lOMoARcPSD|4548252 Samenvatting - soorten gesprekken Gesprekstechnieken (Hogeschool Vives) StuDocu wordt niet gesponsord of ondersteund door een hogeschool of universiteit Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Tweegesprekken = twee personen gaan in interactie met elkaar - Slechtnieuwsgesprek - Intake - Counselinggesprek - Assessment - Conflicthantering Elk soort tweegesprek heeft eigen doel én eigen verloop MR 5 voorwaarden waaraan elk professioneel gesprek moet voldoen 5 voorwaarden: 1. Voorbereiding: formulier en/of jezelf voorbereiden adhv vragen: wat? Welke woorden? Reacties? (= formeel) MR niet altijd tijd voor! 2. Sfeerschepping: fysieke ruimte én mentale ruimte Fysieke ruimte = rustige, prikkelarme, qua grootte doordachte en gezellige ruimte Als gespreksleider: niet met vele andere dingen bezig zijn én tijd maken om te luisteren naar de persoon 3. Fasering: opening, midden en slot Opening: op gemak stellen, uitnodigend zijn, veiligheid creëren. -> tijd: zeggen hoeveel tijd er is -> social talk -> drankje aanbieden -> verloop schetsen Midden = eigenlijk gespreksmodel ! Slot = evaluatie, samenvatting, nieuwe afspraak, ... ! (vaak vergeten!) 4. Houding: empathie, echtheid en acceptatie/waardering Dieper dan vaardigheden, is moeilijker aan te passen, hangt samen met de persoonlijkheid Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 5. Vaardigheden : Actief luisteren = oogcontact, koetsiershouding – spiegelen (= gelijkaardige houding aannemen als gesprekspartner), luisteren met je oren én ogen. Kleine verbale aanmoedigingen: knikken, mhm, ‘is het waar?’ Ordenen/analyseren parafrase van inhoud op veronderstellende toon = in eigen woorden weergeven wat ander zei gevoelsreflecties = in eigen woorden geobserveerde emotie benoemen vragen stellen = E-ex of E-in, oppassen met WAAROM-vragen! FOCUSSEN: in de juiste stijl, juiste vaardigheden aanwenden om het gesprek in de juiste richting te sturen Directieve vaardigheden: activiteiten van gespreksleider om gesprek actief te sturen en initiatieven te nemen = adviseert en neemt beslissingen o Geven van ik-boodschappen o Informatie geven o Advies geven: mening geven door de ander te adviseren wat hij zou kunnen doen of laten. o Confrontatie geven: ander confronteren met tegenstrijdigheden in zijn gedrag door te vertellen wat je waarneemt. Tegenstrijdigheden tsn lichaamstaal en verbaal gedrag of twee verbale tegenstellingen. non-directieve vaardigheden: activiteiten van gespreksleider om ander zelf te activeren en aan te zetten tot nadenken = GL geeft geen adviezen, laat de ander beslissen. o Stimuleren door geven van tussenvoegsels o Ordenen, samenvatten o Analyseren o Reflecteren o Vragen stellen: E-ex, E-in, doorvragen o Focussen: juiste stijl, juiste vaardigheden, juiste richting Minder wenselijke tussenkomsten: - Waardeoordeel geven - Vooronderstelling geven - Geruststelling uiten Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Slechtnieuwsgesprek = gesprek waarin nieuws wordt meegedeeld dat als onaangenaam wordt ervaren => EMOTIE: verdriet, boosheid, hulpeloosheid, ... Doel: slecht nieuws brengen (kleinste deel) én reageren op ontstane emotie Voorwaarde 1: voorbereiding: GEEN formulier voor! Indien zelfgenomen beslissing: argumenten voorbereiden, zorgen dat deze Voorwaarde 2: sfeerschepping: fysieke ruimte én mentale ruimte Voorwaarde 3: fasering WEL OPENING: fase 1 = brengen van het slecht nieuws - - Korte aankondiging In duidelijke/concrete woorden slecht nieuws meedelen = in mensentaal! Korte toelichting Eventueel herhalen Stilte laten MIDDEN Emotie: frustratie, woede, verdriet, schrik en verwarring, ongeloof, medelijden opwekken bij brenger, ... Emotie laten dalen via fase 2 NIET - - - Voorwaarde 4: vaardigheden Voorwaarde 5: houding Uitstellen Hang yourself = brenger probeert de ander zelf het slechte nieuws te laten ontdekken. Bv. via suggestieve vragen Onpersoonlijke media Niet te veel argumenten (als je zelf het slecht nieuws besliste bv. buis voor stage) - Info geven Stiltes hanteren - Empathie: houding en toon moeten begrip uitstralen Reageren met contra-agressie Pil vergulden Bagatelliseren Uitgebreid verdedigen Valse beloftes maken ‘voor mij is het ook geen pretje’ - Stiltes hanteren Gevoelsreflecties maken - Accepteren Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Fase 2 = omgaan met de emotie - Maken van gevoelsreflecties - Zelf geen verantwoordelijkheden nemen Fase 3 = En nu? = info vragen Én: op zoek gaan naar oplossingen Counseling - Te snel overgaan naar deze fase Zelf allerlei oplossingen aanbrengen - - Makkelijke taal Herhalen Dakpantechniek Stimuleren om oplossingen te vinden SLOT eventueel: - Evaluatie - Samenvatting - Informeren naar opvolging = iem. Waar je terecht kan? = nieuwe afspraak? Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 3. Het intakegesprek Intakegesprek: PROCES van INFORMATIEUITWISSELING/ INFORMATIEAFSTEMMING tussen hulpvrager en hulpverlener dat een INLEIDING vormt op de hulpverlening PROCES: - Bestaat uit verschillende delen: volgende kunnen er deel vanuit maken: 1. Aanmelding (vanuit cliënt of door doorverwijzer) 2. Instapgesprek 3. Genogram: zicht krijgen op de gezinssituatie en gezinssamenstelling (spel bij kinderen) - Is onderdeel van een circulair verlopend hulpverleningsgebeuren = hulpverleningsdoelstellingen worden geformuleerd in handelingsplan -> handelingsplan wordt geëvalueerd en/of bijgestuurd => opvoeder is voortdurende intaker! INFORMATIEUITWISSELING: - Info verzamelen over leven, probleem, ... van de hulpvrager GEEN eenzijdige ondervraging! - Info geven over: o Verloop instapgesprek o Over het centrum o Over andere diensten (NIET kennen voor examen!) IN MENSENTAAL! INFORMATIEAFSTEMMING = nagaan of het aanbod van het centrum afgestemd is op de hulpvraag Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 INLEIDING Doel: optimale afstemming tussen hulpvraag en hulpaanbod Afstemming = zicht krijgen op probleem, op ruwe doelstellingen, ... MR soms meer dan inleiding/voorbereiding op de hulpverlening Namelijk: - Luisterend oor - Eerste opvang - Ondersteunende functie Basisprincipes van een kwaliteitsvolle intake: - Elementaire basishouding en een specifieke deskundigheid ELEMENTAIRE BASISHOUDING = echtheid, empathie, acceptatie SPECIFIEKE DESKUNDIGHEID = ‘bewaken en bewaren van 4 evenwichten’ Vier evenwichten: 1. Evenwichtige participatie van de hulpvrager en de hulpverlener Wederzijdse erkenning en waardering (van jezelf naar cliënt: zelf in de hand; maar omgekeerd niet) Indien geen respect, waardering: gesprek stopzetten, dit gevoel benoemen, ... 2. Evenwicht tussen integrale benadering en respect voor privacy 3. Evenwicht tsn structuur en flexibiliteit Structuur: formulier gebruiken, zich hier sterk aan houden Flexibiliteit: cliënt gewoon laten vertellen, risico is groot dat men zaken vergeet te vragen! 4. Evenwicht tsn afstand en nabijheid Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 GESPREKSMODEL intakegesprek Voorwaarde 1: voorbereiding Is er een formulier aanwezig? Hoe en door wie is de hulpvrager aangemeld? ! relevante gespreksthema’s selecteren en voorbereiden van info die je zelf gaat geven (schema maken: hierover wil ik het hebben + afvinken) Voorwaarde 2: sfeerschepping Hulpverlener zorgt voor fysieke ruimte en psychische/mentale ruimte Voorwaarde 3: GESPREKSMODEL fasering OPENING - Welkom heten - Verwijzen naar aanmelding - Social talk - Drankje aanbieden - Verloop van intakegesprek schetsen + vragen of je mag noteren Voorwaarde 4: vaardigheden Info geven Voorwaarde 5: houdingen - MIDDEN INFO VERZAMELEN over relevante thema’s, volgorde is hierbij niet van belang! Starten met een OPEN VRAAG! 1. Problemen en klachten ‘Vertel eens wat er aan de hand is?’ 2. Oorzaken/stressoren ‘ Hoe is het begonnen?’ ‘Hoe lang al?’ 3. Beleving van de situatie ‘ Hoeveel last heb je ervan?’ 4. Gevolgen voor dagelijks functioneren ‘ wat doe of laat je erdoor?’ 5. Probleemhantering ‘ Wat heb je al zelf geprobeerd?’ 6. Hulpverleningsverleden ‘ Heb je al eerder professionele hulp gehad?’ ‘Hoe was dat?’ 7. Compenserende omstandigheden ‘ wat gaat wel goed?’ ‘Waar haal je kracht uit?’ 8. Sociale steun ‘ bij wie kan je terecht?’ Taal aanpassen aan cliënt Empathie Benoemen van evenwicht tussen de integrale benadering en respect voor privacy Echtheid Evenwicht tussen structuur en flexibiliteit Taal afstemmen op cliënt Evenwicht afstand-nabijheid ACTIEF luisteren Evenwichtige participatie Doorvragen/parafraseren FOCUSSEN Stiltes hanteren Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 9. Doelstellingen ‘ Wat wil je dat er verandert?’ ‘Wat is voor jou al een stap in de goede richting?’ 10. Wensen naar de dienst ‘ Wat verwacht je van ons?’ Bevestiging (bij probleemhantering) INFO GEVEN in mensentaal SLOT Navragen of cliënt aangesproken is door het aanbod - Samenvatting geven van gesprek - Verdere verloop schetsen - Concrete info over HOE en WANNEER je contact opneemt Samenvatten Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 4. Het counselinggesprek = adviesgesprek = gesprek over persoonlijke problemen Theorie Diagnosereceptmodel Adviesgesprek = Techn./prakt. problemen samenwerkingsmodel Luisterend oor Hart luchten Diagnose-receptmodel Samenwerkingsmodel Definitie Doel Gesprek waarin de hulpverlener de oorzaak probeert te achterhalen door het stellen van gesloten vragen en waarin de hulpverlener zelf oplossingen aanbrengt Gesprek waarbij de hulpverlener de hulpvrager helpt om zijn probleem maximaal te verhelderen wat mogelijks tot een gedeeltelijke oplossing kan leiden. Doel: hulpvrager zoveel mogelijk zelf tot oplossingen laten komen (<-> hulpverlener brengt zelf oplossingen aan) Visie Hulpverlener kan zelf het best de oorzaak achterhalen en de beste oplossing(en) geven Superioriteit van de hulpverlener Geloof in het kunnen van de hulpvrager De hulpvrager is het best in staat om zijn problemen zelf op te lossen, mits ondersteuning! Emancipatie Kenmerken - Directief/sturend/zakelijk ! gesloten vragen vertrekken uit eigen veronderstellingen HVL is alwetend en bepaalt de thema’s waarover gesproken wordt - Persoonlijker/vertrouwensband/warmer/nabijer Veel open vragen Hulpvrager bepaalt zelf mee de thema’s, volgorde, ... SAMEN op zoek naar oplossingen Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Doeltreffend? Voor- en nadelen Voor eerder praktische/technische problemen kan dit doeltreffend zijn JA: want oplossing(en) waar hulpverlener zelf achterstaat, hebben veel kans op slagen - Weinig vertrouwensband - Meer kans op vertrouwensband - Hulpvrager krijgt niet de kans om op zijn manier en in eigen volgorde iets te vertellen over zijn problemen - Hulpverlener heeft tijd, energie om actief te luisteren want moet niet zelf naar oorzaken/oplossingen zoeken - Makkelijker om te zwijgen over bepaalde, moeilijk bespreekbare onderwerpen - Vragen komen dikwijls voort uit eigen vooronderstellingen van hulpverlener - Hulpvrager wordt aangesproken op zijn verantwoordelijkheid Soms: oplossing van hulpverlener werkt niet = schuld van hulpverlener want hulpvrager moest dit doen van HVL en HVL had gezegd dat dit de oplossing zou zijn voor het probleem - Hulpvrager krijgt ruimte om zelf te vertellen, in eigen volgorde - Moeilijk om één oorzaak te noemen voor hulpvrager met problemen Vaak kluwen - Zoeken naar andere vragen/oplossingen vergt tijd en energie. Moeilijk om actief te luisteren - E= K x A: Effect = Kwaliteit x Acceptatie Indien HV oplossing niet accepteert, kan er geen effect zijn. model Vergelijkbaar met gesprek bij een ouderwetse dokter Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Het gespreksmodel Voorwaarde 1: voorbereiding: - Soms niet haalbaar/niet van toepassing nl. als de hulpvrager zelf het initiatief neemt, zelf naar de hulpverlener stapt - Als je als hulpverlener zelf initiatief neemt: nadenken over de ‘uitlokkende factoren’ Voorwaarde 2: sfeerschepping: - geschikte fysieke ruimte (indien mogelijk bij persoon thuis, plek waar persoon zich op zijn gemak voelt) - psychische ruimte - tijd Voorwaarde 3: fasering OPENING (enkel als hulpverlener initiatief neemt) - Concrete voorbeelden geven van ‘uitlokkende factoren’ ‘Ik merk dat...’ ‘ Ik zie dat ...’ Voorwaarde 4: vaardigheden Voorwaarde 5: houdingen ACTIEF luisteren: oogcontact, open houding, tussenvoegsels, ... EMPATHIE Acceptatie Confronteren -> TOON! - - Eigen gevoel benoemen ‘Ik maak me zorgen ...’ Uitnodiging tot gesprek ‘ Ik wil het daar met jou eens over hebben, zie je dat zitten?’ Gedoseerde echtheid FOCUSSEN = op juiste toon, juiste vragen stellen/juist parafraseren om het gesprek in de juiste richting te sturen. Ordenen - ! vertrouwelijkheid beklemtonen Vaak NIET mogelijk in ons beroep! Indien niet zeker: NIET bevestigen Stiltes hanteren Vage uitspraken concretiseren MIDDEN Starten met een open vraag!! ‘ Hoe kijk jij hier tegenaan?’ ‘Hoe ervaar jij het?’ Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) Respect lOMoARcPSD|4548252 Stap 1: probleem verhelderen MIDDEN Doel: overzicht krijgen van de verschillende factoren die meespelen in de problematiek en de gedachten, gevoelens en het gedrag van de ander Stap 2: prioriteiten stellen = NIET beginnen met grootste probleem Kleiner probleem eerst oplossen, doet zelfvertrouwen stijgen. Stap 3/4/5: doel bepalen/middelen/criteria 3 = doelen formuleren die kunnen leiden tot verminderen van deelprobleem 4 = overzicht maken van beschikbare middelen: wat kan persoon zelf? En welke hulp kan hij inroepen? Bij keuzeprobleem: voor-en nadelen afwegen van alle mogelijke keuzes 5 = gesprekspartners bepalen samen wat de uitkomst van de actie moet zijn Stap 6/7: uitwerking/uitvoering en evaluatie !! geven van adviezen: E= K x A Als je adviezen geeft, probeer dan meerdere alternatieven te geven, zoek samen naar oplossingen en laat de hulpvrager dan kiezen Enkele technieken: 1. Positief herkaderen = vaak worden moeilijkheden en problemen onderstreept door taalgebruik hulpvrager, hulpverlener gaat hier vaak in mee... MR ruimte voor veranderingen en mogelijkheden via positief herkaderen: ‘ Wat maakt het gemakkelijker?’ ipv ‘Wat maakt het voor jou moeilijk? ‘ Wat helpt jou al een eindje op weg?’ ipv ‘Hoe komt het dat het jou niet lukt?’ 2. Oplossingsgerichte vragen stellen Coping vragen: bewust maken van krachten van de hulpvrager ‘wat heeft je tot nu toe geholpen?’ ‘Wow, chapeau!’ pluim geven ‘Wat helpt je om het vol te houden?’ Vragen naar uitzonderingen ‘ Wanneer gaat het beter?’ Vragen naar wat hulpvrager nu al heeft gedaan ‘Is er iets waarvan u zegt: Ja, dat heeft me toch een beetje geholpen?’ Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Vragen naar hoe het zou zijn zonder het probleem ‘Wat wil je dat er straks beter gaat?’ ‘Hoe wil je dat de situatie wordt?’ ‘Hoe zal dat een verbetering voor je zijn?’ Vragen naar gewenste stap in de goede richting ‘Wat zou je al een beetje helpen?’ ‘Wat zou voor u al een stap in de goede richting kunnen zijn?’ ‘Hoe zou je deze stap kunnen zetten?’ Vragen naar oplossingen ‘Hoe denk je dit te bereiken?’ ‘Wat zou je kunnen doen om...?’ Vragen naar nodige hulp ‘Wie kan er jou daarbij helpen?’ ‘Welke hulp kan je daarbij gebruiken?’ SLOT - Samenvatten Succes wensen Evt. nieuwe afspraak maken Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 5. Herstelgericht werken: assessments Uitgangspunt: waar mensen samen zijn, stelt men regels op. Soms zijn deze vaag. ALS de regels worden overtreden, dan volgt er meestal straf We geven straf omdat we denken dat dit het beste antwoord is op regelovertreding/grensoverschrijdend gedrag MR: Is dit zo? Herval groot Soms heeft straf averechts effect Strenge straffen stigmatiseren (lijkt alsof) dader enkel verantwoordelijk wordt gesteld, context (waarin probleemgedrag is opgedoken) blijft buiten schot Alternatief: herstelgerichte benadering Verschillende methodieken: - In promptu - Herstelo - HERGO: herstelgericht groepsoverleg - Time-out - Bemiddeling Achterliggende visie: Mensen zijn in staat om hun VERANTWOORDELIJKHEID op te nemen en de door hen veroorzaakte SCHADE/LEED te herstellen. Alternatief vertrekt bijna altijd vanuit ASSESSMENT Assessment = voorbereidend gesprek met als doelen: 1. BEREIDHEID & BEKWAAMHEID tot herstel/ tot opnemen van verantwoordelijkheid TOETSEN 2. Voorstellen tot herstel op hun haalbaarheid toetsen/aftasten ! Eerst vragen aan dader, dan aan slachtoffer. Anders wordt slachtoffer tweede keer slachtoffer bij weigering van dader tot assessment! ! Van cruciaal belang dat bereidheid en bekwaamheid juist wordt beoordeeld, alsook de haalbaarheid van aangebrachte voorstellen tot herstel (= doelen)! VOORWAARDE: Dader moet zijn daad erkennen én zijn verantwoordelijkheid opnemen! Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 4 centrale basisvragen/basisthema’s 1. Feiten: wat is er gebeurd? 2. Emotie: kun je jou voorstellen hoe het slachtoffer zich voelt? Hoe voel jij jou? 3. Aandeel/verantwoordelijkheid -> moeilijk bij ‘zuivere’ slachtoffers: omweg: Hoe kun je verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en anderen? 4. Wat kan jij doen tot herstel? Wat verwacht je van de ander? “grensoverschrijdende” daad wordt niet gezien als een overtreding van (vaak abstracte) regels WEL als schending van mensen => oorzaak van SCHADE/LEED (materieel, emotioneel, sociaal-psychologisch, relationeel, ...) => Niet het delict staat centraal, wel het gevolg/de gevolgen ervan! => Niet de straf staat centraal, wel het herstel van de aangebrachte schade! STRAF/ MET CONTROLE Structuur - HERSTEL/ MET Opleggen van straf AAN, vanuit autoriteit Dader krijgt geen inspraak Grote kans op rebellie en/of herval Grenzen stellen - - VERWAARLOZING/ NIET - Mensen zijn meer bereid hun gedrag in positieve zin te veranderen als ze zelf betrokken zijn bij het herstelproces Accent ligt niet op het feit MR wel op het herstel BESCHERMING/ VOOR Onverschillig Risico bestaat dat dader zich niet verantwoordelijk voelt - Bemoederen Dingen doen voor diegene die zich misdraagt Kans is groot dat dader geen verantwoordelijkheid voelt ONDERSTEUNING/ZORG Aanmoediging van positief gedrag Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Steeds combinatie van controle/structuur/afgrenzing/regels én ondersteuning/zorg/aanmoediging Combinatie komt tot uiting in SOCIAL DISCIPLINE WINDOW SOCIAL DISCIPLINE WINDOW (zie vorige pagina): visualiseert de combinatie van controle en ondersteuning Ook aanmoedigen van positief gedrag en waarderen van de intrinsieke persoon van de dader (dit in combinatie met controle en ondersteuning) Herstelgerichte aanpak: - Hoge mate van controle en hoge mate van ondersteuning - Herstellend en gezaghebbend en op directe wijze betrokken in herstellend proces - Uitgangspunt: mensen gelukkiger en productiever en meer bereid tot wijzigen van gedrag in positieve zin wanneer men op directe wijze bij proces betrokken is (MET) - Focus op schade en gevolgen, NIET op persoon - Doel van herstelgerichte acties: schade opheffen en herstellen - Men gaat samen MET betrokkenen op zoek naar oplossingen voor conflict - Iedereen voelt zich gerespecteerd en men bekomt een resultaat dat wordt gedragen door iedereen Beschermende aanpak: - Weinig controle, veel zorg - Bemoederen, toelaten en alles doen VOOR diegene die zich misdraagt - Focus op persoon van de dader - Doel van (her)opvoeding, rehabilitatie: persoon en zijn gedrag aanpassen Strafrechtelijke aanpak: - Veel controle, weinig zorg - Opleggen van straf AAN persoon vanuit een autoritaire houding - Focus op misdrijf - Door leedtoevoeging proberen openbare orde te herstellen - Risico op rebellie en recidivisme Verwaarlozende aanpak: - Geen steun, noch controle - Men handelt niet en stelt zich onverschillig op Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 - Conflict krijgt geen antwoord Noch bij beschermende, noch bij bestraffende aanpak krijgt persoon in kwestie enige vorm van inspraak Hoge mate van ondersteuning en aanmoediging zonder daadwerkelijke begrenzing (= beschermende): gevaargeen enkele verantwoordelijkheid te voelen voor gedrag, gevoel krijgen dat gedrag wordt getolereerd CONTINUÜM VAN VERSCHILLENDE VORMEN VAN HERSTELGERICHTE AANPAK Herstelgesprek Informeel Herstelcirkel Formeel HERGO In promptu gesprek Allen: model van dialoog en herstel waarin alle betrokkenen stem krijgen en hun verantwoordelijkheid mogen nemen. 1. In promptu-gesprek Gesprek tussen dader en slachtoffer + begeleider komt tsn op moment van de feiten -> directe confrontatie tussen dader en slachtoffer Geen assessment, want gesprek gebeurt op moment zelf 4 basisthema’s: feiten, emotie, aandeel/verantwoordelijkheid, herstel? 2. Herstelgesprek Bij complexere conflicten, soms met meerdere partijen, als je er zelf niet bij bent WEL assessment: 4 basisvragen én voorbereiding op dialoog tsn dader en slachtoffer, ook in de dialoog gebruikt men de 4 basisthema’s 3. Herstelcirkel Nog meer betrokken partijen bv. klas, leefgroep, ... WEL assessment: 4 basisvragen én voorbereiding op dialoog tsn dader(s) en slachtoffer(s)/ gesprek met volledige klas of leefgroep, ook in de dialoog gebruikt men de 4 basisthema’s Afspraken op papier laten zetten en ondertekenen Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 4. HERGO Bij echt ernstige feiten Steunfiguren, die ook een assessment doen WEL assessment: 4 basisvragen én voorbereiding op dialoog tsn dader(s) en slachtoffer(s), ook in de dialoog gebruikt men de 4 basisthema’s Externe moderator Afspraken op papier laten zetten en ondertekenen Herstelgericht werken: positief gedrag aanmoedigen en waarderen van de intrinsieke persoon van de dader! Model van dialoog en herstel waarin alle betrokkenen opnieuw stem krijgen en verantwoordelijkheid mogen nemen 4 basiskenmerken waaraan herstelgericht initiatief moet voldoen: o Misdrijf = benadeling van slachtoffers o Dader wordt verantwoordelijk geacht voor misdrijf en veroorzaakte schade én wordt actief en rechtstreeks betrokken in de herstelinspanning o Interventie is prioritair afgestemd op herstel van schade toegebracht aan benadeelden o Herstelgerichte formele interventies die worden ontplooid binnen gerechtelijk kader moeten borg staan voor uitbouw van en respect voor fundamentele rechten van slachtoffer, dader en eventueel andere betrokkenen Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Gespreksmodel Vwd 1: voorbereiding: nagaan wat weet ik er al over? Over welke feiten gaat het? Eerst spreken met dader, dan met slachtoffer, anders kans op secundaire victimisatie DUS: 1. Gesprek met dader 2. Gesprek met slachtoffer + assessment slachtoffer 3. Assessment dader Doel van gesprek: nagaan: wil je deelnemen? Vwd 2: sfeerschepping: fysieke ruimte: CIRKEL Vwd 3: fasering: stappen Vwd 4: vaardigheden: FOCUSSEN: sterk sturende stijl, jij bepaalt de richting! DOORVRAGEN Vwd 5: houdingen: Acceptatie (zowel voor dader als slachtoffer) Schematisch verloop van eerste gesprek met de dader (NIET kunnen toepassen op examen!) Stap 1: begroeting - Jezelf voorstellen Feiten benoemen Dader kans geven zelf verhaal te vertellen Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) ‘Ik ben ...’ ‘Ik kom voor ...’ ‘Jij krijgt de kans jouw verhaal te vertellen’ lOMoARcPSD|4548252 Stap 2: duiding - Duiding over het waarom van het herstel en de voordelen Stap 3: vraag naar feiten Stap 4: vragen naar bereidheid - Vragen naar de feiten Controle of er bereidheid is én nieuwe afspraak maken ‘ Ieder slachtoffer heeft recht op herstel’ ‘ Als jij daaraan meewerkt, toon je dat je VERANTWOORDELIJKHEID neemt’ ‘ Je kan jouw versie vertellen + je hebt inspraak in het herstel’ ‘Als je kiest niet mee te doen, dan ...’ ‘Vertel eens wat er precies gebeurd is’ ‘ Ben je bereid deel te nemen?’ ‘ Ik ga hetzelfde vragen aan het slachtoffer’ ‘Ik kom terug ... ‘ Schematisch verloop van eerste gesprek met slachtoffer én assessment van slachtoffer Stap 1: begroeting - Ik stel mezelf voor Feiten benoemen Slachtoffer krijgt kans verhaal te vertellen, zijn versie te vertellen ! vermelden dat dader bereid is tot herstel Waarom en voordelen van herstel uitleggen Stap 2: duiding - Stap 3: vraag naar bereidheid tot deelname - Vragen naar bereidheid tot deelname Stap 4: Assessment - Eigenlijke assessment adhv de 4 basisthema’s Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) ‘Ik ben ...’ ‘Ik kom in verband met ...’ ‘ Jij krijgt de kans om jouw versie van de feiten te vertellen’ ‘ Ik heb al gesproken met ... én die is bereid tot herstel’ ‘ Als slachtoffer heb je recht gehoord te worden’ ‘ Je kan vragen stellen/ jouw gedacht zeggen aan ...’ ‘ Je kan meebepalen hoe die schade kan worden hersteld’ ‘ Neem jij de kans mee te werken aan het herstel?’ ‘ Wat is er gebeurd?’ ‘Hoe heeft jou dat geraakt?’ ‘Hoe voel je jou daarbij?’ ‘Hoe denk je dat de andere zich voelt?’ ‘ Wat is jouw aandeel/verantwoordelijkheid?’ Of bij zuivere slachtoffers: ‘Hoe kan jij jouw verantwoordelijkheid nemen?’ lOMoARcPSD|4548252 Stap 5: afsluit - Uitnodiging tot herstelgesprek Na assessment met slachtoffer wordt assessment met dader gedaan Assessment met dader: ‘ Ik heb met slachtoffer gesproken en deze is bereid tot herstel’ ‘Ik wil met jou praten over een paar zaken: - Feiten - Emoties - Verantwoordelijkheid/aandeel - Jouw inbreng tot herstel’ ‘Ik zie jou dan en daar terug’ FOCUS, DOORVRAGEN -> bij dader proberen tot ‘spijt’ te komen -> ‘SHAMING’ Algemeen: Assessment = voorbereiding op dialoog = stuurt aan op zelfreflectie = biedt meerwaarde voor slachtoffer én dader SO: directe vragen kunnen stellen, krijgt meer duidelijkheid over waarom dit bij hem/haar gebeurde D: inspraak in herstel, gevoelens van wroeging uiten Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) ‘Wat kan jij doen tot herstel en wat verwacht je van de andere(n)?’ ‘ Ik ga nu dit zelfde gesprek met ... doen’ ‘ Ik zie jullie beiden daar en dan’ lOMoARcPSD|4548252 6. conflicthantering Oorzaken: - Mensen hebben verschillende standpunten, zijn ervan overtuigd dat ze gelijk hebben om overzicht te hebben bekijk je best ‘de zaak’ vanuit verschillende standpunten ( ~ 5 blinden en de olifant) - Meningen als feiten beschouwen - We trekken vaak conclusies over de intenties van iemand obv het effect dat het gedrag van de ander op ons heeft. Alhoewel die intenties anders kunnen zijn. om tot consensus te komen moet je jouw standpunt zo vertellen dat de ander ze kent/ begrijpt. Definitie - botsing van waarheden - besef dat er botsing is - emotie -> onderwerp moet je raken - gedrag Indien geen oplossing !! Escalatietrap van Glasl: 1. polarisatie/verharding: rationeel -> win/win 2. confrontatie/vuil spel: emotioneel -> win/verlies 3. destructie/geweld: toenemende radicalisering: behandelen elkaar als ding -> verlies/verlies bestaand conflict begrijpen = bepalen in welk stadium van escalatie het conflict zich bevindt. + wb p. 76-78 5 conflicthanteringsstijlen: Keuze van stijl afhankelijk van: - situatie/onderwerp - (gedrag van) de persoon - Persoonlijkheid Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Positioneel handelen = extremere positie innemen om voldoende voordeel te halen Redenen om dit NIET te doen: o Leidt tot onnodige spanningen en emoties o Leidt tot negatieve methodes o Houdt risico’s voor relatie in o Besluit houdt altijd toegeving in Principieel onderhandelen = constructieve conflicthantering Consensus zoeken waar alle partijen echt kunnen achter staan -> Win/win Consensus zoeken: vraagt tijd en vaardigheden -> assertief mijn mening geven én empathisch en actief luisteren Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) lOMoARcPSD|4548252 Gespreksmodel Voorwaarde 1: voorbereiding - Zelf eigen standpunt kennen: denk na over wat ga ik zeggen en hoe ga ik het zeggen? - Weet dat je empathisch zal moeten luisteren Voorwaarde 2: sfeerschepping - Goeie ruimte, prikkelarm - Tijd nemen - Rustig zijn Voorwaarde 3: fasering Wat Opening - Midden Slot 1. 2. 3. 4. - Probleem aankaarten Accent leggen op feit dat je er graag samen wil uitraken (= Leary: samen/wij) Accent op feit dat jij gaat luisteren en je ook graag gehoord wil worden Helder krijgen van het probleem Ik ga mijn standpunt vertellen Emotie-behoefte achter de vraag/verzoek Ik ga luisteren naar jouw verhaal Emotie, behoefte, verzoek Brainstormen Voor- en nadelen afwegen Kiezen Benoemen dat je blij bent Afspraak voor evaluatie (indien formeler) Hoe Vwd 4: Vaardigheden ‘ Ik wil het graag hebben met jou over ...’ ‘Ik wil zoeken naar een oplossing waar we ons alle twee goed bij voelen’ ‘Ik zal luisteren, jou proberen te begrijpen en ik wil graag dat jij ook luistert’ ‘Wat mij betreft, ik zou graag ...’ ‘ Vertel eens, wat vind jij belangrijk? Wat wil jij?’ ‘Laat ons een alle mogelijkheden opsommen’ ‘Laat ons eens de voor- en nadelen bekijken’ ‘ En nu, wat gaan we kiezen?’ ‘Waar zullen we voor gaan?’ Assertief mening brengen in IK-taal Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be) Empathisch en actief luisteren Info geven Vwd 5: Houdingen EMPATHIE ECHTHEID lOMoARcPSD|4548252 Gedownload door Renata Cuypers (renata.cuypers@telenet.be)
