JBM 1 Tags Date ANATOMIA PRAWIDŁOWA JBM @20/03/2023 Checkbox Okolice brzucha JBM 1 1 Dzielimy brzuch dwoma liniami poziomymi: 1. linia podżebrowa — przez najniższe punkty łuków żebrowych 2. linia między kolcowa — przez kolce biodrowe przednie górne Linie te dzielą przednią ścianę jamy brzusznej na: a. nadbrzusze (epigastrium) b. śródbrzusze (mesogastrium) c. podbrzusze (hypogastrium) Linie pionowe wyznaczone są przez mięśnie proste brzucha (u dołu biegną przez połowę więzadła pachwinowego W ten sposób każda z okolic jest podzielona na trzy części: nadbrzusze dzieli się na: JBM 1 2 nadbrzusze właściwe dwie okolice podżebrowe (regiones hypochondriacae) śródbrzusze dzieli się na: okolicę pępkową (regio umbilicalis) dwie okolice boczne (regiones laterales) podbrzusze dzieli się na: okolicę łonową (regio pubica) dwie okolice pachwinowe (regiones inguinales) ⚠ JBM 1 Pępek rzutujemy na wysokości krążka międzykręgowego L3/L4 3 tętnice ścian brzucha 1. aorta piersowa — dolne tt. międzyżebrowe tylne 2. aorta brzuszna — tt. lędźwiowe (4 pary) 3. tt. biodrowe zewnętrzne — tt. okalające biodro głębokie i tt. nabrzuszne dolne JBM 1 4 4. tt. udowe — tt. okalające biodro powierzchowne i tt. nabrzuszne powierzchowne 5. tt. piersiowe wewnętrzne — tt. nabrzuszne górne Mięśnie jamy brzusznej Boczne i przednie m. skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus abdominis) m. płaski, czworokątny, szeroi położony w części przedniej i bocznej brzucha między piątym żebrem a kością miedniczą sięga od m. najszerszego grzbietu do linii pośrodkowej przedniej przyczep początkowy: powierzchnia zewnętrzna V-XII żebra przyczepy końcowe: 1. największa górna część, przechodzi przyśrodkowo w płaską płytę ścięgnistą (rozcięgno), ktore przebiega do przodu od m. prostego brzucha i wchodzi w skład przedniej blaszki pochewki m. prostego brzucha a. włókna wytwarzają na środku pasmo ścięgniste, kresę białą (linea alba) 2. dolne pęczki przechodzą w więzadło pachwinowe (lig. inguinale) i przysrodkowo zawierają otwór, pierścień pachwinowy powierzchowny (annulus inguinalis superficialis) dla przejścia powrózka nasiennego lub więzadła obłego macicy 3. najbardziej tylnie włókna kończą się do wargi zewnętrznej grzebienia biodrowego a. w stanie rozkurczu mięsień uwypukla się nieco nad grzebieniem biodrowym i tworzy podłoże grubego fałdu skórnego (fałd biodrowy) unaczynienie: JBM 1 5 dolne tt. międzyżebrowe t. głęboka okalająca biodro od t. biodrowej zewnętrznej t. piersiowa boczna od t. pachowej unerwienie nn. międzyżebrowe V-XII n. biodrowo-podbrzuszny (Th12-L1) n. biodrowo-pachwinowy m. skośny wewnętrzny brzucha (m. obliquus internus abdominis) mięsień płaski z przodu dłuższy niż z tyłu włókna skierowane odwrotnie niż w zewnętrznym — od okolicy lędźwiowo-biodrowej do dolnych żeber i kresy białej i więzadła pachwinowego przyczepy początkowe: 1. powierzhcnia tylna złączonych blaszek powięzi piersiowolędźwiowej 2. na kresie pośredniej grzebienia biodrowego 3. na bocznych dwóch trzecich częściach więzadła pachwinowego przyczepy końcowe: 1. włókna tylna — do brzegów dolnych X-XII żebra 2. wszystkie włókna z wyjątkiem tych przyczepiających się do żeber bocznie od m. prostego przechodzą linią łukowatą w płaskie szerokie rozcięgno a. rozcięgno to dzieli się na dwie blaszki otaczające m. prosty brzucha tworząc pochwekę m. prostego brzucha b. w dolnej trzeciej części wszystkie włókna rozcięgna przebiegają do przodu od m. prostego brzucha — nie ma pochewki — jej koniec doly nosi nazwę kresy łukowatej JBM 1 6 3. od dolnej części mięśnia odchodzą włókna mięśniowe, które u mężczyzny wspólnie z włóknami m. poprzecznego brzucha przyłączają się do powrózka nasiennego i wytwarzają dźwigacz jądra (m. cremaster); u kobiety zaś dochodzą do więzadła obłego macicy unaczynienie dolne tt. międzyżebrowe t. głęboka okalająca biodro t. nadbrzuszna dolna od t. biodrowej zewnętrznej unerwienie nn. międzyżebrowe V-XII n. biodrowo-podbrzuszny (Th12-L1) n. biodrowo-pachwinowy JBM 1 7 m. poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis) położony tuż pod m. skośnym wewnętrznym stanowi szeroki, płaski pas poprzeczny, ścięgnisty u obu swych końców, który ciągnie się od kręgosłupa do kresy białej, obejmując trzewa jamy brzusznej przyczepy początkowe: sześcioma zębami na powierzchni wewnętrznej siódmej do dwunastej chrząstki żebrowej wzdłuż linii połączenia obu blaszek powięzi piersiowo-lędźwiowej od wargi wewnętrznej grzebienia biodrowego od bocznej połowy więzadła pachwinowego przyczepy końcowe: włókna biegną równolegle i poprzecznie od przodu aż do tzw. kresy półksiężycowatej (linea semilunaris seu Spigeli) włókna rozpoczynające się od 7 i 8 żebra są przykryte m. prostym brzucha w kresie półksiężycowatej włókna mięśniowe przechodzą w szerokie rozcięgno, które bierze udział w utworzeniu pochewki m. prostego brzucha i kresy białej w górnych dwóch trzecich cz. rozcięgno przebiega do tyłu od m. prostego i wzmacnia blaszkę pochewki w dolnej jednej trzeciej cz. — biegnie do przodu od tego mięśnia i zrasta się z blaszką przednią pochewki z dolnej trzeciej części mieśnia odchodzą również włókna dźwigacza jądra czynność przyczynia się do wydechu poprzeczne sznurowanie ściań brzucha głowny mięsień biorący udział w tworzeniu tłoczni brzusznej unaczynienie JBM 1 8 t. głęboka okalająca biodro t. nabrzuszna dolna t. mięśniowo-przeponowa t. nabrzyszna górna unerwienie nn. międzyżebrowe VI-XII n. biodrowo-podbrzuszny n. biodrowo-pachwinowy n. płciowo-udowy m. dźwigacz jądra (m. cremaster) składa się z włókien które wychodzą z dolnego brzegu m. skośnego wewnętrznego i m. poprzecznego brzucha dochodzi do bocznej strony powrózka nasiennego i słabszymi włóknami do przyśrodkowej strony powrózka unosi jądra w woreczku mosznowym m. prosty brzucha (m. rectus abdominis) położony symetrycznie po obu stronach linii pośrodkowej jest rozpięty pomiędzy mostkiem, środkowymi żebrami, a kością łonową szerszy i cieńszy u góry przyczepy początkowe: powierzchnia przedniej V-VII chrząstki żebrowej wyrostek mieczykowaty więzadła żebrowo-mieczykowe przyczepy końcowe włókna są podzielone poprzecznymi smugami ścięgnistymi (intersectiones tendineae) JBM 1 9 u dołu włókna biegną zbieżnie i przyczepiają się silnym płaskim ścięgnem do górnej gałęzi kości łonowej oraz do powierzchni przedniej spojenia łonowego włókna ze storny przeciwległej się krzyżują smugi ścięgniste (intersectiones tendineae) kierują się poprzecznie nieco skośnie lub łukowato są ściśle złączone z blaszką przednią pochewki ściana tylna pochewki jest tylko luźno połączona ze smugami ścięgnistymi unaczynienie tt. nabrzuszne górna i dolna unerwienie nn. międzyżebrowe VI-XII m. piramidowy (m. pyramidalis) mały, płaski mięsień po obu stronach linii pośrodkowej w części przedniej i dolnej brzucha trójkątny kształt podstawą skierowany do dołu mięsień szczątkowy przyczepy: rozpoczyna się szeroko na ramieniu górnym kości łonowym i spojeniu łonowym do przodu od przyczepu m. prostego brzucha włókna biegną ku górze i przyśrodkowo i kończą się na kresie białej JBM 1 10 JBM 1 11 JBM 1 12 JBM 1 13 Tylne m. czworoboczny lędźwi (m. quadratus lumborum) rozróżniamy w nim dwie warstwy różniące się przebiegiem przyczepy: warstwa przednia rozpoczyna się na wyrostkach żebrowych L2L5 i kończy się na brzegu dolnym XII żebra oraz na trzonie Th12 warstwa tylna rozpoczyna się na wardze wewnętrznej grzebienia biodrowego + więzadle biodrowo-lędźwiowym i kończy się na wyrostkach żebrowych L1-L4 oraz na dolnym brzegu XII żebra czynność: zgina tułów do boku oba mięśnie w napięciu spoczynkowym ustalają część lędźwiową kręgosłupa JBM 1 14 unaczynienie t. podżebrowa tt. lędźwiowe t. biodrowo-lędźwiowa unerwienie n. międzyżebrowy XII (podżebrowy) gałązki splotu lędźwiowego Grupa przednia mięśni grzbietowych obręczy kończyny górnej m. biodrowo-lędźwiowy (m. iliopsoas) składa się z m. lędźwiowego większego, mniejszego i m. biodrowego m. lędźwiowy większy (m. psoas major) okrągławy, podłużny przyczepy: rozpoczyna się dwiema warstwami warstwa powierzchowna odchodzi od pow. bocznej trzonów Th12 i L1-L4 oraz sąsiednich krążków międzykręgowych warstwa głęboka - od wyrostków żebrowych wszystkich kręgów lędźwiowych ⚠ między obu warstwami znajduje się część splotu lędźwiowego włókna wspólnie z mięśniem biodrowym kończą się wąskim ścięgnem na krętarzu mniejszym kości udowej m. lędźwiowy mniejszy (m. psoas minor) położony do przodu od większego mięsień niestały, płaski przyczepy: JBM 1 15 rozpoczyna się na trzonach Th12 i L1 ścięgno kończy się w powięzi biodrowej, łuku biodrowo-łonowym, który częściowo wytwarza i na wyniosłości biodrowo-lędźwiowej m. biodrowy (m. iliacus) przyczepy: rozpoczyna się w dole biodrowym począwszy od grzebienia biodrowego aż do obu kolców biodrowych przednich i do kresy granicznej otrzymuje dodatkowe wzmacniające pasma od kolca biodrowego przedniego górnego i dolnego oraz od torebki stawu biodrowego (tzw. głowa trzecia) m. biegnie pod więzadłem pachwinowym przez rozstęp mięśni wspólnie z m. lędźwiowym większym z którym się zrasta i kieryje do krętarza mniejszego czynność: zginacz stawu biodrowego mięsień chodzenia ⚠ m. lędźwiowy mniejszy napina powięź biodrową i łuk biodrowołonowy, dzięki czemu powiększa się rozstęp mięśni, zabezpieczając przed uciskiem nerw udowy, który przez niego przechodzi unaczynienie tt. lędźwiowe t. biodrowo-lędźwiowa t. okalająca biodro głęboka unerwienie gałązie splotu lędźwiowego n. udowy (L1-4) JBM 1 16 Pochewka mięśnia prostego brzucha (vagina m. recti abdominis) składa się z blaszki przedniej i tylnej blaszki te tworzą rozcięgna mm. skośnych i poprzecznego łączą się z przeciwległymi wzdłuż kresy białej Blaszka przednia (lamina anterior) Blaszka tylna (lamina posterior) kończy się nieco poniżej pępka mniej lub bardziej wyraźnym, wklęsłym brzegiem, kresą łukowatą (linea arcuata/semicrcylaris/Douglasi) pochewka nie ma blaszki tylnej w dolnym odcinku poniżej linii łukowatej, ponieważ tutaj powierzchnia tylna m. prostego brzucha przylega bezpośrednio do powięzi poprzecznej blaszka przedna powyżej kresy składa się z 2 warstw a poniżej z 3 warstw blaszka tylna powyżej kresy z 2 warstw JBM 1 17 kresa biała (linea alba) przyczepia się do wyrostka mieczykowatego u góry u dołu przyczepia się do spojenia łonowego poszerza się stopniowo od góry do pępka ku dołowi znowu się zwęża i do tyłu od przyczepu końcowego m. prostego znowu wyraźnie się poszerza tworząc trójkątną blaszkę tzw. przytwierdzenie kresy białej (adminiculum linae albae) które przyczepia się do więzadła łonowego górnego na górnym brzegu spojenia łonowego pępek tworzy dołek pępkowy (fovea umbilicalis) z dna dołka unosi się brodawka pępkowa (papilla umbilicalis) ku tyłowi od dołka znajduje się przerwa warstwy ścięgnistej — pierścień pępkowu (annulus umbilicalis) JBM 1 18 Powięzie mięśni brzucha powięź przednia pokrywa m. skośny zewnętrzny powięź tylna stanowi powięź przednią m. skośnego wewnętrznego i oddziela oba mm. skośne blaszka powięziowa oddziela skośny wewnętrzny od poprzecznego powierzchnia tylna m. poprzecznego jest pokryta powięzią poprzeczną powięź powierzchowna brzucha ku górze łączy się z powięzią piersiową, przyśrodkowo z kresą białą, ku dołowi zaś jest ściśle zrośnięta z więzadłem pachwinowym w miejscu gdzie nad więzadłem pachwinowym przechodzi u mężczyzn powrózek nasienny , a więzadło obłe u kobiety — annulus inguinalis superficialis — powięź lejkowato otacza te twory i zstępuje z nimi ku dołowi u mężczyzn tworzy w worku mosznowym cienką powięź dźwigacza jądra (fascia cremasterica) powieź podskórna (fascia subcutanea) pokrywa tkankę podskórną tłuszczową od wewnątrz szczelinowata przestrzeń pomiedzy nią a powięzią powierzchowną nie zawiera tłuszczu; w niej przebiegają powierzchowne naczynia i nerwy więzadło procowate prącia (lig. fundiforme penis) JBM 1 19 powstaje z powięzi podskórnej powyżej spojenia lónowego oraz kresy białej dzieli się na dwa ramiona, które obustronnie obejmują prącie więzadło procowate łechtaczki (lig. fundiforma clitoridis) bardzo słabe ukształtowane tak jak to prącia więzadło wieszadłowe prącia lub łechtaczki (lig. suspensorium penis resp. clitoridis) leży głębiej od dwóch poprzednich rozpoczyna się na powierzchni przedniej spojenia i kończy na powierzchni tylnej ciała jamistego prącia lub łechtaczki otrzymuje ono włókna od ścięgna m. prostego brzucha i rozcięgna m. skośnego zewnętrznego powięź poprzeczna pokrywa powierzchnię tylną m. poprzecznego brzucha i jego przedniego rozcięgna znajduje się miedzy nimi a otrzewną od kresy łukowatej do miednicy powięź przylega bezpośrednio do m. prostego brzucha w okolicy pępka jest mocniejsza (fascia umbilicalis) ku gorze przedłuża się w warstwę tkanki podotrzewnowej przepony z tyłu przechodzi w powieź m. czworobocznego lędźwi (fascia lumbalis) i na m. lędźwiowy większy ku dołowi przyczepia się do grzbienia biodrowego, więzadła pachwinowego i łączy się z powięzią biodrową Powyżej więzadła pachwinowego powięź jest wzmocniona w dwóch miejscach pasmami ścięgnistymi pasmo przyśrodkowe — sierp pachwinowy (falx inguinalias) pasmo boczne — więzadło międzydołkowe (lig. interfoveolare) JBM 1 20 położone między dołami pachwinowymi — przyśrodkowym i bocznym JBM 1 21 Kanał pachwinowy (canalis inguinalis) Powyżej części przyśrodkowej więzadła pachwinowego ściana brzucha jest skośnie przebita przez kanał pachwinowy powstaje podczas zstępowania jądra które pociaga ze sobą jako osłonki wewnętrzną i zewnętrzną powięź ściany brzucha: poprzeczną i powierzchowną a między nimi m. dźwigacz jądra wszystkie te osłonki otaczjaą nasieniowód wraz z naczyniami oraz nerwami i wytwarzają powrózek nasienny (funiculus spermaticus) który wypełnia kanał pachwinowy ⚠ u kobiet przez kanał pachwinowy przechodzi więzadło obłe macicy Kanał pachwinowy kończy się z jednej strony otworem znajdującym się w rozcięgnie m. skośnego zewnętrznego brzucha — pierścieniem pachwinowym powierzchownym, z drugiej zaś — pierścieniem pachwinowym głębokim znajdującym się w powięzi poprzecznej pierścień pachwinowy powierzchowny (annulus inguinalis spf.) włókna rozcięgna m. skośnego zew. rozstępują się na dwie strony tworząc nad otworem odnogę przyśrodkową (crus mediale) włókna przechodzące u dołu w więzadło pachwinowe tworzą odnogę boczną (crus laterale) JBM 1 22 od przodu otwór ograniczają włókna biegnące miedzy obiema odnogami — włókna międzyodnogowe (fibrae intercrurales) czyli odnogę przednią od tyłu i od dołu ograniczają ten otwór włókna odchodzące z więzadła pachwinowego włókna te zdążają poza więzadłem pachwinowym w pochewce m. prostego ku kresie białej tworzą pasmo zwane więzadłem zagiętym (lig. reflexum) stanowi ono czwarty bok pierścienia — odnogę tylną pierścień pachwinowy jest wyczuwalny u osób chudych nawet widoczny przez skórę pierścień pachwinowy głęboki (annulus inguinalis prof.) leży w połowie dlugości wiezadła pachwinowego leży w powięzi poprzecznej brzucha JBM 1 23 w tym miejscu ta powięź wysyła przez kanał wypustkę — wyrostek pochwowy powięzi poprzecznej leży bocznie do naczyń nabrzusznych dolnych ściany kanału 1. ściana przednia — rozcięgno m. obliquus ext. abdominis, zwłaszcza włókna miedzyodnogowe pierścienia powierzchownego 2. ściana tylna — powięź poprzeczna brzucha wzmocniona więzadłem międzydołkowym i sierpem pachwinowym 3. ściana górna — dolne włókna m. obliquus int. i m. transversus abdominis 4. ściana dolna — więzadło pachwinowe i przylegające włókna odnogi bocznej pierścienia powierzchownego Zawartość kanału pachwinowego powrózek nasienny (funiculus spermaticus) zawiera nasieniowód (ductus deferens) wraz z naczyniami i nerwami processus vaginalis fasciae transversalis otacza jądro, nasieniowód oraz naczynia jądrowe i nosi nazwę powięzi nasiennej wewnętrznej (fascia spermatica interna) z zewnątrz otaczają ją włókna mm. skośnego wewntrznego i poprzecznego wytwarzając dźwigacz jądra (m. cremaster) przy pierścieniu pachwinowym powierzchownym zostają wypuklone włókna rozcięgna m. skośnego zewnętrznego brzucha i powięzi powierzchownej, z których powstaje powięź m. dźwigacza jądra (fascia cremasterica) ⚠ powrózek nasienny wytwarza się w obrębie kanału pachwinowego i wszystkie składniki osiąga dopiero przy pierścieniu pachwinowym powierzchownym powrózek nasienny zawiera: 1. t. jądrową JBM 1 24 2. t. m. dźwigacza jądra 3. t. nasieniowowdu 4. żyły i naczynia limfatyczne 5. gałąź płciową n. płciowo-udowego 6. splot współczulny jądrowy 7. pozostałość wyrostka pochwowego otrzewnej zwanej więzadłem pochwowym 8. nasieniowód ⚠ Więzadło obłę macicy (lig. teres uteri) rozpoczyna się na jej brzegu bocznym, przebiega przez kanał pachwinowy i kończy się na wzgórku łonowym i w wardze sromowej większej Kanał udowy (canalis femoralis) przestrzeń wypełniona luźną tkanką łączną ciągnącą się od pierściania udowego (głębokiego) do rozworu odpiszczelowego, zwanego dawniej pierścieniem udowym powierzchownym JBM 1 25 pierścieniem udowym (głębokim) nazywamy otwór będący odcinkiem przyśrodkowym lacuna vasorum ograniczony przyśrodkowo przez lig. lacunare a bocznie przez żyłą udową rozwód odpiszczelowy (hiatus saphenus) stanowi dawny pierścień udowy powierzchowny Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha 1. kresa biała 2. pępek 3. trójkąt lędźwiowy 4. ścięgnista przestrzeń lędźwiowa w ścianie tylnej 5. trójkąt mostkowo-żebrowy i lędźwiowo-żebrowy w przeponie JBM 1 26 6. kanał udowy 7. kanał pachwinowy Przepukliny pachwinowe 1. przepukliny pachwinowe przyśrodkowe lub proste a. są nabyte 2. przepukliny pachwinowe boczne lub skośne a. mogą być nabyte lub wrodzone JBM 1 27
