İLK 1000 GÜN :
ANNE SÜTÜ NİÇİN ÖNEMLİ ?
YETERLİ DEĞİL İSE İNEK SÜTÜMÜ/
ENDÜSTRİYEL SÜT(MAMA)MÜ?
YASAK OLAN NEDİR?
&
EK BESİNLER
Dr. Raşit Vural Yağcı
Ege Tıp Fakültesi
•Vücut kitle ve porsiyonlarının en hızlı
arttığı, büyüme ivmesini en yüksek olduğu dönem
Dr. Raşit Vural Yağcı
Ege Tıp Fakültesi
İnfantlarda Beslenme
• SAĞLIKLI ÇEVREDE YAŞA
– Hava kirliliği
• DENGELİ VE DOĞAL BESLEN
– Besin kirliliği
• FLORANA ÖNEM VER.
– Bifidobacter, Lactobacillus
• NORMAL DOĞUM YAP
– Floranı bebeğe transfer et
• BEBEĞİNİ EMZİR (ANNE SÜTÜ )
– Florasını güçlendir (bifidojenik etki )
• Tabiat sağlıklı yaşamak adına tüm
proğramlarını bize sunmuş ve doğruları
göstermiştir. Yeter ki biz bunları
anlayabilelim. Görebilelim.
• Tabiattaki her şeyin bir nedeni vardır.
(Aristoteles- MÖ 385-322)
SAĞLIK ADINA 4 ÖNEMLİ ÖNERİ
1. Normal doğum
2. Anne sütü
3. Ek gıda döneminde
fonksiyonel ve doğal ürünler
4. Erişkin dönemde doğanının
sunduğu fonksiyonel ve doğal
ürünlere uyum
• Normal doğum ile anne florası ağırlıklı olarak
bebeğe transfer ediliyor.
• Anne sütü. Fonksiyonel ürünler çok fazla.
– Galacto-oligosakkarit 12-15 g/L ( PREBİYOTİK )
– Probiyotik
– Nükleotid
– LCP
– Laktoferrin
Fermantasyon sonrası:
1. Düşük pH
2. Artmış motilite, gaz
3. Kısa zincirli yağ asitlerinin
oluşumu
- Asetat, propiyonik asit, bütirat
*Kolonositlere enerji kaynağı
*Seçilmiş flora bakterilerine(bifidobakter
laktobasillus) enerji-besin kaynağı
*İmmün sistemi eğitecek gerekli floranın
oluşması
*Beyin ve karaciğer fonksiyonel gelişimine destek
12
13
Doğum
•Normal doğum
• Anne sütü ile
beslenme
Destekler
•
•
•
•
Sezeryan doğum
Formula ile beslenme
Antibiyotik kullanımı
Çevre
(hastane & sterilite)
Engeller
“Sağlıklı” intestinal floranın oluşturulması
Floraya bifidobakterilerin egemen olması
• Uygun barsak bariyer işlevinin ve uygun
bağışık yanıtın gelişimi ile sağlıklı
yaşam proğramının çalışmaya başlaması
Morbidity in Children Born via
Cesarean Delivery (Odds Ratio)
1.31
Gastroenteritis
1.38
1.24
Asthma
1.31
1.4
1.23
Gastroenteritis + Asthma
1.74
2.23
1.36
1
Decreased risk
Hakansson S et al. Clin Exp Allergy 2003; 33: 757-64
2
Increased risk
Influence of Cesarean Delivery on
Relative Risk of Childhood Food Allergy
CI (1.9-32.0)
CI (1.0-7.0)
Pistiner M et al. J Allergy Clin Immunol 2008; 122(2):274-279
Table adapted from: Eggesbo M et al. J Allergy Clin Immunol
2003;112:420-426
*p<0.01; adjusted for covariates
Food Allergy to egg confirmed by testing at age 1 – 2 y
Anne Sütü
•
Nütrisyonel
•
Fonksiyonel
•
Psiko-sosyal
•
İmmünolojik
Dünya’ nın sorunu
• Anne sütü ile beslenme bir “ insan hakkı”
• Anne sütü ile beslenememe global bir sorun,
dünya sorunu
WHO ve UNICEF- 2002
• Gana’da ilk 1 saat AS alımı = % 22 daha az
neonatal ölüm
–Sonuç:
• İlk 1 yaşta optimal AS ile beslenme 6 kat daha fazla yaşam şansı
• İlk 2 yaşta optimal AS ile beslenme < 5 yaş 1.4 milyon ölüm
engellenebilir
Lancet 2008
NELER KAYBEDİYOR(UZ) ?
•
•
•
•
İdeal karbonhidrat prof.
İdeal lipid profili
İdeal protein profili
Yüksek Bioyararlılık
• Profilaksi
•
•
•
•
•
•
GİS konforu
İletişim
Sevgi
Kognitive yetersizlik
IQ, entelektüel perform.
Sağlıklı damak tadı oluşumu
•
•
•
•
Profilaksi
İletişim
Temizlik
PARA
ANNE SÜTÜ İÇERİĞİ
(HORMONLAR-OBEZİTE)
•AS ile tanışmak bile obesiteyi % 24 azaltıyor.
Pediatrics; 2012
Meta-analiz: 7 çalışma, 77.000 olgu
• Çocukluk ve erişkinlikte
–
–
–
Tip II DM (p=0.003)
AKŞ ( p=0.005)
İnsülin ( p= 0.054) düzeylerini azaltıyor
Owen CG et al. Am J Clin Nutr 2006
Meta-analiz: 28 çalışma, 299.000 olgu:
• Çocukluk obezitesini azaltmada bağımsız faktör
(OR:0.87, 95%CI: 0.85-0.89)
Owen CG et al. Pediatrics 2005
ANNE SÜTÜ
Bebeğin sık sık ağlayıp aranması sütün
yetersizliğini göstermez
Yeterlilik ağırlık takibi ile değerlendirilir
İlk 3 ay ayda asgari 550 g almalı, ort. 800 g
Gaz,ishal ve sarılık nedeni ile süt bırakılmaz
Çalışacak anneler sütlerini biriktirmeli
ANNELER SÜTLERİNİN KIYMETİNİ BİLMELİ BEBEKLERİNİ
SEVEREK EMZİRMELİLER(Annenin yüzü bebeğin
aynasıdır)
DSÖ Önerisi
• İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ YOKSA EN
YAKIN SÜT, EK GIDA ÖNE ÇEKİLMEZ
• 6-9 AY ARASI KALORİNİN %30
9-12 AY ARASI %50 Sİ EK GIDADAN
GELMELİ KALANI ANNE SÜTÜNDEN
• ANA İÇECEK ANNE SÜTÜ VEYA ONA
EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.
• DÜŞÜK PROTEİN, GEREKTİĞİ
KADAR KALORİ
İNEK SÜTÜ
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1 yaşından
önce mecbur kalmadıkca çocuklara inek
sütü vermeyiniz. ( 2000)
• Mecburiyet = ekonomik sorun. Bu
durumda inek sütü verilebilir.
– İlk 4 ay sulandırılmalıdır. İlk 2 ay yarı yarıya, 3.
ay 1/3 ,4. ay ¼ oranında su ile karıştırarak
verilmeli.
– 4. ayı dolup 5. aya geçen çocuğa tam yağlı
inek sütü verilebilir.
– Sulandırılmış veya sulandırılmamış her 100 ml
ye 1 çay kaşığı zeytinyağ ve 1 tatlı kaşığı sofra
şekeri eklenmelidir.
İNEK SÜTÜ
• ANCAK, bilinmelidirki:
• İnek sütü buzağının sütüdür ve 0-2 yaş
hızlı gelişim sürecinde insan yavrusuna
vermek doğru değildir
• Çünkü:
– Prebiyotik içermediği için flora tarafından
gerçekleştirilen KZYA lerin sentezlenmesi
gerçekleşmez. KZYA leri
kolonosit,enterosit,flora bakterileri, immün
sistem, beyin ve karaciğer gelişimi için son
derece önemlidir.
İNEK SÜTÜ
– İS proteini yüksek,kazeini yüksek,kalsiyumu
yüksek,sodyumu yüksek ve osmolaritesi yüksek
bir içecektir.
– Bu özellikler insan yavrusundan çok daha iri
doğan ve insana göre çok daha hızla büyümesi
istenen ancak başta beyin gibi hayati organlarının
büyüme hızı düşük ineğin yavrusu yani buzağı
içindir.
– İri moleküllü kazein allerjiktir ayrıca GİS
mukozasını taciz eder ve besin allerjisine,
anemiye neden olabilir.
– İnek sütü,İnsan sütünde bulunan birçok koruyucu
faktörün (fonksiyonel ögelerin) hiçbirini içermez.
Formula = Endüstriyel Süt
• Doğumdan itibaren 3 yaşa kadar, ilk 1 yıl önemli
• Anne sütünün olmadığı veya yetersiz olduğu
durumlarda- 3 saat aralar ile
• İlk ay 30-90 ml/öğün
• İkinci ay 90-120ml/öğün
• Üçüncü ay 150-180 ml/öğün
• Dördüncü ay 180-210 ml/ öğün
• Sonrasında 210-240 ml/öğün
• 30 ml ye 1 SİLME ÖLÇEK HESABI İLE ÖNCE
SU
• Ayrıca bazı özel durumlarda tedavi veya destek
amaçlı
• Mide volümü 30 ml/kg-max.
FORMULALAR
• BAŞLANGIÇ SÜTLERİ
• DEVAM SÜTLERİ
• ÖZEL FORMULALAR
• TEDAVİ AMAÇLI FORMULALAR
Başlangıç Sütü
• Anne sütü referans alınarak hazırlanmış
–
–
–
–
–
–
–
–
Whey / Kazein 60/40 ( genelde )
Protein miktarı anne sütüne yakın.
Karbonhidratın %99 u laktoz
Nişasta içermez
Böbrek solüt yükü düşük
1 nolu formulalar.
0-2 yaş dönemimde kullanılabilir.
Kimi markalar fonksiyonel ürünler ile
desteklenmiş.
• Prebiyotikler. LCP. Nükleotid.
Devam Sütleri
•
•
•
•
•
•
•
•
Proteini anne sütünden yüksek
Whey / Kazein oranı eşit veya kazein yüksek
Nişasta içerir
Laktozu azaltılıp yerine maltodextrin veya
başka şekerler eklenmiş
Böbrek solüt yükü biraz daha fazla.
Genelde 2 ve 3 numaralı formüller.
0-6 ay arası kullanılması doğru değil. 2
numara 6-9 ay 3 no 9 – 12 aydan itibaren
Kimileri fonksiyonel ürünler ile desteklenmiş.
EK BESİNLER
• 6 aydan önce ek gıda verilmez. Süt yetersiz veya yok ise
formula veya inek-keçi sütü verilir.
• Tek tek başla, abartı yok, 6-9 ay arası 1-2 ek öğün
• Önce sebzeli( korunmuş sebzeler) tahıl çorbaları, meyva
püre, yoğurt, mamadan muhallebi
• Hayvansal proteinler önemli, 6-7. ayda etli(dana-kuzu-kc)
çorba – et bebeğin avuç içi kadar, 7-8 ayda yumurta sarısı
• Beyaz et olarak balık (8-9.ay ) Tavuk(köy-organik) 6. ayda
• Balık(el büyüklüğünde), yumurta beyazı 9. ayda
• Baklagiller, ceviz-fındık 9.ayda
• Fonksiyonel ürünleri günlük menüye yerleştiriniz
• Kahvaltı 9.ayda (gereğinde daha öne çekilebilir)
• TUZ TADINA ALIŞTIRMAYINIZ,BASİT ŞEKERLER YOK.
DSÖ Önerisi
• İLK 6 AY SADECE ANNE SÜTÜ YOKSA EN
YAKIN SÜT, EK GIDA ÖNE ÇEKİLMEZ
• 6-9 AY ARASI KALORİNİN %30
9-12 AY ARASI %50 Sİ EK GIDADAN
GELMELİ KALANI ANNE SÜTÜNDEN
• ANA İÇECEK ANNE SÜTÜ VEYA ONA
EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.
• DÜŞÜK PROTEİN, GEREKTİĞİ
KADAR KALORİ
2,00
g/kg
&day
1,50
FAO/WHO/UNU 1985
1,00
FAO/WHO/UNU 2008: safe levels of intake
average requirements
0,50
0,00
0.5
1
1.5
2
office.koletzko@med.uni-muenchen.de
3
4-5
6-10 years
Anne sütüne devam eden bebekler
• 6 – 8 ay ilave kalori
200 kal/gün
• 9 – 12 ay
300 kal/gün
• 13-24 ay
550 kal/gün
• Mide kapasitesi 30 g/kg-öğün

Yoğurt 150 g (sade) :90 kal( Kal dans: (0.6/g)

Yoğurt 150 g ( %5 şekerli): 120 kal ( 0.8 )

Yoğurt 150 g (meyvalı ):115 ka (0.76)

Yoğurt 150 g ( şekerli-meyvalı ):145 kal (1.0)

Çorba (1 tatlı kaş yağlı )150g : 75 kal ( 0.5 )

1 köfte ilaveli çorb: 170 kal (1.1)

Kahvaltı: 300 kal ( 2.0 )(100 ml süt+5 cici b.+
20 g peynir + 1 yumurta + 1 tatlı k pek.veya şek.)

Yumurta 1 adet: 80 kal ( 0.46
kal
office.koletzko@med.uni-muenchen.de
1 cici bebe : 17
100 g daki protein miktarları
A) Hayvansal Proteinler:
B) Bitkisel Proteinler:
Beyaz peynir
22 gram
Bakla
25 gram
Koyun eti
17 gram
Kuru badem
19 gram
Dana eti
20 gram
Kuru fasulye
22 gram
Tavuk eti
19 gram
Nohut
25 gram
Balıketi
17 gram
Bezelye
6 gram
Hindi eti
20 gram
Kuru ceviz
15 gram
Yoğurt
4 gram
Kuru fındık
13 gram
Karides
18 gram
Un
10 gram
Kaşar peyniri
27 gram
Makarna
12 gram
Beyin
10 gram
Antep fıstığı
22 gram
1 adet yumurta
6 gram
Ekmek
6 gram
office.koletzko@med.uni-muenchen.de
6-9 ay arası örnek menü
• Öğleyin etli(kuzu-dana-tavuk/bebeğin avuç
içi kadar),sebzeli(havuç-kabak-patatesdomates-semizotu/ıspanak),
tahıllı(tarhana-şehriyeli pirinç) çorba. Önce
sebze tahıl, sonra et ilavesi(6.ay)
• Akşamüzeri meyva püre
(armut,elma,muz,şeftali,kayısı,erik… sonra
alıştıra alıştıra yoğurt(6.ay) -7-8.ayda
yumurta sarılıyoğurt(çılbır) ve meyva püre
• Diğer tüm öğünler anne sütü ve/veya
formül süt veya inek sütü
9-12 ay arası örnek menü
• Kahvaltı: Peynir 20 g + 1 yumurta + bir
dilim ekmek içi + 1 tatlı kaşığı
pekmez+yarım muz/şeftali ile süt karışımı
• Öğle yemeği-kombin tencere yemekleri
veya ızgara / salata ve/veya yoğurt ile
• Akşamüzeri : Meyva+yoğurt/dondurma + 1
dilim kek ile
• Akşam : yayla çorba/mercimek çorba/süt
tatlısı
• Sabah-kuşluk-ikindi ve yatarken anne sütü
• Normal besinlere geçilince öğün araları 4-5
saat olmalı. Çocuk yaşında sofraya gelmeli.
• Yemesi için zorlanmamalı
• Çocuk erişkin değildir, bizim yediğimiz hızda
ve miktarda yiyemez
• Anne sütü bitince yatarken ve gece
uyanırsa formula veya süt verilmemeli.
• Meyva suyu değil meyvanın kendisini
yediriniz, aç karına meyva suyu yanlış
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bir yaş sonrası fermente süt ürünleri ağırlıklı
İştahsız çocukta SÜT- meyva suyu ??
Porsiyonlara , Öğün aralıklarına DİKKAT
Annesinin istediği kadar yiyen veya yedirilen çocuk
OBES olmaya adaydır.
Kahvaltı ve öğle yemeği en önemli öğündür.
Büyümede en önemli gösterge BOY dur,kilo değil
Mevsimine uygun Doğal beslenme
Kimyasal kirliliğe DİKKAT
Dayanıklı-paketlenmiş gıda DOĞRU DEĞİL
Organik ürün lüks değil, saçma değil, tüketirseniz
ucuzlar
• Fonksiyonel ürünler :
– Prebiyotik = lifli sebze ve meyvalar, tam
buğday ekmeği, keten tohumu
– Probiyotik = Canlı bakteri = probiyotikli
yoğurtlar, kefir, bazı peynirler
– Balık yağı = Ceviz, semizotu, keten
tohumu ve yağlı soğuk su balıkları
Oyun çocuğu
•
•
•
•
•
•
•
Yürüyen çocuk sofradan kopmamalı
Abur cubur ve fast food a dikkat
Boş kalorilere = dikkat. Obesite ?
Beyazlara dikkat un ,basit şekerler, tuz
Yatarken-uykuda içecek yok
Genetik geçişli hastalıklar- Akdeniz mutfağı
Beslenme önerisi aileyedir, çocuğa değil
ÖZET
• Sağlıklı yaşamın temelleri gebelikde atılır
– Beslenme ve Çevre
– Doğum şekli
• Anne sütü
• Tamamlayıcı beslenme
– 5-6.aydan önce doğru değil
– Omega 3 ve Prebiotik, Probiotik
– Overfeeding = obesiteye destek
• Floranın önemi
– Gereksiz antibiyotiklere dikkat
• Riskli gıdalarda zamanlama
– Riskli bebeklere dikkat
• Çevre
• Antibiotic Use in Early Infancy Linked to
Childhood Obesity
• Infants who were given multiple courses of
broad-spectrum antibiotics had a 20% increased
risk of becoming obese toddlers, according to
new research presented last week in a poster at
Obesity Week 2013: The American Society for
Metabolic and Bariatric Surgery and the Obesity
Society Joint Annual Scientific Meeting
 0-2 yaş çocuklarda
antianaerobik
antibiyotik kullanımı
İnflamatuvar Bağırsak
Hastalığı gelişim riskini
5.5 kat ;
 2-17 yaş çocuklarda
antianaerobik
antibiyotik kullanımı
İnflamatuvar Bağırsak
Hastalığı gelişim riskini
1.67 kat artırmaktadır.
Matthew P. Kronman, Theoklis E. Zaoutis, Kevin Haynes, Rui Feng and Susan E. Coffin
• Original Article
• International Journal of Obesity (2013) 37, 16–
23; doi:10.1038/ijo.2012.132; published online
21 August 2012
• Infant antibiotic exposures and early-life
body mass
• Conclusions:
• Exposure to antibiotics during the first
6 months of life is associated with
consistent increases in body mass
from 10 to 38 months.
MESAJ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
KEYFİ SEZERYAN dan VAZGEÇİRELİM
ANNE SÜTÜ VAZGEÇİLEMEZ OLMALIDIR.
ANNELERİ İYİ EĞİTELİM.
AS YOKLUĞUNDA EN DOĞRU OLANI
FORMULADIR.
İNEK SÜTÜ MECBUR KALINMADIKCA 1-2 YAŞ
ÖNCESİ VERİLMEMELİDİR.
MECBURİYET VARSA VERiLİR YASAK DEĞİLDİR.
YASAK OLAN SU+PİRİNÇ UNU+ŞEKER KARIŞIMI
EV MAMALARIDIR.
TAMAMLAYICI BESLENMEYE ERKEN BAŞLAMAK
VE HIZLA İLERLEMEK ANNE SÜTÜNÜ AZALTIR VE
YOK EDER.ATOPİ VE OBEZİTE RİSKİNİ ARTTIRIR
6-9 AY ARASI KALORİNİN %30, 9-12 AY ARASI %50
Sİ EK GIDADAN GELMELİ, ANA BESİN ANNE
SÜTÜ VEYA ONA EN YAKIN SÜT OLMALIDIR.
rasitvyagci@gmail.com