Departament Języka Polskiego
Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych
Komisja Europejska
VADEMECUM TŁUMACZA
Wskazówki redakcyjne dla tłumaczy
2019
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 1
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ I. GRAMATYKA I INTERPUNKCJA................................................................................................ 9
1.
Znaki interpunkcyjne ............................................................................................................................ 9
1.1.
2.
3.
Przecinek ......................................................................................................................................... 9
1.1.1.
Kiedy stawiamy przecinek .............................................................................................. 9
1.1.2.
Kiedy nie stawiamy przecinka .................................................................................... 11
1.1.3.
Przypadki wątpliwe i graniczne ................................................................................. 13
1.2.
Średnik........................................................................................................................................... 16
1.3.
Kropka ........................................................................................................................................... 16
1.4.
Dwukropek .................................................................................................................................. 17
1.5.
Wielokropek ................................................................................................................................ 18
1.6.
Ukośnik prawy ............................................................................................................................ 18
1.7.
Myślnik, półpauza i łącznik.................................................................................................... 19
1.8.
Cudzysłów .................................................................................................................................... 21
1.9.
Kursywa ........................................................................................................................................ 21
1.10.
Zbieg kilku znaków interpunkcyjnych .............................................................................. 22
Wielkie i małe litery ............................................................................................................................ 23
2.1.
Zasady ogólne ............................................................................................................................. 23
2.2.
Akty prawne UE ......................................................................................................................... 24
2.3.
Konstytucja .................................................................................................................................. 25
2.4.
Krajowe akty prawne ............................................................................................................... 25
2.5.
Wspólnoty, instytucje, organy, komitety, urzędy, władze ......................................... 26
2.6.
Plany, programy, pakty, działania, strategie ................................................................... 27
2.7.
Cele, instrumenty, fundusze .................................................................................................. 27
2.8.
Konferencje i fora ...................................................................................................................... 28
2.9.
Rok, dzień ..................................................................................................................................... 29
2.10.
Komunikaty, sprawozdania, białe i zielone księgi, dokumenty robocze ............. 29
2.11.
Obszary, przestrzenie, unie ................................................................................................... 30
2.12.
Nagrody ......................................................................................................................................... 30
2.13.
Przykłady użycia małych liter .............................................................................................. 30
Odmiana i transkrypcja obcych imion i nazwisk ..................................................................... 32
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 2
3.1.
Odmiana obcych imion i nazwisk........................................................................................ 32
3.2.
Transkrypcja i transliteracja nazwisk i nazw bułgarskich ........................................ 32
3.3.
Transkrypcja i translieracja nazwisk i nazw greckich ................................................ 34
4.
Odmiana nazw zakończonych na X ......................................................................................... 35
CZĘŚĆ II. TŁUMACZENIE AKTÓW PRAWNYCH ................................................................................ 36
1.
Struktura aktu prawnego ................................................................................................................. 36
1.1.
Rodzaje aktów prawnych ....................................................................................................... 36
1.2.
Najważniejsze części aktu prawnego................................................................................. 36
1.3.
Tytuł aktu prawnego ................................................................................................................ 37
1.4.
Strona tytułowa LegisWrite .................................................................................................. 39
1.5.
Preambuła .................................................................................................................................... 43
1.6.
Motywy .......................................................................................................................................... 45
1.7.
Artykuły ........................................................................................................................................ 45
1.8.
Przepisy końcowe ..................................................................................................................... 47
1.9.
Załączniki...................................................................................................................................... 49
2.
Interpunkcja w aktach prawnych .................................................................................................. 52
3.
Akty zmieniające .................................................................................................................................. 53
4.
3.1.
Wyrażenia w aktach zmieniających ................................................................................... 53
3.2.
Interpunkcja w aktach zmieniających ............................................................................... 55
3.3.
Tytuły aktów zmieniających ................................................................................................. 57
3.4.
Repeal vs. delete ........................................................................................................................ 58
3.5.
Amended proposal .................................................................................................................... 59
Sprostowania i odesłania do sprostowanych aktów.............................................................. 59
4.1.
Odesłania do sprostowanych aktów .................................................................................. 59
4.2.
Sprostowania niemające wpływu na polski tekst......................................................... 59
5.
Przekształcenie, ujednolicenie, konsolidacja ............................................................................ 60
6.
Odesłania w tekście ............................................................................................................................ 61
6.1.
Odesłanie a odniesienie .......................................................................................................... 61
6.2.
Odesłania wewnętrzne i zewnętrzne ................................................................................ 61
6.3.
Odesłania do Dziennika Urzędowego ................................................................................ 62
6.4.
Odesłania do Zbioru Orzeczeń ............................................................................................. 62
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 3
6.4.1.
ECLI ....................................................................................................................................... 62
6.4.2.
Publikacje inne niż publikacje Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej ........................................................................................................................................... 63
7.
6.5.
Odesłania do części aktów prawnych ................................................................................ 64
6.6.
Oznaczenia dokumentów ....................................................................................................... 65
Porządek wymieniania państw i języków .................................................................................. 66
8.1.
Porządek wymieniania państw ............................................................................................ 66
8.2.
Porządek wymieniania języków w tekście ...................................................................... 68
CZĘŚĆ III. SZCZEGÓLNE PROBLEMY TŁUMACZENIOWE ............................................................. 70
1.
2.
3.
4.
5.
Adresy i listy .......................................................................................................................................... 70
1.1.
Tłumaczenie adresów .............................................................................................................. 70
1.2.
Adres przedstawiciela RP....................................................................................................... 71
1.3.
Listy ................................................................................................................................................ 72
1.4.
Numery telefonów .................................................................................................................... 72
1.5.
Adresy elektroniczne ............................................................................................................... 73
Liczby, daty i symbole ........................................................................................................................ 73
2.1.
Pisownia liczb ............................................................................................................................. 73
2.2.
Pisownia dat ................................................................................................................................ 74
2.3.
Zapis walut ................................................................................................................................... 75
2.4.
Jednostki miary, symbol % i znak minus ......................................................................... 76
Skróty i skrótowce ............................................................................................................................... 77
3.1.
Skrótowce angielskie czy polskie? ...................................................................................... 78
3.2.
Użycie i gramatyka .................................................................................................................... 78
Cytaty i bibliografia ............................................................................................................................. 79
4.1.
Interpunkcja w cytatach ......................................................................................................... 79
4.2.
Ingerencja w tekst tytułu lub cytatu .................................................................................. 79
4.3.
Tytuły i cytaty z dokumentów nieprzetłumaczonych na język polski .................. 80
4.4.
Opisy bibliograficzne ............................................................................................................... 81
Nazwy geograficzne ............................................................................................................................ 82
5.1.
Nazwy państw: pełne i skrócone ......................................................................................... 82
5.2.
Nazwy geograficzne i ich spolszczanie.............................................................................. 83
5.3.
Nazwy geograficzne pojawiające się w tekście źródłowym w języku innym niż
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 4
miejscowy ................................................................................................................................................... 85
6.
5.4.
Nazwy kategorii jednostek administracyjnych.............................................................. 85
5.5.
Nazwy własne jednostek administracyjnych ................................................................. 85
5.6.
Klasyfikacja NUTS a nazwy własne jednostek administracyjnych......................... 85
Lokalizacja linków ............................................................................................................................... 87
CZĘŚĆ IV. ZAGADNIENIA LEKSYKALNO-PRAWNE ......................................................................... 88
1.
Spójność formalna i materialna...................................................................................................... 88
2.
Definicje w aktach prawnych .......................................................................................................... 89
3.
Tłumaczenie czasownika shall ....................................................................................................... 89
4.
Dzień, chwila, moment....................................................................................................................... 91
5.
„Zwany dalej” ......................................................................................................................................... 92
6.
Na mocy / w drodze / zgodnie z .................................................................................................... 92
7.
Przepisy vs. postanowienia.............................................................................................................. 94
8.
Umowa o coś czy o czymś ................................................................................................................. 95
CZĘŚĆ V. OGÓLNE PORADY GRAMATYCZNE I STYLISTYCZNE .................................................. 96
1.
Czego nie należy tłumaczyć? ........................................................................................................... 96
2.
Kolejność podawania znanych i nowych informacji .............................................................. 96
3.
Sformułowania idiomatyczne i przenośne ................................................................................ 97
4.
Wyrażenia w języku obcym w polskim tekście ........................................................................ 98
5.
Strona bierna ......................................................................................................................................... 98
6.
Liczba pojedyncza i mnoga .............................................................................................................. 98
7.
Zgodność przypadku w związkach rządu.................................................................................100
8.
Nominalizacja ......................................................................................................................................101
9.
Logika spójników ...............................................................................................................................101
9.1.
Różnica między lub i albo .....................................................................................................101
9.2.
Lub i ani w wyrażeniach z przeczeniem .........................................................................102
10. Przyimek for a wyrażanie celu .....................................................................................................102
11. Następstwo czasów ...........................................................................................................................102
12. Wykonawca czynności .....................................................................................................................103
13. Podmiot złożony a forma orzeczenia .........................................................................................104
14. Posiedzenia Rady Europejskiej ....................................................................................................105
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 5
15. Dwa lub więcej ....................................................................................................................................106
16. Żeńskie formy nazw funkcji i urzędów .....................................................................................106
17. Miejsce zaimka który ........................................................................................................................106
18. Miejsce spójników bowiem, natomiast i zaś ...........................................................................106
19. Spójnik zatem ......................................................................................................................................107
20. Zaimek swój .........................................................................................................................................107
21. Czasowniki typu dostarczać/dotknąć........................................................................................108
22. Na rzecz, w zakresie, w celu, w ramach, w kontekście ........................................................108
23. W dziedzinie ........................................................................................................................................109
24. Inne problematyczne słowa i wyrażenia ..................................................................................110
24.1.
contribute ...................................................................................................................................110
24.2.
enter into force, applY, take effect ....................................................................................111
24.3.
effort .............................................................................................................................................112
24.4.
ensure that .................................................................................................................................112
24.5.
established in vs. nationality...............................................................................................112
24.6.
export, import ...........................................................................................................................113
24.7.
however.......................................................................................................................................113
24.8.
if appropriate ............................................................................................................................113
24.9.
it is appropriate ........................................................................................................................113
24.10.
legislative, legislation ........................................................................................................114
24.11.
may not ...................................................................................................................................114
24.12.
objectives ...............................................................................................................................115
24.13.
promote ..................................................................................................................................115
24.14.
provide for .............................................................................................................................115
24.15.
relevant ...................................................................................................................................116
24.16.
see .............................................................................................................................................117
24.17.
specific ....................................................................................................................................117
24.18.
strengthen .............................................................................................................................118
24.19.
transpose vs. implement ..................................................................................................119
24.20.
unless.......................................................................................................................................120
24.21.
without prejudice ...............................................................................................................120
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 6
ZAŁĄCZNIK. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK PODZIAŁU I NAZWY WŁASNE
NIEKTÓRYCH JEDNOSTEK NUTS .........................................................................................................122
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 7
WSTĘP
Celem niniejszego opracowania jest zebranie w formie przewodnika istotnych zasad,
wskazówek i zaleceń dla tłumaczy przygotowujących tłumaczenia na język polski
w Komisji Europejskiej, przede wszystkim aktów prawnych i innych dokumentów
publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Vademecum stanowi dorobek kilkunastu lat pracy tłumaczeniowej, wewnętrznych
ustaleń oraz konsultacji z ekspertami w zakresie poprawnej polszczyzny, prawa
krajowego i unijnego. Zostało przygotowane na podstawie wielu powszechnie
dostępnych źródeł, w tym materiałów sporządzonych przez inne komórki w obrębie
Komisji (m.in. przez Urząd Publikacji i Służbę Prawną); zawiera również wybrane
materiały uzyskane podczas szkoleń przeprowadzonych przez Radę Języka Polskiego
oraz przyjęte wewnętrznie ustalenia.
Adresatami Vademecum są przede wszystkim tłumacze etatowi Komisji Europejskiej
i tłumacze zewnętrzni. Vademecum może być także przydatnym źródłem informacji dla
osób przygotowujących w języku polskim opracowania, dokumenty i inne teksty
dotyczące prawa unijnego, jak też osób mających wpływ na ostateczny kształt
dokumentu unijnego.
Vademecum podzielone zostało na pięć części. Część pierwsza dotyczy poprawności
językowej, przy czym skupiliśmy się na tych aspektach gramatyki i interpunkcji, które
sprawiają tłumaczom najwięcej trudności. Część druga zawiera najważniejsze
informacje na temat tłumaczenia aktów prawnych, w tym aktów zmieniających
i sprostowań. W części trzeciej zawarliśmy wskazówki dotyczące konkretnych
problemów tłumaczeniowych, specyficznych dla tekstów Komisji, takich jak tłumaczenia
nazw geograficznych, skrótów i cytatów. Część czwartą i piątą poświęciliśmy natomiast
zagadnieniom leksykalno-prawnym, podając propozycje tłumaczenia konkretnych
problematycznych słów i wyrażeń.
Zespół redakcyjny życzy wszystkim czytelnikom miłej i pożytecznej lektury.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 8
CZĘŚĆ I. GRAMATYKA I INTERPUNKCJA
1. ZNAKI INTERPUNKCYJNE
Podane poniżej wybrane ogólne zasady interpunkcji zostały opracowane w oparciu
o Wielki słownik ortograficzny PWN 2003 i Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny.
1.1.
PRZECINEK
Poniżej podajemy tylko wybrane zasady dotyczące stawiania przecinka. Dotyczą one
zagadnień, które przy tłumaczeniu tekstów sprawiają najczęstsze problemy. Ogólne
reguły można znaleźć w słownikach interpunkcji oraz w Międzyinstytucjonalnym
Przewodniku Redakcyjnym.
1.1.1. Kiedy stawiamy przecinek
a) Przed wtrąceniami i dopowiedzeniami, często wprowadzanymi przez połączenia
spójników z przysłówkami i zaimkami, np.:
i to / albo raczej / lub raczej / czy raczej / albo lepiej / ani też / ani nawet / czy może
b) Po wyrażeniach będących równoważnikami zdań, np.:
co więcej / co gorsza / co ważne / ściślej / innymi słowy
Innymi słowy, Rada Europejska określa kształt, jaki pragnie nadać Unii Europejskiej.
Co więcej, przedsiębiorstwo zwolniono z podatku dochodowego.
c) Przed spójnikami wprowadzającymi zdania składowe, także tymi rozbudowanymi
(tzw. spójnikami zespolonymi), np.:
chyba że / chyba żeby / jako że / mimo że / tym bardziej że / właśnie gdy / właśnie
jak / właśnie kiedy / podczas gdy / pod warunkiem że / w zależności od którego /
w przypadku gdy / wówczas gdy / wyłącznie jeśli / tak aby / w konsekwencji czego /
zwłaszcza gdy / zwłaszcza że
Przecinek stawiamy przed pierwszym elementem takiego spójnika, a nie między jego
elementami:
Warunki umowy obowiązują do 31 grudnia, chyba że strony postanowią inaczej.
W przypadku gdy osoba ubiegająca się o azyl posiada ważną wizę, zastosowanie mają
przepisy, na podstawie których wydano taką wizę.
Złożenia zawierające że, gdy, jak i aby można niekiedy rozdzielić, ale tylko wtedy, gdy
akcent znaczeniowy w zdaniu pada na element stojący przed spójnikiem:
Jest to możliwe, pod warunkiem że wszystkie strony wyrażą na to zgodę.
Jest to możliwe jedynie pod warunkiem, że wszystkie strony wyrażą na to zgodę.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 9
Dokument sformułowano jasno, tak aby żadna ze stron nie miała wątpliwości.
Dokument sformułowano tak, aby żadna ze stron nie miała wątpliwości.
Najczęściej spotykane spójniki zespolone tego typu to:
dlatego że / dopiero gdy / podobnie jak / potem gdy / tak aby / tak by / tak iż / tak
jak / tak jakby / tak że / tak żeby / taki jak / taki sam jak / tam gdzie / tam skąd / ten
sam co / teraz gdy / to co / tym bardziej iż / tym bardziej że / w miarę jak / wtedy gdy
/ z chwilą gdy
Uwaga!
Konstrukcja „tylko jeśli” jest niepoprawna (kalka z ang. only if). Prawidłowe
formy to: „tylko wtedy, gdy”, „wyłącznie wówczas, gdy” itp.
d) Zdania wtrącone nie tylko poprzedzamy, ale też zamykamy przecinkiem:
Państwo członkowskie, które wydało zezwolenie, jest odpowiedzialne za rozpatrzenie
wniosku.
Czasy, kiedy decyzje podejmowano jednogłośnie, dawno minęły.
Informację o tym, że produkt działa niewłaściwie, należy przekazać przed upływem
gwarancji.
e) Przed wyrażeniami wprowadzającymi wyjaśnienia i wyliczenia:
czyli / to jest / to znaczy
f) Przed wyrażeniami uwypuklającymi treści zawarte w członie poprzednim:
na przykład / chyba / przynajmniej / zwłaszcza / prawdopodobnie / ewentualnie /
nawet / raczej
Uwaga!
Jeśli wyrażeń tych nie da się opuścić bez szkody dla zdania (tzn. nie pełnią one
funkcji dopowiedzenia), przecinka nie stawiamy.
Zgłoszenia przesłane na przykład pocztą elektroniczną muszą być wzięte pod uwagę.
g) Przed wyrazami i wyrażeniami oznaczającymi stosunek osoby mówiącej do treści
wypowiedzi:
bez wątpienia / bynajmniej / doprawdy / istotnie / na odwrót / naturalnie / niestety /
niewątpliwie / niezawodnie / oczywiście / odwrotnie / owszem / przeciwnie /
rzeczywiście / rzecz jasna / zapewne
h) Przed wyrazami poza zdaniem:
słowem / ściśle / ściślej / ściśle mówiąc / innymi słowy / krótko / inaczej
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 10
i) Przecinkiem oddzielamy wszystkie, nawet najkrótsze zdania składowe wprowadzane
przez imiesłowy zakończone na -ąc, -łszy lub -wszy. Jeśli jest to zdanie wtrącone,
obejmujemy je przecinkami z obu stron:
Czyniąc tak, nadawcy zakłócali konkurencję na rynku mediów.
Instytucja kredytowa, przeprowadziwszy wystarczającą weryfikację prawną, utrzymała
dostęp do funduszu gwarantowania depozytów.
Wyjątkiem są przypadki, w których omawiany typ równoważnika stoi bezpośrednio po
zaimku lub spójniku. Wówczas pozostawiamy tylko przecinek przed tym zaimkiem lub
spójnikiem:
Znam ucznia, który nie zastanawiając się długo, podałby sposób rozwiązania tego zadania.
Mówiłem o osobie, która trenując codziennie, osiągnęła doskonałe rezultaty.
j) Typowe dla tekstów prawnych wyrażenie z zastrzeżeniem ma charakter wtrącenia
i zawsze oddzielamy je przecinkami.
Każdemu, z zastrzeżeniem art. 5, przysługuje prawo dostępu do informacji.
Wykonanie umów poręczenia podlega oprocentowaniu, z zastrzeżeniem ust. 3.
Uwaga!
W polskich tekstach prawnych wyrażenie to rzadko stawia się na początku
zdania, nawet jeśli oryginał angielski ma taką konstrukcję.
1.1.2. Kiedy nie stawiamy przecinka
a) Przecinkiem nie
częstotliwości itp.:
oddzielamy
pojedynczych
okoliczników
miejsca,
czasu,
W dniu 9 września 2002 r. Komisja podjęła decyzję o zamknięciu postępowania.
W ramach tego programu Kanada współpracuje z członkami Wspólnoty Europejskiej […].
Co pięć lat obywatele wybierają swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego.
W dniach 15–16 października 1999 w Tampere odbyło się specjalne posiedzenie Rady
Europejskiej.
Jeśli jednak dwa okoliczniki tego samego typu (miejsca, czasu itp.) stoją w zdaniu obok
siebie, oddzielamy je przecinkiem wówczas, gdy drugi z nich jest dokładniejszym
określeniem pierwszego (zawęża jego zakres):
W 2004 r., bezpośrednio przed przystąpieniem do UE, intensywność pomocy znacznie się
zmniejszyła (ale: Bezpośrednio przed przystąpieniem do UE w 2004 r. intensywność
pomocy znacznie się zmniejszyła).
Szczyt odbył się na południu Finlandii, w Tampere (ale: Szczyt odbył się w Tampere na
południu Finlandii).
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 11
b) Nie stawiamy przecinka po rozpoczynających zdanie wyrażeniach odnoszących się do
wcześniejszych wypowiedzi, takich jak:
niezależnie od tego / stąd / w takim przypadku / mimo to / dzięki temu / w tym celu
/ w ten sposób / z tego powodu / na tej podstawie / pod tym względem / na
podstawie powyższych faktów / w tym kontekście / w tej sytuacji / wobec
powyższych okoliczności / w związku z tym / w związku z powyższym / w świetle
powyższych ustaleń
W związku z tym powyższe ustalenia ogranicza się do produktów pochodzących z państw
EFTA.
W takim przypadku Komisja przeprowadza niezależną analizę.
Stąd Komisja jest zdania, że […].
c) Nie stawiamy przecinka po wyrazach i wyrażeniach wprowadzających typu:
niemniej jednak / w efekcie / w rezultacie / a zatem / w praktyce / z reguły /
w zasadzie / zasadniczo / przede wszystkim / dodatkowo / podobnie / tym samym /
z drugiej strony / w szczególności / ponadto / wreszcie / jednocześnie /
prawdopodobnie / w pewnym stopniu / toteż
Ponadto tendencje wzrostowe pojawiają się początkowo raczej na obszarach miejskich.
W rezultacie spółka BE uzyskała bardzo silną pozycję.
Niemniej jednak Komisja uznała […].
W praktyce każdy musi zarejestrować swój pojazd w państwie członkowskim, w którym
[…].
W szczególności instytucja ta nie ma uprawnień do poświadczania wydatków.
Jeśli jednak wyrażenia te występują w środku zdania i wprowadzają zdanie podrzędne
albo wtrącenie, oddzielamy je przecinkami (lub myślnikami):
Spółka BE uzyskała bardzo silną pozycję, w rezultacie mogła stosować ceny dumpingowe.
Rozwiązanie to ma wiele wad, przede wszystkim jest bardzo kosztowne.
Po ogółem i w sumie na początku zdania zasadniczo nie stawia się przecinka. Można to
zrobić tylko w przypadku, gdy wyrażenia te oznaczają tyle co „podsumowując” i odnoszą
się do wcześniej wyliczanych elementów:
Ogółem sytuacja przedsiębiorstwa jest korzystna.
Ogółem wydatki za rok 2004 wynoszą… (lub: Ogółem, wydatki za rok 2004 wynoszą…).
d) Zasadniczo nie stawiamy przecinka po zdaniach składowych rozpoczynających się od
następujących wyrażeń:
zgodnie z / bez względu na / niezależnie od / w świetle / stosownie do /
w odniesieniu do / w związku z / w odróżnieniu od / w nawiązaniu do / w oparciu
o / na podstawie / na mocy / w następstwie / w wyniku / w przypadku / ze
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 12
względu na / na zasadzie odstępstwa od
Zgodnie z art. 3 ust. 2 Traktatu WE Komisja przedstawiła wniosek dotyczący decyzji Rady.
W wyniku ustaleń dokonanych w Nicei UE i Kanada rozpoczęły regularne konsultacje.
Na zasadzie odstępstwa od art. 8 ust. 4 ilości wprowadzane do swobodnego obrotu (…).
Na mocy dyrektywy 92/53/EWG państwo członkowskie nie może odmówić (…).
Jeśli jednak wyrażenia te same stanowią wtrącenie lub dopowiedzenie, oddzielamy je
przecinkami (lub myślnikami/półpauzami) (zob. też rozdział 1.8 „Myślnik, półpauza
i łącznik” w części I):
Program jest realizowany, zgodnie z warunkami umowy, we współpracy z partnerami
społecznymi (wtrącenie).
Program jest realizowany – zgodnie z warunkami umowy – we współpracy z partnerami
społecznymi (wtrącenie).
Program jest realizowany we współpracy z partnerami społecznymi, zgodnie z warunkami
umowy (dopowiedzenie) (ale: Program jest realizowany zgodnie z warunkami umowy).
e) Nie stawiamy przecinka ani przed wyrażeniami rozpoczynającymi się od w celu, ani
po nich:
W celu wdrożenia niniejszej dyrektywy państwa członkowskie przyjmują odpowiednie
przepisy […].
f) Nie poprzedzamy przecinkiem skrótów itp., itd., ponieważ zaczynają się od spójnika
„i”:
Droga musi być możliwie jak najczystsza i sucha (tzn. bez żwiru, liści, śniegu itd.).
g) Nie rozdzielamy przecinkiem dwóch spójników, spójnika i zaimka względnego,
zaimka względnego i spójnika, np.:
a że / a choć / a gdy / a jeśli / a kiedy / a mianowicie / a ponieważ / a więc / i choć
/ który jeśli / że aby / że gdy / że jeśli
Jeśli jednak chcemy podkreślić zdanie wtrącone, wydzielamy je dwoma przecinkami lub
myślnikami/półpauzami (zob. też rozdział 1.8 „Myślnik, półpauza i łącznik” w części I):
Powiedział, że – jeśli nic mu nie przeszkodzi – przyjedzie jutro rano.
Przyjechałem przed chwilą i, choć jestem zmęczony, mam ochotę natychmiast wybrać się na
zwiedzanie miasta.
1.1.3. Przypadki wątpliwe i graniczne
a) Jednym z trudniejszych przypadków są wyrażenia przydawkowe po rzeczowniku,
wprowadzane przez imiesłowy typu -ący, -any, -ony, -ty. Ogólna zasada jest taka, że
przecinkiem oddzielamy wyrażenia stanowiące dopowiedzenie − dodatkową informację
na temat już określonego rzeczownika. Nie stawiamy przecinka, jeśli wyrażenie określa
rzeczownik wcześniej nieokreślony (zawęża jego zakres). Różnicę widać na takim
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 13
przykładzie:
Dotyczy to wszystkich państw EFTA, będących stronami umowy.
Dotyczy to wszystkich państw EFTA będących stronami umowy.
W pierwszym zdaniu mowa o wszystkich państwach EFTA, a zarazem wszystkie te
państwa są stronami umowy. W drugim zdaniu mowa o tych spośród państw EFTA,
które są stronami umowy.
Inne przykłady:
Takim państwem jest również Turcja, kandydująca do UE.
Unia prowadzi politykę równych szans, opartą na poszanowaniu praw jednostki (ale: Unia
prowadzi politykę opartą na poszanowaniu praw jednostki).
b) Nie stawiamy przecinka przed członem porównawczym wprowadzonym przez
poniższe wyrazy, chyba że mają wyraźnie charakter dopowiedzenia:
jak / jakby / jako / niż / niby / niby to / niczym / ni to / niż / podobnie
Przykłady:
Zrobisz to lepiej niż ja.
Jest głuchy jak pień.
Jest wyższy niż Piotr.
Przecinek stawia się natomiast, gdy człon taki stanowi zdanie podrzędne w zdaniu
złożonym:
Jest wyższy, niż myślałem.
W porównaniach paralelnych, których charakterystyczna cechą jest to, że w ich
strukturze zawarta jest paralela zachodząca pomiędzy częściami zdania, przecinek
stawiamy:
tak, jak / taki, jaki / tyle, co / ten, co / zarówno, jak i / równie, jak
Przykład:
Mam tyle samo pracy, co w zeszłym tygodniu.
Należy odróżnić porównania paralelne, wymienione powyżej, od bardzo podobnych
konstrukcji, które jednak nie mają wyraźnego charakteru paralelnego i w przypadku
których nie stawiamy przecinka: tak samo (...) jak / ten sam (...) co / taki (...) jak:
Jednostki te wchodzą w skład tej samej grupy przedsiębiorstw co operatorzy statków
powietrznych.
c) Wyrazem dosyć kłopotliwym pod względem interpunkcji jest jak.
Nie stawiamy przecinka, jeśli wyrażenie wprowadzone tym wyrazem nie jest formą
zdaniową, czyli – w uproszczeniu – nie zawiera czasownika:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 14
Jak do tej pory nie zaobserwowano żadnych nieprawidłowości.
W takich przypadkach państwo powinno zachowywać się jak inwestor prywatny.
Wyrażenie takie może mieć jednak charakter wtrącenia i wtedy przecinki są niezbędne:
Państwa o niskiej gęstości zaludnienia, jak Finlandia czy Szwecja, korzystają ze specjalnych
funduszy pomocowych.
Jeśli jak wprowadza zdanie składowe, zawsze oddzielamy je przecinkiem (przecinkami):
Jak widać, nie udało się dotychczas osiągnąć większości celów strategii lizbońskiej.
Wyrażenia taki jak nie oddziela się przecinkiem, chyba że wprowadzamy wyliczenie –
wtedy stawiamy przecinek przed taki:
Instytucje takie jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny pełnią przede wszystkim funkcję
konsultacyjną (ale: Są też instytucje pełniące funkcję konsultacyjną, takie jak Komitet
Regionów czy Komitet Ekonomiczno-Społeczny).
Jeżeli elementów wyliczanych w ten sposób jest więcej niż dwa, powinniśmy poprzedzić
je dwukropkiem i postawić przecinek przed jak:
Tłumaczymy takie akty prawne, jak: decyzje, dyrektywy, rozporządzenia
W wyrażeniach typu tak, jak /zarówno, jak i przecinek stawiamy zawsze przed jak:
Wnioski można przesyłać zarówno w formie drukowanej, jak i elektronicznej.
Dotacje na ten cel udzielane są tak przez Komisję, jak władze centralne i regionalne.
d) Wyrażeń według / zdaniem / w opinii / zgodnie z zasadniczo nie należy oddzielać
przecinkiem, ale można to zrobić, żeby podkreślić wtrącony (zewnętrzny) charakter
tych wyrażeń.
Zdaniem Komisji tego rodzaju wsparcie nie było w pełni uzasadnione (rzadziej: Zdaniem
Komisji, tego rodzaju wsparcie nie było w pełni uzasadnione).
e) Przy wyrażeniach typu po pierwsze / po drugie są trzy możliwości: bez żadnego znaku
interpunkcyjnego, z przecinkiem lub z dwukropkiem. Najlepiej kierować się wyczuciem.
Nie oddzielamy, jeśli wyrażenie jest bardziej wskazaniem hierarchii ważności niż
zapowiedzią wyliczenia i znaczy tyle co „przede wszystkim”:
Po pierwsze nie należy traktować Trybunału Sprawiedliwości jako instytucji zastępującej
sądy krajowe.
Z kolei dwukropek jest dobrym rozwiązaniem, kiedy elementy wyliczane są długie
i same w sobie zawierają przecinki. W pozostałych przypadkach najlepiej postawić
przecinek.
f) Wyrażenie na przykład ma najczęściej charakter wtrącenia i, jeśli stoi w środku
zdania, oddzielamy je z obu stron przecinkami; nie stawiamy jednak przecinka po
wyrazie przykład:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 15
Produkty przeznaczone dla dzieci, na przykład zakreślacze, nie są zazwyczaj toksyczne.
Jeśli nie jest to wtrącenie, przecinków nie stawiamy wcale:
Produkty sprowadzane na przykład z Chin podlegają odrębnej procedurze celnej.
*Produkty sprowadzane, na przykład z Chin, podlegają odrębnej procedurze celnej.
Oba zdania są gramatycznie poprawne, ale tylko pierwsze zdanie jest logiczne.
1.2.
ŚREDNIK
Średnik wydziela części wypowiedzi mocniej niż przecinek, ale słabiej niż kropka.
Średnik oddziela wyłącznie człony równorzędne pod względem logiczno-składnikowym
(podczas gdy przecinek może oddzielać również człony nierównorzędne).
Używamy go też niekiedy w zdaniach zawierających rozbudowane wyliczenia, w których
użyto też wielokrotnie przecinków, np.:
Członkostwo w międzynarodowej komisji zostało przyznane, jak następuje: Francja, 4;
Niemcy, 5; Włochy, 3; Zjednoczone Królestwo, 1; Stany Zjednoczone, 7.
1.3.
KROPKA
Kropką zamykamy wypowiedzenie, tzn. zdanie lub jego równoważnik.
Kropka po cyfrach arabskich oznacza, że mamy do czynienia z liczebnikiem
porządkowym, np.:
w 2. (drugiej) osobie
5. (Piąty) Pułk Strzelców
12. (Dwunasty) Konkurs Młodych Talentów
Jeśli z kontekstu jednoznacznie wynika, że został użyty liczebnik porządkowy, kropkę
można pominąć. Zasada ta dotyczy w szczególności tych liczebników, które odnoszą się
do numeracji już istniejącej:
strona 10
art. 5 ust. 3
pkt 10 porządku obrad
towar opisany w kolumnie 1 tabeli
Nie stawiamy kropki po cyfrze oznaczającej datę, jeśli miesiąc zapisano słownie:
5 maja
16 kwietnia
Nie stawiamy też kropki przy zapisywaniu godzin, jeśli zostało użyte słowo „godzina”:
w godz. 15–17
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 16
Nie stawiamy kropki po tytułach i śródtytułach:
Koszty i korzyści wdrażania EMAS
Celem tego dokumentu jest dostarczenie
zainteresowanym uczestnictwem w EMAS […].
jasnych,
prostych
rad
organizacjom
Uwaga!
Na końcu przypisu zawsze stawiamy kropkę, chyba że przypis kończy się linkiem –
wówczas kropki nie stawiamy. Natomiast jeżeli link kończy zdanie w tekście
głównym, na końcu takiego zdania jak zwykle stawiamy kropkę.
1.4.
DWUKROPEK
Główną funkcją dwukropka jest wprowadzenie wyodrębnionej partii tekstu. Może to być
wyliczenie, cytat, uzasadnienie, wyjaśnienie itp. Używamy go, przytaczając czyjeś lub
własne słowa:
Przewodniczący Komisji Jean-Claude Juncker oświadczył: „Wraz z 60. rocznicą podpisania
traktatów rzymskich nadszedł czas, aby zjednoczona Europa złożona z 27 państw nakreśliła
wizję swojej przyszłości”.
Przytoczone słowa rozpoczynamy wielką literą zawsze, gdy cytat składa się z dwu lub
więcej zdań; cytaty krótsze można rozpoczynać małą literą. Tekst cytowany po
dwukropku należy wyodrębnić myślnikami, cudzysłowem albo kursywą.
Dwukropkiem można także poprzedzić zdanie będące uzasadnieniem poprzedniej myśli:
Takie praktyki stanowią zakłócenie konkurencji: przynoszą one korzyść wybranej grupie
podmiotów.
Dwukropka nie używa się po nagłówkach, przed wykresami ani tabelami. W przypadku
gdy w tekście oryginału pojawia się dwukropek po nagłówku, zalecane jest jego
usunięcie i rozpoczęcie pierwszego zdania w danym punkcie od wielkiej litery.
W wyjątkowych przypadkach, gdy wypowiedź następująca po dwukropku rzeczywiście
stanowi kontynuację wypowiedzi rozpoczętej w nagłówku, można dwukropek
pozostawić i kontynuować zdanie z małej litery.
Dwukropek powinniśmy postawić, jeżeli w zdaniu występuje podmiot szeregowy,
a orzeczenie ma formę liczby mnogiej, i gdy następujące wyliczenie jest kompletne:
Do odmiennych części mowy należą: czasownik, rzeczownik, przymiotnik, zaimek
i liczebnik.
Dwukropek nie jest potrzebny, gdy orzeczenie występuje w liczbie pojedynczej (takie
zdanie ma charakter wyliczenia przykładowego):
Do odmiennych części mowy należy czasownik, rzeczownik i przymiotnik.
W przypadku zdania wprowadzającego wyliczenie po dwukropku postępujemy zgodnie
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 17
z poniższą zasadą:

wyliczenia, na które składają się zdania z orzeczeniem, zaczynamy od wielkiej
litery a na końcu każdego wyliczenia stawiamy kropkę:
Zdanie wprowadzające:
1. Zdanie z orzeczeniem. [kropka]
2. Zdanie z orzeczeniem. [kropka]
3. Zdanie z orzeczeniem. [kropka]

wyliczenia, na które składają się równoważniki zdań, zaczynamy od małej litery,
a na końcu każdego wyliczenia stawiamy średnik, przecinek albo nic:
Zdanie wprowadzające:
1. równoważnik zdania [średnik, przecinek lub nic]
2. równoważnik zdania [średnik, przecinek lub nic]
3. równoważnik zdania [na końcu całego wyliczenia kropka]
Dopuszczalne jest także użycie wielkich liter. Takie rozwiązanie wymaga zakończenia
każdego elementu wyliczenia kropką.
Na końcu ostatniego punktu w wyliczeniach stawiamy kropkę.
1.5.
WIELOKROPEK
Za pomocą wielokropka umieszczonego w nawiasie kwadratowym lub okrągłym
oznaczamy opuszczenie fragmentu cytowanego tekstu. Poprzedza się go zwykłą spacją:
Rada zamierzała podjąć liczne środki […]; ostatecznie jednak z nich zrezygnowała.
Nawiasy te stosuje się również po to, aby uniknąć pomyłki z wielokropkiem
zastosowanym przez samego autora, np.:
(…) On sam wydawał się bardzo przyjemny (…), inteligentny, kulturalny…, ale jego
wielkość?
Jeśli wielokropek występuje na początku tekstu, używa się po nim spacji.
Należy unikać stosowania wielokropka w celu wyrażenia kontynuacji, w takiej sytuacji
lepiej jest użyć itd.:
Żywice naftowe, żywice kumaronowo-indenowe, politerpeny, polisiarczki, polisulfony itd.
(nie: *Żywice naftowe, żywice kumaronowo-indenowe, politerpeny, polisiarczki,
polisulfony…).
1.6.
UKOŚNIK PRAWY
Prawego ukośnika używamy w celu pokazania alternatywy (rok/lata budowy),
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 18
zastąpienia słowa „na” w wyrażeniach typu km/godz. oraz zapisania ułamków (19/100),
adresów (ul. Reja 5/10) i sygnatur (dokument Rady 10267/07). Nie stosuje się go
natomiast w poniższych przypadkach:
Zalesie k. Warszawy (nie: *Zalesie k/Warszawy)
wg (nie: *w/g)
W polskiej typografii nie ma jednoznacznie ustalonych reguł dotyczących używania lub
nieużywania spacji przed ukośnikiem i po nim. W Urzędzie Publikacji przyjęto
następujące zasady:

jeśli ukośnik stawiamy między pojedynczymi wyrazami (lub cyframi), spacji nie
stosujemy:
2010/2011
żłobki/przedszkola/szkoły
rozporządzenie/dyrektywa
rozporządzenie wykonawcze/delegowane

jeśli jeden z elementów alternatywy składa się z co najmniej dwóch wyrazów,
z dwóch stron ukośnika stawiamy spacje:
szkoły podstawowe / licea
Nowy Sącz / Nowy Targ
rozporządzenie wykonawcze / dyrektywa
rozporządzenie wykonawcze / rozporządzenie delegowane
rozporządzenie wykonawcze / decyzja administracyjna
1.7.
MYŚLNIK, PÓŁPAUZA I ŁĄCZNIK
W tradycyjnej typografii używa się trzech długości „kresek”:
— myślnik (pauza),
– półpauza (pauza średnia) (skrót klawiaturowy: Alt 0150),
- łącznik (dywiz).
Myślnik

Pozwala uniknąć powtórzeń, zastępując człon pominięty:
W 1995 r. przeznaczono na ten cel 250 mln EUR, a w 1999 r. — 210 mln EUR.

Zastępuje domyślny czasownik „być” przed zaimkiem „to” wprowadzającym
orzecznik:
Rejestr wydanych świadectw i potwierdzeń — to ważne źródło danych.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 19

Służy do mocniejszego wydzielenia części zdania lub klarowniejszego zapisu,
zwłaszcza jeśli występuje zbyt duże nagromadzenie przecinków:
Jest to właściwe podejście, gdy — tak jak w omawianym przypadku — znaczenie
przedsiębiorstw dopuszczających się naruszenia jest bardzo zróżnicowane.
Uwaga!
W praktyce coraz częściej znak myślnika (—) zastępowany jest półpauzą (−):
1995 r. przeznaczono na ten cel 250 mln EUR, a w 1999 r. − 210 mln EUR.
Rejestr wydanych świadectw i potwierdzeń – to ważne źródło danych.
Jest to właściwe podejście, gdy – tak jak w omawianym przypadku – znaczenie
przedsiębiorstw dopuszczających się naruszenia jest bardzo zróżnicowane.
Półpauza
Używamy jej do wyrażenia relacji „od … do …”.

między cyframi (lub jednostkami redakcyjnymi, takimi jak litery i podpunkty)
używamy półpauzy bez spacji:
program na lata 2007–2013 (nie: *program na lata 2007 do 2013)
w dniach 11–15 lipca 2007 r. (nie: *od 11–15 lipca)
lit. a)–e)
ppkt (i)–(vi)

w ten sam sposób wyrażamy relację „od … do …” dotyczącą przestrzeni:
pociąg relacji Warszawa–Kraków
etap Jarosław–Przeworsk

jeśli półpauza oznaczająca relację „od … do …” łączy elementy niejednorodne lub
wieloskładnikowe, przed nią i po niej stawiamy spacje:
15 października – 16 grudnia
3 lutego 2010 r. – 5 maja 2011 r.
pociąg relacji Kraków – Nowy Sącz
Łącznik
Łącznik łączy się ze znakiem literowym bezpośrednio (bez spacji). Zasadniczo jest znakiem
międzywyrazowym:
czarno-biały
Pawlikowska-Jasnorzewska
10-dniowy
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 20
kod pocztowy 00-930
trzecio- i drugorzędny
1.8.
CUDZYSŁÓW
Podstawowym cudzysłowem jest „ ”. Jeśli wprowadzamy dodatkowy cudzysłów
wewnętrzny (cytat w cytacie), używamy tzw. cudzysłowu niemieckiego: » «. Jeżeli
dodatkowo potrzebny jest jeszcze jeden poziom, używamy cudzysłowu brytyjskiego.
Poziom 1
(cytat główny)
„…”
(Alt 0132/Alt 0148)
Poziom 2
(cytat w cytacie)
»…«
(Alt 0187/Alt 0171)
Poziom 3
(cytat w cytacie w cytacie)
'…'
(Alt 0145/Alt 0146)
Uwaga!
Nie ujmujemy w cudzysłów wyrażeń obcego pochodzenia – piszemy je kursywą.
Kropkę stawiamy zawsze po cudzysłowie:
Powiedział: „Mam tego dość”.
Inne znaki emotywne (znak zapytania, wykrzyknik, wielokropek) stawiamy albo przed
zamykającym cudzysłowem – jeśli odnoszą się do treści w jego obrębie, albo po nim –
jeśli odnoszą się do całego zdania.
Zapytał: „Masz na to czas?”.
Czy pamiętasz skąd pochodzi cytat: „Ogary poszły w las”?
1.9.
KURSYWA
Kursywą w tłumaczeniu oznaczamy:

wyrażenia obcojęzyczne (w tym łacińskie) niebędące nazwami własnymi:
Podstawy wspólnego serwisu kojarzenia danych biometrycznych zostaną de facto
ustanowione wraz ze stworzeniem nowego systemu EES, gdyż zdecydowanie będzie się ono
wiązało z największą ilością nowych danych biometrycznych.

wyróżnienia (słów, fragmentów zdania), jeżeli autor tekstu źródłowego wybrał
taką formę wyróżnienia (wyróżnione elementy można też składać pismem
półgrubym, albo zastosować podkreślenie):
Tekst wyróżniony kursywą przedstawia opcje do wyboru we wzorze umowy o udzielenie
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 21
dotacji, które mają zastosowanie do niniejszej umowy.

nazwy/tytuły – fakultatywnie: gdy ze względów typograficznych konieczne jest
ich wyróżnienie, aby uniknąć wątpliwości w interpretacji zdania:
W Siódmym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii
bezpieczeństwa, zgodnie ze sprawozdaniem i zaleceniami grupy ekspertów, Komisja
określiła nowe podejście do zarządzania danymi dotyczącymi ochrony granic,
bezpieczeństwa i zarządzania migracją.

występujące w tekście tytuły książek, publikacji, obrazów, rzeźb, utworów
muzycznych, filmów itp. (zob. też rozdział 4.4 „Adresy bibliograficzne” w części
III),

przedrostki literowe przed nazwą związku chemicznego np. o-dichlorobenzen (w
razie wątpliwości należy użyć kursywy jak w oryginale).
Jeżeli w tekście źródłowym użyto równocześnie cudzysłowu i kursywy, w polskim
tekście należy ograniczyć się do jednej formy wyróżnienia. W przypadku cytatów
zasadniczo stosujemy cudzysłów, choć użycie kursywy nie jest błędem. Ważne, aby nie
stosować obu form wyróżnienia jednocześnie.
Uwaga!
W dokumentach HTML, ze względu na częściowo zablokowane formatowanie, do
wyróżniania cytowanych fragmentów stosujemy kursywę.
Kursywy nie należy w żaden sposób modyfikować tam, gdzie jest ona stałą cechą danego
stylu Legiswrite (np. w stylu Institution qui signe).
Nawiasy obejmujące wyrażenie kursywą składa się pismem prostym.
W tekście złożonym kursywą elementy wyróżnione składa się pismem prostym.
1.10. ZBIEG KILKU ZNAKÓW INTERPUNKCYJNYCH
a) W przypadku zbiegu kropki i innych znaków interpunkcyjnych kropkę stawiamy po
nawiasach i cudzysłowach zamykających, natomiast nie stawiamy jej po wykrzykniku,
pytajniku i wielokropku.
b) W przypadku zbiegu kropki i symbolu przypisu odnośnik do przypisu na końcu
zdania umieszcza się przed kropką. Jeżeli jednak zdanie kończy się skrótem
zamkniętym kropką (np. „r.”), odnośnik do przypisu stawia się po skrócie, tj. za kropką:
Podstawę prawną dla przedmiotowego systemu zapewnia rozporządzenie EMAS1.
Badania przeprowadzono w 2007 r.1
c) W przypadku zbiegu przecinka i symbolu przypisu odnośnik do przypisu stawia się
zawsze przed przecinkiem.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 22
d) W przypadku zbiegu wielokropka z przecinkiem, średnikiem lub kropką znaki te
opuszczamy, jeżeli natomiast wielokropek zbiega się z pytajnikiem, wykrzyknikiem lub
pauzą, znaki te pozostawiamy.
e) W przypadku zbiegu znaku zapytania z kropką, przecinkiem, średnikiem lub
dwukropkiem pytajnik zostawiamy, a kropkę, średnik, przecinek i dwukropek
pomijamy:
Przydawki odpowiadają na pytania: jaki? który? ile? czyj? czego? z czego?
2. WIELKIE I MAŁE LITERY
2.1.
ZASADY OGÓLNE
Zasada ogólna: w przypadku oficjalnej nazwy (pełnego tytułu) dokumentu tylko
pierwszy wyraz należy pisać wielką literą, przy czym nazwy własne występujące
w tytule zachowują wielkie litery:

Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, Traktat o Unii Europejskiej,
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej;
Uwaga!
Wyjątkowo wielką literę należy także stosować w przypadku oficjalnych nazw
skróconych tych dokumentów, zatem: Traktat WE, Traktat UE, Traktat TFUE,
Traktat (w tym ostatnim przypadku autor tekstu odwołuje się de facto do Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ale nie należy tego doprecyzowywać), Traktaty
(jeżeli chodzi o TFUE i TUE), Traktat z Lizbony.

Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej;

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
Uwaga!
Wielką literę należy także stosować w przypadku nazwy skróconej tego dokumentu,
czyli: Porozumienie EOG.

Porozumienie międzyinstytucjonalne pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą
i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach
budżetowych i należytego zarządzania finansami;

Umowa o handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi,
z jednej strony, a Kolumbią i Peru, z drugiej strony;
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 23
Uwaga!
Należy za każdym razem sprawdzić, czy mamy do czynienia z oficjalną pełną nazwą
(tytułem) dokumentu; szczególnej ostrożności wymagają nazwy z przymiotnikiem
(np. europejski) na początku oraz nazwy długie, wyglądające jak oficjalne, a nie
zawsze takimi będące, np.:
europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności –
przymiotnik „europejska” nie jest częścią tytułu konwencji, ale:
Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego.
W przypadku zwyczajowych nazw skróconych aktów prawnych wszystkie człony należy
pisać małą literą – tu właśnie mała litera wskazuje na to, że mamy do czynienia
z nieoficjalną nazwą, zatem:

traktat amsterdamski, traktat nicejski, traktat rzymski, traktat lizboński, traktaty
rzymskie, traktaty założycielskie;

traktat akcesyjny;

traktat konstytucyjny – nazwa rodzaju aktu, a nie nazwa własna;

konwencja paryska, konwencja brukselska, konwencja genewska (to nazwy
zwyczajowe), konwencja o ochronie praw człowieka (to niepełny tytuł);

protokół z Palermo, protokół z Kioto;

pakt stabilności i wzrostu.
Uwaga!
W tekście umowy, konwencji itp. jednowyrazowy skrót jej nazwy piszemy wielką
literą – np. w przypadku zwrotów takich, jak dalej zwana „Umową”/„Konwencją”
(zwykle w chwili definiowania), w niniejszej Umowie/Konwencji. Użycie wielkiej
litery w akcie dotyczącym podpisania umowy czy konwencji jest możliwe, jeżeli
istnieje ryzyko pomyłki w związku z inną umową bądź konwencją przytaczaną w
tekście tego aktu.
2.2.
AKTY PRAWNE UE
Tytuły aktów prawnych Unii należy pisać małą literą, zatem: rozporządzenie,
dyrektywa, decyzja, zalecenie itp., niezależnie od tego, czy występują w wyrażeniu,
z podaniem pełnego tytułu, czy z numerem porządkowym:
Na posiedzeniu rozpatrywano zmianę rozporządzenia Komisji (WE) nr 125/2006 z dnia 24
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 24
stycznia 2006 r. ustanawiającego wartości jednostkowe w celu określenia wartości celnej
niektórych łatwo psujących się towarów.
Zgodnie z wyżej wymienionym rozporządzeniem […].
2.3.
KONSTYTUCJA
Należy stosować zasadę ogólną: w przypadku oficjalnych, pełnych tytułów pierwszy
wyraz należy pisać wielką literą; nazwy zwyczajowe – małymi literami:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej;
konstytucja europejska (ponieważ nie jest to tytuł dokumentu);
artykuł 53 konstytucji portugalskiej stanowi... (podobnie).
2.4.
KRAJOWE AKTY PRAWNE
W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej tytuły aktów prawnych zapisuje się
małymi literami:
Na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych
przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz.U. z 2002, Nr 175, poz. 1440,
z późn. zm.) zarządza się, co następuje.
W związku z tym przy przytaczaniu tytułów polskich ustaw, rozporządzeń itp. zaleca się
stosowanie małych liter.
Na osobną uwagę zasługuje pisownia tytułów złożonych typu: ustawa – Prawo bankowe.
W takich przypadkach słowo „Prawo”, „Kodeks” lub „Ordynacja” należy napisać wielką
literą, gdyż właśnie od niego rozpoczyna się nazwa własna ustawy:
ustawa – Prawo spółdzielcze, tekst ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym przyjęty przez
Sejm RP w dniu 27 lipca 2005 r.;
ustawa – Kodeks pracy, ustawa – Kodeks cywilny, ustawa – Kodeks spółek handlowych;
ustawa – Ordynacja podatkowa.
W tytułach aktów określanych jako karty także tylko pierwszy wyraz należy pisać wielką
literą, np. Karta nauczyciela, Karta górnika.
W przypadku tłumaczenia nazw aktów prawnych innych państw należy je pisać małą
literą, a więc: niemiecka ustawa o kształceniu nr... z dnia...– nie jest to bowiem
rzeczywisty tytuł, ale tłumaczenie; nazwa ustawy jest opisowa.
W odesłaniu do aktów opublikowanych w polskim Dzienniku Ustaw po 1.1.2012 nie
podaje się numeru (Nr) Dziennika Ustaw, co ma związek z jego wydawaniem od tego
dnia w formie elektronicznej. Odesłania do aktów przyjętych po 1.1.2012 należy więc
zapisywać następująco:
Dz.U. z 2014, poz. 143
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 25
Akty opublikowane przed 1.1.2012 przywoływane są zgodnie z wcześniejszymi
zasadami, czyli z podaniem numeru (należy zwrócić uwagę na fakt, że w tym przypadku
skrót „Nr” piszemy wielką literą):
Dz.U. z 2011, Nr 117 poz. 676
2.5. WSPÓLNOTY, INSTYTUCJE, ORGANY, KOMITETY, URZĘDY,
WŁADZE
Wszystkie człony oficjalnych nazw własnych urzędów, instytucji i organów, także ich
działów (z wyjątkiem występujących wewnątrz nich przyimków, spójników i określeń
typu: do spraw, imienia, pod wezwaniem, na rzecz, z wyjątkiem, w ramach, w dziedzinie,
w zakresie, numer, nr itp.) należy pisać wielkimi literami:
Europejska Wspólnota Gospodarcza, Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska
Wspólnota Energii Atomowej, Europejski Obszar Gospodarczy;
Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy, Rada Unii
Europejskiej, Komisja Europejska, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Europejski
Komitet Regionów, Europejska Służba Działań Zewnętrznych; w tych znaczeniach także
jednoczłonowe nazwy skrócone tych instytucji należy pisać wielką literą, czyli: Parlament,
Trybunał, Rada, Komisja;
Sekretariat Generalny Rady (to organ administracyjny);
Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych (skład Rady);
Komitet Stałych Przedstawicieli, Stały Komitet ds. Rolnictwa Ekologicznego; Stały Komitet
ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz, Komitet Ochrony Socjalnej;
Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności, Dyrekcja C – Młodzież i Sport
(to dyrekcje generalne KE);
Ministerstwo Finansów, Biuro Dyscypliny Finansów Publicznych;
Komisja Budżetowa, Komisja Kontroli Budżetowej, Komisja Spraw Zagranicznych (to nazwy
komisji Parlamentu Europejskiego);
Urząd Publikacji, Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych;
Przewodniczący Komisji Europejskiej, Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Wysoki
Przedstawiciel do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa;
Uwaga!
Nazwy te należy pisać wielkimi literami, jeżeli występują w tekście właśnie w
znaczeniu nazwy organu, np.: Rozporządzenie w tej sprawie wydaje Komisarz ds.
Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności; Zdrowie należy do kompetencji Sekretarza
Generalnego (zob. rozdział 2.13 „Przykłady użycia małych liter”).
Sekretarz Generalny, Komisarz UE ds. Agendy Cyfrowej (to organy);
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 26
Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Bioprzemysłu, Wspólne Przedsięwzięcie „Czyste Niebo 2”
(nazwy wspólnych przedsięwzięć – dawniej: *przedsiębiorstw – powołanych na podstawie
art. 187 Traktatu TFUE);
Transatlantycki Dialog Legislatorów, Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna,
Zautomatyzowany System Biblioteczny Komisji (ponieważ desygnatem danej – znów
oficjalnej, nie obiegowej – nazwy jest struktura trwała, komórka organizacyjna (rodzaj
instytucji) albo zinstytucjonalizowana działalność (choć tu szczególnie trudno o wytyczenie
granicy).
2.6.
PLANY, PROGRAMY, PAKTY, DZIAŁANIA, STRATEGIE
Jeżeli nazwa programu stanowi samodzielną całość składniową, mogącą funkcjonować
niezależnie od słowa program, zapisujemy ją w cudzysłowie, pierwszy wyraz wielką
literą; wyraz program (wraz z ewentualnymi przydawkami) nie jest wtedy uważany za
część nazwy programu, pozostaje przed cudzysłowem i jest zapisywany małą literą:
program „Horyzont 2020”, program „Kreatywna Europa”.
Jeżeli w nazwie programu słowo program wchodzi w związki zgody lub rządu z innymi
elementami tytułu (zapis bez cudzysłowu), wyraz program stanowi część jego nazwy
i dlatego pierwszy wyraz nazwy programu jest zapisywana wielką literą:
Program działań na rzecz środowiska i klimatu,
Europejski program w dziedzinie migracji.
Analogiczne zasady można stosować w przypadku planów, paktów, działań, procesów,
mechanizmów, agend, strategii itp.:
Narodowy plan rozwoju;
Plan działania w zakresie energii do roku 2050;
Europejska agenda cyfrowa.
Uwaga!
agenda lizbońska, proces boloński, agenda cyfrowa, strategia leśna – ponieważ są to
nazwy obiegowe, należy pisać je małymi literami.
Jeżeli od słowa „strategia” rozpoczyna się pełna nazwa dokumentu, należy stosować
zasadę zapisu pierwszego słowa tytułu od wielkiej litery:
Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy.
2.7.
CELE, INSTRUMENTY, FUNDUSZE
Jeżeli nazwa celu w ramach funduszy unijnych stanowi samodzielną całość składniową,
zapisuje się ją w cudzysłowie wielką literą:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 27
cel „Wzmacnianie konkurencyjności MŚP”, cel „Wspieranie przejścia na gospodarkę
niskoemisyjną we wszystkich sektorach”.
W przypadku instrumentów i funduszy europejskich wszystkie człony należy pisać
wielkimi literami:
Europejski Instrument Sąsiedztwa;
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
Uwaga!
Piszemy: fundusze strukturalne, ponieważ liczba mnoga wskazuje na wiele
desygnatów;
Piszemy: instrument „Łącząc Europę”, ponieważ nazwa „Łącząc Europę” stanowi
samodzielną całość składniową.
2.8.
KONFERENCJE I FORA
Trzeba dokonać tutaj rozróżnienia na nazwy spotkań i nazwy zrzeszeń, instytucji
(dodatkowo na nazwy oficjalne i obiegowe). Jeśli chodzi o nazwę stałej instytucji
prowadzącej jakieś prace, wszystkie człony należy zapisać wielką literą:
Uczestnicy Konferencji Szefów Policji Stolic Państw Nadbałtyckich spotykają się raz w roku
[…]; Konferencja Międzyrządowa.
W przypadku gdy chodzi o nazwę jednorazowego spotkania, zasadny jest zapis tylko
pierwszego wyrazu od wielkiej litery:
Konferencja na temat informatyzacji państwa, Konferencja w sprawie zwalczania
terroryzmu.
Jeżeli mowa jest o konferencji jako jednorazowym spotkaniu, używamy przyimka „na”
(np. rozmowy prowadzone na Konferencji w sprawie Iraku), natomiast jeżeli chodzi
o instytucję – wyrażeń typu „w ramach” (np. rozmowy/prace prowadzone w ramach
Konferencji Międzyrządowej).
Słowo „forum” występuje w różnych znaczeniach i to właśnie od znaczenia zależy
pisownia poszczególnych członów wchodzących w skład całego wyrażenia.
Kiedy „forum” użyte jest w znaczeniu organizacji, należy kierować się zasadami pisowni
nazw organizacji i w przypadku pełnej nazwy każdy człon zapisać wielką literą:
Forum Wysp Pacyfiku jest regionalną organizacją międzynarodową, do której należą m.in.
Australia i Nowa Zelandia;
Forum Związków Zawodowych jest ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową
działającą na terenie Rzeczpospolitej.
„Forum” może także oznaczać cyklicznie organizowane spotkania, będące formą
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 28
zinstytucjonalizowanej współpracy. Wówczas należy stosować takie same zasady
pisowni, jak w przypadku konferencji:
Światowe Forum Społeczne jest spotkaniem alternatywnym wobec Światowego Forum
Ekonomicznego, odbywającego się co roku w Davos.
Natomiast jeżeli „forum” oznacza jednorazowe spotkanie poświęcone określonej
tematyce, wówczas tylko pierwszy człon pełnej nazwy należy zapisać wielką literą, czyli:
W dniach 27–31 października 2007 r. odbyło się Ogólnoświatowe forum innowacyjnych
nauczycieli.
„Forum” może być także użyte w znaczeniu komitetu lub innej grupy osób zajmującej się
określonym zagadnieniem. Wówczas należy stosować takie zasady, jak w przypadku
komitetów, czyli jeżeli forum ma charakter stały, jego pełną nazwę należy pisać wielkimi
literami, a jeżeli doraźny – małymi literami:
Forum Doradcze jest organem doradczym dyrektora wykonawczego;
Komisja zwołała forum doradcze złożone ze specjalistów państw członkowskich.
Zapisując nazwy forów, np. internetowych, na których prowadzone są dyskusje,
zazwyczaj na określony temat, należy stosować takie zasady, jak w przypadku tytułów:
forum „Polacy w Luksemburgu”;
forum „Niepełnosprawni” (tutaj słowo „forum” jest określeniem gatunkującym, dlatego
należy zapisać je małą literą);
Forum dyskusyjne prokuratorów RP, Forum podróżnych i podróżników (w tych
przypadkach słowo „forum” należy do tytułu i należy zapisać je wielką literą).
2.9.
ROK, DZIEŃ
Wielkimi literami należy zapisywać także nazwy przedsięwzięć zawierające w sobie
słowo „rok” lub „dzień”:
Rok Języka Polskiego;
Europejski Rok Języków;
Europejski Dzień Humanitarny;
Europejskie Dni Dziedzictwa.
2.10. KOMUNIKATY, SPRAWOZDANIA, BIAŁE I ZIELONE KSIĘGI,
DOKUMENTY ROBOCZE
Tytuły komunikatów, sprawozdań, białych i zielonych ksiąg oraz dokumentów
roboczych zapisujemy na takich samych zasadach, jak tytuły unijnych aktów prawnych,
czyli od małej litery:
biała księga w sprawie europejskiej polityki komunikacyjnej;
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 29
sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie działalności Unii
Europejskiej w 2008 r. w zakresie zaciągania i udzielania pożyczek.
Jeżeli słowa „komunikat” czy też „biała księga” nie stanowią składniowo części tytułu,
sam tytuł zapisujemy od wielkiej litery i ujmujemy w cudzysłów:
biała księga „Polityka w dziedzinie usług finansowych na lata 2005–2010”;
komunikat Komisji „Szczegółowe wytyczne dotyczące składanych do właściwych organów
wniosków o zezwolenie na badanie kliniczne produktów leczniczych stosowanych u ludzi,
zgłaszania znacznych zmian oraz oświadczenia o zakończeniu badania (»CT-1«)”.
2.11. OBSZARY, PRZESTRZENIE, UNIE
Słowa „obszar”, „przestrzeń” i „unia” to obiegowe nazwy idei, etapów działania,
procesów itp., dlatego należy je pisać małymi literami:
europejska przestrzeń badawcza/europejski obszar badawczy;
przestrzeń wolności bezpieczeństwa i sprawiedliwości;
obszar eurośródziemnomorski;
unia gospodarcza i walutowa (to obszar ekonomiczny, a nie geograficzny, dlatego zasadny
jest zapis małymi literami), podobnie: strefa euro, jednolity obszar płatności w euro;
unia celna.
Uwaga!
Wyjątek stanowi Europejski Obszar Gospodarczy, w przypadku którego wszystkie
człony piszemy wielkimi literami (jak Europejska Wspólnota Gospodarcza).
2.12. NAGRODY
Jednowyrazowe nazwy nagród piszemy wielką literą, np. Nobel czy Pulitzer.
W przypadku nazwy wielowyrazowej zapis zależy od dalszych członów tej nazwy:

wielką literą piszemy nazwy nagród, których drugi człon występuje
w dopełniaczu (Nagroda Nobla, Nagroda Pulitzera) lub ma bliższe określenie
przymiotnikowe (Pokojowa Nagroda Nobla);

jeśli wyraz „nagroda”, który występuje przed nazwą, jest wyrazem pospolitym,
a sama nazwa występuje w mianowniku, wtedy piszemy go małą literą, np.
nagroda Złota Palma, nagroda Natura 2000.
2.13. PRZYKŁADY UŻYCIA MAŁYCH LITER

Wyrażenie państwa członkowskie pisze się małymi literami. Jeżeli w
przywoływanym tytule lub cytacie błędnie zastosowano wielkie litery, należy to
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 30
poprawić. Także w umowach, w których stroną są Unia i jej państwa
członkowskie, zapisujemy to wyrażenie małymi literami (wyrażenie „Strony
Umowy” pozostaje zapisane wielkimi literami). Wyjątkiem od tej zasady są
traktaty europejskie, w których pisownia „Państwa Członkowskie” wielkimi
literami jest celowa i nie należy jej traktować jako użycia błędnego,
wymagającego poprawienia.

Małą literą należy pisać wszystkie człony nazw komórek organizacyjnych –
niezależnie od szczebla – jeżeli mają one charakter doraźny, tymczasowy
(oczywiście z wyjątkiem nazw geograficznych, nazwisk itp.):
grupa ad hoc ds. migracyjnych;
grupa ad hoc ds. przestępczości nieletnich we Francji.

Liczba mnoga, jeśli wskazuje na kilka desygnatów, zwłaszcza przy nazwach
dokumentów czy wydarzeń (jak traktaty rzymskie), z reguły przesądza o zapisie
małymi literami:
dyrekcje generalne KE, komisje PE (ale: Polskie Koleje Państwowe – tu desygnat jest jeden).

Nazwa gatunkująca może nie wchodzić w skład nazwy własnej, wtedy pisze się ją
małymi literami:
systemowy program operacyjny „Wzrost konkurencyjności i gospodarki”.

Słowo internet zapisujemy umownie małą literą.

Słowo załącznik należy także pisać małą literą, nawet jeżeli jest to jedyny
załącznik do umowy lub dokumentu.

Polityka to nazwa idei, nie dokumentów, więc właściwy jest zapis małymi
literami:
wspólna polityka transportowa, polityka azylowa, polityka edukacyjna, polityka
gospodarcza, wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, europejska polityka
bezpieczeństwa i obrony, wspólna polityka rolna.

Tytuły rozdziałów i innych części dokumentu występujące w tekście należy pisać
od małych liter.

Nazwy funkcji, stanowisk piszemy zależnie od kontekstu od małych albo od
wielkich liter. Jeżeli nazwa występuje w tekście w znaczeniu nazwy organu albo
funkcjonuje jako tytuł, np. w formułach adresowych albo podpisach, zastosujemy
wielkie litery:
Szanowny Panie Kierowniku! (w liście)
Dyrektor Generalny (w podpisie)
p.o. Kierownik Działu (w podpisie)
opinia Rzecznika Praw Obywatelskich (nazwa organu; nie ma znaczenia, kto obecnie pełni
tę funkcję)
Wniosek został złożony w ramach sporu między Naczelnikiem Urzędu Celnego w Gdyni a
[…]. (jw.)
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 31
Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (bo organem jest „Prezes UKE”, a nie UKE)
Jeżeli jednak ta sama nazwa pojawia się w znaczeniu stanowiska lub funkcji i ma
funkcję opisową, tj. służy do orzekania o danej osobie lub jej identyfikowania, ale nie
tytułowania, należy zapisać ją małymi literami. Inaczej mówiąc, małe litery
stosujemy wtedy, gdy odwołujemy się do konkretnej osoby sprawującej daną
funkcję, implicytnie albo eksplicytnie (przez przywołanie nazwiska tej osoby):
Oprócz ministra gospodarki konferencję otworzy komisarz Unii Europejskiej do spraw
handlu Cecilia Malström.
W spotkaniu wzięła udział wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa Federica Mogherini.
Spotkaniu przewodniczył sekretarz generalny.
W ocenie prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w strategii będzie ujęta m.in. kwestia
potencjalnej deregulacji rynku szerokopasmowego internetu (chodzi o konkretną osobę,
mimo niewymieniania jej nazwiska).

„Strony Umowy” (także „Umawiające się Strony” itp.) piszemy z wielkich liter
w tekście danej umowy, natomiast w tekstach, które się tylko do takiej umowy
odnoszą, stosujemy małe litery, np.:
„Umawiająca się Strona” oznacza każde państwo lub organizację międzyrządową, która jest
stroną niniejszego aktu. (w umowie)
Art. 9 aktu genewskiego zobowiązuje każdą umawiającą się stronę do ochrony
zarejestrowanych oznaczeń pochodzenia i oznaczeń geograficznych na jej terytorium. (w
uzasadnieniu do aktu prawnego)
3. ODMIANA I TRANSKRYPCJA OBCYCH IMION I NAZWISK
3.1.
ODMIANA OBCYCH IMION I NAZWISK
Ogólne zalecenie dotyczące odmiany nazwisk zawarte w „Słowniku ortograficznym
języka polskiego” jest takie: jeśli tylko można przyporządkować nazwisko jednemu
z wzorców odmiany, należy je odmieniać (wraz z imieniem!).
Wybór właściwego wzorca odmiany zależy przede wszystkim od: 1) płci danej osoby, 2)
jej narodowości, 3) zakończenia nazwiska (może chodzić albo o zakończenie fonetycznej
formy nazwiska, albo o zakończenie tematu).
3.2. TRANSKRYPCJA
BUŁGARSKICH
I TRANSLITERACJA
NAZWISK
I NAZW
Transkrypcja to taka konwersja pisma, która polega na możliwie wiernym
odwzorowaniu dźwięków mowy oznaczanych za pomocą jednego alfabetu znakami
innego alfabetu. Natomiast transliteracja to zastępowanie znaków określonego alfabetu
(np. cyrylicy) znakami alfabetu drugiego (np. łacińskiego). Transliteracja polega więc na
przekształceniu graficznej formy tekstu, tak aby na podstawie tekstu po transliteracji
można odtworzyć tekst oryginalny.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 32
Transkrypcja i transliteracja współczesnego alfabetu bułgarskiego:
Litery alfabetu
bułgarskiego
Transkrypcja
Transliteracja
Аа
Aa
Aa
Бб
Bb
Bb
Вв
Ww
Vv
Гг
Gg
Gg
Дд
Dd
Dd
Кк
Kk
Kk
Лл
Ł, L ł, l
Ll
Мм
Mm
Mm
Нн
Nn
Nn
Оо
Oo
Oo
Пп
Pp
Pp
Рр
Rr
Rr
Сс
Ss
Ss
Тт
Tt
Tt
Уу
Uu
Uu
Ее
Ee
Ee
Жж
Żż
Žž
Зз
Zz
Zz
Ии
Ii
Ii
Йй
Jj
Jj
Фф
Ff
Ff
Хх
Ch ch
Hh
Цц
Cc
Cc
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 33
Чч
Cz cz
Čč
Шш
Sz sz
Šš
Щщ
Szt szt
Ŝŝ
Ъъ
Yy
″″
Ьь
´´
´´
Юю
Ju ju
Ûû
Яя
Ja ja
Ââ
W związku z tym poprawna transkrypcja na język polski nazwiska bułgarskiej komisarz
(buł. Мария Габриел) wygląda następująco: Marija Gabriel. W przypadku podpisów
w aktach prawnych stosuje się taką transliterację, jak w języku angielskim, czyli: Mariya
GABRIEL.
3.3.
TRANSKRYPCJA I TRANSLIERACJA NAZWISK I NAZW GRECKICH
Dla nazw geograficznych zapisywanych w oryginale alfabetem greckim zalecany jest
oficjalny system ISO 843:1997 (transliteracja) oraz polska transkrypcja fonetyczna.
Litery alfabetu
greckiego
Transkrypcja
Transliteracja
Αα
a
a
Ββ
w
v
Γγ
g, j
g
Δδ
d
d
Εε
e
e
Ζζ
z
z
Ηη
i
ī
Θθ
t
th
Ιι
i, j
i
Κκ
k, ki
k
Λλ
l
l
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 34
Μμ
m
m
Νν
n
n
Ξξ
ks
x
Οο
o
o
Ππ
p
p
Ρρ
r
r
Σσς
s
s
Ττ
t
t
Υυ
i
y
Φφ
f
f
Χχ
ch
ch
Ψψ
ps
ps
Ωω
o
ō
Więcej informacji zob. http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/latynizacja/grecki.pdf.
4. ODMIANA NAZW ZAKOŃCZONYCH NA X
Zgodnie z uchwałą Rady Języka Polskiego z 8 grudnia 2008 r.1 nazwy zakończone na -x,
jak EUR-Lex, N-Lex itp., można w przypadkach zależnych zapisywać na dwa sposoby: z
„x” lub „ks”. Zaleca się stosowanie formy: EUR-Lex, EUR-Lexu, EUR-Lexie; N-Lex, N-Lexu,
N-Lexie.
1
http://www.rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=89:zapis-wyrazow-zakoczonych-literx&catid=43&Itemid=59
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 35
CZĘŚĆ II. TŁUMACZENIE AKTÓW PRAWNYCH
1. STRUKTURA AKTU PRAWNEGO
1.1.
RODZAJE AKTÓW PRAWNYCH
W prawie unijnym wyróżnia się następujące rodzaje aktów prawnych:
directive
directive
dyrektywa
implementing directive
directive d'exécution
dyrektywa wykonawcza
delegated directive
directive déléguée
dyrektywa delegowana
regulation
règlement
rozporządzenie
implementing regulation
règlement d'exécution
rozporządzenie
wykonawcze
delegated regulation
règlement délégué
rozporządzenie
delegowane
decision
décision
decyzja
implementing decision
décision d'exécution
decyzja wykonawcza
delegated decision
décision déléguée
decyzja delegowana
opinion
avis
opinia
recommendation
recommandation
zalecenie
1.2.
NAJWAŻNIEJSZE CZĘŚCI AKTU PRAWNEGO
Najważniejsze części aktu prawnego to:
preamble
préambule
preambuła
citations
visas
umocowania
recitals
considérants
motywy
enacting terms, body
dispositif
część normatywna
part
part
część
title
titre
tytuł
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 36
chapter
chapitre
rozdział
section
section
sekcja
article
article
artykuł (art.)
paragraph
paragraphe/point/alinéa
ustęp (ust.)
subparagraph
alinéa
akapit
subparagraph/point*
alinéa/point/
sousparagraphe
punkt (pkt)*
point
point
litera (lit.)**
point
point
podpunkt (ppkt)***
indent
tiret
tiret
Annex
annexe
załącznik
Appendix
appendice
dodatek
* Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona cyfrą arabską.
** Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona małą literą.
*** Jeżeli jednostka redakcyjna jest oznaczona małą cyfrą rzymską w nawiasie.
Zob. też: Międzyinstytucjonalny Przewodnik Redakcyjny > Struktura aktów prawnych.
1.3.
TYTUŁ AKTU PRAWNEGO
Tytuł zawiera informacje pozwalające zidentyfikować dany akt prawny, tj.: rodzaj aktu
prawnego + nazwa organu wydającego + numer dokumentu + data przyjęcia aktu
prawnego + przedmiot aktu.
Podstawową zasadą dla wersji polskiej jest wymienianie nazwy instytucji wydającej
dokument bezpośrednio po rodzaju dokumentu, a przed jego numerem. Ma ona
zastosowanie do wszystkich aktów przyjmowanych przez instytucje Unii Europejskiej,
a także do aktów przyjmowanych przez organy EOG i EFTA.
Directive (EU) 2016/2102 of the
European Parliament and of the Council
of 26 October 2016 on the accessibility of
the websites and mobile applications of
public sector bodies
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26
października
2016 r.
w sprawie
dostępności
stron
internetowych
i mobilnych aplikacji organów sektora
publicznego
Strona | 37
Commission Implementing Regulation
(EU) 2017/368 of 2 March 2017
establishing the standard import values
for determining the entry price of certain
fruit and vegetables
Rozporządzenie wykonawcze Komisji
(UE) 2017/368 z dnia 2 marca 2017 r.
ustanawiające standardowe wartości
w przywozie dla ustalania ceny wejścia
niektórych owoców i warzyw
Przed 1 stycznia 2015 r. sposób numeracji był różny dla różnych typów aktów. Jeżeli
w numerze takiego aktu rok poprzedzony był numerem porządkowym, stosowano skrót
„nr”.
Commission Regulation (EU) No 16/2010
of 8 January 2010 establishing the
standard import values for determining
the entry price of certain fruit and
vegetables
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 16/2010
z dnia 8 stycznia 2010 r. ustanawiające
standardowe wartości celne w przywozie
dla ustalania ceny wejścia niektórych
owoców i warzyw
Do 31 grudnia 2007 r. inny szyk stosowany był w dokumentach przyjętych wspólnie
przez Parlament Europejski i Radę: nazwy instytucji przyjmujących akt umieszczane
były po jego numerze. Cytując tytuły tych aktów, należy więc stosować dawną kolejność.
Decision No 2241/2004/EC of the
European Parliament and of the Council
of 15 December 2004 on a single
Community
framework
for
the
transparency of qualifications and
competences (Europass)
Decyzja nr 2241/2004/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia
2004 r. w sprawie jednolitych ram
wspólnotowych
dla
przejrzystości
kwalifikacji i kompetencji (Europass)
Sposób tłumaczenia sformułowań w tytułach:
on
sur
w sprawie
établissant
ustanawiające
/
określające / powołujące
amending
modifiant
zmieniające
concerning
concernant
dotyczące
correcting
rectifiant
w sprawie sprostowania
amending and correcting
modifiant et rectifiant
w
sprawie
i sprostowania
implementing
mettant en œuvre
w sprawie wykonania
as regards
à l'égard de
w odniesieniu do
with regard to
en ce qui concerne
w odniesieniu do
laying
down
establishing
/
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
zmiany
Strona | 38
amended proposal
modified proposal
/
proposition modifiée
zmieniony wniosek
specifying
déterminant
określające
repealing
abrogeant
uchylające
Directive […] amending
Directive […] on pollution
directive […] modifiant la
directive […] portant
pollution
dyrektywa
[…]
zmieniająca
dyrektywę
[…]
w sprawie
zanieczyszczenia
regulation […] laying
down detailed rules […]
règlement […] établissant
les modalités […]
rozporządzenie
[…]
ustanawiające
szczegółowe zasady […]
Commission Decision […]
concerning
certain
interim
protection
measures […]
décision
de
la
Commission
[…]
concernant
certaines
mesures de protection
provisoires
decyzja
Komisji
[…]
dotycząca
niektórych
tymczasowych środków
ochronnych […]
Commission Regulation
[…] amending Regulation
[…] as regards the
conditions
for
authorisation of […]
règlement
de
la
Commission
[…]
modifiant le règlement
[…] en ce qui concerne les
conditions d'autorisation
de […]
rozporządzenie Komisji
[…]
zmieniające
rozporządzenie
[…]
w odniesieniu
do
warunków zezwolenia na
[…]
Commission Regulation
amending and correcting
Regulation […]
règlement
de
la
Commission modifiant et
rectifiant le règlement
[…]
rozporządzenie Komisji
w sprawie
zmiany
i sprostowania
rozporządzenia […]
Przykłady:
Powyższe zestawienie należy traktować jako ogólny wyznacznik. W niektórych
przypadkach możliwe jest odejście od schematu w celu uzgodnienia formy
gramatycznej.
W razie konieczności zacytowania dokumentu nieprzetłumaczonego na język polski:
zob. rozdział 4.3. „Tytuły i cytaty z dokumentów nieprzetłumaczonych na język polski”
w części III.
1.4.
STRONA TYTUŁOWA LEGISWRITE
LegisWrite (LW) to format szablonów dokumentów, który pozwala zachować
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 39
standardową strukturę i wygląd dokumentów legislacyjnych.
W przypadku aktów przygotowawczych i autonomicznych całe dokumenty muszą być
w formacie LW. W przypadku dokumentów nielegislacyjnych (sprawozdania,
komunikaty itp.) tylko strona tytułowa musi być w formacie LW.
Aplikacja zarządzająca elektronicznym przepływem plików włączonych do procesu
decyzyjnego Komisji to e-Greffe (DECIDE). Specjalna procedura pracy (workflow) dla
dokumentów e-Greffe nosi nazwę Action 2.
Przykłady stron tytułowych:
W przypadku wniosków lub zaleceń w tytule dokumentu na stronie tytułowej nie pisze
się Wniosek dotyczący / Zalecenie dotyczące lecz Wniosek/Zalecenie i dalej, w następnym
wierszu, podaje się tytuł dokumentu w mianowniku:
Natomiast w tekście ciągłym stosuje się dalej wyrażenia wniosek dotyczący decyzji Rady
i zalecenie dotyczące decyzji Rady.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 40
W przypadku wystąpienia wyrazu Annex na stronie tytułowej tłumaczymy go
i odpowiednio odmieniamy tytuł dokumentu, rozpoczynając go z małej litery, jak
w poniższym przykładzie:
W przypadku załączników do wniosków wyrażenie Annex to the Proposal for a…
tłumaczymy podobnie jak w zdaniu ciągłym, rozpoczynając kolejne wiersze z małej
litery:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 41
Analogicznie postępujemy w przypadku załączników do wniosków dotyczących innych
dokumentów:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 42
W przypadku dokumentów dołączanych do innych dokumentów stosuje się wyrażenie
accompanying, które tłumaczone jest jako towarzyszący, z dwukropkiem, po czym tytuł
dokumentu w nowym wierszu podaje się w mianowniku. Jeżeli w tytule dokumentu
pojawia się słowo wniosek, stosujemy zasadę jak powyżej, tj. tłumaczymy tytuł wniosku
jak w zdaniu ciągłym:
1.5.
PREAMBUŁA
W akcie prawnym „preambuła” jest częścią między tytułem a częścią normatywną aktu.
Preambuła zawiera umocowania, motywy i formułę prawodawczą.
Umocowania znajdują się zwykle na początku preambuły i określają:
•
podstawy prawne aktu,
•
akty wynikające z poprzednich etapów procedury ustawodawczej,
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 43
•
podstawy prawne i wcześniejsze akty związane z procedurą ustawodawczą.
Umocowania przedstawia się w następujący sposób:
Having regard to […],
vu […],
uwzględniając […],
Acting in accordance with
a special
legislative
procedure,
statuant conformément à
une procédure législative
spéciale,
stanowiąc zgodnie ze
specjalną
procedurą
ustawodawczą,
Acting in accordance with
the ordinary legislative
procedure,
statuant conformément à
la procédure législative
ordinaire,
stanowiąc zgodnie ze
zwykłą
procedurą
ustawodawczą,
Having consulted the […],
après avoir consulté
le/après consultation de
[…],
po konsultacji z […],
in
agreement/conjunction
with […],
en accord avec […],
w porozumieniu z […],
Having regard
opinion […],
vu l'avis de […],
uwzględniając opinię […],
Having published a draft
of this […],
après publication du
projet du présent […],
po
opublikowaniu
projektu niniejszego […],
After transmission of the
draft legislative act to the
national Parliaments,
après transmission du
projet d'acte législatif aux
parlements nationaux,
po przekazaniu projektu
aktu
ustawodawczego
parlamentom
narodowym,
to
the
Uwaga!
W tekście polskim umocowania rozpoczynają się małą literą i kończą przecinkiem.
Wyrażenie in conjunction with występujące w umocowaniach tłumaczy się jako
w związku z (nie zaś jako *w połączeniu z):
Article 133, in conjunction with the first
sentence of Article 300(2)
Art. 133 w związku z art. 300 ust. 2 zdanie
pierwsze
Having regard to the Treaty on the
Functioning of the European Union, and in
particular Article 77(2), in conjunction
with Article 218(6)(a) thereof,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu
Unii Europejskiej, w szczególności jego
art. 77 ust. 2, w związku z art. 218 ust. 6
lit. a),
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 44
1.6.
MOTYWY
Motywy uzasadniają podstawowe przepisy normatywnej części aktu. W motywach,
wchodzących w skład preambuły, stosujemy różne czasy, tzn. nie obowiązuje zasada
używania w wersji polskiej czasowników w czasie teraźniejszym, jak to ma miejsce
w części normatywnej (patrz poniżej). Angielskie zwroty should tłumaczy się po prostu
jako należy.
W większości aktów motyw lub motywy poprzedzone są sformułowaniem a także mając
na uwadze, co następuje. Każdy motyw poprzedzony jest cyfrą arabską w nawiasach
(dwustronnych) i składa się z niezależnych zdań rozpoczętych wielką literą
i zakończonych kropką, z wyjątkiem ostatniego, po którym następuje przecinek. Jeśli
w preambule występuje jeden motyw, jest on zakończony przecinkiem. Wszystkie
motywy łącznie traktowane są jako jeden akapit.
Czasami motywy są dodatkowo wyszczególnione w formie części A, B, C itd.
i poprzedzone nagłówkiem.
Inną strukturę mają motywy aktów takich jak umowy i porozumienia międzynarodowe,
zalecenia i rezolucje. Poszczególne elementy poprzedza się wyrażeniami takimi jak:
przypominając, w trosce o, uznając.
W odwołaniach do motywów nie używa się nawiasów, np.:
See recital (3)
Zob. motyw 3
Po motywach następuje formuła prawodawcza:
has
adopted
this
Regulation / Directive:
a arrêté le présent
règlement / la présente
directive:
przyjmuje
niniejsze
rozporządzenie
/
niniejszą dyrektywę:
Po tym wyrażeniu stawiamy dwukropek.
Zob. też: Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Preambuła.
1.7.
ARTYKUŁY
Część normatywna aktu prawnego podzielna jest na artykuły. Artykuły mogą być
grupowane w części, tytuły, rozdziały i sekcje. Artykuł zawiera jedno lub kilka pełnych
zdań. Może być zapisany tekstem ciągłym lub podzielony na: akapity, ustępy, litery,
punkty, podpunkty i tiret.

Artykuł oznacza się cyfrą arabską, z zachowaniem ciągłości numeracji artykułów
w obrębie całego aktu prawnego (bez względu na to, czy artykuły pogrupowano
w wyższe jednostki systematyzacyjne, tj. rozdziały, działy, tytuły, księgi, części
itp.). Jeśli artykuły dodawane są w części normatywnej już przyjętego aktu,
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 45
oznacza się je tym samym numerem, co poprzedzający je artykuł, i odpowiednio
małą literą a, b, c itd. Przykładowo, artykuły dodane po artykule 1 otrzymują
oznaczenia: „Artykuł 1a”, „Artykuł 1b” itd. W traktatach do nowych artykułów
dodaje się (wielkie) litery A, B, C ze spacją, np. „Artykuł 43 A”, „Artykuł 43 B”
(patrz: Traktat o Unii Europejskiej). W przypadku gdy akt zawiera jeden (jedyny)
artykuł, nie jest on numerowany, a odnosząc się do niego w tekście, słowo
„artykuł” (ang. Sole Article) pisze się w całości, np.: w niniejszym artykule.

Ustęp oznacza się cyfrą arabską z kropką, z zachowaniem ciągłości numeracji
w obrębie danego artykułu. Ustępy stanowią pełny podział artykułu (artykuł nie
może być podzielony na ustępy i część nienależącą do żadnego ustępu).

Akapit w obrębie artykułu lub ustępu jest nienumerowany i zaczyna się od
nowego wiersza.
Uwaga!
Należy zachować ostrożność w tłumaczeniu słowa paragraph. W rozporządzeniach,
dyrektywach i decyzjach są to ustępy lub akapity, zależnie od tego, czy są one
numerowane liczbą arabską (ustępy), czy nie (akapity), tj.: angielskie określenie
paragraph 2 oznacza ustęp 2, a second paragraph to akapit drugi (druga w kolejności
część artykułu, niemająca oznaczenia). Z kolei w orzecznictwie Trybunału
Sprawiedliwości paragraph w orzeczeniu jest punktem.

Litery (wyliczenie w obrębie punktów) oznacza się małymi literami alfabetu
łacińskiego, z nawiasem z prawej strony, z zachowaniem ciągłości alfabetycznej
w obrębie punktu. W innych językach nawias przy literach może być dwustronny
(a); w polskiej wersji usuwamy lewy nawias. Każdy element oznaczony literą
kończy się średnikiem, a ostatni – kropką, chyba że wyliczenie jest częścią innego
wyliczenia literowego (podział zagłębiony). W takim wypadku ostatnią literę
kończy się średnikiem.

Punkt jest wyliczeniem następującym po formule wprowadzającej (ang.
introductory phrase – uwaga: wcześniej stosowane tłumaczenie *zdanie
wprowadzające jest niepoprawne). Punkty oznacza się cyfrą arabską z nawiasem
z prawej strony. W innych językach nawias przy punktach może być dwustronny
(1); w polskiej wersji usuwamy lewy nawias. Punkty są charakterystyczną formą
podziału artykułów zawierających definicje oraz artykułów wyliczających zmiany
w akcie prawnym. Punktami określamy również podstawowe jednostki
redakcyjne w takich dokumentach jak komunikaty, uzasadnione opinie itp.
W takich przypadkach zapisywane są tak jak ustępy w aktach normatywnych. To
samo dotyczy zasadniczo podstawowych jednostek redakcyjnych w załącznikach
(nie powinno się ich nazywać ustępami).

Podpunkty (i), (ii), (iii) piszemy z dwoma nawiasami, żeby uniknąć pomylenia
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 46
podpunktu (i) z literą i).

Tiret (część podziału w obrębie litery) oznacza się znakiem graficznym półpauzy
(−). Każde tiret (r. nijaki, wyraz nieodmienny) kończy się przecinkiem, a ostatnie
średnikiem albo kropką, w zależności od tego, czy wyliczenie to stanowi część
ustępu, czy też znajduje się w obrębie wyliczenia punktowego lub literowego.
Odwołanie się w tekście aktu prawnego do danego tiret brzmi: w tiret pierwszym
– nie: *w pierwszym tiret.
Uwaga!
Bardzo istotnym elementem części normatywnej aktu prawnego UE jest również
pojedyncze zdanie. Ze względu na specyfikę aktów prawnych UE wynikającą z ich
wielojęzyczności i równoważności poszczególnych wersji językowych, tłumacząc
wiążące części aktów prawnych UE (dokumenty kategorii A, zob. Translation Quality
Info Sheets) nie wolno dzielić zdań. Każdemu zdaniu w wersji źródłowej musi
odpowiadać dokładnie jedno zdanie w wersji polskiej.
Zwroty stosowane w części normatywnej aktu oznaczają, co następuje:
entry into force, enters
into force
entrée en vigueur
wejście w życie, wchodzi
w życie
validity, is valid
validité
obowiązywanie,
obowiązuje
application, is applied
l'application
stosowanie, stosuje się
takes
effect/becomes
effective
prend effet
staje się skuteczne
Zob. też: Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Artykuły.
1.8.
PRZEPISY KOŃCOWE
Formułę dotyczącą wejścia w życie, która pojawia się często w przepisach końcowych,
należy tłumaczyć zgodnie z poniższymi przykładami:
This
[Regulation/Decision/Di
rective] shall enter into
force on the third day
following its publication
in the Official Journal of
the European Union.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Le/La
présent(e)
[règlement/directive/d
écision]
entre
en
vigueur le troisième
jour suivant celui de sa
publication au Journal
officiel
de
l'Union
européenne.
Niniejsze(-a)
[rozporządzenie/decyzja/dy
rektywa] wchodzi w życie
trzeciego dnia po [jego/jej]
opublikowaniu w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej.
Strona | 47
This
[Regulation/Decision/Di
rective] shall enter into
force on 1 November
2012.
Le/La
présent(e)
[règlement/directive/d
écision]
entre
en
vigueur le 1 novembre
2012.
Niniejsze(-a)
[rozporządzenie/decyzja/dy
rektywa] wchodzi w życie
z dniem 1 listopada 2012 r.
This
[Regulation/Decision/Di
rective] shall enter into
force on the day
following that of its
publication
in
the
Official Journal of the
European Union.
Le/La
présent(e)
[règlement/directive/d
écision]
entre
en
vigueur le jour suivant
celui de sa publication
au Journal officiel de
l'Union européenne.
Niniejsze(-a)
[rozporządzenie/decyzja/dy
rektywa] wchodzi w życie
następnego
dnia
po
[jego/jej]
opublikowaniu
w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej.
This decision enters into
force on the first day of
the month following its
publication ...
La présente décision
entre en vigueur le
premier jour du mois
suivant celui de sa
publication ...
Niniejsza decyzja wchodzi
w życie pierwszego dnia
miesiąca następującego po
jej opublikowaniu ...
This decision shall apply
with effect from ...
La présente décision est
applicable
à
partir/compter du ...
Niniejszą decyzję stosuje się
ze skutkiem od dnia ...
Formułę shall expire, jeżeli dotyczy ona całego aktu prawnego tłumaczy się jako traci
moc:
This Regulation
expire on ...
shall
Le présent
expire le ...
règlement
Niniejsze rozporządzenie
traci moc z dniem ...
Na końcu aktu znajdują się ponadto:
•
słowa Sporządzono w … dnia …, wskazujące miejsce i datę podpisu,
•
podpis (lub podpisy).
W aktach prawa wtórnego zapis miejsca i daty wygląda następująco:
Sporządzono w Brukseli dnia 1 września 2010 r.
W aktach prawnych Komisji w części przeznaczonej na podpis często spotykamy zwrot:
W imieniu Komisji,
za Przewodniczącego,
Zarówno po wyrażeniu W imieniu Komisji, jak i za Przewodniczącego stawiamy
przecinek.
Zob. też: Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Formuła końcowa.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 48
1.9.
ZAŁĄCZNIKI
Angielski termin annex i francuski annexe tłumaczy się jako załącznik, gdy dokument ma
charakter uzupełniający, jest wydany jednocześnie z dokumentem głównym i z nim
ściśle związany (przepisy lub dane techniczne, które ze względów praktycznych nie
znajdują się w części normatywnej i które zwykle przedstawiane są w formie wykazu
lub tabeli).
Uwaga!
Akty prawne UE zawierają annexes czyli załączniki. Natomiast gdy chodzi o dokument
zmieniający postanowienia porozumienia lub umowy (np. aneks do umowy), annex
tłumaczy się jako aneks.
Struktura załączników
Numeracja, struktura i styl załączników w aktach unijnych nie ma charakteru stałego.
Opisane wyżej formy podziału aktu prawnego na części, tytuły, rozdziały, sekcje itp. są
jednak również orientacyjnym wyznacznikiem podziału załączników. Co do zasady
jednostki redakcyjne załącznika numerowane liczbami arabskimi i niemające własnej
nazwy nazywa się punktami, a jednostki redakcyjne numerowane małymi literami
nazywa się literami.
W tłumaczeniu numeracji obowiązują podobne zasady, jak w przypadku części
normatywnej: punkty i litery zapisywane w tekście źródłowym w nawiasach,
w tłumaczeniu zachowują tylko nawias prawostronny. Jeżeli jednak tekście źródłowym
punkty zapisane są w postaci cyfry z kropką, w tłumaczeniu nie zmieniamy tego.
Przykłady:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 49
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 50
Odwołując się do poszczególnych jednostek redakcyjnych załączników, należy przede
wszystkim stosować nomenklaturę użytą w danym akcie prawnym. Przykładowo:
• jeżeli załącznik ma część A zatytułowaną „Część A”, należy się do niej odwoływać
w taki właśnie sposób (przykładowo in Annex(A) tłumaczy się jako w załączniku część A)
• jeżeli w obrębie danego aktu prawnego został już przyjęty sposób odwołania się do
jednostek redakcyjnych załącznika (np. w części normatywnej są odwołania do
załącznika pkt IV), analogiczne sposoby odwołania należy przyjmować w późniejszych
odwołaniach do danego przepisu.
Uwaga!
Załączone (annexed) dokumenty oznaczają uzupełnienie znajdujące się w załączniku,
a dołączone (attached) dokumenty – dołączony inny akt prawny (np. umowa
międzynarodowa dołączona do rozporządzenia).
Więcej informacji można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym:
http://publications.europa.eu/code/pl/pl-120600.htm
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 51
2. INTERPUNKCJA W AKTACH PRAWNYCH
W aktach prawnych obowiązują następujące zasady interpunkcji:
Nazwa jednostki
redakcyjnej
Oznaczenie
w tekście
PREAMBUŁA
Umocowanie
Motywy (wersja
(1)
numerowana)
Motywy
(wersja
nienumerowana)
CZĘŚĆ NORMATYWNA
Artykuł
Artykuł 1
Ustęp
1.
Akapit
Punkt
Litera
Podpunkt
Tiret
Subtiret
1)
a)
(i)
−
−
Odniesienie
w tekście
w motywie 1
w motywie
pierwszym
w art. 1
w ust. 1
w akapicie
pierwszym
w pkt 1
w lit. a)
w ppkt (i)
w tiret pierwszym
w subtiret
pierwszym
Zakończenie elementów
kolejne
ostatnie
przecinek
kropka
przecinek
przecinek
średnik
przecinek
kropka
kropka
kropka
kropka
średnik
średnik
średnik
przecinek
przecinek
kropka
średnik/kropka
średnik/kropka
średnik/kropka
średnik/kropka
UWAGI

W traktatach nie stosuje się skrótów jednostek redakcyjnych, czyli obowiązuje
zapis np.: w artykule 1 ustęp 3; zapis taki występuje również w niektórych
umowach i konwencjach międzynarodowych opublikowanych w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej. W przypadku zmian istniejących umów należy
pozostać przy formie zapisu stosowanej w pierwotnym tekście, a w przypadku
nowych umów międzynarodowych obowiązują zasady skracania podane
w powyższej tabeli.

W odesłaniach do prawa pierwotnego skróty stosujemy, np.: uwzględniając
art. 155 TFUE.

Skrót „art.” stosujemy także wtedy, kiedy występuje na początku zdania.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 52
3. AKTY ZMIENIAJĄCE
3.1.
WYRAŻENIA W AKTACH ZMIENIAJĄCYCH
W aktach zmieniających (i prostujących) stosujemy następujące wyrażenia:
Regulation [...] is hereby
amended as follows:
Le règlement [...] est
modifié comme suit [ainsi
que suit]:
W
rozporządzeniu
wprowadza
się
następujące zmiany:
Regulation [...] is hereby
corrected as follows:
Le règlement [...] est
corrigé comme suit [ainsi
que suit]:
W
rozporządzeniu
wprowadza
się
następujące
sprostowania:
Regulation
(Decision,
etc.) ... shall be amended
in accordance with the
following Articles.
Le
règlement
(La
décision, etc.) ... est
modifié
conformément
aux articles qui suivent.
W
rozporządzeniu
(decyzji,
itp.)
...
wprowadza się zmiany,
zgodnie z następującymi
artykułami.
Regulation ... shall be
amended in accordance
with this Regulation.
Le règlement ... est
modifié conformément au
présent règlement.
W rozporządzeniu ...
wprowadza się zmiany,
zgodnie
z niniejszym
rozporządzeniem.
(1) In Article 3(1), the
terms „[...]" shall be
deleted.
1) A l'article 3 paragraphe
1, les termes „[...]" sont
supprimés.
1) w art. 3 ust. 1 skreśla
się wyrazy „[…]";
(2) In Article 4(2), the
first subparagraph shall
be replaced by the
following: „[...]".
2) A l'article 4 paragraphe
2, le premier alinéa est
remplacé par le texte
suivant
[figurant
ciaprès]: „[...]".
2) art. 4 ust. 2 akapit
pierwszy
otrzymuje
brzmienie: „[…]"
Article 3 of Regulation
[…] shall be replaced by
the following:
L'article 3 du règlement
[...] est remplacé par le
texte suivant:
Art. 3 rozporządzenia […]
otrzymuje brzmienie:
In Article 33, paragraphs
3 and 4 are replaced by
the following:
À
l'article
17,
les
paragraphes 1 et 2 sont
remplacés par le texte
suivant:
Art. 33 ust. 3 i
otrzymuje brzmienie:
In [...], the word/term
(phrase) „[...]” shall be
replaced
by
(the
following): „[...]”.
A [...], le mot/terme (le
membre de phrase) „[...]”
est remplacé par (ce qui
suit): „[...]”.
W […] słowo (słowa)
„[…]”
zastępuje
się
słowem (słowami) „[…]”.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
4
Strona | 53
In [...], the date [...] shall
be replaced by that of [...]
A [...], la date du [...] est
remplacé par celle du [...]
W […] datę […] zastępuje
się datą […]
Annex II of the Regulation
[...] shall be replaced by
the text appearing in the
Annex to this Regulation
L’annexe II du règlement
[...] est remplacée par le
texte français figurant à
l’annexe
du
présent
règlement
Załącznik
II
do
rozporządzenia
[…]
zastępuje się tekstem
znajdującym
się
w załączniku
do
niniejszego
rozporządzenia
Annex I to Regulation […]
is amended as follows:
L'annexe I du règlement
[…] est modifiée comme
suit:
W załączniku I
rozporządzenia
wprowadza
następujące zmiany:
Annex I to Regulation […]
is amended as set out in
the
Annex
to
this Regulation.
L'annexe I du règlement
[…]
est
modifiée
conformément à l'annexe
du présent règlement.
W załączniku I do
rozporządzenia
[…]
wprowadza się zmiany
zgodnie z załącznikiem do
niniejszego
rozporządzenia.
The following Article 10a
shall be inserted in
Regulation [...]:
L’article 10 bis suivant est
inséré dans le règlement
[...]:
W rozporządzeniu […]
dodaje
się
art. 10a
w brzmieniu:
The following paragraph
3 shall be added to Article
25 of Regulation [...]:
A
l'article
25
du
règlement
[...],
le
paragraphe 3 suivant est
ajouté:
W art. 25 rozporządzenia
[…] dodaje się ust. 3
w brzmieniu:
The certificate annexed to
this Regulation shall be
added as Annex
Le certificat annexé au
présent règlement est
ajouté en tant qu’annexe
Świadectwo załączone do
niniejszego
rozporządzenia
dodaje
się jako załącznik
shall be inserted
est inséré
dodaje się
shall be added
est ajouté
dodaje się
The second sentence of
Article 3 of Regulation [...]
shall be deleted.
A l’article 3 du règlement
[...], la deuxième phrase
est supprimée.
W art. 3 rozporządzenia
[…] skreśla się zdanie
drugie.
Regulation [...] shall be
repealed.
Le règlement
abrogé.
Rozporządzenie […] traci
moc.
Article
L’article 3 est abrogé.
3
shall
be
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
[...]
est
do
[…]
się
Uchyla się art. 3.
Strona | 54
repealed.
is no longer valid as
of/ceases to have effect
n’est plus valable
traci
moc
z dniem
(dotyczy tylko ograniczeń
czasowych
obowiązywania aktu)
The Annex shall become
Annex I and the following
point shall be added to
paragraph 1: „[...]”
L’annexe devient annexe I
et le point suivant est
ajouté au paragraphe 1:
„[...]”
Niniejszy
załącznik
otrzymuje oznaczenie I,
a w ust. 1 dodaje się pkt 1
w brzmieniu: „[...]”
The former subparagraph
(f) shall become (g).
L’ancien point f) devient
point g).
Dotychczasowa
lit. f)
otrzymuje
oznaczenie
lit. g).
UWAGI

W tłumaczeniu na język polski nie rozróżnia się terminów insertion (czyli
dodania jednostki redakcyjnej pod koniec wyższej jednostki) oraz
addition/adjonction (czyli wprowadzenia jednostki redakcyjnej pomiędzy
istniejące jednostki). W obu przypadkach stosuje się tłumaczenie dodaje się.

Zastępując określone wyrazy innymi wyrazami w całym zmienianym akcie,
dodaje się wyrażenie „z zachowaniem odpowiedniej formy gramatycznej”.
Dotyczy to także sytuacji zastępowania wyrazów tylko w określonej jednostce
redakcyjnej, np. w całym artykule, w którym w wersji polskiej dany wyraz
występuje więcej niż jeden raz i w więcej niż jednym przypadku (przykład: W art.
9 ust. 1, 2, 3 i 4 słowa „programy prac” zastępuje się słowami „program prac”, z
zachowaniem odpowiedniej formy gramatycznej.).

Jeżeli cała jednostka redakcyjna otrzymuje nowe brzmienie, odesłanie do tej
jednostki występuje na początku zdania w mianowniku.

Jeśli nowy tekst odsyła do aktu opublikowanego w Dzienniku Urzędowym,
oznaczenie przypisu przybiera formę * i umieszczane jest bezpośrednio pod
nowym tekstem, przed ostatnim cudzysłowem.

Jeżeli dana zmiana lub sprostowanie nie mają wpływu na polską wersję
językową, należy zachować ciągłość numeracji proponowanych zmian,
a w pozycjach, które nie dotyczą polskiej wersji, należy zrobić adnotację: „(nie
dotyczy wersji polskiej)”.
3.2.
INTERPUNKCJA W AKTACH ZMIENIAJĄCYCH
W aktach zmieniających obowiązują nieco inne zasady interpunkcji niż w pozostałych
tekstach: zmieniany tekst umieszczany jest w cudzysłowie w takiej samej formie,
w jakiej został opublikowany, łącznie z wszystkimi znakami interpunkcyjnymi. Poza
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 55
cudzysłowem stosuje się zasady pisowni i interpunkcji obowiązujące w danym
kontekście (zob. rozdział 2 „Interpunkcja w aktach prawnych” w części II).
Przykład:
Regulation (EC) No 2535/2001 is amended as W rozporządzeniu (WE) nr 2535/2001
follows:
wprowadza się następujące zmiany:
(a)
In Article 5, point (i) is replaced by the a)
following:
"(i) the quotas provided for in
Annex V to the Agreement
between the European Union
and
Iceland
concerning
additional trade preferences in
agricultural products, approved
by Council Decision (EU)
2017/1913* ('the Agreement
with Iceland') ";
(b)
Point I.I of Annex I to Regulation (EC) b)
No 2535/2001 is replaced by the text in
the Annex to this Regulation.
-------------------------------* Council Decision (EU)
2017/1913 of 9 October 2017
on the conclusion of the
Agreement in the form of an
Exchange of Letters between
the European Union and
Iceland concerning additional
trade
preferences
in
agricultural products (OJ L 274,
24.10.2017, p. 57).
art. 5 lit. i) otrzymuje brzmienie:
„i)
kontyngenty
określone
w załączniku
V
do
Porozumienia między Unią
Europejską
a Islandią
w sprawie
dodatkowych
preferencji
w handlu
produktami
rolnymi
zatwierdzonego decyzją Rady
(UE)
2017/1913*
(»porozumienie z Islandią«);”;
część I.I załącznika I do rozporządzenia
(WE) nr 2535/2001 zastępuje się
tekstem znajdującym się w załączniku
do niniejszego rozporządzenia.
-------------------------------* Decyzja Rady (UE) 2017/1913
z dnia 9 października 2017 r.
w sprawie
zawarcia
Porozumienia
w formie
wymiany listów między Unią
Europejską
a Islandią
w sprawie
dodatkowych
preferencji
w handlu
produktami rolnymi (Dz.U. L
274 z 24.10.2017, s. 57).
UWAGI

Formuła wprowadzająca zaczyna się z wielkiej litery i kończy dwukropkiem.

Po formule wprowadzającej poszczególne elementy wyliczenia zaczyna się
z małej litery i kończy średnikiem, a ostatni z nich – kropką.

Jeżeli w zmienianym tekście występuje przypis, zamiast numeru przypisu
wstawia się gwiazdkę (*), a sam przypis umieszcza się pod tekstem zmienianym,
po przerywanej linii.

Jeżeli cały załącznik zastępowany jest tekstem w załączniku do tłumaczonego
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 56
aktu, nowy tekst załącznika wprowadzamy od cudzysłowu („ZAŁĄCZNIK…), ale
nie stawiamy kropki po cudzysłowie zamykającym, ponieważ nie ma formuły
wprowadzającej (otwierającej wypowiedzenie).

Jeżeli celem punktu jest zmiana w tabeli, na końcu takiego punktu nie umieszcza
się żadnego znaku interpunkcyjnego. Cudzysłów otwierający umieszcza się
w pierwszym wierszu pierwszej kolumny, w którym jest tekst (który nie jest
pusty), a cudzysłów zamykający – w ostatnim, np.:
2) w części 2 pozycję dotyczącą ZZZ zastępuje się następującymi wierszami:
ZZZ1 B
3.3.
B
XXX A
„ZZ ZZZ2 XXX XXX
XXX
ZZZ3 XXX XXX
XXX
XXX XXX”
TYTUŁY AKTÓW ZMIENIAJĄCYCH
Akt, którego jedynym celem jest zmiana innego aktu, powinien zawierać w tytule wyraz
„zmieniający” (nie należy używać określeń takich, jak „uzupełniający”, ponieważ
oznaczają one jedynie jedną z form czynności prawnej, jaką jest „zmiana”).
Jeśli zgodnie z wyraźnymi przepisami akt zmieniający wydawany jest przez inną
instytucję niż ta, która wydała dokument podstawowy, tytuł powinien zawierać nazwę
tej ostatniej, np. „rozporządzenie […] Parlamentu Europejskiego i Rady […] zmieniające
rozporządzenie […] Rady”.
Należy przy tym zwracać uwagę na sposób konstruowania długich i skomplikowanych
tytułów nowych aktów, które również zmieniają wcześniejsze akty prawne. Przykładem
mało udanego tłumaczenia może być tytuł rozporządzenia REACH:
Regulation of the European Parliament and
of the Council concerning the Registration,
Evaluation, Authorisation and Restriction of
Chemicals
(REACH),
establishing
a European Chemicals Agency, amending
Directive 1999/45/EC of the European
Parliament and of the Council and repealing
Council Regulation (EEC) No 793/93 and
Commission Regulation (EC) No 1488/94 as
well as Council Directive 76/769/EEC and
Commission
Directives
91/155/EEC,
93/67/EEC, 93/105/EC and 2000/21/EC
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady
w sprawie
rejestracji,
oceny,
udzielania
zezwoleń
i stosowanych
ograniczeń
w zakresie
chemikaliów
(REACH), utworzenia Europejskiej Agencji
Chemikaliów,
zmieniające
dyrektywę
1999/45/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady oraz uchylające rozporządzenie Rady
(EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji
(WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę
Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji
91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE
i 2000/21/WE
Problemem jest tutaj niezręczne wyliczenie: w sprawie czegoś, czegoś, zmieniające coś
i uchylające coś. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem byłoby: w sprawie czegoś oraz
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 57
czegoś, zmieniające coś oraz uchylające coś – prowadzące do dwóch oddzielnych
wyliczeń o oddzielnej składni. Czyli tytuł powinien brzmieć:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania
zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) oraz utworzenia
Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93
i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG
i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE.
3.4.
REPEAL VS. DELETE
 repeal (fr. abroger):

jeśli ten czasownik dotyczy całego aktu prawnego, w motywach jego
odpowiednikiem jest uchylać, a w przepisach uchylających – tracić moc, np.:
 W motywach aktu prawnego:
Regulation (EC) No XXXX should be
repealed.
Należy uchylić rozporządzenie (WE)
nr XXXX.
 W przepisie uchylającym:

Regulation (EC) No XXXX shall be
repealed with effect from 1 January
2007.
Rozporządzenie (WE) nr XXXX traci
moc ze skutkiem od dnia 1 stycznia
2007 r.
Directive 1999/44/EC shall be
repealed as of the date referred to in
Article 20(1).
Dyrektywa 1999/44/WE traci moc
z dniem określonym w art. 20 ust. 1.
jeśli ten czasownik dotyczy wyodrębnionej jednostki redakcyjnej, np.
artykułu, ustępu itd., stosujemy odpowiednik uchylać:
Article 21 shall be repealed.
Uchyla się art. 21.
 delete (fr. supprimer)

jeśli ten czasownik dotyczy słowa lub wyrażenia stanowiącego fragment
jednostki redakcyjnej aktu prawnego, jego odpowiednikiem jest skreślać:
In Article 3(1), the terms „[...]” shall be
deleted.

W art. 3 ust. 1 skreśla się wyrazy
„[…]”.
jeśli ten czasownik dotyczy wyodrębnionej jednostki redakcyjnej, np.
artykułu, ustępu itd., stosujemy odpowiednik uchylać (tak jak w przypadku
repeal (fr. abroger) powyżej):
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 58
Article 21 shall be deleted.
Uchyla się art. 21.
Uwaga!
Jednostkami redakcyjnymi w akcie prawny są: umocowania, motywy, artykuł ustępy,
akapity, litery, punkty, podpunkty i tiret, a także części, tytuły, rozdziały i sekcje.
Zdania i wyrazy nie są jednostkami redakcyjnymi.
Należy więc pamiętać, że artykuły, ustępy, akapity, litery itp. się uchyla, wyrazy i
zdania się skreśla, a akty prawne tracą moc.
3.5.
AMENDED PROPOSAL
Wyrażenia amended proposal i modified proposal (fr. proposition modifiée) są
synonimami i tłumaczy się je jako zmieniony wniosek.
4. SPROSTOWANIA
AKTÓW
I ODESŁANIA
DO SPROSTOWANYCH
Sprostowania to zmiany wprowadzone przed przyjęciem aktu (fr. corrigendum) lub po
jego przyjęciu (fr. rectificatif).
Pojawiające się w związku ze sprostowaniami wyrażenia as corrected by i corrected
version należy tłumaczyć odpowiednio jako sprostowana(-e) w (Dz.U.…..) oraz wersja
sprostowana.
4.1.
ODESŁANIA DO SPROSTOWANYCH AKTÓW
Obowiązuje zasada, zgodnie z którą należy pominąć w wersji polskiej informacje
o sprostowaniach do dokumentów opublikowanych przed dniem 1 maja 2004 r. –
sprostowania te nigdy nie ukazały się po polsku i zostały uwzględnione w odpowiednich
aktach prawnych. Przetłumaczyć należy natomiast informacje o innych sprostowaniach
(a więc do późniejszych dokumentów).
4.2.
SPROSTOWANIA NIEMAJĄCE WPŁYWU NA POLSKI TEKST
Jeżeli tłumaczony jest dokument wprowadzający sprostowanie do istniejącego
dokumentu, a w polskiej wersji językowej znajduje się już poprawny tekst (np. ponieważ
tłumacz dobrze przetłumaczył błędny oryginał), tj. jeżeli dane sprostowanie nie ma
wpływu na polską wersję językową, należy postępować następująco:

motywy powinny być jednakowe we wszystkich wersjach językowych, więc na
własną rękę nie należy niczego dodawać ani wykreślać w motywie dotyczącym
zmian niemających wpływu na tekst polski. To DG redagująca tekst powinna
w konsultacji z DGT sprawdzić wcześniej, które wersje trzeba zmienić lub
sprostować, i umieścić odpowiednią informację w motywach. Praktyka jest
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 59
niestety różna i w tego rodzaju aktach motywy często nic nie mówią na temat
braku poprawności tylko niektórych wersji. W przypadku tego rodzaju
rozbieżności trzeba poinformować o niej zamawiającego.

w danym punkcie cały tekst proponowanej zmiany należy zastąpić poniższym
tekstem:
(nie dotyczy wersji polskiej)
Tekst ten należy pisać kursywą, umieścić w nawiasach okrągłych, pisać z małej litery
i bez kropki, a za nawiasem umieścić stosowny znak interpunkcyjny: średnik lub kropkę.
Przykład:
(e) The term „dangerous” shall be replaced by
the term „hazardous”;
e) (nie dotyczy wersji polskiej);
W przypadku wątpliwości należy skonsultować się ze Służbą Prawną.
5. PRZEKSZTAŁCENIE, UJEDNOLICENIE, KONSOLIDACJA
Przekształcenie (ang. recast, fr. refonte) oznacza nowy samodzielny akt prawny,
równocześnie uchylający wszystkie akty, które znowelizował. Umożliwia ono
wprowadzenie następujących rodzajów zmian:

zmian terminologicznych wynikających z nieprawidłowego użycia lub użycia
niespójnego z obowiązującymi ustaleniami,

zmian terminologicznych wynikających z uspójnienia dwóch (lub większej liczby)
oddzielnych aktów łączonych w jeden.
Uwaga!
Zaleca się wprowadzanie wszystkich ulepszeń uznanych za niezbędne, nawet jeśli
oznaczałoby to wyjście poza zakres zmian przewidziany w wersji EN przekształcenia.
Wszystkie dodatkowe zmiany należy odpowiednio oznaczyć.
Wzory sformułowań używanych w przekształceniach aktów prawnych (dyrektyw,
rozporządzeń i decyzji) zostały przygotowane przez Służbę Prawną i są dostępne we
Wspólnym podręczniku dotyczącym formy i redakcji aktów przyjmowanych zgodnie ze
zwykłą procedurą ustawodawczą (ang. Joint Handbook).
Ujednolicenie (ang. codification, fr. codification) oznacza połączenie większego zespołu
przepisów prawnych (aktu prawnego/kilku aktów prawnych i aktów zmieniających)
w jednolity, systematyczny zbiór w drodze przyjęcia nowego aktu prawnego bez
wprowadzania zmian merytorycznych. Owocem tego procesu jest nowy akt prawny
uchylający akty prawne, które są przedmiotem ujednolicenia. Nowy akt prawny jest
prawnie wiążący.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 60
Konsolidacja (ang. consolidation, fr. consolidation) jest nieformalnym odpowiednikiem
ujednolicenia. Konsolidacja jest przedsięwzięciem redakcyjnym a jej owocem jest wersja
skonsolidowana danego aktu prawnego, w której uwzględnia się wszystkie zmiany
wprowadzone w danym akcie przy pomocy aktów zmieniających i sprostowań. Wersja
ta istnieje tylko dla celów informacyjnych i nie jest prawnie wiążąca.
6. ODESŁANIA W TEKŚCIE
6.1.
ODESŁANIE A ODNIESIENIE
Odesłanie w akcie prawnym to inaczej „przepis odsyłający”. Służy on zapewnieniu
skrótowości lub spójności i odsyła do innego, również obowiązującego, przepisu.
Odniesienie jest natomiast pojęciem ogólnym. W przypadku transponowania dyrektyw
„odniesienie” w tekście ustawy (w formie przypisu) wskazuje, jaka dyrektywa została
w tej ustawie transponowana do prawa krajowego. Ta ustawa pozostaje jednak
samodzielnym aktem prawnym i dyrektywa jej nie uzupełnia. Zatem w kontekście
prawodawstwa krajowego należy mówić o „odniesieniach” do dyrektywy zawartych
w prawie krajowym.
Uwaga!
Angielskie słowo „reference” nie zawsze oznacza „odesłanie”, zależnie od powyższego
kontekstu może ono oznaczać również „odniesienie”.
6.2.
ODESŁANIA WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE
Odesłanie wewnętrzne wskazuje na inny przepis zawarty w tym samym akcie prawnym.
Odesłanie zewnętrzne wskazuje na inny akt prawa unijnego lub innego.
Muszą one być precyzyjne i umożliwiać adresatowi łatwe dotarcie do wskazanego
tekstu. Pamiętajmy jednocześnie o zasadzie niepoprawiania oryginału – nie
doprecyzowujemy niejasnego odesłania w tłumaczeniu.
Przykład odesłania wewnętrznego:
1. Zagrożenia środowiska preparatami ocenia się za pomocą jednego lub kilku sposobów
podanych poniżej: a) za pomocą metody konwencjonalnej opisanej w załączniku III […]
Procedura kontroli określona w art. 15 ma zastosowanie do […].
Przykład odesłania zewnętrznego:
b) przez określenia niebezpiecznych dla środowiska właściwości preparatu, koniecznych
dla dokonania właściwej klasyfikacji zgodnie z kryteriami wymienionymi w załączniku VI
do dyrektywy 67/548/EWG.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 61
6.3.
ODESŁANIA DO DZIENNIKA URZĘDOWEGO
Odesłanie do Dziennika Urzędowego może mieć formę pełną (Dziennik Urzędowy Unii
Europejskiej), skróconą (Dziennik Urzędowy) albo formę skrótu (Dz.U.).
Odesłania do Dziennika Urzędowego w formie skrótu (głównie w przypisach)
zapisujemy w następujący sposób:
Dz.U. L 99 z 10.4.2001, s. 4.
W dokumentach opublikowanych do 31 stycznia 2003 r. (włącznie) podaje się odesłanie
do Dziennika Urzędowego Wspólnot Europejskich.
Uwaga!
Skrót Dz.U. pisze się bez spacji.
6.4.
ODESŁANIA DO ZBIORU ORZECZEŃ
6.4.1. ECLI
Aby ułatwić prawidłowe i jednoznaczne przywoływanie orzeczeń sądów unijnych i
krajowych opracowano Europejską sygnaturę orzecznictwa (ang. European case-law
identifier – ECLI). Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nadaje ECLI wszystkim
orzeczeniom sądów Unii Europejskiej wydanym od 1954 r. ECLI zawiera pięć
obowiązkowych
elementów,
złożonych
wyłącznie
z
łacińskich
znaków
alfanumerycznych, rozdzielonych dwukropkiem:

skrót ECLI oznaczający, że mamy do czynienia z europejską sygnaturą
orzecznictwa,

kod państwa wskazujący państwo członkowskie danego sądu lub trybunału lub
kod „EU” w przypadku sądu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

kod sądu, który wydał orzeczenie (w przypadku Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej „C” oznacza „Trybunał Sprawiedliwości”, „T” – Sąd, a „F” – „Sąd do
spraw Służby Publicznej”),

rok wydania orzeczenia w zapisie czterocyfrowym,

liczbę porządkową w formacie, o którym decyduje Trybunał Sprawiedliwości
Unii Europejskiej lub każde państwo członkowskie. Składa się ona z maksymalnie
25 znaków alfanumerycznych. Ze znaków interpunkcyjnych dopuszcza się
wyłącznie stosowanie kropek.
Przykład:
ECLI:EU:C:2006:710
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 62
W swoich własnych publikacjach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjął
metodę przywoływania orzecznictwa, która łączy ECLI (z pominięciem samego
akronimu „ECLI”) ze zwyczajową nazwą sprawy oraz numerem sprawy w rejestrze. Ma
ona zastosowanie do orzecznictwa wydawanego od 1954 r. Była stopniowo
wprowadzana przez każdy z sądów Unii od pierwszego półrocza 2014 r., a następnie
została zharmonizowana w 2016 r. Przykład:
wyrok z dnia 12 lipca 2005 r., Schempp, C-403/03, EU:C:2005:446, pkt 19
6.4.2. Publikacje inne niż publikacje Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej
Orzecznictwo przywoływane jest również w publikacjach innych niż publikacje
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej: w aktach prawnych publikowanych w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (szczególnie w decyzjach Komisji dotyczących
pomocy państwa lub łączenia przedsiębiorstw itd.) albo w publikacjach o charakterze
ogólnym. Te publikacje są skierowane do osób nieposiadających wiedzy specjalistycznej,
więc metoda przywoływania uwzględnia dodatkowe informacje.
Tekst główny
Odesłanie do orzecznictwa powinno zawierać co najmniej typ orzeczenia (wyrok,
postanowienie itd.) i nazwę sądu. Dodawane są także następujące elementy, jeżeli są
pomocne w danym kontekście: przyjęta nazwa sprawy i data wydania orzeczenia.
Przypis
Standaryzowany format powinien zawierać następujące elementy w poniższej
kolejności:

typ orzeczenia (wyrok, postanowienie),

nazwę sądu (Trybunał Sprawiedliwości, Sąd, Sąd do spraw Służby Publicznej),

datę wydania orzeczenia,

przyjętą nazwę sprawy,

numer sprawy,

ECLI orzeczenia,

w razie konieczności inne szczególnie istotne punkty.
Judgment of the Court of Justice of 12 July
2005,
Schempp,
C-403/03,
ECLI:EU:C:2005:446, paragraphs 22 to 24.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia
12 lipca 2005 r., Schempp, C-403/03,
ECLI:EU:C:2005:446, pkt 22–24.
Strona | 63
Judgment of the General Court of 15
January 2013, Spain v Commission , T54/11, ECLI:EU:T:2013:10, paragraph 29.
Wyrok Sądu z dnia 15 stycznia 2013 r.,
Hiszpania/Komisja,
T-54/11,
ECLI:EU:T:2013:10, pkt 29.
Judgment of the Civil Service Tribunal of
30 January 2013, Wahlström v Frontex , F87/11, ECLI:EU:F:2013:10, paragraph 32.
Wyrok Sądu do spraw Służby Publicznej z
dnia
30
stycznia
2013
r.,
Wahlström/Frontex,
F-87/11,
ECLI:EU:F:2013:10, pkt 32.
Tytuły spraw zapisujemy pismem prostym (w wersji angielskiej często jest kursywa, ale
nie ma ona uzasadnienia, bo to tytuł skrócony).
Autorzy nie zawsze stosują się do powyższych zaleceń redakcyjnych. W takich
przypadkach tłumaczymy tylko informacje podane w oryginale, zachowując szyk
oryginału:
Case C-280/00 Altmark Trans GmbH and
Regierungspräsidium
Magdeburg
v
Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH
EU:C:2003:415
Sprawa C-280/00 Altmark Trans GmbH
and Regierungspräsidium Magdeburg v
Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH,
ECLI:EU:C:2003:415.
Joined Cases C-214/12 P, C-215/12 P, C223/12
P,
Land
Burgenland
v
Commission, judgment of 24 October
2013, not yet published in the ECR,
paragraph 56.
Sprawy połączone C-214/12 P, C-215/12
P, C-223/12 P Land Burgenland/Komisja,
wyrok z dnia 24 października 2013 r.
dotychczas nieopublikowany w Zb.Orz.,
pkt 56.
Zob. też Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny
http://publications.europa.eu/code/pl/pl-250903.htm
6.5.
ODESŁANIA DO CZĘŚCI AKTÓW PRAWNYCH
W przypadku odesłania do przepisu konieczne jest wskazanie jednego lub kilku
elementów. Poszczególne jednostki podziału wymieniane są w kolejności malejącej
pod względem hierarchii tekstu, tj. „art. [...] ust. [...] pkt [...] lit. [...] tiret [...]” – bez
przecinków po kolejnych jednostkach redakcyjnych. Na końcu wymienia się nazwę aktu
prawnego.
Przykłady:
(…) in accordance with Article 6(2) of
Regulation (EC) No 551/2004.
(…) zgodnie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia
(WE) nr 551/2004.
(…) as specified in the third subparagraph
of Article 22(1) of this Regulation.
(…) o których mowa w art. 22 ust. 1 akapit
trzeci niniejszego rozporządzenia.
W przypadku gdy wymienia się elementy tej samej grupy podziału, przy czym jednemu
lub kilku z nich towarzyszą bardziej szczegółowe elementy odesłania, należy powtórzyć
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 64
nazwę podziału dla każdego odesłania:
art. 1 i art. 2 ust. 1 (nie: *art. 1 i 2 ust. 1)
ust. 1 pkt 5 i ust. 2 akapit drugi (nie: *ust. 1 pkt 5 i 2 akapit drugi).
Uwaga!
Jeśli w wyliczeniu występują jedynie kolejno następujące po sobie cyfry, należy
wymienić każdą z nich z osobna, tj. art. 2, 3 i 4 (a nie: art. 2–4) – zapis taki może
oznaczać przykładowo celowe pominięcie artykułu 3a.
W przypadku odesłania do załączników postępuje się analogicznie, tj. poszczególne
jednostki podziału wymieniane są w kolejności malejącej pod względem hierarchii
tekstu, zaczynając od słowa „załącznik”. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy podany jest także
numer aktu prawnego, wówczas słowo „załącznik” umieszcza się bezpośrednio przed
numerem dokumentu. Przykłady:
(…) referred to in the first subparagraph
of point 1.3(b)(ii) of Annex IV.
(…) o którym mowa w załączniku IV pkt
1.3 lit. b) ppkt (ii) akapit pierwszy.
(…) referred to in the first subparagraph
of point 1.3(b)(ii) of Annex IV to
Implementing Regulation (EU) No
390/2013.
(…) o którym mowa w pkt 1.3 lit. b) ppkt
(ii) akapit pierwszy załącznika IV do
rozporządzenia wykonawczego (UE) nr
390/2013.
See part A(8) of Annex III to Regulation
No 807/2003.
Zob. część A pkt 8 załącznika III do
rozporządzenia nr 808/2014.
(…) referenced in Regulation No. 13,
Annex 2, paragraph 8.1.1.
(…) wymieniony w pkt 8.1.1 załącznika 2
do regulaminu nr 13.
Zob. też rozdział 1.9 „Załączniki” w części II.
6.6.
OZNACZENIA DOKUMENTÓW
Dokumenty opatrzone sygnaturą COM, SEC, CSE, C to dokumenty przygotowywane
przez Komisję Europejską w ramach procedury legislacyjnej i procesu decyzyjnego:

COM – dokumenty Komisji przeznaczone dla różnych instytucji (projekty aktów
prawnych, komunikaty, sprawozdania itd.),

SWD – wewnętrzne dokumenty związane z procesem decyzyjnym oraz z ogólnym
działaniem poszczególnych działów Komisji (oceny skutków, podsumowania
oceny skutków, dokumenty robocze służb Komisji). Do 2012 r. dokumenty
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 65
robocze służb Komisji oznaczano sygnaturą SEC,

JOIN – dokument roboczy służb Komisji i Wysokiego Przedstawiciela,

CSE – dokumenty Komisji przeznaczone dla Rady Europejskiej,

C – akty prawne przyjęte przez Komisję, na mocy własnych lub delegowanych
kompetencji.
W ramach procedur międzyinstytucjonalnych dokumenty noszą, w zależności od
procedury ich przyjmowania, następujące oznaczenia:

COD – zwykła procedura ustawodawcza,

CNS – specjalna procedura ustawodawcza,

NLE – procedura dotycząca aktów innych niż ustawodawcze.
Oznaczenia dokumentów pozostawiamy w wersji oryginalnej, słowo final będące
elementem oznaczenia, również nie jest tłumaczone:
COM(2017) 2790
COM(2005) 730 final.
Niezależnie od formatowania oryginału, między oznaczeniem typu dokumentu a rokiem
podawanym w nawiasie nie stawiamy spacji, natomiast stawiamy ją między nawiasem
zamykającym rok a numerem dokumentu; jeśli w numerze są zera, należy je usunąć:
COM(2013)0058 final
COM(2013) 58 final
Do dokumentów COM, SEC i innych dokumentów już opublikowanych odnosić się należy
zawsze z użyciem sygnatury w jej brzmieniu angielskim/francuskim, niezależnie od
tego, czy na stronie tytułowej sygnatura była tłumaczona, czy też nie.
7. PORZĄDEK WYMIENIANIA PAŃSTW I JĘZYKÓW
8.1.
PORZĄDEK WYMIENIANIA PAŃSTW
Państwa członkowskie wymienia się w porządku alfabetycznym opartym na pisowni ich
nazw w językach urzędowych tych państw (porządek protokolarny) – czyli Austria jest
na „Ö” a Finlandia na „S”. Ta zasada obowiązuje także w przypadku tabel.
Porządek protokolarny:
Królestwo Belgii, Republika Bułgarii, Republika Czeska, Królestwo Danii, Republika
Federalna Niemiec, Republika Estońska, Irlandia, Republika Grecka, Królestwo Hiszpanii,
Republika Francuska, Republika Chorwacji, Republika Włoska, Republika Cypryjska,
Republika Łotewska, Republika Litewska, Wielkie Księstwo Luksemburga, Węgry,
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 66
Republika Malty, Królestwo Niderlandów, Republika Austrii, Rzeczpospolita Polska,
Republika Portugalska, Rumunia, Republika Słowenii, Republika Słowacka, Republika
Finlandii, Królestwo Szwecji, Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
albo
Belgia, Bułgaria, Republika Czeska, Dania, Niemcy, Estonia, Irlandia, Grecja, Hiszpania,
Francja, Chorwacja, Włochy, Cypr, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Niderlandy,
Austria, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Słowacja, Finlandia, Szwecja, Zjednoczone
Królestwo
Natomiast w przypadku wyliczania państw nienależących do UE, a także w przypadku
wyliczeń obejmujących zarówno państwa nienależące do UE, jak i państwa
członkowskie UE, obowiązuje kolejność alfabetyczna, np.:
Australia, Dania, Finlandia, Hiszpania, Rumunia, Stany Zjednoczone, Zjednoczone
Królestwo…
Zob. też Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Porządek wymieniania krajów
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 67
Uwaga!
Jeżeli w tekście źródłowym pojawia się wyliczenie państw członkowskich w
kolejności alfabetycznej w języku tekstu źródłowego, jest to prawdopodobnie
błąd:
(…) assess the potential within the EU for sourcing battery raw materials including
Cobalt (Finland, France, Sweden, and Slovakia), Lithium (Austria, the Czech Republic,
Finland, Ireland, Portugal, Spain, and Sweden), Natural Graphite (Austria, Czech
Republic, Germany, Slovakia and Sweden), Nickel (Austria, Finland, France, Greece,
Poland, Spain and the United Kingdom);
W takiej sytuacji należy skontaktować się ze zleceniodawcą i upewnić się, czy nie
należy zmienić porządku tego wyliczenia na porządek protokolarny. Lepiej jednak
nie robić tego bez porozumienia ze zleceniodawcą, może bowiem istnieć jakiś
związek między kolejnością wyliczenia państw a opisem stanu faktycznego, choć
nie musi być on wyraźny:
The main soya producers are Italy, France and Romania.
W powyższym przykładzie państwa mogą być wymienione błędnie w porządku
alfabetycznym, ale możliwe jest też, że chodzi o wyliczenie od większych
producentów do mniejszych.
Porządku wyliczania państw w tabelach także nie należy zmieniać bez
porozumienia ze zleceniodawcą.
W razie wątpliwości należy zachować porządek wyliczenia z tekstu źródłowego.
8.2.
PORZĄDEK WYMIENIANIA JĘZYKÓW W TEKŚCIE
Porządek wymieniania języków jest inny niż państw: w wersji polskiej tekstu języki
powinny być wymieniane w porządku alfabetycznym według ich nazw w języku
polskim:
angielski, bułgarski, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, francuski, grecki, hiszpański,
irlandzki, litewski, łotewski, maltański, niderlandzki, niemiecki, polski, portugalski,
rumuński, słowacki, słoweński, szwedzki, węgierski i włoski.
Przykłady:
Only the Dutch, English, French, German,
Greek, Italian and Maltese texts are
authentic.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Jedynie teksty w języku angielskim,
francuskim,
greckim,
maltańskim,
niderlandzkim, niemieckim i włoskim są
autentyczne.
Strona | 68
This Protocol shall be drawn up in
duplicate in the Bulgarian, Croatian,
Czech, Danish, Dutch, English, Estonian,
Finnish,
French,
German,
Greek,
Hungarian, Italian, Latvian, Lithuanian,
Maltese, Polish, Portuguese, Romanian,
Slovak, Slovenian, Spanish and Swedish
languages, each of these texts being
equally authentic.
Niniejszy Protokół sporządza się w dwóch
egzemplarzach w językach: angielskim,
bułgarskim,
chorwackim,
czeskim,
duńskim, estońskim, fińskim, francuskim,
greckim,
hiszpańskim,
litewskim,
łotewskim, maltańskim, niderlandzkim,
niemieckim,
polskim,
portugalskim,
rumuńskim, słowackim, słoweńskim,
szwedzkim, węgierskim i włoskim, przy
czym każdy z tych tekstów jest na równi
autentyczny.
The Bulgarian, Croatian, Danish, English,
Estonian, Finnish,
German, Greek,
Hungarian, Italian, Latvian, Lithuanian,
Maltese, Polish, Slovak, Slovenian, Spanish
and Swedish language versions of
Delegated Regulation (EU) No 1254/2014
should therefore be corrected accordingly.
Należy zatem odpowiednio sprostować
angielską, bułgarską, chorwacką, duńską,
estońską, fińską, grecką, hiszpańską,
litewską, łotewską, maltańską, niemiecką,
polską, słowacką, słoweńską, szwedzką,
węgierską i włoską wersję językową
rozporządzenia
delegowanego
(UE)
nr 1254/2014.
Jeżeli umowa (protokół itp.) sporządzana jest również w języku kraju trzeciego, który
nie jest językiem Unii, języki Unii ze względów protokolarnych wymienia się przed tym
językiem:
Niniejszą umowę sporządzono w języku angielskim, francuskim, niemieckim, polskim,
włoskim i arabskim.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 69
CZĘŚĆ III. SZCZEGÓLNE PROBLEMY TŁUMACZENIOWE
1. ADRESY I LISTY
1.1. TŁUMACZENIE ADRESÓW
Zasadniczo w danych adresowych należy przetłumaczyć tylko nazwę państwa oraz
informacje, których nie umieszcza się na kopercie (telefon, faks, linia bezpośrednia). W
razie potrzeby należy poprawić formatowanie numeru telefonu i faksu (zob. pkt 1.4
poniżej).
Przykładowa stopka adresowa w pismach Komisji wygląda tak:
Commission européenne, 1049 Bruxelles / Europese Commissie, 1049 Brussel – Belgia. Tel.:
+32 22991111. Biuro: J-79 5/215. Tel.: linia bezpośrednia +32 22965575. Faks: +32
22979520
European Commission, B-1049 Brussels − Belgia. Tel.: +32 22991111.
Biuro: J-70 5/118. Tel.: linia bezpośrednia +32 22954500. Faks: +32 22979520.
E-mail: COMP-MEETINGS@ec.europa.eu
Szczegółowe informacje na temat adresów można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym
przewodniku redakcyjnym: http://publications.europa.eu/code/pl/pl-390100.htm
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 70
Uwaga!
W tekstach publikowanych w Dzienniku Urzędowym UE adresy w Brukseli mają
specyficzną formę. Pierwszą część adresu można zapisać albo w dwóch językach,
polskim i angielskim/francuskim (najlepiej w języku powszechnie stosowanym w
komunikacji międzynarodowej), albo w jednym (angielskim/francuskim).
Jednakże nazwę ulicy, miasta i państwa należy zapisać po francusku i flamandzku:
European Commission
Directorate General for Trade
Directorate H Trade Defence,
Rue de la Loi/Wetstraat 200
1049 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Conseil de l’Union européenne/Raad van de Europese Unie (albo: Council of the European
Union)
Rue de la Loi/Wetstraat 175
1048 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Jest to sytuacja wyjątkowa i dotyczy tylko tekstów publikowanych w Dz.U.
1.2. ADRES PRZEDSTAWICIELA RP
W dokumentach kierowanych do Przedstawicielstwa RP w Brukseli pojawia się często
konieczność wpisania adresu przedstawiciela danego państwa.
Adres polskiego przedstawiciela:
Jego Ekscelencja Jan Kowalski2
Stały Przedstawiciel Rzeczypospolitej Polskiej przy Unii Europejskiej
Rue Stevin 139
1000 BRUXELLES/BRUSSEL
W przypadku gdy w języku oryginału podawany jest pełny tytuł ambasadora (ang.
2
Nazwisko aktualnego stałego przedstawiciela najlepiej każdorazowo sprawdzać na stronach MSZ
http://brukselaue.msz.gov.pl/pl/
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 71
Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary), stosujemy następujące tłumaczenie:
Jan Kowalski, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny
1.3. LISTY
Oficjalne pisma rozpoczyna się zwrotem grzecznościowym, np. „Szanowni Państwo”,
„Szanowny Panie Ministrze”. Po zwrocie grzecznościowym stawiamy wykrzyknik
i wielką literę albo przecinek i małą literę, np.:
Szanowny Panie!
W nawiązaniu do...
Szanowna Pani,
w związku z pismem...
Pisma do ambasadora rozpoczyna się zwrotem „Szanowny Panie Ambasadorze” (ang.
Your Excellency).
W pismach kierowanych do sekretarzy i podsekretarzy stanu, koordynatorów
wydziałów, adresatów w randze radcy można się zwracać Szanowna Pani Minister /
Szanowny Panie Ministrze (po angielsku zazwyczaj Dear Sir/Madam).
Uwaga!
W formule grzecznościowej nigdy nie stosujemy nazwisk.
Dear Mr. Hoffmann,
Szanowny Panie!
Nazwiska adresata podawanego w nagłówku listu, a także ewentualnych nazwisk osób
otrzymujących kopię listu (podawanych po formule Do wiadomości) nie poprzedzamy
żadnymi formułami grzecznościowymi typu „Sz.P.” , „Sz. Pan” ani „Sz. Pani”.
Angielskie „Subject:” przed tytułem pisma najlepiej tłumaczyć jako „Przedmiot:”
(+ mianownik i wielka litera), np.
Przedmiot: Pomoc państwa...
Pismo należy zakończyć zwrotem zamykającym, najbardziej
„Z poważaniem” albo: „Z wyrazami należnego szacunku”.
uniwersalne
są
Po końcowej formule grzecznościowej nie stawiamy przecinka.
1.4. NUMERY TELEFONÓW
Zasady zapisu numerów telefonów są następujące:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 72

numer podaje się w formacie międzynarodowym,

międzynarodowy numer kierunkowy poprzedza się znakiem „+” (bez spacji).
Po międzynarodowym numerze kierunkowym i spacji podaje się pełny numer, w tym
regionalny numer kierunkowy (jeżeli istnieje), w jednym bloku:
+33 140633900
Numer wewnętrzny oddzielany jest od numeru głównego łącznikiem. Cyfr numeru
wewnętrznego nie rozdziela się, ale podaje w jednym bloku:
+32 222020-43657
Jeżeli w tekście źródłowym podano numer telefoniczny do Belgii lub Luksemburga bez
międzynarodowego numeru kierunkowego, należy go dodać (odpowiednio: +32 i +352).
Należy także odpowiednio poprawić inne błędy w formatowaniu numeru (np. kropki
zamiast spacji, niepotrzebne spacje itp.).
Więcej informacji można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym:
http://publications.europa.eu/code/pl/pl-390300.htm
1.5. ADRESY ELEKTRONICZNE
Adresy elektroniczne zapisuje się w następujący sposób:
e-mail: imię.nazwisko@ec.europa.eu
W miarę możliwości należy unikać umieszczania kropki wynikającej z interpunkcji
bezpośrednio po adresie e-mail lub adresie internetowym.
2. LICZBY, DATY I SYMBOLE
2.1.
PISOWNIA LICZB
Liczby zapisuje się zasadniczo w takiej formie, w jakiej pojawiają się w oryginale, tzn.
liczebniki zapisane cyframi zapisujemy cyframi, a liczebniki w formie słownej oddajemy
formą słowną. Wyjątkiem mogą być niektóre użycia liczebników porządkowych:
in the 20th century
w XX wieku
W liczebnikach pięciocyfrowych i dłuższych oddzielamy od końca grupy trzycyfrowe
(tysiące, miliony, miliardy itd.) spacją, nigdy kropką:
2 152 260
W przypadku liczebników czterocyfrowych jedynie w tekstach przeznaczonych do
publikacji w Dzienniku Urzędowym oddzielamy spacją trzy ostatnie cyfry (np. 2 000
EUR). W pozostałych tekstach liczebniki czterocyfrowe zapisujemy bez spacji, tj. 2000
EUR.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 73
Części dziesiętne oddzielamy przecinkiem:
230,35
W tekstach prasowych zaleca się stosowanie skrótów zamiast symboli czy pełnych liczb:
60 proc.
600 tys.
Zaleca się również stosowanie słownej formy liczebników poniżej dziesięciu:
w terminie ośmiu dni (ale: 345 kandydatów).
2.2.
PISOWNIA DAT
Daty i godziny zapisuje się zwykle w formie liczbowej. Nazwy miesięcy podajemy
zgodnie z oryginałem, jeżeli miesiąc zapisany jest słownie, oddajemy go słownie; przy
czym liczba oznaczająca dzień podawana jest bez tzw. zera wiodącego:
1st October 2001
1 października 2001 r.
Taki zapis najczęściej używany jest w tekście. Wówczas przed datą dodajemy słowo
„dzień”, a po roku dodajemy skrót „r.”:
Commission reply, received on 30 March
2016.
Odpowiedź Komisji otrzymana dnia 30
marca 2016 r.
Jeżeli w tekście data zapisana jest liczbowo, możemy taki zapis zachować, albo zamienić
zapis miesiąca z liczbowego na słowny; w obu przypadkach po roku dodajemy skrót „r.”:
The Annual Control Report ref. no Ares
(2018)856744,
submitted
on
14/02/2018, (…).
Roczne sprawozdanie z kontroli (nr ref.
Ares (2018)856744), złożone w dniu
14.02.2018 r.
The Annual Control Report ref. no Ares
(2018)856744,
submitted
on
14/02/2018, (…).
Roczne sprawozdanie z kontroli (nr ref.
Ares (2018)856744), złożone w dniu 14
lutego 2018 r.
W komunikatach prasowych i tekstach skierowanych do szerokiego grona odbiorców
wraz „dzień” możemy pominąć:
As announced on 12 January 2017, the Zgodnie z zapowiedzią z 12 stycznia 2017
Commission launched a dialogue with r. Komisja rozpoczęła dialog z Japonią.
Japan.
W przypisach i adresach bibliograficznych miesiąc najczęściej zapisany jest liczbowo. W
takich przypadkach również oddajemy go liczbowo, oddzielając poszczególne cyfry
kropkami, przy czym zero wiodące umieszczamy tylko przed liczbami oznaczającymi
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 74
pierwsze dziewięć miesięcy w roku, nigdy przed liczbą oznaczającą dzień miesiąca; nie
dodajemy też skrótu „r.”:
01.03.2009
1.03.2009
18/07/2018
18.7.2018
Powyższa zasada dotyczy również tekstu ciągłego w dokumentach publikowanych
w Dzienniku Urzędowym. Jedyny wyjątek stanowią odniesienia do Dziennika
Urzędowego, znajdujące się zwykle w przypisach, gdzie nie umieszcza się zera
wiodącego, nawet jeżeli jest ono obecne w oryginale:
OJ L 343, 29.03.2015, p. 558.
Dz.U. L 343 z 29.3.2015, s. 558.
Wyjątek ten wynika z wymogów dotyczących druku Dziennika Urzędowego UE.
Powyższe uwagi nie dotyczą tabel.
Warto przypomnieć, że nazwa miesiąca występuje w dopełniaczu:
ósmy marca
po ósmym marca
24–25 maja
Bywa, że końcowa formuła w umowach międzynarodowych w oryginale jest zapisywana
słownie, co odzwierciedla się w tłumaczeniu:
Done at Rome this twenty fifth day of
March in the year one thousand nine
hundred and fifty seven.
Sporządzono
w Rzymie
dnia
dwudziestego piątego marca roku tysiąc
dziewięćset pięćdziesiątego siódmego.
Nie oddziela się przecinkiem daty w wyrażeniu Sporządzono w Brukseli dnia 1 maja
2007 r., ale w nagłówku dokumentu zapisuje się datę w następującej formie:
Bruksela, dnia 1 maja 2015 r.
Wyjątek stanowią komunikaty prasowe, gdzie w nagłówku datę zapisujemy bez słowa
„dnia”:
Bruksela, 1 maja 2015 r.
2.3.
ZAPIS WALUT
W tekstach przeznaczonych do publikacji w Dzienniku Urzędowym, a także we
wszystkich tekstach w tabelach i w wyliczeniach, kwoty wyrażone w walucie podaje się
przy użyciu trzyliterowych symboli walut:
12 EUR
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 75
75 GBP
100 000 PLN
W pozostałych przypadkach stosuje się pełną formę nazwy waluty:
wprowadzenie euro w Słowenii
W 2015 r. z Funduszu Spójności Polska otrzymała 120 tys. euro.
W prawie unijnym skróty nazw walut państw członkowskich odpowiadają kodom ISO
4217; waluty podawane są w kolejności alfabetycznej według skrótów nazw,
z wyjątkiem waluty euro, która jest zawsze na początku:
Państwa członkowskie
EUR
euro
BGN
lew bułgarski
CZK korona czeska
DKK
korona duńska
HRK
kuna chorwacka
GBPfunt szterling
HUF
forint węgierski
PLN złoty polski
RON
lej rumuński
SEK korona szwedzka
2.4.
JEDNOSTKI MIARY, SYMBOL % I ZNAK MINUS
Teksty przeznaczone do publikacji w Dz.U.
Przy zapisywaniu jednostek miar należy zostawić odstęp między wartością liczbową
a oznaczeniem jednostki miary. Odstępu nie stosuje się w przypadku oznaczeń
jednostek miary kąta: stopnia (°), minuty (′), sekundy (″) i tercji (‴). Przykłady:
100 kg
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 76
25 mA
30 s
36 °C
25 %
Teksty nieprzeznaczone do publikacji w Dz.U.
Przy zapisywaniu jednostek miar między wartością liczbową a oznaczeniem jednostki
miary zostawiamy odstęp w przypadku, gdy jednostka miary oznaczona jest literami,
natomiast gdy jest oznaczona symbolem, spacji się nie stosuje. Przykłady:
100 kg
25 mA
30 s
36°C
25%
Uwaga!
Procent (%) nie jest jednostką miary! Mimo to przed symbolem % w tekstach, które
będą publikowane w Dzienniku Urzędowym, należy używać spacji. W pozostałych
tekstach wspomniany symbol należy zapisywać bez spacji.
Znak minus
Znak minus jako znak liczby ujemnej przylega do liczby bez spacji (-3). Z kolei we
wzorach matematycznych znak odejmowania jako znak różnicy oddzielony jest z obu
stron spacjami (np. x = 4 – 2).
W odniesieniu do nazw, symboli i definicji jednostek miar należy korzystać z tekstu
dyrektywy Rady 80/181/EWG (Dz.U. L 39 z 15.2.1980, s. 40).
Nazwy i oznaczenia jednostek miar dostępne są również w Międzyinstytucjonalnym
przewodniku redakcyjnym http://publications.europa.eu/code/pl/pl-5000300.htm
3. SKRÓTY I SKRÓTOWCE
Skróty to litery lub grupy liter, tworzone w przypadku często używanych i znanych
wyrazów lub połączeń wyrazowych, ale odczytywane jako te pełne wyrazy, np. p. (pan),
ds. (do spraw), m.in. (między innymi).
Skrótowce to wyrazy powstałe z pierwszych liter lub grup liter nazwy co najmniej
dwuwyrazowej. Zazwyczaj są to nazwy instytucji, przedsiębiorstw, organizacji, państw.
Odczytuje się je, jakby były samodzielnymi wyrazami, i nie rozwija, np. PAN, GUGiK.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 77
3.1.
SKRÓTOWCE ANGIELSKIE CZY POLSKIE?
Zasadniczo w tłumaczeniu na język polski skrótowce angielskie pozostawiamy w wersji
angielskiej, chyba że istnieje uzus stosowania skrótowców polskich. Przykłady często
używanych polskich skrótowców to: WPR (wspólna polityka rolna), EFR (Europejski
Fundusz Rozwoju), EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego). Przykład
skrótowca angielskiego to WHO (Światowa Organizacja Zdrowia).
3.2.
UŻYCIE I GRAMATYKA
Przy pierwszym wystąpieniu skrótu lub skrótowca w tekście należy podać jego pełną
nazwę w języku polskim, a następnie w nawiasie dany skrót lub skrótowiec. Wyjątkiem
są powszechnie znane skróty i skrótowce, np. UE.
Lepiej unikać nadmiernego, niepotrzebnego używania skrótów i skrótowców. Za
każdym razem należy kierować się jednak czytelnością i zrozumiałością tekstu:

jeżeli jest taka możliwość i nie wydłuża to niepotrzebnie dokumentu, nie stosuje
się skrótów w ogóle, pisząc całe formy, zwłaszcza w przypadkach gdy polskie
skróty nie są w powszechnym użyciu;

jeżeli polskie skróty nie funkcjonują, a używanie pełnych form wiązałoby się ze
znacznym wydłużeniem dokumentu i powstaniem mało czytelnych, długich zdań,
przy pierwszym wystąpieniu należy podać pełną nazwę po polsku, a w nawiasie
skrót angielski wraz z jego rozwinięciem. Później konsekwentnie stosuje się tylko
skrót.
Liczba i rodzaj gramatyczny skrótowca mogą zostać określone w dwojaki sposób:

przez nadanie skrótowcowi liczby i rodzaju wyrazu nadrzędnego po rozwinięciu
skrótu (np. UE była ... w rodzaju żeńskim, ponieważ rozwinięciem skrótu jest Unia
Europejska była ...),

przez nadanie skrótowcowi cech gramatycznych zgodnie z zasadami zależnymi
od jego pisowni i wymowy (np. skróty zakończone spółgłoską w wymowie
i pisowni mają rodzaj męski, np. PAN wydał komunikat prasowy; z kolei skróty
zakończone samogłoską „a” – mają rodzaj żeński: EFSA wydała opinię, EIOPA
odniosła się, ESMA stwierdziła).
Uwaga!
Zaleca się stosowanie drugiego wariantu, chyba że w danym przypadku szerzej
przyjęty jest wariant pierwszy (np. KE przyjęła.., PAP podała…).
.
Po skrócie wyrazu stawiamy kropkę, jeżeli skrót kończy się na inną literę niż pełny
skracany wyraz, np.:
godz. (= godzina)
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 78
prof. (= profesor)
ul. (= ulica).
Jeżeli jednak skrót zawiera ostatnią literę wyrazu, wówczas kropki nie stawiamy, np.:
mjr (= major)
dr (= doktor)
pkt (=punkt)
Gdy skrót zastępuje wyraz w przypadku innym niż mianownik, kropkę stawiamy; zasada
ta nie dotyczy skrótów tytułów kobiet, ponieważ skrót zawiera ostatnią literę wyrazu,
np.:
Dawno nie widziałem dr. Nowaka.
Dawno nie widziałem dr Nowak.
Można również po skrócie dopisać końcówkę. Wówczas bez kropki, ponieważ w skrócie
występuje ostatnia litera wyrazu:
Dawno nie widziałem dra Nowaka.
Uwaga!
Skrót „pkt” pisany jest bez kropki także w przypadkach zależnych (pkt 7, w pkt 7, dot.
pkt 7 itp.).
.
4. CYTATY I BIBLIOGRAFIA
4.1.
INTERPUNKCJA W CYTATACH
Cytat to fragment zaczerpnięty z innej publikacji albo wypowiedź przytoczona
dosłownie w mowie niezależnej. Cytat w tekście można wyróżnić na kilka sposobów.
Zazwyczaj cytat umieszcza się w cudzysłowie i zapisuje taką samą czcionką jak tekst.
Jeżeli użycie cudzysłowu jest niemożliwe (np. ze względów technicznych) albo
występuje duża ilość cytatów drugiego i trzeciego poziomu, a zastosowanie
cudzysłowów wewnętrznych obniży czytelność tekstu, do wyróżnienia cytatu można
zastosować też kursywę.
Zob. też: Międzyinstytucjonalny przewodnik redakcyjny > Cytaty.
4.2.
INGERENCJA W TEKST TYTUŁU LUB CYTATU
Opuszczenie krótkiego fragmentu cytowanego tekstu (w tym urwanie cytatu przed
końcem zdania) zaznacza się wielokropkiem umieszczonym w nawiasie kwadratowym
(zob. też rozdział 1.5 „Wielokropek” w części I):
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 79
„Rada zamierzała podjąć liczne środki […]; ostatecznie jednak z nich zrezygnowała”.
Dotyczy to również zamiany wielkiej litery z wypowiedzi oryginalnej na małą, jeżeli
cytowana wypowiedź znajduje się w środku zdania:
Marianne Thyssen, unijna komisarz odpowiedzialna za zatrudnienie, sprawy społeczne,
umiejętności i mobilność pracowników, powiedziała, że „[p]lan działania dotyczący polityki
BHP jest przejrzysty, aktualny i może być skutecznie realizowany w terenie”.
Także ewentualne wtrącenia umieszcza się w nawiasie kwadratowym:
„Nie każdy [nauczyciel] jest dobrym wychowawcą.”
Uwaga!
Jeżeli cytat w tekście oryginału jest niedokładny, najbezpieczniej jest usunąć znaki
cudzysłowu i przetłumaczyć tekst zgodnie z oryginałem (posiłkując się oczywiście
prawidłowym cytatem).
4.3. TYTUŁY I CYTATY Z DOKUMENTÓW NIEPRZETŁUMACZONYCH
NA JĘZYK POLSKI
W przypadku konieczności podania tytułu dokumentu nieprzetłumaczonego na język
polski postępowanie zależy od rodzaju tego dokumentu, rodzaju tłumaczonego tekstu
oraz przeznaczenia tłumaczenia (grupy odbiorców).
Jeśli chodzi o tytuł aktu prawnego lub innego dokumentu publikowanego w Dzienniku
Urzędowym UE:

który nie został przetłumaczony na język polski, ale jest opatrzony numerem
referencyjnym (np. adres publikacji albo numer COM), podaje się wyłącznie jego
tytuł po polsku (fikcyjny w tłumaczeniu roboczym; należy najpierw sprawdzić
w dostępnych bazach, czy nie został już przetłumaczony),

który nie został przetłumaczony na język polski (czyli nie istnieje jego oficjalny
tytuł) i nie podano przy nim żadnych danych, które pozwoliłyby czytelnikowi
wyszukać go po numerze, obok fikcyjnego tytułu polskiego podaje się w nawiasie
również tytuł w języku angielskim lub francuskim,
Jeżeli chodzi o tytuły tekstów innych niż dokumenty publikowane w Dzienniku
Urzędowym UE, (np. raporty w Dzienniku EFSA, sprawozdania EBC, tytuły norm), które
nie zostały opublikowane w języku polskim, możliwe są trzy rozwiązania:

można podać najpierw tytuł oryginalny, a w nawiasie fikcyjne tłumaczenie na
język polski, wyróżniając oba tytuły jako tytuły publikacji,

można podać tylko fikcyjne tłumaczenie na język polski, nie wyróżniając tytułu
jako takiego,

można podać wyłącznie tytuł w języku oryginału – to rozwiązanie najczęściej
będzie stosowane w przypadku wyliczenia bibliografii.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 80
Przykłady:
Publication of JRC report on ‘Analysing onroad emissions of light-duty vehicles with
Portable Emission Measurement Systems
(PEMS)’.
Publikacja raportu JRC „Analysing on-road
emissions of light-duty vehicles with
Portable Emission Measurement Systems
(PEMS)” [„Analiza emisji z lekkich pojazdów
dostawczych lub osobowych w warunkach
drogowych
za
pomocą
przenośnych
systemów pomiaru emisji (PEMS)”].
having regard to the opinion of its Committee
on Regional Development on the report of its
Committee on Budgetary Control entitled
‘European Investment Bank (EIB) – Annual
Report 2014’,
uwzględniając opinię Komisji Rozwoju
Regionalnego na temat sprawozdania
Komisji Kontroli Budżetowej w sprawie
sprawozdania
rocznego
Europejskiego
Banku Inwestycyjnego za rok 2014,
Podobnie należy postępować w przypadku cytatów z dokumentów, które nie zostały
przetłumaczone na język polski. Jeżeli istnieje możliwość odszukania danego cytatu
w języku oryginalnym po numerze dokumentu, wystarczy podać fikcyjne tłumaczenie na
język polski, a cały cytat oznaczyć jako taki. W pozostałych przypadkach najlepiej jest po
prostu usunąć znaki cudzysłowu:
Nevertheless, in its 2013 report entitled “A
complementary emissions test for light-duty
vehicles”, the JRC mentions the possibility of
“the use of defeat strategies under normal
conditions of use” and states that while the
use of defeat devices is generally prohibited,
the exceptions that exist leave room for
interpretation and provide scope, together
with the currently applied test procedure, for
tailoring the emissions performance of lightduty vehicles to a narrow set of typeapproval conditions.
4.4.
Mimo
to
w sprawozdaniu
z 2013 r.
zatytułowanym „A complementary emissions
test for light-duty vehicles” [„Uzupełniające
badanie emisji zanieczyszczeń z lekkich
pojazdów dostawczych lub osobowych”]
Wspólne Centrum Badawcze (JRC) wskazało
na
możliwość
stosowania
strategii
nieracjonalnych
kontroli
emisji
w normalnych warunkach użytkowania
pojazdów, stwierdzając, że wprawdzie
stosowanie
urządzeń
ograniczających
skuteczność działania jest zasadniczo
zakazane, ale obowiązują wyjątki, które
pozostawiają dowolność interpretacyjną
i w połączeniu ze stosowaną obecnie
procedurą
badania
umożliwiają
dostosowywanie
parametrów
emisji
z lekkich
pojazdów
dostawczych
i osobowych w taki sposób, aby spełniały
wszystkie nieliczne warunki homologacji
typu.
OPISY BIBLIOGRAFICZNE
Opis bibliograficzny to uporządkowany zespół informacji o książce lub innym
dokumencie służących do jego identyfikacji. Opisy bibliograficzne pojawiają się w
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 81
przypisach do tekstu albo na jego końcu. Szczegółowe zasady opisu bibliograficznego dla
języka polskiego podane są w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym >
Bibliografia.
W całym dokumencie należy konsekwentnie stosować przyjęty układ edytorski tych
adresów oraz interpunkcję i wyróżnienia w ich obrębie. Jeżeli autor był
niekonsekwentny albo w oryginalnym zapisie bibliograficznym stosowane są elementy
nietypowe dla opisu polskiego (np. znak &), należy w tłumaczeniu to poprawić. Wyrazy
typowe w opisie dokumentów należy skracać, np.: s. (= strona), nr (= numer), t. (= tom),
cz. (= część), z. (= zeszyt), wyd. (= wydanie). Każda informacja dodatkowa (np. miejsce
wydania) musi być podana w języku polskim. Przykłady:
Albert, A. & Sergeant, E.P.: Ionization Constants of
Acids and Bases, Wiley, Inc., New York, 1962.
Albert, A., Sergeant, E.P.: Ionization Constants of Acids
and Bases, Wiley, Inc., Nowy Jork, 1962.
Handbook of Chemistry and Physics, 60th ed. CRCPress, Boca Raton, Florida, 33431 (1980).
Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 60-te, CRCPress, Boca Raton, Floryda, 33431 (1980).
OECD (2006), Test No. 435: In vitro Membrane Barrier
Test Method for Skin corrosion, OECD Guidelines for
the Testing of Chemicals, Section 4, OECD Paris.
OECD (2006), Test No. 435: In vitro Membrane Barrier
Test Method for Skin corrosion, Wytyczne OECD
dotyczące badania chemikaliów, sekcja 4, OECD Paryż.
5. NAZWY GEOGRAFICZNE
5.1. NAZWY PAŃSTW: PEŁNE I SKRÓCONE
Każde państwo ma nazwę pełną i skróconą (np. Rzeczpospolita Polska, Polska).
W niektórych przypadkach nazwa pełna jest taka sama jak nazwa skrócona (np.
Rumunia, Republika Południowej Afryki). Podstawową zasadą w tłumaczeniu
dokumentów unijnych jest używanie w tłumaczeniu nazw pełnych tam, gdzie używa się
ich w języku źródłowym.
Pełna lista nazw pełnych i skróconych jest publikowana przez Komisję Standaryzacji
Nazw Geograficznych (KSNG):

Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata (2013)

Urzędowy wykaz nazw państw i terytoriów niesamodzielnych (2017)
Podobny wykaz można znaleźć w Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym >
Wykaz krajów, terytoriów i walut.
W przypadku rozbieżności między tymi dwoma wykazami pierwszeństwo ma wykaz
Urzędu Publikacji. Zawiera on nazewnictwo, które ze względów politycznych należy
stosować w aktach prawnych, sprawozdaniach, zaleceniach i komunikatach Komisji oraz
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 82
w pismach urzędowych. Przykładowo w miejsce nazw obiegowych Holandia, Wielka
Brytania i Czechy (podanych w wykazie KSNG) stosuje się Królestwo Niderlandów,
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Republika Czeska (nazwy
pełne) lub Niderlandy, Zjednoczone Królestwo, Republika Czeska (nazwy skrócone).
Aktualne, najczęściej używane pełne i skrócone nazwy państw znajdują się również w
IATE.
Uwaga!
Jeżeli w języku źródłowym nazwa skrócona jest taka sama jak nazwa pełna (np. w
języku angielskim the Dominican Republic), o wyborze decyduje kontekst użycia.
Przykładowo: jeżeli nazwa państwa znajduje się w tytule umowy międzynarodowej,
używamy nazwy pełnej; jeżeli państwo jest wymienione w obrębie listy zawierającej
nazwy skrócone, należy użyć nazwy skróconej.
W tekstach kierowanych do ogółu społeczeństwa (komunikaty prasowe, pisma do
obywateli, organizacji i przedsiębiorstw, broszury, poradniki, strony internetowe)
można używać nazw obiegowych: Holandia, Wielka Brytania i Czechy (które są również
podawane w materiałach Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych jako nazwy
oficjalnie poprawne), z wyjątkiem przypadków, kiedy ich użycie może wprowadzić
w błąd, na przykład: jeśli w tekście jest mowa o Wielkiej Brytanii (Anglii, Walii i Szkocji)
(ang. Great Britain, fr. Grande-Bretagne) w odróżnieniu od Zjednoczonego Królestwa
(ang. United Kingdom, fr. Royaume-Uni), które oprócz Anglii, Walii i Szkocji obejmuje
także Irlandię Północną, należy zachować to rozróżnienie.
5.2. NAZWY GEOGRAFICZNE I ICH SPOLSZCZANIE
W przypadku tłumaczenia nazw geograficznych, szczególnie nazw miejscowości,
pogodzenia wymagają dwa różne podejścia:

dążenie do stosowania w tłumaczeniach nazw spolszczonych, stanowiących
dziedzictwo języka polskiego i poddających się deklinacji,

stosowanie
nazw
w języku
miejscowym
w celu
precyzyjnego
i niepozostawiającego wątpliwości wskazania miejsca, do którego odnosi się
dany tekst (szczególnie jeśli wprowadza on jakieś uregulowania prawne lub
administracyjne).
Dlatego też decyzja o tym, czy w danym tłumaczeniu nazwa geograficzna (np. nazwa
miejscowości) ma pojawić się w brzmieniu spolszczonym, czy też w brzmieniu
miejscowym (w języku urzędowym państwa i regionu, w którym się znajduje), powinna
zależeć od typu tekstu lub wskazówek dyrekcji zamawiającej. Roboczo można wyróżnić
trzy typy tekstów, w których nazwy geograficzne najczęściej pojawiają się
w dokumentach Komisji:
typ 1 – teksty kierowane do szerokiego kręgu odbiorców (komunikaty prasowe,
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 83
broszury informacyjne, teksty edukacyjne, strony internetowe): należy zasadniczo
stosować nazwy spolszczone. W przypadku nazw mniej znanych zaleca się, przy
pierwszym wystąpieniu nazwy, dodać w nawiasie nazwę w języku miejscowym,
a w dalszym tekście stosować wyłącznie nazwę polską. W przypadku braku nazwy
spolszczonej stosuje się nawę w języku miejscowym (w transkrypcji dla języków
greckiego i bułgarskiego). Przykład:
The city of Galway is a good example of
rural-urban cultural partnerships and the
European Capitals of Culture initiative
(e.g. Plovdiv, Bulgaria, and Matera, Italy,
in 2019) should always demonstrate rural
as well as city cultural characteristics.
Miasto Galway to dobry przykład wiejskomiejskich partnerstw kulturalnych, a w
ramach inicjatywy Europejskie Stolice
Kultury (którymi np. w 2019 r. są
Płowdiw w Bułgarii i Matera we
Włoszech) powinno się zawsze zwracać
uwagę na cechy kulturowe zarówno miast,
jak i obszarów wiejskich.
typ 2 – teksty o charakterze prawnym lub administracyjnym, w których nazwy
pojawiają się w zdaniach lub podobnych wypowiedzeniach, narzucając konieczność
odmiany przez przypadki: należy zasadniczo stosować nazwy w języku miejscowym
(w transkrypcji dla języków greckiego i bułgarskiego), z wyjątkiem nazw, których
polskie nazwy są powszechnie znane (np. Paryż, Londyn, Monachium, Mediolan).
Przykład:
Since the date of the last amendment
made to Implementing Decision (EU)
2017/247 by Implementing Decision (EU)
2017/2289, the Netherlands has notified
the Commission of a recent outbreak of
highly pathogenic avian influenza of
subtype H5N6 in a poultry holding in the
province of Flevoland of that Member
State.
Od czasu ostatniej zmiany decyzji
wykonawczej
(UE)
2017/247
wprowadzonej decyzją wykonawczą (UE)
2017/2289 Niderlandy powiadomiły
Komisję
o niedawnym
wystąpieniu
ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków
podtypu
H5N6
w gospodarstwie
drobiarskim w prowincji Flevoland tego
państwa członkowskiego.
typ 3 – teksty o charakterze prawnym lub administracyjnym, głównie załączniki,
w których nazwy geograficzne są wymienione w sposób ciągły w mianowniku (czy to
w akapicie, czy w formie listy lub tabeli): należy stosować wyłącznie nazwy w języku
miejscowym (w transliteracji dla języków greckiego i bułgarskiego). Do tej grupy
należy większość dokumentów dotyczących klasyfikacji NUTS. Przykład:
Municipality of Haskovo:
Gmina Haskovo:
− Konush
− Konush
− Manastir
−Manastir
− Voyvodovo
− Voyvodovo
Polskie nazwy geograficzne i nazwy jednostek administracyjnych znaleźć można w
Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata. Jeżeli dana nazwa nie
figuruje w tym wykazie, należy stosować nazwę w języku miejscowym. Informacje
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 84
o tym, czy dana nazwa podlega deklinacji w języku polskim, można znaleźć w Słowniku
nazw własnych PWN (J. Grzenia, Słownik nazw własnych. Ortografia, wymowa,
słowotwórstwo i odmiana. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998 – oraz
wydania późniejsze).
5.3. NAZWY GEOGRAFICZNE POJAWIAJĄCE SIĘ
ŹRÓDŁOWYM W JĘZYKU INNYM NIŻ MIEJSCOWY
W TEKŚCIE
Zawsze należy wystrzegać się umieszczania w polskim tekście nazw, które nie są ani
w języku miejscowym, ani polskim (np. angielskie nazwy miejscowości z krajów
nieangielskojęzycznych, francuskie w krajach niefrancuskojęzycznych, nazwy
niderlandzkie w Walonii i francuskie we Flandrii itp.).
5.4. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH
Polskie nazwy kategorii jednostek administracyjnych są odrębne dla poszczególnych
państw (nie należy próbować „ujednolicać” nazw kategorii poszczególnych poziomów
dla różnych państw) i są podane w załączniku do Vademecum.
5.5. NAZWY WŁASNE JEDNOSTEK ADMINISTRACYJNYCH
Niektóre nazwy własne jednostek administracyjnych mają swoje polskie odpowiedniki,
inne nie. Nazwy jednostek najwyższego rzędu (w języku miejscowym oraz, jeśli istnieją,
w języku polskim) są podane w Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych
świata. Jeżeli jakaś nazwa jednostki administracyjnej została pominięta w tym wykazie,
oznacza to, że nie istnieje odrębna polska forma zapisu danej jednostki lub jej
stosowanie nie jest zalecane. W takim przypadku należy stosować nazwę w języku
miejscowym. W stosownych przypadkach nazwę własną jednostki administracyjnej
należy poprzedzić nazwą kategorii danej jednostki zgodnie z załącznikiem do
Vademecum, np.:
Pärnu maakond
prowincja Parnawa
maakond
zgodnie Pärnu ma swój polski
z załącznikiem
to odpowiednik
„prowincja”
w wykazie
Jõgeva maakond
prowincja Jõgeva
maakond
zgodnie Jõgeva
nie
ma
z załącznikiem
to swojego
polskiego
„prowincja”
odpowiednika
w wykazie
5.6. KLASYFIKACJA NUTS
ADMINISTRACYJNYCH
A NAZWY
WŁASNE
JEDNOSTEK
Klasyfikacja NUTS to trójstopniowa klasyfikacja regionów UE ustanowiona do celów
statystycznych. Ma ona również znaczenie w polityce regionalnej UE – regionami
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 85
w rozumieniu polityki spójności są regiony NUTS 2.
Klasyfikacja została ustanowiona rozporządzeniem (WE) nr 1059/2003 Parlamentu
Europejskiego i Rady, które jest regularnie zmieniane. Aby zapoznać się z jego
aktualnym brzmieniem, należy sprawdzić zakładkę „Dokumenty powiązane” w EURLexie i odnaleźć ostatnie akty zmieniające (akty zmieniające do tego rozporządzenia
zazwyczaj zastępują poszczególne załączniki w całości).
Szczegółowe informacje na temat aktualnego kształtu struktur NUTS w ramach
poszczególnych państw UE znaleźć można w załączniku I do tego rozporządzenia.
W większości państw członkowskich niektóre struktury NUTS pokrywają się
z wewnętrznym podziałem administracyjnym państwa, natomiast inne stworzone są
niezależnie od podziału wewnętrznego.
Na przykład w Polsce województwa stanowią regiony NUTS 2, natomiast regiony NUTS
1 (obejmujące po kilka województw) i NUTS 3 (części województw) są niezależne od
polskiego podziału administracyjnego. W Niemczech regiony NUTS 1 odpowiadają
krajom związkowym, regiony NUTS 2 – okręgom regencyjnym (Regierungsbezirk),
natomiast regiony NUTS 3 – powiatom (Kreis i kreisfreie Stadt). W Rumunii regiony
NUTS 3 odpowiadają okręgom (judeţ), natomiast jednostki odpowiadające regionom
NUTS 1 i NUTS 2 zostały wprowadzone do wewnętrznego podziału administracyjnego
w wyniku ich wyodrębnienia w NUTS (NUTS 1 = makroregion (macroregiunea), NUTS 2
= region rozwoju (regiunea de dezvoltare)).
Jak to się ma do spolszczania nazw? W rozporządzeniach dotyczących klasyfikacji NUTS
wszystkie nazwy struktur na wszystkich poziomach (a także nazwy państw
członkowskich) podane są w językach miejscowych poszczególnych państw (i w ich
własnych alfabetach). W tekstach funkcjonujących w kontekście NUTS należy
pozostawiać te nazwy w językach miejscowych (choć z reguły w transkrypcji
w przypadku nazw bułgarskich i greckich). Jeżeli jednak nazwy te podane będą w języku
tekstu źródłowego, należy zastosować nazwy polskie. Tłumaczenie nazw struktur
NUTS poziomu 1 i 2 w ramach państw członkowskich można znaleźć w
Międzyinstytucjonalnym przewodniku redakcyjnym > Wykaz krajów, terytoriów i walut.
W przypadku pozostałych nazw obowiązują następujące zasady:

Jeżeli nazwa danej struktury NUTS pokrywa się z jednostką podziału
administracyjnego danego państwa, należy zastosować zasadę opisaną
w rozdziale 5.5. „Nazwy własne jednostek administracyjnych”.

Jeżeli dana struktura NUTS została „sztucznie” utworzona specjalnie na potrzeby
klasyfikacji NUTS, należy przetłumaczyć ją zgodnie z załącznikiem do
Vademecum.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 86
6. LOKALIZACJA LINKÓW
Zasadniczo, tam gdzie to możliwe, linki internetowe w tłumaczonych tekstach należy
lokalizować, tj. odpowiednio zmienić albo podstawić adres internetowy, aby odsyłał do
danego tekstu lub strony w języku polskim.
W szczególności dotyczy to tekstów i stron unijnych, np. linków do dokumentów w EurLexie, komunikatów prasowych, strony Europa itp. W takim przypadku często wystarczy
zmienić „en” na „pl” w adresie internetowym:
europa.eu/rapid/press-release_SPEECH13-684_en.htm
europa.eu/rapid/press-release_SPEECH13-684_pl.htm
Za każdym razem należy upewnić się, że link działa; należy też odsyłać wyłącznie do
oficjalnych polskich wersji językowych lokalizowanych stron lub dokumentów.
Jeżeli nie istnieje oficjalne tłumaczenie, należy pozostawić oryginalny link.
Uwaga!
W tłumaczeniach WEB nie lokalizujemy linków – należy to do zadań webmasterów.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 87
CZĘŚĆ IV. ZAGADNIENIA LEKSYKALNO-PRAWNE
W niniejszym rozdziale omówiono różne, często pojawiające się wyrazy i wyrażenia,
których tłumaczenie może nastręczać trudności. Są to w większości terminy prawnicze,
charakterystyczne dla unijnego dorobku prawnego, niemające dokładnych
odpowiedników w prawie krajowym. Ustalone ekwiwalenty w jęz. polskim uwzględniają
kontekst prawa europejskiego i skutki prawne, jakie niesie ze sobą stosowanie takich,
a nie innych fachowych określeń.
1. SPÓJNOŚĆ FORMALNA I MATERIALNA
Aby ułatwić zrozumienie i wykładnię aktu prawnego, należy zadbać o jego spójność.
Rozróżnić można spójność formalną odnoszącą się do terminologii oraz spójność
materialną, w szerszym znaczeniu, dotyczącą logiki całego aktu.
Oznacza to, że do wyrażenia tych samych pojęć należy stosować te same terminy.
Terminologia stosowana w danym akcie prawnym musi być także spójna z terminologią
w aktach już obowiązujących, zwłaszcza w aktach z tej samej dziedziny.
Na spójność należy zwrócić szczególną uwagę, tłumacząc akty zmieniające, wykonawcze
i delegowane – stanowią one spójną całość z aktem podstawowym. Z tego względu
terminologia w aktach zmieniających, delegowanych i wykonawczych musi być
spójna z terminologią aktów podstawowych, nawet jeśli IATE podaje inne terminy.
Tłumacząc akty zmieniające, przepisy wykonawcze czy akty delegowane, należy również
sprawdzić, czy dany akt podstawowy nie został sprostowany lub zmieniony.
Ponadto, tytuły aktów prawnych i innych opublikowanych dokumentów należy
przywoływać zgodnie z ich brzmieniem w Dzienniku Urzędowym. Ta sama zasada
dotyczy cytatów (zob. część III rozdział 4 Cytaty i bibliografia). Od tej zasady jest jednak
kilka wyjątków.

W tytułach i cytatach poprawia się błędnie zastosowane wielkie lub małe litery,
zgodnie z aktualnie obowiązującymi zasadami.
Np. przywołując opublikowany tytuł: rozporządzenie (WE) nr 1987/2006 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie utworzenia, funkcjonowania
i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen drugiej generacji (SIS II), możemy
poprawić pisownię nazwy systemu na: (…) systemu informacyjnego Schengen drugiej
generacji.
Dotyczy to także powszechnej w starszych tłumaczeniach błędnej pisowni „Państwa
Członkowskie” z wielkich liter.

Dozwolone jest także poprawianie w tłumaczeniu błędnego użycia „WE” zamiast
„UE” (bądź odwrotnie).
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 88
Np. w tytule Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 923/2012 z dnia 26 września
2012 r. ustanawiające wspólne zasady w odniesieniu do przepisów lotniczych i
operacyjnych dotyczących służb i procedur żeglugi powietrznej oraz zmieniające
rozporządzenie wykonawcze (WE) nr 1035/2011 (…) występuje błąd w numerze aktu
zmienianego: (WE) nr 1035/2011 zamiast (UE) nr 1035/2011. Przytaczając tytuł
rozporządzenia 923/2012 można taki błąd poprawić.

Poprawiać można też jednoznaczne błędy gramatyczne w tytułach aktów albo w
treści aktu.
Np. w dyrektywie 2012/27/UE w art. 7 ust. 3 nie zostało odmienione słowo „czerwiec” i
zdanie brzmi „Państwa członkowskie stosujące ust. 2 powiadamiają o tym Komisję do
dnia 5 czerwiec 2014 r.”. Taki błąd należy poprawić, cytując to zdanie.
Zob. też Wspólny przewodnik praktyczny, pkt 6
2. DEFINICJE W AKTACH PRAWNYCH
Definicje wprowadza się słowem oznacza lub oznaczają:
‘‘Customs office’’ means any office at which
all or some of the formalities laid down by
customs rules may be completed.
„Urząd celny” oznacza każdy urząd,
w którym mogą zostać dokonane, w całości
lub w części, formalności przewidziane
przepisami celnymi.
‘‘Customs authorities’’ means the authorities
responsible inter alia for applying customs
rules.
„Organy
celne”
oznaczają
organy
uprawnione między innymi do stosowania
przepisów prawa celnego.
Terminy definiowane w tekście oryginalnym często podawane są w porządku
alfabetycznym. Nie należy jednak zmieniać kolejności tych terminów, aby dostosować je
do porządku alfabetycznego w języku polskim, chyba że takie było wyraźne zalecenie
dyrekcji zamawiającej.
3. TŁUMACZENIE CZASOWNIKA SHALL
Angielski czasownik modalny shall występujący w części normatywnej aktów prawnych
(w artykułach) wyraża zobowiązanie, ustanawia normę postępowania. W języku
francuskim i niemieckim zasadniczo używa się w takich przypadkach trybu
oznajmującego czasu teraźniejszego. Również w języku polskim zasadniczo stosuje się
czas teraźniejszy (tzw. forma pozornie opisowa):
The Commission shall, in consultation
with the on-site team, assess the
adequacy of the action plan and present
its assessment to the Council.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Komisja po zasięgnięciu opinii zespołu
prowadzącego kontrolę na miejscu ocenia
adekwatność planu działania oraz
przedstawia swoją ocenę Radzie.
Strona | 89
Jeżeli w tekście oryginału słowo shall wyraża zobowiązanie do jednorazowego
wykonania danej czynności w przyszłości, z podaniem konkretnej daty jej wykonania,
dopuszczalne jest użycie w tekście polskim czasu przyszłego.
In case Denmark would consider an
extension of the derogating measure
beyond 2020, a report including a review
of the measure shall be submitted to the
Commission together with the extension
request and this no later than 31 March
2020.
W przypadku gdyby Dania uznała, że
konieczne
jest
przedłużenie
obowiązywania odstępstwa na okres po
2020 r.,
przedstawi
Komisji
sprawozdanie
zawierające
przegląd
środka wraz z wnioskiem o przedłużenie
odstępstwa najpóźniej do dnia 31 marca
2020 r.
Zobowiązanie wyrażane czasownikiem shall można także wyrazić eksplicytnie przy
użyciu takich czasowników jak musi, nie może, ma obowiązek, nakazane jest, zakazane
jest itp. (tzw. postać powinnościowa). Jest to konieczne w przypadkach, gdy istnieje
ryzyko, że wypowiedź z użyciem czasownika w trybie oznajmującym czasu
teraźniejszego może być uznana za wypowiedź o charakterze czysto oznajmującym:
The Authority shall develop a common
approach to the identification and
measurement of systemic importance,
including quantitative and qualitative
indicators
as
appropriate.
These
indicators shall be a critical element in
the
determination
of
appropriate
supervisory actions.
EBA opracowuje wspólne podejście do
identyfikacji
i mierzenia
znaczenia
systemowego, w tym – w stosownych
przypadkach – wskaźników ilościowych
i jakościowych. Wskaźniki te muszą mieć
kluczowe znaczenie przy określaniu
odpowiednich działań nadzorczych.
Tłumaczenie wskaźniki te mają kluczowe znaczenie mogłoby być odczytane jako
komentarz, a nie jako zobowiązanie do ich stosowania.
Member States shall endeavour to ensure
that
beneficiaries
of
international
protection … have access to appropriate
schemes for the assessment, validation
and accreditation of their prior learning.
Any such measures shall respect Articles
2(2) and 3(3) of Directive 2005/36/EC ...
Państwa
członkowskie
dążą
do
zapewnienia
beneficjentom
ochrony
międzynarodowej
…
dostępu
do
odpowiednich
systemów
oceny,
nostryfikowania
i zaliczania
ich
wcześniejszego kształcenia. Wszystkie
takie środki muszą być zgodne z art. 2
ust. 2
i art. 3
ust. 3
dyrektywy
2005/36/WE …
Tłumaczenie wszystkie takie środki są zgodne z art. 2 mogłoby być odczytane jako
stwierdzenie ich zgodności (uważa się je za zgodne). Chodzi natomiast o to, że środki
takie muszą być zaprojektowane z poszanowaniem przywołanych przepisów.
Measures adopted pursuant to this Article
shall not interfere with Member States'
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Środki przyjęte zgodnie
artykułem
nie
mogą
z niniejszym
kolidować
Strona | 90
competences in deciding on the
implementation of health technology
assessment conclusions.
z kompetencjami państw członkowskich
w zakresie decydowania o wprowadzaniu
w życie wniosków z oceny technologii
medycznych.
Tłumaczenie nie kolidują oznaczałoby, że uważa się je za niekolidujące (przykład
z przeczeniem, analogiczny do przykładu 2).
From 1 January 2013, ventilation fans
shall not have a lower target energy
efficiency than as defined in Annex I.
Od dnia 1 stycznia 2013 r. wentylatory
przeznaczone do systemów wentylacji nie
mogą mieć docelowej sprawności
energetycznej o wartości niższej niż
określona w załączniku I.
Tłumaczenie nie mają nie zostałoby odebrane jako zakaz.
Czasownik shall może wystąpić w tekście także w innym miejscu niż część normatywna,
np. w motywach. Mimo to tłumaczenie przy użyciu czasu teraźniejszego trybu
oznajmującego nadal będzie poprawne, ponieważ to kontekst decyduje o odczytaniu
tego wyrażenia nie jako nałożenia zobowiązania, ale raczej jako opisu istniejącego
zobowiązanie, nałożonego innym środkiem:
(60)
Without
prejudice
to
the
competences of the Bank of Slovenia as
banking supervisor of NLB, the dividend
disbursement shall be suspended if it
would endanger the solvency position of
the bank in the following years.
(60) Nie naruszając kompetencji Banku
Słowenii jako organu nadzoru bankowego
NLB, wypłatę dywidend zawiesza się,
jeżeli zagraża ona wypłacalności banku w
kolejnych latach.
4. DZIEŃ, CHWILA, MOMENT
Wyraz day tłumaczymy jako dzień, nie *data:
In accordance with Article 5(1) of the
exemption Regulation, pending a decision
on the merits of requests from these
parties, the payment of the extended duty
in respect of any imports of essential
bicycle parts declared for free circulation
by these parties was suspended as from
the day on which the Commission
received their requests.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia
zwalniającego, od dnia otrzymania przez
Komisję wniosków stron do czasu
wydania decyzji co do ich zasadności
płatność rozszerzonego cła w odniesieniu
do wszelkiego przywozu podstawowych
części rowerowych zgłaszanych do
swobodnego obrotu przez te strony
została zawieszona.
As from the moment najlepiej tłumaczyć jako z chwilą, nie *w momencie:
As from the moment of notification,
withdrawal, non-harvesting and green
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Z chwilą
wycofania,
powiadomienia operacje
niezbierania
plonów
i
Strona | 91
harvesting operations carried out for that
category of products in that Member State
shall not be eligible for financial
assistance.
zielonych zbiorów prowadzone w
odniesieniu do danej kategorii produktów
w danym państwie członkowskim nie
kwalifikują się do pomocy finansowej.
5. „ZWANY DALEJ”
Wyrażenia „zwany dalej” używamy w przypadkach, gdy analogicznego wyrażenia użyto
w języku źródłowym:
Having regard to the Agreement on the
European Economic Area, as amended by
the Protocol adjusting the Agreement on
the European Economic Area, hereinafter
referred to as ‘the Agreement’, and in
particular Article 98 thereof
uwzględniając
Porozumienie
o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
zmienione Protokołem dostosowującym
Porozumienie o Europejskim Obszarze
Gospodarczym,
zwane
dalej
„Porozumieniem”, w szczególności jego
art. 98
Jeśli w języku źródłowym nie użyto takiego wyrażenia, nie używamy go w języku
polskim. Podajemy wówczas formę w mianowniku w nawiasie:
The Commission has received a complaint
pursuant to Article 5 of Council Regulation
(EC) No 384/96 (‘‘the basic Regulation’’).
Komisja otrzymała skargę złożoną
zgodnie z art. 5 rozporządzenia Rady
(WE)
nr 384/96
(„rozporządzenie
podstawowe”).
6. NA MOCY / W DRODZE / ZGODNIE Z
Skutek prawny
Wyrażenia na mocy rozporządzenia, rozporządzeniem i w drodze rozporządzenia, czy też
wprowadzony na mocy art. XX, wprowadzony art. XX, wprowadzony w art. XX uważa się za
synonimy. Zalecaną formą jest w tym przypadku stosowanie narzędnika. Dotyczą one
sytuacji, w których skutek prawny jest osiągnięty w danym akcie prawnym lub jego
przepisie
Przykłady:
... amended by Regulation ...
... zmieniony rozporządzeniem [zmianę
wprowadza się w treści tego właśnie
rozporządzenia]
... Committee established by Art. XX
komitet powołany w art. XX [w art. XX
powołuje się komitet YY]
... obligations under Article XX
... zobowiązania na mocy art. XX [w art. XX
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 92
nakłada się określone zobowiązania]
... as determined under Article XX
... jak określono w art. XX [w art. XX
określa się szczegółowo np. warunki]
Angielskim odpowiednikiem takich wyrażeń są najczęściej: by, in, under.
W takim znaczeniu błędne jest przede wszystkim używanie odpowiednika zgodnie z.
Angielskie konstrukcje z by + tytuł aktu prawnego (np. by Regulation 1044/2001…)
tłumaczy się na polski, zwyczajowo używając narzędnika.
Odesłanie do normy kompetencyjnej
Przykładowo:
W momencie udzielania zezwolenia Komisja odwołuje się do swoich uprawnień
określonych w art. XX.
Na podstawie art. XX Komisja po rozpatrzeniu wniosku udziela zezwolenia…
Komisja udzieliła zezwolenia w trybie art. XX…
W takim przypadku w języku polskim stosuje się najczęściej wyrażenie na podstawie.
Angielskim odpowiednikiem takich wyrażeń najczęściej jest: pursuant to, under
[używane często niekonsekwentnie].
Przykłady:
opinion of the Commission pursuant to
Article 294(7)(c) TFEU
opinia Komisji na podstawie art. 249
ust. 7 lit. c) TFUE
Following a request an expiry and interim
review pursuant to Articles 11(2)
and 11(3) of the basic Regulation was
initiated.
W następstwie złożenia wniosku wszczęto
przegląd wygaśnięcia i przegląd okresowy
na podstawie art. 11 ust. 2 i 11 ust. 3
rozporządzenia podstawowego.
W takim znaczeniu sugeruje się unikanie odpowiednika na mocy.
W szczególnym przypadku, gdy w języku angielskim pojawia się wyrażenie in the
application of Art. XX, jedynym prawidłowym tłumaczeniem jest w zastosowaniu art. XX.
Cytat, odwołanie się do normy, wskazanie na brak sprzeczności
Przykładowo:
Zgodnie z art. 11 ust. 3 rozporządzenia podstawowego możliwe jest wszczęcie przeglądu
okresowego (...).
Art. 11 ust. 3 rozporządzenia stanowi o możliwości wszczęcia przeglądu okresowego (...).
Wszczęcie przeglądu okresowego, o którym mowa w art. 11 ust. 3 rozporządzenia
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 93
podstawowego, (....).
W takim przypadku stwierdza się fakt brzmienia bądź istnienia jakiegoś przepisu, bez
wskazywania na osiągnięcie w nim skutku prawnego ani bez umocowania w nim
działania. Umocowanie takie może pojawiać się w kolejnym zdaniu (np. W związku
z powyższym Komisja wszczyna przegląd okresowy...).
Do dyspozycji tłumacza są w takim przypadku różnorodne środki, w tym m.in.: zgodnie
z, stanowi, o którym mowa w art. XX.
Błędne w takim przypadku są wyrażenia: na mocy, na podstawie.
Powyższe uwagi można podsumować następująco:
Najczęstsze
wyrażenia w EN
Zalecane wyrażenia Błędne wyrażenia w
w PL
PL
Skutek prawny
osiągnięty
w przywoływanym
przepisie – gdy
przepis tworzy organ,
zmienia inny przepis
itd.
established/
determined etc. by, in,
under
rozporządzeniem, na
mocy rozporządzenia,
w drodze
rozporządzenia
zgodnie z
Odesłanie do normy
kompetencyjnej – gdy
przepis określa
uprawnienie /
obowiązek do podjęcia
działania
pursuant to, under
na podstawie,
w trybie
na mocy
Cytat, odwołanie się
do normy, wskazanie
na brak sprzeczności
– gdy stwierdzamy
brzmienie przepisu
in accordance with,
under
zgodnie z, stanowi,
o którym mowa w art.
XX
na mocy, na podstawie
7. PRZEPISY VS. POSTANOWIENIA
Występujące często w aktach prawnych angielskie słowo provisions może mieć w języku
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 94
polskim dwojakie znaczenie, w zależności od rodzaju aktu, do którego się odnosi. I tak:
przepisy – w aktach autorytatywnych (dyrektywach, rozporządzeniach, ustawach itp.);
postanowienia – w umowach zawieranych między równorzędnymi stronami (np.
w traktatach).
8. UMOWA O COŚ CZY O CZYMŚ

umowa o coś/na coś: jeśli wymienione są świadczenia, do których zobowiązuje się
jedna strona:
umowa o pracę
umowa o dzieło
umowa na dostawy broni

umowa o czymś: jeśli wymienione są świadczenia, do których zobowiązują się
obie strony:
umowa o wymianie handlowej
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 95
CZĘŚĆ V. OGÓLNE PORADY GRAMATYCZNE I STYLISTYCZNE
1. CZEGO NIE NALEŻY TŁUMACZYĆ?
Nie należy tłumaczyć:

klauzuli tajności umieszczonych w języku angielskim lub francuskim na początku
dokumentu, np. limited, restricted, confidential,

wskazówek edycyjnych i innych wyrażeń przeznaczonych do usunięcia z tekstu
przed publikacją, np. conforms with DGT norm, chyba że uwagi tego typu
skierowane są do faktycznego odbiorcy tekstu; w razie wątpliwości należy
skonsultować się z zamawiającym/autorem tekstu,

adnotacji typu To be translated into Polish oraz The Polish version will follow,
które nie mają sensu w tekście przetłumaczonym już na polski. Adnotacje te po
prostu usuwamy.
Uwaga!
Uwagi kierowane do Urzędu Publikacji typu: [18 months from the date of entry into
force], [the last day of the 12th month after the date of entry into force of this
directive + 1 day] albo [to the Publications Office: please fill in the date which would
be the one 3 months following entry into force of this Regulation… ] MUSZĄ zostać
przetłumaczone w aktach delegowanych oraz we wnioskach Komisji, a także w
przypadkach, kiedy dany dokument przed publikacją w Dzienniku Urzędowym
będzie udostępniany zainteresowanym stronom do wglądu. Także niektóre inne
wydawałoby się redakcyjne uwagi typu [recast Electricity Directive as proposed by
COM(2016) 864/2] mogą wymagać tłumaczenia. Ponieważ nie można przewidzieć
wszystkich sytuacji tego typu, zaleca się tłumaczenie takich uwag i wytycznych
we wszystkich rodzajach tekstów.
2. KOLEJNOŚĆ
INFORMACJI
PODAWANIA
ZNANYCH
I NOWYCH
W języku polskim obowiązuje zasada podawania w zdaniu najpierw informacji znanej,
nawiązującej do tego, co powiedziano poprzednio, a następnie uzupełniania jej
informacją nową. Taki szyk, zwany obiektywnym, ułatwia odbiorcy zrozumienie tekstu.
W języku angielskim zasada ta nie jest przestrzegana z uwagi na obowiązujący sztywny
szyk zdania. Dlatego aby polski przekład brzmiał zrozumiale i naturalnie, często
potrzebna jest zmiana kolejności informacji w stosunku do zdania źródłowego.
Agreements or conventions concluded by
the European Community shall lay down
the conditions and detailed rules for any
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Umowy albo konwencje zawarte przez
Wspólnotę
Europejską
przewidują
warunki
i
szczegółowe
zasady
Strona | 96
third-country involvement in providing
additional funding to the programme.
ewentualnego udziału państw trzecich w
uzupełniającym finansowaniu programu.
Lepiej:
Warunki
i szczegółowe
zasady
ewentualnego udziału państw trzecich
w uzupełniającym
finansowaniu
programu są określone w umowach
i konwencjach
zawartych
przez
Wspólnotę Europejską.
W zdaniu przytoczonym powyżej udział państw trzecich jest informacją znaną, była
o nim mowa we wcześniejszej części dokumentu, nowym elementem jest natomiast
informacja o tym, gdzie zapisane są warunki tego udziału. Z tego powodu informację
o tym należy umieścić w drugiej części zdania.
3. SFORMUŁOWANIA IDIOMATYCZNE I PRZENOŚNE
W języku angielskim dużo częściej niż w polskim spotyka się wyrażenia idiomatyczne
i przenośne. Dosłowny przekład w takich przypadkach prowadzi najczęściej do błędów
stylistycznych, czasami także do niezamierzonego efektu humorystycznego, dlatego
tłumacząc, należy najpierw ustalić sens danego idiomu czy danej metafory, a następnie
znaleźć odpowiedni sposób wyrażenia tego sensu po polsku. Oto przykład złego
tłumaczenia:
In conclusion, the Consultation process
has opened a treasure chest of ideas and
a desire to participate in a project
understood by most to be long-term, and
based on learning and constant iterative
development.
Podsumowując,
proces
konsultacji
otworzył
skrzynię
skarbów
pełną
pomysłów i chęci udziału w projekcie
rozumianym jako długoterminowy, ciągły
i wielokrotnie ulepszany rozwój oparty na
uczeniu się.
Autor pisząc treasure chest miał oczywiście na myśli bogactwo i różnorodność
pomysłów, stąd następująca propozycja optymalnego przekładu:
lepiej:
Podsumowując, proces konsultacji stał
się źródłem wielu różnorodnych
pomysłów i zachęcił uczestników do
udziału w projekcie, który wielu z nich
postrzega
jako
przedsięwzięcie
długoterminowe, oparte na uczeniu się
i stałym rozwoju.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 97
4. WYRAŻENIA W JĘZYKU OBCYM W POLSKIM TEKŚCIE
Jeżeli w polskim tekście chcemy zostawić do celów informacyjnych w nawiasie
wyrażenie w języku obcym, należy zrobić to, podając w skrócie język oryginału (np.
ang./fr./hiszp./łac./niem./wł.) oraz stosując kursywę na tekście w języku obcym:
technologie ICT (ang. information and communication technologies).
Kursywy nie stosujemy, jeżeli podajemy nazwę własną w języku obcym:
Instrument Wspierania Systemu Rządów (ang. Governance Facility).
5. STRONA BIERNA
W polszczyźnie nieuzasadnione użycie strony biernej sprawia, że wypowiedź staje się
mniej zrozumiała, dlatego jeśli istnieje taka możliwość (tj. jeśli wyjściowe zdanie
w stronie biernej zawiera informacje zarówno o czynności, jak i o jej wykonawcy), lepiej
stosować stronę czynną. Oto przykłady:
Assistance to recover duties, taxes or fines
is not covered by this Protocol.
Pomoc w zakresie odzyskiwania ceł,
podatków lub grzywien nie jest objęta
niniejszym Protokołem.
Lepiej:
Niniejszy protokół nie obejmuje pomocy
w zakresie odzyskiwania ceł, podatków
lub grzywien.
The European Parliament shall be
informed by the Commission of committee
proceedings on a regular basis.
Parlament Europejski jest regularnie
informowany przez Komisję o pracach
komitetu.
Lepiej:
Komisja regularnie informuje Parlament
Europejski o pracach komitetu.
6. LICZBA POJEDYNCZA I MNOGA
W języku polskim niektóre rzeczowniki nie posiadają liczby mnogiej: należy do nich np.
polityka. W angielskich tekstach rzeczowniki te występują często w liczbie mnogiej, tak
jak w poniższych przykładach – można je przełożyć, używając liczby pojedynczej.
This Directive does not affect Member
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Niniejsza dyrektywa nie narusza polityk
Strona | 98
States' prophylactic vaccination policies.
państw
członkowskich
szczepień profilaktycznych.
z zakresu
Lepiej:
Niniejsza dyrektywa nie wpływa na
politykę
w dziedzinie
szczepień
profilaktycznych
realizowaną
przez
poszczególne państwa członkowskie.
compatible with other Community policies
zgodne z innymi politykami Wspólnoty
Lepiej:
zgodne z polityką Wspólnoty w innych
dziedzinach
Użycie liczby mnogiej nie jest jednak błędem, zwłaszcza jeżeli mowa jest o różnych
politykach prowadzonych przez państwa członkowskie, np.:
Porównanie polityk gospodarczych państw strefy euro
Odwrotnym przykładem jest słowo informacja, którego angielski odpowiednik nie ma
liczby mnogiej. Zwykle jednak prawidłowym odpowiednikiem information jest słowo
informacje w liczbie mnogiej, tak jak w poniższym przykładzie:
The employer shall ensure that
information on emergency arrangements
involving hazardous chemical agents is
available. The relevant internal and
external accident and emergency services
shall have access to this information.
Pracodawca
zapewnia
dostępność
informacji dotyczącej ustaleń o stanie
zagrożenia związanym z niebezpiecznymi
środkami
chemicznymi.
Stosowne
wewnętrzne
i zewnętrzne
służby
ochronne mają dostęp do tej informacji.
Lepiej:
Pracodawca
zapewnia
dostępność
informacji dotyczących ustaleń o stanie
zagrożenia związanym z niebezpiecznymi
środkami chemicznymi. Informacje te
udostępnia się właściwym wewnętrznym
i zewnętrznym służbom ochronnym.
Warto również zwrócić uwagę na tłumaczenia rzeczowników, których ewentualną liczbę
mnogą oznacza się po angielsku przez dodanie nawiasu, np. Member State(s).
W tłumaczeniu na język polski jest to o tyle kłopotliwe, że uzgodnienia liczby wymagają
również inne części zdania (przymiotniki i czasowniki).
Urząd Publikacji w swoim przewodniku proponuje różne rozwiązania tej kwestii
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 99
(http://publications.europa.eu/code/pl/pl-4100600.htm), zwracając uwagę, że forma
z lub może być najlepszą opcją.
Czyli zamiast:
W przypadku stwierdzenia, że cel(-e) w zakresie skuteczności działania, zawarty(-e)
w planie skuteczności działania, jest/są niezgodne z ogólnounijnymi celami i nie wnosi(szą) odpowiedniego wkładu w ich realizację, ...
lepiej by było napisać:
W przypadku stwierdzenia, że cel lub cele w zakresie skuteczności działania, zawarte
w planie skuteczności działania, są niezgodne z ogólnounijnymi celami i nie wnoszą
odpowiedniego wkładu w ich realizację, ...
W niektórych przypadkach można się również zastanowić nad użyciem wyłącznie liczby
mnogiej. Przykładowo w nagłówku tabeli: forma państwo(-a) pochodzenia jest
prawdopodobnie funkcjonalnie równoznaczna z państwa pochodzenia – sama forma
mnoga nie przesądza o tym, że w danej rubryce należy podać więcej niż jedną nazwę
państwa.
Jeżeli stosujemy połączenie liczby pojedynczej i mnogiej, końcówkę w nawiasie zawsze
zapisujemy z dywizem: jakiego(-ich), akt(-y) (nie: *akt(y)). Należy zwrócić uwagę na
formę końcówki: nie: *w którym(-ch), ale: w którym(-ych).
Zawsze na pierwszym miejscu stawiamy wyraz w liczbie pojedynczej, a po nim wyraz
w liczbie mnogiej: Na wniosek kraju(-ów).
Zasada ta obowiązuje również wtedy, kiedy forma liczby mnogiej jest formą krótszą niż
forma liczby pojedynczej. W takim wypadku zapisujemy w nawiasie cały wyraz w liczbie
mnogiej, a nawias oddzielamy od słowa w liczbie pojedynczej spacją:
z podaniem nazwy (nazw) (nie: *z podaniem nazw(-y))
dotyczy państwa (państw) (nie: *dotyczy państw(-a))
7. ZGODNOŚĆ PRZYPADKU W ZWIĄZKACH RZĄDU
W tłumaczonych dokumentach dość często spotyka się wyliczenia podobne do
przytoczonego poniżej:
the safekeeping and management of
shares, interests in companies and
associations, debentures and other
securities or negotiable instruments
przechowywanie i zarządzanie akcjami,
udziałami w spółkach i stowarzyszeniach,
zobowiązaniami
i innymi
papierami
wartościowymi
Podane wyżej tłumaczenie jest gramatycznie błędne, ponieważ w języku polskim
w związkach rządu wyraz poboczny musi występować w przypadku narzuconym przez
wyraz centralny, nie można zatem powiedzieć przechowywanie udziałami. Powyższy
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 100
przykład jest oczywiście bardziej skomplikowany, i dlatego tłumaczenie musi wiązać się
z większą ingerencją w konstrukcję zdania. Prawidłowo należy napisać:
przechowywanie akcji, udziałów
w spółkach
i stowarzyszeniach,
zobowiązań
i innych
papierów
wartościowych oraz zarządzanie nimi
8. NOMINALIZACJA
Konstrukcje zawierające zbyt wiele rzeczowników odczasownikowych sprawiają, że
tekst brzmi nazbyt urzędowo, i utrudniają zrozumienie treści. Pomimo że tendencja do
nominalizacji jest obecnie powszechna w języku urzędowym, czasami lepiej zastąpić
konstrukcje rzeczownikowe zdaniami podrzędnymi. Mimo że są one dłuższe, sprawiają,
że przekaz staje się bardziej czytelny i dynamiczny.
*W celu zarejestrowania się w systemie konieczne jest wypełnienie formularza.
Lepiej:
Aby zarejestrować się w systemie, należy wypełnić formularz.
9. LOGIKA SPÓJNIKÓW
9.1. RÓŻNICA MIĘDZY LUB I ALBO
W języku polskim spójnik lub oznacza alternatywę łączną, zaś spójnik albo – alternatywę
rozłączną. Zatem zdanie:
Rolnicy mogą uprawiać len lub konopie.
oznacza, że rolnicy mogą uprawiać len, konopie, albo obie te rośliny jednocześnie,
natomiast zdanie:
Rolnicy mogą uprawiać len albo konopie.
znaczy, że uprawiając len, nie można uprawiać konopi, i odwrotnie.
W związku z tym właściwym odpowiednikiem wyrażenia and/or w polszczyźnie jest
samo lub. Nie ma potrzeby stosowania i/lub.
Z kolei tłumacząc wyrażenie either…or… stosujemy oczywiście albo…albo…; pierwsze
albo można opuścić.
Równocześnie należy pamiętać o tym, że tradycyjny podział na alternatywę rozłączną
i łączną często nie jest już przestrzegany, nawet przez polskiego ustawodawcę, a oba
przyimki stosowane są zamiennie na podobieństwo pary i i oraz, głównie dla potrzeb
stylistycznych.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 101
9.2. LUB I ANI W WYRAŻENIACH Z PRZECZENIEM
Kiedy or lub and/or występują po przeczeniu, tak jak w cytowanym tutaj fragmencie,
prawidłowym polskim odpowiednikiem tych spójników jest zazwyczaj ani:
Biocidal products shall not be made
available on the market or used unless
authorised in accordance with this
Regulation.
10.
Produktów biobójczych nie można
udostępniać na rynku ani stosować, jeśli
nie
uzyskały
pozwolenia
zgodnie
z niniejszym rozporządzeniem.
PRZYIMEK FOR A WYRAŻANIE CELU
W poniższym przykładzie angielski przyimek for wyraża cel:
For more efficient communication with
the citizens, it is necessary to rethink the
concept of public consultations.
Dla
skuteczniejszej
komunikacji
z obywatelami
należy
ponownie
zastanowić się nad koncepcją konsultacji
społecznych
W języku polskim wyrażenie dla + rzeczownik (często odczasownikowy) również może
oznaczać cel, ale w słownikach podkreśla się, że takie konstrukcje mają charakter
bardzo oficjalny i są charakterystyczne dla tekstów prawnych. Dlatego w zależności od
kontekstu warto czasami użyć innego wyrażenia, np.:
W celu skuteczniejszej komunikacji (…).
albo
Aby
umożliwić
komunikację (…).
skuteczniejszą
albo
Do skutecznej komunikacji niezbędne
jest ponowne rozważenie (…).
11.
NASTĘPSTWO CZASÓW
W języku angielskim obowiązuje zasada następstwa czasów, zgodnie z którą
w wyrażeniach takich jak przytoczone poniżej, czasownik w zdaniu podrzędnym musi
zgadzać się pod względem czasu gramatycznego z czasownikiem w zdaniu nadrzędnym.
W języku polskim zasada ta nie ma zastosowania. Przytoczone poniżej oryginalne
tłumaczenie jest może poprawne stylistycznie, ale ma inny sens niż zdanie oryginalne:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 102
dla polskiego odbiorcy znaczy ono, że Rada była gotowa zakończyć izolację Turków na
wcześniejszym etapie, ale w chwili wypowiadania oświadczenia mogła już mieć inne
zdanie.
The Council stated that it was determined
to end the isolation of the Turkish Cypriot
community.
Rada oświadczyła, że była zdecydowana
zakończyć izolację społeczności Turków
cypryjskich.
lepiej:
Rada oświadczyła, że jest zdecydowana
zakończyć izolację społeczności Turków
cypryjskich.
12.
WYKONAWCA CZYNNOŚCI
Język angielski dopuszcza konstrukcje w rodzaju this communication proposes that czy
the proposal aims to, których dosłowne tłumaczenie na język polski prowadzi do błędów
stylistycznych – w polszczyźnie bowiem komunikat, wniosek czy poprawka nie mogą
być wykonawcami czynności.
The above-mentioned Communication
proposes that the Institutions should
actively explore how best to remove
obsolete and potentially misleading
information from the acquis.
Cytowany powyżej komunikat proponuje,
aby instytucje aktywnie poszukiwały
najlepszego sposobu usunięcia z dorobku
prawnego
zdezaktualizowanych
i nieprawdziwych informacji.
lepiej:
W cytowanym powyżej komunikacie
proponuje się, aby instytucje aktywnie
poszukiwały
najlepszego
sposobu
usunięcia
z dorobku
prawnego
zdezaktualizowanych i nieprawdziwych
informacji.
albo
Cytowany
powyżej
komunikat
zawiera propozycję, aby instytucje
aktywnie poszukiwały najlepszego
sposobu
usunięcia
z dorobku
prawnego
zdezaktualizowanych
i nieprawdziwych informacji.
Podobnie w drugim przykładzie:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 103
The amended proposal aims to adapt the
original proposal.
Zmieniony wniosek dąży do dostosowania
wniosku początkowego.
lepiej:
Celem
zmienionego wniosku
jest
dostosowanie wniosku początkowego.
Uwaga!
Nie ma natomiast przeszkód, by stosować przyjęte w polskim języku prawnym
określenia: „ustawa/ przepis/ rozporządzenie itp. określa/ stanowi/ przewiduje…”.
13.
PODMIOT ZŁOŻONY A FORMA ORZECZENIA
Zasadniczo w przypadku podmiotu złożonego (szeregowego) zawsze dopuszczalne –
i zalecane – jest użycie orzeczenia w liczbie mnogiej. Szczegółowe przypadki omówiono
poniżej.
Forma orzeczenia przy podmiocie szeregowym połączonym spójnikami łącznymi
(i, oraz itp.)

zgodnie z ogólną zasadą orzeczenie przyjmuje liczbę mnogą:
Rada i Komisja podejmują decyzję….
Jest to jedyne poprawne rozwiązanie, kiedy podmioty mają różny rodzaj gramatyczny, i
to niezależnie od tego, czy podmiot występuje przed orzeczeniem, czy po nim:
W negocjacjach brały udział Komisja i Parlament.
Komisja i Parlament brały udział w negocjacjach.

orzeczenie w liczbie pojedynczej jest dopuszczalne, jeśli wszystkie części
podmiotu są rzeczownikami abstrakcyjnymi o tym samym rodzaju
gramatycznym:
Ocena i weryfikacja kryteriów zostanie przeprowadzona we wskazanym wcześniej
terminie.
Należy jednak rozważyć, czy zastosowanie liczby pojedynczej nie zmieni znaczenia (w
przypadku drugiego z powyższych przykładów można zadać sobie pytanie, czy mamy do
czynienia z jedną czynnością „ocena i weryfikacja”, czy z dwiema różnymi czynnościami:
„ocena” i „weryfikacja”);

orzeczenie w liczbie pojedynczej jest dopuszczalne również wtedy, gdy stoi przed
podmiotem, a jego składniki mają ten sam rodzaj gramatyczny:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 104
Zgodę wydała Komisja i Rada.
Forma orzeczenia przy podmiocie
rozłącznymi (albo, lub, ani itp.)

szeregowym
połączonym
spójnikami
orzeczenie w liczbie pojedynczej lub mnogiej (przy czym częściej używa się
w tym wypadku liczby pojedynczej), gdy składniki podmiotu mają ten sam rodzaj
gramatyczny:
Rada albo Komisja podejmie decyzję. = Rada albo Komisja podejmą decyzję.
Ani Parlament, ani Komitet Regionów nie wyraził sprzeciwu. = Ani Parlament, ani Komitet
Regionów nie wyraziły sprzeciwu.
Decyzję podejmie Komisja lub Rada. = Decyzję podejmą Komisja lub Rada.

jeżeli każdy ze składników podmiotu ma inny rodzaj, to orzeczenie powinno być
w liczbie mnogiej:
Parlament lub Komisja podejmą decyzję […].
Ani rzecznik praw obywatelskich, ani opozycja parlamentarna nie wystąpili przeciwko tej
decyzji [nie: *nie wystąpił, nie: *nie wystąpiła]
Językoznawcy nie są zgodni, jaką formę powinno przyjąć orzeczenie stojące przed
podmiotem, jeśli składniki podmiotu mają różny rodzaj gramatyczny. Rozwiązaniem
może być przeniesienie orzeczenia za podmiot i użycie liczby mnogiej.
Ustalanie rodzaju orzeczenia przy podmiocie szeregowym

jeśli choć jeden ze składników podmiotu oznacza osobę płci męskiej, to używa się
rodzaju męskoosobowego:
Przewodniczący Parlamentu i prezes Trybunału wydali oświadczenie
Szef, jego dwie zastępczynie i asystentka wzięli udział w naradzie

W pozostałych przypadkach używa się rodzaju niemęskoosobowego:
Komisja i Parlament postanowiły…
Komisja i Rada podjęły decyzję…
Komitety i komisje podjęły współpracę…
14.
POSIEDZENIA RADY EUROPEJSKIEJ
Za niepoprawne uznano sformułowania Rada Europejska z grudnia, czy też Rada
Europejska z Göteborga.
Zaleca się inne formy, np. grudniowa Rada Europejska, Rada Europejska na grudniowym
posiedzeniu, Rada Europejska obradująca w Göteborgu itp.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 105
15.
DWA LUB WIĘCEJ
Konstrukcja typu dwa lub więcej jest problematyczna, dlatego lepiej powiedzieć: dwa
(np. systemy prawne) lub większa ich liczba.
Innym rozwiązaniem jest zastosowanie wyrażenia co najmniej, czyli pisanie co najmniej
dwa zamiast dwa lub więcej.
16.
ŻEŃSKIE FORMY NAZW FUNKCJI I URZĘDÓW
Nazwy funkcji i sprawowanych urzędów mają formy męskie, jeżeli obok nich występuje
nazwisko męskie, lub żeńskie, jeżeli obok nich występuje nazwisko żeńskie. Odmienia
się wówczas elementy przymiotnikowe nazwy stanowiska:
Wiceprzewodnicząca Komisji, Kristalina Georgiewa
Wysoka Przedstawiciel, Federica Mogherini
Dyrektor Generalna, Nadia Calviño
Rzeczniczka Komisji Europejskiej, Mina Andreewa
posłanka do Parlamentu Europejskiego, sprawozdawczyni w kwestii nowych zasad
przyznawania azylu w Unii Europejskiej Cecilia Wikström
Nazwy urzędów, które nie mają jeszcze w pełni przyjętej formy żeńskiej (kierownik,
dyrektor), zachowujemy w formie męskiej także wtedy, gdy odnoszą się do kobiet:
Elisabeth Kotthaus, Kierownik Działu
Wyjątkiem mogą być teksty mniej formalne, np. strony internetowe, gdzie można sobie
pozwolić na większą swobodę:
(…) głos zabiorą Patricia van de Peer, kierowniczka działu ds. wsparcia azylowego w
Europejskim Urzędzie Wsparcia w dziedzinie Azylu.
Jeżeli w danym dokumencie nie pojawia się informacja o osobie zajmującej dane
stanowisko, nazwę funkcji należy podać w formie męskiej.
17.
MIEJSCE ZAIMKA KTÓRY
Zaimek który występuje zwykle na pierwszym miejscu w zdaniu podrzędnym i odnosi
się do ostatniego rzeczownika w zdaniu nadrzędnym. Może być poprzedzony tylko
przyimkiem lub jednym z poniższych wyrażeń przyimkowych (połączenia
sfrazeologizowane):
na podstawie którego, w ramach którego, w pobliżu którego, w skład którego, w ciągu
którego, przy pomocy którego, na mocy którego, w braku którego, w razie którego itp.
18.
MIEJSCE SPÓJNIKÓW BOWIEM, NATOMIAST I ZAŚ
Są to spójniki wyłącznie międzyzdaniowe, używane zwykle po pierwszym lub po
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 106
następnych wyrazach przyłączanego zdania składowego:
Unowocześnienie regulacji mogłoby również zachęcić do świadczenia usług w innych
państwach członkowskich, stworzyłoby bowiem nowe możliwości rynkowe dla unijnych
przedsiębiorstw [...]. (nie: *Unowocześnienie regulacji mogłoby zachęcić do świadczenia
usług w innych państwach członkowskich, bowiem stworzyłoby nowe możliwości
rynkowe dla unijnych przedsiębiorstw [...].)
Należy wprowadzić wymóg ustanowienia bezpiecznych procedur, produkty zaś należy
stosować przy użyciu odpowiednich środków ochrony indywidualnej [...]. (nie: *Należy
wprowadzić wymóg ustanowienia bezpiecznych procedur, zaś produkty należy stosować
przy użyciu odpowiednich środków ochrony indywidualnej [...].)
19.
SPÓJNIK ZATEM
Spójnik zatem oznacza tyle co „więc” i wprowadza zdanie podrzędne wynikowe. Nie
można go łączyć z takimi spójnikami, jak „i”, „oraz” itp.
Warunek ten spełniono dnia 20 sierpnia 2012 r., konwencja weszła zatem w życie dnia 20
sierpnia 2013 r. (nie: *Warunek ten spełniono dnia 20 sierpnia 2012 r. i konwencja weszła
zatem w życie dnia 20 sierpnia 2013 r.)
Jednocześnie należy zauważyć, że konstrukcja a zatem jest poprawna:
Komitet zidentyfikował pewną liczbę substancji, które mogą powodować reakcje alergiczne,
a zatem konieczne będzie ograniczenie ich stosowania.
20.
ZAIMEK SWÓJ
Zaimek swój pełni tę samą funkcję co inne zaimki dzierżawcze (mój, twój, jej, nasz itp.),
ale nie zawsze może być z nimi używany wymiennie.
Zaimka swój można użyć tylko wtedy, gdy osoby/przedmioty/zjawiska, które opisuje,
odnoszą się do podmiotu zdania. Jeżeli podmiot (często domyślny) występuje
w pierwszej lub drugiej osobie (liczby pojedynczej lub mnogiej), można użyć zarówno
zaimków dzierżawczych mój/twój/nasz/wasz, jak i zaimka swój:
Opowiem wam o swoich wakacjach (=moich wakacjach).
Opowiadamy o swoich wakacjach (=naszych wakacjach).
Natomiast jeżeli podmiot występuje w trzeciej osobie (liczby pojedynczej lub mnogiej),
zaimek swój stosowany jest wtedy, gdy odnosi się do podmiotu zdania:
Komisja wysłała na Białoruś swoich przedstawicieli (=przedstawicieli Komisji).
Komisja odesłała na Białoruś jej przedstawicieli (=przedstawicieli Białorusi).
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 107
Uwaga!
Zaimki dzierżawcze są często nadużywane w tłumaczeniu. Warto pamiętać, że w
języku polskim używane są tylko wtedy, gdy konieczne jest jednoznaczne wskazanie
osoby posiadacza. Poza tym zaimek dzierżawczy lepiej opuścić, jak w tym
przykładzie: „Komisja w swoim piśmie z dnia 16 grudnia 2016 r. skierowanym do
Komisji Spraw Zagranicznych […]”.
21.
CZASOWNIKI TYPU DOSTARCZAĆ/DOTKNĄĆ
Czasowniki te przysparzają kłopotów, gdyż, w zależności od kontekstu, wymagają użycia
dopełnienia w dopełniaczu bądź bierniku.
W przypadku czasownika „dostarczać” dopełniacz ma zastosowanie wtedy, gdy chodzi
o rzeczownik abstrakcyjny, np. dostarczać argumentów, emocji, informacji. Jeżeli
dopełnienie jest rzeczownikiem konkretnym, używamy biernika (np. dostarczać węgiel,
przesyłkę – w domyśle cały węgiel, całą przesyłkę). Uwaga: jeżeli jednak mamy do
czynienia z tzw. dopełnieniem cząstkowym, również w przypadku rzeczowników
konkretnych należy użyć biernika (np. dostarczać węgla, ziemniaków – w domyśle
trochę, pewną ilość).
Z kolei czasowniki „dotknąć/dotykać” wymagają zastosowania dopełniacza, gdy
używamy ich w znaczeniu fizycznym, dosłownym (np. dotknąć ręki, żelazka). Te same
czasowniki w sensie przenośnym (tj. „urazić kogoś, wywrzeć na kogoś negatywny
wpływ”) rządzą biernikiem (np. dotknęła ją ta uwaga, kryzys dotyka najuboższe rodziny).
22. NA RZECZ,
W KONTEKŚCIE
W ZAKRESIE,
W CELU,
W RAMACH,
Użycie wyrażeń na rzecz, w zakresie, w celu, w ramach itp. często jest podyktowane
składnią języka oryginału i innymi zasadami nominalizacji. Może być to jedyny sposób
przełożenia angielskich przyimków on, for, in, to. Warto jednak pamiętać o innych,
prostszych rozwiązaniach; często bez żadnej szkody dla poprawności i zrozumiałości
można w ogóle zrezygnować z takich wyrażeń, jak w poniższych przykładach:
standards on measurements
normy w zakresie pomiarów
Lepiej:
normy pomiarowe / dotyczące pomiarów
safety requirements
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
wymagania w zakresie bezpieczeństwa
Strona | 108
lepiej:
wymogi bezpieczeństwa
measures to mitigate the risk
środki na rzecz ograniczenia ryzyka
lepiej:
środki ograniczające ryzyko
measures necessary to prevent accidents
środki niezbędne w celu zapobiegania
wypadkom
lepiej:
niezbędne
wypadkom
środki
zapobiegania
Wyrażenie na rzecz jest często nadużywane z rzeczownikami abstrakcyjnymi:
demonstration for peace in Syria
demonstracja na rzecz pokoju w Syrii
lepiej:
demonstracja poparcia dla pokoju w Syrii
Services for people with disabilities
usługi na rzecz niepełnosprawnych
lepiej:
usługi dla niepełnosprawnych
stand up for the idea of cooperation
opowiedzieć się na rzecz idei współpracy
lepiej:
opowiedzieć się za współpracą
23.
W DZIEDZINIE
Przy tłumaczeniu wyrażeń in the field of, in the area of itp. nadużywane jest wyrażenie
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 109
„w dziedzinie”. W niektórych przypadkach można to wyrażenie całkowicie opuścić,
a w innych lepiej zastąpić je innym:
Completion of programmes in the field of
small and middle-sized enterprises
(SMEs)
Zakończenie programów w dziedzinie
małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
lepiej:
Zakończenie programów skierowanych
do małych i średnich przedsiębiorstw
(MŚP)
Oczywiście w sytuacji, gdy opisywana działalność może być określona jako dziedzina (tj.
gałąź wiedzy, nauki, gospodarki lub techniki), tłumaczenie to będzie poprawne:
in the area of drug control
24.
w dziedzinie polityki antynarkowykowej
INNE PROBLEMATYCZNE SŁOWA I WYRAŻENIA
W tej części przedstawiono problemy wynikające stąd, że najbardziej oczywiste polskie
odpowiedniki niektórych słów i wyrażeń obcojęzycznych nie funkcjonują dobrze
w kontekstach, w których pojawiają się one w tłumaczonych dokumentach. Obok
stylistycznie niefortunnych tłumaczeń przedstawiamy propozycje lepszych rozwiązań.
Uwaga!
Podane w niniejszym rozdziale przykłady służą jedynie zilustrowaniu powszechnych
błędów stylistycznych, nie są natomiast obowiązującymi modelami tłumaczenia
wyrażeń podobnych do przytoczonych tutaj.
24.1. CONTRIBUTE
Tłumaczenie contribute jako przyczynianie się nie jest błędne, ale warto poszukać mniej
oczywistych rozwiązań:
contribute to the development
elaboration of this proposal
and
przyczynić
się
do
przygotowania
i opracowania takiej propozycji
Lepiej:
współudział
w przygotowaniu
i opracowaniu takiej propozycji
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 110
24.2. ENTER INTO FORCE, APPLY, TAKE EFFECT
Każdy akt prawny powinien zawierać przepis określający termin wejścia w życie danego
aktu. Przepisy o wejściu w życie należą do przepisów końcowych i stanowią
obowiązkowy element prawidłowo zredagowanego aktu prawnego. Wejście w życie
(entry into force) oznacza nadanie mocy obowiązującej określonemu aktowi prawnemu
lub przepisowi, a więc moment, od którego adresaci normy zawartej w danym akcie
(przepisie) mają obowiązek przestrzegać tej normy. Rozpoczęcie stosowania
(application) aktu prawnego może być jednak przesunięte w czasie na okres późniejszy
niż data wejścia w życie. I tak rozporządzenie RODO weszło w życie 24 maja 2016 r., ale
stosuje się je dopiero od dnia 25 maja 2018 r.
Przykłady:
This Regulation shall enter into force on...
Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie
z dniem...
Upon the entry into force…
Z chwilą wejścia w życie…
This Decision takes effect / becomes
effective from...
Niniejsza decyzja staje się skuteczna od
dnia…
Regulation […] has exhausted its effects.
Rozporządzenie […] nie wywołuje już
skutków.
Regulation […]
measures…
Rozporządzenie […] nadaje skuteczność
środkom…
gives
effect
ot
the
This Regulation [article] shall apply from...
Niniejsze
rozporządzenie
artykuł] stosuje się od dnia...
[niniejszy
This Decision shall become applicable on…
Niniejszą decyzję stosuje się z dniem…
These rules will become applicable on…
Niniejsze przepisy będą stosowane od
dnia…
Pojawiające się często applicability to zależnie od kontekstu stosowanie albo zakres
stosowania, w żadnym wypadku *stosowalność.
The panel of experts shall issue an interim
and a final report to the Parties setting out
the findings of facts, the interpretation or
the applicability of the relevant Articles
and the basic rationale behind any
findings and suggestions.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Zespół ekspertów przedstawia Stronom
sprawozdanie okresowe i końcowe
zawierające
ustalenia
faktyczne,
wykładnię lub zakres stosowania
odpowiednich artykułów Umowy oraz
ogólne
uzasadnienie
wszelkich
dokonanych ustaleń i przedstawionych
zaleceń.
Strona | 111
24.3. EFFORT
Zamiast dosłownego tłumaczenia:
make/pursure/continue an effort
czynić wysiłki
Lepiej:
dołożyć starań
postarać się
24.4. ENSURE THAT
Jako odpowiednik angielskiego ensure that w znaczeniu „dopilnować” stosujemy
czasownik zapewniać w połączeniu z rzeczownikiem albo wyrażenie zapewniać, aby:
To this end, Member States shall ensure
that a continuous position monitoring
system is installed for certain categories
of Community vessels.
W tym celu państwa członkowskie
zapewniają
wprowadzenie
systemu
stałego
monitorowania
pozycji
określonych
kategorii
statków
wspólnotowych.
Member States shall ensure that
prescriptions contain at least the elements
set out in the Annex.
Państwa członkowskie zapewniają, aby
recepty zawierały co najmniej elementy
określone w załączniku.
Należy również pamiętać o tym, że konstrukcja zapewniać, że, choć jest poprawna
gramatycznie, nie jest prawidłowym tłumaczeniem ensure that w powyższym znaczeniu
– służy ona bowiem wyrażeniu pewności, udzieleniu zapewnienia, np.:
Władze zapewniły społeczeństwo, że niebezpieczeństwo zostało zażegnane.
24.5. ESTABLISHED IN VS. NATIONALITY
Established in
zasadniczo używane jest w odniesieniu do osób prawnych i oznacza mająca siedzibę/
z siedzibą w. Spółka może mieć główną siedzibę w jednym kraju, a inne siedziby
w innych krajach.
Any company from Croatia, whether or
not established in the Community…
Każda spółka z Chorwacji, z siedzibą we
Wspólnocie bądź poza nią…
jeśli established in dotyczy osoby fizycznej, to oznacza prowadząca działalność
(gospodarczą)
(por.
freedom
of
establishment
–
swoboda
przedsiębiorczości/prowadzenia działalności gospodarczej).
Nationality
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 112

odnosi się zwykle do osób fizycznych i w kontekście prawnym słowo to należy
tłumaczyć jako obywatelstwo.

jeżeli nationality odnosi się do osoby prawnej, można zastosować wyrażenie
przynależność państwowa (pojęcie szersze od słowa obywatelstwo).
24.6. EXPORT, IMPORT
Angielski termin export tłumaczymy jako wywóz, natomiast import jako przywóz,
oprócz przypadków szczególnych, które nie dotyczą towarów (np. eksport energii,
eksport usług, eksport świadczeń).
Terminy eksport i import możemy natomiast stosować w komunikatach prasowych.
24.7. HOWEVER
W języku angielskim często mamy do czynienia ze zdaniami rozpoczynającymi się od
spójnika however. Przykładem może być następujące zdanie:
However, the Hellenic Republic shall have
an additional time limit of one year in
which to conform to these other
provisions.
Jednakże Republika Grecka uzyska
dodatkowy termin jednego roku na
przyjęcie tych pozostałych przepisów.
Dla polskiego odbiorcy przekład ten wygląda sztucznie, po pierwsze ze względu na
umieszczenie spójnika w nienaturalnym dla niego miejscu, a po drugie użycie jego mniej
powszechnej formy. Dużo lepszym rozwiązaniem jest użycie słowa jednak
umiejscowionego za orzeczeniem:
Republika Grecka uzyska jednak
dodatkowy termin jednego roku na
przyjęcie tych pozostałych przepisów.
24.8. IF APPROPRIATE
Za poprawne tłumaczenie wyrażenia if appropriate w zależności od kontekstu można
uznać następujące ekwiwalenty w j. polskim:
w miarę potrzeb, w stosownych przypadkach, w uzasadnionych przypadkach, w razie
potrzeby, jeśli jest to uzasadnione, w odpowiednich przypadkach
24.9. IT IS APPROPRIATE
Wyrażenie it is appropriate występujące w motywach aktu prawnego tłumaczy się
z użyciem czasownika należy. Przykładowo:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 113
It is appropriate to modify the existing limits.
Należy zmienić obecne ograniczenia.
24.10. LEGISLATIVE, LEGISLATION
Termin legislative jest używane w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
w szczególnym sensie: odróżnia się w ten sposób akty prawne ustawodawcze
(przyjmowane w ramach procedury ustawodawczej, ang. legislative acts) od aktów
prawnych nieustawodawczych (ang. non-legislative acts). W przypadku odwołania do
tego typu aktów, przyjmowanych w ramach procedury ustawodawczej (legislative
procedure), należy stosować taki właśnie odpowiednik. W większości innych
przypadków, gdzie słowo legislative jest używane w szerszym sensie, odpowiednikiem
będzie przymiotnik prawodawczy.
Podobnie termin legislation w kontekście unijnym może oznaczać ustawodawstwo, jeżeli
wiadomo, że odnosi się wyłącznie do aktów ustawodawczych, w odróżnieniu od aktów o
charakterze nieustawodawczym, np.: komunikatów Komisji. Jeżeli użycie terminów
legislation, legislative nie odnosi się wyłącznie do opisanych powyżej przypadków
(zwykłych i specjalnych procedur ustawodawczych), wskazane jest użycie ogólniejszych
określeń: legislacja albo prawodawstwo.
Existing legislation tłumaczy się jako obowiązujące przepisy, a nie *istniejące przepisy.
24.11. MAY NOT
Należy pamiętać, że angielskie may not oznacza zakaz, a nie dopuszczenie możliwości
niezrobienia czegoś:
Operators may not apply to be registered.
Importerzy mogą
o rejestrację.
nie
ubiegać
się
Poprawnie:
Importerzy nie mogą ubiegać się
o rejestrację.
Problemem może okazać się też oddanie po polsku sensu połączenia czasownika
modalnego may z czasem present perfect. W poniższym przypadku prawidłowe oddanie
znaczenia i zachowanie stylistycznej poprawności wymaga poważniejszej ingerencji
w strukturę zdania:
Expenditure eligible for financing may not
have been incurred before the grant
application was lodged
Wydatki uprawnione do finansowania nie
mogą zostać poniesione przed złożeniem
wniosku o przyznanie dotacji
Lepiej:
Do sfinansowania nie kwalifikują się
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 114
wydatki poniesione przed złożeniem
wniosku o przyznanie dotacji
24.12. OBJECTIVES
W „Nowym słowniku poprawnej polszczyzny” napisano, że „zrealizować cel” uznane
zostało za niezbyt poprawne, ale ocena taka nie ma pokrycia w uzusie. Purystom
zalecamy mimo wszystko „osiąganie” zamiast „realizacji celów”.
realise/implement/pursue the objectives
realizować cele
Lepiej:
osiągnąć cele
urzeczywistnić cele
24.13. PROMOTE
Zamiast tłumaczenia dosłownego:
schemes to promote social contacts
between staff of different nationalities
programy promujące rozwój kontaktów
społecznych
pracowników
różnych
narodowości
Lepiej:
programy
służące
rozwojowi
kontaktów społecznych pracowników
różnych narodowości
24.14. PROVIDE FOR
Prawidłowe, najczęściej używane tłumaczenia tego wyrażenia to przewidywać, określać:
The Directive provides for three solutions.
Dyrektywa przewiduje trzy rozwiązania.
Należy unikać tłumaczenia provide for czasownikami takimi, jak zapewnić, umożliwić,
pozwolić, ponieważ są to czasowniki zarezerwowane dla innego rodzaju zobowiązań
w akcie prawnym:
Each Member State shall provide for the
effective possibility to appeal against the
(…).
Każde państwo członkowskie zapewnia
skuteczną możliwość odwoływania się do
sądu od decyzji o (…).
Lepiej:
Każde państwo członkowskie określa
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 115
skuteczną możliwość odwoływania się do
sądu od decyzji o (…).
Wyrażenie as provided for in [Article XX] należy tłumaczyć: jak określono w [art. XX] lub
jak przewidziano w [art. XX]. Niepoprawna jest forma *zgodnie z [art. XX].
Niekiedy można użyć po prostu konstrukcji przewidziany w lub określony w, ale trzeba
wówczas upewnić się, czy imiesłów łączy się z właściwym rzeczownikiem.
Czasowniki lay down i provide for mogą występować obok siebie, co niekoniecznie
oznacza, że należy je rozumieć inaczej. Dla rozróżnienia można tłumaczyć je wówczas
jako, odpowiednio, określać i przewidywać.
24.15. RELEVANT
Proponowane tłumaczenia to: odpowiedni, stosowny, właściwy, dany, istotny,
odnośny, przedmiotowy.
details enabling precise identification of
the relevant product or consignment of
products
szczegóły
umożliwiające
precyzyjną
identyfikację odnośnych produktów lub
partii produktów
Lepiej:
wszelkie dane umożliwiające precyzyjną
identyfikację odpowiednich produktów
lub partii produktów
The European Commission shall notify the
former Yugoslav Republic of Macedonia of
the relevant amount.
Komisja
Europejska
notyfikuje
przedmiotowe
kwoty
byłej
jugosłowiańskiej republice Macedonii.
Lepiej:
Komisja Europejska powiadamia byłą
jugosłowiańską republikę Macedonii
o wysokości takiej kwoty.
Czasami stylistyczna poprawność może wymagać zastąpienia tego słowa omówieniem
odpowiednim do kontekstu, tak jak w poniższym przykładzie:
As of 1 January the relevant Polish
legislation is no longer in compliance with
the provisions of Community law.
Od dnia 1 stycznia odpowiednie
ustawodawstwo polskie nie jest zgodne
z przepisami wspólnotowymi.
Lepiej:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 116
Od dnia 1 stycznia polskie przepisy
ustawowe w tej dziedzinie nie są zgodne
z prawem wspólnotowymi.
24.16. SEE
Angielski wyraz see (np. see Report on ...) należy tłumaczyć skrótem „zob.” Jeżeli wyraz
występuje na początku zdania w obrębie tekstu (nie w przypisach), piszemy go w pełnej
formie („Zobacz”). W obu przypadkach używamy potem mianownika (np. zob. dyrektywa
93/2489).
24.17. SPECIFIC
Przy tłumaczeniu słowa specific nadużywane jest słowo szczególny, co – biorąc pod
uwagę jego słownikowe znaczenie (wyjątkowy, nieprzeciętny, specjalny) – może być
prawidłowe tylko w ograniczonych kontekstach. Tymczasem w większość przypadków
lepiej jest zastosować inne tłumaczenia, zależnie od kontekstu: konkretny, określony,
dokładny, szczegółowy, właściwy i in. Przykłady:
Revenue earmarked for a specific purpose,
such as income from foundations,
subsidies, gifts and bequests […].
Dochody przeznaczone na określony cel,
takie jak dochody z fundacji, subwencje,
darowizny i zapisy […].
Following the brown rot outbreak, which
affected one large scale seed potato
grower and several ware potato
producers in different Voivodeships,
MIPHSI issued specific instructions to
VIPHSI for tackling the disease.
W następstwie wystąpienia ognisk śluzaka
u jednego
dużego
producenta
sadzeniaków oraz kilku producentów
ziemniaków
późnych
w różnych
województwach
GIORiN
wydał
szczegółowe instrukcje dla WIORiN
dotyczące zwalczania choroby.
Specific steps in production that must take
place in the identified geographical area.
Poszczególne etapy produkcji, które
muszą odbywać się na wyznaczonym
obszarze geograficznym.
The Maltese Presidency of the Council of
the EU organised a specific session during
the Justice and Home Affairs Council of 27
March 2017 to discuss how to intensify
relocation.
Maltańska
Prezydencja
Rady
Unii
Europejskiej zorganizowała specjalną
sesję podczas posiedzenia Rady ds.
Wymiaru
Sprawiedliwości
i Spraw
Wewnętrznych w dniu 27 marca 2017 r.,
aby
omówić
możliwości
zintensyfikowania relokacji.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wyrażenie specific provisions / requirements / rules
itp., które należy tłumaczyć jako przepisy / warunki / zasady szczegółowe (w
przeciwieństwie do ogólnych) (nie: *szczególne):
In the case of financial instruments
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
W przypadku instrumentów finansowych
Strona | 117
implemented under Regulation (EU)
1305/2013 (EAFRD), specific rules apply
for primary agricultural activities with
regard to State aid
wdrażanych w ramach rozporządzenia
(UE) 1305/2013 (EFRROW) szczegółowe
przepisy
dotyczą
podstawowej
działalności rolniczej w odniesieniu do
pomocy państwa.
24.18. STRENGTHEN
Zamiast dosłownego tłumaczenia:
strengthen the role of the Parliament
wzmocnić rolę Parlamentu
lepiej:
powierzyć ważniejszą rolę Parlamentowi
/ wzmocnić pozycję Parlamentu
strengthen the human dimension of
Europe
wzmocnić
ludzki
Europejskiej
wymiar
Unii
lepiej:
podkreślić/uwypuklić/zaakcentować
ludzki wymiar Unii Europejskiej
strengthening the social dialogue
wzmocnienie dialogu społecznego
lepiej:
ożywianie/rozwijanie/promowanie
dialogu społecznego
strengthening rural development policy
wzmocnienie działań na rzecz rozwoju
obszarów wiejskich
lepiej:
poprawa skuteczności polityki rozwoju
obszarów wiejskich / skuteczniejsza
realizacja polityki rozwoju obszarów
wiejskich
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 118
strengthening the conditions for price
stability
umocnienie warunków stabilności cen
lepiej:
tworzenie warunków sprzyjających
stabilności cen
24.19. TRANSPOSE VS. IMPLEMENT
Termin implement ma szerszy zakres pojęciowy niż termin transpose. Transpozycja
polega wyłącznie na wprowadzeniu przepisów aktu normatywnego przyjętego na
szczeblu UE/WE (najczęściej dyrektywy, ale nie tylko) do aktów prawa krajowego (jest
to swego rodzaju „przepisanie” tych przepisów do prawa krajowego), co wiąże się
następnie z przyjęciem, publikacją i wejściem w życie danych aktów krajowych.
Czasownik transpose należy tłumaczyć: transponować, a rzeczownik transposition:
transpozycja.
Termin implementation (tłumaczony jako wykonanie lub wdrożenie – w odniesieniu do
aktów prawnych UE/WE) obejmuje swoim zakresem znaczeniowym transpozycję
danego aktu UE oraz podjęcie wszelkich czynności w celu zapewnienia stosowania
odnośnych przepisów krajowych w praktyce.
Przykład: w ustawie krajowej na podstawie dyrektywy zapisano, że kierowcy TIR-ów mają
rejestrować czas spędzony za kierownicą – to jest już transpozycja, ale dopiero część
wdrożenia. Wdrożenie obejmuje również wprowadzenie kontroli, ustalenie organów
odpowiedzialnych itp.
Niestety omawiane terminy często stosowane są niejednolicie i niekonsekwentnie
w różnych wersjach językowych. Dlatego istotne jest zbadanie kontekstu, w jakim użyto
danego pojęcia, aby móc dokonać prawidłowego wyboru polskiego odpowiednika.
Słowo implementation jest również używane w kontekście uprawnień wykonawczych
(ang. implementing powers) Komisji. Na podstawie art. 291 ust. 2 Traktatu FUE akty
prawne mogą powierzać Komisji, ewentualnie Radzie, uprawnienia do przyjmowania
aktów wykonawczych (ang. implementing acts). W przypadku tytułów tego rodzaju
aktów (rozporządzeń, dyrektyw, decyzji) słowo implementing zawsze należy tłumaczyć
jako wykonawczy/-a/-e.
Pojęcie implementation nie ogranicza się tylko do wykonywania aktów prawnych
UE/WE i jest często używane w odniesieniu do innych aktów, programów, strategii. Jako
zasadę można przyjąć, że pojęcie implementation tłumaczymy jako:
wykonanie lub wdrożenie – w odniesieniu do aktów prawnych UE/WE
wdrażanie – w przypadku nowo stworzonych rozwiązań, które dopiero mają być
stosowane (programy, systemy, modele);
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 119
wdrażanie lub wprowadzanie w życie – w przypadku przepisów;
wykonanie lub realizacja – w przypadku już obowiązujących wytycznych, strategii czy
programów.
Przykłady użycia i tłumaczenia terminów implement/implementation w różnych
kontekstach:
Commission Regulation (EC) No XXXX
implementing Council regulation
Rozporządzenie Komisji (WE) nr XXXX
w sprawie wykonania rozporządzenia
Rady… (co oznacza to samo co:
„rozporządzenie
w sprawie
wprowadzenia
w życie
przepisów
wykonawczych do rozporządzenia…”)
implementing regulation
rozporządzenie wykonawcze
implementing rules
przepisy wykonawcze
financial implementation
realizacja finansowa
budget implementation
wykonanie budżetu
implementing body
organ wykonawczy
implementing agency
agencja wdrażająca
The Delegated Regulation implements
Directive XXXX
Rozporządzenie delegowane
wykonanie dyrektywy XXXX
stanowi
24.20. UNLESS
Wyrażenie unless w aktach prawnych zaleca się tłumaczyć wyrażeniem chyba że. Po
wyrażeniu chyba że możliwe jest utrzymanie takiej samej formy zdania (z przeczeniem
lub bez przeczenia) jak w oryginale.
The Agreement shall be tacitly renewed
on a yearly basis unless one of the Parties
denounces it in writing six months before
the date of expiry.
Umowę przedłuża się automatycznie
każdorazowo na kolejny rok, chyba że
któraś ze Stron wypowie ją w formie
pisemnej na sześć miesięcy przed
upływem
daty
końcowej
jej
obowiązywania.
24.21. WITHOUT PREJUDICE
Jeżeli without prejudice odnosi się do aktu prawnego lub jego części, stosujemy
wyrażenie nie naruszając przepisów:
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 120
Without prejudice to Article 19 …
Nie naruszając przepisów art. 19 …
Without prejudice to Council Regulation …
Nie naruszając przepisów rozporządzenia
Rady …
This decision shall be without prejudice to
the Commission Decision
Niniejsza decyzja nie narusza przepisów
decyzji Komisji
Jeżeli jednak without prejudice odnosi się do czego innego, używamy wyrażenia bez
uszczerbku:
Its provisions were without prejudice to
the application of Article 82
Jej przepisy pozostają bez uszczerbku dla
stosowania (przepisów) art. 82
Without prejudice to controls related to …
Bez uszczerbku dla kontroli związanych z
…
Stosując powyższe zasady, należy unikać błędnych gramatycznie zdań, w których
podmiot zdania imiesłowowego może być niejasny:
*Nie naruszając przepisów ust. 1, kury kwalifikują się do transportu ....
Powinno być: Nie naruszając przepisów ust. 1, kwalifikuje się kury do transportu …
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 121
ZAŁĄCZNIK. NAZWY KATEGORII JEDNOSTEK PODZIAŁU
I NAZWY WŁASNE NIEKTÓRYCH JEDNOSTEK NUTS
Polskie nazwy miejscowości i jednostek administracyjnych znaleźć można w
Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata opracowanym przez KSNG.
W tym samym wykazie dostępne są również inne podstawowe informacje, takie jak:
nazwy stolic czy języki urzędowe.
Niniejszy załącznik zawiera:


nazwy kategorii jednostek administracyjnych, np.: arrondissement = okręg,
nazwy własne niektórych jednostek administracyjnych, które zostały
utworzone specjalnie na potrzeby klasyfikacji NUTS 3 (nazwy jednostek poziomu
1 i 2 znaleźć można w załączniku A103 do Międzyinstytucjonalnego przewodnika
redakcyjnego).
W tabelach zawierających nazwy kategorii jednostek podziału administracyjnego
kolorem jasnoczerwonym zaznaczono te kategorie, które zostały stworzone specjalnie
na potrzeby klasyfikacji NUTS.
3
Uwagi dotyczące ewentualnych błędów w treści załącznika lub aktualizacji zawartych w nim nazw można
przesyłać na adres:code-redaction-coordination@publications.europa.eu
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 122
BELGIA
FR
NL
DE
PL
NUTS
région(s)
gewest(en)
Region
region
1
province(s)
provincie(s)
Provinz(en)
prowincja
2
arrondissement(s) arrondissement(en) Arrondissement(s) okręg
/ Bezirk(e)
3
commune(s)
gemeente(n)
Gemeinde(n)
gmina
communauté(s)
gemeenschap(-pen)
Gemeinschaft(en)
wspólnota
Podział terytorialny Belgii jest dwojakiego rodzaju:
1) Podział administracyjny na 3 autonomiczne regiony. Regiony dzielą się na
prowincje (z wyjątkiem regionu stołecznego Brukseli), które z kolei dzielą się na
okręgi, a te na gminy. Formalnie kompetencje regionów obejmują m.in. kwestie
administracji, infrastruktury, gospodarki, ochrony środowiska.
2) Podział na 3 wspólnoty, do których kompetencji należą sprawy językowe,
kultura, edukacja, ochrona zdrowia (wspólnota flamandzka, wspólnota
francuska, wspólnota niemieckojęzyczna).
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 123
BUŁGARIA
BG
PL
NUTS
rajon
region
1
rajon za planirane
region statystyczny
2
obłast/oblast
obwód
3
obsztina
gmina
NUTS 3
Nazwy obwodów pokrywają się z nazwami miast. W języku bułgarskim mają one formę
przymiotnikową (Благоевградска област). W zapisie polskim należy stosować zapis
obwód + nazwa miasta (ewentualnie samą nazwę miasta).
Wyjątkiem jest Sofia, która jest miastem wydzielonym w obwodzie sofijskim.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 124
REPUBLIKA CZESKA
CS
PL
NUTS
cały kraj
1
oblast
okręg
2
kraj
kraj
3
okres
powiat
obec s rozšířenou gmina
působností
z rozszerzonymi
uprawnieniami
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 125
DANIA
DA
PL
NUTS
cały kraj
1
region(er)
region
2
landsdel(e)
prowincja
3
kommune(r)
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 126
NIEMCY
DE
PL
NUTS
Land (Länder)4
kraj
(kraj 1
związkowy)
Regierungsbezirk5
rejencja
Direktionsbezirk
okręg dyrekcyjny
Kreis / Landkreis
powiat
2
3
Kreisfreie Stadt / miasto na prawach
Stadtkreis
powiatu
Gemeinde(n)
gmina
Tłumaczenie nazw powiatów:
Nazwy powiatów, w których wyraz „Kreis” występuje przed nazwą własną powiatu i nie
jest integralną częścią tej nazwy, należy podawać z pominięciem tego wyrazu, zastępując
go słowem „powiat”, np.:
Kreis Ahrweiler – powiat Ahrweiler
W przypadku nazw, w których wyraz „Kreis” jest częścią nazwy własnej, należy dodać
wyraz „powiat” przed całą nazwą, w której należy zachować wyraz „Kreis”, np.:
Westerwaldkreis – powiat Westerwaldkreis
Rhein-Hunsrück-Kreis – powiat Rhein-Hunsrück-Kreis
4
Synonimy terminu „Land” – odnoszące się do tego samego poziomu podziału terytorialnego:

Bundesland (Bundesländer) – nazwa nieformalna;

Freistaat – nazwa tradycyjna, odnosząca się do Bawarii, Saksonii i Turyngii;

Stadtstaat – miasto-kraj; nazwa odnosząca się do krajów Berlin, Hamburg i Brema (choć ten ostatni kraj obejmuje 2 miasta).
Rejencje istnieją obecnie tylko w Badenii-Wirtembergii (4), Bawarii (7), Hesji (3) i Nadrenii Północnej-Westfalii (5). W pozostałych
krajach jednostki NUTS 2 odpowiadają dawnym, zniesionym rejencjom (Dolna Saksonia – 4, Nadrenia-Palatynat – 3), okręgom
dyrekcyjnym (Direktionsbezirk) (Saksonia – 3), istnieją niezależnie od podziału wewnętrznego kraju (Brandenburgia – 2) lub obejmują cały
kraj (pozostałe kraje).
5
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 127
ESTONIA
ET
PL
NUTS
cały kraj
1
cały kraj
2
(brak nazwy)
3
maakond
(l.mn. prowincja
maakonnad)
linn
gmina miejska
vald
gmina wiejska
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 128
IRLANDIA
EN
region
GA
réigiún
Regional Authority
PL
NUTS
cały kraj
1
region
2
region
statystyczny/urząd
regionalny
3
province
cúige
prowincja
city
cathair
miasto
county
contae, condae
hrabstwo
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 129
GRECJA
EL
Transkrypcja
PL
NUTS
grupa regionów
1
αποκεντρωμένη
διοίκηση
apokendromeni
diikisi
administracja
περιφέρεια
periferia
region
νομός
nomos
prefektura
nomos)
δήμος
dimos
gmina miejska
κοινότητα
kinotita
gmina wiejska
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
2
(lub 3
Strona | 130
HISZPANIA
ES
PL
NUTS
1
comunidad
autónoma
wspólnota
2
autonomiczna
ciudad autónoma
miasto
autonomiczne
provincia
prowincja
comarca
powiat
municipio
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
3
Strona | 131
FRANCJA
FR
PL
NUTS
1
région
region
2
(w tym:
région d'outre-mer)
(region
zamorski)
département
departament
3
(w tym:
département
d'outre-mer*
(DOM))
(departament
zamorski6)
arrondissement
okręg
Dodatkowe nieformalne określenia służące odróżnieniu europejskiej części Francji od
regionów zamorskich:
FR
PL
znaczenie
France métropolitaine Francja metropolitalna
terytorium Francji leżące w Europie
(łącznie z Korsyką) – 22 regiony
France continentale
terytorium Francji leżące na stałym
lądzie europejskim (bez Korsyki) –
21 regionów
Francja kontynentalna
Nazw departamentów nie tłumaczymy na język polski, nawet wówczas gdy są tożsame
z innymi nazwami geograficznymi, które mają polskie odpowiedniki (np. „Moselle”,
„Vosges”). Wyjątkami są jedynie Paryż oraz departamenty zamorskie, które są
jednocześnie regionami.
6
Każdy departament zamorski jest jednocześnie osobnym regionem. Departamenty zamorskie stanowią
integralną część Francji, o takim samym statusie, jak departamenty Francji metropolitalnej, w związku z tym ich
obszar stanowi również część terytorium Unii Europejskiej.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 132
CHORWACJA
HR
PL
NUTS
cały kraj
1
2
županija
żupania,
komitat, żupanat
općina (e)
gmina
grad, varoš
miasto
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
3
Strona | 133
WŁOCHY
IT
PL
NUTS
gruppi di regioni
grupy
regionów
1
regione
region
2
provincia
prowincja
3
Comune
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 134
CYPR
CY
PL
NUTS
cały kraj
1, 2, 3
eparchia
dystrykt
dimos, koinotita
gmina
miejska/wiejska
Nazwy dystryktów pokrywają się z nazwami głównych miast.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 135
ŁOTWA
LV
PL
NUTS
cały kraj
1, 2
(brak nazwy)
3
apriņķis
region
republikas pilsēta
miasto
wydzielone
novad
powiat
NUTS 3
LV
PL
Kurzeme
Kurlandia
Latgale
Łatgalia
Rīga
Ryga
Pierīga
Pierīga
Vidzeme
Liwonia
Zemgale
Semigalia
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 136
LITWA
LT
apskritis,
apskritys
PL
NUTS
cały kraj
1, 2
l.mn. okręg
3
savivaldybė, l.mn. rejon
savivaldybės
seniūnija
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 137
LUKSEMBURG
FR
DE
LU
PL
NUTS
cały kraj
1, 2, 3
district
Distrikt
Distrikt
dystrykt
canton
Kanton
Kanton
kanton
commune
Gemeinde
Gemeng
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 138
WĘGRY
HU
PL
NUTS
országrész
1
régió (l.mn. régiói) region
2
megye
megyék)
3
(l.mn. komitat
kistérség
powiat
település
(l.mn. gmina
települések)
város
gmina miejska
község,
nagyközség
gmina wiejska
megyei jogú váro
miasto
na
prawach
komitatu (ranga
powiatu)
főváros
wydzielone
miasto
stołeczne
(ranga
komitatu)
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 139
MALTA
MT
EN
gżejjer
PL
NUTS
cały kraj
1, 2
wyspy
3
distretto
district
region
statystyczny
kunsill
locality/local
council
gmina
W skład archipelagu Wysp Maltańskich wchodzą wyspy: Malta, Gozo, Comino,
Cominotto, Wyspy Św. Pawła i Filfla. Na poziomie NUTS 3 Maltę podzielono na dwie
części (gżejjer): Maltę (wyspę) oraz Gozo i Comino.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 140
NIDERLANDY
NL
PL
landsdele
NUTS
1
gewest
region
provincie
prowincja
2
COROP regio
region COROP
3
gemeente
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 141
AUSTRIA
DE
PL
Gruppen
von grupy krajów
Bundesländern
NUTS
1
Land (Länder) / kraj
(kraj 2
Bundesland
związkowy)
(Bundesländer)
Gruppen
Politischen
Bezirken
von grupy
powiatów
Bezirk(e)
powiat
Statutarstadt
(Statutarstädte)
miasto
statutarne
Gemeinde(n)
gmina
Stadt
miasto
Marktgemeinde
Gmina targowa
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
3
Strona | 142
POLSKA
PL
NUTS
region
1
województwo
2
podregion
3
powiat
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 143
PORTUGALIA
PT
PL
NUTS
1
região
region
2
subregião
podregion
3
distrito
dystrykt
Região
Autónoma
region
autonomiczny
municipio,
concelho
gmina
freguesia
sołectwo
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 144
RUMUNIA
RO
PL
NUTS
Macroregiunea
Makroregion
1
regiunea
dezvoltare
de region rozwoju 2
judeţ(ul)
okręg
Municipiul
Bucureşti
miasto
wydzielone
Bukareszt
oraş
miasto
municipiu
gmina miejska
comună
gmina
(wiejska)
3
W przypadku nazw okręgów, które pochodzą od nazw ich ośrodków administracyjnych,
zaleca się stosować takie same zasady, jak w przypadku nazw miejscowości – czyli
stosowanie, zależnie od rodzaju tekstu, nazwy spolszczonej (o ile istnieje) lub
oryginalnej.
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 145
SŁOWENIA
SL
PL
NUTS
cały kraj
1
kohezijska regija
region
2
spójności/makroregion
(cohesion
region,
macroregion) (Tylko
na
potrzeby
klasyfikacji NUTS)
statistična regija
region
statystyczny 3
(tylko na potrzeby
klasyfikacji NUTS)
upravna enota
jednostka
administracyjna
občina
gmina
mestna občina
gmina miejska
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 146
SŁOWACJA
SK
PL
NUTS
cały kraj
1
oblast
obwód
2
kraj
kraj
3
okres
powiat
mesto
miasto (gmina
miejska)
obec
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 147
FINLANDIA
FI
SV
PL
NUTS
obszar
1
suuralue
storområde
podobszar
2
maakunta
landskap
region
3
seutukunta
ekonomisk
region
podregion
kihlakunta
härad
dystrykt lokalny
kunta
kommun
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 148
SZWECJA
SV
PL
NUTS
(brak nazwy)
1
(brak nazwy)
2
län
hrabstwo
3
kommun
gmina
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 149
ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO
Jednostki administracyjne:
Podział administracyjny Zjednoczonego Królestwa jest niejednolity. Każdy z czterech
krajów wchodzących w jego skład (Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna) ma własny
system jednostek administracyjnych.
Anglia
EN
PL
NUTS
region
region
1
2
metropolitan
county
hrabstwo
metropolitarne
non-metropolitan
county
hrabstwo
(shire county)
3
unitary authority
jednolita
jednostka
administracyjna
district
okręg
(nonmetropolitan)
borough
okręg miejski
Irlandia Północna
EN
PL
NUTS
2
groups of districts
district
3
dystrykt
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 150
Szkocja
EN
PL
NUTS
1
groups of council
areas
council area
2, 3
jednostka
administracyjna
Walia
EN
PL
NUTS
1
groups of principal
areas
2, 3
principal area
jednostka
administracyjna
county
hrabstwo
country borough
hrabstwo
miejskie
Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 17
Strona | 151