marcus heck-
Drie aspecten van het rechtsbegripNormatief, institutioneel, waardegebonden
-
Normatief aspect van het rechtsbegripRechtsregels reguleren gedrag en stellen sancties vast bij niet-naleving
-
Institutioneel aspect van het rechtsbegripRechtsregels worden opgesteld, toegepast en afgedwongen door bevoegde instellingen
-
Waardegebonden aspect van het rechtsbegripRechtsregels weerspiegelen de waarden en normen van de samenleving
-
Wat maakt iets tot een rechtsregel?Het moet afdwingbaar zijn door een bevoegd gezag en aansluiten bij maatschappelijke waarden
-
Openbare ordeRegels fundamenteel voor de samenleving; overtreding leidt tot absolute nietigheid
-
Dwingend rechtRegels ontworpen om zwakkere partijen te beschermen; overtreding kan leiden tot relatieve nietigheid
-
Aanvullend rechtRegels die gelden wanneer partijen niets anders hebben afgesproken
-
Verschil tussen openbare orde, dwingend recht en aanvullend rechtOpenbare orde beschermt de maatschappij, dwingend recht beschermt individuen, aanvullend recht biedt flexibiliteit
-
Absolute nietigheidEen handeling is ongeldig bij schending van openbare orde; kan door iedereen worden ingeroepen
-
Relatieve nietigheidEen handeling is ongeldig bij schending van dwingend recht; kan alleen door de benadeelde partij worden ingeroepen
-
Gevolg van absolute nietigheidDe handeling wordt als nooit gebeurd beschouwd
-
Gevolg van relatieve nietigheidDe handeling kan worden hersteld of bevestigd door de benadeelde partij
-
Publiek rechtRegelt de verhouding tussen burger en overheid (bv. staatsrecht, strafrecht)
-
PrivaatrechtRegelt de verhouding tussen burgers onderling (bv. familierecht, goederenrecht)
-
Voorbeeld van staatsrechtRegels over de organisatie van de staat, zoals bevoegdheden van parlement en regering
-
Voorbeeld van goederenrechtRegels over eigendom en zakelijke rechten, zoals hypotheek en erfpacht
-
Voorbeeld van verbintenissenrechtRegels over contracten en aansprakelijkheid
-
Parlementaire democratieSysteem waarin burgers vertegenwoordigers kiezen die wetten maken
-
Scheiding der machtenVerdeling van macht over wetgevende, uitvoerende en rechterlijke machten
-
RechtsstaatEen staat waarin iedereen, inclusief de overheid, gebonden is aan de wet
-
Erfelijke constitutionele monarchieEen koning met beperkte macht, vastgelegd in de grondwet
-
FederalismeVerdeling van bevoegdheden tussen federale en regionale overheden
-
Wetgevende macht op federaal niveauKamer van Volksvertegenwoordigers, Senaat en Koning
-
Wetgevende macht op deelstatelijk niveauParlementen van gemeenschappen en gewesten
-
Gemeenschappen in BelgiëVlaamse, Franse en Duitstalige gemeenschap
-
Gewesten in BelgiëVlaamse, Waalse en Brusselse gewesten
-
Wetten in formele zinRegels vastgesteld door een wetgevend orgaan, zoals federale wetten
-
Wetten in materiële zinAlgemeen bindende regels, ongeacht de instantie die ze vaststelt
-
Formele bronnen van rechtWetgeving, rechtspraak, rechtsleer, gewoonte, algemene rechtsbeginselen
-
Hiërarchie van normenInternationale verdragen > Grondwet > Federale wetten > Koninklijke besluiten > Gemeentelijke regels
-
VerdragOvereenkomst tussen staten met bindende juridische kracht
-
VerordeningEU-regel die rechtstreeks bindend is voor alle lidstaten
-
RichtlijnEU-regel die bindend is in resultaat maar omzetting vereist in nationale wetgeving
-
BesluitBindend voor specifieke personen of groepen binnen de EU
-
Primair Europees rechtDe basisverdragen van de EU, zoals het Verdrag van Lissabon
-
Secundair Europees rechtRegels zoals verordeningen, richtlijnen en besluiten
-
Rechtstreekse werkingDe mogelijkheid om een regel rechtstreeks in te roepen voor de rechtbank
-
Raad van EuropaOrganisatie gericht op mensenrechten; niet verbonden aan de EU
-
Europese UniePolitieke en economische samenwerking tussen lidstaten
-
Grondwet in BelgiëStaat boven nationale wetten maar onder internationale verdragen
-
Monocamerale wetgevingsprocedureSlechts één kamer is betrokken bij de totstandkoming van een wet
-
Bicamerale wetgevingsprocedureZowel Kamer als Senaat zijn betrokken bij de totstandkoming van een wet
-
Optioneel bicamerale wetgevingsprocedureDe Senaat kan een wetsvoorstel evoceren voor herziening
-
EvocatierechtHet recht van de Senaat om een wetsvoorstel te herzien
-
Wat is rechtspraak?Rechterlijke beslissingen over geschillen die richtlijnen bieden, maar niet bindend zijn
-
Hiërarchie van rechtscollegesVredegerecht en politierechtbank < Rechtbank van eerste aanleg < Hof van beroep < Hof van Cassatie
-
Hof van CassatieControleert of wetten correct zijn toegepast, zonder de feiten te beoordelen
-
InterpretatiemethodenGrammaticale, systematische, teleologische interpretatie
-
RechtsleerDe opinies van juristen over het recht
-
Gewoonte als bron van rechtOngeschreven regels gebaseerd op algemeen gebruik
-
Algemene rechtsbeginselenFundamentele principes zoals gelijkheid en rechtszekerheid
-
PseudowetgevingNiet-bindende richtlijnen zoals beleidsnota’s en omzendbrieven
-
RichtlijnBindend in resultaat; nationale omzetting vereist
-
PersoonEen individu of rechtspersoon met rechten en plichten
-
Natuurlijk persoonEen mens van geboorte tot overlijden
-
RechtsbekwaamheidHet vermogen om rechten en plichten te hebben
-
HandelingsbekwaamheidHet vermogen om zelfstandig rechten en plichten uit te oefenen
-
VertegenwoordigingIemand anders handelt juridisch in jouw naam
-
BijstandHulp bij juridische handelingen zonder volledige overname
-
Elementen van staatNaam, geslacht, woonplaats, nationaliteit
-
Elementen van staat en openbare ordeZijn van openbare orde; niet zomaar te wijzigen of te verkrijgen/verliezen
-
BloedverwantenPersonen met een gemeenschappelijke afstamming (bv. ouders, kinderen, broers)
-
AanverwantenFamilieleden van je partner door huwelijk of samenleven (bv. schoonouders, schoonbroers)
-
Verschil bloedverwanten en aanverwantenBloedverwanten delen een biologische band; aanverwanten niet
-
Graad van verwantschapAantal generaties tussen twee personen via een gemeenschappelijke voorouder
-
Voorwaarden voor huwelijkVoorwaarden zoals minimumleeftijd, wederzijdse toestemming, en geen verboden graad van verwantschap
-
Primair huwelijksstelselRegelt verplichtingen zoals trouw, hulp, bijstand, en bescherming van de gezinswoning
-
Hoofdelijkheid in huwelijkBeide partners zijn verantwoordelijk voor gezamenlijke huishoudelijke schulden
-
Secundair huwelijksstelselRegelt vermogensverhoudingen: scheiding van goederen, gemeenschap, of wettelijk stelsel
-
Verschil primair en secundair huwelijksstelselPrimair: verplichtingen gelden altijd; Secundair: specifieke regeling voor vermogen
-
Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT)Partijen zijn het eens over alle aspecten van de scheiding
-
Echtscheiding wegens onherstelbare ontwrichting (EOO)Scheiding zonder wederzijdse instemming, bewijs van ontwrichting nodig
-
Feitelijk samenwonenGeen wettelijk kader; samenlevingscontract kan afspraken vastleggen
-
Wettelijk samenwonenWettelijk erkend samenleven met beperkte rechten en plichten
-
Verschil huwelijk en wettelijk samenwonenHuwelijk biedt meer rechten en plichten dan wettelijk samenwonen
-
Hoe beëindig je feitelijk samenwonen?Kan worden beëindigd zonder formele procedures
-
Hoe beëindig je wettelijk samenwonen?Beëindiging via verklaring bij burgerlijke stand
-
Gelijkenissen huwelijk, wettelijk samenwonen en feitelijk samenwonenAlle vormen hebben gezamenlijke verplichtingen, maar verschillen in juridische en financiële rechten
-
Roerende goederenGoederen die verplaatsbaar zijn, zoals meubels en voertuigen
-
Onroerende goederenGoederen die niet verplaatsbaar zijn, zoals grond en gebouwen
-
Lichamelijke goederenTastbare goederen, zoals een tafel of een boek
-
Onlichamelijke goederenNiet-tastbare rechten, zoals auteursrechten of schuldvorderingen
-
Privaat goedGoederen in eigendom van particulieren of rechtspersonen
-
Publiek goedGoederen in eigendom van de overheid, zoals wegen of openbare parken
-
Onroerend door aardGoederen zoals grond en gebouwen die blijvend aan de grond verbonden zijn
-
Onroerend door incorporatieGoederen die door verbinding met een onroerend goed onroerend zijn geworden, zoals leidingen
-
Onroerend door bestemmingRoerende goederen die dienen voor exploitatie of gebruik van een onroerend goed, zoals een landbouwmachine op een boerderij
-
Onroerend door het voorwerp waarop het betrekking heeftRechten verbonden aan onroerende goederen, zoals erfpacht of hypotheek
-
Vervroegd roerende goederenRoerende goederen die tijdelijk verbonden zijn met een onroerend goed en later opnieuw roerend worden, zoals bouwmaterialen
-
GebruiksgoederenGoederen die meerdere keren gebruikt kunnen worden zonder te verdwijnen, zoals een auto
-
VerbruiksgoederenGoederen die bij gebruik worden opgebruikt, zoals voedsel of brandstof
-
Gevolgen bij lening van gebruiksgoederenBij teruggave moet hetzelfde goed worden geretourneerd
-
Gevolgen bij lening van verbruiksgoederenBij teruggave moet een goed van gelijke soort en hoeveelheid worden geretourneerd
-
Zakelijke rechtenRechten die een directe band hebben met een goed, zoals eigendomsrecht of vruchtgebruik
-
Persoonlijke rechtenRechten waarbij een andere persoon tot een prestatie verplicht is, zoals het leveren van goederen
-
Kenmerken van zakelijke rechtenVolgrecht, specialiteitsbeginsel, en voorrangsrecht
-
VolgrechtZakelijke rechten blijven verbonden aan een goed, ongeacht wie het bezit
-
SpecialiteitsbeginselZakelijke rechten zijn enkel verbonden aan een specifiek goed
-
EigendomsrechtRecht om een goed te gebruiken, erover te beschikken en de vruchten ervan te genieten
