GiS 2
Tags
ANATOMIA PRAWIDŁOWA
Date
GiS
@14/12/2022
Type
Source
Gruczoł tarczowy
glandula thyroidea
nieparzysty gruczoł
Stostunki ogólne
zajmuje górną połowe części przedniej szyi
pod blaszką przedtchawiczną
składa się z dwoch większych płatów bocznych połączonych węziną, ku
górze często dochodzi wąski wyrostek, płat piramidowy
Budowa
składa się z płata lewego i prawego (lobus sinister et dexter)
węzina (isthmus glandulae thyroideae
z przodu czasem wyrostek (lobus pyramidalis)
tarczyca objęta jest torebką z której łącznotkankowe przegrody wraz z
naczyniami i nerwami wnikają do wewnątrz narządu
wytwarzają zrąb gruczołu (stroma glandulae thyroidae), wewnątrz
którego leżą pęchrzyki (folliculi glandulae thyroidae) różnej wielkośc
większe grupy pęcherzyków tworzą płaciki gruczołu (lobuli glandulae
thyroideae) zwane też zrazikami
GiS 2
1
torebka gruczołu tarczowego, powieź tarczowaz
objęty jest własną torebką włóknistą
Torebka włóknista (capsula fibrosa)
wysyła przegrody w głąb które przedzielają płaciki gruczołu
tarczowego
wraz z przegrodami wnikają liczne naczynia krwionośne i nerwy
Powięź tarczowa (fascia thyroidea)
więzadła tarczowe (ligamenta thyroidea)
międy gruczołem tarczowym a przewodem krtaniowo-tchawicznym
zmuszają gruczoł do wykonywania ruchów razem z tchawicą
odróżniami więzadło pośrodkowe (medianum) i dwa boczne (lateralia)
GiS 2
2
M. dźwigacz gruczołu tarczowe (m. levator glandulae thyroideae)
przymocowuje gruczoł do szkieletu krtani
wszystkie przyczepiają się do torebki włoknistej
1. Dźwigacz przedni gruczołu tarczowego
2. Dźwigacz boczny gruczołu tarczowego
3. Dźwigacz tylny gruczołu tarczowego
unaczyneinie
t. tarczowe górne od t. szyjnych zewnętrznych
t. tarczowe dolne od pnia tarczowo-szyjnego (od tętnicy
podobojczykowej)
t. tarczowa najniższa (a. thyroidea ima), występuje w 5-10% odchodzi od
łuku aorty lub od pnia ramienno-głowowego
odpływ krwi żylnej
ż. tarczowe górne - uchodzą do ż. szyjnej wewnętrznej
ż. tarczowe dolne - nie towarzyszy tętnicom, uchodzi do ż. szyjnej
wewnętrznej
ż. tarczowa najniższa - jedna z głownych dróg odpływu krwi żylnej
(uchodzi do żyły ramienno-głowowej lewej)
odpływ chłonki
z górnej części płatów i cieśni płynie do węzłów chłonnych szyjnych
głębokich
z dolnej części płatów i cieśni płynie do węzłów chłonnych
przedtchawiczych i przytchawiczych, a z nich do węzłów chłonnych
śródpiersiowych przednich
unerwienie
nerwy tarczowe górne, środkowe, dolne
sploty tarczowe górne i dolne
prowadzą włokna
współczulne - ze swojów szyjnych odcinków pni sympatycznych
prawego i lewego
GiS 2
3
przywspółczulne - od nerwów błędnych
tarczyca rozwija się z endodermalnego nabłonka dna pierwotnej jamy
ustnej
około 4 tyg życia zarodkowego powstaje uwypuklenie nabłonka dna jamy
ustnej
wydziela hormon tyroksynę (T4)
wzmaga spoczynkowe przemiany materii a w szczególności procesy
spalania
niedobór: obniżenie przemiany spoczynkowej, wole, wzrost karłowaty,
obraż matołectwa i obrzęk śluzowaty skóry (myoxedema)
nadmiar: choroba Gravesa-Basedowa
wydziela hormoan trójjodotyronine (T3)
wzmożone procesy przemiany materii i pobudzenie wzrostu, ważny w
rozwoju układu nerwowego4
wydziela kalcytonine
Przytarczyce
występują w liczbie 4
dwa górne i dwa dolne gruczoły przytarczyczne
są objęte tkanką łączną powięzi tarczowej
produkują PARATHORMON - regulujący poziom wapnia i fosforu we krwi i
tkankach
unaczynienie - każdy gruczoł unaczynia oddzielna tętnica przytarczyczna (a.
parathyroidea) od tętnicy tarczowej dolnej
usunięcie przytarczycznych gruczołów → wzrost stężenia wapnia i fosforu we
krwi - tężyczka (tetania)
Krtań
położona w szyi w przestrzeni środkowej
GiS 2
4
przykryta od przodu przez:
mięśnie mostkowo-gnykowe
mięśnie mostkowo-tarczowe
mięśnie tarczowo-gnykowe
szkielet krtani - chrząstki krtani
szkielet jest utworzony przez 3 nieparzyste chrząstki i 3 parzyste
chrząstki +1
chrząstki nieparzyste
chrząstka pierścieniowata
cartilago cricoidea (ang.: cricoid cartilage)
leży najniżej ze wszystkich
ma kształt sygnetu
przednia węższa część - łuk (arcus)
tylna, szeroka część - płytka (lamina)
przy przejściu płytki w łuk, na górnym brzegu powierzchni
zewnętrznej widoczne są powierzchnie stawowe nalewkowe
(facies articulares arytenoideae)
poniżej powierzchni nalewkowych znajdują się powierzchnie
stawowe tarczowe (facies articulares thyroideae)
GiS 2
5
chrząstka tarzowata
cartilago thyroidea (ang.: thyroid cartilage)
największa chrząstka krtani
zbudowana z dwóch blaszek (płytek) prawej i lewej połączonych
ze sobą pod kątem otwartym ku tyłowi
u kobiet rozwarty
u mężczyzn prosty lub ostry
GiS 2
6
w linii środkowej ciała przedniej na górnym brzegu znajduje się
wcięcie tarczowe górne (incisura thyroidea superior)
zaznacza się przez skórę jako wyniosłość krtaniowa
(prominentia laryngea) czyli jabłko Adama (pomum Adami)
na dolnym brzegu występuje wcięcie tarczowe dolne (incisura
thyroidea inferior) znacznie płytsze od poprzedniego
brzeg tylny każdej płytki przechodzi ku górze w róg górny (cornu
sup.)
łączy się przez ligamentum thyrohyoideum lat. z kością
gnykową
ku dołowi brzeg tylny przechodzi w róg dolny (cornu inf.)
posiada powierzchnię stawową pierścienną (facies
articularis cricoidea)
powierzchnia zewnętrzna każdej płytki jest podzielona kresą
skośną (linea obliqua) na dwa pola: (przednie - większe; tylne mniejsze)
kresa biegnie skośnie ku dołowi i przodowi \
rozpoczyna się niewielkim guzkiem tarczowym górnym
(tuberculum thyroideum sup.)
u dołu kończy się mniejszym guzkiem tarczowum dolnym
(tuberculum thyroideum inf.)
kresa jest wywołana przyczepami mięsnia:
mostkowo-tarczowego
tarczowo-gnykowego
częścią tarczowo-gnykową zwieracza dolnego gardła
niekiedy w obu lub jednej płytce poniżej guzka tarczowego
górnego spotykamy otwór tarczowy (foramen thyroideum) przez
który przechodzą naczynia krtaniowe górne (rzadziej gałąź nerwu
krtaniowego górnego)
GiS 2
7
chrząstka nagłośniowa
cartilago epiglottica (epiglottic cartilage)
leży do tyłu od nasady języka, w górnej części wyjścia krtani
stanowi chrzęstne podłoże nagłośni (epiglottis)
zwężony dolny ocinek nosi nazwę szypułki (petiolus epiglottidis)
łączy się z powierzchnią wewnętrzną kąta chrzastki
tarczowatej za pośrednictwem lig. thyroepiglotticum
w skawinie na rysunku: facies laryngea
GiS 2
8
chrząstki parzyste
chrząstki nalewkowate
cartilagines arytenoideae
ma kształt trójściennego ostrosłupa
wyróżniamy szczyt, podstawę i trzy poiwerzchnie:
przednio-boczną
przyśrodkową
tylną
na powierzchni przednio-bocznej mały guzek, zwany wzgórkiem
(colliculus)
na wzgórku rozpoczyna się grzebień łukowaty (crista arcuata)
na powierzchni przednio-bocznej znajdują się dwa wgłębienie:
dołek trójkątny (fovea triangularis) na górze
dołek podłużny (fovea oblonga) na dole
z kątów podstawy wyrasta:
ku prrzodowi i przyśrodkowo wyrostek głosowy (processus
vocalis)
ku tyłowi i bocznie wyrostek mięśniowy (processus
muscularis)
GiS 2
9
na podstawie znajduje się powierzchnia stawowa pierścienna
(facies articularus arytenoidea) dla połączenia z powierzchnią
stawową nalewkowatą chrząstki pierścieniowatej
wierzchołek chrząstki (apex) jest zgięty ku tyłowi oraz
przyśrodkowo i łączy się chrząstkozrostem lub więzozrostem z
chrząstką różkowatą
chrząsti różkowate
cartilagines corniculatae
chrząstki klinowate
cartilagines cuneiformes
leży w fajdzie nalewkowo-nagłośniowym razem z chrząstką
różkowatą do przodu od niej
w tym fajdzie każda chrząstka wywołuje jednomienny guzek
tuberculum cuneiforme
tuberculum corniculatum
GiS 2
10
chrząstki trzeszczkowate
cartilagines sesamoideae
niestałe chrząstki występujące w różnych miejscach
wyróżniamy wśród nich:
chrząstki ziarnowate (cartilagines triticeae)
chrząstkę nieparzystą (cartilago procricoidea)
chrząstki w więzadłach głosowych
połączenia krtani
staw pierścienno-tarczowy
art. cricothyroidea
staw kulisty wolny
główka stawowa: powierzchnia stawowa pierścienna (facies articularis
cricoidea) na chrząstce tarczowej
panewka stawowa: powierzchnia stawowa tarczowa (facies articularis
thyroidea) na powierzchni zewnętrznej chrząstki pierścieniowatej
torebka stawowa jest wzmocniona trzema więzadłami:
więzadło rogowo-pierścienne przednie (lig. ceratocricoideum ant.)
lat.
GiS 2
11
post.
ruchy zgiecia do przodu lub do tyłu chrząstki tarczowatej względem
pierścieniowatej powodują powiększanie lub zmniejszanie odległości
pomiędzy chrząstka tarczowatą a nalewkowatą co powoduje
napinanie lub rozluźnianie więzadeł głosowych rozpiętych miedzy nimi
staw pierścienno-nalewkowy
art. cricoarytenoidea
jest stawem eliptycznym
główka stawowa: powierzchnia stawowa nalewkowa na chrząstce
pierścieniowatej
panewka stawowa: powierzchnia stawowa pierścienna na chrząstce
nalewkowatej
ściana tylna i przyśrodkowa torebki stawowej jest wzmacniana
poprzez więzadło pierścienno-nalewkowe tylne (lig.
cricoarytenoideum post.)
ruchy:
wokół osi skośnej; ruch ślizgowy; ruch przywodzenia lub
odwodzenia chrząstki nalewkowatej
wokół osi pionowej; ruchy obrotowe chrząstki nalewkowatej do
wewnątrz i na zewnątrz
GiS 2
12
ruch obrotowy na zewnątrzn + ruch ślizgowy ku bokowi (odwodzenie)
daje odsuwanie strun głosowych (rozszerzanie szpary głośni) oraz ich
rozluźnianie
ruch obrotowy do wewnątrz połączony jest z ruchem ślizgowym ku
stronie przyśrodkowej (przwodzenie) i zwężanie szpary głośni;
więzadła głosowe napinają się
połączenia chrząstek krtani między sobą oraz sąsiednimi
strukturami
więzadło pierścienno-tarczowe
lig. cricothyroideum
GiS 2
13
łączy brzeg górny chrząstki pierścieniowatej z brzegiem dolnym
chrząstki tarczowatej
leży na zewnątrz od stożka sprężystego
2 - więzadło pierścienno-tarczowe; 7- stożek sprężysty
ważna klinicznie - koniekotomia
skóra
tkanka podskórna
platysma
powięź powierzchowna szyi
więzadło stożkowate (część środkow więzadła pierścienno
tarczowego i stożek sprężysty)
więzadło tarczowo-nagłośniowe
lig. thyroepiglotticum
GiS 2
14
od powierzchni wewnętrznej kąta chrząstki tarczowatej do szypułki
chrząstki nagłośniowej
więzadło pierścienno-gardłowe
lig. cricopharyngeum
od tylnej powierzchni i górnego brzegu blaszki chrząstki
pierścieniowatj ku górze do ściany przedniej gardła, dzieląc się
na dwa pasma które dochodzą do szczytów chrząstek
nalewkowatych
błona tarczowo-gnykowa
membrana thyrohyoidea
rozpięta między kością gnykową a górnym brzegiem chrząstki
tarczowatej
w części pośrodkowej jest wzmocniona włóknami sprężystymi i
tworzy więzadło tarczowo-gnykowe pośrodkowe (lig.
thyrohyoideum medianum)
w częściach boczny tworzy więzadła tarczowo-gnykowe boczne
(lig. thyrohyoideum laterale)
rozpięte między wierzchołkami rogu górnego chrząstki
tarczowatej a rogiem większym kości gnykowej
bardzo często zawiera chrzastkę ziarnowatą
w obrębie tego więzadła znajduje się otwór dla:
gałęzi wew. n. krtaniowego górnego
tętnicy i żyły krtaniowej górnej
GiS 2
15
więzadło gnykowo-nagłośniowe
lig. hyoepiglotticum
szeroka sprężysta blaszka pomiędzy tylną powierzchnią kości
gnykowej a przednią powierzchnią chrząstki nagłośniowej
5
więzadła językowo-nagłośniowe
ligg. glossoepiglottica
bezpośrednio powyżej więzadła gnykowo-nagłośniowego
GiS 2
16
od chrząstki nagłośniowej do nasady języka stanowiąc podłoże
fałdów językowo-nagłośniowych:
pośrodkowego (plica glossoepiglottica mediana)
dwóch bocznych (plicae glossoepiglotticae lat.)
więzadło pierścienno-tchawicze
lig. cricotracheale
pionowo łączy dolny brzeg chrząstki pierścieniowatej z górnym
brzegiem pierwszej chrząstki tchawicy
więzadła różkowo-gardłowe
ligg. corniculopharyngea
łączą obustronnie wierzchołek chrząstki różkowatej z błoną
śluzową przedniej powierzchni ściany gardła
połączenia błoniaste
błona włóknisto-sprężysta krtani (membrana fibroelastica
laryngis) - zbudowana jest z dwóch części
dolna - stożek sprężysty (conus elasticus)
górna - błona czworokątna (membrana quadrangularis)
stożek sprężysty (conus elasticus)
GiS 2
17
ma kształt stożka z którego wycięto trójkątny fragment ściany
podstawa przyczepia się do górnego brzegu chrząstki
pierścieniowatej krtani i dochodzi do wyrostków głosowych
chrząstek nalewkowatych
szczyt przyczepia się do dolnej połowy powierzchni wewnętrznej
kąta chrząstki tarczowatej
w pobliżu przedniego punktu przyczepu znajduje się mała, żółta
chrząstka trzeszczkowata, tzw. przednia plamka żółta
więzadła głosowe przyczepiają się do wyrostka głosowego
błona czworokątna (membrana quadrangularis)
przyczepia się łukowato do chrząstki nagłośniowej
GiS 2
18
przedni brzeg błony przyczepia się od górnego odcinka
wewnętrznej powierzchni kąta chrząstki tarczowatej
góne brzegi tej błony to więzadła nalewkowo-nagłośniowe
tworzące podłoże fałdów nalewkowo-nagłośniowych
dolne brzegi to więzadła przedsionkowe (lig. vestibularia) i
stanowią podłoże fałdu przedsionkowego
mięśnie krtani
mięsień pierścienno-nalewkowy tylny (m. cricoarytenoideus post.)
rozwiera szparę głośni
przyczepia się do płytki ch. pierścieniowatej i kończy na wyrostku
mięśniowym kości nalewkowatej
czynność: odwodzenie warg głosowych i poszerzanie szpary
głośni
jedyny rozwieracz szpary głośni
mieśnie zwieracze szpary głośni (przywodzą wargi głosowe)
1. mięsień pierścienno-nalewkowy boczny (m. cricoarytenoideus lat.)
a. od górnego brzegu powierzchni zew. łuku chrząstki
pierścieniowatj
GiS 2
19
b. do wyrostka mięśniowego chrząstki nalewkowatej
c. antagonista pierścienno-nalewkowego tylnego
2. mięsień tarczowo-nalewkowy (m. thyroarytenoideus) złożony z 3
części:
a. m. tarczowo-nalewkowy zewnętrzny (… externus)
i. od chrząstki tarczowatej
ii. do boku chrząstki nalewkowatej
iii. obraca nalewkowatą do wewnątrz
b. m. tarczowo-nalewkowy wewnętrzny (…internus); czyli
mięsień głosowy (m. vocalis)
i. od chrzastki tarczowatej
ii. do wyrostka głosowego, dołka podłużnego i wyrostka
mięsniowego
c. m. przedsionkowy (m. vestibularis)
i. nie bierze udziału w wytwarzaniu głosu
3. mięsień nalewkowy (m. arytenoideus)
a. dzieli się na biegnący głębiej (m. arytenoideus transversus)
oraz (m. arytenoideus obliquus) biegnący powierzchownie
b. poprzeczny przebiega między wyrostkami mięśniowymi i
brzegami bocznymi obu chrząstek (nieparzysty)
c. skośny przyczepia się do wyrostka mięśniowego chrząstki i
kończy na wierzchołku chrząstki nalewkowatej strony
przeciwnej
GiS 2
20
mięśnie napinające wargi głosowe
1. mięsień głosowy (m. vocalis) czyli tarczowo-nalewkowy
wewnętrzny
2. mięsień pierścienno-tarczowy (m. cricothyroideus)
a. jedyny unerwiony przez gałąź zewnętrzną n. krtaniowego
górnego
b. od powierzchni zew. łuku ch. pierścieniowatej
c. do dolnego przegu płytki chrząstki tarczowatej
d. przesuwa chrzastkę tarczowatą do dołu razem z wargami
głosowymi przez co się napinają
e. wyróżniamu
i. część prostą (pars recta)
ii. część skośną (pars obliqua)
mięśnie zwężające wejście do krtani
mięsień tarczowo-nagłośniowy (m. thyroepiglotticus)
od kąta tarczowatej do fałdu nalewkowo-nagłośniowego
mięsień nalewkowo-nagłośniowy (m. aryepiglotticus)
przedłużenie mięśnia nalewkowo skośnego i przeyczepia się
do apexu chrząstki nalewkowej i brzegu nagłośniowej
GiS 2
21
niestały mięsień pierścienno-nagłośniowy (m. cricoepiglotticus)
jama krtani
GiS 2
22
GiS 2
23
piętro górne
inaczej nazywane jamą górną krtani (cavum laryngis superius) lub
przedsionkiem krtani (vestibulum laryngis)
sięga od wejścia do krtani (aditus laryngis) czyli od fałdów
nalewkowo-nagłośniowych do fałdów przedsionkowych
na ścianie przedniej utwrzonej przez tylną powierzchnię nagłośni
widać guzek nagłośniowy (tuberculum epiglotticum)
jest on wywołany przez szypułkę części nagłośnowej i więzadło
tarczowo-nagłośniowy
piętro środkowe
określane inaczej jamą pośrednią krtani (cavum laryngis
intermedium)
najmniejszy z pięter
od fałdów przedsionkowych do fałdów głosowych (do poziomu szpary
głośni)
od ścian bocznych odchodzi parzysta kieszonka krtaniowa
(ventriculus laryngis seu sinus Morgagni)
uchyłek błonyśluzowej skierowny do góry i bocznie w kierunku
blaszki chrząstki tarczowatej
GiS 2
24
często piętro środkowe wysyła pionowo ku górze szczeliowaty
zachyłek ze swej przedniej połowy zwany woreczkiem krtaniowym
(sacculus laryngis), tzw. przydatek kieszonki krtaniowej
(appendix ventriculi laryngis)
o obrębie kieszonki krtaniowej znajduje się skupisko tkanki chłonnej
zwane migdałkiem krtaniowym (tonsilla laryngea) (??)
przestrzeń zawarta pomiędzy oboma fałdami przedsiokowymi tworzy
szparę przedsioka (rima vestibuli)
fałd ten zwany struną głosową rzekomą, zbudowany jest z
więzadła przedsionkowego pokrytego błoną śluzową
jest nieruchomy
tworzy go dolna cześć błony czworokątnej wraz z więzadłami
przedsionkowymi oraz mięsień przedsionkowy, pokryte błoną
śluzową z gruczołami
głośnia
glottis
narząd w którym powstaje głos
fałdy głosowe (plica vocalis) - stanowią wolny, ostry brzeg błony
śluzowej warg głosowych. ograniczają bezpośrednio szparę głośni
wargi głosowe (labia vocalia) - zbudowane z więzadeł głosowych i
mięśni głosowych, pokrytych błoną śluzową
GiS 2
25
szpara głośni (rima glottidis) - stanowi granicę górnych i dolnych
dróg oddechowych; ograniczona gałdami głosowymi i powierzchniami
przyśrodkowymi chrząstek nalewkowatych, więc odróżniamy dwie
części:
część przednia, międzybłoniasta (pars intermembranacea) czyli
głosowa (pars vocalis) - położona między fałdami głosowymi
część tylna, międzychrząstkowa (pars intercartilaginea), czyli
oddechowa (pars respiratoria) - zawarta między wyrostkami
głosowymi chrząstek nalewkowatych\
GiS 2
26
piętro dolne
zwane jamą dolną krtani (cavum laryngis inferius) lub jamą
podgłośniową (cavum infraglotticum)
od fałdów głosowych ku dołowi, do poziomu górnego brzegu pierwszej
chrząstki tchawicy
unaczynienie krtani
tętnice krtaniowe górne (a. laryngea sup.) od tętnic tarczowych górnych,
które wchodzą do krtani przez otwór w błonie tarczowo-gnykowej
(rzadziej przez foramen thyroideum)
gałęzie pierścienno-tarczowe (ramus cricothyroideus) od tętnic
tarczowych górnych - przebijają więzadło pierścienno-tarczowe
tętnice krtaniowe dolne (a. laryngea inf.) od tętnic tarczowych dolnych
odpływ chłonki z krtani zachodzi przez naczynia chłonne, tworząc dwa
układy
górny - oddający chłonkę do węzłów chłonnych szyjnych głębokich
górnych
dolny - oddający chłonkę do węzłów chłonnych szyjnych głebokich
dolnych
unerwienie krtani
unerwienie czuciowe pochodzi od gałęzi wewnętrznych nerwów
krtaniowych górnych, które zaopatrują:
błonę śluzową przedsionka
błonę śluzową jamy pośredniej
nerwy krtaniowe dolne, od nerwów krtaniowych wstecznych, unerwiają
błonę śluzową krtani na odcinku poniżej szpary głośni (jama dolna)
m. pierścienno-tarczowy jest unerwiony przez g. zewnętrzną n.
krtaniowego górnego
pozostałe m. krtani unerwiają n. krtaniowe dolne
podrażnienie włókien czuciowych nerwu błędnego w tchawicy i krtani
odruchowo wywołuje kaszel
GiS 2
27
porażenie nerwu krtaniowego górnego wywołuje zniesienie czucia krtani
co może powodować zachłyśnięcie przez dostanie się tam ciała obcego
→ zanika odruch obronny w postaci kaszlu
unerwienie autonomiczne przeznaczone jest dla gruczołów krtaniowych i
błony mięśniowej naczyń krwionośnych
Tchawica
położenie
przewód nieparzysty
w przedniej i dolnej części szyi oraz górnej części klatki piersiowej ku
tyłowi od mostka
leży do przodu od przełyku
granice
zaczyna się na wysokości III lub IV kręgu szyjnego i kończy na poziomie
III lub IV kręgu piersiowego
w końcu dolnym dzieli się na oskrzela w rozdwojeniu tchawicy bifurcatio
tracheae
umocowanie
koniec dolny tchawicy jest umocowany swym przedłużeniem w oskrzela
oraz blaszkę łącznotkankową - tzw. błoną oskrzelowo-osierdziową
membrana bronchopericardiaca
błona ta ciągnie się z powierzchni przedniej rozdwojenia obu oskrzeli
głównych do powierzchn tylnej osierdzia, sięgając ku dołowi aż do
przepony, bocznie - do więzadła płucnego
budowa ściany tchawicy
warstwa wewnętrzna - błona śluzowa tunica mucosa
warstwa zewnętrzna - zrąb tchawicy; nosi nazwę błony włóknistej tunica
fibrosa
luźna przesuwalna tkanka łączna obejmuje błonę włóknistą jako błona
zewnętrzna tunica adventitia
GiS 2
28
błona włóknista (tunica fibrosa)
u góry łączy się ona z ochrzęstną dolnego brzegu chrząstki
pierścieniowatej
u dołu rozdwaja się i przechodzi w podobną do niej błonę obu oskrzeli
składa się z dwóch blaszek które pokrywają powierzchnie zew. i wew.
chrząstek trchawicy
pomiędzy chrząstkami łączą się w jedną błonę i tworzą tzw. więzadło
obrączkowe lig. annularia
chrząstki tchawiczne (cartilagines tracheales) są to pierścienie
chrząstki szklistej otwarte na stronie tylnej tchawicy
liczba chrząstek (16-20) jest zmienna
ostatnia chrząstka wygina się ku dołowi w swej części
pośrodkowej, tworząc półksiężycowatą przegrodę strzałkową,
która pokryta błoną śluzową tzw. ostrogę tchawicy (carina
tracheae)
GiS 2
29
mięsień tchawiczny (m. trachealis) błona mięśniowa leży w tylnej
ścianie tchawicy; ponieważ nie zawiera ona chrząstek nosi nazwę
ściany błoniastej (paries membranaceus)
mięśniówka zwana mięśniem tchawicznym jest ułożona do
wewnątrz od błony włoknistej
błona śluzowa (tunica mucosa)
utkaniem podśluzowym łączy się z błoną włóknistą
nabłonek wielorzędowy migawkowy
utkanie podśluzowe zawiera zraziki tłuszcu i liczne mieszane gruczoły
surowiczo-śluzowe - gruczoły tchawicze (glandula tracheales)
T. szyjna zewnętrzna
z ogólnego przebiegu tętnicy szyjnej wspólnej odchyla się przyśrodkowo i do
przodu biegnąc w kierunku żuchwy
na górnym odcinku w dole zażuchwowym, objęta miąższem gruczołu
przyusznego układa się bocznie od ICA
zaopatruje szyję oraz całą głowę z wyjątkiem mózgowia oka i ucha
wewnętrznego
jest unerwiona przez splot nerwowy szyjno-tętniczy zewnętrzny (plexus
caroticus externus)
T. tarczowa górna
GiS 2
30
wychodzi z tętnicy szyjnej zewnętrznej tuż nad rozwidleniem t. szyjnej
wspólnej
zaraz za wyjściem wytwarza ostry łuk wypukłością skierowany ku górze i
zwraca się do przodu i ku dołowi w wąskiej przestrzeni między t. szyjną
wspólną a boczną cześcią krtani
w dalszym przebiegu w okolicy tarczowej oddaje gałęzie gruczołowe
gałąź gruczołowa przednia
gałąź gruczołowa tylna
gałąź gruczołowa boczna
oddaje też inne tętnice:
gałąź podgnykową (ramus infrahyoideus) - cienkie naczynie biegnące
wzdłuż dolneg brzegu kości gnykowej i zespala się z drugostronnym
w płaszczyźnie pośrodkowej
gałąź mostkowo-obojczykowo-sutkowa (ramus
sternocleidomastoideus) - kieruje się bocznie ku dołowi i do dolnej
części mięśnia o tej samej nazwie
T. językowa
GiS 2
31
rozpoczyna się w obrębie trójkąta tętnicy szyjnej
część początkowa leży na wysokości rog większego kości gnykowej na
powierzchni zewnętrznej zwieracza środkowego gardła
w przebiegu końocowym tętnica biegnie do przodu i ku górze do
powierzchni dolnej języka; w przebiegu tym tętnica układa się w liczne
zagięcia które pozwalają na dostosowanie się do ruchów języka i zmian
jego kształtu; ten końcowy odcinek nosi nazwę t. głębokiej języka
oddaję ona następyujące gałęzie:
gałąż nadgnykowa ramus suprahyoideus biegnie równolegle do
gałęzi podgnykowej t. tarczowej górnej wzdłuż górnego brzegu kości
gnykowej
gałęzie grzbietowe języka rami dorsales linguale kierują sie ku
górze do nasady języka w liczbie 2 lub 3; odgałęziają się na poziomie
GiS 2
32
rogów mniejszych kości gnykowej po stronie przyśrodkowej m.
gnykowo-językowego
biorą udział w wytwarzaniu okolomigdałkowego łańcucha
tętniczego
na nasadzie języka zespalają się z naczyniammi strony
przeciwleglej
t. podjęzykowa a. sublingualis odchodzi odchodzi od t. językowej
przy przednim brzegu mięśnia gnykowo-językowego biegnie w
przedłużeniu językowej do przodu na dnie jamy ustnej w szczelinie
między m. żuchwowo-gnykowym a m. bródkowo-gnykowym; pod
wędzidełkiem języka zespala się ona z drugostronnym naczyniem
t. głęboka języka a. profunda linguae stanowi końcowy odcinek
tętnicy językowej; nad wędzidełkiem u podstawy wierzchołka języka
niewielkim zespoleniem łączy się ona z tętnicą drugostronną
odżywia część trzonu i wierzchołek języka
T. twarzowa
GiS 2
33
zaopatruje część przednią twarzy oraz dno i ścianę jamy ustnej
odchodzi ona z przedniego obwodu ECA i zwraca się ku górze i do
przodu przykryta tylnym brzuścem m. dwubrzuścowego i m. rylcowognykowego
na żuchwie tętnica leży na kości przykryta jedynie mięśniem szerokim
szyi
GiS 2
34
w swoim przebiegu na twarzy spoczywa na m. policzkowym i m.
dźwigaczu kąta ust przykryta mięśniem szerokim szyi oraz
powierzchownymi mięśniami wyrazowymi
można wyróżnić cześć szyjną i twarzową tej tętnicy granicę tworzy dolny
brzeg żuchwy
gałęzie części szyjnej:
1. t. podniebienna wstępująca (a. palatina ascendens) - zaopatruje
mięśnie i błonę śluzową podniebienia miękkiego i gardła; drobne gałązki
oddaje do trąbki słuchowej i migdałka podniebiennego; zespala się z t.
podniebienną zstępującą, t. gardłową wstępjącą oraz odpowiednimi
gałęziami strony przeciwległej
2. gałąź migdałkowa (ramus tonsillaris) - odchodzi czasem od
podniebiennej wstępującej;
3. t. podbródkowa (a. submentalis) - największa z gałęzi szyjnych; biegnie
między m. żuchwowo-gnykowym a gruczołem podżuchwowym i kieruje
się do okolicy bródki; zaopatruje sąsiednie mięśnie i zespala się z t.
podjęzykową oraz z gałęzią żuchwowo-gnykową t. zębodołowej dolnej;
4. gałęzie gruczołowe (rami gladnulares) - w liczbie 3-4 odchodzą
częściowo od tętnicy podbródkowej; zaopatrują gruczoł podżuchwowy,
sąsiednie węzły chłonne oraz skórę
gałęzie części twarzowej:
1. t. wargowa dolna (a. labialis inf.) - odchodzi w pobliżu kąta ust; biegnie
w wardze dolnej; w tkance m. okrężnego ust w pobliżu błony śluzowej;
zespala się z drugostronną tętnicą; razem z t. wargową górną powstaje
koło tętnicze (circulus arteriosus rimae oris);
2. t. wargowa górna (a. labialis sup.) - analogicznie do dolnej
3. t. kątowa (a. angularis) - stanowi przedłużenie pnia t. twarzowej, a
równocześnie jest jego gałęzią końcową; biegnie ku górze wzdłuż brzegu
bocznego nosa oddaje drobne gałązki na twarz i w przyśrodkowym kącie
oka zespala się z t. grzbietową nosa
GiS 2
35