Prof. Dr. Didier Pollefeyt – Jan Bouwens
K.U.Leuven, 2010 ©

De held van vele kinderen:
de vriendelijke Bob de Bouwer
 Die bouwt
 Die altijd druk bezig is
 Die dingen in elkaar aan het
steken is
 Die leeft in vrede en harmonie
met de hele omgeving

De wereld van Bob de Bouwer = activistisch universum met
korte termijn uitdagingen en doelen:
 Een wereld zonder problemen, of beter een wereld zonder problemen
waar geen oplossing voor zou kunnen gevonden worden
 Oplossingen zijn altijd technisch, werken steeds en iedereen werkt
hard mee om de oplossing te realiseren
 Op het moment dat het probleem zich aandient, dient zich ook de
oplossing aan: één vloeiende en ononderbroken beweging
 Maakbaarheidsideaal (geloof in een maakbare wereld)
 Centrale vraag: “Kunnen wij het maken?”
 Centraal antwoord: “Nou en of!”
Geen waarom?-vragen, maar enkel hoe?-vragen met een bevredigend
antwoord; nooit: “Willen wij het maken?”, “Is het een goed idee om dit
(zo) te maken?”
Een ‘futuristische’ wereld









Bouwen aan de droomwereld van morgen volgens een vooropgezet plan
Het systeem werkt perfect en vlot
Iedereen werkt samen om verbetering en vooruitgang te brengen
Een wereld zonder mislukkingen
Een wereld zonder slechteriken
Een wereld zonder stakingen, zonder sociale onvrede, zonder
faillissementen, zonder werkloosheid
Een wereld zonder lastige vragen of vervelende denkers die we gegeven
werkelijkheid komen problematiseren
De wereld is eenduidig, voorhanden, en voor zichzelf sprekend
Een wereld zonder verschil
Realisatie van het moderne gelijkheidsideaal





Iedereen spreekt dezelfde taal en alle personen zijn gelijk: even
intelligent, even welgesteld, even aardig, even bereidwillig, niemand
draagt hoofddoeken of andere ‘opzichtige’ religieuze symbolen, er is
geen verschil tussen werkdagen en feestdagen
Niemand gaat in deze wereld dood
Het onderscheid tussen mens en machine verdwijnt, machines krijgen
evenveel persoonlijkheid als mensen of zijn het de mensen die evenveel
persoonlijkheid krijgen als de machines?
De wereld als één groot technisch probleem, dat met de kwaliteiten van
de ingenieur en de bouwvakker en de goede wil van iedereen kan
opgelost worden en dan is iedereen gelukkig
Gabriel Marcel: onderscheid tussen ‘probleem’ en ‘mysterie’
Levensbeschouwingen ontstaan niet in de klas maar zijn
voorgegeven aan de klas
Egalisering van de mens-mens en mens-machine relaties


Relatie tussen de vrienden van Bob de Bouwer wordt gekenmerkt door
abstracte afstandelijkheid: iedereen staat even ver of even dicht van
elkaar (mens-mens, mens-dier, mens-machine)
Er is geen geografische gesitueerdheid, geen seksuele identiteit, geen
duidelijke man-vrouw-verhoudingen, er is geen gezinsleven, er is geen
verwortelde identiteit (taal, cultuur, land, traditie, religie, verhalen, etc.)
Leerlingen zijn altijd al dragers v.e. levensbeschouwing
Tendens in de huidige onderwijspolitiek
=
Inrichten van het onderwijs volgens de levensbeschouwing van Bob de
Bouwer:
‘neutraal’, technisch, afstandelijk, futuristisch, gepland, administrative
harassement, wegwissen van het verschil
=
Op zich geen probleem, maar wel het opleggen van een welbepaalde
levensbeschouwing in plaats van het wegwissen van levensbeschouwing



Onderwijs als socialiserend gebeuren: leerlingen maken tot perfecte Bob
de Bouwers, die geen moeilijke vragen stellen, maar handelen, doen,
bouwen (nadruk op presteren): futuristisch project
Geen uitdaging om de eigen lichamelijkheid, de eigen gesitueerdheid, de
eigen levensbeschouwing binnen te brengen in de opvoeding:
neutraliteit als ideaal
Vakken ontlenen hun bestaansrecht aan hun bijdrage aan deze
technische wereld: in welke mate dragen ze bij tot het klaarstomen van
kinderen als producenten en consumenten van een moderne
markteconomie (bijv.: ‘verkeerslessen’)
De pedagogiek van Bob de Bouwer is niet neutraal, maar een
poging om geruisloos een bepaalde visie op onderwijs op te
leggen.
Er bestaat geen neutrale pedagogiek, en dat is geen drama,
maar een kans (cfr. het vak ‘niet-confessionele zedenleer’)
Levensbeschouwelijke vakken in/van het opvoedingsproject:
 Leerlingen zijn meer dan human resources die naar believen kunnen
voorbereid worden op de economische markt
 Leerlingen zijn geen ruw materiaal dat gevormd moet worden
naargelang de marktvraag
 Leerlingen zijn geen dingen die gebouwd moeten worden voor het
gebruik dat door anderen gedefinieerd wordt
 Niet alles moet zonder meer aansluiting vinden bij de samenleving, want
niet alles in de samenleving is schoon, goed en waar.

Levensbeschouwelijk gekleurd onderwijs is
leerlinggecentreerd en utopisch, niet productgecentreerd en futuristisch.

Eindproduct is geen perfect gesocialiseerde
leerling, maar een leerling die in staat is om
positief en met een open geest [de
hermeneutische ruimte] alles en iedereen te
bevragen vanuit een diepe zin voor humaniteit
en een verbondenheid met een diversiteit aan
oude en nieuwe verhalen die alternatieve
werelden kunnen openen die de toekomst een
utopische oriëntatie kunnen verlenen (joods: de
Torah, christelijk: Rijk Gods, vrijzinnig:
mensenrechten)
Prof. Dr. Didier Pollefeyt – Jan Bouwens
K.U.Leuven, 2010 ©
The child in the world of Bob the Builder:
a discussion about the current educational environment
The hero of many infants:
the warm-hearted Bob the Builder




who builds
who’s always busy
who’s constructing things
who lives in peace and harmony
with the entire environment
The hero of many infants:
the warm-hearted Bob the Builder




who builds
who’s always busy
who’s constructing things
who lives in peace and harmony
with the entire environment
The world of Bob the Builder: an activist universe
with short-term challenges and aims



A world without problems, moreover, a world without
problems that can’t be solved.
Solutions are always technical; they always work out
and everyone co-operates out loud to realize the solution.
From the moment the problem arises, the solution announces
itself: one fluent and uninterrupted, continuous movement.
The ideal of fixing/making everything
(belief in a doable/mendable world)


Central question: “Can we fix/make it?”
Central answer: “Of course!”
No why?-questions ; just how?-questions with a satisfying answer.
Never: “Shall we fix/make it?”, “Is it a good idea to fix/make it (like that)?”
A ‘futuristic’ world:









To establish a dream world according
to a preconceived plan.
The system works perfectly and fluently.
Everyone co-operates to establish
improvement and progress.
A world without failures.
A world without nasty characters.
A world without strikes, without social
dissatisfaction, without bankruptcy,
without unemployment.
A world without inconvenient questions
or annoying thinkers who put into question
the reality as it is.
The world is there, self-evident,
unambiguous, speaking for itself .
A world without differences.
Realization of the modern ideal of equality

Everyone speaks the same language and all persons
are equal: as much intelligent, as prosperous, as kind,
as helpful; nobody wears headscarves or other ‘showy’
religious symbols; there’s no difference between working
days and holidays.

Nobody dies in this world.

The difference between man and machine disappears: machines receive as much
personality as human beings – or is it the other way around; do human beings
receive as much personality as machines ?!

The world is one big technical problem, that can be
solved with the qualities of the engineer and the
building laborer and with everyone’s good will. When
that’s done, everyone is happy.

Gabriel Marcel: difference between ‘problem’ and
‘mystery’.
To educate always implies passsing on a world-view.
Egalizing the human-human and human-machine relationships.

The relationship between the Bob the
Builder ‘s friends is marked by an
abstract air of distance: everyone is as
far or as close removed from each other
(human-human, human-animal,
human-machine).

There is no geographical localization,
no sexual identity, there are no obvious
gender distinctions, there is no family
life, neither a rooted identity (language,
culture, country, tradition, religion,
stories, etc.)
Tendency in the current education policy
=
to organise education according to
the philosophy of life of Bob the Builder.
‘Neutral’, technical, with an air of distance, futuristic,
planned, administrative harassment, wiping out the
differences
=
to dictate a certain world-view.

Education as socializing event: to form pupils into
perfect Bob the Builders, who ask no difficult
questions, but who act, who do, who build (accent on
achieving something): a futuristic project.

No challenge because of the own corporality, because
of the own situatedness, because of providing the
own world-view in the education: neutrality as ideal.

School subjects: their reason for existence is their
contribution to a technical world. To which degree do
they contribute to preparing children to a life as
producers and consumers of a modern market
economy (e.g. ‘traffic lessons’)?
Education as socialization = education in the hands of
the dominant political, economical en cultural powers.
To what degree can we reconcile the pedagogy of Bob the Builder
with the catholic educational project?

The pedagogy of Bob the Builder is no problem as
such, but it becomes problematic when the
perspective on education is reduced to it.

Education as an instrument to match children’s
thinking and acting with the thinking and acting
of the dominant forces in society.

Functionalization of education: the pedagogy of
Bob the Builder as the one true perspective on
reality, with as result the detriment of the
autonomy of the own education project.
The pedagogy of Bob the Builder is not neutral,
but tries to dictate a certain perspective on education.
There is no such thing as a neutral pedagogy.
This is no drama, but an opportunity!
A Christian educational project:




Children are more than human resources
who can, as you please, be prepared to the
economical market.
Children are no rough material that need to
be constructed in proportion to the market
demand.
Children are no things that must be build
for the use defined by others.
Not everything has, just like that, to join up
with society, because not everything in society
is beautiful, good and true.

Catholic education is pupil centered
and utopian, not product centered en
futuristic.

The end product is not a perfectly
socialized pupil, but a pupil who is able
to inquire everything and everyone
positively and with an open mind,
inspired by a profound sense of
humanity and by a connection with old
and new stories, which can open
alternative worlds, which can grant the
future a utopian orientation (the
promised land, Kingdom of God).
Contemporary philosophy:
 All knowledge is limited knowledge (unveils and veils):
“Everybody is able to do something, nobody is able to do everything”.
 We see the world from our own perspective, never the world as such.
 Often we are not aware of other existing perspectives on the world,
we do not see what is external to our own perspective.
Education as ..
 .. ‘showing the wonder’ as the opening of new perspectives on the
world for children.
 .. making children question what can not be seen, who is off-side, the
Invisible.

Educational technocracy: only one story is dominant, namely the story
of the aim-means rationality and the market economy.

This story is presented as neutral and does not leave room for other
stories (head scarves versus coca-cola-vending machines).

Often the current education technocracy is anti-pluralistic, even though
pluralism is propagated loudly (‘day of the diversity’).

Catholic education as the opening of several perspectives on reality.

Education as:




Learning to know
Learning to do
Learning to live together
Learning to be

Central aspect is not the socialization, but the incarnation of children
following the example of a God who became human in Jesus.

Education as a search of that which is true, beautiful and good.

Encourage pupils to question Bob the Builder:
“Is this the society we want to establish? Is there no other possibility?”