თავი 18
გრიგოლ მოდებაძე g.modebadze@agruni.edu.ge

წარმოების ფაქტორთა ბაზრები
წარმოების ფაქტორზე მოთხოვნა
წარმოებული მოთხოვნაა .
 ფირმის მოთხოვნა წარმოების
საშუალებებზე გამომდინარეობს
მისი გადაწყვეტილებიდან
მიაწოდოს პროდუქტი სხვა ბაზარს
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

სამუშაო ძალაზე მოთხოვნა
შრომის ბაზარი ისევე როგორც
სხვა ეკონომიკური ბაზრები
იმართებიან მოთხოვნა მიწოდების
საშუალებით
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

...
(a)
ვაშლის ბაზარი
(b)
ვაშლის მკრეფავთა ბაზარი
ფასი
მიწოდება
ხელფასი
მიწოდება
P
W
მოთხოვნა
მოთხოვნა
0 Q Quantity of Apples
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
0 L მკრეფავების
რაოდენობა

საწარმოო ფუნქცია და შრომის
ზღვრული პროდუქტი
წარმოების ფუნქცია გვიჩვენებს
დამოკიდებულებას წარმოებისათვის
საჭირო მასალების რაოდენობასა და
წარმოებული საქონლის რაოდენობას
შორის
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

როგორ განსაზღვრავს კონკურენტული
ფირმა თუ რამდენი მუშახელი უნდა
დაიქირაოს
Labor
L
0
1
2
3
4
5
Output
Q
0
100
180
240
280
300
Marginal
Product of Labor
MPL
MPL
= D
Q/
D
L
Value of the
Marginal
Product of Labor
VMPL=PxMPL
100
80
60
40
20
$1,000
$800
$600
$400
$200
Wage
W
$500
$500
$500
$500
$500
Marginal Profit
D
Pr o fit
=
VM PL
-
W
$500
$300
$100
-$100
-$300
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

350
300
250
200
150
2
3
100
1
50
0
0
0 1 2 3
მკრეფავთა რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
4
4
5
5
6

საწარმოო ფუნქცია და შრომის
ზღვრული პროდუქტი
შრომის ზღვრული პროდუქტი
გვიჩვენებს წარმოების
რაოდენობის ზრდას ყოველი
დამატებით ერთი ერთეული
დაქირავებულისას .
MPL = D Q/ D L
MPL = (Q2 – Q1)/(L2 – L1)
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

კლებადი შრომის ზღვრული
პროდუქტიულობა
 რაც უფრო იზრდება დაქირავებულთა
რაოდენობა მით უფრო იკლებს
ზღვრული წარმოების რაოდენობა
 რაც უფრო მეტი ადამიანი არის
დაქირავებული მით უფრო ნაკლებ
წვლილს იღებს წარმოებაში ყოველი
დამატებული დაქირავებული
სწორედ ამას ეწოდება კლებადი ზღვრული
წარმოებადობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

ზღვრული პროდუქტის
ღირებულება
 ზღვრული პროდუქტის ღირებულება
ესაა რაიმე მასალის ზღვრული
პროდუქტი გამრავლებული ნაწარმის
საბაზრო ფასზე .
VMPL = MPL X P
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

ზღვრული პროდუქტის
ღირებულება
 ზღვრული პროდუქტის
ღირებულება ეცემა რაც უფრო
იზრდება დაქირავებულების
რაოდენობა , რადგან საბაზრო ფასი
ნაწარმის არის მუდმივი
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

ზღვრული პროდუქტის ღირებულება
და მოთხოვნა შრომაზე
 კონკურენტული ფირმა მოგების
მაქსიმიზაციის მისაღწევად ქირაობს იმ
რაოდენობის შრომას რომლის დროსაც
ზღვრული პროდუქტის ღირებულება
ტოლია ხელფასის .
VMPL = Wage
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

ზღვრული პროდუქტის
ღირებულების მრუდი იგივეა რაც
მოთხოვნის მრუდი შრომაზე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

შრომის ზღვრული პროდუქტის
ღირებულება ...
ზღვრული
პროდუქტის
ღირებულება
საბაზრო
ხელფასი
შრომის მოთხოვნის მრუდი
ზღვრული პროდუქტის ღირებულება
მოგების მაქსიმიზირებელი
რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
ვაშლის მკრეფავების
რაოდენობა

როდესაც კონკურენტული ფირმა
ქირაობს მუშახელს იმ წერტილამდე
სადაც ზღვრული პროდუქტის
ღირებულება ტოლია ხელფასის , ფირმა
ასევე აწარმოებს იმ რაოდენობას
რომლის დროსაც ფასი ზღვრული
დანახარჯის ტოლია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

რა იწვევს დაქირავებულთა
მოთხოვნის მრუდის
გადაადგილებას
 პროდუქტის ფასი
 ტექნოლოგიური ცვლილება
 სხვა ფაქტორების მიწოდება
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

შრომის მიწოდების მრუდი
 შრომის მიწოდების მრუდი ასახავს იმას , თუ
როგორ რეაგირებს მომუშავეების მუშაობისა
და დასვენების არჩევანის
გადაწყვეტილებები ალტერნატიული
ღირებულების ცვლილებებზე
 მიწოდების მრუდების ზრდადობა
გვიჩვენებს რომ ხელფასის ზრდა იწვევს
შრომის რაოდენობის მიწოდებას .
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

შრომის მიწოდების მრუდი
ხელფასი
მიწოდება
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
შრომის
რაოდენობა

რა იწვევს შრომის მიწოდების
მრუდის გადაადგილებას
 გემოვნების ცვლილება
 ალტერნატიული
არჩევანის ცვლილება
 იმიგრაცია
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წონასწორობა შრომის ბაზარზე
 ხელფასი აწონასწორებს
მიწოდებას და მოთხოვნას
შრომაზე
 ხელფასი ტოლია შრომის
ზღვრული პროდუქტის
ღირებულების
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Wage
(price of labor)
Supply
Equilibrium wage, W
0 Equilibrium employment,
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
L
Demand
Quantity of
Labor

შრომის მიწოდების გადაადგილება
Wage
(price of labor)
Supply, S
1
S
2
1. An increase in labor supply...
W
1
W
2
2. ...reduces
the wage...
0 L
1
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
L
2
Demand
3. ...and raises employment.
Quantity of
Labor

შრომის მიწოდების მრუდის
გადაადგილება
 შრომის მიწოდების მრუდის გადაადგილება :
 იწვევს ჭარბ შრომის მიწოდებას .
 ამცირებს ხელფასებს .
 ფირმებისთვის უფრო მომგებიანია მეტი შრომის
დაქირავება .
 იწვევს კლებად ზღვრულ მწარმოებლურობას .
 ამცირებს ზღვრული წარმოების ღირებულებას .
 აყალიბებს ახალ წონასწორობას .
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

შრომის მოთხოვნის მრუდის
გადაადგილება
Wage
(price of labor)
Supply
W
2
1. An increase in labor demand...
W
1
2. ...increases
the wage...
D
2
Demand, D
1
0 L
1
L
2
Quantity of
Labor
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
3. ...and increases employment.

შრომის მოთხოვნის მრუდის
გადააგილება
 შრომაზე მოთხოვნის ზრდა :
 შრომის მეტი რაოდენობის დაქირავებით
ფირმები უფრო მომგებიანები ხდებიან .
 იწვევს ხელფასების ზრდას
 იწვევს ზღვრული პროდუქტის
ღირებულების ზრდას .
 აყალიბებს ახალ წონასწორობას .
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წარმოების სამი ფაქტორი
 კაპიტალი
 როდესაც დაქირავებულები იყენებენ დიდი
რაოდენობით ტექნიკას მათი წარმოებლურობა
უფრო დიდია .
 ადამიანური რესურსი
 განათლებული დაქირავებულები ს
წარმოებლურობა უფრო დიდია
 ტექნიკური განათლება
 როდესაც დაქირავებულებს ხელი მიუწვდებათ
მოწინავე ტექნიკასთან ისინი უფრო
პროდუქტიულები არიან
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წარმოების და ხელფასის ზრდის
ტემპი ამერიკაში
Time Period
1959 - 1997
1959 - 1973
1973 - 1997
Growth Rate of
Productivity
1.8
2.9
1.1
Growth Rate of
Wages
1.7
2.9
1.0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წარმოების და ხელფასის ზრდის
ტემპი მთელი მსოფლიოს მაშტაბით
Country
Georgia (1999-2007)
South Korea
Hong Kong
Singapore
Indonesia
Japan
India
United Kingdom
Georgia (2008-2011)
United States
Brazil
Mexico
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
Growth Rate of Productivity
7,5
8,5
5,5
5,3
4,0
3,6
3,1
2,4
2,0
1,7
0,4
-0,2
Growth Rate of Real
Wages
15
7,9
4,9
5,0
4,4
2,0
3,4
2,4
2,0
0,5
-2,4
-3,0

სხვა წარმოების ფაქტორები
 მიწა და კაპიტალი
 ეკონომიკის კაპიტალი არის
აკუმილირებული წარსულში ნაწარმოები
პროდუქტი რომელიც დღეს
გამოყენებული არის ( იქნება ) ახალი
პროდუქტის და მომსახურების
საწარმოებლად
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წონასწორობა მიწის და
კაპიტალის ბაზარზე
 მიწის და კაპიტალის დაქირავების
ფასები განისაზღვრება მიწოდების და
მოთხოვნის ძალებით .
 ფირმა მანამდე ზრდის დაქირავების
რაოდენობას მანამ სანამ მათი ზღვრული
წარმოების ღირებულება არ გაუტოლდება
დაქირავების ფასს .
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წარმოების ფაქტორებს შორის
კავშირი
წარმოების ფაქტორები გამოიყენება
ერთდროულად .
 თითოეული მათგანის ზღვრული
წარმოებლურობა დამოკიდებულია
სხვა ფაქტორების რაოდენობაზე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

წარმოების ფაქტორებს შორის
კავშირი
რომელიმე წარმოების
ფაქტორის მიწოდების
ცვლილება მაშინვე ასახვას
პოვებს ყველა წარმოების
ფაქტორის გამომუშავებაში
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Summary
 The three most important factors of production are labor, land, and capital.
 The demand for factors, such as labor, is a derived demand that comes from firms that use the factors to produce goods and services.
 Competitive, profit-maximizing firms hire each factor up to the point at which the value of the marginal product of the factor equals its price.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Summary
 The supply of labor arises from individuals’ tradeoff between work and leisure.
 An upward-sloping labor supply curve means that people respond to an increase in the wage by enjoying less leisure and working more hours.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Summary
 The price paid to each factor adjusts to balance the supply and demand for that factor.
 Because factor demand reflects the value of the marginal product of that factor, in equilibrium each factor is compensated according to its marginal contribution to the production of goods and services.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.

Summary
 Because factors of production are used together, the marginal product of any one factor depends on the quantities of all factors that are available.
 As a result, a change in the supply of one factor alters the equilibrium earnings of all the factors.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.