwala mu to żyć bardzo dobrze. W pozostałych sześciu miesiącach zarabia tylko 7000 marek miesięcznie i może żyć z tego dobrze. Pan Lekkoduch to nie byle kto. Wie, że ma zagwarantowany określony standard życiowy i stać go na kredyt w wysokości 30 000 marek. Przy jego zarobkach taka pożyczka nie stanowi żadnego problemu. Poza tym pan Lekkoduch jest optymistą. Daje sobie radę przez kolejne dwa i pół roku. Jego długi wzrosły co prawda do 60 000 marek, ale nie jest to jeszcze dla niego groźne zapożyczenie się. Oczywiście nie wlicza w to leasingu. Leasing jest przecież korzystny w rozliczeniu podatkowym, przynajmniej w pierwszym okresie. W następnych latach pan Lekkoduch musi jednak płacić 12 000 marek podatku, choć jego zarobki się zmniejszyły. Sprzedając samochód, nabyty w formie leasingu, musi dopłacić 8700 marek. W ten sposób nim się pan Lekkoduch zorientował, jego długi wzrosły do 100 000 marek, z miesięcznymi spłatami w wysokości 3000 marek, ale jego zarobki wynoszą tylko 6500 marek. Zadecydowały o tym „nieoczekiwane okoliczności”. Pan Lekkoduch stwierdza rozczarowany, że wszyscy, którzy mówią o podejściu optymistycznym, oceniają realia fałszywie, bo w rzeczywistości życie właściciela firmy jest twarde i brutalne. Oczywiście takie nastawienie odbija się negatywnie na interesach pana Lekkoducha. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 170 Droga do finansowej wolności A przecież jest to takie łatwe. Gdyby pan Lekkoduch wypłacał sobie od razu pensję w wysokości 7000 marek miesięcznie, to żyłby dobrze i dodatkowo zaoszczędziłby 60 000 marek rocznie. Po trzech latach miałby, po zapłaceniu podatków, ponad 130 000 marek oszczędności, z których mógłby mieć rocznie 15 000 marek z tytułu odsetek (12 procent). Stanowiłoby to doskonałą motywację. Po siedmiu latach, przy corocznym dziesięcioprocentowym wzroście zarobków, pan Lekkoduch mógłby się doczekać pierwszego miliona. Moja propozycja brzmi następująco: uzależniaj wysokość swojej pensji od wysokości najniższych zarobków! Mocne sugestie Jeżeli jesteś właścicielem firmy, płać sobie stałą pensję. ● Przyzwyczaisz się do określonego standardu życiowego. ● Nauczysz się konsekwentnie rozgraniczać finanse pry● ● ● ● watnie od finansów firmy. Zaczniesz gromadzić majątek, co wzmocni twoją motywację, a tym samym twoje dochody. Już po dwóch latach będziesz miał finansową osłonę na rok, co oznacza, że przez dwanaście miesięcy mógłbyś nic nie robić i żyć z zaoszczędzonych pieniędzy. Jeżeli zechcesz. Masz możliwość wyboru. Po siedmiu albo dziesięciu latach doczekasz się całkowitego zabezpieczenia finansowego. Z samych odsetek twoje wpływy wzrosną do 10 000 marek miesięcznie. Będziesz miał kurę znoszącą złote jajka. Praca stanie się twoim hobby, a nie koniecznością. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 171 Będąc właścicielem firmy, musisz gromadzić prywatny majątek Być może próbowałeś kiedyś wszystkie zarobione pieniądze włożyć ponownie w prowadzony biznes. Jest to błąd, który robi wielu właścicieli firm. Nie gromadzą w ten sposób prywatnego majątku, uzależniając swój stan posiadania od powodzenia firmy. Jeżeli chcesz dużo pieniędzy włożyć w firmę, to wykorzystuj pieniądze innych ludzi. Korzystaj z kredytów! Pamiętaj jednak o tym, o czym mówiliśmy na początku: nie rób długów konsumpcyjnych! Finansuj rozwój firmy z obcych środków. Zainwestowany kapitał zwiększa obroty. Wartość firmy wzrasta. Jednocześnie na skutek inflacji spada wartość pieniędzy, które musisz spłacić. Jeżeli możesz dobrymi inwestycjami zwiększyć obrót o 12 procent rocznie, to podwoisz go dwukrotnie na przestrzeni sześciu lat. Przyjmijmy, że rzeczywista inflacja pomniejsza wartość raty, którą musisz spłacać, o pięć procent rocznie. Realna wartość pieniędzy po siedmiu latach (na skutek inflacji) – w odniesieniu do czasu, kiedy kredyt został zaciągnięty – wynosi tylko 69,8 procent. Z tego powodu każdy właściciel postępuje słusznie, wyciągając pieniądze z firmy i inwestując je prywatnie. Jeżeli byłoby to konieczne (a często tak się zdarza!), można ten prywatny majątek wykorzystać jako zabezpieczenie pieniędzy innych ludzi. Pobieraj więc regularnie pieniądze z firmy i finansuj ją za pomocą obcego kapitału. Składniki, od których zależy wysokość dochodów Jeżeli sportowiec wyczynowy chce poprawić swoje wyniki, poddaje je dokładnej analizie, która pozwala wyodrębnić takie elementy, jak siła, kondycja, skoczność, mięśnie, elastyczność, styl, technika, szybkość, i na tej podstawie dopiero ustalany jest program treningu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 172 Droga do finansowej wolności To samo należy zrobić z zarobkiem – najpierw diagnoza, później recepta. Czytając zamieszczone niżej pytania, oceń sam siebie. Za odpowiedzi na poszczególne grupy pytań przyznaj sobie od 1 punktu (źle) do 10 punktów (znakomicie). Kwalifikacje Czy jesteś dobry w dziedzinie, którą się zajmujesz? Czy cieszysz się opinią specjalisty (eksperta)? Czy znasz swój zawód? Czy masz mentorów i doradców, którzy powiększają twoją wiedzę i tym samym twoją wartość? Czy dokształcasz się? Czy twoja osobowość się rozwija? Czy znasz zasady osiągania sukcesów i stosujesz je? Czy masz kwalifikacje kierownicze? Jak oceniasz swoją przydatność zawodową? Twoja własna ocena: . . . . . . . . . . . . . punktów (maksymalnie 10) Energia Czy jesteś gotów ze zdwojoną energią zabrać się do rozwijania swoich kwalifikacji zawodowych? Czy faktycznie potrafisz pracować intensywnie? Czy odczuwasz przypływ energii? Czy potrafisz skoncentrować swoją energię na jednym zadaniu? Czy angażujesz się emocjonalnie w to, co robisz? Czy kochasz swój zawód? Czy mimo poświęcenia się pracy masz czas na zajęcie się własnym zdrowiem, sportem, swoją rodziną i na dokształcanie się? Twoja własna ocena: . . . . . . . . . . . . . punktów (maksymalnie 10) Reklama Czy wiesz, że od dobrej reklamy zależy wysokość twoich zarobków? Reklama jest najsilniejszym czynnikiem mnożącym dochody. Ile www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 173 ludzi przyciągasz swoimi produktami albo swoimi usługami? Boris Becker zarabiał pieniądze, ponieważ był świetnym tenisistą i wkładał w grę dużo energii. Ale bardzo dużo pieniędzy mógł zarobić dzięki temu, że jego meczom przyglądały się miliony widzów. Dobra wiedza, umiejętności, dobre produkty – tego mamy dzisiaj ogromnie dużo. To, czy dobrze zarabiasz na swoim produkcie, zależy od jego rozreklamowania. Uwaga: w tym dziale możesz uzyskać nawet 100 punktów. Twoja własna ocena: . . . . . . . . . . . . . punktów (maksymalnie 100) Pewność siebie Czy rozumiesz, że sposób, w jaki patrzysz na świat, odzwierciedla twoją rzeczywistość? Czy potrafisz dobrze sprzedać swoją wiedzę i umiejętności? Czy potrafisz zachować pewność siebie w towarzystwie? Czy masz wysokie poczucie własnej wartości? Czy zdajesz sobie sprawę, że jesteś wybitnym i wyjątkowym fachowcem? Czy dbasz o odpowiednie zaprezentowanie się? Czy otoczenie uznaje cię za eksperta? Czy ludzie starają się być w stosunku do ciebie przyjaźni dlatego, że widzą w tobie doskonałego fachowca? Czy są tacy, którzy myślą, że znajomość z tobą może okazać się dla nich korzystna? Czy potrafisz dobrze pokierować swoimi sprawami? Twoja własna ocena: . . . . . . . . . . . . . punktów (maksymalnie 10) Pomysły Czy jesteś pomysłowy? Czy jesteś otwarty na nowości? Czy zmierzając do wytkniętego celu, jesteś gotów do szukania nowych dróg? Czy jesteś elastyczny? Czy notujesz natychmiast swoje pomysły? Czy masz zaufanie do swoich pomysłów i urzeczywistniasz je? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 174 Droga do finansowej wolności Czy wiele ze swoich pomysłów zdołałeś wcielić w życie? Czy zadajesz sobie pytania: „W jakim stopniu jest to ważne dla mnie?”, „Jak mógłbym natychmiast zrealizować swój pomysł?”. Czy zdajesz sobie sprawę z tego, że każda informacja, każde potrzebne ci rozwiązanie już gdzieś istnieje? Czy rozumiesz, że musisz mieć ciągle nowe pomysły, żeby zdobyć te informacje? Twoja własna ocena: . . . . . . . . . . . . . punktów (maksymalnie 10) Aby otrzymać ostateczny wynik, należy uzyskane punkty pomnożyć. Maksymalna liczba wynosi 1 000 000 (10 × 10 × 100 × 10 × 10). Oto przykładowe obliczenie: przyjmijmy, że w kategorii „kwalifikacje” ktoś uzyskał 5 punktów, w kategorii „energia” – 10 punktów, w kategorii „reklama” – 3 punkty, w kategorii „pewność siebie” – 6 punktów i w kategorii „pomysły” także 6 punktów. Suma ostateczna wynosi 5400 punktów. A jak przedstawiają się twoje wyniki? Ile punktów mógłbyś osiągnąć, poprawiając swoje wyniki w reklamie o 30 punktów? Mniej więcej w podobnym stosunku mógłbyś zwiększyć swoje dochody. Twoja sumaryczna liczba punktów: ....................... Prawdopodobnie wiesz już, co w swoich działaniach powinieneś zmienić i jak je rozwinąć. Mogę tylko podsunąć ci kilka tematów do przemyślenia, a praca nad usprawnieniem własnej aktywności należy już do ciebie. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 175 Jak polepszyć poszczególne składniki, od których zależy wysokość dochodów Kwalifikacje Z pewnością wyciągnąłeś już odpowiednie wnioski, odpowiadając na poszczególne pytania. Czytaj czasopisma i książki fachowe. Dowiedz się, jak interesujące cię sprawy są rozwiązywane w innych krajach. Jeżeli jeszcze nie mówisz po angielsku, byłoby dobrze, gdybyś się nauczył tego języka. Problem dokształcania się wykracza poza obszar działalności zawodowej. Chodzi o to, żeby rozwijać się wszechstronnie, żeby stać się osobowością, która w magiczny sposób przyciąga sukcesy. Jestem przekonany, że największy wpływ na rozwój i charakter osobowości ma bezpośrednie otoczenie. Jeżeli będziemy otaczać się ludźmi „lepszymi” od nas, sami staniemy się lepsi. Otaczając się ludźmi biernymi, dochodzimy do stagnacji. Jako małe dzieci najlepiej uczymy się przez podświadome podglądanie i naśladowanie. Tak samo dzieje się w wypadku ludzi dorosłych. Potrzebujemy otoczenia, w którym moglibyśmy coś podpatrzyć. Dlatego stało się moim zwyczajem, aby każdego miesiąca poznać co najmniej jednego interesującego człowieka, który osiągnął w swojej dziedzinie większy sukces niż ja sam. Zastanów się od razu, co konkretnie możesz zrobić w ciągu siedemdziesięciu dwóch godzin, aby uzupełnić swoje kwalifikacje i pracować nad rozwojem własnej osobowości. .............................................................................................. ................................................................................................... Energia Często sami blokujemy drzemiącą w nas energię, gdyż żyjemy w sposób niewłaściwy. Nie możesz obudzić się rano z uczuciem rozpierającej cię energii, jeżeli jesteś tak chory, że trudno ci wstać z łóżka. Prowadząc zdrowy tryb życia, na pewno miałeś okazję www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 176 Droga do finansowej wolności dojść do stwierdzenia: Im więcej energii zużywam, tym większe istnieje na nią zapotrzebowanie i tym samym mam jej więcej. Energia jest życiem. I nie jest ona przypadkowa. Nie chodzi mi o to, żeby rozwodzić się nad sposobami zachowania zdrowia. Jeżeli jednak chcesz zwiększyć swoje dochody, zastanów się nad tym, jak wyzwolić w sobie przypływ energii. Co możesz w tej sprawie zrobić od razu? .............................................................................................. ................................................................................................... Reklama Musisz starać się nade wszystko o to, żeby ludzie znali twoje produkty albo twoje nazwisko. Pisz do gazet. Chodź na talk-show. Stwórz dobrą agencję reklamową. Pozyskuj stronników, ludzi chętnych do współpracy. Zawrzyj umowy z lokalnymi placówkami handlowymi. (Jeżeli pójdziesz w Londynie do mojego krawca, poleci ci natychmiast zakład, w którym szyją koszule, sklep specjalistyczny z butami na miarę, ulubioną restaurację...). Organizuj spotkania towarzyskie, bankiety, na które będziesz zapraszać swoich potencjalnych partnerów biznesowych i klientów. Bez względu na to, co robisz teraz i jak bardzo cię to pochłania, powinieneś więcej czasu przeznaczać na marketing i reklamę swojej osoby. Rób wszystko, żeby zwrócić na siebie uwagę. Nie zapominaj: dobrych fachowców można dzisiaj spotkać na każdym kroku. Nietrudno także zdobyć dobre informacje. Nie wystarczy jednak być dobrym. Dzisiaj inni muszą wiedzieć o tym, że jesteś dobry, a ty musisz się o to postarać. Co możesz zrobić, żeby stać się osobą bardziej znaną? .............................................................................................. ................................................................................................... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 177 Pewność siebie Z reguły ludzie są sobie w stanie wyobrazić, że mogliby zarabiać dwa razy więcej, niż zarabiają, natomiast jeszcze większy wzrost dochodów wydaje im się nieprawdopodobny. Jest to jednak kwestia pewności siebie. Jeżeli uwierzysz we własne możliwości, doprowadzisz do zwiększenia swoich dochodów. Od pewności siebie zależy także umiejętność odniesienia korzyści ze swych zdolności. Jeżeli nie masz doświadczeń w handlu, proponuję ci przeczytanie kilku fachowych książek i zajęcie się sprzedażą czegoś przez rok. Nie bez powodu się mówi: „Ten, kto nawet mało handluje, ma o wiele więcej od kogoś, kto ciężko pracuje”. Być może odkryjesz w tym swoją pasję. W każdym razie nauczysz się sprzedawać samego siebie. Co możesz zrobić, żeby zwiększyć swoją pewność siebie i lepiej wykorzystać swoje zdolności? .............................................................................................. ................................................................................................... Pomysły Bardzo często zdarza się tak, że najlepsze pomysły wpadają nam do głowy podczas jazdy samochodem, spaceru, zajęć sportowych albo nawet w półśnie. Dobrze jest mieć pod ręką kartkę papieru czy dyktafon, żeby swoje pomysły zapisać lub nagrać, bo w przeciwnym razie znikną one na zawsze. Osobiście prowadzę dziennik pomysłów, w którym notuję wszystkie twórcze myśli. Większości z nich nigdy nie urzeczywistnię, ale moje myślenie koncepcyjne bez przerwy się rozwija. Napoleon Hill powiedział: „Każda firma, każdy duży sukces miały swój początek w pomyśle”. Jeżeli koncepcje są dobre, zawsze z którejś strony popłyną do nas pieniądze. Czasem jeden jedyny pomysł wart jest miliony. Co możesz zrobić, żeby twój umysł pracował niczym „fabryka pomysłów”? .............................................................................................. ................................................................................................... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 178 Droga do finansowej wolności Widzisz więc sam, że wysokość zarobków nie zależy jedynie od arbitralnej decyzji szefa albo wymogów rynku. Żeby zwiększyć swoje dochody, zastanów się nad tym, co jest twoim najsłabszym punktem. Walcz ze słabością. Szukaj rozwiązań. Pamiętaj jednak zawsze, że najlepszą dźwignią zarobków jest reklama. Jeżeli będziesz systematycznie pracował nad wszystkimi pięcioma składnikami, od których jest uzależniony dochód, to zapewniam cię, że już w ciągu roku twoje wpływy zwiększą się o co najmniej 20 procent, ale niewykluczony jest nawet stuprocentowy wzrost. Rozejrzyj się za innymi źródłami pieniędzy W zasadzie nie powinieneś rozpraszać swych sił, gdyż skupienie się na określonych działaniach jest podstawą powodzenia. Bywa jednak, że nadarzają się dobre okazje, które powinieneś po prostu wykorzystać. Jak można rozwiązać ten paradoks? Bardzo prosto. Dopóki nie osiągniesz jakichś zamierzonych dochodów, dopóty skupiaj się wyłącznie na jednej działalności. Nie obawiaj się ustalenia wysokiej sumy. Nie ma sensu uciekać przed trudnościami i zabierać się do innych zajęć. Jeżeli jednak już raz nauczysz się zarabiać duże pieniądze, uda ci się to także w innych dziedzinach. Jak i gdzie możesz znaleźć takie możliwości? Musisz przede wszystkim zrozumieć, że dochody są pieniędzmi, które „wchodzą” do twojego życia. Zrób kiedyś mały eksperyment. Rozejrzyj się po pokoju, w którym właśnie siedzisz, i spróbuj zapamiętać dziesięć znajdujących się w nim rzeczy, które mają kolor czerwony. Czy znalazłeś je? Dobrze. Przeczytaj teraz następne zadanie i zamknij szybko oczy, nie rozglądając się. Wymień sześć przedmiotów, które są niebieskie. Jesteśmy skłonni widzieć wyłącznie to, na czym się koncentrujemy. A przecież szansa na zarabianie pieniędzy istnieje także poza obszarem naszej obecnej działalności. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 179 Cztery źródła zarobków Istnieją cztery następujące źródła zarobków: ● ● ● ● produkty, wiedza, usługi, pomysły. Za pomocą którego z nich możesz zarabiać pieniądze? Jak możesz najlepiej wykorzystać swoją wiedzę? Jak mógłbyś swoje pomysły zamienić w brzęczącą monetę? Jakie produkty możesz sprzedawać? Pamiętaj! Dochody to pieniądze, które wkraczają do twojego życia. Kto jest ci coś dłużny? Jakie rzeczy stanowiące twoją własność możesz sprzedać? Zastanów się nad tym! Żądaj pieniędzy za usługi Czy należysz do ludzi, którzy wykonują czasem jakąś pracę, nie żądając za to pieniędzy? Domaganie się zapłaty wiąże się często z pewnością siebie. Zawsze kiedy wnosisz swój wkład pracy, masz prawo do żądania pieniędzy, nawet od znajomych. To, czy cenisz swoją pracę, zależy od tego, jak cenisz samego siebie. Jeżeli istnieje coś, za co fachowcy biorą duże pieniądze, lecz u ciebie można to dostać za darmo, jedynym powodem takiego postępowania jest twój brak pewności siebie. Fachowiec musi być świadomy swojej wartości, a ty tego widocznie nie zrozumiałeś. Powiedziałbym nawet drastyczniej: ty jesteś odpowiedzialny za jakość własnego życia. Dlatego twoim obowiązkiem jest zarabianie pieniędzy i dlatego musisz także żądać pieniędzy. Przynajmniej dopóki nie osiągniesz finansowej wolności. Zauważyłeś już, że sukces jest bardziej sprawą nastawienia niż umiejętności. Naucz się cenić samego siebie. Notuj wszystko w dzienniku sukcesów. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 180 Droga do finansowej wolności Skoncentruj się na czynnościach przynoszących dochody To bardzo proste. Spędzaj swój czas tylko na czynnościach przynoszących dochody. Określ dokładnie, jakie czynności należą do dochodowych w twoim obszarze działania. Istnieje prawdopodobnie dużo ludzi, którzy są w stanie wykonać tę samą pracę co ty. A jednak tylko bardzo niewielu potrafi skupić się wyłącznie na czynnościach przynoszących dochód. Zastosuj się do tego! Na pewno szybko stwierdzisz, że daje to dużo więcej zadowolenia, choć łatwiej jest wykonywać czynności nie przynoszące dochodów. Pamiętaj, że wysokość zarobków jest silnie uzależniona od tego, czy robisz takie rzeczy, jakich prawie nikt nie robi. W tej kwestii sprawdza się zasada: Działaj tak szybko, jak to tylko jest możliwe. Nie czekaj, aż będziesz mógł sobie na to pozwolić. Wykorzystuj czas na czynności przynoszące dochody. Przekazuj więcej obowiązków innym, a będziesz miał czas na to, żeby wyrobić sobie pozycję na rynku. Tak długo, jak długo w tym samym czasie zarabiasz więcej, niż płacisz swoim pomocnikom, rachunek ten zawsze będzie dla ciebie korzystny. Większość właścicieli próbuje najpierw rozwinąć działalność firm, żeby móc później opłacić niezbędnych ludzi. To nie jest prawidłowa droga. Należy jak najszybciej zatrudnić potrzebnych ludzi, aby móc potem rozwinąć działalność. Zastanów się nad tym: Co mógłby wykonać za ciebie ktoś inny? Kto mógłby to zrobić? .............................................................................................. ................................................................................................... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 181 Bardzo wysokie dochody nie są równoznaczne z bogactwem Wielu ludzi nie wie, co to jest bogactwo. Zarabianie dużych pieniędzy nie oznacza wcale dorobienia się olbrzymiego majątku. Z reguły nasz standard życiowy będzie rósł równolegle z dochodami. Po prostu zaczynamy potrzebować więcej. Dziwnym zbiegiem okoliczności potrzebujemy zawsze tyle, ile zarabiamy. Nie wolno nam mylić pojęcia „potrzebuję” z pojęciem „pragnę”. Już Babilończycy twierdzili: „To, co nazywasz »koniecznymi wydatkami« będzie zawsze rosło – aż do wysokości odpowiadającej zarobkom”. Bogatym staje się człowiek dopiero wtedy, kiedy będzie mógł żyć ze swojego kapitału, bez konieczności podejmowania pracy. Jest to sytuacja, w której pieniądze „pracują” za ciebie. Bogaty będziesz nie dzięki pieniądzom, które zarobisz, ale dzięki pieniądzom, których nie wydasz. Różnica między oszczędzaniem a niewydawaniem sprowadza się do pytania: czy jesteś kurą znoszącą złote jajka, czy masz taką kurę? Nie rezygnuj... Nie rezygnuj z pomnażania dochodów, dopóki nie nagromadzisz kapitału, który pozwoli ci żyć z odsetek. Oczywiście możemy – i nawet powinniśmy – robić sobie od czasu do czasu przerwy. Sam również wprowadziłem zwyczaj nagradzania siebie po osiągnięciu każdego bliskiego celu. Pracuję sześć dni w tygodniu i mam dzień wolny. Jeżdżę cztery razy w roku na urlop, w tym jeden co najmniej trzytygodniowy. Dzięki temu jestem bardziej skoncentrowany, pełen energii i osiągam znacznie więcej. Poza tym odpowiednio wykorzystuję urlopy. Czytam około stu pięćdziesięciu książek rocznie, z czego około pięćdziesięciu w czasie urlopu. Podczas świąt oceniam miniony rok i planuję www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 182 Droga do finansowej wolności nowy. Dla każdego obszaru (finanse, zdrowie, uczucia, związki międzyludzkie, sens życia) ustalam nowe zadania i opisuję powody, dla których chciałbym je zrealizować. Ponadto podczas urlopów robię notatki w dzienniku doświadczeń. Zapisuję w nim wszystko, czego zdołałem się nauczyć. Po to, żeby być pewnym, że nie popełnię jeszcze raz tych samych błędów, opisuję każdą porażkę – każda porażka staje się dla mnie kolejną nauczką. Urlop jest czasem, w którym mogę zapomnieć o codzienności i zająć się wyłącznie sobą i moją partnerką. Kiedy wracam do domu, wiem jeszcze lepiej, dlaczego robię to, co robię, i koncentruję się bardziej na celu niż na drodze do niego. To tylko kilka powodów, które sprawiają, że jestem bardziej produktywny, jeżeli cztery razy do roku wyjeżdżam na urlop. Rób więc sobie przerwy, żeby się nie wypalić, ale nie rezygnuj z działania, dopóki nie osiągniesz finansowej wolności. Trudno jest popchnąć stojącą lokomotywę, ale jeszcze trudniej zatrzymać ją w pełnym biegu. Nie musisz ciągle dodawać gazu, ale nie zatrzymuj się, dopóki nie będziesz mógł żyć z odsetek. Kiedy zaczną pracować twoje pieniądze, ty nie będziesz musiał tego robić. Ale dlaczego miałbyś zrezygnować z czegoś, co sprawia ci przyjemność? Czy wiesz, co cię czeka, kiedy już nie będziesz musiał pracować, lecz będziesz oddawał się czemuś wyłącznie z przyjemności? Wtedy dopiero naprawdę zaczniesz żyć. Wskazówki w pigułce ● Każdy dostaje dokładnie to, na co zasługuje. Tylko ty decydujesz o tym, ile zarabiasz. ● Nie otrzymasz więcej dlatego, że potrzebujesz, lecz dlatego, że na to zasłużyłeś. Pytaj zawsze o obowiązki, a nie o prawa. ● Dawaj z siebie więcej, niż musisz. Zaskakuj ludzi. Nie wystarczy być bardzo dobrym. Rób wszystko doskonale. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 7. Jak zwiększysz swoje zarobki 183 ● Bądź zawsze gotowy do wzięcia na siebie odpowiedzialności. ● ● ● ● ● ● Naucz się przekazywać obowiązki innym, wykorzystując ich kompetencje. Rób tak, aby dzięki ponoszeniu odpowiedzialności wydawać się człowiekiem niezastąpionym, a dzięki organizacji pracy sprawiać wrażenie osoby niekoniecznie niezbędnej. Poszukuj problemów. Kto chce więcej zarabiać, musi przede wszystkim szukać problemów. Staraj się być jedyny w swym rodzaju; nie chodzi o to, byś był lepszy od innych, ale o to, byś był zawsze wyjątkowy. Wynagrodzenie za pracę rośnie wprost proporcjonalnie do pewności siebie. Dochody zależą od następujących składników: kompetencji, energii, reklamy, pewności siebie i umiejętności sprzedania siebie oraz od inwencji twórczej. Poświęcaj więcej czasu na badania marketingowe, reklamę własnej osoby i własnych produktów. Skoncentruj się przede wszystkim na czynnościach przynoszących dochód. Pytaj sam siebie: Czy muszę to zrobić osobiście, czy może to wykonać ktoś inny? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. OSZCZĘDZAĆ – PŁACIĆ SAMEMU SOBIE Człowiek, który pieniądze zarówno wydaje, jak i oszczędza, jest najszczęśliwszym człowiekiem, gdyż korzysta z obu tych przyjemności. SAMUEL JOHNSON P ewnego razu wszedł chłop do swojej stodoły, w której trzymał kurę i znalazł złote jajko. W pierwszej chwili pomyślał: „Coś tu nie gra, ktoś chce mnie zrobić w konia...”. Żeby się jednak upewnić, wziął jajko i poszedł do jubilera. Ten sprawdził je dokładnie i oznajmił chłopu: „To czyste złoto! Absolutnie czyste złoto!”. Chłop sprzedał jajko i poszedł do domu z dużą sumą pieniędzy. Wieczorem wydał duże przyjęcie. O świcie następnego ranka cała rodzina udała się do stodoły, żeby sprawdzić, czy ich kura zniosła jeszcze jedno złote jajko. Rzeczywiście znowu znaleźli złote jajko. I tak już było każdego dnia. Chłop każde jajko sprzedawał i stał się bogaty. Chłop był jednak chciwym człowiekiem. Zastanawiał się ciągle, dlaczego kura składa codziennie tylko jedno jajko. Najbardziej chciał wiedzieć, jak to się dzieje, bo wtedy sam mógłby mieć wpływ na ich produkcję. Z czasem ta niewiedza zaczęła doprowadzać go do wściekłości. W końcu któregoś dnia pobiegł do stodoły i zabił kurę maczetą, dzieląc ją na pół. Znalazł jedynie połówkę jaja, które właśnie się tworzyło. Morał bajki jest następujący: Nie zabijaj kury znoszącej złote jajka. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 186 Droga do finansowej wolności Czy większość ludzi nie postępuje podobnie? Kura symbolizuje kapitał, a złote jajka są symbolem oprocentowania. Bez kapitału nie ma odsetek. Ludzie zbyt często wydają wszystkie pieniądze i nigdy nie mogą wyhodować „kury”. Zabijają ją, zanim jest w stanie składać złote jajka. Tak długo, jak długo nie masz kury znoszącej złote jajka albo maszynki do robienia pieniędzy, sam jesteś tą maszynką, niezależnie od tego, ile zarabiasz. Wydawać mniej, niż się zarabia – to nie brzmi specjalnie sensacyjnie. Jeśli jednak się do tego zastosujesz, zrozumiesz, że oszczędzanie może sprawiać przyjemność i ma po prostu sens. Cztery powody, dla których ludzie nie oszczędzają Chociaż warto oszczędzać pieniądze, to większość ludzi nie robi tego z czterech podstawowych powodów: 1. Myślą, że później będą więcej zarabiać i dlatego nie muszą na razie oszczędzać. 2. Chcą po prostu wydawać pieniądze i wydaje im się, że oszczędzanie jest trudne i oznacza ograniczenie ich standardu życiowego. 3. Uważają, że oszczędzanie jest zbędne. 4. Sądzą, że nie opłaca się oszczędzać (niskie oprocentowanie, inflacja). Po przeanalizowaniu tych opinii stwierdzisz, że w rzeczywistości sytuacja wygląda zupełnie inaczej, niż myślałeś. Powinny one brzmieć: 1. Bogaty będziesz nie dzięki swoim dochodom, lecz dzięki swym oszczędnościom. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 187 2. Oszczędzanie sprawia przyjemność i jest dla wszystkich dziecinnie łatwe. 3. W każdej chwili możesz zmienić swój stosunek do oszczędzania. 4. Dzięki oszczędzaniu będziesz milionerem. Bez problemu zyskasz 12 procent odsetek, a nawet więcej1. Inflacja nawet ci w tym pomoże. Trudno w to uwierzyć? Będziesz zachwycony, kiedy przekonasz się za chwilę, że to szczera prawda. Bogaty będziesz nie dzięki swoim dochodom, lecz dzięki swoim oszczędnościom Nikt nie dorobi się majątku tylko dlatego, że dużo zarabia. Bogactwo jest efektem pomnażania pieniędzy. Zbyt wielu ludzi kieruje się fałszywą nadzieją: „Kiedy będę więcej zarabiać, poprawi się moja sytuacja finansowa”. W rzeczywistości standard życiowy wzrasta w miarę zwiększania się dochodów. Potrzebujesz prawie zawsze tyle, ile masz. Prawdą jest także to, że „ludzie, którzy nie oszczędzają, prędzej czy później popadają w długi”. Mój pierwszy mentor był człowiekiem sukcesu, bardzo go lubiłem i podziwiałem. Byłem więc szczęśliwy, kiedy zaproponował mi, że zostanie moim doradcą. Zażądał jednak, żebym oszczędzał 50 procent zarobków. Niemożliwe, pomyślałem. Argumentowałem, że potrzebne jest mi wszystko, co zarabiam, i nie mam z czego oszczędzać, bo i tak nie jestem w stanie pokryć wszystkich koniecznych wydatków. 1 Odsetki z wkładów na książeczkach oszczędnościowych w Niemczech wynoszą około 2,5%, z lokat na rachunkach bieżących – 3–5%, z ubezpieczeń na życie z funduszem emerytalnym – około 7–8% (najlepsze), z zysku z nieruchomości – 5–7% (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 188 Droga do finansowej wolności Poza tym byłem optymistą. Wszystko ureguluje się samo, myślałem, kiedy zacznę w końcu „porządnie” zarabiać. Potem zrozumiałem, że myślenie takie było idiotyczną nadzieją. Nic się nie zmieni, jeżeli my sami się nie zmienimy. Całkowicie fałszywy jest pogląd, że bogactwo przyjdzie do nas samo, że człowiek nie musi zmieniać sposobu obchodzenia się z pieniędzmi. Oznacza to zrzucenie z siebie odpowiedzialności i postępowanie według motta: „W tej chwili mogę robić z pieniędzmi wszystko, na co mam ochotę, bo później, kiedy będę zarabiać znacznie więcej, będę w stanie szybko pozbyć się długów. Dlaczego miałbym dzisiaj czegoś sobie odmawiać, przecież i tak zbiję forsę”. Wydaje ci się, że twoje dochody staną się czarodziejską różdżką, która sprawi, że będziesz wreszcie bogaty. Uwierz mi, to nie nastąpi. Bogactwo pozostanie jedynie twoją nadzieją. Możesz sobie zarabiać, ile tylko chcesz, a twoja sytuacja finansowa i tak się nie zmieni. Poznałem wielu ludzi, którzy zarabiają 50 000 marek miesięcznie i nie mają nic poza długami. Dlaczego dochody nie mogą zmienić sytuacji finansowej? Dlatego, że mimo wzrostu twoich zarobków dwa czynniki pozostają takie same – to „procenty” i ty sam. Jeżeli już dzisiaj nie wystarcza ci na życie, nie będzie też wystarczało wtedy, kiedy zaczniesz zarabiać dwa razy tyle. Wyobraź sobie, że dzisiaj zarabiasz 2000 marek i jesteś w stanie zaoszczędzić z tego 10 procent, to jest 200 marek. Zarabiając jednak 25 000 marek, znacznie trudniej jest zaoszczędzić 10 procent zarobków, gdyż stanowi to bardzo dużą sumę. Dlatego twierdzę, że oszczędzanie przy małych zarobkach bywa nawet łatwiejsze, gdyż im wyższa jest suma zarabianych pieniędzy, tym większą kwotę stanowią te „procenty”. Dlatego zacznij oszczędzać już dzisiaj. Bez względu na to, w jak trudnej sytuacji się znajdujesz, postanów odłożyć co miesiąc co najmniej 10 procent swoich dochodów. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 189 Oszczędzać trzeba jak najwcześniej! Jeżeli masz osiemnaście czy dwadzieścia lat i mieszkasz jeszcze z rodzicami, to najlepszy moment. Nigdy nie będziesz miał dogodniejszej sytuacji. Masz zapewnione utrzymanie. Jeśli nawet musisz pewną kwotę pieniędzy oddać swoim rodzicom, jest to niczym w porównaniu do kosztów, jakie będziesz musiał ponosić, kiedy się wyprowadzisz. Ta okazja nigdy się już nie nadarzy! Oszczędzaj więc tyle, ile możesz! Większość ludzi nie zmienia swojego sposobu obchodzenia się z pieniędzmi nawet wtedy, kiedy więcej zarabiają Jeżeli nie zmienisz świadomie swoich przekonań, twoje nastawienie do oszczędzania pozostanie takie, jakie było. Oto jeden z poglądów, który uniemożliwia oszczędzanie: „Te pieniądze są mi potrzebne”. Z pewnością przypominasz sobie zdanie: „Nie wolno mieszać pojęcia »konieczne wydatki« z »potrzebami«. To, co nazywamy »potrzebnymi wydatkami«, będzie zawsze wzrastało wprost proporcjonalnie do dochodów”. Najgłupsze usprawiedliwienie zbędnych wydatków brzmi: „Ja muszę to mieć”. W rzeczywistości jest niewiele rzeczy, które naprawdę musisz mieć. Twierdzimy tak, żeby się sami przed sobą usprawiedliwić. Jeżeli nasza sytuacja ma się polepszyć, musimy najpierw sami zmienić się na lepsze. Oszczędność jest cnotą wszystkich ludzi bogatych Sir John Templeton i jego żona w wieku dziewiętnastu lat postanowili, że z każdego miesięcznego dochodu odłożą 50 procent. John Templeton twierdzi, że w niektórych miesiącach było im bardzo ciężko, szczególnie wtedy, kiedy pobierał bardzo niską prowizję. Po pewnym czasie został miliarderem i jednym z najbardziej respektowanych i podziwianych menedżerów – rozporządzał największymi na świecie funduszami inwestycyjnymi. Wspomina www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 190 Droga do finansowej wolności jednak, że decydujące w jego karierze były te momenty, kiedy zarabiał tak mało, że prawie niemożliwe było odłożenie 50 procent dochodów. Warren Buffett jest najbogatszym człowiekiem Ameryki. Już w 1993 roku jego majątek był oceniany przez magazyn Forbes” na 17 miliardów dolarów. W jaki sposób stał się tak bogaty? Oto jego recepta: oszczędzać i inwestować. I jeszcze raz oszczędzać i inwestować. I jeszcze raz oszczędzać i inwestować. I jeszcze... Warren Buffett zaczynał jako roznosiciel gazet – i już wtedy oszczędzał. Każdy dolar miał dla niego wagę złota. Prawie nic sobie nie kupował, bo nigdy nie miał pieniędzy przeznaczonych na wydatki. Miał przed oczami wartość swoich oszczędności w przyszłości. Dlatego nie kupił sobie samochodu. Nie z powodu 10 000 dolarów, które kosztował samochód, lecz ze względu na wartość tej kwoty za dwadzieścia lat! Być może powiesz: „niezbyt pociągający sposób...”. Wiesz już jednak, że to, czy coś jest pociągające, czy nie, zależy wyłącznie od naszych przekonań. W każdym razie gdybyś przed czterdziestu laty, tak jak Warren Buffett, zainwestował 10 000 dolarów, to z tych pieniędzy zrobiłoby się raczej „pociągające” 80 milionów dolarów. Czy wiesz, co łączyło takich ludzi, jak Werner von Siemens, Robert Bosch, Ferdinand Porsche, Gottlieb Daimler, Adam Opel, Karl Benz, Fritz Henkel, Heinz Nixdorf, Johann Jacobs, Heinrich Nestlé, Rudolph Karstadt, Josef Neckermann, Reinhard Mannesmann, Friedrich Krupp, bracia Aldi? Wszyscy oni byli oszczędni, oszczędni i jeszcze raz oszczędni. Wydawali mniej pieniędzy, niż zarabiali, i mądrze inwestowali. Samo oszczędzanie nie wystarczyło do osiągnięcia bogactwa, ale zapewne stanowiło podstawę, bez której ich dobrobyt nie byłby możliwy. Nie znajdziesz żadnego założyciela firmy, który nie był oszczędny. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 191 Wielu właścicieli firm już kiedyś splajtowało Być może zaoponujesz w tym miejscu i powiesz, że słyszałeś o przedsiębiorcach, którzy często plajtowali. Zgadza się, lecz nie mieli długów konsumpcyjnych i ich standard życiowy był stosunkowo skromny. Oszczędzali. Plajtowali nie dlatego, że nie byli oszczędni, lecz dlatego, że stali się ofiarami niekorzystnych zbiegów okoliczności albo się przeliczyli. Oszczędne życie i różne przedsiębiorcze cechy pomogły im jakoś opanować kryzys. Niejednokrotnie przez długie lata musieli żyć bardzo skromnie, ograniczając swoje wydatki do niezbędnego minimum. Czasami ich oszczędność graniczyła ze skąpstwem. Obserwując ich, wielu ludzi wykrzyknęłoby z odrazą: „To nie dla mnie. Nie mógłbym tak żyć i nie chcę tak żyć!”. Ludzie sukcesu są gotowi do robienia rzeczy, których inni ludzie nie byliby w stanie zrobić. Ludzie zazwyczaj niechętnie oszczędzają. Chcą korzystać z życia. Już Goethe spostrzegł to zjawisko: „Każdy chce być kimś, nikt nie chce stać się kimś”. Sławni założyciele firm chcieli być bogaci. To stało się ich celem, którego osiągnięciu podporządkowali swoje życie. Nie musieli udawać, że mają dużo pieniędzy. Pragnęli stać się kimś i dlatego byli oszczędni. Być może należysz do ludzi, którzy twierdzą: „Ja jestem wyjątkiem. Mogę wydawać i mimo to kiedyś być bogatym człowiekiem”. Nie chciałbym twierdzić, że jest to niemożliwe. W końcu ciągle mamy do czynienia z nieprawdopodobnymi zjawiskami, których nie potrafimy sobie wyjaśnić. Lecz nie potwierdziłbyś tą postawą wyników statystycznych. Poza tym naprawdę o wiele prościej jest zmienić swój stosunek do pieniędzy i powiedzieć sobie: oszczędzanie nie jest wcale takie trudne. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 192 Droga do finansowej wolności Oszczędzanie sprawia przyjemność i jest dla wszystkich dziecinnie łatwe Właśnie teraz, kiedy chcesz używać życia, powinieneś oszczędzać. Ale nie tak, jak już wiele razy bezskutecznie próbowałeś. Większość ludzi oszczędza w zły sposób. Próbują przez cały miesiąc ograniczyć zarówno swoje potrzeby, jak i wydatki. Bez przerwy z czegoś rezygnują, a pod koniec miesiąca okazuje się, że i tak nic nie zostało. Spróbuj przyjrzeć się temu scenariuszowi z innej strony. W gruncie rzeczy ciągle płacisz – każdemu, tylko nie sobie. Płacisz w sklepie, w banku, u fryzjera i tak można by wyliczać w nieskończoność. A kiedy płacisz samemu sobie? Ty przecież powinieneś być przynajmniej tak samo ważny jak sprzedawca, bankowiec czy fryzjer! Oszczędzanie oznacza płacenie samemu sobie Powinieneś więc płacić najpierw samemu sobie. Przede wszystkim samemu sobie! Oto moja propozycja: Płać sobie „pensję”. Zrób tak, żeby co najmniej 10 procent twojego miesięcznego wynagrodzenia trafiało na oddzielne konto. Dzięki tym 10 procentom będziesz z czasem zamożny. Z pozostałych 90 procent opłacisz całą resztę. Stwierdzisz ze zdumieniem, że dokładnie tak samo ci się żyje, bez względu na to, czy wydajesz 90 procent dochodów, czy 100 procent. Nie poczujesz braku tych 10 procent! Zapewne trudno ci w to uwierzyć, ale pozbędziesz się wątpliwości, jeżeli spróbujesz. Nie mów nigdy: „to niemożliwe”, dopóki nie sprawdzisz. Nie zaliczaj do tych 10 procent zobowiązań z tytułu umów oszczędnościowych albo ubezpieczenia na życie. Składkami ubezpieczeniowymi opłacasz twoje ubezpieczenie obecne i ubezpieczenie na starość. Obie sprawy są niezwykle ważne, stanowią absolutną konieczność. Umowy oszczędnościowe dotyczą wydat- www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 193 ków związanych na przykład z kupnem samochodu, mebli czy z wyjazdem na urlop. 10 procent pozwoli ci wyhodować kurę znoszącą złote jajka Twoja dziesięcioprocentowa „pensja” jest nietykalna. Dzięki niej staniesz się bogaty; będziesz mógł żyć z odsetek i zapomnieć o pracy. Początkowo trudno będzie ci uwierzyć, że to zadziała. Potem będzie tak jak w przypadku większości uczestników moich seminariów, którzy po jakimś czasie mówią: „Nie pomyślałbym, że to się sprawdzi. Robię to od kilku miesięcy i zupełnie zapomniałem o tych dziesięciu procentach. Dobrze jest natomiast wiedzieć, że dzięki nim będę kiedyś bogaty”. Mocne sugestie Przede wszystkim płać sobie „pensję”. Zrób tak, żeby 10 procent twojego dochodu trafiało na oddzielne konto. ● Otwórz konto stanowiące dla ciebie żyłę złota. Wys- ● ● ● ● taw bankowi stałe zlecenie płatnicze, na mocy którego 10 procent wpływów na twoje normalne konto zostanie co miesiąc przelane na „złote” konto. Nigdy nie podejmuj pieniędzy ze „złotego” konta. Przeznacz zgromadzone na nim środki na cele, o których się dowiesz, czytając kolejne rozdziały tej książki. Poznasz, co to radość życia, i nabierzesz pewności siebie, kiedy będziesz miał świadomość, że hodujesz kurę, która znosić ci będzie złote jajka. „Złote” konto jest prostym i sensownym sposobem na doskonalenie wewnętrznej dyscypliny. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 194 Droga do finansowej wolności Co robić z podwyżką pensji? Prawdopodobnie zarabiałeś kiedyś mniej niż obecnie. Pomyśl, ile miałeś pieniędzy, kiedy zdobywałeś kwalifikacje zawodowe... A jak było z twoją pierwszą pracą? Ile wówczas miałeś pieniędzy? W miarę upływu lat coraz więcej zarabiamy i coraz więcej wydajemy. Nasze dochody określają nasz standard życiowy, który wzrasta proporcjonalnie do wzrostu dochodów. Oto moja rada: 50 procent każdej podwyżki wpłać na „złote” konto. Ponieważ jesteś przyzwyczajony do określonych wydatków, wyznaczonych przez dotychczasowe dochody, z niczego nie będziesz musiał rezygnować, lecz wprost przeciwnie – ucieszy cię zwiększenie budżetu o połowę podwyżki. Jeżeli na przykład w tej chwili zarabiasz 5000 marek2, to na „złote” konto każ sobie wpłacać 10 procent, to znaczy 500 marek. Gdybyś dostał nagle podwyżkę wynoszącą 1200 marek, to 600 marek wpłać także na „złote” konto. W ten sposób zwiększysz swoją ratę oszczędnościową od razu o 120 procent. Dlaczego programy oszczędnościowe nie działają Istnieją dwie decydujące przyczyny przerywania realizacji programów oszczędnościowych. Przede wszystkim niektórzy ludzie chcą zbyt dużo. Dlatego też proponuję odkładanie „tylko” 10 procent dochodów. Takiego ubytku w ogóle się nie zauważa, czego nie można już powiedzieć o oszczędnościach wynoszących 15 czy 20 procent dochodów. Poza tym większość z nas woli traktować jako oszczędności nadwyżkę budżetową, uzyskaną pod koniec miesiąca. Często jednak 2 Przeciętna pensja w Niemczech wynosi 4500–6000 marek brutto (ok. 2250–3000 euro). Wahania wynikają ze sposobu obliczeń stosowanych przez różne źródła informacji (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 195 okazuje się, że nadwyżki nie ma albo jest bardzo niewielka. Dlatego płać najpierw sobie – od razu na początku miesiąca. Mocne sugestie Przekaż 50 procent każdej podwyżki na „złote” konto. W ten sposób utrzymasz poziom życia na stałym przeciętnym poziomie. ● Każda podwyżka pensji sprawi, że zwiększy się stan środków pieniężnych na „złotym” koncie. ● Dzięki temu uświadomisz sobie, po co tak naprawdę pracujesz. Zmienisz swój stosunek do pieniędzy. ● Każda podwyżka pensji automatycznie zbliży cię do ostatecznego celu. ● Będąc właścicielem firmy, jesteś przedsiębiorcą i pracownikiem w jednej osobie. Dajesz sobie samemu od czasu do czasu podwyżkę pensji. ● Uszczuplenie sumy podwyżki o 50 procent nie wywoła bolesnych skutków, gdyż nie jesteś przyzwyczajony do dysponowania na co dzień większymi pieniędzmi. W każdej chwili możesz zmienić swój stosunek do oszczędzania Bardzo wielu ludzi nie chce oszczędzać, gdyż nie jest to zgodne z ich przekonaniami. Najczęściej mówią o tym następująco: ● „Nie mam dość silnej woli”. ● „Oszczędzanie jest dobre dla nudziarzy i ludzi bez polotu”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 196 Droga do finansowej wolności ● „Żyję dniem dzisiejszym, a oszczędzanie oznacza ograniczanie się. Nie, nie mam na to teraz ochoty!” Jeżeli uważnie przeczytałeś ten rozdział do tego miejsca, to masz wszystkie argumenty niezbędne do zmiany takich przekonań. Zastanów się teraz nad następującymi stwierdzeniami: ● Rolnik, który nie zostawi sobie ziarna, nie może przystąpić do siewu. ● Brak chęci do oszczędzania świadczy o naiwności, głupocie i niezdolności do podejmowania jakichkolwiek przedsięwzięć biznesowych. Nie można traktować poważnie człowieka, który nie dowiódł, że potrafi obchodzić się z pieniędzmi. ● Podziwiam ludzi, którzy panują na tyle nad swoim życiem, że mogą inwestować swoją energię w działalność, która sprawia im przyjemność. ● Przewiduję, że dopiero w przyszłości będę używał życia, i chciałbym mieć pewność, że będzie mnie na to stać. To jest powód, dla którego oszczędzam. Dzięki oszczędzaniu będziesz milionerem Przeczytałeś już na początku tego rozdziału, że dzięki oszczędzaniu można bez problemów wzbogacić się o dwunastoprocentowy zysk z odsetek, a inflacja może nawet okazać się korzystna. Zdaję sobie sprawę z tego, że taka opinia nie jest w Niemczech popularna. Społeczeństwo niemieckie ma bardzo infantylny stosunek do inwestowania i nie traktuje poważnie tych, którzy uważają, że z odsetek można mieć rocznie zysk większy niż sześcioprocentowy. Te 6 procent odpowiada jednak tylko mniej więcej stopie inflacyjnej. Jeżeli zyskasz od 2 do 4,5 procent w roku, odkładasz pieniądze „na biedę”. Oznacza to, że twoje dochody stracą na sile nabywczej więcej, niż są w stanie się pomnożyć. Dlatego mogę www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 197 zrozumieć każdego, kto twierdzi, że nie opłaca się inwestować pieniędzy na takich warunkach. Ale przy inwestowaniu sprawdza się także inna zasada: Jeżeli będziesz robił to, co robią inni, będziesz miał to, co mają inni. Nie zadowalaj się więc powszechnie znanym oprocentowaniem. Przede wszystkim przyswój sobie podstawowe wiadomości o inwestowaniu. Są opisane w następnych rozdziałach. Jaki można mieć zysk ze 100 000 marek? Poznasz siłę zjawiska „procenty z procentów”3. Najpierw przykład: Wyobraź sobie, że dziedziczysz 100 000 marek. Lokujesz je w banku na 7 procent na 30 lat. Po tym okresie miałbyś 761 220 marek. Gdybyś dla odmiany zrobił lokatę szesnastoprocentową (oprocentowanie roczne), otrzymałbyś po trzydziestu latach 8 584 980 marek. Wyobraź sobie, że podzieliłbyś te 100 000 marek na 5 wkładów po 20 000 marek. Załóżmy, że jeden wkład kompletnie byś stracił, drugi wkład nie przyniósłby żadnych zysków, trzeci dałby ci roczny siedmioprocentowy zysk, czwarty – dwunastoprocentowy, a piąty szesnastoprocentowy. W tym wypadku tylko z piątego wkładu miałbyś 1,7 miliona marek! W sumie pomimo dwóch bardzo złych wkładów zyskałbyś ponad 2,6 miliona marek. Następne pytanie, na które uzyskasz odpowiedź w dalszej części książki, brzmi: Jak osiągnąć zysk dziesięcio-, dwunasto-, szesnasto-, a nawet dwudziestoprocentowy? Dowiesz się także, jak powinieneś minimalizować ryzyko, żeby z jednej strony uniknąć strat, a z drugiej mieć większą szansę na „trafienie w dziesiątkę”. W tym celu poznasz kilka podstawowych zasad handlu akcjami i inwestowania w fundusze inwestycyjne. Zobaczysz, że to dobry 3 Zjawisko dotyczące oprocentowania lokat, polegające na pomnażaniu się wkładu przez odsetki z odsetek z poprzednich lat. Im dłużej inwestycja nie jest ruszana, tym silniejszy jest ten efekt. Tym samym zarabia się pieniądze na pieniądzach, których praktycznie się nie wpłaciło (kapitalizacja odsetek)(przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 198 Droga do finansowej wolności sposób na czerpanie zysków z dobrze ulokowanych pieniędzy. Na koniec poznasz cztery metody służące osiągnięciu czterech różnych, następujących po sobie celów. Przekonasz się, że inteligentne oszczędzanie może doprowadzić do dobrobytu. Ucz swoje dzieci oszczędzania Kiedy dzieci powinny zacząć oszczędzać? Już wtedy, kiedy dostają kieszonkowe. Powinny jak najwcześniej zrozumieć, że oszczędzanie stanowi swoistą formę wypłacania sobie „pensji”. Zatroszcz się więc o to, żeby twoje dzieci były przekonane o konieczności oszczędzania i miały potrzebę dojścia do dobrobytu. Któregoś dnia mój znajomy postanowił dać swojej córce 10 marek kieszonkowego. Zanim jednak to zrobił, wpadł na pomysł, żeby jej wytłumaczyć sens oszczędzania. Wziął ją na przejażdżkę samochodową i powiedział, że musi jej wyjaśnić coś bardzo, bardzo ważnego. Pojechał z nią do najbiedniejszej dzielnicy miasta, w którym mieszkali. Wszystko wyglądało tam szaro. Nie było żadnej zieleni, za to dużo betonu i brudu. Wyjaśnił jej, że przez następne dziesięć lub piętnaście lat będzie mieszkała u nich w domu, później jednak się wyprowadzi i będzie musiała sama zatroszczyć się o jakość swojego życia i tylko od niej będzie zależało, czy zamieszka w eleganckiej dzielnicy, czy w takim brzydkim otoczeniu jak to, w którym się teraz znajdują. Powiedział jej także, że może się już teraz zdecydować. Spędził z nią w tej dzielnicy pół dnia, wyjaśniając sens oszczędzania. Zabrał ją do obskurnej restauracji na obiad. Kiedy zauważył, że mała zaczęła się czuć nieswojo, wyjaśnił: „Tutaj mieszkają ludzie, którzy wydawali co do feniga swoje dziesięć marek”. Po powrocie do domu sporządzili plan oszczędzania. Ustalili, że dziewczynka będzie zawsze odkładać 5 marek z 10 marek kieszonkowego. Ponadto za każdą zaoszczędzoną markę ojciec zobowiązał się do wpłacania jej na konto 50 marek, a więc w sumie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 8. Oszczędzać – płacić samemu sobie 199 250 marek miesięcznie. Przyjmijmy, że ojciec i jego córka postępowali zgodnie z tym planem przez siedem lat. Po tym okresie ojciec przestanie wpłacać na konto dziewczynki kwotę 250 marek. Nawet w takich okolicznościach córka po przekroczeniu trzydziestu jeden lat będzie miała na swoim rachunku 200 000 marek. A mój znajomy zainwestował tylko 21 000 marek! Najważniejsze jest jednak to, że dziewczynka już w dzieciństwie nauczy się zasad gospodarowania pieniędzmi. Prawdopodobnie nigdy nie będzie potrzebowała finansowej pomocy od swojego ojca. Zastanów się teraz nad tym, ile miałbyś pieniędzy, gdybyś zawsze odkładał 50 procent swoich dochodów. Oczywiście musiałbyś zacząć oszczędzać, zanim doszłoby do sytuacji, w której stwierdziłbyś, że potrzebujesz 100 procent swoich wpływów, aby pokryć wszystkie „konieczne” wydatki. Dawanie pieniędzy naszym dzieciom może się okazać nieodpowiedzialne. Wytłumaczenie im sensu oszczędzania i dobrobytu wymaga czasu i konsekwencji, lecz dzięki temu dajemy im wielką szansę na rozwinięcie właściwego stosunku do pieniędzy, szansę na to, że pieniądze zajmą w ich życiu takie miejsce, na jakie zasługują. Tylko wtedy, kiedy człowiek nie ma pieniędzy, stają się one najważniejszą sprawą jego dnia codziennego. Możesz się przyczynić w dużym stopniu do tego, żeby twoje dzieci nie przeceniały roli pieniędzy, a dążenie do dobrobytu uznawały za naturalną i nierozłączną część ich życia. Wskazówki w pigułce ● Tylko wtedy, kiedy masz takie zasoby finansowe, że możesz żyć z oprocentowania, jesteś naprawdę bogaty i niezależny. ● Dopóki nie stworzysz sobie „maszynki do robienia pieniędzy”, sam jesteś taką „maszynką”, niezależnie od tego, ile zarabiasz. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 200 Droga do finansowej wolności ● Nie dzięki zarobkom, lecz dzięki oszczędnościom będziesz bo● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● gaty. Sposób gospodarowania pieniędzmi nie zmienia się wraz z rosnącymi dochodami. Jeżeli nie radzisz sobie z finansami, kiedy są skromne, tym bardziej nie poradzisz sobie wówczas, gdy zaczną rosnąć. Łatwiej jest oszczędzać przy niewielkich zarobkach. W rzeczywistości jesteśmy w stanie ograniczyć wydatki, ale wolimy twierdzić, że jest inaczej, bo to bardzo wygodne usprawiedliwienie. Wszyscy ludzie sukcesu, którzy dorobili się majątku, byli oszczędni. Nie bierz pod uwagę aktualnej wartości pieniądza, lecz uwzględniaj przede wszystkim jego wartość w przyszłości. Ludzie sukcesu są gotowi robić rzeczy, których większość z nas woli unikać. Odłożenie 10 procent z comiesięcznych zarobków nie wpływa na zmianę dotychczasowych warunków życia. Nasz standard życiowy rozwija się zawsze proporcjonalnie do dochodów. Każdy moment jest odpowiedni do tego, by zmienić swój stosunek do oszczędzania. Niezależnie od tego, jak trudne wydaje się oszczędzanie, znacznie więcej kłopotów niesie ze sobą nieoszczędzanie. Robiąc to, co robią inni, mamy to, co mają inni. Pieniądze stają się najważniejszą sprawą w życiu wtedy, kiedy się ich nie ma. Już w dzieciństwie należy naszym pociechom wyjaśniać sens oszczędzania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. NIEZWYKŁOŚĆ ZJAWISKA „PROCENTY Z PROCENTÓW” Pieniądze są przeznaczone do użytku tych, którzy znają zasady działania kapitału. GEORGE S. CLASON, THE RICHEST MAN IN BABYLON T o takie proste! Ten, kto pomnaża swoje pieniądze, będzie bogaty. Ten, kto ignoruje zasady działania kapitału, straci swoje pieniądze. Jeżeli poznasz niezwykłość zjawiska „procenty z procentów”, sam stwierdzisz, że nieskorzystanie z jego siły w celu osiągnięcia niezależności finansowej jest po prostu ignorancją. Dojdziesz do wniosku, że bieda nie jest cnotą, lecz wyrazem nieznajomości rzeczy. Najpierw chciałbym dać kilka przykładów na wzrost wartości pieniądza w postępie geometrycznym. Załatw sobie nowe źródło dochodów Proponuję ci założyć książeczkę oszczędnościową i wpłacić w pierwszym miesiącu 10 fenigów. W drugim miesiącu podwoisz stawkę i wpłacisz 20 fenigów, w trzecim 40 fenigów itd. Jednocześnie zacznij się rozglądać za nowymi źródłami dochodu. Masz czternaście miesięcy, zanim naprawdę zacznie się coś dziać z twoim budżetem i wpłaty się zwiększą. Musisz w tym czasie znaleźć dodatkowe źródło zarobkowania. W szesnastym miesiącu www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 202 Droga do finansowej wolności będziesz musiał wpłacić 3276,80 marek, w siedemnastym miesiącu 6553,60, a w osiemnastym miesiącu 13 107,20 marek. Oto tabela: Skarpetka przedsiębiorcy Miesiąc DEM Miesiąc DEM Miesiąc DEM 1 0,10 7 6,40 13 409,60 2 0,20 8 12, 80 14 819,20 3 0,40 9 25, 60 15 1 638,40 4 0,80 10 51,20 16 3 276,80 5 1,60 11 102,40 17 6 553,60 6 3,20 12 204,80 18 13 107,20 Musisz się sprężyć i powiększać obszar, który kontrolujesz. Użyj swojej pomysłowości i zrób wszystko, żeby doprowadzić do takiej sytuacji. To rzeczywiście się opłaca. Po upływie półtora roku będziesz miał 26 004,30 marek. Mógłbyś na przykład wziąć z tego 6000 marek jako nagrodę za wytrwałość, a pozostałe 20 000 marek zainwestować. Po dwudziestu latach wzbogaciłbyś się (przy naliczaniu dwunastoprocentowych odsetek) o prawie 200 000 marek. Mocne sugestie Załóż sobie książeczkę oszczędnościową, na którą przez 18 miesięcy będziesz wpłacał każdego miesiąca dwa razy więcej niż poprzedniego. ● Zmusisz się do szukania nowych źródeł dochodów. ● Będziesz miał dość czasu na to, żeby załatwić sobie zwięk● ● ● ● szenie dodatkowych wpływów. Nauczysz się dbać o swoje interesy. Nabierzesz pewności siebie i wkrótce będziesz mógł stawić czoło zupełnie nowym wyzwaniom. Uniezależnisz się od podstawowego źródła zarobku. Położysz kamień węgielny pod przyszły pokaźny majątek. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 203 Czynniki, które decydują o zysku Dla zjawiska „procentów z procentów” są ważne tylko trzy czynniki: czas, oprocentowanie i wysokość wkładu. Omówię wszystkie trzy, ale w moich przykładach będę uwzględniał także wysokie odsetki, wynoszące 12 i 20 procent. Po przeczytaniu rozdziałów dziesiątego i jedenastego zrozumiesz, że te oprocentowania są całkowicie uzasadnione. Wartość akcji wzrosła od 1948 roku o prawie 12 procent w skali rocznej. Dobre fundusze inwestycyjne miały jeszcze lepsze wyniki. Ponieważ w Niemczech osiąganie takich wyników uważa się za prawie niemożliwe, poświęciłem zarówno akcjom, jak i funduszom osobny rozdział. Dowiesz się, że 12 procent i więcej nie jest rzadkością. Czas Prawdopodobnie zapamiętałeś, że oszczędzać powinno się jak najwcześniej. Załóżmy jednak, że odkładasz 400 marek miesięcznie od trzydziestego roku życia. Jeżeli odsetki będą wynosiły 12 procent, to po ukończeniu sześćdziesiątego piątego roku życia otrzymasz 2 099 140 marek. W ten sposób przez trzydzieści pięć lat twoje pieniądze pracowały na ciebie i możliwe było uzyskanie aż takiej sumy. Jeżeli jednak zaczynasz oszczędzać w wieku czterdziestu pięciu lat, masz tylko dwadzieścia lat na zgromadzenie kapitału. Zakładając, że chciałbyś w tym czasie, przy tym samym oprocentowaniu, uzbierać ponad 2 100 000 marek, to musiałbyś zwiększyć swoją miesięczną wpłatę sześciokrotnie, z 400 do 2400 marek. Gdybyś jednak zaczął oszczędzać w wieku pięćdziesięciu pięciu lat, to w celu zgromadzenia 2 100 000 musiałbyś odkładać miesięcznie 10 000 marek. Przypomnijmy: www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 204 Droga do finansowej wolności ● 35 lat oszczędzania – 400 marek miesięcznie ● 20 lat oszczędzania – 2400 marek miesięcznie ● 10 lat oszczędzania – 10 000 marek miesięcznie Jak widzisz, wzrost sumy wkładu jest wynikiem działania efektu „procentów z procentów” i stanowi tajemnicę wieloletniego systematycznego oszczędzania. Pieniądze pracują na ciebie w zasadzie „za darmo” – nic za to nie płacisz. Zapamiętaj więc: im wcześniej zaczniesz oszczędzać, tym mniej możesz inwestować. Jest to dobry sposób oszczędzania dla dzieci! Wytłumacz jednak dzieciom sens oszczędzania. Gdybyś zaczął w momencie urodzenia się dziecka odkładać dla niego 100 marek miesięcznie, to w wieku trzydziestu pięciu lat miałoby ono 524 785 marek (przy stopie 12-procentowej). Stopa procentowa Tak samo ważnym czynnikiem jest stopa procentowa. Pozwól, że skupię się na wysokich odsetkach, choć wielu uważa je, niesłusznie zresztą, za niepoważne. Tysiące ludzi w Niemczech osiąga co roku dwudziestoprocentowe (i większe) zyski z inwestycji. Każda amerykańska gospodyni domowa ziewałaby z nudów na myśl o oprocentowaniu tak często proponowanym w naszym kraju. Odsetki cztero-, pięcio-, sześcioi siedmioprocentowe wzbudzają w USA jedynie litość. Dlatego nie bez powodu mówi się, że nikt na świecie nie jest tak oszczędny i nie inwestuje tak głupio jak Niemcy. Po zapoznaniu się z przykładowym porównaniem odsetek nietrudno będzie zauważyć, jak ważna jest wysoka stopa procentowa. Różnica między odsetkami w wysokości 7, 12, 15 i 21 procent jest ogromna. Załóżmy, że będziesz wpłacać 100 marek miesięcznie przez 35 lat. Jaka będzie różnica w zgromadzonym kapitale www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 205 w zależności od wysokości średniego rocznego oprocentowania (7, 12, 15, 21 procent)? ● 7 procent: 166 722 marki ● 12 procent: 524 785 marek ● 15 procent: 1 078 249 marek ● 21 procent: 4 671 602 marki Jeżeli masz trzykrotnie większe oprocentowanie, to nie otrzymasz tylko trzy razy więcej pieniędzy. W rzeczywistości otrzymasz prawie 30 razy więcej! Pozwól, że posłużę się jeszcze jednym przykładem. Jeśli zainwestujesz teraz 1000 marek, jakiej wysokości kapitał przyniosą ci te pieniądze po trzydziestu latach w zależności od wysokości oprocentowania (7, 12, 15, 20 procent)? ● 7 procent: 7 612 marek ● 12 procent: 29 960 marek ● 15 procent: 66 212 marek ● 20 procent: 237 376 marek! Z ręką na sercu: czyż nie robi na nas wrażenia wiadomość, że po trzydziestu latach oszczędzania będziemy mieli 7612 marek? Odpowiem szczerze. Jeśli tak by się miało zdarzyć, to lepiej te pieniądze od razu przepuścić. Gdybyś jednak mógł pomnożyć swoje pieniądze w tym okresie trzydziestokrotnie (przy stopie 12-procentowej) albo dwustutrzydziestosiedmiokrotnie (przy stopie 20-procentowej), byłoby to z pewnością warte zachodu, nieprawdaż? Wiesz, co by się stało, gdyby twoja babcia przed pięćdziesięciu laty zrobiła z myślą o tobie lokatę w wysokości 1000 marek i rzeczywiście osiągnęła przeciętnie rocznie odsetki w wysokości 20 procent? Z 1000 marek zrobiłoby się... 9 milionów!!! A więc to www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 206 Droga do finansowej wolności twoja babka jest wszystkiemu winna. Ty możesz jednak uniknąć tego błędu i pomyśleć o swoich przyszłych (albo obecnych) wnukach. Zamieszczone poniżej tabele wyraźnie ilustrują, jak mogłyby się twoje pieniądze pomnażać. Sposób na obliczenie w pamięci „procentów z procentów” Z myślą o tym, byś nie był zawsze uzależniony od tabel, chciałbym podać ci przybliżoną regułę obliczania wzrostu wartości zainwestowanych pieniędzy. Podziel liczbę 72 przez wysokość stopy procentowej, a otrzymasz liczbę lat, w ciągu których zainwestowany kapitał się podwoi. 72 : stopę procentową = liczba lat, po których twój kapitał się podwaja Załóżmy, że roczne odsetki będą wynosiły 12 procent od zgromadzonego kapitału i chciałbyś wiedzieć, w jakim czasie podwoi się twój wkład w wysokości 10 000 marek. 72 : 12 = 6 1at Zgodnie z obliczeniem twój kapitał podwaja się co 6 lat przy odsetkach wynoszących 12 procent. Przy stopie 5-procentowej przedstawia się to następująco: 72 : 5 = 14 lat Widzisz więc, że pięcioprocentowe odsetki są raczej nieciekawym interesem, gdyż trzeba czekać aż czternaście lat, aby zgromadzony kapitał się podwoił, i kolejne czternaście lat, żeby ponownie się podwoił. Po trzydziestu latach ze swoich 10 000 marek miałbyś marniutkie 45 000. Przy naliczaniu według 12 procent pieniądze podwajają się co sześć lat. Po trzydziestu latach 10 000 marek pomnożyłoby się do 300 000 marek. Odsetki w wysokości 20 procent uczyniłyby z tej kwoty aż 2 400 000 marek. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 207 Tabela obliczeń „procentów z procentów” Wpłaty w wysokości 1200 DEM rocznie Stopa proc. Jak długo chcesz czekać? 5 lat 10 lat 15 lat 20 lat 25 lat 1% 6 134 12 568 19 330 26 437 33 907 41 758 50 009 2% 6 271 13 168 20 784 29 192 38 475 48 724 60 040 3% 6 411 I3 804 22 373 32 308 43 824 57 175 72 653 4% 6 556 14 476 24 111 35 835 50 098 67 452 88 565 5% 6 704 15 187 26 013 39 831 57 466 79 974 108 790 6% 6 855 15 939 28 094 44 361 66 129 95 260 134 244 7% 7 011 16 734 30 371 49 498 76 325 113 951 166 722 8% 7 171 17 576 32 865 55 329 88 336 136 834 208 094 9% 7 334 18 466 35 594 61 947 102 495 164 884 260 876 10% 7 502 19 408 38 583 69 464 119 198 199 296 328 295 11% 7 674 20 404 41 855 78 002 138 912 241 547 414 495 12% 7 850 21 458 45 439 87 703 162 186 293 451 524 785 13% 8 031 22 572 49 364 98 727 189 674 357 239 665 966 14% 8 216 23 751 53 663 111 255 222 145 435 653 846 744 15% 8 406 24 998 58 370 125 494 260 504 532 058 1 078 249 16% 8 600 26 316 63 525 141 677 305 822 650 584 1 374 701 17% 8 800 27 710 69 170 160 068 359 358 796 292 1 754 246 18% 9 004 29 184 75 350 180 968 422 596 975 382 2 240 022 19% 9 213 30 742 82 117 204 715 497 278 1 195 438 2 861 493 20% 9 428 32 389 89 524 231 693 585 457 1 465 733 3 656 143 21% 9 647 34 130 97 631 262 336 689 539 1 797 594 4 671 602 22% 9 872 35 970 106 503 297 133 812 352 2 204 839 5 968 323 23% 10 103 37 914 116 210 336 639 957 212 2 704 316 7 622 946 24% 10 339 39 968 126 830 381 476 1 128 004 3 316 542 9 732 515 25% 10 581 42 139 138 445 432 350 1 329 277 4 066 480 12 419 759 www.mtbiznes.pl 55682286310099 30 lat 35 lat 55 208 Droga do finansowej wolności Tabela obliczeń „procentów z procentów” Jak wzrasta wartość 1000 DEM – nawet wtedy, kiedy nie dopłacasz ani feniga! Oprocentowanie Lata 8% 10% 12% 15% 20% 1 1 080 1 100 1 120 1 150 1 200 2 1 166 1 210 1 254 l 323 1 440 3 1 260 1 331 1 405 1 521 1 728 4 1 360 1 464 1 S74 1 749 2 074 5 1 469 1 611 1 762 2 011 2 488 6 1 587 1 772 1 974 2 313 2 986 7 1 714 1 949 2 211 2 660 3 583 8 1 851 2 144 2 476 3 059 4 300 9 1 999 2 358 2 773 3 518 5 160 10 2 159 2 594 3 106 4 046 6 192 11 2 332 2 853 3 479 4 652 7 430 12 2 518 3 138 3 896 5 350 8 916 13 2 720 3 452 4 363 6 153 10 699 14 2 937 3 797 4 887 7 076 12 839 15 3 172 4 177 S 474 8 137 15 407 20 4 661 6 727 9 646 16 367 38 338 25 6 848 10 835 17 000 32 919 9S 376 30 10 063 17 449 29 960 66 212 237 376 35 14 785 28 102 52 800 133 176 590 668 40 21 725 45 259 93 051 267 864 1 469 772 45 31 920 72 890 163 988 538 769 3 657 262 50 46 902 117 391 289 002 1 083 657 9 100 438 l00 2 199 761 13 780 612 83 522 266 1 174 313 451 82 817 974 522 www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 209 Wniosek: Stopa procentowa jest bardzo ważna. Jest tak bardzo ważna, że musisz koniecznie przeczytać rozdział dziesiąty i jedenasty, żeby się dowiedzieć, w jaki sposób można osiągnąć takie wyniki. Im mniej masz czasu (albo im mniej czasu chcesz na to przeznaczyć), tym większe znaczenie ma wysokość oprocentowania, jeżeli dążysz do osiągnięcia dobrobytu. Jak pomnożyć pieniądze Po dotychczasowych wyjaśnieniach nasuwają się dwa pytania: 1. Jak często mają się twoje pieniądze podwajać? (stopa procentowa) 2. Ile pieniędzy powinno się podwoić? (oszczędzanie) Nawet najwyższa stopa procentowa jest bezużyteczna, jeżeli mnożyć ją przez zero. 100 000 marek to nie jest jakaś olbrzymia suma. Możesz za nią kupić dobry samochód. Biorąc to pod uwagę, zaoszczędzenie 100 000 marek nie jest jakimś szczególnie opłacającym się celem. Jeżeli jednak 100 000 marek zainwestujesz, otrzymasz już po dwudziestu latach 1 000 000 (przy stopie 12-procentowej). I dlatego mądrzy ludzie oszczędzają. Nie widzą tych 100 000 marek, lecz widzą milion. Kapitalizm bez kapitału oznacza finansowo epokę kamienia łupanego Dopiero kapitalizm otworzył każdemu możliwości osiągnięcia dobrobytu i bogactwa. Na skutek odpowiednich warunków gospodarczych pojawili się niezliczeni milionerzy i miliarderzy. Warunki te stwarzała możliwość pomnażania kapitału poprzez www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 210 Droga do finansowej wolności inwestycje. Dopiero w kapitalizmie „procenty z procentów” odgrywają decydującą rolę. Inwestycja kapitałowa (na przykład zakup akcji) przynosi inwestorowi zyski i dlatego jest dobrą formą lokaty kapitału. Można także dać kapitał jakiemuś przedsiębiorcy, jeśli samemu się nim nie jest. Korzyści z takiej inwestycji ma również właściciel firmy. Może on dzięki pieniądzom innych ludzi (PIL) szybciej rozwijać swój biznes i ekspandować. Bez PIL nie jest możliwy szybki rozwój firmy. Wszystkie imperia finansowe ery nowożytnej powstały na bazie pieniędzy pożyczonych. Weźmy przykład Sama Waltona. Zaczął od kupienia malutkiego sklepu w amerykańskim miasteczku. Pieniądze pożyczył mu teść. Walton stworzył sieć sklepów dyskontowych. Dawał swoim klientom następującą gwarancję: „Jeżeli znajdziecie gdzieś coś tańszego niż w moim sklepie, zwrócę wam wydane u mnie pieniądze!”. W początkowym okresie miał takie kłopoty, że stanął nawet przed ewentualnością zrezygnowania z interesu. Udawało mu się jednak pożyczać pieniądze i w ten sposób mógł kupować nowe sklepy. Jego drugi pomysł polegał na otwieraniu supermarketów tam, gdzie zdaniem konkurencji nie było warunków do odpowiedniego obrotu towarowego – w małych amerykańskich miastach. Działalność Sama Waltona przyniosła krajowi ogromne korzyści: stworzył miejsca pracy tysiącom ludzi i wszyscy mogli u niego tanio kupować. Czyż nie zasłużył sobie na to, by stać się bogatym człowiekiem? Był nawet przez krótki okres najbogatszym człowiekiem Ameryki. Pozostał zresztą przy tym wyjątkowo skromny. W dalszym ciągu mieszkał w swoim pierwszym domu i jeździł starym poobijanym samochodem. Dla niego zbawieniem była możliwość pożyczania pieniędzy. Żył swoim marzeniem i urzeczywistniał je. Zobaczmy jednak, co mieli z tego inwestorzy, którzy w 1975 roku włożyli kapitał w Wal-Mart Sama Waltona. Ktoś, kto w 1975 roku zainwestował 90 000 marek, miał już po dziesięciu latach www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 211 3 200 000. Gdyby nie ruszył tych pieniędzy, 31 lipca 1995 roku miałyby one wartość 26 630 000 marek. Siła „procentów z procentów” od inwestycji sprawia, że w ciągu dwudziestu lat można z kapitału w wysokości 90 000 marek dorobić się 26 000 000. Historia Sama Waltona jest jedną z wielu. Pamiętaj, że w słowie kapitalizm ukryte jest słowo kapitał. Jeżeli nie pozwolisz pracować kapitałowi i nie będziesz inwestował, to kapitalizm ominie cię szerokim łukiem. W sensie gospodarczym będziesz nadal tkwił w epoce kamienia łupanego, bez względu na to, czy ci się to podoba, czy nie. Nasz system wzmacnia silnych finansowo i osłabia biednych pod wieloma względami. Wydaje się to stanowić nieodłączny element ewolucji. Wiemy na przykład, że system podatkowy powinien w jednakowym stopniu obowiązywać wszystkich obywateli. Ogólnie znana prawda jest jednak taka, że nasz niemiecki system podatkowy jest korzystniejszy dla poinformowanych, to znaczy dla tych, którzy wiedzą, jak go ominąć. To samo można powiedzieć o kapitalizmie: pomaga jedynie tym, którzy potrafią obchodzić się z pieniędzmi. Innych po prostu niszczy. Dlatego już Babilończycy mówili: „Pieniądze są do użytku tych, którzy znają zasady działania kapitału i postępują zgodnie z nimi”. Ten, kto ma pieniądze, może sobie pozwolić na doradców podatkowych, którzy znają z kolei niedoskonałości przepisów i wiedzą, jak je wykorzystać. Ludzie zaczynają się zwykle interesować dobrym oprocentowaniem pieniędzy dopiero od pewnej wysokości dochodów. Ci o mniejszych zarobkach przeważnie nie doceniają siły działania zjawiska „procenty z procentów”. Skorzystać z niej może jednak każdy. Nie tylko może, lecz musi. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 212 Droga do finansowej wolności Dlaczego pieniądze mnożą pieniądze Na dobrych doradców trzeba wydać pieniądze. Legalne „rozwiązania” podatkowe kosztują drogo. Dobrym doradcom podatkowym trzeba dobrze zapłacić. Ale to dzięki nim zaoszczędzisz wielokrotność tego, co wydasz na ich opłacenie. Ten, kto ma pieniądze i dobrych doradców, zyskuje od 20 do 30 procent w roku, i to legalnie. Ten, kto ma mało pieniędzy i nie zna niuansów podatkowych, może zyskać od 2 do 7,5 procent w roku. Te skromne pieniądze pochłania urząd skarbowy i inflacja. Pozostaniesz przez całe życie „maszynką” do robienia pieniędzy, chyba że podejmiesz świadomą decyzję i kupisz sobie taką „maszynkę”. Spraw sobie kurę, która znosi złote jaja. Wiesz już przecież, jak szybko taka kura może rosnąć. Wszystko zależy od warunków, jakie jej stworzysz. Uświadamianie jest ważne Kapitalizm poprawił warunki życia wielu ludziom. Nawet ludzie biedni, którzy żyją w systemach kapitalistycznych, nie są aż tak biedni, jak ci, którzy żyją w innych systemach. Bogatym zostanie człowiek, który swoim działaniem stwarza możliwości innym ludziom. Są to nowe miejsca pracy, produkty, usługi, które powstają z myślą o innych. Jeszcze nigdy ludzie nie mieli tylu szans co dzisiaj. Do tego przyczynił się także kapitalizm. Jednak jeszcze długo nie będziemy w pełni z kapitalizmu zadowoleni. Niestety nie jest on zbawieniem dla wszystkich – tworzy nowe społeczeństwa klasowe. Dlatego nie podoba mi się dynamika rozwoju tego systemu. Nadszedł czas, żeby z kapitalizmu dla wybranych uczynić kapitalizm dla wszystkich! www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 9. Niezwykłość zjawiska „procenty z procentów” 213 Nabycie akcji i tym samym udziału w firmach to pierwszy krok w tym kierunku. Fundusze inwestycyjne umożliwiają coraz większym grupom ludzi znalezienie się wśród udziałowców różnych firm, i to w zasadzie bez ryzyka. A jednak brakuje czegoś, co nazywam kapitalizmem uświadomionym. Mam na myśli taką politykę informacyjną, która pozwoliłaby ludziom zrozumieć, że w ich życiu kapitał powinien wyzwalać energię, która pomoże im godnie i dobrze żyć. Chciałbym tą książką się do tego przyczynić. Także i ty możesz zrobić wiele w tej sprawie, starając się dążyć do dobrobytu i świecąc przykładem. Wskazówki w pigułce ● W odniesieniu do pieniędzy sprawdza się zasada ponoszenia ● ● ● ● ● odpowiedzialności. Ten, kto swoje pieniądze pomnaża, będzie bogaty. Ten, kto ignoruje konieczność pomnażania pieniędzy, straci je. Znać siłę działania zjawiska „procentów z procentów” i nie korzystać z niej w drodze do osiągnięcia finansowej wolności to przykład nieodpowiedzialnej ignorancji. Zjawisko „procentów z procentów” jest uzależnione od trzech ważnych czynników: czasu, stopy procentowej i wysokości wkładów. Im wcześniejsza decyzja, tym spokojniejsze oszczędzanie. Trzykrotnie wyższa stopa procentowa pozwala zyskać trzydzieści razy więcej! Jeżeli nie zatroszczysz się o to, żeby kapitał i inwestycje pracowały dla ciebie, kapitalizm przemknie ci przed nosem. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 214 Droga do finansowej wolności ● Pieniądze są dla tych, którzy znają zasady działania kapitału i przestrzegają ich. ● Kapitalizm wzmacnia silnych, a zabiera tym, którzy ignorują jego mechanizmy. ● Nadszedł czas, żeby z kapitalizmu dla wybranych uczynić kapitalizm dla wszystkich. Także ty możesz mieć w tym swój udział, dążąc do dobrobytu i świecąc przykładem. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. AKCJE – SPOSÓB NA POMNAŻANIE PIENIĘDZY Niemcy są mistrzami świata w oszczędzaniu. Jeśli jednak chodzi o prawdziwe, przynoszące zyski wkłady pieniężne, zajmują jedno z ostatnich miejsc... FRANZ RAPF, ALLES ÜBER AKTIEN W iększość ludzi ma całkowicie fałszywe pojęcie o akcjach. Pragnę uświadomić wszystkim, którzy czytają tę książkę, że nie można lekceważyć tematu dotyczącego akcji, jeżeli pragnie się w krótkim czasie osiągnąć dobrobyt. Ważne są pewne zasady i ich współzależności, istotna jest także znajomość podstawowych praw rządzących giełdą. Tylko po zrozumieniu tych rzeczy można nabrać zaufania do tego rodzaju inwestycji. Akcje są wspaniałą i pewną lokatą kapitału. Co prawda spora część społeczeństwa niemieckiego nie ma o tym pojęcia i dlatego kursują w nim najdziwniejsze mity, półprawdy i fałszywe informacje na temat akcji. Według ostrożnych szacunków akcje ma mniej niż 5 procent wszystkich ludzi w Niemczech. W USA liczba ta jest znacznie większa. Najwyższa więc pora na to, żeby przemyśleć nasz sposób inwestowania. Jest rzeczą trudną do zrozumienia, że Niemcy ponad 30 procent swoich oszczędności lokują na książeczkach oszczędnościowych. Przeciętny Niemiec ma na nich dużą część zaoszczędzonych pieniędzy, dalszą część w umowach oszczędnościowych na budowę domu i w ubezpieczeniu na życie z funduszem emery- www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 216 Droga do finansowej wolności talnym (wszystkie trzy nie przynoszą wysokich zysków). Ponadto przeciętny Niemiec ma średnio 20 000 marek długów konsumpcyjnych. Jak może w takich warunkach stać się zamożny? Z drugiej strony wielu ludzi inwestuje w akcje bardzo po amatorsku, łamiąc podstawowe zasady. Podobnie jak przy stole ruletkowym ktoś stawia na „czerwone”, tak wielu ludzi stawia na akcje. Podstawowe zasady André Kostolany powiedział kiedyś, że 90 procent giełdziarzy to emocjonalni gracze bez przygotowania teoretycznego i tym samym bez strategii. Weźmy jako przykład Jasia Ruletkę. Jego koledzy poradzili mu „fachowo”, żeby nabył akcje firmy TTT. Jasio Ruletka decyduje się na kupno, kłopot tylko w tym, że akurat nie ma forsy. Postanawia pożyczyć pieniądze i kupuje 100 akcji za 5000 marek. Nie może przecież stracić „pewnej wygranej”. Okazuje się jednak, że wbrew oczekiwaniom kurs akcji TTT spada. Jasio Ruletka jest głęboko rozczarowany i traci zaufanie do tych akcji. Niestety kurs akcji znowu trochę spada. I wtedy Jasio przypomina sobie, że właściwie to nie miał nigdy „szczęścia” do pieniędzy. Stwierdza ostatecznie, że jego pech wpływa prawdopodobnie na kurs nawet najlepszych akcji i zapewne doprowadzi firmę do upadłości, jeżeli nie pozbędzie się jej akcji. Zaczyna czytać dokładnie gazety i dochodzi do wniosku, że cena zakupionych przez niego akcji nie ma szans na wzrost... w końcu nawet fachowcy twierdzą, że mamy recesję. Po to, żeby ograniczyć straty, sprzedaje wszystkie akcje. Ratuje to, co jest jeszcze do uratowania, i sprzedaje akcje po 37 marek za jedną, decydując się tym pociągnięciem na stratę w wysokości 1300 marek. 3700 marek, które otrzymał ze sprzedaży akcji, wydaje. Ale na zakup akcji zaciągnął pożyczkę i musi ją spłacać przez dłuższy okres. Przysięga sobie nigdy więcej nie kupić www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 217 akcji. Nie ma po prostu szczęścia. Aż któregoś dnia w kilka lat później dostaje „absolutnie pewną” informację od kogoś, kto przecież świetnie zna się na akcjach... W ten sposób ani nie musi, ani nie powinno to przebiegać. Handlując akcjami, trzeba przestrzegać kilku zasad, które znajdziesz w tym rozdziale. Zapoznaj się jednak najpierw z pozytywnym przykładem. Mamy do czynienia z Janem Mądrym. Także on słyszy, że „wtajemniczeni fachowcy” stawiają po cichu na TTT. Wie jednak, że nie powinno się nigdy kupować, jeżeli wszyscy to robią. Czeka więc. W tym czasie stara się „zbadać” firmę. Zdaje się przy tym na swój zdrowy rozsądek, a wszystkie informacje dokładnie analizuje. Jego zdaniem akcje firmy będą mimo wszystko rosły. Obserwuje więc, co się dzieje na giełdzie. Kiedy cena jednej akcji spada do 37 marek, kupuje 50 sztuk. Mógłby nabyć jeszcze więcej, ale chce mieć gotówkę, żeby móc jeszcze ewentualnie dokupić. I rzeczywiście cena spada w ciągu następnych dni do 28 marek. Jan Mądry kupuje jeszcze raz 50 akcji. Teraz zaczyna się tendencja zwyżkowa. Pan Mądry nie interesuje się tym za bardzo. Zachowuje cierpliwość. Po dwóch latach akcje TTT nie osiągnęły powszechnych oczekiwań, ale cena jednej wzrosła do 58 marek. Porównując ten kurs do maksymalnego kursu sprzed trzech lat, był to wzrost tylko o 16 procent. Jan Mądry wie, że nie odpowiada to nawet przeciętnemu wzrostowi, który wynosił od 1948 roku 11,85 procent. Ale nie martwi się tym. Sprzedaje swoje akcje, które kupił przeciętnie za 32,50. Oznacza to zysk w wysokości 25,50 marki za akcję albo odpowiednio 80 procent w ciągu 2,5 roku. W sumie Jan Mądry zarobił na tej transakcji 3250 marek. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 218 Droga do finansowej wolności Dziesięć złotych zasad inwestowania w akcje Rzeczy nieznane budzą nieufność, dlatego ci, którzy mają zamiar uczestniczyć w obrocie akcjami, muszą posiąść przynajmniej podstawową wiedzę, aby uwierzyć, że to, co chcą robić, rzeczywiście ma sens. Zasada 1 Na giełdzie dobra i zła passa następują po sobie. „Lato” na giełdzie nie trwa wiecznie, ale także „zima” kiedyś się kończy. Po każdym gwałtownym spadku kursu akcji zawsze następuje jego wzrost. Wydaje się, że każdy powinien zdawać sobie z tego sprawę. A jednak tak nie jest. Ludzie zapominają o tym i dlatego często ponoszą duże straty. Do tej pory nie zdarzyło się tak, żeby po załamaniu się kursu akcji jej notowania nie wracały do normy. Tak zwane złe czasy na giełdzie od 1948 roku nie trwały nigdy dłużej niż dwa lata. Przeciętny wzrost indeksu Dow Jones (sumaryczny indeks cen papierów wartościowych renomowanych firm w USA) wynosił 12 procent rocznie (odpowiada zyskom z inwestycji). Nie wolno ci nigdy sprzedawać akcji, kiedy ich ceny są najniższe. Zasada 2 Duże zyski można osiągnąć tylko wtedy, kiedy jest się gotowym zainwestować w akcje na okres co najmniej 2 do 5 lat. Nie kupuj akcji za pieniądze, które nie stanowią nadwyżki w twoim budżecie, gdyż może się zdarzyć, że będziesz ich nagle potrzebował. Jeżeli akurat nastąpi spadek kursu akcji, a ty będziesz zmuszony je sprzedać, to możesz dużo stracić. Inwestując w akcje, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 219 pamiętaj o możliwości załamania się rynku i postępuj tak, abyś zawsze mógł spokojnie przeczekać zły okres. Zasada 3 Kupuj zawsze akcje co najmniej pięciu różnych firm, ale nie więcej niż dziesięciu. Jest to niezwykle ważne ze względu na minimalizację ryzyka. Najlepiej wybierać różne branże i różne kraje. Niewskazane jest jednak nadmierne zróżnicowanie (ponad 10 firm), bo można stracić rozeznanie (chyba że ktoś jest profesjonalistą giełdowym). Zasada 4 O zyskach albo stratach w obrocie akcjami można mówić tylko wtedy, kiedy się je z zyskiem albo ze stratą sprzedaje. Jeżeli cena nabytych przez ciebie akcji spada, to jeszcze nic nie straciłeś. Jeśli jednak w momencie spadku cen zdecydujesz się sprzedać akcje, to ponosisz stratę. Właśnie tego nie powinieneś robić (patrz zasada 1). Podobnie jest z zyskiem. Będziesz go miał dopiero wtedy, kiedy sprzedasz akcje po kursie dla ciebie korzystnym. Jeśli cena akcji osiągnie pułap odpowiadający twoim oczekiwaniom, to sprzedaj przynajmniej ich część. Zmienność zjawisk na giełdzie w zestawieniu z twoimi oczekiwaniami wymaga skrupulatnego notowania wszystkich ruchów na giełdzie, związanych z prowadzonymi przez ciebie transakcjami. Zasada 5 Zyski czerpie się ze wzrostu kursów akcji i z dywidend. Jeżeli cena akcji rośnie i w tym czasie sprzedasz ją, to masz z tego zysk. Możesz także nie sprzedawać akcji i czerpać co roku zyski w postaci dywidendy, jeżeli firma, której akcje nabyłeś, wypłaca ją. Dlatego, jeśli zależy ci na dywidendach, warto zainwestować www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 220 Droga do finansowej wolności w akcje dużych, dobrze prosperujących firm. Warto także wiedzieć, że dywidendy podlegają opodatkowaniu, natomiast zyski z obrotu akcjami są wolne od podatku. Zasada 6 Krach na giełdzie ma swoje dobre strony. Daje możliwość nabycia akcji znacznie poniżej ich wartości. Trzeba mieć stalowe nerwy, aby zdecydować się na kupno określonych akcji w czasie załamania się rynku papierów wartościowych, ale to się opłaca. Kupuj bez obawy, bo po kryzysie kurs akcji często wzrasta stosunkowo szybko i niezauważalnie. Krach może się okazać nieszczęściem, jeżeli w panice zaczniesz wyzbywać się akcji. Czas hossy nadejdzie na pewno. Czekaj tylko spokojnie, a nigdy na swoich akcjach nie stracisz. Wszystko, co powinieneś wiedzieć o dokupywaniu akcji, znajdziesz w części zatytułowanej „Królewska droga”. Oczywiste natomiast jest to, że musisz mieć pieniądze na dokupienie akcji. Dlatego nigdy nie inwestuj od razu wszystkich pieniędzy. Musisz mieć pewną rezerwę finansową, aby w okresie krachu giełdowego móc dokupić akcje. Zasada 7 Nie słuchaj opinii tłumu. Kto robi to, co robią wszyscy, otrzymuje to, co otrzymują wszyscy. Szacunkowo około 90 procent ludzi dokonujących transakcji na giełdzie traci, gdyż nie postępują oni zgodnie z opisanymi tu zasadami i w ten sposób finansują zyski tych nielicznych, którzy odnoszą sukcesy. Powszechnie udzielane rady nie powinny być traktowane jak przyjacielska rada, którą warto się kierować. Im więcej mówi się o korzystnym momencie na to, by wskoczyć do pociągu giełdowego, tym bardziej można być pewnym, że jest już za późno. Hossa (gorączkowy wykup akcji spowodowany ogólnym wzrostem ich www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 221 kursu) odżywia hossę i bessa (gorączkowa wyprzedaż akcji wynikająca z silnego spadku kursu) odżywia bessę. Nie kupuj więc wtedy, kiedy wszyscy kupują, i nie sprzedawaj wtedy, kiedy wszyscy sprzedają. Zasada 8 Właściwy moment i racjonalne powody są decydujące. Gracz emocjonalny nie ma szans. Nie polegaj na swoim wyczuciu, lecz postępuj racjonalnie. Dowiedz się jak najwięcej o firmie, której akcje chcesz kupić. Nie musisz w tym celu czytać wszystkich sprawozdań gospodarczych, lecz idź za głosem zdrowego rozsądku. Weź na przykład firmę McDonald’s. Czy myślisz, że ludzie zawsze będą mieli apetyt na posiłki typu fast food i że firma, która ciągle otwiera gdzieś na świecie swoją nową filię, będzie się nadal pozytywnie rozwijać? Prześledź wartość akcji danej firmy w przeszłości i zastanów się nad tym, jak może się kształtować w przyszłości. Uwzględnij wszelkie możliwe informacje. Zapisz sobie powody, dla których podjąłeś takie a nie inne decyzje, i określ wyraźnie swoje przewidywania co do wzrostu kursu. Zasada 9 Zainwestowane pieniądze muszą pochodzić z twoich dochodów. Nigdy nie bierz kredytu na zakup akcji. Byłem świadkiem wielu trudnych sytuacji, do których doszło dlatego, że ludzie nie przestrzegali tej zasady. Pożyczyli pieniądze po to, żeby zainwestować w akcje. Nigdy nie można mieć stuprocentowej pewności, że się nie straci. Decydując się na transakcje na giełdzie, weź to pod uwagę. Ty możesz przegrać, ale życie musi toczyć się dalej... www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 222 Droga do finansowej wolności Zasada 10 Akcje zawsze miały przewagę nad pieniędzmi i zawsze będą ją miały. Powodem tego jest między innymi inflacja, w wyniku której wartość nabywcza pieniądza zmniejsza się. Ilustruje to tabela zamieszczona na sąsiedniej stronie. Inflacja szkodzi pieniądzom, a pomaga akcjom. Akcje są to udziały we własności firmy, czyli w rzeczach materialnych, na przykład w nieruchomościach. Jeżeli wszystko staje się droższe, to wzrasta wartość akcji. W wypadku pieniędzy mamy do czynienia ze spadkiem wartości, a w wypadku akcji ze wzrostem wartości. Dlatego inflacja pomaga tym, którzy są właścicielami akcji, i z tego powodu wartość materialna ma przewagę nad wartością pieniądza. W latach 1948–1995 wartość akcji rosła przeciętnie o 11,9 procent rocznie, natomiast papierów wartościowych o 6,6 procent. Gdybyś po uzyskaniu tych informacji stwierdził nagle: „To ma sens. Jeżeli będę tych zasad przestrzegał, to nie ma siły, bym nie zarobił. Kupuję akcje”, to dowiedz się najpierw, jak można każdą akcję sprzedać z zyskiem. Zanim przeczytasz następne strony, powinieneś zadać sobie trzy pytania: ● Czy mam dość pieniędzy, żeby przy zakupie akcji zapewnić sobie odpowiednie zmniejszenie ryzyka przez nabycie akcji kilku firm i czy mam gotówkę na ewentualne okazyjne transakcje na giełdzie? ● Czy nadaję się do tego, by zostać akcjonariuszem? Czy potrafię zapanować nad emocjami? 87 procent wszystkich akcji zmienia właściciela w ciągu roku, a skoki kursu akcji mogą odbiegać o ponad 50 procent od wartości średniej. ● Czy mam dosyć czasu i chcę ten czas poświęcić na obserwację giełdy i wybranych przeze mnie firm? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 223 Dewaluacja pieniędzy – realna siła nabywcza 100 marek Lata Stopa inflacji 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 10% 11% 12% 1 97,00 96,00 95,00 94,00 93,00 92,00 91,00 90,00 89,00 88,00 2 94,09 92,16 90,25 88,36 86,49 84,64 82,81 81,00 79,21 77,44 3 91,27 88,47 85,47 83,06 80,44 77,87 75,36 72,90 70,50 68,15 4 88,53 84,93 81,45 78,08 74,81 71,64 68,58 65,61 62,74 59,97 5 85,87 81,53 77,38 73,40 69,57 65,91 62,41 59,05 55,84 52,77 6 83,29 78,27 73,51 69,00 64,70 60,64 56,79 53,14 49,70 46,44 7 80,79 75,14 69,83 64,86 80,17 55,79 51,68 47,83 44,23 40,87 8 79,37 72,13 66,34 60,97 55,96 51,33 47,03 43,05 39,36 35,97 9 76,02 69,24 63,02 57,31 52,04 47,22 42,80 38,74 35,03 31,65 10 73,74 66,27 59,87 52,87 48,40 43,44 39,85 34,87 31,18 27,85 11 71,53 63,81 56,88 50,64 45,01 39,96 35,44 31,38 27,75 24,51 12 69,38 61,26 54,04 47,60 41,86 36,76 32,25 28,24 24,70 21,57 13 67,30 58,81 51,34 44,74 38,39 33,82 29,35 25,42 21,96 18,98 14 65,28 56,46 48,77 42,06 36,20 31,11 26,71 22,88 19,56 16,70 15 63,32 58,20 46,33 39,54 33,67 28,62 24,31 20,59 17,41 14,70 16 61,42 52,03 44,01 37,17 31,31 26,33 22,12 18,56 15,49 12,94 17 59,58 49,95 41,81 34,94 29,12 24,22 20,13 16,68 13,79 11,39 18 57,79 47,95 39,72 32,84 27,06 20,50 18,32 15,01 12,27 10,02 19 56,06 46,03 37,73 30,87 25,18 18,86 16,67 13,51 10,92 8,82 20 54,38 44,19 35,84 29,02 23,42 17,35 15,17 12,16 9,72 7,76 www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 224 Droga do finansowej wolności Królewska droga. Jak możesz sprzedać każdą akcję z zyskiem Istnieje sprawdzona strategia, która nadaje się przede wszystkim dla konserwatywnego inwestora. Wystarczy postępować zgodnie z jej zasadami, aby mieć zysk z każdej akcji. Strategia ta nosi nazwę „królewskiej drogi”. 1. Postawić na jakość i siłę akcji Strategia „królewskiej drogi” dotyczy tylko akcji najwyższej jakości, czyli udziałów we własności firm przedstawiających w danej branży dużą wartość inwestycyjną. Na niemieckiej giełdzie jest to na przykład wśród banków tylko Deutsche Bank, wśród domów towarowych – Karstadt, wśród przedsiębiorstw elektrotechnicznych – Siemens. W innych krajach europejskich do takich firm należą: holenderski Unilever, francuski koncern produktów spożywczych BSN (Gervais, Danone); w USA – Philip Morris czy Coca-Cola; w Japonii przykładem może być takie przedsiębiorstwo światowe jak Canon. 2. Inwestować w różnorodne akcje Lokaty portfelowe prowadzone na zasadach „królewskiej drogi” obejmują akcje co najmniej pięciu, ale nie więcej niż 10 różnych firm. Trzeba przy tym uważać, żeby skład zestawu był zróżnicowany pod względem państw i branży. Jeżeli ktoś decyduje się na zakup akcji japońskiego przedsiębiorstwa branży elektronicznej, to na przykład w Niemczech winien nabyć akcje firmy innej branży, powiedzmy koncernu Beiersdorf (Nivea), w USA – Coca-Coli, a w Holandii – przedsiębiorstwa naftowego Royal Dutch. W ten sposób unika się podstawowego błędu popełnianego przez początkujących „giełdziarzy”, a mianowicie stawiania wszystkiego na jedną kartę. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 225 3. Inwestować tylko 50 procent kapitału Konserwatywny inwestor, który działa według strategii „królewskiej drogi”, składa zlecenie kupna dopiero wtedy, kiedy wartość interesujących go akcji spadnie co najmniej o 10 do 30 procent poniżej dotychczasowych najwyższych notowań. Decydując się na nabycie akcji, kupuje maksymalnie za 50 procent pieniędzy przeznaczonych na transakcje na giełdzie, gdyż kolejnym ważnym warunkiem powodzenia „królewskiej drogi” jest trzymanie w rezerwie gotówki, aby mieć możliwość dokupienia akcji, gdy wskutek spadku kursu będą one miały bardzo niską cenę jednostkową. 4. Przetrzymać, dokupić i wygrać Kiedy dochodzi do nagłego spadku kursu akcji zamiast oczekiwanego wzrostu, okazuje się, jak ważna jest opinia inwestorów uznających, że decydującym czynnikiem kształtującym cenę akcji są wyniki ekonomiczne odpowiadających im firm. Strategia dokupywania sprawdza się tylko przy najwyższej jakości akcjach. Przy akcjach firm drugiej i trzeciej klasy jest to znacznie bardziej ryzykowne, gdyż tym bardziej nie ma absolutnej pewności, czy taka firma przeżyje kryzys. Przykładem takiego zjawiska jest przejęcie firmy Nixdorf przez Siemensa. Ten, kto w odpowiedniej chwili nabył akcje Siemensa, po pewnym czasie doczekał się zysków, a kto miał akcje Nixdorfa, stracił część pieniędzy, ponieważ firma ta została wchłonięta przez Siemensa. 5. Pieniądze i cierpliwość Strategia dokupywania sprawdza się doskonale tylko wtedy, kiedy przestrzega się dokładnie określonych zasad. Przede wszystkim akcje można dokupić wówczas, gdy ich cena spada o co najmniej 30 procent (w porównaniu z ceną w momencie pierwszego zakupu). Poza tym ważne jest również, aby między pierwszym zakupem a następnym minęło co najmniej sześć miesięcy. Ten wymóg jest www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 226 Droga do finansowej wolności niestety przez wielu inwestorów pomijany, co prowadzi niejednokrotnie do braku gotówki w chwili, gdy cena interesujących nas akcji osiąga swój najniższy poziom. Ta sama zasada obowiązuje przy każdym kolejnym dokupywaniu akcji – ich cena musi spaść co najmniej o 30 procent i musi upłynąć co najmniej pół roku. Oto przykład: Akcjonariusz decyduje się w roku 1986 na zakup akcji VW, kiedy ich cena jednostkowa spadła z 600 na 500 marek, zakładając, że taka korekta notowań jest dobrym momentem do wejścia na giełdę. Zmiana wartości akcji następowała rzeczywiście bardzo dynamicznie, tyle że z systematyczną tendencją spadkową. Do końca 1986 roku cena jednostkowa akcji spadła o dalsze 30 procent, czyli do 350 marek. Według strategii „królewskiej drogi” to właściwy czas na pierwsze dokupienie akcji. Akcjonariusz dokupił więc akcje po kursie 350 marek. Dalszy ciąg tej historii jest prawdopodobnie niektórym znany. Pod koniec roku 1987 akcje VW znowu straciły na wartości i ich cena jednostkowa spadła do około 200 marek. W porównaniu z ceną w momencie pierwszego zakupu był to spadek rzędu 60 procent. Konserwatywny akcjonariusz nie daje się wyprowadzić z równowagi i decyduje się na drugie dokupienie po kursie 200 marek (spełnienie obu warunków strategii). Jego rachunek przedstawiał się w tym momencie następująco: pierwszy zakup – cena jednostkowa 500 marek, drugi zakup – 350 marek, trzeci zakup – 200 marek. Przeciętny kurs – 350 marek. Okazało się następnie, że po niecałych dziesięciu miesiącach wszystkie straty zostały wyrównane i nasz akcjonariusz znowu znalazł się nad kreską. Podobnie było z wahaniami kursów akcji takich firm, jak Deutsche Bank, Allianz czy Siemens. Tego rodzaju sytuacje nie są na giełdzie wyjątkiem, lecz chlebem powszednim. Nawet ceny akcji najlepszych przedsiębiorstw na świecie mogą przejściowo znacznie się obniżać, ale ich rokowania są pozytywne i dlatego można mieć pewność, że prędzej czy później znowu będą wzrastać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 227 Kto postępuje zgodnie ze strategią „królewskiej drogi”, w ostatecznym rozrachunku sprzedaje każdą akcję tylko z zyskiem. Konieczne podstawy Zanim podejmiesz decyzję co do tego, czy kupować akcje, czy nie, odpowiedz na jedno pytanie: Czy uwierzyłeś, że akcje są rzeczywiście nieprawdopodobnie zyskowną inwestycją, jeżeli się wie, jak postępować? Strategia „królewskiej drogi” jest stosunkowo łatwa. Ale nie zapominaj o subtelnej różnicy między określeniem łatwe i proste. Coś, co jest łatwe do zrozumienia, przez długi czas może nie być proste do wykonania. Strategia „królewskiej drogi” wymaga przede wszystkim cierpliwości, dyscypliny i mocnych nerwów. Spójrz na siebie krytycznie i odpowiedz sam sobie, czy masz predyspozycje psychiczne i jesteś przygotowany do takiego sposobu działania. Oto wymagania, które musisz spełnić: ● Potrzebujesz sporej gotówki. Tylko część pieniędzy inwestujesz w akcje. Przynajmniej 50 procent całej sumy musisz zarezerwować na dokupywanie akcji. Przystępując do kupna, musisz dysponować kwotą, która pozwoli ci nabyć akcje przynajmniej pięciu firm. ● Musisz być zdyscyplinowany. Nie możesz sobie pozwolić na nieprzestrzeganie systemu i uleganie emocjom. Musisz być pewny, że stać cię na spokojne obserwowanie zjawisk na giełdzie i na niesprzedawanie, a nawet dokupywanie wtedy, kiedy kurs akcji, których jesteś właścicielem, spada. ● Musisz być pewny, że czas, który poświęcisz giełdzie, będzie spędzony nie tylko pożytecznie, lecz także przyjemnie. ● Musisz przestrzegać najważniejszej zasady, zgodnie z którą nie wolno inwestować na giełdzie kapitału stanowiącego finansową osłonę (patrz rozdział 12). Oznacza to, że najpierw musisz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 228 Droga do finansowej wolności mieć finansowe zabezpieczenie, a dopiero potem inwestować w akcje. Jeżeli na każdy z wymienionych wyżej punktów nie odpowiedziałeś głośno „tak!”, to powinieneś się jeszcze raz zastanowić, czy lepiej nie pozostawić inwestowania na giełdzie profesjonalistom, którzy będą pracować za ciebie. Masz dwie możliwości. Możesz powierzyć inwestowanie swoich pieniędzy pełnomocnikom albo posłużyć się funduszami inwestującymi w akcje. Będzie o tym mowa w następnym rozdziale. Zanim to zrobisz, zapoznaj się jednak z kursem tych akcji, których ceny maksymalnie wzrosły. Akcje sukcesu Peter Lynch jest jednym z najlepszych menedżerów zarządzających funduszami. Jeżeli powierzyłbyś mu w 1975 roku jednorazowo 10 000 marek, otrzymałbyś w 1990 roku ponad 350 000. Dlaczego? Postawił na młode firmy. Na firmy, których wtedy jeszcze nikt nie znał, a które stały się gigantami. Oto one: ● Boeing: kurs akcji Boeinga wzrósł z 1,64 dolara w 1975 roku do 67 dolarów 31.12.1995 roku. Jest to czterdziestokrotny wzrost. Gdybyś zainwestował w akcje tej firmy 10 000 marek, otrzymałbyś po dwudziestu latach 400 000 marek. ● Coca-Cola: od roku 1985 do 1995 akcje tej firmy wzrosły z 5,92 dolara do 65,63 dolara. 10 000 marek zainwestowanych w tę firmę przyniosłoby w ciągu dziesięciu lat 110 000 marek. ● Amgen: od roku 1985 do 1995 roku akcje tej firmy wzrosły z 1,36 do 85,13 dolara. 10 000 marek zainwestowanych w tę firmę pomnożyłoby się do 625 000 marek. ● Compaq Computer: od roku 1985 do 1995 akcje tej firmy wzrosły z 1,69 do 50,63 dolara. 10 000 zainwestowanych marek urosłoby do kwoty 299 000. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy 229 ● Microsoft: od roku 1985 do 1995 roku akcje firmy wzrosły z 1,93 do 90,5 dolara. Oznacza to, że 10 000 marek zainwestowanych w 1985 roku przyniosłoby 468 000 marek w roku 1995. Są to jedynie dobre przykłady. Bardzo dobre przykłady prezentują się następująco: ● Wal-Mart Stores: od 1979 do 1995 roku akcje wzrosły z 0,09 do 26,63 dolara. Z 10 000 zainwestowanych marek można było doczekać się fantastycznej kwoty 2 958 000 tysięcy marek! ● Circuit City Stores: od 1975 do 1995 roku kurs akcji firmy wzrósł z 0,02 dolara do 37 dolarów. 10 000 marek zainwestowanych w tę firmę niemalże w cudowny sposób pomnożyłoby się do 18 500 000 marek! Te przykłady nie wymagają komentarza. Trzeba było przed dwudziestu laty domyślić się, że rynek komputerowy i rynek supermarketów będzie się tak dobrze rozwijać. Tylko że wtedy trudno było się tego spodziewać! Nie przewidywano takiego rozwoju branży komputerowej i nie sądzono, że „zimne i bezosobowe” supermarkety zrobią taką karierę. A jednak znaleźli się ludzie, którzy wbrew ogólnie panującemu przekonaniu postawili na te dwie branże i stali się bogaczami. To pokazuje, jak ważna jest dywersyfikacja – pozwala uniknąć utraty wszystkiego, a jednocześnie zwiększa szansę trafienia w dziesiątkę. Jeżeli jednak nie masz ani czasu, ani pieniędzy na inwestowanie w akcje, to możesz posłużyć się funduszami inwestycyjnymi. One również umożliwiają osiągnięcie wysokiego zysku, a jednocześnie nie musisz im poświęcać czasu. Wystarczy, że zawrzesz umowę o systematycznych wpłatach środków pieniężnych. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 230 Droga do finansowej wolności Pieśń pochwalna na cześć akcji Pozwolę sobie jeszcze na końcową uwagę o akcjach. Akcje są podstawą naszego systemu gospodarczego. Bez inwestorów, którzy dają pieniądze do dyspozycji – na przykład nowym firmom, żeby mogły zatrudnić niezbędnych pracowników, albo firmom o utrwalonej pozycji, aby umożliwić im dalszy rozwój – załamałby się świat ekonomiczny. Akcje są podstawą naszego systemu gospodarczego. Nie wolno nam ich ignorować, bo wszystko się na nich opiera. Tylko od ciebie zależy, czy także osiągniesz dobrobyt, decydując się na tego rodzaju inwestycje. Wskazówki w pigułce ● Nie musisz być profesjonalistą giełdowym, żeby zarabiać miliony. ● Dziesięć złotych zasad dla akcjonariuszy: 1. Na giełdzie dobra i zła passa następują po sobie. 2. Duże zyski można osiągnąć tylko wtedy, kiedy jest się gotowym zainwestować w akcje na okres co najmniej 2 do 5 lat. 3. Kupuj zawsze akcje co najmniej pięciu różnych firm, ale nie więcej niż dziesięciu. 4. O zyskach albo stratach w obrocie akcjami można mówić tylko wtedy, kiedy się je z zyskiem albo ze stratą sprzedaje. 5. Zyski czerpie się ze wzrostu kursów akcji i z dywidend. 6. Krach na giełdzie ma swoje dobre strony. Daje możliwość nabycia akcji znacznie poniżej ich wartości. 7. Nie słuchaj opinii tłumu. 8. Właściwy moment zakupu akcji i racjonalne powody są decydujące. Gracz emocjonalny nie ma szans. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 10. Akcje – sposób na pomnażanie pieniędzy ● ● ● ● 231 9. Pieniądze przeznaczone na inwestycje na giełdzie nie mogą pochodzić z pożyczek. 10. Akcje zawsze mają przewagę nad pieniędzmi. Strategia „królewskiej drogi” pozwala sprzedać każdą akcję z zyskiem. Inwestowanie w akcje wymaga: 1. gotówki, 2. dyscypliny, 3. zainteresowania, 4. wcześniejszej finansowej osłony. Duży zysk można osiągnąć, inwestując w akcje młodych firm, które z czasem mogą rozwinąć się w gigantów. Akcje są podstawą naszego systemu gospodarczego. Bez nich gospodarka przestałaby istnieć. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. FUNDUSZE – POZWÓL INNYM POMNAŻAĆ TWOJE PIENIĄDZE Postaraj się o bogactwo, nie plamiąc honoru, a jeśli nie możesz załatwić tego z honorem, dopilnuj, byś mimo to stał się bogaty. ALEXANDER POPE Z arabianie pieniędzy na giełdzie z pewnością może być bardzo interesujące i wzmacnia poczucie własnego „ja”. Profesjonaliści giełdowi zaś wydają się kimś w rodzaju nowoczesnych bohaterów. W porównaniu z emocjami towarzyszącymi transakcjom na giełdzie zajmowanie się funduszami inwestycyjnymi sprawia wrażenie nudnego zajęcia. Nie musisz się nimi zajmować, żeby stawać się coraz zamożniejszym człowiekiem. Wystarczy, że wybierzesz tylko tę formę inwestowania. Jeżeli akcje są samolotem unoszącym cię w stronę bogactwa, to fundusze inwestycyjne pełnią funkcję automatycznego pilota sterującego tym samolotem. Nie musisz nic robić i będziesz bogaty. Pięć warunków dobrej inwestycji ● ● ● ● ● bezpieczeństwo („pewność” zachowania kursu), wygoda, dyspozycyjność, oprocentowanie, podatki. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 234 Droga do finansowej wolności Istnieje zasadniczo pięć różnych rodzajów funduszów: fundusze rynku pieniężnego, fundusze emerytalne, fundusze akcji, fundusze inwestowania w nieruchomości, fundusze mieszane. W tym rozdziale chcę omówić jedynie fundusze akcji i mieszane, gdyż tylko one spełniają wszystkie wymienione wyżej warunki dobrej inwestycji. Fundusz akcji spełnia wszystkie kryteria dobrej inwestycji Bezpieczeństwo: Zastanów się, jakie korzyści może przynieść zainwestowanie tylko stu marek w fundusz akcji. Zawiera on w sobie wiele różnych akcji (udziałów). Za pomocą tych 100 marek można być jednocześnie udziałowcem co najmniej dwudziestu, często jednak ponad stu różnych firm. Maksymalnie 10 procent kapitału może być inwestowane w jedną firmę. W ten sposób zarówno ryzyko, jak i możliwości są mądrze wykorzystane. Wygoda: Wszelką pracę wykonuje grupa profesjonalistów. Zbierają oni mnóstwo informacji, które następnie analizują i podejmują racjonalne decyzje, mając do dyspozycji najnowocześniejsze środki przetwarzania danych. Właściciel akcji płaci natomiast jednorazowo tylko do pięciu procent za operacje i musi wnieść niskie opłaty (mniej niż 1 procent wartości konta rocznie) za prowadzenie rachunku. Jest to więc dla usługobiorcy łatwe i wygodne. Cała jego praca ogranicza się do wypełnienia formularza, choć przyznać trzeba, że dla wielu ludzi stanowi to przeszkodę nie do pokonania. Dyspozycyjność: Ten warunek oznacza, że w każdej chwili można zażądać zwrotu swoich pieniędzy. Nie obowiązuje tu żaden „czas trwania umowy”, który jest zwykle ustanawiany po to, żeby przynieść korzyści instytucji oferującej usługę. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 235 Oprocentowanie: Odsetki w wielu funduszach wynosiły w ostatnich pięćdziesięciu latach ponad 12 procent. Mam na myśli duże, tradycyjne i dosyć konserwatywnie prowadzone fundusze akcji. Pięć najlepszych niemieckich funduszy osiągnęło w ciągu ostatnich dwudziestu lat przeciętną nawet powyżej 12 procent, a wiele funduszy w ostatnich sześciu latach miało średnią w wysokości ponad 30 procent, co oznacza, że pieniądze każdego z potencjalnych udziałowców pomnożyłyby się ośmiokrotnie w ciągu 7,5 roku. Podatki: W rozdziale dziesiątym była mowa o tym, że zyski ze wzrostu kursów akcji są wolne od podatku, jeżeli są one trzymane przez pewien czas. Wynika z tego, że większość zysków z funduszy nie podlega opodatkowaniu. Jedynie relatywnie małą część zysków, które powstają poprzez wypłacanie dywidend, trzeba opodatkować. W tej sprawie usługobiorca otrzymuje co roku szczegółowe sprawozdanie. Czy fundusze akcji są pożądaną inwestycją? Można by przypuszczać, że słuszność inwestowania w fundusze akcji nie podlega dyskusji i dlatego prawie każdy obywatel w Niemczech w nie inwestuje. A jednak wcale tak nie jest! W 1996 roku z funduszami akcji związane było tylko 5 procent wszystkich ludzi inwestujących pieniądze (95 procent miało rachunek bieżący, 85 procent książeczkę oszczędnościową, 56 procent konta firm ubezpieczeniowych i 32 procent konta z przeznaczeniem budowlanym). Dlaczego tak się dzieje? W końcu w innych krajach ta forma inwestycji bardziej się rozpowszechniła. Jednym z powodów jest z pewnością to, że za pośrednictwo w zakupie akcji jest ustalona stosunkowo niska prowizja. Dlatego o wiele chętniej oferuje się umowy z firmami ubezpieczeniowymi, gdyż każda załatwiona transakcja pociąga za sobą wysoką prowizję. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 236 Droga do finansowej wolności Pośrednicy funduszy akcji pobierają prowizję od rzeczywiście wpłaconych pieniędzy. Jeżeli wpływy jednostkowe wynoszą w miesiącu 200 marek, to pośrednik otrzymuje tylko około 6 marek w miesiącu. Jeśli chodzi o firmy ubezpieczeniowe, to na przykład w wypadku umowy zawartej na 20 lat pośrednik otrzymuje 1800 marek. Wyjątek stanowią zamknięte fundusze z przeznaczeniem budowlanym, za które pośrednicy inkasują nieprawdopodobnie wysokie prowizje. Pozostaje także sprawa banków. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, żeby w sprawach pieniężnych pozostawać pod zbyt dużym wpływem tych instytucji. Zastanów się jednak, kiedy ostatnio jakikolwiek bank zaproponował sam z siebie jakiś fundusz? Jest mało prawdopodobne, żeby bank doradzał inwestowanie w fundusze, powiem więcej, będzie raczej odradzał! Będzie twierdził, że jest to inwestycja niepewna i prawie niebezpieczna. Jeżeli spotka się z uporem klienta, to w najlepszym wypadku zaproponuje własny fundusz. Dlaczego tak się dzieje? Dlatego, że w obecnym systemie bankowym istnieje konflikt interesów między klientem i bankiem. Konflikt interesów: banki przeciwko klientom Banki niemieckie stanowią w porównaniu z innymi prawdziwy wyjątek. Przede wszystkim funkcjonują w Niemczech tak zwane banki uniwersalne, które wykonują wszelkie usługi pieniężne. W wielu państwach istnieją na przykład banki czysto inwestycyjne. U nas jednak ludzie inwestują pieniądze także w banku, w którym mają swój rachunek bieżący. Przez to konflikt interesów jest z góry zaprogramowany. Jeżeli klient ma duże zyski, bank zarabia mało. Poza tym obsługa w niemieckich bankach jest zatrudniona na stałe. Ten fakt rodzi niebezpieczeństwo dbania wyłącznie o interesy swojego pracodawcy. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 237 Banki są firmami, a firmy chcą wypracowywać zyski. Jeżeli trzymasz swoje pieniądze na książeczce, to dostajesz za to od 1,5 do 2,5 procent rocznie. Bank nie trzyma tych pieniędzy w sejfie, lecz obraca nimi. Nie osiąga tym samym zysku w wysokości 5,5 czy 6,5 procent, lecz od 250 do 400 procent! Dla banku ważny jest każdy procent zysku. I to właśnie jest źródłem konfliktu interesów. Wszystko, co zarabia klient, pomniejsza zysk banku. Wszystko, co zarobi bank, pomniejsza zysk klienta. Zyski klienta pomniejszają zyski banków. Dlatego banki mają swój interes w tym, żeby odsetki wraz z lokatami księgować na rachunku bieżącym klienta i nie przedłużać automatycznie depozytów. Co prawda godzi to w interesy klienta, lecz bankowi przynosi niesamowite zyski. Przed laty wpłaciłem pieniądze na konto oszczędnościowe i wynegocjowałem odsetki w wysokości 6 procent. Przez trzy lata pozostawiłem pieniądze nietknięte. W tym czasie jednak bank naliczał mi dwuprocentowe odsetki. Zareklamowałem to i próbowałem wynegocjować 6 procent. Niestety mój doradca zmienił w tym czasie miejsce pracy i nie mógł mi pomóc. W końcu znalazłem kopię mojej umowy i otrzymałem po czasie 6 procent, ale tylko za rok. Za dwa następne lata naliczono mi jedynie 2 procent odsetek, gdyż okazało się, że 6 procent wynegocjowałem tylko za pierwszy rok. Do tego okazało się, że nie wolno mi było podjąć całej sumy od razu, bo wymaga to wypowiedzenia umowy i bank nie wypłaciłby mi części odsetek. W tej sytuacji zrezygnowałem z usług tego banku tak szybko, jak tylko mogłem. Nie wspominam o tej sprawie dlatego, że chcę się uskarżać na działalność banków. Wręcz przeciwnie, jestem wdzięczny Bogu, że takie instytucje istnieją. Banki przynoszą swoim klientom wiele korzyści. Oferują często doskonałe usługi, które sobie bardzo cenię i za które chętnie także płacę. Jeżeli jednak chodzi o inwestowanie prywatnych pieniędzy, nie wolno myśleć, że bank ma na względzie korzyści klienta. Bank nie zarabia, lecz traci, kiedy zarabia klient. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 238 Droga do finansowej wolności Dlatego kapitał trzeba lokować w firmach, które mają największe zyski wtedy, gdy zarabiają ich klienci. Tylko wówczas jest możliwa sytuacja, w której obie strony odnoszą korzyści. Te warunki spełniają fundusze Co to jest fundusz akcji? Powiem najkrócej – wielu akcjonariuszy składa swoje pieniądze do dużego wspólnego garnka, a profesjonaliści je inwestują. To wyjaśnia wszystko! Jeżeli chcesz się dowiedzieć czegoś więcej, przeczytaj następne akapity. Nie jest to może najbardziej emocjonująca część książki, ale dzięki poznaniu tego tematu wyrobisz sobie określoną pozytywną opinię o funduszach akcji. Jeśli akcje są samolotem, którym lecisz ku bogactwu, to fundusze są automatycznym pilotem, który nadaje twojemu samolotowi określony kierunek. Załóżmy, że chcesz odłożyć 500 marek miesięcznie, ktoś inny chce na ten cel przeznaczyć 100 albo 200 marek, a jeszcze ktoś inny 75 000 marek. Wszystkie te pieniądze wpływają do banku powierniczego, który nimi zarządza. Depozyt taki jest rygorystycznie oddzielony od banku-matki i musi być zarządzany jako majątek szczególny. Dlatego też wkłady są całkowicie zabezpieczone. Nawet w przypadku bankructwa banku depozytowi nic nie grozi – jest w całości zachowany. Na przykład kiedy Herstadt Bank ogłosił upadłość, zarządzany przez niego fundusz (Gerling-Fonds) pozostał nienaruszony. Także po ogłoszeniu upadłości brytyjskiego Bearingsbanku suma 30 miliardów, zainwestowana w fundusz SMH, okazała się nietykalna. Działalność banku powierniczego opiera się na stałych zasadach, określonych prawnie dokumentem dotyczącym spółek kapitałowych i zagranicznych spółek inwestycyjnych. To z tego dokumentu wynika postanowienie, że w skład majątku funduszu muszą wchodzić akcje co najmniej 20 firm, a także wymóg, zgodnie www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 239 z którym nie więcej niż 10 procent majątku może być zainwestowane w akcje jednej firmy. Gwarantuje to dywersyfikację portfela, czyli strategię zmniejszania ryzyka. Nie mógłbyś sam skuteczniej minimalizować ryzyka, dysponując relatywnie małą sumą. O tym, jak będą zainwestowane pieniądze, decyduje kierownictwo funduszu. Instytucje powiernicze zatrudniają świetnych fachowców, a inwestorzy mają możliwość sprawdzenia zasad inwestowania swoich pieniędzy. Niektóre fundusze inwestują tylko w rynki egzotyczne, czyli nowe rynki o podwyższonym lub wysokim stopniu ryzyka, albo w pewne branże lub w akcje firm z jednego określonego kraju, podczas gdy inne zmniejszają ryzyko przez nabywanie akcji dużej liczby różnych przedsiębiorstw. Sprawa wyboru funduszu jest wyłącznie twoją osobistą decyzją, uzależnioną od twojej strategii inwestowania. Kierownictwo funduszu nigdy nie może samo rozporządzać pieniędzmi. Wszystkie ruchy pieniężne są wykonywane wyłącznie przez bank powierniczy. Pieniądze wpłacane do banku depozytowego są zamieniane w jednostki uczestnictwa w funduszu. Bank depozytowy ustala codziennie cenę, która odpowiada wartości udziału. Cena za jednostkę uczestnictwa w funduszu nie jest więc uwarunkowana popytem i podażą, lecz wyłącznie wartością zgromadzonych w funduszu akcji. Kurs emisyjny zawiera w sobie opłatę manipulacyjną, obowiązującą kupującego, i jest dlatego trochę wyższy niż cena sprzedaży. Każdy inwestor może śledzić losy swoich wkładów, czytając codziennie gazety zajmujące się problemami finansowymi1. Możesz także w każdej chwili sprzedać swoje udziały, a uzyskane z nich pieniądze znajdą się w ciągu kilku dni na twoim koncie. 1 W Polsce np. „Parkiet”, „Gazeta Bankowa”, „Rzeczpospolita” (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 240 Droga do finansowej wolności Czy możesz stracić pieniądze zainwestowane w fundusz? W latach 1992 i 1993 było wiele funduszy, których wartość wzrosła od 80 do 100 procent. Niektóre zanotowały wzrost od 100 do 250 procent. W 1994 roku wartość większości tych funduszy spadła od 10 do 20 procent. W latach 1995 i 1996 znowu się zwiększyła. Jeżeli więc ktoś zainwestowałby pod koniec roku 1993 pewną sumę pieniędzy i zażądał jej z powrotem w roku 1994, to porządnie by stracił. Gdyby jednak te pieniądze pozostały w funduszu, wzrost ich wartości w następnych dwóch latach byłby zupełnie niezły. Innymi słowy: inwestując w fundusze, możesz stracić część pieniędzy, jeżeli zrobisz to w złym momencie i zbyt szybko je wycofasz. Sprawdzają się w tym wypadku te same reguły, o których mówiliśmy, wyjaśniając zasady bezpośredniego inwestowania w akcje. Z drugiej strony nie możesz na funduszach akcji zbyt dużo stracić, bo są one niczym stonogi (brak jednej nogi nie ma większego wpływu na możliwość poruszania się). Jeżeli jednak cała gospodarka będzie znajdowała się w recesji, konsekwencje będą dużo gorsze. Wniosek z tego jest jednoznaczny: Możesz spokojnie na pewien czas powierzyć swoje pieniądze funduszom. Historyczne załamania kursów Aby udokumentować, że zjawiska na giełdzie mają charakter powtarzających się procesów, podaję kilka przykładów z niedawnej przeszłości. W każdym z nich akcje spadły w granicach od 30 do 50 procent, zanim osiągnęły najwyższe notowania. ● kryzys berliński 1961: budowa muru berlińskiego; kryzys kubański spadek kursów ponowny wzrost –45% +60% www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 241 ● 6-dniowa wojna izraelska w 1965 roku; zamordowanie Johna ● ● ● ● ● F. Kennedy’ego spadek kursów –40% ponowny wzrost +80% kryzys naftowy 1972: bojkot dostawy ropy przez OPEC, zakaz jeżdżenia samochodem w niedzielę spadek kursów –35% ponowny wzrost +60% kryzys czarnobylski 1986: radioaktywne chmury, paniczne wyprzedaże spadek kursów –30% ponowny wzrost +40% krach na giełdzie 1987; panika na giełdach światowych, przypomnienie roku 1929 spadek kursów –40% ponowny wzrost +100% minikrach 1989: „czarny piątek” 13 października spadek kursów –30% wzrost kursów +50% inwazja na Kuwejt 1990; konflikt w Zatoce Perskiej spadek kursów –30% wzrost kursów utrzymuje się w dalszym ciągu (luty 1998 roku). W funduszach akcji, podobnie jak na giełdzie, notowania mogą być lepsze i gorsze, lecz zjawiska niekorzystne dla inwestorów nie są aż tak drastyczne. Jest to efektem strategii minimalizacji ryzyka oraz mądrych reakcji profesjonalistów. Jeżeli jednak dokładnie się przyjrzeć statystyce kryzysów na giełdzie, to można zauważyć, że nie wystarcza jedynie nie sprzedawać udziałów w tych niekorzystnych okresach. Jeśli ich nie sprzedałeś, to po prostu nie zrobiłeś głupstwa, ale sytuacja wymaga od ciebie czegoś więcej – musisz wykorzystać czas niskich kursów na dokupienie akcji. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 242 Droga do finansowej wolności Wiem, że akurat w takich chwilach ciężko jest płynąć pod prąd. Trzeba się oprzeć chęci podjęcia działań, do których przekonują nie tylko nagłówki w gazetach gospodarczych i codzienne wiadomości w radiu i telewizji, lecz także często informacje i rady ze strony profesjonalistów. A jednak, jeśli nawet kursy na rynku papierów wartościowych nie zawsze idą do góry, możesz w tej sytuacji dobrze zarobić. Istnieje sposób, w jaki można automatycznie wykorzystać niskie kursy. Zaraz wyjaśnimy sobie, na czym on polega. Efekt „średniej kosztów” Za tym pojęciem ukrywa się genialny pomysł. Oszczędzasz miesięcznie określoną sumę pieniędzy. Co prawda miesięczne raty oszczędnościowe nie zostały przeze mnie wymyślone, ale genialne jest ich oddziaływanie na zakup udziałów. Dzięki efektowi „średniej kosztów” możesz kupić automatycznie więcej udziałów, kiedy ich kurs jest najniższy. Podjęcie takiej decyzji to optymalna reakcja. Załóżmy, że na rzecz funduszu akcji wpłacasz miesięcznie 300 marek. Pierwsza wpłata wypada na marzec. Otrzymujesz za nią udziały w cenie 6 marek za jednostkę. Oznacza to, że nabywasz aż 50 udziałów (300 : 6 = 50). W kwietniu wartość jednostki spada do 3 marek. W efekcie za swoje 300 marek kupujesz automatycznie 100 udziałów (300 : 3 = 100). W maju następuje dalsze obniżenie kursu; wartość jednostki uczestnictwa spada do marki i dzięki swoim 300 markom nabywasz 300 udziałów (300 : 1 = 300). Wielu akcjonariuszy w tym momencie zaczęłoby w panice sprzedawać. Za 450 udziałów (marzec – 50, kwiecień – 100, maj – 300) otrzymałbyś teraz tylko markę za udział. Ponieważ jednak do tej pory zainwestowałeś 900 marek, oznaczałoby to, że straciłbyś połowę swoich pieniędzy. W czerwcu zaczyna się powoli „lato giełdowe” i wartość udziałów wzrasta do 5 marek. Automatycznie kupujesz 60 udziałów za www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 243 300 marek. W sumie masz teraz 510 udziałów, które mógłbyś od razu sprzedać po 5 marek za sztukę. Twoje 1200 marek, które do tej pory zainwestowałeś, pomnożyłoby się do 2550 marek. Dzięki efektowi „średniej kosztów” kupujesz automatycznie zawsze tyle udziałów, ile możesz nabyć za miesięczną ratę oszczędnościową. Z wahaniami kursów trzeba się zawsze liczyć. Na skutek tych wahań można osiągnąć duże zyski. Jeżeli więc nie masz ochoty sam grać na giełdzie, powinieneś miesięcznie inwestować stałą sumę pieniędzy w fundusz akcji. Jakie fundusze powinieneś wybrać? Niektóre fundusze mają znacznie wyższe oprocentowanie niż inne, tak samo jak niektóre akcje wzrastają znacznie szybciej niż inne. Taka rzeczywistość obiecuje wielkie zyski. Niełatwo w tej sytuacji dokonać właściwego wyboru. Istnieją jednak informacje, które mogą być pomocne w podjęciu decyzji. Chciałbym się teraz nimi z tobą podzielić. Dane mówią same za siebie. Na rynku międzynarodowym istnieje około 20 000 spółek, które są notowane na giełdzie. Z tego 10 000 znajduje się w USA, a jedynie niewiele ponad 670 w Niemczech. Na rynku międzynarodowym można więc o wiele łatwiej minimalizować ryzyko. Po to, żeby przewidzieć kurs akcji, można zastosować empirycznie sprawdzoną regułę: Wzrost gospodarki x 3 do 5 = wzrost kursu Wzrost gospodarki nie jest taki sam we wszystkich krajach. W Europie przeżywamy obecnie (rok 1998) bardzo powściągliwy wzrost w wysokości około 2 procent, podczas gdy w Azji waha się on w granicach 8 do 9 procent. Możemy więc w Europie według podanej reguły empirycznej oczekiwać wzrostu wartości akcji od www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 244 Droga do finansowej wolności 6 do 10 procent (2 × 3 do 5 = 6 do 10), a w Azji odpowiednio od 24 do 45 procent (8 do 9 × 3 do 5 = 24 do 45)2. Proponuję dla porównania zapoznać się z sytuacją dotyczącą płac, co ułatwi zrozumienie różnic we wzroście gospodarczym. Przeciętna płaca pracownika umysłowego lub robotnika w Niemczech wynosi około 5600 marek miesięcznie. W USA tylko 3400 marek, na Tajwanie 1870 marek, w Malezji 560 marek, a w Chinach 56 marek. Oznacza to, że za jednego zatrudnionego w Niemczech można zatrudnić stu pracowników w Chinach. Czy wobec tego może dziwić fakt, że lokalizacja firmy w Chinach jest tak atrakcyjna? Istnieje wiele dobrych powodów przemawiających za tym, żeby swoje pieniądze ulokować w Azji. To właśnie w Azji można czerpać duże zyski. W ten sposób w ostatnich latach zarobiłem na azjatyckich funduszach przeciętnie od 20 do 30 procent. Oprocentowanie to jest w dalszym ciągu aktualne, nawet po ostatnim kryzysie azjatyckim. Zgodnie z moim zaleceniem, o którym piszę dalej w tej książce, sprzedałem udziały jeszcze przed kryzysem, ponieważ osiągnąłem cel inwestycyjny. Azja jest tylko przykładem. Podobnie interesujące rynki znajdują się w Ameryce Południowej i w Europie Wschodniej. Nie wolno jednak zapominać, że potencjalnie większe zyski niosą ze sobą większe ryzyko. Dlatego tak ważna jest dywersyfikacja portfela w celu zmniejszenia ryzyka. Dziesięć przykazań dotyczących inwestowania w fundusze akcji 1. Ignoruj doniesienia prasowe. Im bardziej szokujący jest tytuł w prasie, tym większa jest sprzedaż. Takie informacje wyzwolą 2 Trzeba pamiętać, że wzrost wartości akcji uzależniony jest od waluty, w jakiej są one kupowane. Prawdziwy zysk ze sprzedaży można obliczyć, odejmując od wartości sprzedanych akcji stopę inflacji (w Polsce – PLN – w roku 2000 minus ok. 9,5 procent, w Niemczech – DEM albo euro – minus 1,5–2 procent). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 245 jedynie twój niepokój. Przeprowadź sam analizę i nie rób tego, co robią inni, jeżeli nie chcesz dostać tego, co dostaną inni (a to nie jest dużo). 2. Okresy „dna” na giełdzie będą zawsze istniały. Wykorzystuj je, pamiętając o efekcie „średniej kosztów”. Nie powinieneś się ich obawiać. W żadnym wypadku nie wolno ci sprzedawać w okresach maksymalnego spadku. Inwestuj tylko pieniądze, które stanowią nadwyżkę w twoim budżecie. 3. Unikaj niepotrzebnych opłat związanych z ciągłą zmianą funduszy. Inwestuj w ten fundusz, który wybrałeś, dopóki nie osiągniesz celu inwestycyjnego, albo co najmniej przez pięć lat. 4. Nie rób ciągłych bilansów, żeby stwierdzić, czy znajdujesz się akurat na plusie, czy na minusie. Fundusz, któremu powierzyłeś swoje pieniądze, potrzebuje czasu. Nie wprawiaj sam siebie w zdenerwowanie i nie pozwalaj na to, żeby komuś udało się rozbudzić w tobie niepewność własnych racji. 5. Pamiętaj o tym, że po każdej zimie przychodzi lato, a po każdym lecie przychodzi zima. Nie trać więc w „zimie” nadziei i nie bądź „latem” przesadnie odważny. Jeżeli masz gotówkę, to właśnie „zimą” dokupuj akcje. 6. Zaufaj kierownictwu funduszu. Rezerwy gotówki pozwolą mu na przeprowadzenie korzystnych transakcji w zależności od wahań rynku. 7. Kupuj regularnie i zapomnij o „właściwym momencie”3. Żaden człowiek nie jest w stanie przez dłuższy czas liczyć na takie wyczucie. Jeżeli jednak masz duże sumy do zainwestowania, to nie wchodź na giełdę akurat w okresie hossy. 8. Wybieraj rynki, gdzie duży wzrost gospodarczy jest realny. Zbieraj w tym celu informacje. Jeżeli jakieś państwo ma trzykrotnie 3 Pogląd, zgodnie z którym kupować należy w momencie, kiedy akcja będzie miała przejściowo najniższe notowania, a sprzedawać w okresie, gdy osiągnie najwyższą wartość (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 246 Droga do finansowej wolności większy wzrost gospodarczy niż kraj, w którym żyjesz, możesz oczekiwać także przeciętnie trzykrotnie większego wzrostu wartości akcji związanych z jego rynkiem. 9. Zanotuj sobie to, co zadecydowało o wyborze konkretnego funduszu. Sprecyzuj swój cel inwestycyjny. Dopóki go nie osiągniesz, nie rezygnuj z uczestnictwa w funduszu. Jeśli jednak osiągniesz go wcześniej, sprzedaj swoje udziały. 10. Pamiętaj o zmniejszaniu ryzyka. Postępuj zgodnie ze strategią inwestycyjną, którą opisałem w rozdziale dwunastym. Wybieraj zawsze co najmniej od trzech do pięciu funduszy. Musisz mieć zysk z naliczanych odsetek Ten, kto trzyma swoje pieniądze na książeczce oszczędnościowej, odkłada pieniądze „na biedę”. Załóżmy, że masz 1000 marek na swojej książeczce. Przy inflacji wynoszącej 3 procent oznacza to, że po roku te pieniądze są warte tylko 965 marek. Z drugiej strony naliczono ci 2 procent odsetek, a więc 25 marek. Na skutek inflacji straciłeś więc więcej pieniędzy, niż zyskałeś z oprocentowania. Z tego powodu inwestycje, które nie obiecują wyższego oprocentowania niż stopień inflacji, powinieneś natychmiast wykluczyć. Słyszymy ciągle, że prawdziwa inflacja (spadek wartości pieniądza) wynosi w tej chwili tylko około 3 procent rocznie. Jeżeli tak jest rzeczywiście i wyjdziemy z założenia, że tak będzie w przyszłości, to twoje oszczędności w kwocie 1000 marek będą miały następującą wartość nabywczą: ● ● ● ● ● po 5 latach po 10 latach po 15 latach po 20 latach po 24 latach 858,70 marek 737,40 marek 633,20 marek 543,80 marek około 500 marek www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 247 Nie jest to akurat pocieszające. W rzeczywistości sytuacja wygląda jednak jeszcze bardziej dramatycznie. Inflacja rzędu 3 procent nie odpowiada niestety prawdzie. Ile naprawdę wynosi inflacja Inflację oblicza się w Niemczech na podstawie zmiany cen artykułów znajdujących się w „koszyku produktów”. Powinny się w nim znajdować tylko artykuły codziennego użytku, a przecież właśnie one podrożały o wiele więcej niż o 3 procent. Wiemy to wszyscy z doświadczenia. Znaczek pocztowy kosztował w 1965 roku na przykład 20 fenigów, a dzisiaj (rok 1998) jego cena wynosi 1,10. Za filiżankę kawy płaciliśmy w 1965 roku tylko markę, dzisiaj musimy zapłacić 5 marek. Pamiętam doskonale czasy, kiedy bułka kosztowała 10 fenigów. Dzisiaj płacimy za nią 50 fenigów. Warto zaznaczyć, że zestaw typowych produktów obejmuje także kamery wideo i komputery. Wiemy wszyscy, że produkty te bardzo staniały. W ten sposób obraz inflacji ulega zniekształceniu, a statystyka jest „upiększana”. W rzeczywistości artykuły codziennego użytku zdrożały o cztery do pięciu procent rocznie. Eksperci liczą się z tym, że inflacja w momencie wprowadzenia euro jeszcze bardziej wzrośnie. Przytaczają na to wiele różnych powodów. Jednym z nich jest fakt, że w Unii Europejskiej znajdą się wkrótce państwa, w których inflacja jest jeszcze wyższa niż nasza (w niektórych wynosiła jeszcze niedawno ponad 10 procent w skali rocznej). Przyjrzyj się dobrze wartościom przedstawionym w tabeli. Ilustrują one, jak zmieniły się ceny w ciągu dwudziestu pięciu lat, między rokiem 1965 i 1990. Zwróć uwagę na to, jak kształtowałyby się w następnych latach, gdybyśmy za podstawę przyjęli ten sam stopień inflacji. Musiałyby się podwoić w ciągu następnych osiemnastu lat! www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 248 Droga do finansowej wolności Eksplozja kosztów od 1965 do 2015* w markach 1965 1990 Współczynnik 2015 Znaczek pocztowy 0,20 DEM 1,00 DEM 5 5,00 DEM Filiżanka kawy 1,00 DEM 5,00 DEM 5 25,00 DEM Hotel luksusowy 54,00 DEM 300,00 DEM 6 1800,00 DEM Mercedes 200D 8600,00 DEM 43 000,00 DEM 5 215 000,00 DEM Gazeta 0,10 DEM 0,60 DEM 6 3,60 DEM Fryzjer 3,80 DEM 35,00 DEM 9 315,00 DEM * Statystyczna dewaluacja 4–5%. Widzisz więc, że musisz mieć wysokie zyski z odsetek, żeby nie odkładać pieniędzy tylko „na biedę”. Dobrą wiadomością jest jednak to, że takie zyski są możliwe i że inflacja jest nawet pomocna w ich osiągnięciu. Pozwól, że podam najpierw sprawdzoną regułę, która pomoże ci obliczyć w pamięci inflację: 72 : stopień inflacji = liczba lat, w których siła nabywcza twoich pieniędzy zmniejszyła się o połowę Jeżeli roczna inflacja wynosi na przykład 4 procent, to dzielisz 72 przez 4 i otrzymujesz 18. Oznacza to, że siła nabywcza twoich pieniędzy po osiemnastu latach będzie o połowę mniejsza niż obecnie. Przy inflacji rzędu 9 procent już po ośmiu latach pieniądze będą miały wartość o połowę mniejszą (tabela na stronie 223). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 249 Pamiętaj, że inflacja może ci pomóc Stwierdziliśmy już: jeżeli siła nabywcza pieniędzy zmniejszy się na skutek inflacji, to wartość rzeczy materialnych wzrośnie przynajmniej w tym samym stosunku. Upraszczając, możemy powiedzieć: to, co w wypadku pieniędzy nazywamy inflacją, w wypadku rzeczy materialnych określamy wzrostem wartości. Jeżeli więc inwestujesz w akcje, to inflacja nie będzie dla ciebie nigdy stanowiła zagrożenia. Ta sama inflacja, która niszczy wartość pieniądza, sprawia, że wartość rzeczy materialnych wzrasta. Nie pozostaje więc nic innego niż inwestowanie w rzeczy materialne i wybranie takich rodzajów inwestycji, które przynoszą duże zyski. W rozdziale dziewiątym mówiliśmy o tym, jak pieniądze mogą się pomnażać w zależności od oprocentowania. Teraz dowiedziałeś się, co to jest inflacja. To odpowiednia pora na zdefiniowanie sobie celu inwestycyjnego (wysokości rocznych zysków). Widziałeś wyraźnie, że na skutek inflacji każda inwestycja o odsetkach poniżej 12 procent okazuje się nieopłacalna. Jeśli o mnie chodzi, to w skład mojego portfolio4 wchodzi także ubezpieczenie na życie. Wynika to z dążenia do minimalizacji ryzyka i zapewnienia sobie absolutnie pewnych inwestycji. Dokładny opis proponowanej przeze mnie strategii zmniejszania ryzyka znajdziesz w następnym rozdziale. Pozwól jednak, że już w tym miejscu zaznaczę, że inwestowanie w bezpieczne lokaty pieniężne jest najważniejszym przykazaniem. Dlatego szukaj godnych zaufania inwestycji, które przyniosą ci więcej niż 12 procent zysku rocznie. 4 Zestaw papierów wartościowych trzymanych jako lokata (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 250 Droga do finansowej wolności Kilka przykładów dużych funduszy Na zakończenie tego rozdziału chciałbym omówić kilka wybranych funduszy i wskazać ich osiągnięcia. Zanim do tego przystąpię, pragnę gorąco podkreślić: inwestuj w pierwszych latach wyłącznie w duże i znane fundusze, które są już co najmniej dwadzieścia lat na rynku. Na eksperymenty przyjdzie czas, kiedy będziesz mieć zabezpieczenie finansowe, o czym będziemy mówili w następnym rozdziale. Pamiętaj o tym, że bezpieczeństwo to najważniejsze kryterium. Duże fundusze inwestycyjne dowiodły przez ostatnie dziesięciolecia, że potrafią dobrze i solidnie lokować pieniądze. Niewielkie fundusze osiągają dobre wyniki między innymi dlatego, że są małe. Wysokie zyski przysparzają im nowych klientów. Czy będą miały dobre wyniki, gdy zaczną dysponować dużym kapitałem, pokaże czas. Duże fundusze inwestycyjne już tego dowiodły. Ponadto wyniki niewielkich funduszy zależą często od menedżera. Zdarza się niejednokrotnie, że fundusz traci na atrakcyjności, kiedy zarządzająca nim osoba odchodzi. Duże fundusze inwestycyjne zdołały już dowieść, że zmiany wśród menedżerów nie wpływają na zmniejszenie zysków. ● Templeton Growth Fund Zainwestowanie 10 000 dolarów w momencie utworzenia tego funduszu, 29.11.1954, pozwoliłoby uzyskać 31.12.1994 niezłą sumę w postaci 2 199 813 dolarów. Średnia zysku w ciągu 35 lat wynosiła ponad 15 procent (w 1996 roku nawet 29,3 procent). ● Pioneer II Fund Ten fundusz proponuje możliwość pobierania z konta. Załóżmy, że zainwestowałbyś 100 000 dolarów na 15 lat i co roku pobierał 10 000 dolarów. Po 15 latach mimo corocznych wypłat miałbyś kapitał w wysokości 535 746 dolarów (średnio 17,3 procent). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 251 ● Fidelity Magellan Fund Fundusz ten należy do największych na świecie. W ciągu 10 lat (do 31.03.1994) jego średnie roczne zyski wyniosły 18,9 procent. Uwagi końcowe W rozdziale tym zostały przedstawione tylko najważniejsze wiadomości. Jeżeli weźmiesz sobie do serca wszystkie wskazówki, osiągniesz oczekiwane zyski, a przede wszystkim unikniesz błędów. Nie staniesz się jednak specjalistą w tej dziedzinie. Dlatego musisz systematycznie uzupełniać swoją wiedzę, korzystając z fachowych publikacji w czasopismach poświęconych sprawom biznesowym. Nie kosztuje to zbyt wiele czasu... Treść ostatnich dwóch rozdziałów miała wzbudzić zaufanie do akcji jako doskonałego sposobu pomnażania pieniędzy. Chciałem także przybliżyć ci temat inwestowania w fundusze, wskazując możliwość zlecenia tej pracy innym. W każdym razie powinieneś już wiedzieć, że dobre transakcje na giełdzie nie muszą być obarczone dużym ryzykiem i że zyski wiążą się z korzystnym oprocentowaniem (co najmniej 12 procent). Pozostały do omówienia dwie sprawy. Dotyczą one planu postępowania prowadzącego do osiągnięcia finansowego zabezpieczenia i następnie bogactwa. Jestem przekonany, że będziesz mi towarzyszyć z dużą przyjemnością. Wskazówki w pigułce ● Akcje są twoim samolotem unoszącym cię ku bogactwu. Fundusze akcji są automatycznym pilotem. ● Każda inwestycja powinna być rozpatrywana pod pięcioma względami. Są to: 1. bezpieczeństwo, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 252 ● ● ● ● ● ● Droga do finansowej wolności 2. wygoda, 3. dyspozycyjność, 4. oprocentowanie, 5. podatki. Fundusze akcji podlegają tym samym wahaniom notowań co akcje. Najczęściej jednak wahania rynku odbijają się na nich w nieco mniejszym stopniu. Wykorzystując efekt „średniej kosztów”, kupuje się automatycznie więcej, jeżeli kurs spada, przy założeniu, że suma pieniędzy regularnie inwestowanych pozostaje stała. Wahania kursów prowadzą do najwyższych zysków. Inwestowanie w fundusze wiąże się ze strategią minimalizacji ryzyka. Decydując się na inwestowanie w fundusze akcji, warto pamiętać o następujących radach: 1. Ignoruj doniesienia prasowe. 2. Spadek kursu na giełdzie nie jest problemem, ponieważ możesz go wykorzystać przez efekt „średniej kosztów”. 3. Unikaj częstej zmiany funduszów. 4. Pamiętaj o tym, że na giełdzie po każdej „zimie” przychodzi „lato”, a po każdym „lecie” przychodzi „zima”. 5. Zaufaj kierownictwu funduszu. 6. Kupuj udziały regularnie i zapomnij o „właściwym momencie”. 7. Wybieraj rynki, na których możliwy jest wysoki wzrost gospodarczy. 8. Zapisz sobie, dlaczego zdecydowałeś się na jakiś konkretny fundusz i zanotuj także cel inwestycyjny. Sprzedawaj udziały po jego osiągnięciu. 9. Nie zapomnij o strategii zmniejszania ryzyka. Jeżeli chcesz być zamożny, musisz osiągnąć wysokie zyski z oprocentowania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 11. Fundusze – pozwól innym pomnażać twoje pieniądze 253 ● Inflacja nie zagraża, lecz pomaga funduszom inwestycyjnym. Spadek siły nabywczej pieniądza pociąga za sobą wzrost wartości rzeczy materialnych (akcje, nieruchomości, działki). ● Najważniejsze są bezpieczne decyzje. Rozejrzyj się za inwestycjami, które są pewne i przynoszą ponad 12 procent zysku. ● W początkowym okresie inwestuj tylko w duże i znane fundusze inwestycyjne. Na eksperymentowanie przyjdzie czas, kiedy będziesz miał zabezpieczenie finansowe. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. FINANSOWA OSŁONA, FINANSOWE ZABEZPIECZENIE, FINANSOWA WOLNOŚĆ Szczęśliwe życie można zapewnić sobie w dwojaki sposób: przez ograniczenie życzeń lub zwiększenie środków. Jeżeli jesteś mądry, będziesz robił i jedno, i drugie. BENJAMIN FRANKLIN K ażdy ma prawo do marzeń o dobrej sytuacji finansowej. Także ty! Aby te marzenia mogły się jednak urzeczywistnić, trzeba je najpierw dokładnie sprecyzować. Kiedy możesz powiedzieć, że masz finansową osłonę, finansowe zabezpieczenie i osiągnąłeś finansową wolność? Co te pojęcia dokładnie oznaczają? Czym się różnią? Ile pieniędzy i czasu potrzebujesz, żeby te cele osiągnąć? PLAN NUMER 1: finansowa osłona Czy pomyślałeś kiedyś o tym, że jednym z twoich celów mogłoby być gromadzenie środków finansowych i rozporządzanie nimi? Załóżmy, że straciłeś wszelkie źródła dochodów, że twoi dłużnicy nie chcą lub nie mogą oddać ci pieniędzy, że twoja firma bankrutuje, że straciłeś pracę lub zapadłeś na ciężką chorobę. Jak długo mógłbyś płacić swoje rachunki i żyć, nie mając żadnych wpływów? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 256 Droga do finansowej wolności Na tym właśnie polega zapewnienie sobie finansowej osłony. Chodzi o to, żeby w razie pojawienia się nieoczekiwanych okoliczności móc w dalszym ciągu żyć na normalnym poziomie, gdyż dysponuje się pewnymi zasobami materialnymi. Doktor Murphy twierdził: „Wiele z tego, co może się nie udać, nie udaje się”. Zastanów się teraz nad tym, ile pieniędzy potrzebujesz miesięcznie w razie nagłych wydarzeń. Wymień wszystkie konieczne wydatki o charakterze stałym, te, które musisz ponieść bez względu na sytuację, w której się znalazłeś. Jeżeli jesteś pracownikiem najemnym, wypełnij tylko rubrykę „koszty utrzymania”. Jeżeli prowadzisz jakiś biznes, wypełnij także część „koszty zawodowe”. Koszty utrzymania: Hipoteka/Czynsz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Żywność/artykuły domowego użytku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samochód .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ubezpieczenia.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zaliczka podatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Alimenty ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefon .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spłata kredytu.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozostałe wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Suma w miesiącu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Koszty zawodowe: Hipoteka/Czynsz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utrzymanie biura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pensje ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Telefon .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przedstawicielstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spłaty kredytów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pozostałe wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Suma w miesiącu: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 257 Ile wynosi suma niezbędna do pokrycia stałych wydatków miesięcznych? Prywatnych: . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zawodowych: . . . . . . . . . . . . . . . . . . Na jaki okres jest ci potrzebna finansowa osłona? To, ile w twoim wypadku powinna wynosić rezerwa pieniędzy, zależy w dużym stopniu od twojego poczucia bezpieczeństwa i optymizmu. Załóżmy, że zachorujesz i stracisz w związku z tym pracę. Ile czasu może upłynąć, zanim powrócisz do zdrowia i znajdziesz sobie nową pracę? Większość ludzi czuje się bezpiecznie, jeżeli ma środki na pokrycie wydatków przez sześć do dwunastu miesięcy. Po jakim czasie będziesz mógł sobie zapewnić nowe dochody? .................. miesięcy A teraz pomnóż kwotę potrzebną na miesięczne wydatki przez liczbę miesięcy, w których będzie ci ona potrzebna. ... ............... zł × . . . . . . . . . . . . . . . . . . miesięcy = . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł Ta kwota to twoje absolutne minimum, twoja finansowa osłona. Tyle musisz mieć, by móc zadbać o swoje zdrowie, dobre samopoczucie, o swoją rodzinę. Tylko z takimi oszczędnościami będziesz mógł mieć czas na odzyskanie sił, na znalezienie pracy, na spokojny wypoczynek. Tylko one zapewnią ci poczucie bezpieczeństwa. Nie można się ochronić przed rozmaitymi losowymi wypadkami, ale można odpowiednio wcześnie zapewnić sobie środki do tego, by móc www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 258 Droga do finansowej wolności z godnością stawić im czoło. Jakże źle i upokarzająco czuje się człowiek, gdy tragicznym okolicznościom, w jakich się znalazł, towarzyszą jeszcze kłopoty finansowe. Finansowa osłona firmy W roku 1996 w Niemczech założono 508 000 nowych firm, z których 443 000 upadło. Głównym powodem, dla którego 80 procent nowo założonych firm bankrutuje w ciągu pierwszych dwóch lat, jest brak kapitału. Nie mniej istotną przyczyną, według opinii 2/3 właścicieli firm, jest niewywiązywanie się klientów ze swych zobowiązań płatniczych, a także znaczne opóźnienia w płaceniu za usługi. Dlatego każdy właściciel firmy musi pamiętać nie tylko o zapewnieniu sobie środków do życia, ale także o dysponowaniu środkami niezbędnymi do utrzymania firmy. Zastanów się więc nad tym, co się stanie, jeżeli twoja firma nagle zostanie pozbawiona wpływów. Na jak długo wystarczy ci zasobów materialnych? Weź pod uwagę to, że niektórzy klienci płacą bardzo późno, niektórzy dopiero po interwencji prawnika, a jeszcze inni po procesach sądowych, które musisz najpierw sfinansować. Czasami przegrasz sprawę w sądzie wskutek nieoczekiwanych okoliczności, czasami wygrasz, ale i tak musisz za wszystko zapłacić, bo od przeciwnika, który nie ma pieniędzy, nic nie dostaniesz. Załatw sobie pieniądze na finansową osłonę, aby zabezpieczyć firmę przed takimi kłopotami, i traktuj je jako nienaruszalną rezerwę. Chciałbym przecież inwestować w firmę...! Prawdopodobnie trudno ci się będzie pogodzić z myślą, że w początkowym okresie, kiedy wszystko zaczyna się dobrze rozwijać, nie będziesz mógł przeznaczyć wszystkich pieniędzy na rozwój firmy. Pamiętaj jednak o niespodziewanych okolicznościach i o słowach www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 259 doktora Murphy’ego, który powiedział: „Inwestowanie jest dobre. Lecz inwestowanie we właściwym momencie jest lepsze”. Wszystkie zjawiska w gospodarce powtarzają się cyklicznie. Raz się bywa na wozie, raz pod wozem. Być może twoje przedsiębiorstwo w czasie recesji upadnie. A może będziesz miał w tym czasie dostateczną ilość gotówki, aby wykorzystać nadarzające się okazje. Pamiętaj, że właśnie w okresie recesji można znaleźć najwięcej dobrych okazji do inwestowania. Skorzystasz z nich tylko wtedy, kiedy będziesz miał gotówkę. Gdybyśmy chcieli spisać wszystkie firmy zlikwidowane z powodu braku finansowej osłony, to taka lista utworzyłaby tysiące pokaźnych tomów. Obszerna jest również lista takich firm, które w czasach kryzysowych rozwinęły się w duże koncerny, gdyż dysponowały płynną gotówką. Weź sobie do serca te słowa i zgromadź zasoby pieniężne, by móc chronić firmę przed finansowym krachem. Właściwie ulokowane pomnożą się bardzo szybko, a podczas recesji uchronią cię przed bankructwem i pomogą stworzyć nowe możliwości. Jak długo trzeba gromadzić środki, żeby zapewnić sobie finansową osłonę? Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba skorzystać z prostej zasady: im mniejszy cel, tym szybciej można go osiągnąć. To stwierdzenie nie pozostaje w sprzeczności z treścią rozdziału czwartego, poświęconego celom dalekim, dzięki którym nasze zamierzenia nabierają realnych kształtów. Na drodze do osiągnięcia dalekich celów konieczne jest wytyczenie sobie celów bliskich. Jednym z nich jest zgromadzenie gotówki przeznaczonej na finansową osłonę. W najbliższym okresie będzie to twoje podstawowe zadanie. Wacek Wydawacz zarabia 5000 marek netto i wydaje na życie 4750 marek. Może więc oszczędzać tylko 250 marek miesięcznie. Żeby czuć się pewnie, potrzebuje gotówki w wysokości www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 260 Droga do finansowej wolności dziesięciomiesięcznej kwoty pokrywającej wydatki na życie, czyli 47 500 marek. Aby uzbierać tę sumę, oszczędzając miesięcznie 250 marek, potrzebowałby szesnastu lat i dziesięciu miesięcy (bez odsetek). Ten długi czas zniechęca Wacka Wydawacza i traci on szybko ochotę do oszczędzania. Poddaje się... a doktor Murphy (nieprzewidziana okoliczność) już czyha za rogiem. Hania Chomik także zarabia 5000 marek miesięcznie netto i również chce mieć oszczędności w wysokości dziesięciomiesięcznych wydatków. Ale Hania wydaje 3500 marek miesięcznie. Potrzebuje więc „tylko” 35 000 marek. Oszczędza co miesiąc 1500 marek i dzięki temu osiąga cel już po dwóch latach! Są trzy powody, dla których korzystniejszy do stworzenia sobie osłony finansowej jest mniejszy cel: 1. Mniejszy cel osiąga się szybciej. 2. Jeżeli potrafisz ograniczyć nieco swoje potrzeby, będziesz mógł więcej zaoszczędzić i szybko stworzysz sobie finansową osłonę. 3. Łatwiej jest wytrwać, bo taki cel jest dosłownie w zasięgu twojej ręki. Plan budżetowy Nie jestem akurat specjalnym zwolennikiem surowych planów budżetowych. Mimo to uważam, że każdy człowiek powinien od czasu do czasu zająć się tą sprawą choćby po to, żeby sobie uświadomić, ile pieniędzy naprawdę wydaje w miesiącu i na co je wydaje. Koniecznie musi się jednakże przyjrzeć swemu budżetowi ktoś, kto nie ma finansowej osłony. Jeżeli zaczniesz sumiennie planować wydatki, będziesz zaskoczony wynikami. Na następnej stronie znajdziesz przykład planu budżetowego. Najpierw zrób listę wszystkich swoich dochodów i wydatków. Sporządzenie takiej listy nie jest równoznaczne ze zrobieniem planu budżetowego, ale będzie okazją do ciekawych spostrzeżeń. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 261 Zauważysz na pewno, że zbyt duże kwoty będziesz musiał wpisać w takich rubrykach, jak podatki, samochód czy telefon. Plan budżetowy jest oczywiście czymś więcej niż tylko zestawieniem wydatków i dochodów. Planowanie rozpoczyna się dopiero wtedy, kiedy wyliczone są wszystkie koszty. Oto dwie możliwości: 1. Przy każdej pozycji wpisz określoną kwotę. Nie zastanawiaj się nad tym, na ile jest realistyczna albo z jakimi wiąże się ograniczeniami. Plan często narzuca drogę, mimo że na początku wydawał się niemożliwy do wykonania. 2. Podaj dokładną sumę, jaką chcesz przeznaczyć na miesięczne wydatki. Następnie zsumuj kwoty wypisane przy poszczególnych pozycjach, aby się upewnić, że nie przekroczyłeś narzuconego sobie limitu. Plan budżetowy Dochody obecne brutto netto Dochody pracownika najemnego Dochody właściciela firmy Dochody z działalności rolniczej Dochody z czynszów Dodatkowa praca Renty Ubezpieczenia Wkłady kapitałowe Zasiłek wychowawczy Inne Dodatkowe dochody (13 pensja) www.mtbiznes.pl 55682286310099 Dochody planowane brutto netto 55 262 Droga do finansowej wolności Plan budżetowy (cd.) Dochody obecne brutto netto Dochody planowane brutto netto Dochód do opodatkowania Przedział podatkowy Podatek na kościół w % Skala podatkowa w % Ostateczny dochód do dyspozycji Wydatki obecne Transport Podatek samochodowy Benzyna + olej i inne środki Naprawy Autocasco Samolot Środki komunikacji miejskiej Raty leasingowe Telekomunikacja Telefon Komórka Faks internet Czas wolny od pracy Opłaty za telewizję, radio Opłaty za przynależność do klubu Hobby Sport www.mtbiznes.pl 55682286310099 Wydatki planowane 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność Wydatki obecne Koszty utrzymania Przedszkole Zwierzęta domowe Papierosy Żywność Inne wydatki na dom Ubiór Kino, teatr itp. Urlop, podróże Inne większe zakupy (meble itp.) Restauracja Fryzjer, kosmetyczka Kieszonkowe Dokształcanie Prasa, książki Mieszkanie Czynsz i koszty dodatkowe Kredyt Remont Koszty wynajmu Podatek od nieruchomości Biuro Czynsz Koszty dodatkowe Materiały biurowe www.mtbiznes.pl 55682286310099 263 Wydatki planowane 55 264 Droga do finansowej wolności Wydatki obecne Wydatki planowane Opłaty pocztowe Wyposażenie biura Koszty osobowe Oszczędzanie, kredyt, ubezpieczenie Darowizny Wpłaty oszczędnościowe Podatki Kredyty Prywatne ubezpieczenie zdrowotne Rezerwa gotówki Pozostałe koszty Regularne wydatki nr 1 Regularne wydatki nr 2 Suma wydatków Co robić, jeżeli planowanie budżetu nie należy do twoich silnych stron? Szczególnie przy sporządzaniu budżetu można sprawdzić słuszność stwierdzenia: Znajdź mentora, aby zrobił użytek z twoich silnych stron i znajdź sposób na pokonanie własnych słabości. Wielu ludzi odczuwa ogromną niechęć do planowania swoich dochodów i wydatków. Jeśli ty również do nich należysz, potrzebujesz pomocy. Prawdopodobnie twoje negatywne doświadczenia nie ułatwią ci pracy. Zastanów się jednak. Mógłbyś na przykład zamiast dziesięciu lodów w miesiącu kupić tylko trzy i zamiast lodów mlecznych, tańsze lody wodne. Wszystko to ma sens, jeżeli stać cię na tego rodzaju postanowienia, w przeciwnym razie potrzebujesz kogoś, kto ci pomoże. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 265 Przy planowaniu budżetu staraj się nie być specjalistą w rzeczach nieważnych i nie robić z rzeczy drugorzędnych swojego głównego zajęcia. Szukaj oszczędności tam, gdzie możesz rzeczywiście je znaleźć. Moim zdaniem powinieneś zacząć od pozycji: podatki, samochód, telefon. Jeżeli układanie budżetu okaże się twoją silną stroną, możesz w planowaniu tych wydatków pokazać, co potrafisz. Zapewniam cię, że możesz dokonywać cudów. 1. Podatki Przeciętny Niemiec pracuje na siebie do 20 czerwca każdego roku. Od 21 czerwca wszystkie jego zarobki idą na konto państwa, które większość tych pieniędzy zużywa na spłatę długów. Im wyższe są nasze dochody, tym mniej nam pozostaje. Największym wydatkiem w naszym budżecie są podatki. Jeżeli zarobisz ponad 2,5 miliona, ponad milion musisz przekazać państwu. Są jednak ludzie, którzy dużo zarabiają, a płacą stosunkowo niewielkie podatki – częściowo przez wykazanie strat, częściowo przez legalne zakładanie firm za granicą. Jeżeli zakładasz firmę w Niemczech, po to żeby wypracować wysokie dochody, to powinieneś moim zdaniem także w Niemczech płacić podatki. Można również gdzie indziej założyć firmę i także dobrze zarobić. Trzeba jednak znać tamtejszy system podatkowy i umieć skorzystać z jego rozwiązań. Dlatego proponuję znalezienie sobie dobrych doradców. Mówiąc o doradcach, nie mam na myśli specjalistów zajmujących się księgowością, ale ekspertów, którzy rzeczywiście znają prawo podatkowe i wiedzą, jak z niego skorzystać. Tacy doradcy są przydatni już przy dochodach powyżej 250 000 marek rocznie. Przy dochodach powyżej 300 000 są koniecznością. Arystoteles Onassis powiedział: „Zrobiłbym wszystko jeszcze raz tak, jak to do tej pory robiłem. Z jednym wyjątkiem – poszukałbym sobie wcześniej lepszych doradców”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 266 Droga do finansowej wolności 2. Samochód Większość Niemców wydaje o wiele za dużo pieniędzy na samochody. A auto nie jest przecież inwestycją. Jest przedmiotem użytkowym. Jeżeli przeanalizujesz tabelę „Procenty z procentów”, spojrzysz na swój samochód innymi oczami. Gdybyś przez następne dziesięć lat jeździł samochodem o połowę tańszym, byłbyś za dwadzieścia pięć lat prawdopodobnie bogatszy o co najmniej milion, a może nawet dwa miliony marek! ! ! Dzieje się tak dlatego, że decydując się na tańszy samochód, zyskujesz rocznie 10 000 marek (poza niższą ceną oszczędzasz na benzynie, ubezpieczeniu, podatku, naprawach, przeglądach, wymianach części itd.), które po dwudziestu latach pomnożą się do sumy 100 000 marek. Mój mentor poradził mi kiedyś: „Nie wydawaj na zakup samochodu więcej niż dwie przeciętne pensje miesięczne”. Być może gwałtownie zaprotestujesz: A co pomyślą o tym inni? Nieważne, co pomyślą. Jedno jest pewne: na twoich sprawach zawodowych nie odbije się to aż tak bardzo, jak przypuszczasz, ale zmienią się ogromnie twoje osobiste wydatki. W końcu różnica między samochodem średniej klasy i samochodem luksusowym nie jest aż tak duża, żeby usprawiedliwiała wydanie miliona czy dwóch więcej. A jeśli nie masz tego miliona czy dwóch, to takie postępowanie jest po prostu niedopuszczalne! 3. Telefon Spędzamy o wiele za dużo czasu na rozmowach telefonicznych i wydajemy na to zdecydowanie za dużo pieniędzy. Przed kilkoma laty zmusiłem się do przestrzegania bardzo pożytecznej zasady i w ten sposób zmniejszyłem o połowę opłaty telefoniczne. Postanowiłem sobie, że zanim do kogoś zadzwonię, najpierw zanotuję sprawy, o których chcę rozmawiać. Efekt jest taki, że nie przeciągam www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 267 w nieskończoność rozmów, lecz od razu przystępuję do rzeczy i kończę natychmiast po załatwieniu sprawy. Zastanów się teraz nad tym, co w twoim budżecie pochłania najwięcej pieniędzy. Poza omówionymi wydatkami przemyśl także takie, jak podróże, ubranie, sport, hobby... Czas przystąpić do planowania Wiesz już, ile musisz zaoszczędzić, aby mieć finansową osłonę (patrz str. 257). Wiesz także, skąd wziąć te pieniądze. Być może zdecydowałeś się nawet na zaplanowanie budżetu pod kątem osiągnięcia pierwszego celu finansowego. Podaj więc sumę, jaką chcesz miesięcznie zaoszczędzić, aby zgromadzić zapas gotówki. Chcę miesięcznie oszczędzać . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł Zgromadzę w ten sposób ustaloną kwotę oszczędności w dniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . roku Mocne sugestie Zapewnij sobie finansową osłonę tak szybko, jak to tylko możliwe. ● Jesteś to sobie winien ze względu na zdrowie i samopoczucie; należy się to także twojej rodzinie. ● Nie może być tak, że człowiek nie potrafi zaoszczędzić minimalnej kwoty dającej mu poczucie bezpieczeństwa. ● Niezależnie co się stanie, będziesz miał zapewnione środki w razie kłopotów finansowych. ● Przechowuj te pieniądze w pewnym, łatwo dostępnym miejscu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 268 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie (cd.) ● Podstawowy zapas gotówki pozwoli ci postawić fundamenty, na których zbudujesz swój dobrobyt. ● Stajesz się człowiekiem finansowo niezależnym, jesteś na drodze do finansowej wolności. Albo więcej zarabiać, albo mniej wydawać Czy wolisz więcej zarabiać, czy mniej wydawać? W gruncie rzeczy możesz się zdecydować na jedną z tych możliwości, możesz też wybrać obie naraz. Benjamin Franklin wyraził się na ten temat bardzo trafnie: „Szczęśliwe życie można zapewnić sobie w dwojaki sposób: przez ograniczenie życzeń lub zwiększenie środków. Oba sposoby prowadzą do celu – wynik jest taki sam. Sprawą osobistą każdego człowieka jest to, na co się zdecyduje i jaka droga wyda mu się najprostsza. Jeżeli jesteś chory albo bez pieniędzy, trudniej ci będzie zwiększyć środki niezależnie od tego, jak ciężko jest w tej sytuacji ograniczyć życzenia. Jeżeli jesteś aktywny i zdrowy, młody i silny, łatwiejsze może się okazać zwiększenie środków. Jeżeli jednak jesteś mądry, będziesz robił obie rzeczy naraz bez względu na to, czy jesteś młody czy stary, bogaty czy biedny, chory czy zdrowy. Jeżeli jesteś bardzo mądry, będziesz to robił w taki sposób, żeby twoje działania niosły szczęście społeczeństwu, w którym żyjesz”. Rób więc to, co przychodzi ci łatwiej, a najlepiej rób obie rzeczy naraz. Przynajmniej dopóty, dopóki nie będziesz miał finansowego zabezpieczenia. Znajdziesz się wówczas w połowie (!) drogi do finansowej wolności. To, co nastąpi później, będzie stosunkowo proste. Początek jest najtrudniejszy. Musisz zmienić swoje przekonania i swoje przyzwyczajenia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 269 To, co jest proste, na początku przychodzi z trudnością, to, co jest trudne, pod koniec przychodzi z łatwością. Mądre lokowanie oszczędności jest już trochę bardziej skomplikowane. Nie musisz się jednak obawiać. Będziesz miał ułatwioną sprawę, bo istnieją różne możliwości inwestowania pieniędzy. Poza tym zawsze możesz liczyć na pomoc doradców i lepiej poinformowanych przyjaciół. Pomogą ci w tym również nowe, bardziej praktyczne przyzwyczajenia. Co zrobić z kapitałem stanowiącym finansową osłonę? Ważny jest plan, filozofia inwestowania i sposób obchodzenia się z pieniędzmi. Ostateczne spojrzenie na sprawę ustalisz sobie pod koniec rozdziału, po poznaniu obu brakujących jeszcze planów finansowych. Pozwól jednak, że już teraz zastanowimy się nad zasadniczym podejściem do tego tematu. Czy przypominasz sobie, co powiedzieliśmy w rozdziale szóstym o długach? Potrzebujesz około 50 000 marek, o których nikt nie powinien wiedzieć. Poza tym te pieniądze muszą być w każdej chwili dostępne. Mógłbyś część finansowej osłony zamknąć w sejfie bankowym, a pozostałą część tak zainwestować, aby pieniądze mogły szybko do ciebie wrócić. W każdym razie powinieneś swój kapitał ulokować bezpiecznie. Pamiętaj, im mniejsze ryzyko, tym mniejsze zyski. Ale najważniejsze jest to, że pieniądze te mają być twoim zabezpieczeniem przed kłopotami finansowymi. Dlatego nie wolno ci ich naruszyć, chyba że w wyjątkowych okolicznościach. Na spekulacje w tym wypadku nie ma miejsca. Celem inwestycji jest zysk płynący z oprocentowania. Przeciwieństwem inwestycji są spekulacje, kiedy to kupuje się coś, co się chce później z zyskiem sprzedać. Przy oszczędzaniu na finansową osłonę nie wolno ci spekulować. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 270 Droga do finansowej wolności Historia Coca-Coli Od najdawniejszych czasów niespłacanie długów było przestępstwem. W Babilonii z tego powodu ludzie stawali się niewolnikami. Dzisiaj los karze również tych, którzy nie zapewnili sobie finansowej osłony. Przypomnijmy w tym miejscu historię powstania firmy Coca-Cola, gdyż stanowi dobrą ilustrację tej sprawy. Doktor John Styth Pemberton stworzył egzotyczną miksturę z cukru, wody, liści koki, pewnego rodzaju orzechów i kofeiny. Twierdził, że napój ten może leczyć choroby nerwowe i bóle głowy, histerię i melancholię. Rewelacją jednak miało być to, że specyfik mógł wprawiać w stan wspaniałego odprężenia. W pierwszym roku usiłowań wprowadzenia swojego wyrobu na rynek doktor Pemberton wydał 73,96 dolara na reklamę. Sprzedał swoją miksturę tylko za 50 dolarów. Niewiele lepiej było w następnych pięciu (!) latach. Nie mając kapitału, doktor Pemberton zrezygnował z przedsięwzięcia i sprzedał swoją recepturę za 2300 dolarów aptekarzowi z Atlanty – niejakiemu Candlerowi. Candler miał wystarczająco dużo pieniędzy na to, żeby napój ten mądrze rozreklamować. Po jedenastu latach sprzedał swoją firmę Coca-Cola i recepturę Ernestowi Woodruffowi za 25 milionów dolarów! Woodruff był bankierem i przekształcił firmę w spółkę akcyjną. Już w pierwszym roku sprzedał akcje za 40 milionów – zwróciły mu się więc wydane pieniądze i dodatkowo zarobił jeszcze, bagatela, 15 milionów dolarów. W latach od 1929 do 1937 trwał wielki kryzys gospodarczy. Pomimo to znaleźli się ludzie, którzy inwestowali kapitał. Kto w roku 1932 kupił akcję Coca-Coli za 20 dolarów, mógł w 1937 roku sprzedać ją za 160 dolarów. W czasie kiedy wszyscy mówili o końcu świata, przedsiębiorczy ludzie w ciągu pięciu lat pomnożyli swoje pieniądze ośmiokrotnie! Co zadecydowało o wygranej lub porażce? Pieniądze! Nie pozwól więc, żeby przeciekały ci przez palce. Zachowaj przynajmniej www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 271 część z nich na później. Doczekasz się nagrody pod każdym względem, nie tylko finansowym. Być może obawiasz się, że natychmiastowe rozpoczęcie oszczędzania na twoją finansową osłonę okaże się zbyt trudne. Uwierz mi, bez względu na to, jakie będziesz musiał pokonać trudności, znacznie trudniej będzie ci w życiu bez finansowej osłony, która daje poczucie bezpieczeństwa w każdej sytuacji. Te pieniądze stanowią przecież podstawę do osiągnięcia dużych celów, związanych z dążeniem do dobrobytu. Jeżeli zaoszczędzisz 150 000 marek i zainwestujesz tę sumę na dwadzieścia lat, z piętnastoprocentowymi odsetkami, to otrzymasz około 2,4 miliona marek. Wiesz już przecież, że taki zysk jest możliwy. Jeżeli jeszcze będziesz w dalszym ciągu oszczędzał 1500 marek miesięcznie (co jest realistyczne), które zainwestujesz na 12 procent rocznie, to otrzymasz dodatkowo 1,3 miliona marek. Miałbyś wtedy razem 3,7 miliona. Niezła sumka! Pytanie tylko, czy tobie to wystarcza. Czy możesz dzięki takiemu kapitałowi spełnić wszystkie swoje marzenia? Co oznacza dla ciebie finansowa wolność? Ile pieniędzy potrzebujesz, by czuć się finansowo niezależnym? Zanim jednak wyjaśnimy te sprawy, zajmijmy się najpierw problemem finansowego zabezpieczenia. PLAN NUMER 2: finansowe zabezpieczenie Pierwszy cel – finansowa osłona – zapewnia wiele korzyści. Możesz przetrwać chwilowy kryzys, żyjesz w poczuciu bezpieczeństwa, jesteś przygotowany na pojawienie się doktora Murphy’ego (nieprzewidziane okoliczności). A jednak przeznaczenie tych pieniędzy może postawić cię w niedogodnej sytuacji, jeżeli zdarzą się nieprzewidziane okoliczności. Musisz zużyć swoje pieniądze. Co prawda dzięki nim zdołasz opanować kryzysową sytuację, ale nie będziesz już miał kapitału. Dlatego podkreślam, że z rzeczywistym zapewnieniem sobie bezpiecznej przyszłości będziesz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 272 Droga do finansowej wolności miał do czynienia dopiero wtedy, kiedy zgromadzisz tyle kapitału, że zaczniesz żyć z odsetek. Zrób teraz listę niezbędnych wydatków. Nie chodzi o rzeczy luksusowe, jak na przykład kupno porsche. O marzeniach będziemy mówić w innym miejscu. W tej chwili rozważamy jeszcze kwestię zgromadzenia finansowego zabezpieczenia. Bez względu na to, co się stanie, mając kapitał, możesz żyć dobrze, bez zastanawiania się, skąd na twoje konto wpływają pieniądze. Kapitał to maszynka do robienia pieniędzy. Jeśli go masz, to znaczy, że wyhodowałeś kurę, która znosi złote jajka. Zrób więc listę wszystkich swoich wydatków w miesiącu: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Hipoteka / Czynsz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utrzymanie ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samochód ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ubezpieczenia ..................................................................... Podatki ................................................................................ Telefon ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spłaty kredytów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Różne .................................................................................. Oszczędności (związane np. z urlopem, większymi sprawunkami) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Uzupełnianie wykształcenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Działalność dobroczynna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Suma w miesiącu: ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł Ile potrzebujesz pieniędzy? Wiesz teraz, jaką sumą musisz dysponować każdego miesiąca, żeby jako tako rozsądnie móc żyć. Zrozumiałeś już, jak duże muszą być „złote jajka” i jak duża musi być „kura”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 273 Innymi słowy, potrzebujesz kapitału, który rozsądnie zainwestowany przyniesie ci miesięcznie takie odsetki, że będziesz w stanie pokryć nimi swoje niezbędne wydatki. Zajmijmy się więc oprocentowaniem. Oto wariant bardzo ostrożny – 8 procent rocznie. Formuła jest prosta: Suma, jaka jest miesięcznie potrzebna x 150 = kapitał Przykład: Załóżmy, że Hania Chomik zarabia teraz dużo więcej i wydaje 5000 marek na miesięczne utrzymanie. 5000 × 150 = 750 000 Zgodnie z wyliczeniem Hania Chomik potrzebuje 750 000 marek, żeby mieć każdego miesiąca 5000 do dyspozycji. Kwota 750 000 „produkuje” dla niej „złote jajka” tak duże, że nie musi z tej sumy nigdy wziąć nawet marki. Może opłacić w spokoju wszystkie swoje rachunki i jeszcze nawet odłożyć pieniądze na szczególne zakupy i urlop. Osiągnęła tym samym, mając 750 000 marek, gwarancję bezpiecznej przyszłości – może żyć ze swojego kapitału i teoretycznie nie musi już więcej pracować. Oblicz teraz sumę, która jest ci potrzebna do zapewnienia sobie bezpiecznej przyszłości pod względem finansowym. miesięczne wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł × 150 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zastanów się, co mógłbyś robić, gdybyś już dzisiaj miał taki kapitał. Oto wskazówka, która pomoże ci rozważyć tę kwestię. Wyobraź sobie, że miałbyś przed sobą tylko sześć miesięcy życia. Co chciałbyś zrobić w tym czasie? Jakie miasta albo kraje pragnąłbyś odwiedzić? Z jakimi ludźmi chciałbyś być razem i jakich rzeczy chciałbyś jeszcze dokonać – rzeczy, które ciebie przeżyją? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 274 Droga do finansowej wolności Prawdopodobnie będziesz żył dłużej niż sześć miesięcy, ale nie będziesz żył wiecznie. Czyż to nie pieniądze sprawiają, że nie zawsze możesz robić to, co dla ciebie jest ważne? Widzisz, jak niebezpiecznie jest nie poświęcić pieniądzom takiej uwagi, na jaką zasługują. Jesteś zobowiązany wobec samego siebie do zrobienia wszystkiego, żeby móc chodzić po słonecznej stronie ulicy. Suma, którą powyżej zapisałeś, zmieniłaby diametralnie twoje życie. Zadaj więc sobie pytanie: Jak bardzo zmieniłby się każdy mój dzień, gdybym miał te pieniądze? Czy wykonywałbyś jeszcze pracę, którą obecnie wykonujesz? Kiedy Franz von Assisi któregoś dnia kosił trawę, zapytał go inny mnich: „Gdybyś za godzinę miał umrzeć, co byś jeszcze zrobił?”. Franz von Assisi odpowiedział: „Kosiłbym dalej”. Ani słowa więcej. Kosiłby dalej, ponieważ to, co robił, sprawiało mu największą przyjemność. Zwróć uwagę na to, że nie powiedział: kosiłbym szybciej, lecz po prostu „kosiłbym dalej”. Jeżeli akurat nie wyszukałeś sobie murów klasztoru na bezpieczne schronienie, powinieneś jak najszybciej przystąpić do zgromadzenia odpowiedniego kapitału. Osiągnięcie dobrobytu to twój obowiązek wobec samego siebie Po siedmiu latach twoja sytuacja finansowa może się nie zmienić, ale równie dobrze możesz już mieć częściowe zabezpieczenie materialne. Za siedem lat zacznie się przyszłość, którą przygotowujesz sobie dzisiaj. Powtórzę jeszcze raz: głównym powodem, dla którego ludzie nie wykonują czynności sprawiających im przyjemność, jest brak pieniędzy. Szkoda, że tak się dzieje, bo marnuje się tyle ludzkiej energii! Jest to szczególnie tragiczne dlatego, że tak naprawdę jesteśmy w czymś dobrzy tylko wtedy, kiedy robimy to, co kochamy. Kto nigdy nie pracował dłużej nad jakimś projektem, który www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 275 wypełniał go radością i wydawał się sensowny, nie wie, co naprawdę w nim tkwi. Wciąż jest tak, że to pieniądze są powodem, dla którego ludzie nie poświęcają się czynnościom sprawiającym im radość i nie robią w tym kierunku decydującego kroku. Mocne sugestie Postaraj się o finansowe zabezpieczenie tak szybko, jak to tylko możliwe. ● Jak będziesz już miał finansową osłonę, zainwestuj wszyst- ● ● ● ● ● kie pieniądze, jakie masz do dyspozycji, żeby zapewnić sobie finansowe zabezpieczenie. Dopiero wtedy, kiedy zapewnisz sobie zabezpieczenie finansowe, nie będziesz musiał naruszać kapitału. Będziesz mógł żyć, gdzie chcesz, robić, co chcesz, i mimo to płacić wszystkie rachunki. Osiągniesz stan, w którym będziesz mógł się poświęcić wyłącznie rzeczom, które przynoszą ci radość i które odpowiadają twoim talentom. Przypomnij sobie zdanie wypowiedziane przez W. Clementa Stone’a: „Człowiek, który nie potrafi oszczędzać, nie zasłużył na to, żeby nazywać go rozsądnym i inteligentnym” – niech zawarta w nim myśl stanie się twoją dewizą. Masz dwie możliwości: 1. Pozwól, aby czas pracował na ciebie, a bez trudu osiągniesz swój cel za dwadzieścia lat. 2. Miej ciągle na uwadze wskazówki z rozdziału siódmego, a podwoisz swoje dochody wielokrotnie i osiągniesz swój cel już za siedem lat. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 276 Droga do finansowej wolności Korzystając z zamieszczonej poniżej tabeli, możesz dostrzec na pierwszy rzut oka, ile musisz mieć kapitału, aby przy rocznych odsetkach w wysokości 8 procent pokryć swoje miesięczne wydatki, przy założeniu, że zaczniesz odpowiednio wcześnie oszczędzać. Kapitał (w DEM) Miesięczny dochód (w DEM) 125 000 833 250 000 1 667 375 000 2 500 500 000 3 333 625 000 4 167 750 000 5 000 875 000 5 833 1 000 000 6 667 1 250 000 8 333 1 500 000 10 000 1 750 000 11 667 2 000 000 13 333 2 500 000 16 667 3 000 000 20 000 3 500 000 23 333 4 000 000 26 667 4 500 000 30 000 5 000 000 33 333 6 000 000 40 000 7 000 000 46 667 8 000 000 53 333 10 000 000 66 667 15 000 000 100 000 20 000 000 133 333 25 000 000 166 667 50 000 000 333 333 100 000 000 666 667 www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 277 Z rozdziału piątego dowiedziałeś się, że istnieją strategie profesjonalne i amatorskie. Strategie amatorskie dotyczą działań na krótszą metę, mających dać szybki zysk. Strategie profesjonalne ustalane są również z myślą o szczęściu... co prawda bardziej odległym, ale przede wszystkim długotrwałym. Wiesz przecież, że finanse oddziałują także na inne obszary życia. Amatorzy koncentrują się na chwili obecnej i zapominają o przyszłości. W ten sposób muszą przez całe życie mordować się z tymi samymi problemami. Nie oszczędzając w mądry sposób, wykazują brak dbałości o stworzenie sytuacji, w której nie ma miejsca na zmartwienia finansowe. Profesjonaliści zachowują się zupełnie inaczej. Żyją teraźniejszością i przygotowują swoją przyszłość. Dlatego płacą najpierw sobie. Ty także możesz być profesjonalistą. Jeżeli przeczytałeś tę książkę do tej strony, wiesz, że inna sytuacja nie ma usprawiedliwienia. Tylko ty jesteś za wszystko odpowiedzialny. Ty masz władzę nad swoim życiem, ty możesz w każdej chwili zmienić swoje przekonania i swoją postawę życiową. A teraz przejdźmy do twoich marzeń. PLAN NUMER 3: finansowa wolność Być może twoim podstawowym celem jest tylko zabezpieczenie finansowe. A może jednak chcesz czegoś więcej... pragniesz być naprawdę wolny. Będziemy postępować podobnie jak przy określaniu finansowego zabezpieczenia, tyle że teraz chodzi o twoje marzenia. Czy wiesz, że marzenia większości ludzi nie spełniły się dlatego, iż nie zastanowili się nad tym, co powinni zrobić, aby doprowadzić do ich urzeczywistnienia? Ludzie nie znają ceny swoich marzeń. Właśnie to będzie przedmiotem naszych dalszych rozważań. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 278 Droga do finansowej wolności Nigdy nie naruszaj swego kapitału Przede wszystkim trzeba przestrzegać podstawowej zasady – nawet przez chwilę nie możesz pomyśleć o zabiciu złotonośnej kury, bo dzięki niej twoje marzenia będą się mogły urzeczywistnić. To ona zacznie ci znosić złote jajka, abyś miał czym zapłacić za spełnienie marzeń. Innymi słowy, nie wolno ci naruszyć kapitału. Jeżeli na przykład chciałbyś sobie kupić dom, mógłbyś go z pewnością nabyć za pieniądze stanowiące twój majątek. Wtedy jednak pomniejszyłbyś swój kapitał, a tego przecież nie chcesz. Dlatego wszystkie kosztowne rzeczy musisz kupować na raty, które będziesz wpłacał, korzystając ze swoich miesięcznych dochodów z oprocentowania. Jak wyliczyć, ile kosztują twoje marzenia? 1. Sporządź listę wszystkich swoich marzeń. Nie zastanawiaj się nad tym, na ile są one realistyczne. Chodzi o wyliczenie tego, co stanowi twoje pragnienia. 2. Przy każdej wyszczególnionej pozycji wpisz przewidywaną kwotę niezbędną do zrealizowania życzeń. 3. Kupuj wszystkie cenne nabytki tylko na raty. W celu uproszczenia proponuję dla nieruchomości (dom, mieszkanie) przelicznik 120 (aktualną cenę dzielisz przez 120). Dla wszystkich innych kosztownych rzeczy proponuję przelicznik 50. Jeśli chcesz kupić dom za 2,6 miliona marek, to dzielisz tę sumę przez 120 i otrzymujesz miesięczną ratę w wysokości 21 666 marek (wraz z odsetkami w wysokości od 4 do 6 procent). Ponadto zamierzasz nabyć łódź za 480 000 marek. Dzielisz tę sumę przez 50 i otrzymujesz miesięczną ratę w wysokości 9600 marek (spłata wraz z odsetkami w ciągu pięciu lat). Załóżmy, że chętnie podróżujesz i chcesz każdego roku wydać na tę przyjemność 70 000 marek. Dzielisz 70 000 przez 12 i otrzymujesz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 279 5833, co stanowi kwotę, którą musisz odłożyć miesięcznie, żeby móc zrealizować ten plan. 4. Ponadto zrób listę wszystkich miesięcznych wydatków (wraz z tymi, które chcesz pokryć z bieżących dochodów z oprocentowania). Opieraj się na kosztach, które uzyskałeś, wyliczając wysokość finansowego zabezpieczenia. Uwzględnij jednak to, że koszty te mogą wzrosnąć przy wyższym poziomie życia. Zrób więc listę wszystkich niezbędnych wydatków. Następnie zlicz wszystko razem i określ wysokość dochodów uzyskanych z oprocentowania kapitału, potrzebnych na pokrycie wydatków. Koszty twoich marzeń Wartość rzeczy nabytych Miesięczne raty Dom z ogrodem Duże mieszkanie Dom w górach Dom nad morzem Dom w Hiszpanii Działka z daczą Samochód Nowe meble Żaglówka Podróże Miesięczne raty za twoje marzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Określ teraz miesięczne bieżące wydatki: 1. Utrzymanie ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Zatrudnieni pracownicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Samochód ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 280 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Droga do finansowej wolności Ubezpieczenia ..................................................................... Podatki ................................................................................ Telefon ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Urlop .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Drobne wydatki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przyjemności ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prezenty .............................................................................. Dokształcanie .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Działalność charytatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Różne .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bieżące wydatki razem: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miesięczne wydatki marzeń razem: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miesięczne koszty twojej finansowej wolności: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Znasz już sumę, jaka jest ci potrzebna na wymarzone życie. Wiesz więc, jak duże złote jajka musi znosić kura, żeby sfinansować twój wymarzony styl życia. Teraz trzeba tylko określić jej wielkość. Musisz mieć kapitał, który przyniesie ci miesięcznie z oprocentowania tyle pieniędzy, ile potrzebujesz na opłacenie wszystkich wymienionych przez ciebie rzeczy. Wyjdźmy znowu z założenia, że odsetki wynosić będą netto 8 procent w roku. Musisz więc kwotę potrzebną na wszystkie wydatki miesięczne pomnożyć przez 150. ............... . . . . . . . . zł × 150 = . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . zł ......................... . . . . . . . . . . zł to cena mojej finansowej wolności Otrzymany wynik to właśnie wartość twoich wszystkich marzeń – tyle musisz zapłacić za ich spełnienie. Teraz musisz się zastanowić, jak najlepiej ulokować kapitał, aby zdobyć te pieniądze. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 281 Strategia inwestowania Masz trzy różne, choć powiązane ze sobą i następujące po sobie finansowe plany. Do realizacji każdego potrzebna jest inna strategia inwestycyjna. Unikaj ryzyka w stosunku do swojej finansowej osłony Dopóki nie będziesz miał finansowej osłony, nie powinieneś podejmować żadnego ryzyka. Dlatego wybieraj tylko inwestycje bezpieczne. Ale i tak już na tym etapie powinieneś pamiętać o minimalizowaniu ryzyka. Nie inwestuj nigdy wszystkich pieniędzy w jedną inwestycję, nawet jeśli wszystkie twoje pieniądze zamykają się w kwocie 1000 marek. Pamiętaj o tym, że dzielenie ryzyka i inwestowanie w akcje kilku spółek (lub kilku funduszy) oznacza pewniejszy zysk. Do inwestycji pewnych należą między innymi ubezpieczenia na życie, w które jednak ze względu na niskie zyski z oprocentowania nie powinieneś więcej inwestować niż 10 do 20 procent. Zawieraj umowy opiewające na możliwie niewielką sumę. Polecić można także duże fundusze inwestycyjne, które sprawdziły się na przestrzeni ostatnich lat. Realizując pierwszy plan (finansowa osłona), powinieneś się ograniczyć do konserwatywnych funduszy akcji albo funduszy mieszanych. Ustalmy, że w tym okresie najważniejsze jest bezpieczne ulokowanie pieniędzy. Powinieneś więc pogodzić się z niską dochodowością i część pieniędzy zdeponować w gotówce. 40-40-20 na twoje finansowe zabezpieczenie Aby osiągnąć odpowiednie zabezpieczenie finansowe, musisz swoje pieniądze trochę inaczej lokować. Spora ich część pozostanie wprawdzie w mało ryzykownych inwestycjach, ale na tym etapie możesz już 40 procent kapitału ulokować w inwestycjach www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 282 Droga do finansowej wolności ze średnim ryzykiem. Dzięki temu, że nie będziesz go naruszał przez dłuższy czas, oraz na skutek efektu „średniej kosztów” ryzyko będzie znacznie zmniejszone. Pozostałe 20 procent pieniędzy możesz przeznaczyć na inwestycje o dużym stopniu ryzyka. Do nich zaliczam np. Emerging Market Fonds albo fundusze inwestujące na rynkach wschodzących. Lecz i w tym wypadku będziesz mógł zmniejszać ryzyko przez czas i efekt „średniej kosztów”. Z drugiej strony masz jednak olbrzymią szansę na wygraną. Ważne jest, abyś pieniędzy, które mają być twoim finansowym zabezpieczeniem, nigdy nie lokował w bardzo ryzykownych albo nawet spekulacyjnych inwestycjach. Te pieniądze to nienaruszalny kapitał. Inwestujesz je tak, żeby nie narażać się na zbyt duże niebezpieczeństwo. 50 procent średniego i 50 procent wysokiego ryzyka dla twojej finansowej wolności Kiedy zgromadziłeś już kapitał dający ci finansowe zabezpieczenie, część tych pieniędzy, które dodatkowo odłożysz, zainwestuj w swoją finansową wolność. Teraz podejmujesz większe ryzyko. Szukasz inwestycji, które obiecują wygrane w wysokości od 20 do 30 procent i więcej. Jeżeli na czymś stracisz, to straty te będą szybko wyrównane przez zyski z innej inwestycji. Masz tu do dyspozycji znane duże fundusze o ugruntowanej pozycji na rynku kapitałowym, które w ciągu ostatnich lat osiągnęły ponad 30 procent zysków rocznie. Gdyby nawet wszystko obróciło się przeciwko tobie, to straciłbyś jednak tylko część kapitału, który nie stanowi finansowego zabezpieczenia. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 283 Podsumowując temat planów finansowych, wyobraźmy sobie trzy wiadra: Finansowa osłona (gotówka, sejf) Finansowe zabezpieczenie (bezpieczne inwestycje, 12 procent) Finansowa wolność (inwestycje średniego i wysokiego ryzyka, 20 do 30 procent) Uwaga! Napełnij najpierw pierwsze wiadro, a później drugie. Nadmiar wody z drugiego wiadra (pieniądze, które nie stanowią zabezpieczenia finansowego) wlej do trzeciego. W ten sposób nigdy nie narażasz na niebezpieczeństwo kapitału gwarantującego twój dobrobyt. Jeżeli będziesz przestrzegał tej filozofii inwestycyjnej, wszystko musi się udać. Będziesz zawsze szedł bezpieczną drogą i mimo to miał możliwości spełnienia wszystkich marzeń. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 284 Droga do finansowej wolności Decyzja o postawieniu sobie celu to już połowa drogi Teraz wszystko sprowadza się do zrobienia decydującego kroku. Musisz podjąć świadomą decyzję. Czy faktycznie chcesz osiągnąć finansową wolność? Czy naprawdę chcesz się do tego zobowiązać? Czy jesteś przygotowany na to, by obraz finansowej wolności, który sobie sam naszkicowałeś, mieć ciągle przed oczami, ciągle go sobie wyobrażać, aż w końcu stanie się dla ciebie absolutną koniecznością? Proszę, nie czytaj dalej, dopóki nie podejmiesz świadomej decyzji. Decyzja ta będzie wyrazem zapewnienia, że rzeczywiście zrobisz to wszystko, o czym się dowiedziałeś i co jest bezwzględnie potrzebne. Wiesz, że musisz zacząć od swoich przekonań. Musisz odczuwać niemal fizyczny ból na myśl, że nie dopniesz celu i nie przeżyjesz wielkiej radości, jaką będziesz odczuwał po jego osiągnięciu. Powinieneś uświadomić sobie powody, dla których twoim zdaniem musisz żyć właśnie tak, a nie inaczej. Pamiętaj o tym, musisz się sprężać każdego dnia i dać z siebie wszystko. Musisz ciągle się uczyć i poszerzać obszar, który będziesz kontrolował. Musisz dać z siebie 110 procent. Musisz dać z siebie wszystko, żeby być najlepszym. Czy chcesz tego naprawdę? Czy naprawdę jesteś gotowy zapłacić cenę, którą musi zapłacić każdy, kto chce być bogaty i szczęśliwy? Jeżeli się na to zdecydujesz, to jednocześnie zobowiązujesz się do innego życia. Przyrzeknij sobie, że już nigdy więcej nie zadowolisz się czymś, co nie jest najlepsze. Kiedy przed laty po raz pierwszy zetknąłem się z tą filozofią, nie mogłem w nią uwierzyć. Ale to wszystko się sprawdza. Jeżeli zdecydujesz się i wybierzesz cel, a potem sporządzisz plan, to osiągnąłeś już swój cel w pięćdziesięciu procentach! Mają na to wpływ cztery istotne powody. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 285 1. Cele zwiększają umiejętność dostrzegania okazji Przez to, że zobowiązałeś się do osiągnięcia finansowej wolności, patrzysz na ludzi, których w życiu spotykasz, zupełnie innymi oczami. Każda sytuacja ma dla ciebie znaczenie. Zadajesz sobie ciągle pytanie: Jak może mi ta sytuacja pomóc w osiągnięciu celu? Jak mogę ją wykorzystać praktycznie? Im wyraźniej sformułowałeś swój cel i im bardziej się zobowiązałeś, tym większą korzyść możesz mieć z zadawania sobie tych pytań. 2. Cele pomagają znaleźć rozwiązania Większość ludzi marnuje swój czas na zastanawianie się nad różnymi problemami. Natomiast ci, którzy mają cel, nie mogą sobie po prostu na to pozwolić. Szukają ciągle nowych rozwiązań i sposobów na zbliżenie się do tego, co sami sobie wytyczyli. Koncentrują się na celu. Dopóki człowiek ma przed oczami swój cel, dopóty strach przed porażką nie może się pojawić. 3. Cele sprawiają, że grasz, żeby wygrać Istnieje olbrzymia różnica między postawą „gram, żeby nie przegrać” a postawą „gram, żeby wygrać”. Jeżeli poznajesz jakiegoś człowieka, orientujesz się natychmiast, czy chce on wygrać, czy zależy mu tylko na tym, by nie przegrać. Widzisz to w jego oczach, rozpoznajesz po jego sposobie poruszania się i słyszysz w jego słowach. Wielkie cele nie pozwalają wieść minimalnej egzystencji. Musisz dać z siebie maksimum. 4. Wszystko staje się ważne, jeżeli masz cel Ludzie nie mający celu postępują według dewizy: „Ach... to nie jest takie ważne, to nie szkodzi”. Dla tego, kto ma cel, ważne jest wszystko, każdy detal. Weź jako przykład kierowcę rajdowego. Czy myślisz, że powiedziałby on: „Kilogram nadwagi przecież nie zaszkodzi”? Także www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 286 Droga do finansowej wolności profesjonalni kolarze nigdy by tak nie powiedzieli, gdyż dobrze wiedzą, że kilogram nadwagi oznacza, iż będą na podjazdach wolniejsi o minutę, która zadecyduje o zwycięstwie. Kiedy tylko postawisz sobie cel, wszystko staje się ważne. Wszystko, co robisz, zbliży cię do celu albo oddali od niego. Neutralność nie istnieje. Jak już powiedziałem: podjęcie świadomej decyzji jest warunkiem koniecznym. Kto mówi: „Mogę się zawsze jeszcze później zdecydować”, ten oszukuje samego siebie. Pamiętaj, że niepodjęcie decyzji też jest decyzją. Zdecydowałeś się zostawić wszystko po staremu i niczego nie zmieniać. Postanowiłeś zatem jeszcze bardziej oddalić się od celu. Czy droga do finansowej wolności jest trudna? Myślę, że znasz już odpowiedź. Tak, jest trudna. Ale o wiele trudniej jest żyć w zależności finansowej. Nie jest łatwo się sprężyć, ale o wiele trudniejsze wydaje się powolne umieranie. To tragiczne, że człowiek może przeżyć całe życie i nie wiedzieć, do czego potrafi być zdolny. Tylko wtedy, kiedy damy z siebie wszystko, wiemy, czym naprawdę jest życie. Dopiero wtedy spełniamy nasze ludzkie posłannictwo i dopiero wtedy nasze życie ma swój głęboki sens. Jak już powiedziałem, nie twierdzę, że będzie ci łatwo. Ale twierdzę, że nie masz alternatywy, jeżeli chcesz żyć w dobrobycie. Heinz Körner napisał w swojej książce Johannes: „W głębi serca każdy czuje, że ma możliwość opuszczenia bagniska i życia na słońcu. A jednak strach przed słońcem, przed wolnością, strach przed własnymi możliwościami trzyma nas w znanym nam otoczeniu. Sprawia, że nawet smród, niemożność poruszania się, ciemność i błoto wydają nam się znośne. Toniemy w tym bagnisku coraz bardziej, kawałek po kawałku, każdego dnia. Z każdym dniem, który tam spędzamy, coraz trudniej jest wyjść. W ten sposób www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 287 każdy interesuje się jedynie tym, jak ten smród przepędzić, jak ścierpieć to brudne i śliskie błoto i jak najprzyjemniej spędzić czas wspólnego grzęźnięcia w bagnie. Ale każdy, kto jest mądrzejszy, musi wziąć za siebie odpowiedzialność i poszukać najlepszej drogi do miejsca na słońcu”. Uczucie całkowitego zadowolenia i wygody – albo brak tego uczucia – to najczęstsza przyczyna tego, co ludzi od siebie różni i ostatecznie dzieli. Nie wolno nam nigdy całkowicie ulec temu uczuciu. Nigdy nie stworzy się lepszego świata, jeśli będzie się tylko o nim marzyć. Kiedy każdy zacznie działać w ramach swoich możliwości, powstanie rzeczywistość, o jakiej wszyscy marzymy. Nie mówię o tym, żeby próbować czegoś i mieć nadzieję, że się powiedzie. Chodzi mi o to, żebyś sam wziął odpowiedzialność za swoje talenty i możliwości i sprawił, że twoje marzenia staną się rzeczywistością. Nie wystarczy mówić o życiu bez bagna i jedynie marzyć o nim, lecz trzeba dążyć do urzeczywistnienia tych marzeń. To jest naszym zadaniem. Potrzebujemy ludzi z charakterem, ludzi, którzy robią to, co mówią. Ludzi, którzy swoje marzenia urzeczywistniają. Strach może mobilizować, ale jest złym doradcą Czy wiesz, co większość ludzi powstrzymuje od tego, żeby wieść życie, o jakim marzą? Strach. Strach przed błędami. Strach przed porażką, przed kompromitacją, przed rozczarowaniem samego siebie i innych, strach przed podjęciem fałszywej decyzji. Nie możesz pozwolić na to, żeby strach stał się twoim doradcą. Nie ma czegoś takiego jak „niesprawdzenie się”. Tak, przeczytałeś dobrze: Nie ma czegoś takiego jak „niesprawdzenie się”. Słynna amerykańska prezenterka Oprah Winfrey trafia w dziesiątkę, mówiąc: „Nie wierzę w »niesprawdzenie się«, nie może tak być, jeżeli ma się przyjemność z tego, co się robi”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 288 Droga do finansowej wolności Nie ma „niesprawdzenia się”, są tylko wyniki. W ponad 70 procentach wszystkich porad, jakich udzielam, spotykam się z tym, że strach przed „niesprawdzeniem się” jest największym hamulcem każdego działania. Niesłusznie. Możemy bez najmniejszej wątpliwości stwierdzić, że prawie wszystkie wielkie sukcesy na tym świecie zostały osiągnięte po początkowych niepowodzeniach. Nadszedł czas, żebyśmy zmienili swoje nastawienie do niepowodzeń i do popełniania błędów, gdyż z powodu tego nastawienia wielu ludzi nawet nie próbuje zobaczyć siebie w roli zwycięzcy. Błędy są „dobre” Musimy działać, nie obawiając się, że popełnimy błędy. Nie powinniśmy stać się ludźmi, którzy nie popełniają błędów, lecz ludźmi, którzy nie rezygnują. Watsona seniora, założyciela IBM, ktoś zapytał o to, co trzeba zrobić, żeby awansować zarówno w jego przedsiębiorstwie, jak i w każdym innym. Odpowiedział: „Rób dwa razy więcej błędów niż dotychczas”. Jeżeli będziesz śledzić biografie słynnych ludzi, zawsze znajdziesz historie z wieloma błędami. Thomas Edison wynalazł jak wiadomo żarówkę. Po tym jak przeprowadził dziewięć tysięcy eksperymentów, przyjaciele go spytali: „Uparłeś się, żeby ten eksperyment nie udał ci się dziesięć tysięcy razy?”. Edison odpowiedział: „Nie można powiedzieć, że do tej pory się nie udał. Stwierdziłem tylko, w jaki sposób nie można wynaleźć żarówki. Każdy eksperyment przybliża mnie do odkrycia”. Gerd Müller przeszedł do historii jako piłkarz, który strzelił najwięcej goli w międzynarodowych spotkaniach piłkarskiej reprezentacji Niemiec. Prowadził jednak również w innej, mało znanej statystyce. Nie było nikogo w drużynie niemieckiej, kto by częściej niż on spudłował. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 289 Ten, kto rezygnuje, pozostaje w pamięci innych jako niedołęga, natomiast jednostki uparte i wytrwałe zapamiętuje się jako znaczące osobowości. Nie chodzi więc o to, żeby nie popełniać błędów, lecz o to, żeby nikt i nic nie było w stanie zatrzymać cię na drodze, którą kroczysz. Inni mogą spowodować tylko chwilowy postój, zatrzymać się możesz tylko sam. Czy naprawdę chcesz finansowej wolności? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, powinniśmy zobaczyć, jaką w ogóle mamy szansę stania się milionerem. W Niemczech istnieje następujący podział wśród milionerów: ● 74 procent to przedsiębiorcy, właściciele firm, ● 10 procent to menedżerowie, kierownicy zajmujący najwyższe stanowiska (szczególnie na poziomie zarządu), ● 10 procent to ludzie mający wolny zawód (głównie lekarze, architekci i prawnicy), ● 5 procent to sprzedawcy, ● 1 procent to inne grupy. Przyglądając się temu zestawieniu, zauważa się przede wszystkim dwie rzeczy: po pierwsze, masz nikłą szansę na to, by stać się milionerem, jeżeli się nie usamodzielnisz albo nie uda ci się wejść do zarządu jakiejś firmy. Po drugie, największą szansę zostania milionerem masz wtedy, kiedy założysz własną firmę. To prawda, że liczne kłopoty i duże ryzyko mogą zniechęcać do założenia firmy, ale faktem jest, że na czterech milionerów aż trzech to przedsiębiorcy. Paul Getty, który swego czasu był najbogatszym człowiekiem na świecie, powiedział: „Istnieje tylko jedna droga do zdobycia dobrobytu, pomijając kilka wyjątków. Trzeba założyć własne przedsiębiorstwo”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 290 Droga do finansowej wolności Na ten temat są sprzeczne opinie. Aby dojść do finansowej wolności, nie wystarczy „trochę oszczędzać i inwestować”. Nie wystarczy podążać we właściwym kierunku, trzeba zrobić duży skok we właściwym kierunku. Nie zapominaj o tym, że strach przed błędami i ryzykiem nigdy nie powinien cię skłonić do życia według koncepcji minimalizmu1, ponieważ tak naprawdę jesteśmy szczęśliwi tylko wtedy, kiedy dajemy z siebie wszystko. Tylko ten, kto nic nie robi, nie popełnia błędów Mój ostatni mentor powiedział kiedyś: „Jeżeli nie robisz regularnie błędów, jest to oznaką tego, że za mało ryzykujesz i nie dajesz z siebie wszystkiego, na co cię stać”. Mentorzy potrafią wykrzesać z człowieka „wszystko”. Żądają od nas, żebyśmy nie unikali ryzyka i mówią nam: kto nie ryzykuje, ten nic nie robi, nic nie ma i jest nikim. Mentorzy potrafią dotknąć nas tym, co mówią. Powinniśmy się jednak cieszyć z tego, że możemy się jeszcze czuć dotknięci, ponieważ jest to oznaką naszej żywotności. Droga do sukcesu obfituje w błędy. Kiedy posuwamy się naprzód i nie boimy się popełniania błędów, możemy dostrzec świat w całej okazałości. Wtedy dopiero zauważamy, że w naszym życiu wszystko składa się w całość niczym w układance. Wszystko, co przeżyliśmy, miało swój sens. Wszystkie nasze przeżycia i doświadczenia mają swoje ujście w zadaniu, które stoi przed nami. Wszystko ma swoje znaczenie. Musimy je tylko rozpoznać. 1 Minimalizm oznacza stawianie małych wymagań sobie lub innym, wybieranie najłatwiejszego sposobu postępowania (przyp. tłum.). www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność 291 Każdy popełniony błąd pomaga nam. Każdy człowiek, którego w przeszłości poznaliśmy, prowadzi nas do nowych ludzi i nowych możliwości. Naszym zadaniem jest rozpoznanie zależności między wydarzeniami. Podstawą tego jest ciągłe uczenie się, poznawanie rzeczy nowych, poszerzanie obszaru, który jesteśmy w stanie kontrolować. Nagroda za taki stosunek do życia przekroczy twoje najśmielsze wyobrażenia. Mocne sugestie Podejmij teraz decyzję, czy chcesz być człowiekiem niezależnym finansowo. ● Od tej chwili nie będziesz się zadowalał tym, co nie jest ● ● ● ● ● ● najlepsze. Zaczniesz rozwijać w sobie zdolność spostrzegania szans. Jeżeli będziesz grać, to tylko po to, żeby wygrać. Każdy szczegół ma swoje znaczenie. Wszystko jest ważne. Żyjesz tak, aby we wszystkim być najlepszy. Nie boisz się popełniania błędów. Jeżeli chcesz być bardzo bogaty, musisz się usamodzielnić i założyć własną firmę. W następnym rozdziale chcę ci pokazać, jak możesz zabezpieczyć się przed „upadkiem”. Zobaczysz, że możesz sobie stworzyć środowisko, które będzie ci pomagać i optymalnie wspierać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 292 Droga do finansowej wolności Wskazówki w pigułce ● Możesz zawsze oczekiwać tylko jednej rzeczy: nieoczekiwanych okoliczności. ● Masz obowiązek zgromadzenia finansowej osłony tak szybko, ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● jak to tylko możliwe. Jesteś to winien sobie, swojemu zdrowiu, dobremu samopoczuciu i swojej rodzinie. Dzięki zapasowi gotówki staniesz na własnych nogach. Nikt nie może się uchronić przed zrządzeniami losu, ale można się na nie przygotować i stawić im czoło. Dopóki nie zgromadzisz zapasu gotówki, musisz planować swój budżet. Onassis powiedział: „Zrobiłbym jeszcze raz wszystko tak samo, z wyjątkiem jednego: poszukałbym sobie wcześniej lepszych doradców”. Istnieją dwa sposoby na szczęśliwe życie: albo zmniejszysz swoje pragnienia, albo zwiększysz swoje środki. Jeżeli będziesz mądry, zrobisz obie te rzeczy jednocześnie. O finansowym zabezpieczeniu można mówić dopiero wtedy, kiedy będziesz miał dosyć kapitału, żeby z jego oprocentowania móc pokryć wszystkie wydatki. Jesteśmy tylko wtedy naprawdę dobrzy, kiedy robimy coś, co kochamy. Musisz popracować nad jakimś projektem, który sprawia ci radość i wydaje się sensowny, żeby stwierdzić, do czego naprawdę jesteś zdolny. Bądź profesjonalistą, jeżeli chodzi o pieniądze. Żyj teraźniejszością i przygotowuj swoją przyszłość. Aby zapewnić sobie finansową osłonę, powinieneś możliwie bez ryzyka ulokować swoje pieniądze. Na finansowe zabezpieczenie szukasz inwestycji, które przyniosą ci co najmniej 12 procent rocznie. Żeby mieć finansową wolność, zainwestujesz www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 12. Finansowa osłona, finansowe zabezpieczenie, finansowa wolność ● ● ● ● ● ● 293 kapitał, którego nie potrzebujesz na finansowe zabezpieczenie. Ulokujesz go po połowie w inwestycje o średnim i wysokim ryzyku. Pierwszym ważnym krokiem w kierunku finansowej wolności jest podjęcie świadomej decyzji. Jeżeli teraz jej nie podejmiesz, to zdecydowałeś się pozostawić wszystko po staremu. Kto zdefiniuje swoje cele pisemnie i zdecyduje się je bez względu na wszystko osiągnąć, ten przebył już 50 procent drogi do finansowej wolności. Dzieje się tak, ponieważ: 1. cele rozwijają umiejętność spostrzegania szans, 2. cele dostarczają okazji do poszukiwania rozwiązań trudnych spraw, 3. cele sprawiają, że gramy po to, żeby wygrać, 4. wszystko staje się ważne, kiedy mamy cel. Nie wolno nam nigdy ulec poczuciu całkowitego zadowolenia. Nie musimy być tymi, którzy nie robią błędów, lecz tymi, którzy nigdy nie rezygnują. Inni mogą powstrzymać cię tylko na chwilę, zatrzymać się w drodze do celu możesz tylko ty sam. Jeżeli nie popełniasz regularnie błędów, oznacza to, że nie ryzykujesz dostatecznie dużo i nie dajesz z siebie wszystkiego. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. MENTOR I SIEĆ EKSPERTÓW Miliony ludzi zatrzymują się w miejscu – jest to ich własna decyzja. Jeżeli będziesz się otaczał ludźmi biednymi, pozostaniesz biedny. Wtedy spędzisz resztę życia na użalaniu się nad sobą. RICHARD DE VOS P rzeczytanie tej książki nie zrobi z ciebie człowieka bogatego. Musisz działać, i to działać jak najszybciej. Najważniejszą jednak sprawą jest to, że musisz stworzyć sobie sytuację, która zmusi cię do osiągnięcia sukcesu. Życie codzienne zbyt szybko sprowadza ludzi z powrotem na ziemię. Wiedzieć, że problemy oznaczają szansę dalszego rozwijania się, to jedno, ale radzić sobie z problemami, kiedy one rzeczywiście narastają, to już zupełnie co innego. Najczęściej pojawiają się w najbardziej niedogodnych okolicznościach, i to z tej strony, która naprawdę boli. Kiedy problemy się nagromadzą, zapominamy o najszlachetniejszych postanowieniach. Kształtują cię ludzie z twojego otoczenia Potrzebujesz środowiska, które będzie ci przypominać o twoich właściwych postanowieniach. Domyślasz się prawdopodobnie, że to otoczenie nie musi się składać koniecznie z ludzi, którzy są obecnie wokół ciebie. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 296 Droga do finansowej wolności Znasz zapewne to stare powiedzenie: „Powiedz mi, z kim się zadajesz, a powiem ci, kim jesteś”. Mamy skłonność do przeceniania się. Wydaje nam się, że jako ludzie z charakterem nie ulegamy wpływom naszych znajomych. A przecież od małego uczymy się przez naśladowanie. Najczęściej dzieje się to bez udziału naszej świadomości. Nasi bliscy i przyjaciele wywierają na nas wpływ o wiele silniejszy, niż sądzimy, bez świadomego naszego udziału. Wyobraź sobie, że stoisz na stole. Prosisz jakąś inną osobę, żeby się z tobą zmierzyła. Ty będziesz próbował ją wciągnąć na stół, podczas gdy ona będzie próbowała zrzucić cię na podłogę. Kto wygra? Z praw fizyki wynika, że o wiele łatwiej ściągnąć kogoś na dół, niż wciągnąć na górę. Jest kwestią czasu, kiedy przegrasz. Wystarczy, że twój przeciwnik się tylko „uwiesi” i poczeka, aż opuszczą cię siły. Możesz to sprowadzić do prostego wspólnego mianownika. Jeżeli będziesz się otaczał ludźmi, którzy są biedniejsi niż ty, staniesz w miejscu. Jeżeli będziesz otaczał się ludźmi bogatszymi, ty również się wzbogacisz. Nasze życie służy zawsze innym ludziom. Stajemy się dla nich albo wzorem, albo przestrogą. Co wolisz? www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 297 Pomogą ci szczególnie trzy grupy ludzi Potrzebujesz wzorców – ludzi godnych naśladowania. Ludzi, których powodzenie możesz obserwować, analizować i kopiować. Stykając się z ludźmi sukcesu, upewnisz się, że prawie zawsze ich mentorami były jednostki, które odniosły tryumf. Żeby skopiować ich sukces, stosowali technikę, która w USA nazywa się „Modeling of Excellence” – modelowanie doskonałości – to pojęcie, które pochodzi z dziedziny sportu. Ludzi godnych naśladowania możesz łatwo znaleźć. Sprawdź, kto w twojej dziedzinie jest najlepszy. Zgromadź wszystkie możliwe informacje o tej osobie (na przykład doniesienia prasowe, książki). Zdobądź numer telefonu i umów się z nią na spotkanie. To nie jest trudne, w każdym razie łatwiejsze, niż myślisz. Potrzebujesz co najmniej jednego mentora. Dziewięćdziesiąt dziewięć procent ludzi wyjątkowego sukcesu miało swojego mentora. Chciałbym w tym rozdziale opisać, jak taki mentor może przeobrazić twoje życie. Mój ostatni mentor był miliarderem. Od takich ludzi nauczysz się w ciągu sześciu miesięcy więcej, niż sam zdołałbyś pojąć w ciągu dziesięciu lat. Rolę mentora omówiłem szczegółowo w rozdziale czwartym. Obecnie dowiesz się, jak powinna przebiegać wasza współpraca. Potrzebujesz otoczenia ekspertów. Ludzi, którzy popchną cię do przodu. Ludzi, którzy rozumieją kwestię brania na siebie odpowiedzialności i doszli w swej dziedzinie do prawdziwego mistrzostwa. Potrzebna jest ci sieć ekspertów. Także o tym będzie mowa w tym rozdziale. Dowiesz się, jak możesz taką sieć rozwinąć. Słuchaj tylko ludzi, którzy odnieśli większy sukces niż ty Twoje otoczenie powinno się składać z mentora oraz sieci ekspertów. A co z innymi ludźmi, wśród których żyjesz? Jestem zdania, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 298 Droga do finansowej wolności że nigdy nie możesz pozwolić sobie na to, by ludzie, którzy osiągnęli mniej niż ty, mogli mieć na ciebie jakiś wpływ. Zbyt prawdopodobne jest to, że zdołaliby cię zawrócić z drogi, którą sobie wytyczyłeś. Dlatego powinieneś ignorować wszelkie ich uwagi wygłaszane pod adresem twoich pomysłów i planów. Ludzie sukcesu wzięli sobie do serca następujące zasady: ● Ci, którzy sami niczego nie osiągnęli, nie mają prawa dawać ● ● ● ● ● ● rad. A ty nie powinieneś ich słuchać. Łatwo o sukces, jeżeli otaczasz się ludźmi sukcesu. Żeby być bogatym, musisz najpierw czuć się dobrze w bogatym otoczeniu. Najlepiej sprawdzisz to, przebywając z bogatymi ludźmi. „Najlepszą metodą oceny inteligencji oficera jest poznanie ludzi, którymi się on otacza”. (Niccoló Machiavelli) Poszukaj sobie dobrych doradców znacznie wcześniej, niż będziesz ich potrzebował. Jeżeli jest ci wszystko jedno, co mówią inni ludzie, nic cię nie może powstrzymać. Zadawaj pytania tylko ludziom, którzy są dla ciebie wzorem. Być może zastanawiasz się, czy te zasady nie są zbyt radykalne. A jak wygląda sprawa z twoją rodziną i z odpowiedzialnością za tych, którzy potrzebują twojej pomocy? Oczywiście zawsze znajdą się ludzie potrzebujący twojej pomocy; są na nią nawet zdani. To naturalne, że musisz się nimi opiekować i pomagać im. Jeżeli dostrzegłeś sprzeczność między kwestią pomagania i kwestią przebywania w towarzystwie ludzi sukcesu, to masz rację. Ta sprzeczność istnieje. Także w przyrodzie istnieją sprzeczności: dzień i noc, lato i zima, deszcz i słońce. Wszystko razem tworzy jednak całość. Sprzeczności nie muszą się koniecznie wykluczać, mogą się uzupełniać. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 299 Pamiętaj o tym: im lepiej potrafisz kierować swoim życiem, tym bardziej możesz pomóc innym. W końcu nie ma na świecie czegoś dającego więcej zadowolenia niż dzielenie się swoim sukcesem i bogactwem z tymi, którzy mają mniej. Ale nie dopuść przy tym do pomieszania czy zamiany ról. Kiedy pomagasz, nie możesz przyjmować rad ze strony tych, którym udzielasz pomocy. Mój mentor miliarder Był taki rok, który w całości przeznaczyłem na pracę twórczą – zrobiłem sobie przerwę od normalnych obowiązków. Czas ten wykorzystałem na sprawy, na które przy codziennej pracy nie miałem czasu. Im bardziej stawałem się spokojny, tym silniejsze było moje pragnienie znalezienia zadania, które by mnie zafascynowało. W końcu znalazłem je – postanowiłem przybliżyć innym ludziom temat pieniędzy. Musiałem jednak znaleźć środki, za pomocą których mógłbym moje doświadczenia jak najbardziej efektywnie rozprzestrzeniać. Innymi słowy, musiałem powiększyć obszar kontroli i wspiąć się na wyższy poziom. Zacząłem więc rozglądać się za mentorem. Zawsze uważałem, że doskonałą okazją do poznania wybitnej osobistości jest uczestniczenie w seminariach. Wybrałem się więc kiedyś w Londynie na zajęcia, na których wykład wygłaszał amerykański miliarder. Założył on firmę, mając mniej niż 1000 dolarów, i w ciągu ośmiu lat doprowadził ją do tego, że była warta 800 milionów dolarów. Opowiadał angielskim biznesmenom o tym, jak z pomocą innych ludzi i za pomocą pieniędzy innych ludzi można z każdego pomysłu zrobić wielki interes. W okresie, kiedy cena baryłki ropy naftowej spadła z 40 dolarów do 8 dolarów, on sam dostał ponad miliard dolarów kredytu na rozwój swojej firmy naftowej. Odtąd zaczął stosować ten sam system wielokrotnie w przeróżnych branżach. Gdy słuchałem tego, co mówi, postanowiłem, że zrobię wszystko, www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 300 Droga do finansowej wolności żeby został moim mentorem. W czasie przerwy poszedłem z nim na obiad, w trakcie którego ustalił ze mną termin rozmowy telefonicznej. Kiedy zadzwoniłem, nie zostałem połączony. Próbowałem jeszcze kilkakrotnie, lecz za każdym razem kończyło się jedynie na rozmowie z jego sekretarką albo szefem służby domowej. Dopiero za siódmym podejściem udało mi się z nim osobiście porozmawiać. Zaprosił mnie na dwa dni do swojego zamku w Szkocji; miałem się tam pojawić w niedzielę o osiemnastej. W zamku zostałem przyjęty przez jego osobistą sekretarkę, która zaprowadziła mnie do mojego pokoju. Dwie godziny później przyjął mnie. Był w podłym humorze i nie próbował tego w najmniejszym stopniu ukryć. Zamiast serdecznego pozdrowienia usłyszałem: „Dlaczego miałbym z panem marnować moje niedzielne popołudnie?”. W pierwszym odruchu chciałem natychmiast wyjechać. Ale zjawiłem się tam przecież z pewnego określonego powodu. Chciałem się czegoś nauczyć. Doszedłem więc do wniosku, że muszę się dowiedzieć, dlaczego ten człowiek tak się zachowuje. Być może chciał mnie tylko sprawdzić. Może chciał zobaczyć, ile potrafię znieść? Rzeczywiście potrzebowałem wytrzymałości i obojętności człowieka gruboskórnego. Zadawał mi złośliwe pytania i obrażał przez kilka godzin. Chciał koniecznie wiedzieć, dlaczego przez cały rok marnowałem własne życie. W końcu opowiedział mi coś o sobie. O wpół do trzeciej nad ranem wyciągnął w moją stronę palec i oświadczył: „Okay, Bodo, teraz powiedz mi w kilku słowach, co możesz dla mnie zrobić i czego ode mnie oczekujesz. Masz na to dokładnie dziesięć minut. Jeżeli mnie przekonasz... to dobrze. Jeżeli nie, to prześpij się i rankiem opuść cicho mój zamek”. Przekonałem go i założyliśmy razem firmę. Gdybym jednak nie był absolutnie pewny tego, co chciałem osiągnąć, nigdy by mi się to nie udało. Swój cel miałem wypisany na kartce papieru, a ponadto świetnie go sobie wyobrażałem. W ciągu następnych sześciu www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 301 miesięcy nauczyłem się o finansach więcej niż w ciągu mojego dotychczasowego życia. A potem nasze drogi się rozeszły, ponieważ chciałem poświęcić się wyłącznie mojemu zadaniu. Większość z tego, co wiem o pieniądzach, zawdzięczam garstce ludzi sukcesu, tym, którzy byli moimi mentorami. Mój pierwszy mentor nauczył mnie oszczędzać i wpoił mi zasady osiągania sukcesu. Zanim go poznałem, mój dochód roczny wynosił trochę mniej niż 100 000 marek. Minęło dwa i pół roku, kiedy pod jego kierownictwem po raz pierwszy zarobiłem ponad 100 000 marek w jednym miesiącu. Jestem im wszystkim bardzo wdzięczny. Jak znajdziesz mentora i jak będziesz z nim współpracował Wielu ludzi sukcesu miało mentorów. Powróćmy na chwilę do mojego ostatniego doradcy. Jak było to możliwe, że w ciągu ośmiu lat stworzył i sprzedał firmę wartą 800 milionów dolarów, nie mając przedtem nawet najmniejszego pojęcia o biznesie naftowym? Domyślasz się pewnie... Miał doskonałego mentora. Uczył się u Constantina Gratsosa, którego łączyła wieloletnia przyjaźń z Arystotelesem Onassisem i który był prezesem spółki Onassis Shipping Lines. Jeżeli kiedykolwiek zechcesz w ciągu kilku lat poznać doświadczenia i sukcesy stanowiące dorobek czyjegoś życia – albo i wielu ludzi – potrzebujesz kogoś, kto będzie twoim mentorem. Udzielę ci siedemnastu praktycznych wskazówek, które powinny ułatwić znalezienie takiego człowieka i współpracę z nim. 1. Wymień powody, dla których chcesz mieć mentora Poszukaj go bardzo starannie. Potrzebujesz kogoś, kto odniósł znacznie większy sukces niż ty. Zastanów się, czy ufasz tej osobie i czy możesz z nią intensywnie współpracować. Oddając się w ręce mentora, musisz mieć do niego całkowite zaufanie, a to może być www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 302 Droga do finansowej wolności czasami dosyć trudne. Pamiętaj jednak, że jeśli nic nie ryzykujesz, nic też nie możesz wygrać. Tylko pomysłowość i wytrwałość pomoże ci nawiązać z nim kontakt. Miej świadomość tego, że najlepsi mentorzy mają najlepszych uczniów. Nie rezygnuj, jeżeli nie zapewnisz sobie od razu najlepszego na świecie nauczyciela w określonej dziedzinie. Żeby zdobyć świetnego mentora, musisz się sam wykazać odpowiednimi kwalifikacjami. Powinieneś mieć kilka drobnych sukcesów albo bardzo przekonujący sposób bycia. A najlepiej obie te rzeczy naraz. Jeżeli sam będziesz lepszy, możesz liczyć na lepszych mentorów. 2. Zastanów się nad tym, co ty możesz zaoferować swojemu mentorowi Znajdź odpowiedź na decydujące pytanie: W jaki sposób możesz stać się przydatny swemu mentorowi? Co możesz dla niego zrobić? W tej sprawie również ważna jest twoja pomysłowość. Każdy ma jakieś zalety i każdy może wykorzystać je w swoim działaniu. Chodzi jednak o to, żeby zdawać sobie sprawę z własnych silnych stron. Najlepszą metodą jest prowadzenie dziennika sukcesów. 3. Potrzebujesz uzasadnionych powodów i zapału Przedstaw swój pomysł z ogromnym entuzjazmem. To, co mówisz, nie jest takie ważne. Pod wpływem mentora i tak zmienisz wiele na drodze prowadzącej cię do celu. Dlatego przecież go potrzebujesz. On wie, że chcesz się od niego dowiedzieć, jak najlepiej urzeczywistnić swój pomysł. Musi jednak dostrzec twoje zdecydowanie. Musi od ciebie usłyszeć, dlaczego chcesz to zrobić. Musi nabrać przekonania, że pomysł jest dobry i że przedwcześnie z niego nie zrezygnujesz. Chce widzieć twoją gotowość. Chce rozpoznać w tobie to coś, co tkwiło w nim i sprawiło, że odniósł sukces. To, czy go przekonasz, zależy od zaangażowania, z jakim będziesz się starał to zrobić. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 303 4. Okaż wytrwałość Może się zdarzyć, że upłyną miesiące, nim zdobędziesz serce mentora. Możliwe, że miną miesiące, zanim uda ci się uzyskać zgodę na pierwszą rozmowę. Jeżeli jednak nie zrezygnujesz i w pomysłowy i sympatyczny sposób będziesz się przypominał, możesz go w końcu dla siebie pozyskać. 5. Wysoko wykwalifikowani mentorzy na początku cię sprawdzą Przypomnij sobie, jak „powitano” mnie na zamku w Szkocji. To był po prostu test. Może pomyślisz, że to cyniczne zachowanie. Ale dlaczego taki człowiek miałby poświęcić ci swój cenny czas, jeżeli nie jest pewny, czy jesteś tego wart? Nie chce czekać na pierwszy kryzys. Woli wyrobić sobie opinię o twoich kwalifikacjach, zanim zacznie cię sponsorować. Dlatego uciekać się będzie do wywierania presji, gdyż wtedy najłatwiej można poznać człowieka. Jeżeli masz ambitne cele – a tylko wtedy doskonały mentor uzna cię za osobę interesującą – potrzebujesz wytrwałości, zapału i pewności siebie. Musisz być gotów zrobić wszystko, co okaże się konieczne. I o tym właśnie chce się twój mentor przekonać i dlatego poddaje cię testowi. 6. Mentor powinien wzmacniać twoje silne strony, a nie rozwiązywać twoje zadania Nie obciążaj współpracy z mentorem swoimi problemami. Postaraj się, żeby wasza znajomość sprawiała mu przyjemność. Czas spędzony z nim lepiej wykorzystasz, jeżeli wspólnie popracujecie nad twoimi zaletami. On wie bardzo dobrze, że masz problemy, bo są one stałą częścią życia człowieka, który chce osiągnąć coś szczególnego. Przekonaj go, że potrafisz swoje prywatne problemy sam rozważyć. Nie okazuj nigdy zwątpienia w swój projekt. Jeżeli chcesz z nim przedyskutować zagadnienia związane z tym projektem, to www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 304 Droga do finansowej wolności przedkładaj zawsze kilka rozwiązań. Zapytaj go, które z nich są najlepsze. 7. Utrzymuj regularny kontakt ze swoim mentorem Zaproponuj mu współudział w swojej firmie. Oznacza to, że musisz oddać część swoich udziałów, co z pewnością nie przyjdzie ci łatwo. Może ułatwi ci tę decyzję stwierdzenie, że lepiej jest mieć 50 procent z 10 000 000 niż 100 procent z 50 000 marek. Bez względu na to, jak dobry jest twój kontakt osobisty z mentorem, przez wspólny interes wasza znajomość się pogłębi. Poza tym partnerstwo ze znaną osobistością może ci przynieść same korzyści. Przede wszystkim staniesz się atrakcyjniejszy. Znane nazwisko na twoim firmowym papierze otworzy ci w czarodziejski sposób różne drzwi, na przykład do banków. Nagle zacznie się ciebie uważać za osobę zasługującą na kredyt, ponieważ udało ci się pozyskać do współpracy tak znaną osobistość. 8. Szanuj czas swego mentora Czas mentora jest cenniejszy i droższy niż twój. Powinieneś zawsze na początku rozmowy zorientować się, czy jest to dobry moment na dłuższą konwersację. Od razu powiedz, ile czasu chcesz mu zabrać, i trzymaj się swego planu. Dziękuj tak często, jak możesz, za poświęcony tobie czas. Pamiętaj, że jego czas jest znacznie droższy niż twój. 9. Zastanów się dokładnie nad tym, o co chcesz go spytać Upewnij się najpierw, czy sam nie jesteś w stanie rozstrzygnąć nurtujących cię kwestii; nie zdawaj się od razu na pomoc mentora. Zastanów się nad tym, jakiej, twoim zdaniem, może udzielić ci odpowiedzi na zadane pytania. Takie rozważania sprawiają, że często problem sam się rozwiązuje i pomoc przestaje być potrzebna. Staniesz się w tym procesie myślowym własnym mentorem. To www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 305 jest w końcu cel, do którego dążysz. Przyzwyczaj się do tego, by każdy problem prezentować razem z trzema wariantami rozwiązań. 10. Pokaż, że jesteś otwarty na wszystko Kiedy słuchasz swego mentora, bądź otwarty na wszelkie rozwiązania i nie pozwalaj sobie na sceptycyzm. Zaufaj mu. Mentor nie może spełniać swej funkcji bez wzajemnego zaufania. Jego sposób myślenia może wydać ci się całkowicie obcy i nielogiczny. Nie zapominaj jednak, że właśnie ten sposób myślenia sprawił, że stał się człowiekiem sukcesu. Dlatego wykorzystuj każdą okazję do robienia rzeczy najbardziej efektywnych. Naucz się myśleć jak mentor. Im prędzej ci się to uda, tym szybciej możesz przejść od układu mentor-wychowanek do prawdziwego partnerstwa. 11. Zdobądź serce swego mentora Obdarzaj go prezentami. Wysyłaj karty z podziękowaniami i faksy, w których będziesz go informował, jak cenna okazała się rozmowa z nim. To, czy zdobędziesz jego przychylność, zależy wyłącznie od ciebie. Ty jesteś za to odpowiedzialny i ty musisz tego dopilnować. Czuwaj też nad tym, żeby wasza znajomość rozwinęła się tak, jak ty tego chcesz. Płać za niego rachunki, kiedy idziesz z nim do restauracji. Wielu nie robi tego, uzasadniając swoje postępowanie zmyślnym argumentem: przecież on ma więcej pieniędzy. W tym momencie jednak dajesz mu do zrozumienia, jak bardzo cenisz jego czas. Bądź pomysłowy, jeżeli chodzi o podarunki. Obserwuj jego zainteresowania i dowiedz się dyskretnie, co lubi. Kupuj rzadko spotykane rzeczy. Twój mentor ma co prawda dużo pieniędzy, ale często nie ma czasu na rozglądanie się za czymś szczególnym. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 306 Droga do finansowej wolności 12. Odpowiadaj natychmiast na pozostawioną ci wiadomość Jak często zdarza się, że zostawiasz komuś wiadomość nagraną na sekretarce i nie możesz doczekać się odpowiedzi? Jeżeli wysyłasz faks, nie wiesz dokładnie, czy adresat ten faks naprawdę przeczytał. Odpowiadaj więc najszybciej jak możesz. Zaskocz swojego mentora szybkością reakcji na pozostawioną wiadomość. Odzywaj się także, kiedy nie masz niczego nowego do zakomunikowania. Przykładowo proponujesz swojemu mentorowi spotkanie o dziesiątej w poniedziałek, a on przesyła faksem odpowiedź, że ten termin jest możliwy i wyraża zadowolenie, że się spotkacie. Zareaguj na jego odpowiedź i podziękuj za wiadomość potwierdzającą termin spotkania. 13. Składaj swemu mentorowi dokładne relacje Twój mentor chciałby oczywiście wiedzieć, jak poskutkowały jego porady. Informuj więc go regularnie o aktualnym stanie rzeczy. Składaj mu szczegółowe relacje. To zachęci go do dalszej pomocy. Informuj go także o tym, czego nie mogłeś zastosować, bo na pewno zechce wiedzieć, czy wszystkie porady wykorzystujesz w praktyce. Podkreślaj często, że wierzysz w swój cel. Okaż mu swój podziw, a jednocześnie dawaj do zrozumienia, że postawił na zwycięzcę. 14. Odniesienie sukcesu to najlepsza forma podziękowania Przekrocz wszelkie oczekiwania swego mentora i uwieńcz waszą współpracę sukcesem. Dopilnuj, aby twoje kieszenie i kieszenie twego mentora były wypchane pieniędzmi. Zaskocz go tym, że tak szybko osiągnąłeś swój cel. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 307 15. Naśladuj swego mentora i pozostań przy tym wierny sobie Ucz się i naśladuj swego mentora, ale jednocześnie pozostań naturalny. Wchłaniaj w siebie wszystko jak gąbka, lecz nie zapominaj o dyskutowaniu z nim. Dopilnuj, aby miał przyjemność ze współpracy z tobą. Pamiętaj, że stał się bogaty, bo kocha to, co robi. Chwal swojego mentora tak często, jak to tylko możliwe, ale nie przypodobuj mu się. Pochwały powinny być naturalne i szczere. Nie szczędź ich jednak tylko dlatego, że on i tak wie, iż jest dobry. Wierz mi, każda prawdziwa pochwała spotka się z przychylnym przyjęciem. Tylko przez mądre naśladownictwo nauczysz się stać na własnych nogach. Nie zapominaj jednak o tym, żebyś pozostał sobie wierny. 16. Nie szukaj dziury w całym Nikt nie powiedział, że twój mentor musi być perfekcyjny. Zbyt wielkie oczekiwania mogą prowadzić do zerwania kontaktów. Nie żądaj doskonałości. Nie znajdziesz jej. Oczekuj człowieka z zaletami i słabościami. Skoncentruj się na jego zaletach, nie na słabościach. Chcesz się przecież od niego czegoś nauczyć. Decydujące jest tylko to, że potrafi rozwinąć twoje mocne strony. Ludzie sukcesu mają skłonność do tendencyjnych ocen, do interpretowania faktów na swoją korzyść. Pamiętaj jednak, że ty chcesz się uczyć, a nie udowadniać, że masz rację. Nawet nie przypuszczasz, jak często ludzie sukcesu zmieniają swoje zdanie. Wczoraj jeszcze mówili, że „A” jest najlepszą metodą, a dzisiaj twierdzą, że taką metodą jest „B”. Ludzie sukcesu nie trzymają się tak kurczowo określonych rozwiązań. Jeśli coś nie funkcjonuje, jest natychmiast zmieniane. Takie postępowanie nie ma nic wspólnego z „łamaniem słowa”, lecz jest wyrazem pewnej elastyczności i myślenia kategoriami sukcesu. Z drugiej strony ludzie wybitni potrafią tak jak nikt trzymać się metody, która się www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 308 Droga do finansowej wolności sprawdziła. Zdając sobie z tego sprawę, musisz znaleźć własną drogę. Tylko ty jesteś odpowiedzialny za swoje życie. 17. Przekaż dalej to, co sam otrzymałeś Nie musisz czekać, aż osiągniesz doskonałość, żeby zacząć pomagać innym. Najlepsi uczniowie bywają często najlepszymi mentorami. Jeżeli twój doradca pomógł ci osiągnąć sukces, to pamiętaj o tym, że nie tylko sobie zawdzięczasz powodzenie. Odpłać za naukę nauką – zostań mentorem i pomagaj innym. Jak długo powinno się pozostawać pod opieką mentora? Z czasem poznasz swojego mentora na tyle, że wasze stosunki przerodzą się w przyjaźń. Któregoś dnia być może zapragniesz stać się jego partnerem na równorzędnych prawach. Staraj się uczyć od niego jak najwięcej i rób to dopóty, dopóki się da. Jest to najlepszy sposób na naukę. Kiedyś twój mentor zażąda od ciebie, żebyś się usamodzielnił. Zastąp go wtedy siecią ekspertów. Jak zbudujesz sieć ekspertów? Od kilku lat mam zwyczaj poznawać co miesiąc nowego człowieka sukcesu. Z większością tych ludzi pozostaję w kontakcie. Wszyscy są ekspertami w swojej dziedzinie. Czasami znajdujemy natychmiast wspólne tematy dotyczące ewentualnej współpracy. Czasami są to tylko rozmowy, które mnie podbudowują i motywują. Istnieje bardzo prosty sposób na podtrzymywanie tego typu znajomości. Przed każdym spotkaniem zastanów się nad tym, jak możesz przydać się określonej osobie. Wyobraź sobie, że jesteś tym kimś. Co zrobiłbyś na jego miejscu? Jakie możliwości albo kontakty, które masz, mogłyby mu pomóc? Myśl zawsze o korzyściach tego kogoś. Oczywiście utrzymujesz tylko takie kontakty, w których www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 309 obie strony podejmują podobne starania. Ludzie sukcesu opanowali sztukę budowania sieci ekspertów w wyjątkowo mistrzowski sposób. Mocne sugestie Zorganizuj sieć ekspertów. W tym celu każdego miesiąca poznaj nową osobistość, kogoś, kto osiągnął sukces w swej branży. ● Staraj się poznawać „znajomych twoich znajomych”; ● ● ● ● ● ● oczywiście muszą to być osoby, które cię interesują. Zrób wszystko, aby dzięki rekomendacji móc umawiać się z takimi ludźmi. Pamiętaj zawsze o tym, co możesz dać nowo poznanej osobie. Nic nie będzie cię bardziej mobilizowało niż kontakty z ekspertami. Oni nie uznają usprawiedliwień; liczy się tylko sukces. Ci ludzie umożliwią ci nawiązanie nowych znajomości z tymi, którzy osiągnęli sukces. Zastanów się, jaką sieć ekspertów mógłbyś sam polecić. Rób wszystko, żeby się w niej znaleźć. Z siecią ekspertów wszystko układa się jak należy. Otaczaj się ludźmi, którzy oczekują od ciebie sukcesu Nie tak dawno byłem na przyjęciu u znanego przedsiębiorcy budowlanego. O ile mogłem się zorientować, każda z zaproszonych osób prowadziła samodzielną działalność gospodarczą i w swojej www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 310 Droga do finansowej wolności branży odniosła wyjątkowy sukces. Niektórzy z nas znali się już od lat. Staliśmy razem w grupie, kiedy przyłączył się do nas dawny znajomy. Nie można było nie zauważyć, że w ostatnim czasie bardzo przytył. Wydawało nam się to dziwne, bo od lat bardzo dbał o zdrowie i radził innym postępować podobnie. Ktoś z naszej grupy powiedział coś na temat jego tuszy. W efekcie dowiedzieliśmy się, że nasz znajomy nie może się oprzeć wspaniałym potrawom przygotowywanym przez jego partnerkę. Co prawda twierdził, że początkowo starał się ją przekonać do kuchni jarskiej, ale po pewnym czasie zrezygnował z tego. Powinniśmy być szczęśliwi, że nasze partnerki nie są takie jak jego. W wielu kręgach historia zostałaby „łyknięta”. Od nas dostał jednak porządną reprymendę. Ktoś z naszej grupy powiedział: „Takich bzdur nie mogę słuchać. Nie chcesz przecież na serio twierdzić, że to wina twojej partnerki? Możesz powiedzieć, że jedzenie zaczęło ci sprawiać przyjemność, ale nie zrzucaj winy na kogoś innego. Po tobie mógłbym się czegoś więcej spodziewać”. Potrzebujemy otoczenia, które by nas mobilizowało. Ludzi, którzy zmusiliby nas do rzetelności i którzy akcentowaliby to, co w nas najlepsze. Modelowanie doskonałości Zanim zaczniesz kogoś naśladować, musisz go wszechstronnie sprawdzić i zanalizować jego postępowanie. Musisz charakterystykę tej osoby podzielić na poszczególne części. Oczywiście pomocny byłby bezpośredni kontakt, ale nie jest to konieczne. Możesz nagrać sobie jego wywiady telewizyjne i je zanalizować. Pozwoli ci to ocenić jego prezencję, sposób myślenia i mówienia, retorykę, reakcje emocjonalne, niektóre przekonania i poglądy. Uczenie się jest w dużym stopniu procesem podświadomym. Nauczyliśmy się tak poruszać i tak mówić, jak ludzie, którzy byli www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 311 wokół nas. Przejęliśmy od nich system wartości i przekonań, a także ich sposób mówienia, jedzenia, oddychania i tak dalej. Zmiana sposobu życia oznacza świadomą decyzję dotyczącą przyszłego rozwoju i wzięcie na siebie odpowiedzialności. Być dorosłym to nic innego, jak świadomie decydować o swoim życiu. Człowiek sam szuka ludzi, którzy mają mieć na niego wpływ. Naśladujesz chętnie tych, którzy są tacy, jakim chciałbyś być. Robisz to, co robią wszyscy ludzie – kopiujesz zachowania innych. Z tą tylko różnicą, że robisz to świadomie i selektywnie. Poznajesz przekonania, wartości, uczucia i myśli osoby godnej naśladowania, jeżeli chodzi o jej stosunek do pieniędzy. Śledzisz rozkład jej dnia. Usiłujesz dowiedzieć się, co robi, żeby dobrze zarabiać, jakich ma przyjaciół, jak wygląda jej dzień pracy. Nie dopuszczaj do siebie myśli, że nie jesteś w stanie odnieść takiego sukcesu jak inni. Ludzie, którzy myślą w ten sposób, nigdy nie mieli kontaktu z tymi, którzy dużo zarabiają, i nie mogli zaobserwować, jak to robią. Nie bez powodu Ella Williams, którą w USA w 1993 roku wybrano „przedsiębiorcą roku”, stwierdziła: „Im bardziej zbliżysz się do swojego szefa, tym szybciej dostrzeżesz, że możesz wykonywać jego pracę”. Mocne sugestie Znajdź przynajmniej jedną osobę godną naśladowania. ● Dowiedz się o niej tyle, ile możesz, i przypatrz się jej uważnie. ● Sporządź notatki ze swoich obserwacji i opracuj swoją strategię modelowania. ● Znajdź w każdej interesującej cię dziedzinie osobę godną naśladowania. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 312 Droga do finansowej wolności Mocne sugestie (cd.) ● Spróbuj się dowiedzieć, jak osoba, którą mógłbyś naśladować, podchodzi do wszystkich pięciu obszarów życia: zdrowia, związków międzyludzkich, finansów, sensu życia i uczuć. ● Modelowanie doskonałości (Modeling of Excellence) oznacza świadome organizowanie procesu uczenia się. W ten sposób staniesz się twórcą własnej przyszłości. Ten rozdział jest kluczem do praktycznego wykorzystania tej książki Z pierwszych rozdziałów dowiedziałeś się, od czego trzeba zacząć i co jest naprawdę konieczne, żeby być zamożnym. Po lekturze rozdziału piątego mogłeś wkroczyć na drogę ku finansowej wolności. W sposób zdyscyplinowany zmieniasz swoje dotychczasowe postępowanie. Nowe przekonania pozwalają ci w tym wytrwać. Dzięki tym przekonaniom robisz wszystkie ważne i właściwe rzeczy bez wysiłku. Kluczem do tych działań są ludzie, którzy cię otaczają. Przy pomocy mentora, osoby godnej naśladowania, i sieci ekspertów zyskujesz trzy decydujące pomocne czynniki, które utwierdzają twoje nowe przekonania i konieczną dyscyplinę. Tylko ten ma władzę, kto panuje nad samym sobą. Jak powiedział Konfucjusz: „Kto innych pokona, jest silny. Kto siebie pokona, jest mądry”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 13. Mentor i sieć ekspertów 313 Wskazówki w pigułce ● Musisz stworzyć sobie sytuację, która zmusi cię do osiągnięcia sukcesu. ● Sam poszukaj ludzi, którzy powinni mieć twoim zdaniem na ciebie wpływ. Słuchaj tylko tych, którzy odnieśli większy sukces niż ty. ● Łatwo osiągnąć sukces, jeżeli otaczasz się ludźmi sukcesu. ● Przystępując do organizowania sieci ekspertów, zastanawiaj się zawsze nad tym, jaką korzyść możesz przynieść swojemu rozmówcy. ● W naszym otoczeniu muszą być ludzie, którzy pomogą nam osiągnąć najlepsze wyniki. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14. PIENIĄDZE MOŻNA SIAĆ Prawdziwego zadowolenia spowodowanego dobrobytem nie daje samo posiadanie albo rozrzutne wydawanie, lecz mądre korzystanie z niego. MIGUEL DE CERVANTES, DON KICHOT C zy chciałbyś wiedzieć, jak możesz się upewnić, że prawidłowo korzystasz ze swych pieniędzy? W końcu wszystko w naszym życiu sprowadza się do tego, że chcemy osiągnąć sukces i być szczęśliwi. Wiesz już teraz, jak możesz zmienić swój stosunek do pieniędzy i jakie strategie powinieneś zastosować, żeby dojść do bogactwa. Podczas gdy sukces oznacza, że masz rzeczy, których pragniesz, szczęście oznacza, że potrafisz się cieszyć z rzeczy, które masz. Twoim celem jest osiągnięcie zarówno bogactwa, jak i szczęścia. Punkt wyjścia kolejnej strategii zapewne cię zaskoczy, lecz jej wynik z pewnością wprowadzi cię w zdumienie. Pieniądze, które zarabiasz, nie należą tylko do ciebie Gdybyś zbadał historię życia sławnych i szczęśliwych ludzi sukcesu, stwierdziłbyś w każdym wypadku, że dzielili oni swoje bogactwo z innymi. Odczuwali głęboką wdzięczność za to, co dane im było osiągnąć, i byli świadomi swojej odpowiedzialności. Nie chciałbym twierdzić, że wszyscy bogaci z odpowiedzialnością gospodarują swoimi pieniędzmi. Ten, kto ma prawo i możliwości www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 316 Droga do finansowej wolności do tego, by dużo zarabiać, ma też obowiązek zaopiekowania się tymi, którzy mają mniej. Andrew Carnegie, wielki magnat stalowy, trafił w sedno, mówiąc: „Przesyt dobrobytu jest świętym i powierzonym dobrem, które zobowiązuje jego właściciela do tego, żeby używał go przez całe życie, służąc nim społeczeństwu”. Jest wielu ludzi gotowych nieść pomoc tym, którzy mają mniej niż oni. Najpierw jednak chcą być bogaci. Najpierw chcą samym sobie pomóc. To tak nie funkcjonuje. Nie można zbierać owoców, jeśli się ich nie posiało. Był kiedyś skąpy chłop, który kupił sobie kawałek ziemi. Zanim zaczął ją uprawiać, chciał się upewnić, czy to się opłaca. Usiadł więc przed działką i obserwował ją. Jeżeli ziemia przyniesie jesienią dobry plon, to następnego roku kupię ziarno i będę siać. Najpierw niech udowodni, że na to zasłużyła! Chłop się rozczarował. W rolnictwie ta reguła jest znana. Najpierw siać, później zbierać. Lecz nie zawsze tak było. Zanim człowiek w swym rozwoju wyszedł z fazy wędrownego myśliwego i stał się rolnikiem, musiał zdobyć to doświadczenie. Każdy człowiek przeżywa w okresie swojego rozwoju podobne wyzwania. Stoi przed wyborem: albo wszystko skonsumować, albo oszczędzać. Może wszystko przeznaczyć dla siebie i w ten sposób zużyć swoje ziarno, albo część swoich pieniędzy „posiać”. Niezależnie od tego, w jakiej sytuacji się znajdujesz, dla większości naszego świata stajesz się człowiekiem bogatym. Dwie trzecie ludzi na świecie natychmiast by się z tobą zamieniło. Jak można siać pieniądze? Napoleon Hill poświęcił dwadzieścia pięć lat na badanie życia ludzi nadzwyczajnie bogatych. Powinniśmy poznać jego radę na temat posiadania pieniędzy: „Szczęśliwy jest ten, kto się nauczył, że jest jeden najpewniejszy sposób na zrobienie pieniędzy – żeby dostać pieniądze, trzeba je najpierw dać”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14. Pieniądze można siać 317 Jeżeli poznasz bardzo bogatych i jednocześnie szczęśliwych ludzi, to na pewno stwierdzisz, że nie tylko dużo pieniędzy ofiarowali innym, lecz że zaczęli to robić bardzo wcześnie. Zaczęli to robić w momencie, kiedy właściwie w ogóle nie mogli sobie na to pozwolić. Kellogg, Carnegie, Walton, Rockefeller, Templeton – jeżeli będziesz badał ich życie, dowiesz się, że uczucie dużej wdzięczności za wszystko ogarnęło ich bardzo wcześnie. Z tej wdzięczności postanowili ofiarowywać pieniądze i zaczęli to robić, kiedy jeszcze prawie nic nie mieli. Dziesiąta część dochodów Za czasów Starego Testamentu było zwyczajem Izraelitów oddawać na rzecz innych dziesiątą część wszystkich swoich dochodów. Także w rolnictwie istniał zwyczaj zakopywania dziesiątej części plonów z powrotem w ziemi, żeby jej nie odebrać zbyt dużo siły. Kolejną dziesiątą część przechowywano na następne zasiewy. Wreszcie raz na dziesięć lat zostawiano pole nieuprawione, żeby mogło odpocząć. Stało się przyzwyczajeniem ludzi, którzy osiągnęli sukces, ofiarowywać 10 procent swoich zarobków tym, którzy mają mniej. Ludzie, którzy w biznesie są twardzi jak kamień, mają miękkie serce dla potrzebujących. Z pewnością bywa tak, że pieniądze ofiarowuje się z czysto egoistycznych pobudek. Są także ludzie, którzy preferują ofiarowywanie pieniędzy oficjalnie, ponieważ chcą w ten sposób zrobić sobie reklamę. Ale czyż w końcu nie jest tak, że wszystko, co człowiek robi, jest w jakimś stopniu egoistyczne? Czy nie pomaga on często innym po prostu dlatego, że się lepiej po tym czuje? Dyskusja ta jest obojętna człowiekowi potrzebującemu. Jeżeli dostaje pieniądze, nie musi na nich wisieć etykietka: „dałem ze szlachetnych pobudek”. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 318 Droga do finansowej wolności Ten, kto ofiarowuje pieniądze, ma więcej pieniędzy Zadziwiające jest, że ludzie, którzy ofiarowują dziesiątą część swoich dochodów, nigdy nie mają problemów z pieniędzmi. Nie tylko są szczęśliwsi, lecz także mają przez to więcej pieniędzy! Pytałem i siebie, i innych, dlaczego tak jest. Jak to się dzieje, że ten, kto 10 procent swoich dochodów ofiarowuje, ma w sumie więcej niż ten, kto 100 procent zatrzymuje dla siebie? Jak 90 procent może oznaczać więcej niż 100 procent? Z pewnością mamy tutaj do czynienia ze zjawiskiem, na które nie ma naukowego wyjaśnienia. Nie wiem nawet, czy w ogóle można je logicznie wyjaśnić. Postaram się jednak przekazać kilka uwag, żeby ten „cud” stał się trochę bardziej zrozumiały. Ofiarowywanie daje dobre samopoczucie Obdarowanie kogoś upominkiem przynosi często więcej radości niż zrobienie prezentu samemu sobie. Ten, kto zajmuje się tylko samym sobą, będzie samotny, nieszczęśliwy i łatwo popadnie w depresję. Skoncentrowanie się tylko na własnej osobie sprawia, że ludzie pozostają samotni. Prowadzi to często do tego, że wielu ludzi potrafi swoje prawdziwe uczucia okazać tylko swym zwierzętom domowym. Najlepszym sposobem na wyleczenie się z obojętności i odzyskanie szacunku dla siebie jest po prostu zaopiekowanie się kimś innym. Ten, kto jest smutny i pogrążony w depresji, koncentruje się zbyt często na samym sobie. Kto się koncentruje na niesieniu pomocy innym, odwraca uwagę od swoich zmartwień. Dlatego pomagając innym, pomaga się zawsze samemu sobie. Kto przewiezie swoją łodzią innego człowieka na drugi brzeg, sam też dobija do tego brzegu. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14. Pieniądze można siać 319 Jeżeli ofiarowujesz, udowadniasz, że pieniądze są w dobrych rękach Masz więc okazję do tego, by udowodnić sobie, że za pomocą pieniędzy można czynić dobro. Możesz udowodnić, że pieniądze są „dobre”. Wzmacniasz w sobie tę myśl, jeżeli swoimi pieniędzmi ułatwiasz komuś życie albo upiększasz je. Udowadniasz tym samym, że potrafisz odpowiedzialnie gospodarować pieniędzmi i że są one w dobrych rękach, ponieważ czynisz dobro. Jeżeli ofiarowujesz, sygnalizujesz nadmiar Ofiarowując pieniądze, sygnalizujesz wszechświatowi: „Dziękuję, mam więcej, niż potrzebuję. Dlatego mogę oddać”. Ta myśl o nadmiarze pozwoli ci rozwinąć naturalny stosunek do pieniędzy. Rozkoszujesz się posiadaniem pieniędzy dlatego, że nie są one dla ciebie zbyt ważne. Uświadamiasz sobie, że pieniądze są formą energii, która płynie przez życie. Ten, kto ją powstrzyma, zahamowuje tylko jej przebieg. Im więcej będziesz dawał, tym więcej napłynie do ciebie. Coraz większe będzie też twoje zaufanie do faktu, że coraz więcej pieniędzy będzie wpływało do twojego życia. Ofiarowywanie pieniędzy jest więc wyrazem twojego zaufania do samego siebie i do przepływu energii w kosmosie. Wzmacniając swoje zaufanie do samego siebie i do kosmosu poprzez ofiarowywanie, oczekujesz, że jeszcze więcej pieniędzy wpłynie do twojego życia. Oczekujesz bogactwa i w ten sposób bogactwo stanie się dla ciebie czymś oczywistym. Przypominasz sobie zapewne: Nasze oczekiwania określają to, co w rzeczywistości dostaniemy. Ten, kto pomaga, rozumie, że żyjemy w świecie połączonym siecią Z pewnością nie byłoby oznaką mądrości żyć tak, jakbyśmy byli sami na świecie. Nie pomogłoby to ani nam, ani innym. Po to, by móc www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 320 Droga do finansowej wolności dać z siebie wszystko, potrzebujemy innych. Także inni potrzebują nas. Z takiego rozumowania wyłaniają się dwa spostrzeżenia: Razem osiągniemy po prostu więcej. Każdemu z osobna wiedzie się lepiej, jeżeli wszystkim wiedzie się lepiej. Nie wolno nam widzieć naszego prywatnego szczęścia w sposób odizolowany i ignorować ludzi żyjących wokół nas. Dalajlama powiedział: „W dzisiejszym świecie połączonym siecią nie mogą poszczególne jednostki i nawet narody same rozwiązywać swoich problemów. Jesteśmy sobie nawzajem potrzebni. Musimy rozwinąć poczucie uniwersalnej odpowiedzialności. Jest naszym indywidualnym i kolektywnym obowiązkiem ochranianie na tej planecie ludzkiej rodziny i pomaganie jej słabym członkom”. Sogyal Rinpoche odwołuje się do przykładu drzewa, aby wyjaśnić, że nikt nie prowadzi całkowicie niezależnej egzystencji: „Badając drzewo, można stwierdzić, że znajduje się ono w wyjątkowo czułej sieci zależności, która obejmuje całe uniwersum. Deszcz, który pada na jego liście, wiatr, który nim kołysze, ziemia, która go odżywia i trzyma, pory roku i pogoda, światło słońca, księżyc i gwiazdy – wszystko to jest składnikiem tego drzewa. Wszystko to wnosi swoją część do tego, że drzewo jest tym, czym jest. Nie może ono nigdy nawet na chwilę zostać od innych składników oderwane”. Dobrobyt całości uniwersum ma na nas większy wpływ, niż możemy to obecnie naukowo udowodnić. Temu jednak, że wywieramy wpływ na innych i że samopoczucie i działalność innych ma wpływ na nas, nie da się zaprzeczyć. Wszyscy wiemy, że to, co z siebie dajemy, otrzymujemy z powrotem. Sprawdza się ten fakt nawet w wypadku tak prostych spraw, jak uśmiech i uprzejmość. Kto kocha świat, tego świat też kocha. Dotyczy to także pieniędzy. Kto daje światu pieniądze, temu świat oddaje je z powrotem. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14. Pieniądze można siać 321 Tylko ten, kto ofiarowuje, bierze na siebie prawdziwą odpowiedzialność Odpowiedzialność oznacza zdolność do odpowiadania. Jest niemożliwe, aby człowiek odpowiedzialny nie widział, jaką biedę cierpi wielu ludzi i jak dobrze jest nam – w przeciwieństwie do nich. Świat spowija troska i zmartwienie. Nierównomierny rozkład dobrobytu zagraża szczęściu i bezpieczeństwu na ziemi. Nawet drogi do sprawiedliwego podziału dóbr są niejasne i prowadzą do kłótni. Dlatego każdy drogowskaz rzucający światło jest ważny. Świat potrzebuje ludzi, którzy będą takimi drogowskazami. Możliwe, że z tego powodu daje on tym ludziom więcej środków, aby mogli jeszcze jaśniej świecić. Kto ofiarowuje, czuje, że żyje Niewiele rzeczy może dać człowiekowi takie uczucie żywotności i energii jak ofiarowywanie. Dlatego nie ma lepszego lekarstwa niż ofiarowywanie z poczucia wdzięczności i odpowiedzialności. Albo po prostu z miłości do życia i innych ludzi. Szczęście jest uwarunkowane tym, że korzystamy z przyjemnością z tego, co mamy. Najlepszą drogą do osiągnięcia takiego stanu jest odpowiedzialne działanie – dawanie odpowiedzi poprzez dawanie czegoś z powrotem. Możemy siać szczęście przez to, że ofiarowujemy. Możemy także siać pieniądze. Odpowiedzialność wprawia w ruch to cudowne zjawisko, że na końcu mamy więcej, niż ofiarowaliśmy. Z pewnością wszystko to tylko dotyka prawdziwej natury cudu. Ale tak to już bywa z cudami... i nie musimy dokładnie wiedzieć, dlaczego tak jest. Możemy się zadowolić tym, że obserwujemy wyniki. Oto co nas czeka, jeżeli ofiarowujemy dziesiątą część swoich dochodów: Będziesz nie tylko bogaty, ale i szczęśliwy. Dostaniesz to, czego pragniesz, i będziesz się tym rozkoszował. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 322 Droga do finansowej wolności Dlatego proponuję, żebyś to wypróbował. Znasz pewnie powiedzenie: Wielu szuka korzeni, podczas gdy nieliczni zbierają owoce. Być może i ty nie znajdziesz korzeni tego cudu. Ale jeżeli będziesz działał i 10 procent swoich dochodów ofiarowywał, będziesz zbierał owoce. Mocne sugestie Ofiarowuj stałą część swoich dochodów. ● Utwierdzi to twoje przekonanie, że pieniądze są „dobre” ● ● ● ● i że są w dobrych rękach. Jeżeli się zdecydujesz, zanotuj powody, które cię do tego skłoniły. Zrób sobie plan, na podstawie którego z odpowiedzialnością użyjesz swoich pieniędzy. Upewnij się, że pieniądze te zostały zużyte zgodnie z przeznaczeniem. Bądź konsekwentny w niesieniu pomocy. Zacznij ofiarowywać wtedy, kiedy właściwie nie możesz sobie na to pozwolić. Pieniądze uszczęśliwiają Pieniądze sprawią, że będziesz szczęśliwy. Wzbogacą twoje życie w dosłownym tego słowa znaczeniu. Stanie się to jednak tylko wtedy, kiedy będziesz działał. Musisz coś przedsięwziąć. Jeżeli tylko przejrzałeś tę książkę i nie robiłeś pisemnych ćwiczeń, zacznij od nowa. Przekonaj się o tym, że pieniądze uszczęśliwiają człowieka. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 14. Pieniądze można siać 323 Wskazówki w pigułce ● Sukces oznacza, że dostaniesz rzeczy, których pragniesz. Szczęś- ● ● ● ● ● ● ● ● cie oznacza, że rzeczy, które dostaniesz, będziesz używał z przyjemnością. Nadmiar dobrobytu jest świętym, powierzonym nam dobrem, które zobowiązuje właściciela do tego, żeby wykorzystał go z pożytkiem dla społeczeństwa. Najlepszym sposobem na wyleczenie się z obojętności i poczucia, że wszystko utraciło swój sens, jest zaopiekowanie się innymi ludźmi. Jeżeli ofiarowujesz pieniądze, dowodzisz samemu sobie, że potrafisz z odpowiedzialnością obchodzić się z nimi i że znajdują się one w dobrych rękach. Ofiarowywanie pieniędzy jest dowodem na to, że ufasz samemu sobie. Ofiarowywać to znaczy oczekiwać bogactwa, a nasze oczekiwania określają to, co otrzymujemy. Kto kocha świat, tego świat też kocha. Kto daje światu pieniądze, temu świat oddaje je z powrotem. Ofiarowywanie dodaje ludziom żywotności i energii. Być bogatym i nie wziąć na siebie odpowiedzialności, to tyle samo, co być nieszczęśliwym. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 SPOJRZENIE W PRZYSZŁOŚĆ: CO DALEJ? Wiedza usuwa dwóch wrogów budowania dobrobytu: ryzyko i strach. CHARLES GIVENS, WEALTH WITHOUT RISK (BOGACTWO BEZ RYZYKA) Z nasz już techniki i strategie, dzięki którym możesz zmienić swoje życie i życie ludzi w twoim otoczeniu. Kiedy już tę książkę odłożysz, pozostają ci dwie możliwości: Możesz mieć poczucie, że dowiedziałeś się czegoś ciekawego, i postępować tak jak dotychczas. Możesz także podjąć skoncentrowane starania w celu zmiany swojej sytuacji finansowej i swojego życia. Możesz zastosować omówione w tej książce metody, żeby dokonywać cudów i ukształtować zupełnie na nowo swoje życie. Cicero czy Demostenes W świecie antycznym żyło kiedyś dwóch wyjątkowych mówców: Cicero i Demostenes. Kiedy Cicero kończył swoje przemówienia, ludzie wstawali z miejsc, klaskali i krzyczeli z zachwytem: „Wspaniałe przemówienie! Wyjątkowe przemówienie!”. Kiedy jednak Demostenes kończył swoje przemówienie, ludzie mówili: „Musimy to zrobić! Musimy koniecznie natychmiast to zrobić!”. I robili to! www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 326 Droga do finansowej wolności Jeżeli tę książkę przeczytasz i powiesz sobie: „Co za interesująca książka – naprawdę można poznać kilka niezłych technik i ciekawe poglądy”, ale nic z tego, co przeczytałeś, nie urzeczywistnisz, nie sprawdzisz w praktyce, zmarnowaliśmy oboje nasz czas. Jim Rohn powiedział kiedyś: „Istnieją dwa rodzaje ludzi. I jedni, i drudzy czytają w książce, że jabłka są zdrowe. I jedni, i drudzy znają powiedzenie: »Jedno jabłko dziennie i żadna choroba nie męczy mnie«. Jedni mówią: »Potrzebuję więcej szczegółowych informacji na ten temat«. Drudzy idą do sklepu i kupują jabłko”. Powiedzenie: „Wiedza jest potęgą” jest fałszywe. Prawdziwe jest stwierdzenie: „Stosowana wiedza jest potęgą”. Dlatego zastanów się teraz, jakie cele chcesz sobie wyznaczyć... Rozpocznij od razu tę niezwykłą podróż, która przyćmi twoje nawet najbardziej śmiałe marzenia. Tak samo działo się ze mną, kiedy do mego życia wkroczyli mentorzy i zacząłem układać je według zasad opisanych w tej książce. Zrób ze swojego życia arcydzieło. Mocne sugestie Osiągnij dobrobyt. Rób wszystko, co jest do tego konieczne. Pieniądze czynią człowieka szczęśliwym. A ponieważ czynią człowieka szczęśliwym, musisz dążyć da dobrobytu. ● Jeżeli ofiarowujesz pieniądze, uczynisz siebie i innych szczęśliwszymi. ● Jeżeli masz pieniądze, zyskujesz poczucie bezpieczeństwa. ● Po przypływie pieniędzy rozpoznasz, jak rozwija się twoja osobowość. ● Pieniądze pozwalają żyć w poczuciu wolności. Możesz robić to, co ci sprawia przyjemność, odpowiada twoim talentom i przydaje się innym. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Spojrzenie w przyszłość: co dalej? 327 ● Mając pieniądze, możesz lepiej rozwijać swoje uzdol● ● ● ● ● ● ● ● ● nienia i uzdolnienia innych ludzi. Tylko wtedy, kiedy masz pieniądze, zapobiegasz sytuacjom, w których stają się one zbyt ważne w twoim życiu. To, że je masz, staje się dla ciebie sprawą oczywistą. Pieniądze ci pomagają, nie są celem samym w sobie. Dzięki nim możesz się koncentrować tylko na rzeczach ważnych dla ciebie. Pieniądze uzewnętrznią dobro, które w tobie tkwi, i spotęgują twoje pomysły. Uzyskanie równowagi psychicznej jest możliwe tylko z pomocą pieniędzy. Mając je, możesz w spokoju zająć się innymi dziedzinami życia. Pieniądze sprawiają, że życie staje się bardziej interesujące i różnorodne. Żyjesz, gdzie chcesz, i poznajesz, kogo chcesz. Mając pieniądze, możesz swobodnie wykorzystywać swój czas. Nie musisz się kierować koniecznością, lecz możesz podążać za sensem swojego życia. Pieniądze oznaczają władzę. Masz przez to więcej możliwości wywarcia dobrego wpływu na innych i popierania ich. Mając pieniądze, łatwiej jest otoczyć się ludźmi, którzy nie dopuszczają do tego, byś kiedykolwiek zadowolił się czymś, co nie jest najlepsze. Wyobraź sobie następującą sytuację: Za siedem lat pojawi się ktoś w twoim życiu. Będzie używał twojego klucza, żeby wejść do twojego domu. Będzie używał także wszystkich innych twoich rzeczy, na które ciężko pracowałeś i które są ci bardzo bliskie. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 328 Droga do finansowej wolności Osoba ta będzie wszędzie za tobą chodziła. Będzie cię obserwowała podczas pracy i czytała twoje wyciągi z banku. Będzie czytała plany, które dzisiaj zrobiłeś, i sprawdzała, czy te plany wprowadziłeś w życie, doprowadziłeś do końca albo przekroczyłeś. Osoba ta spojrzy ci w oczy, kiedy krytycznie będziesz patrzył w lustro. Tą osobą jesteś ty sam; to twoja osobowość, którą ukształtowałeś w toku własnego działania. Nasuwają się pytania: Jaka jest ta osoba? Co myśli, co robi, jakie ma przekonania? Jacy przyjaciele ją otaczają, kto ją kocha? Gdzie żyje i z czego jest dumna? W jakim kierunku idziesz w tej chwili? Na początku książki zadałeś sobie pytanie: Gdzie będę się znajdował za siedem lat, jeżeli nic nie zmienię? Czy naprawdę chcesz znaleźć się w tym miejscu, do którego niezaprzeczalnie dotrzesz, jeżeli nie zmienisz kierunku? John Naisbitt powiedział kiedyś: „Najlepszą metodą przepowiedzenia przyszłości jest jasny obraz tego, co się w danej chwili robi”. Dlatego bądź uczciwy w stosunku do samego siebie. Kiedy przeczytasz tę książkę, poświęć trochę czasu na zastanowienie się, w którym kierunku podążasz. Czy chcesz iść drogą ciągłego uczenia się i dalszego rozwoju? Jeżeli ta książka przyczyni się do tego, będę się bardzo cieszył. Napisz mi swoje uwagi. Być może kiedyś będę mógł opowiadać o twoim sukcesie. Możliwe, że nawet się kiedyś gdzieś spotkamy. Ludzie, którzy dokonują cudów, są może w mniejszości, ale poruszają się tak szybko, że są wszędzie. Zorganizuj grupę, żeby pozostać na drodze do dobrobytu Jeżeli podjąłeś decyzję o wkroczeniu na drogę wiodącą ku finansowej wolności, dołącz do grupy ludzi, którzy zmobilizują cię do tego, byś dał z siebie wszystko. Ludzi, którzy dokonują cudów, gdyż www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 Spojrzenie w przyszłość: co dalej? 329 robią wszystko, co konieczne, żeby osiągnąć wytyczone cele. Ludzi, którzy osiągają dobre rezultaty, którzy codziennie rozwijają się i wspierają innych. Ludzi, którzy nigdy nie dopuszczą do tego, że zadowolisz się czymś mniejszym niż to, co najlepsze. Już sam kontakt z tymi ludźmi sprawi, że poczujesz się gotowy do tego, by się wciąż rozwijać i powiększać obszar, który będziesz w stanie kontrolować. Bliskość tych ludzi jest najpiękniejszym prezentem, jaki możesz sobie wymarzyć. Ponadto ich towarzystwo sprawia przyjemność. Jeżeli spytasz kogoś o najpiękniejsze przeżycia, to często usłyszysz opowieść o tym, co ktoś robił, jak był częścią jakiejś grupy albo drużyny. Przynależność do grupy zmusi cię do tego, żebyś się sprężył i rozwijał, bo nic nie jest w stanie oddziaływać tak mobilizująco jak inni ludzie. Przekaż te informacje innym Oto moje ostatnie wyzwanie: Przekaż te informacje innym. Dopilnuj tego, żeby jak najwięcej osób się dowiedziało, że dobrobyt jest osiągalny. Istnieją przynajmniej dwa ważne powody. Po pierwsze przekazujemy innym to, czego musieliśmy się sami nauczyć. Mówiąc innym o naszych pomysłach, zastanawiamy się nad nimi kolejny raz. W ten sposób przypominamy sobie, co dla nas jest tak ważne. Po drugie dowiadujemy się, jak nieprawdopodobnym przeżyciem jest niesienie pomocy innym, szczególnie że dotyczy to ważnych i pozytywnych zmian w ich życiu. Wiesz już, co musisz robić i jak możesz to robić. Teraz nadeszła pora na najważniejszy krok: zacznij działać! Działaj tak szybko, jak to tylko możliwe. Zrób to dla siebie i dla innych. Rób więcej, niż ktokolwiek mógłby od ciebie oczekiwać. W ten sposób staniesz się tym najlepszym, jakim być możesz. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 330 Droga do finansowej wolności Wierzę mocno w to, że wszyscy mamy do spełnienia misję i że nasze życie ma głęboki sens. Nie ma znaczenia, gdzie się teraz znajdujesz. Ważne jest, w którym kierunku podążasz. Bogactwo jest prawem, które zdobywasz w momencie urodzenia – nigdy o tym nie zapominaj! Tobie należy się miejsce po słonecznej stronie. Zrób ze swojego życia arcydzieło. Udowodnij sobie i innym, że w siedem lat możesz być zamożny. Moje osobiste życzenia dla ciebie Chciałbym się teraz z tobą pożegnać i przekazać ci na drogę moje osobiste życzenia: Obyś wykorzystał prawo, które masz od urodzenia. Obyś osiągnął sukces, miał pod dostatkiem pieniędzy i bogate życie duchowe. Obyś żył w zdrowiu, szczęściu i spokoju, mając silniejsze związki z innymi ludźmi. Obyś nadał sens swemu życiu, czyniąc to, co sprawia ci przyjemność, co odpowiada twoim zdolnościom i jest pożyteczne dla innych. Obyś pracował nad swoimi talentami, które wskażą ci miejsce na świecie. Obyś nieprzerwanie się uczył i powiększał obszar, który będziesz kontrolował po to, żeby stać się osobą godną naśladowania. Obyś znalazł swoje powołanie w dzieleniu się swoim bogactwem i szczęściem z innymi. Obyś wykorzystał swoje prawo, które masz od urodzenia, i uczynił ze swojego życia arcydzieło. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 BIBLIOGRAFIA Bandler Richard, Grinder John: Reframing – ein ökologischer Ansatz in der Psychotherapie (NLP). Jungfermann, Paderborn 1984. Barnhart Tod: Die fünf Schritte zum Reichtum. Econ, Düsseldorf 1996. Beike Rolf, Schlütz Johannes: Finanznachrichten lesen – verstehen – nutzen. Schäffer Poeschel, Stuttgart 1996. Chilton David: The Wealthy Barber. Everyone’s Commonsense Guide to Becoming Financially Independent. Prima, Rocklin (Kalifornia) 1996. Chopra Deepak: Die Körperzeit – Mit Ayurveda jung werden, ein Leben lang. Lübbe, Bergisch-Gladbach 1994. Clason George S.: The Richest Man in Babylon. New American Library, 1997. Csikszentmihalyi Mihaly: Flow: Das Geheimnis des Glücks. Klett Cotta, Stuttgart 1996. Cutler Peter: How to Increase Your Personal Wealth. Thorsons, Londyn 1992. Dominquez Joe, Robin Vicki: Your Money or Your Life. Transforming Your Relationship With Money and Achieving Financial Independence. Penguin, 1992. Erlenbach Erich, Gotta Frank: So funktioniert die Börse. SocietätsVerlag, Frankfurt nad Menem 1997. Fehrenbach Peter: An Investmentfonds verdienen. Haufe, Fryburg Bryzgowijski 1997. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 332 Droga do finansowej wolności Fisher Mark: Das innere Ceheimnis des Reichtums. Edition Tramontane, St. Goar 1988. Friedman Milton: Capitalism and Freedom. University of Chicago Press, Chicago 1982. Garner Robert J., u. a.: Ernst & Young’s Total Financial Planner. Wiley, Nowy Jork 1996. Givens Charles: Financial Self-Defence. How to Win the Fight for Financial Freedom. Pocket Books, 1995. Givens Charles: Wealth without Risk for Canadians. Stoddart, 1995. Handy Charles: Die Fortschrittsfalle. Der Zukunft neuen Sinn geben. Gabler, Wiesbaden 1995. Jeske Jürgen, Barbier Hans D.: So nutzt man den Wirtschaftsteil einer Tageszeitung. Societäts-Verlag, Frankfurt nad Menem 1997. Levinson Jay, Godin Seth: Das Guerilla Marketing Handbuch. Werbung und Verkauf von A bis Z. Campus, Frankfurt nad Menem 1996. Lynch Peter, Rothchild John: Lynch III: Der Weg zum Börsenerfolg. Börsenbuch-Verlag, Kulmbach 1996. Machtig Brett: Wealth in a Decade. Irwin, 1997. Pilzer Paul Zane: God Wants You to Be Rich. Simon & Schuster, Nowy Jork 1995. Ries Al, Trout Jack: Positioning. The Battle for Your Mind. Warner Books, Nowy Jork 1993. Schramm Petra: Geldgeschäfte und Kapitalanlagen in alter Zeit. Edition Rarissima, 1988. Smith Adam: Der Wohlstand der Nationen. DTV, Monachium 1996. Stanley Thomas J., Danko William D.: The Millionaire Next Door. The Surprising Secrets of America’s Wealthy. Longstreet Press, 1997. Trout Jack, Rivkin Steve: New Positioning. Econ, Düsseldorf 1996. Umhauer Gerd: Im Club der Millionäre – Erfolgsstories der Mega-Reichen. Moderne Industrie, Landsberg 1992. www.mtbiznes.pl 55682286310099 55 FINANSE • ROZWÓJ OSOBISTY Czy problemy finansowe spędzają ci sen z powiek? A może dzięki pieniądzom jesteś w stanie urzeczywistnić wszystkie swoje pragnienia? Ta książka pokazuje drogę do dobrobytu, finansowego zabezpieczenia i finansowej wolności – drogę dostępną dla każdego. Bodo Schäfer odkrywa przed nami wypróbowane sekrety budowania bogactwa i przedstawia zdumiewająco proste i jednocześnie bardzo skuteczne techniki przynoszącego zyski obchodzenia się z pieniędzmi. Z książki dowiesz się, jak: ■ ■ ■ ■ ■ ■ w ciągu siedmiu lat zarobić pierwszy milion, dzięki zastosowaniu 11 zaskakująco efektywnych metod niemalże natychmiast zwiększyć swoje dochody, w zadziwiająco krótkim czasie zacząć żyć z procentów, uzyskiwać co najmniej 12-procentowe odsetki, szybko pozbyć się długów i jednocześnie budować swój majątek, zaprząc do pracy lokaty pieniężne. Spośród mnóstwa książek poświęconych najlepszym sposobom dojścia do dobrobytu i bogactwa ta zdecydowanie się wyróżnia i dystansuje wszystkie pozostałe. „Die Welt” Money-coach Bodo Schäfer pokazuje zarówno przedsiębiorcom, jak i osobom żyjącym z pensji, jak mogą stać się naprawdę bogatymi ludźmi. Potrząsa czytelnikiem, by za chwilę przekazać mu sporą dawkę praktycznej wiedzy. „Süddeutsche Zeitung” Bodo Schäfer ujawnia tajemnice budowania i pomnażania majątku i oferuje proste, natychmiast działające sposoby dochodzenia do bogactwa. „Welt am Sonntag” Udzielając wielu konkretnych rad z dużą znajomością rzeczy i posługując się lekkim stylem, bierze on czytelnika za rękę i prowadzi go drogą do pierwszego miliona. „Focus” www.mtbiznes.pl 55682286310099 55
