√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Voice of Social Concerns
√≈Ò-D, ¡ß’-AC, Á√ßÏ B@AD
Email: ppapmg@gmail.com
HARBANS SINGH 416-817-7142
Pro-People Arts Project Media Group
DEVINDER TOOR 416-902-9372
MASTER BHAJAN SINGH 403-455-4220
Website: www.ppapmg.com
Registration No. BA@HCFC@@
√ßÍ≈Á’∆
ÁπÈ∆¡ª Á∂ ‘∂’ ÷∂Â «Ú⁄ ⁄≈‘∂ ¿π‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í
鱧 ÒØ’ÂßÂ Á≈ È≈Ó Á∂Ú∂ ¿π√ «Ú⁄ ≈‹ ÍzÏßË «¬’
¡«‹‘∆ Ù«‘ ‘À «‹√ Á∆ ¤æÂ ¤≈«¬¡≈ ‘∂· ‘∆ Ï≈’∆
Á∂ ÍzÏßË ’≈«¬Ó ‘πßÁ∂ ‘È «‹È∑ª Á∆¡ª ‹Û∑ª ÓΩ‹±Á≈
≈‹ ÍzÏßË «Ú⁄Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘∆ È‘∆∫ ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √◊Ø∫
¿πÈ∑ª ˘ ¡ÓÚ∂Ò Úª◊ Úˉ Á∆ ÷π≈’ Ú∆ Óπ‘æ¬∆¡≈
’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ⁄≈‘∂ ¿π‘ √Ó≈«‹’ ‘؉, Ë≈«Ó’ ‘؉,
≈‹È∆Â’, √«Ì¡≈⁄≈’ ‹ª «Ú«Á¡’ ‘Ø ‰ , ‘
«’√Ó Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª «¬√ «Ú⁄ √ÓØ‘ ‹ªÁ∆¡ª
‘ÈÕ ≈‹ Íz Ï ß Ë Áπ ¡ ≈≈ ⁄Ò≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª Úæ ÷ Ø Úæ÷∆¡ª ⁄≈Òª «‹‘Û∆¡ª ÒØ’ª Á∆ Ó≈È«√’Â≈ ȱß
◊πÒ≈Ó∆ Á∆¡ª ‹ß‹∆ª «Ú⁄ ‹’Û «ÁßÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¡≈Ó
ÒØ’ª ”Â∂ «¬‘ «¬’ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ȫ ”Â∂ Óπæ·∆
Ì ÒØ’ª Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ‘∆ ’Á∆¡ª ‘È ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
鱧 ÓπÈ≈¯≈ ’Ó≈¿π‰ Á≈ ‘∆Ò≈ ωÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¡æ‹ ’æÒ∑
‘∆ È‘∆∫ «¬‘ √Á∆¡ª ÂØ∫ ‘∆ ÒØ’ª 鱧 Úæ÷Ø-Úæ÷∂ «ÁÒ
Á«‘Ò≈¿π ‰ Ú≈Ò∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª È≈Ò ÒØ ’ ª Á≈
«Ë¡≈È ¿πÈ∑ª Á∂ ¡√Ò∆ Óπæ«Á¡ª ÂØ∫ Í∑∂ ’È «Ú⁄
’≈ÓÔ≈Ï ‘∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆¡ª √◊Ø∫ ¿πÈ∑ª Á∂ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª
˘ ÷ÂÓ ’È «Ú⁄ Ú∆ ¡≈͉≈ ÔØ◊Á≈È Í≈™Á∆¡ª
‘ÈÕ «‹Ú∂∫ «√‘ √∂Ú≈Úª ¡Â∂ «Ú«Á¡≈ 鱧 Íz≈¬∆Ú∂‡
’È≈ «‹√ «Ú⁄ √’≈∆ «√æ«÷¡≈ ÂßÂ 鱧 ÂÏ≈‘
’È Á∆¡ª ‘’±ÓÂ∆ ÈÚ¿πÁ≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª ≈‘∆∫
√ß«ÚË≈È ”⁄ Á‹ Óπ¯Â «√æ«÷¡≈ Á≈ ‘æ’ ÷Ø‘‰≈, ¿π√
ȱ ß ÚÍ≈ Á≈ √≈ËÈ Ï‰≈¿π ‰ ≈ «Ú«Á¡≈ ”Â∂ «ÚÙÚ
ÏÀ∫’ª Á≈ ÍzÌ≈Ú «Á÷≈¬∆ «ÁßÁ≈ ˛Õ Úæ‚∂-Úæ‚∂ ÚÍ≈’
¡Á≈«¡ª 鱧 ÷πæÒ∑∂ ◊æÎ∂ Á∂‰≈ Â∂ ‹ÈÂ≈ Á∆ ‘æ’ √æ⁄
Á∆ ’Ó≈¬∆ Â∂ ‘Ø ‡À’√ª Á≈ ÏØfi, «’ ’≈ȱßÈ «Ú⁄
√Ø˪ ’’∂ ’≈«Ó¡ª 鱧 ¿πÈ∑ª Á∂ Óπ„Ò∂ ¡«Ë’≈ª ÂØ∫
Úªfi∂ ’È≈, ËÓ Á∂ Ȫ ”Â∂ ÒØ ’ ª «Ú⁄ Úß ‚ ∆¡ª
Í≈¿π‰≈, ¡≈¬∂ «ÁÈ ÚË ‘∆¡ª ∂Í Á∆¡ª ÿ‡È≈Úª,
‘æ’ Óß◊Á∂ ÒØ’ª 鱧 ‹Ï Á∂ È≈Ò «ÁÚ≈¿π‰≈ ÁπÈ∆¡≈
«Ú⁄ ¡≈ ‘∂ ¡≈«Ê’ ÓßÁÚ≈Û∂ Á∂ «ÁzÙ Á∆ ¡√Ò∆¡Â
Í∂Ù ’ «‘≈ ˛Õ ¡«‹‘∂ ≈‹ ÍzÏßË ÁΩ≈È «¬’ ¡«‹‘∂
¡◊ª‘Ú˱ √Ø ⁄ Ú≈Ò∂ ÒØ ’ ª Á∆ Ú∆ Â≈’ ‘π ß Á ∆ ˛
«‹‘Û∆ «¬È∑ª ⁄π‰ΩÂ∆¡ª 鱧 ’Ï±Ò ‘∆ È‘∆∫ ’Á∆ √◊Ø∫
«¬√ ÂØ∫ ÒØ’ª 鱧 «È˜≈ «ÁÚ≈¿π‰ Ú≈√Â∂ «¬’ ÈØ¡≈
ÏÁÒ Ú∆ Í∂Ù ’Á∆ ˛ «‹È∑ª 鱧 ¡≈͉≈ «√˪’
ÂΩ ”Â∂ ¬∂’≈ ’È Á∆ ÒØÛ ˛Õ
- ‘Ïß√ «√ßÿ
G
√Úº¤ Ì≈ Ҭ∆ Á≈¡Ú∂ Â∂
‘’∆’ª
¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ «Ú⁄ ÍÈÍ «‘≈ ‚∂≈Ú≈Á ÙÏÁ √≈‚∆ √ß√«¥Â∆ ¡Â∂ √«Ì¡Â≈ Ò¬∆ ÷Â∂ Á∆
ÿø‡∆ ˛Õ ≈‹È∂Â≈Úª Á∆ ¤æÂ¤≈«¬¡≈ ¡Â∂ ÙË≈ Á∆ ¡≈Û «Ú⁄ Á±‹∂ ËÓª Á∆ Â∑ª ÒØ’ª Á∆
Ó≈È«√’Â≈ 鱧 ’Ó˜Ø ’È Ò¬∆ ¡æ‹ Á≈ ‚∂≈Ú≈Á∆ ÍzÌ≈Ú ¡ß◊∂˜∆ ÿ≈‘ Úª◊ ÚËÁ≈ ‘∆ ‹≈
«‘≈ ˛Õ Â≈Ò∆Ó ¡Â∂ «ÚÚ∂’ ÂØ∫ «‘ «¬È∑ª ‚∂«¡ª Á∂ ϱϫȡª ¿πÂ∂ “È∆Ó ‘’∆Ó ıÂ≈ ¬∂ ‹≈È”
Ú≈Ò∆ ’‘≈Ú ÷±Ï „π’Á∆ ˛Õ AI ÈÚßÏ B@AD 鱧 ‘«¡≈‰≈ Á∂ ÏÚ≈Ò≈ √«Ê √ÂÒØ’ ¡≈ÙÓ
Á∂ Óπ÷∆ ≈ÓÍ≈Ò Á≈√ Á∆ Â≈˜≈ ÿ‡È≈ ‚∂≈Ú≈Á Á∆ ӱߑ ÏØÒÁ∆ Â√Ú∆ ˛, «‹√È∂ ËÓ Á∆ ¡≈Û
«Ú⁄ G ÒØ’ª Á∆ ‹≈È ‘∆ È‘∆∫ Ò¬∆ √◊Ø∫ Á∂Ù ËØ‘∆ Óπ˜Ó Ï‰ ’∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈Õ «¬√ Á∆
«Ó√≈Ò ≈ÓÍ≈Ò ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫ ¡È∂’ª ‘∆ ‘Ø ¡«‹‘∂ ¡÷ΩÂ∆ Ï≈Ï∂ ‘È ‹Ø Á∂Ù ¡Â∂ Á∂Ù Ú≈√∆¡ª Á≈
Úæ‚≈ Èπ’√≈È ’ ‘∂ ‘È «‹Ú∂∫ «’ ◊πÓ∆ ≈Ó ‘∆Ó, ¡≈Ù±ÂØÙ (ȱÓ«‘Ò∆¡≈) «ÈÓÒ Ï≈Ï≈
¡Â∂ Ï≈ͱ ¡≈√≈ ≈ÓÕ «¬È∑ª «Ú⁄Ø∫ Ï‘π«Â¡ª ¿πÍ ’ÂÒ ¡Â∂ ∂Í Á∂ ’∂√ Á‹ ‘ÈÕ ËßÈ-ËßÈ
√«Â◊π± ‚∂∂ Á≈ Óπ÷∆ ¡’√ ‘∆ Ì∂√ ÏÁÒ ’∂ ‹ÈÂ≈ √≈‘Ó‰∂ ÍzÚ⁄È ’È Ú≈Ò≈ ◊πÓ∆ ≈Ó
‚∂∂ Á≈ ÍzÙ≈Á ’«‘ ’∂ Íæ’∆¡ª Â∂ √Û∆¡ª √Ϙ∆¡ª ¡Â∂ ÎÒ ¡≈͉∂ ÙË≈Ò±¡ª 鱧 ⁄Ω÷∂ ÓπæÒª ”Â∂
Ú∂⁄ «‘≈ ˛Õ «¬√∂ ’À‡≈«◊∆ Á≈ «ÈÓÒ Ï≈Ï≈ ‹Ø ¡≈͉∂ ¡≈Í È±ß «’Í≈ Á≈ ¡Ê≈‘ √≈◊ Áæ√Á≈
˛Õ ¡≈͉∂ ÙË≈Ò±¡ª È±ß Ó˜≈’∆¡≈ Ò«‘‹∂ «Ú⁄ ’∆ È‘∆∫ ’«‘ßÁ≈, «¬‘ ¡√∆∫ √≈«¡ª È∂ ¡≈͉∂
’ßÈ∆∫ √π«‰¡≈ Â∂ ¡æ÷∆∫ Ú∂«÷¡≈ ˛Õ «¬’ ‘Ø Ï≈Ï≈ ’πÛ∆¡ª 鱧 È◊È ¡Ú√Ê≈ «Ú⁄ ¤æÍÛª «Ú⁄
È‘≈¿π‰ Ú≈Ò≈ ȱÓ«‘Ò∆¡≈ «‹√ Á∆ «¬’ √≈Ò Í«‘Òª ÂØ∫ Òæ◊∆ √Ó≈Ë∆ ª È‘∆∫ ‡πæ‡∆ Í Íø‹≈Ï
√±Ï∂ Á∆ √’≈ ¡Â∂ ‘≈¬∆’Ø‡ Á∂ ‘π’Óª Á∆ ’Ó ˜± ‡πæ‡ ◊¬∆ ˛Õ Ì≈Ú∂∫ ‘≈¬∆’Ø‡ È∂ ¡æ‹
¡≈Ù±ÂØÙ Á∂ ¡ß«ÂÓ √ß√’≈ Á∂ ‘π’Ó ‹≈∆ ’ «ÁæÂ∂ ‘È Í Á∂÷‰ Á∆ ÒØÛ ˛ «’ ¿±· Á≈ ÏπæÒ
«’√ ’Ú‡ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÓÀ∫ √Ø⁄Á≈ ‘ª «’ «¬È∑ª ϱϫȡª 鱧 Ì◊Ú≈È Ï‰≈¿π‰ Ò¬∆ ¡ÈÍÛ∑ ‹ÈÂ≈
‘∆ È‘∆∫ ÍÛ∑∆ «Ò÷∆ ‹ÈÂ≈ Ú∆ Ï≈Ï Á∆ ‘æ’Á≈ ˛ ‹Ø Â’∆ÏÈ ¡Â∂ «ÚÚ∂’ «‘ ÙÏÁ ÙË≈
≈‘∆∫ ÍΩ Ï≈ª ’È «Ú⁄ Òæ◊∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ «¬Ë «¬‘ Ï≈Ï∂ ‚∂«¡ª ≈‘∆∫ ÚÍ≈ ⁄Ò≈ ’∂ «‹Ê∂ ÌØÒ∆Ì≈Ò∆ ‹ÈÂ≈ 鱧 ´æ‡Á∂ ‘È, ¿πÊ∂ √’≈ 鱧 ‡À’√ ±Í∆ Ó≈«¬¡≈ «Ú⁄ ’ØÛª πͬ∂ Á≈ ⁄±È≈ Ò◊≈
‘∂ ‘ÈÕ ÓÀ鱧 ¿π‘ «ÁÈ Á± È‘∆∫ ‹≈ÍÁ≈ ‹ÁØ∫ «¬‘ Ï≈Ï∂ √ØÚ∆¡Â ±√ Úª◊ Ì≈ Á∂ ‡π’Û∂-‡π’Û∂
’’∂ «¬√ Á≈ Ȫ «¬«Â‘≈√ Á∂ √πÈ«‘∆ Íø«È¡ª «Ú⁄ «Ò÷ Á∂‰◊∂Õ ¡æ‹ ÚæË ‘∂ ‚∂≈Ú≈Á Ï≈∂
«‹ßÈ≈ «Ò÷∆¬∂ ¿πÈ≈ ÊØÛ∑≈ ˛Õ «Ò÷‰ È±ß Âª «¬È∑ª Á∆¡ª ’±ª Á∆ ͱ∆ «’Â≈Ï «Ò÷∆ ‹≈ √’Á∆
˛ Í ÓÀ∫ «¬È∑ª ⁄≈ √Âª ≈‘∆∫ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ¡ß ’Á≈ ‘ªÕ
√Û’ «’È≈∂ ‚∂∂ ¿π◊∂, ÒØ’ª Á∂ ¡Ó≈È ÒÀ ‚πæÏØÕ
¡ßÈÓ ¡ßÈ∆ ‘ÎÛ≈ ÁÎÛ∆, ‡πæÒ Ó⁄≈¬∂ ÙØÕ
Ì◊Ú∂∫ Ï≈«‰¡ª ¡ßÁ ¬∂Ê∂, ´æ’-´æ’ ÏÀ·∂ ⁄ØÕ
H
√Ì Ò¬∆ Ï≈Ï ¡Â∂ Óπ¯Â
«Úæ«Á¡≈ È≈◊«’ª Á≈ Ó±Ò ‘æ’
AB
More than 3,000 Take to
the Streets to Stop
Massive Hospital Cuts,
Closures and Privatization
BH
√Ó’≈Ò∆È Íø‹≈Ï ¡ßÁ
«√‘ «ÁzÙ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
2
’ΩÓªÂ∆ ÍæË ”Â∂ ÍæÂ’≈ª Á∂ I@ Î∆√Á∆ ’≈«ÂÒ «’¿π∫ ÁÈÁÈ≈¿π∫Á∂ «ÎÁ∂ ‘È?
¶‚È ÂØ∫ ÈÍ≈Ò «√ßÿ Ù∂«◊æÒ
Ï∆Â∂ «ÁÈ∆∫ «‹Ú∂∫ ‘«¡≈‰≈ «Ú⁄
Ò◊Ì◊ G@ ÍæÂ’≈ª Á∆ √Ó±«‘’ ÂΩ
”Â∂ ’πæ‡Ó≈ ≈‘∆∫ ˜ıÓ∆ ’È Ú∂Ò∂
Ì≈Â∆ ÒØ ’ ≈‹ Á≈ Â≈È≈Ù≈‘∆
Óπ ‘ ªÁ≈ Ï∂ « È’≈Ï ‘Ø « ¬¡≈ Ú∂ « ÷¡≈
«◊¡≈ ˛, ¿π√∂ Â∑ª √ß√≈ Ì «Ú⁄
«¬æ’-Íπ÷∆ ‹ª «¬æ’-Í≈‡∆ Â≈È≈Ù≈‘∆
‘≈’Óª Ú≈Ò∂ Á∂ Ù ª «Ú⁄ √À ∫ ’Û∂
ÍæÂ’≈ª Á∂ ’ÂÒ ‘ج∂ ‹ª ’∆Â∂ ◊¬∂
‘È, «‹È∑ª «Ú⁄ Ò◊Ì◊ I@ Î∆√Á∆
ÍæÂ’≈ª Á∂ ’≈«ÂÒ ’ΩÓªÂ∆ ÍæË
”Â∂ ÁÈÁÈ≈¿π∫Á∂ «Î ‘∂ ‘ÈÕ «‹√
Á∂ ÎÒ√± Í ÒØ ’ ≈‹∆ ‹ª ◊À  ÒØ ’ ≈‹∆ Á∂ Ù ª «Ú⁄ Íæ  ’≈ª Á∆
√πæ«÷¡≈ «¬√ Ú∂Ò∂ ◊ßÌ∆ Ó√Ò≈ ω
«◊¡≈ Ò◊Á≈ ˛Õ
Ì≈ Á∂ ’ΩÓ∆ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈
’«ÓÙÈ Úæ Ò Ø ∫ ‘«¡≈‰≈ Íπ « Ò√ Á∂
‚≈«¬À’‡ ‹ÈÒ ˘ «¬√ √ÏßË∆ ÈØ«‡√
Ú∆ ‹≈∆ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ «’ ÁØ ‘ÎÂ∂
Á∂ ¡ßÁ-¡ßÁ ÍæÂ’≈ª ”Â∂ √Ó±«‘’
’π‡
æ Ó≈ ’È Ï≈∂ ͱ∆ «ÍØ‡ Í∂Ù ’∂,
Í ¡√∆∫ ‹≈‰Á∂ ‘ª «’ Ì≈ «Ú⁄
«ÌzÙ‡ ¡Â∂ È∆Ó-«Èͱ√
ß ’ «È¡ªÍ≈«Ò’≈
¡Â∂ ≈‹ ÍzÏË
ß ’≈È «¬‘ Ó≈ÓÒ≈ ‘ΩÒ∆‘ΩÒ∆ ¿π√∂ Â∑ª Ò‡’‰ Òæ◊ ‹≈Ú∂◊≈
«‹Ú∂ ∫ ≈Ó ⁄ß Á  ¤ÂÍÂ∆ Ú◊∂
ÍæÂ’≈ª Á∂ ’ÂÒ Á≈ Ó≈ÓÒ≈ «Í¤Ò∂
Á‘≈’∂ ÂØ∫ Ò‡’Á≈ ¡≈ «‘≈ ˛Õ
ÍæÂ’≈ª Á∂ ’ÂÒ : «¬√ Ú∑∂
√ß√≈ Ì «Ú⁄ ‘π‰ Âæ’ DB ÍæÂ’≈
Ó≈∂ ‹ª ’ÂÒ ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È, Í ‹∂
«Í¤Ò∂ Ú«∑¡ª Á∆¡ª √±⁄∆¡ª ÎØÒ∆¬∂
ª «Í¤Ò∂ B@ Ú∑∂ ÁΩ≈È √ß√≈ Ì
«Ú⁄ AIIB ÂØ ∫ ‘π ‰ Âæ ’ A@HB
‹È«Ò√‡ Ó≈∂ ◊¬∂ ‘È, «‹È∑ª «Ú⁄Ø∫
Ì≈ «Ú⁄ Ú∆ CB ÍæÂ’≈ ’ÂÒ
’∆Â∂ ◊¬∂ ‹ª ¡«√æË∂ ÂΩ ”Â∂ Ó≈∂ ◊¬∂
‘ÈÕ Ï∆Â∂ Ú«∑¡ª ÁΩ≈È «‹‘Û∂ √ß√≈
Ì Á∂ √Ì ÂØ ∫ Úæ Ë Íæ  ’≈ª Ò¬∆
÷ÂÈ≈’ ‹ª ¡√πæ«÷¡Â B@ Á∂Ù ‘È,
¿πÈ∑ª «Ú⁄ Ì≈ Á≈ Ú∆ È≈¿π∫ ÏØÒÁ≈
˛Õ ¡√∆∫ «¬æÊ∂ «¬È∑ª ÷ÂÈ≈’ Á∂Ùª
Á∂ È≈¿π ∫ ¡Â∂ «¬È∑ ª «Ú⁄ ¡≈͉∆
«‚¿± ‡ ∆ «ÈÌ≈¿π ∫ Á∂ ‘Ø ¬ ∂ ’ÂÒ ’∆Â∂
ÍæÂ’≈ª Á∆ «◊‰Â∆ Ú∆ Áæ√ ‘∂ ‘ªÕ
«¬≈’ «Ú⁄ AFF, «ÎÒÍ≈¬∆È GG,
√∆∆¡≈ GB, ¡Ò‹∆∆¡≈ F@,
Í≈«’√Â≈È EF, ±√ EF, √ØÓ≈Ò∆¡≈
EC, ’Ø ¶ Ï∆¡≈ DE, Ì≈ CB,
ÓÀ ’ √∆’Ø C@, Ï≈˜∆Ò BI,
¡Î◊≈«È√Â≈È BF, Âπ’∆ B@, √z∆
¶’≈
AI,
ÏØ √ È∆¡≈
AI,
Â≈«˜’√Â≈È AG, Úª‚≈ AG,
«¬˜≈¬∆Ò ¡Â∂ «¬√ ÚæÒØ∫ ÁæÏ∂ ‘ج∂
ÎÒ√Â∆È∆ «¬Ò≈’∂ «Ú⁄ AF,
√∆¡≈«Ò˙È «Ú⁄ AF ¡Â∂ Ïß◊Ò≈Á∂Ù
«Ú⁄ AE ÍæÂ’≈ ¡≈͉∆ «‚¿±‡∆
’Á∂ ‘ج∂ Ó≈∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ
‹∂Ò∑ª «Ú⁄ ÍæÂ’≈ : ¡Ó∆’≈
«Ú⁄ «È¿± Ô ≈’ √«Ê Íæ  ’≈
√πæ«÷¡≈ √ß√Ê≈, ““’Ó∂‡∆ ‡± Í؇À’‡
‹È«Ò√‡√””, ¡Èπ√≈ «Í¤Ò∂ Ú«∑¡ª
ÁΩ≈È √À∫’Û∂ ÍæÂ’≈ª ˘ ‹∂Ò∑ª «Ú⁄
‚æ«’¡≈ «◊¡≈ Ú∂«÷¡≈ «◊¡≈ ˛Õ Ì≈Â
√Ó∂ √ß√≈ Ì «Ú⁄ B@AA ÁΩ≈È
AGI, B@AB «Ú⁄ BCB ¡Â∂ B@AC
«Ú⁄ BAA ÍæÂ’≈ ‹∂Ò∑ª «Ú⁄ ‚æ’∂
‘∂ ‘ÈÕ «Í¤Ò∂ Ú∑∂ ¬∆≈È «Ú⁄ ⁄؉ª
ÂØ∫ Í«‘Òª «¬æ’-Íπ÷∆, «¬æ’-Í≈‡∆
‹ª «¬ß‘≈¡-«¬√Ò≈Ó∆ √Ø⁄ Á∂ «ÚπæË
¡≈Ú≈˜ ¿π · ≈¿π ‰ ‹ª «Ò÷‰ Ú≈Ò∂
«ÈÍæ÷, «È‚ ¡Â∂ ÒØ’≈‹-Íæ÷∆ √Ø⁄
‹ª «ÍØ«‡ß◊ ’È Ú≈Ò∂ CE ÂØ∫ E@
ÍæÂ’≈ª ˘ ‹∂Ò∑ª «Ú⁄ ‚æ’ «ÁæÂ≈
«◊¡≈ Áæ«√¡≈ «◊¡≈ ˛Õ Ú∑∂ B@AC
ÁΩ  ≈È «‹È∑ ª Á∂ Ù ª «Ú⁄ E ÂØ ∫ Úæ Ë
Íæ  ’≈ª ˘ «◊z Î Â≈ ’’∂ ‹∂ Ò ∆∫
‚æ«’¡≈ «◊¡≈ ˛, ¿πÈ∑ª «Ú⁄Ø∫ ¬∆≈È
«Ú⁄ CE, Âπ’∆ «Ú⁄ D@, ⁄∆È «Ú⁄
CB, Ú∆¡ÂÈ≈Ó «Ú⁄ AH, √∆∆¡≈
«Ú⁄ AB, ¡À  ∆‡∆∆¡≈ «Ú⁄ BB,
¡À ‹ Ï≈¬∆‹≈È «Ú⁄ H, ¬∆ÊØ Í ∆¡≈
«Ú⁄ G ¡Â∂ «Ó√ «Ú⁄ E ˘ ’À Á
’È≈ ÚȉÔØ ◊ ‘ÈÕ Ï∆Â∂ Ú∑ ∂
Ì≈ «Ú⁄ Ú∆ «¬æ’ ÍæÂ’≈ ˘ ‹∂Ò∑
«Ú⁄ ‚æ«’¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
√ÚÀ √ÚÀ - ÏÈÚ≈√∆ ω∂ √À ∫ ’Û∂
ÍæÂ’≈ : «¬æ’-Íπ÷∆, «¬æ’-Í≈‡∆
Â≈È≈Ù≈‘∆ ‹ª ≈‹È∆Â’ ÂÈ≈¡Ìͱ Á∂Ùª «Ú⁄ «‹æÊ∂ ÍæÂ’≈ª ˘
¡≈͉∆ «ÈÍæ ÷ ‹ª ÒØ ’ -≈‹ Íæ ÷ ∆
√Ø ⁄ ¡Í‰≈¿π ‰ ’≈È ¿π È ∑ ª Á∂ Ù ª
Á∆¡ª √’≈ª ¡Â∂ √’≈ª Á∆¡ª
◊π Í Â ¬∂ ‹ ß √ ∆¡ª ‹ª √Ê≈ÍÂ∆¡ª
ÍæÂ’≈ª ˘ ‹∂Ò∑ «Ú⁄ ‚æ’Á∆¡ª ‹ª
¡«√æË∂ ÂΩ ”Â∂ ’ÂÒ ’Ú≈ «ÁßÁ∆¡ª
‘È, ¿πÈ∑ª Á∂Ùª Á∂ ÍæÂ’≈ ¡≈͉∆
√πæ«÷¡Â≈ ˘ Óπæ÷ æ÷Á∂ ‘ج∂ «ÚÁ∂Ùª
«Ú⁄ Íπ æ ‹ ’∂ √ÚÀ - ÏÈÚ≈√∆ ‹ª
√’≈∆ ÂΩ ”Â∂ √ßÔπ’ ≈Ù‡ Á∆
AIEA ’ÈÚÀ È ÙÈ Á∆¡ª Ë≈≈Úª
¡Ë∆È «√¡≈√∆ ÍÈ≈‘◊∆ ωÁ∂ ¡≈
‘∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ AIHD ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡È∂’
Ì≈Â∆ Íæ  ’≈ Íø ‹ ≈Ï ÂØ ∫ «ÚÁ∂ Ù
Íπ拉 ¡Â∂ √ÚÀÏÈÚ≈√∆ ω ’∂ «√æË∂
‹ª ¡«√æË∂ ÂΩ ”Â∂ «ÚÁ∂Ù∆ ÒØ’≈‹ª
«Ú⁄ Ú√‰ «Ú⁄ √ÎÒ ‘ج∂ √È, ¿π√∂
Â∑ ª ‘π ‰ Â‰≈¡-Ìͱ  ¡Â∂
¡√πæ«÷¡Â √Ófi∂ ‹ªÁ∂ ¬∂. √∆. ¡≈¬∆.,
¡Î∆’∆, Óæ Ë -ͱ  Ï∆ ‹ª ͱ  Ï∆
Ô±Í∆¡È Â∂ ’∂∫Á∆ Ô±Í∆¡È Á∂Ùª ÂØ∫
√ÚÀ-ÏÈÚ≈√∆ ω ’∂ √πæ«÷¡Â √Ófi∂
‹ª Í⁄≈∂ Á∂Ùª «Ú⁄ Ú«∑¡ª ÂØ∫ Ú√‰
Òæ◊ ͬ∂ ‘ÈÕ ÍæÂ’≈ √πæ«÷¡≈ ’Ó∂‡∆
Á√ßÏ B@AD
Á∆ Â≈˜≈ «ÍØ  ‡ ¡Èπ √ ≈ «‹æ Ê ∂
ÍæÂ’≈ª Á∂ I@ Î∆√Á∆ ’≈«ÂÒ √ß√≈
Ì «Ú⁄ ÁÈÁÈ≈¿π∫Á∂ «ÎÁ∂ ‘È, ¿πµÊ∂
«Í¤Ò∂ Íø ‹ Ú«∑ ¡ ª ÁΩ  ≈È D@D
ÍæÂ’≈ √ÚÀ-ÏÈÚ≈√∆ ω’∂ ¡≈͉∆
‹≈È ¡Â∂ Í«Ú≈ Ï⁄≈ ‘∂ ‘ÈÕ «‹‘Û∂
‰≈¡ Ìͱ, ÷ÂÈ≈’ ‹ª ÍæÂ’≈ª
Ò¬∆ ¡√π«æ ÷¡Â √Ófi∂ ‹ªÁ∂ Á∂Ùª «Ú⁄Ø∫
A@ ÂØ ∫ Úæ Ë Í∆Û Íæ  ’≈ √ÚÀ ÏÈÚ≈√∆ ω ’∂ ¡≈͉∆ ‹ÈÓ-̱Ó∆
¤æ‚ ¸æ’∂ ‘È, ¿πȪ∑ «Ú⁄Ø∫ ¬∆≈È Á∂ GF,
√∆∆¡≈ Á∂ DD, √π Ó ≈Ò∆¡≈ Á∂ DB,
¬∆ÊØÍ∆¡≈ Á∂ DA, ¡À∆‡∆¡≈ Á∂ BI,
«’¿±Ï≈ Á∂ AH, Í≈«’√Â≈È Á∂ AE, √z∆
¶’≈ Á∂ AD, Úª‚≈ Á∂ AA ¡Â∂
◊À∫Ï∆¡≈ Á∂ A@ Í∆Û ÚȉÔØ◊ ‘ÈÕ
¿π ’  Í∆Û Íæ  ’≈ «‹‘Û∂
◊Úª„∆ ‹ª Á±-Áπ≈‚∂ Á∂ √πæ«÷¡Â
Á∂Ùª «Ú⁄ Íπ拉 «Ú⁄ √ÎÒ ‘ج∂ Áæ√∂
◊¬∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂Ùª ¡Â∂ √ÚÀ-ÏÈÚ≈√∆
ω∂ ÍæÂ’≈ª Á∆ «◊‰Â∆ ¡Èπ√≈
¡Ó∆’≈ «Ú⁄ GG, ’∆È∆¡≈ «Ú⁄ E@,
Âπ  ’∆ «Ú⁄ DA, Îª√ «Ú⁄ BF,
√Ú∆‚È «Ú⁄ AE, È≈Ú∂ «Ú⁄ AA,
√π‚≈È «Ú⁄ I, Ô±.’∂. «Ú⁄ I ¡Â∂
ÒÀÏÈ≈È «Ú⁄ I ÍæÂ’≈ «ÁÈ ’‡∆
’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ‹ÈÓ̱Ó∆ ¤æ‚ ’∂
◊¬∂ ÍæÂ’≈ª «Ú⁄Ø∫ ’¬∆ Ê≈Úª ”Â∂
√«ÊÂ∆ √«‘‰ÔØ◊ ‘؉ ’≈È Ì≈Ú∂∫
⁄≈-Íø‹ Î∆√Á∆ ÍæÂ’≈ «ÚÁ∂Ùª ÂØ∫
Ú≈Í√ ¡≈͉∂ Á∂Ù ÍÂÁ∂ Ú∂÷∂ ◊¬∂
‘ÈÕ Í ’π æ Ò √ÚÀ - ÏÈÚ≈√∆ ω∂
ÍæÂ’≈ª «Ú⁄Ø∫ ÿæ‡Ø-ÿæ‡ B@ Î∆√Á∆
Íæ  ’≈ ¡≈͉∂ ÈÚ∂ ∫ ¡Í‰≈¬∂ ‹ª
«‘≈«¬Ù∆ Á∂ Ù ª «Ú⁄ Íæ  ’≈∆ Á≈
«’æÂ≈ ‘∆ ¡Í‰≈¿π‰ ‹ª Ï’≈ æ÷‰
«Ú⁄ √ÎÒ ‘ÈÕ
Ì≈Â∆ ÍæÂ’≈ª Á∆ ’πæ‡-Ó≈ :
Ï∂ Ù æ ’ Ì≈ ¡≈͉∂ ◊Úª„∆
Í≈«’√Â≈È ¡Â∂ ¬∆≈È, ¬∆≈’,
√∆∆¡≈ Úª◊ «¬æ’ ËÓ∆, «¬æ’-Í≈‡∆,
‰≈¡-Ìͱ ÒØ’≈‹ ‹ª ÷πæÒ∑ ÂΩ ”Â∂
Â≈È≈Ù≈‘∆ ≈‹ È‘∆∫ ˛, Í AIGE Á∆
‘ß◊≈Ó∆ ¡ÀÓ‹À∫√∆, ‹±È AIHD Á∆ ÎΩ‹∆
’≈Ú≈¬∆, ÈÚßÏ AIHD «Ú⁄ «√æ÷ª
Á≈ √Ó± « ‘’ ’ÂÒ∂ ¡ ≈Ó, B@@B Á∆
Óπ√«ÒÓ «ÚØË∆ ◊π‹≈Â∆ ’≈Ú≈¬∆,
¡Â∂ ÈÚßÏ B@AD Á∆ ‘«¡≈‰≈ «Ú⁄
ÍæÂ’≈ª Á∆ √Ó±«‘’ ’π‡
æ Ó≈ «¬√∂ Ï‘π’ΩÓ∆, Ï‘π-È√Ò∆, Ï‘π-ËÓ∆ ¡Â∂ Ï‘πÍ≈‡∆ ÒØ’≈‹ Ú≈Ò∂ Ó∂∂ ¡≈͉∂ Á∂Ù
«Ú⁄ ‘∆ √≈‚∆¡ª ¡æ ÷ ª √≈‘Ó‰∂
Ú≈Í«¡≈ ˛Õ «‘√≈ «Ú÷∂ «¬æ’ √≈Ï’≈
‹¶Ë, (¡ÓØ Ò ’ «√ß ÿ ) :
Ó‘≈È ¡≈˜≈Á∆ ÿπ Ò ≈‡∆¬∂ Ù‘∆Á
’Â≈ «√ß ÿ Ïæ Ï  Á∆ Ô≈Á ”⁄
¿π ‘ Ȫ Á∂ «Íø ‚ ⁄æ ’ ’Òª «Ú÷∂
Ò≈«¬Ï∂  ∆ ˘ È«Ú¡≈¿π ‰ ¡Â∂
‘ÓÈ «Í¡≈∆ ω≈¿π ‰ Ò¬∆
’Â≈ «√ßÿ ÏæÏ Ô≈Á◊≈∆ ’ÒæÏ,
◊z≈Ó Íø⁄≈«¬Â, ¡Ó∆’≈ ÂØ∫ ¡≈¬∂
Ó≈√‡ Ó∂Ù ⁄ßÁ Á∂ «ÚÙ∂Ù ¿πµÁÓ,
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡∆, ‹¶Ë
¡Â∂ ¡«Ë¡À È ’∂ ∫ Á ȱ  Ó«‘Ò Á∂
ÌÚ∂ ∫ √«‘ÔØ ◊ È≈Ò Ô≈Á◊≈∆
√Ó≈◊Ó ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
Ù‘∆Á ’Â≈ «√ßÿ ÏæÏ Á∂
Ïπ æ  ˘ ‘≈ Í«‘È≈ ’∂ È◊
«ÈÚ≈√∆¡ª ¡Â∂ Úæ÷-Úæ÷ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª
Á∂ ÍzÂ∆«Èæ˪ È∂ ÷Û∑∂ ‘Ø ’∂ Ù˪˜Ò∆
¡ÍÈ ’∆Â∆Õ Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈
’Ó∂‡∆ ¡Â∂ ¡«Ë¡ÀÈ ’∂∫Á ȱÓ«‘Ò
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
3
«ÌzÙ‡ ’Ó⁄≈∆ ˘ √’≈∆ √Íz√Â∆
¡Ë∆È ¡≈͉∂ Ú؇-ÏÀ∫’ Ò¬∆ ◊π± ‹ª
√«Â◊π  ± - Ó‘ªÍπ  ٠ω≈ ’∂ ¿π √ Á∂
˜π  ÓÍ∂ Ù ≈ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ÍÁ≈ Í≈¿π ‰
«ÚπæË ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¿π‰ ‹ª ÓΩ’∂ ”Â∂
⁄⁄≈ ’È Ú≈Ò∂ Ò◊Ì◊ G@
ÍæÂ’≈ª ˘ ‘«¡≈‰≈ Íπ«Ò√ ÚæÒ∫Ø «’√∂
√’≈∆ ‘π’Ó ¡Èπ√≈ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª
Ï≈‘ª, Òæª ¡Â∂ ’∆ÓÂ∆ ’ÀÓ∂ ÂØÛÈ
Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ ’≈Ú≈¬∆ Ì≈Â∆ ‘≈’Óª
Á∆ Â≈˜≈ ¿π Á ≈‘‰ ˛, «¬‘ ¿π √ ∂
‘«¡≈‰≈ «Ú⁄ Ú≈Í«¡≈ ˛, «‹æÊ∂ ¡æ‹
ÂØ∫ Á√-«◊¡≈ª Ú∑∂ Í«‘Òª √√≈
«Ú÷∂ ““ͱ≈ √æ⁄””, ¡÷Ï≈ Ú≈Ò∂ ≈Ó
⁄ßÁ ¤ÂÍÂ∆ ˘ √æ⁄ ÏØÒ‰ Á∆ √˜≈
Á∂ ‰ Ò¬∆ ’ÂÒ ’∆Â≈ ‹ª Ó≈«¡≈
«◊¡≈ √∆Õ «¬√ Â≈˜≈ √Ó±«‘’ ’πæ‡Ó≈
Ú∂Ò∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ Ì≈Â∆ ÒØ’-≈‹
Á≈ ⁄ΩÊ≈ ÊßÓ ’«‘Ò≈¿π‰ Ú≈Ò∂ «¬æ’
Ú◊ ˘ «¬√∂ ÒØ’-≈‹ Á∂ Á±‹∂ ‘≈’Ó∆
Ú◊ È∂ √Ï’ «√÷≈«¬¡≈ ˛Õ ‹∂ Ì≈Â
«Ú⁄ Íæ  ’≈ª Á∆ √π  æ « ÷¡Â≈ ‘∆
◊ßÌ∆ Ó√Ò≈ ˛, ª Ì≈ Á∂ «Ú’≈√
Á∆ √π«æ ÷¡Â≈ ’Ω‰ ’∂◊≈?
Ì≈Â∆ Íæ  ’≈ª Á∂ ’ÂÒ :
Ì≈Â∆ ÒØ ’ ≈‹ «Ú⁄ Íæ  ’≈ª Á∂
’ÂÒ ’¬∆ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ ‘πßÁ∂ ¡≈ ‘∂
‘ÈÕ ÍæÂ’≈∆ Ì≈¬∆⁄≈∂ ˘ «‘Ò≈¿π‰
Ú≈Ò≈ Í«‘Ò≈ ’ÂÒ «‘ß Á ± √Ó≈⁄≈
◊πæÍ Á∂ Ï≈È∆ ¡Â∂ √≈Ï’≈ ’ª◊√∆
¡≈◊± Ò≈Ò≈ ‹◊ È≈≈«¬‰ Á≈ I
√Âß Ï  AIHA ˘ ‘Ø « ¬¡≈Õ ¿π √ ÂØ ∫
Ï≈¡Á Ì≈ «Ú⁄ ¡È∂’ª ÍæÂ’≈ª
Á∂ ’ÂÒ ‘ج∂ ‘È, «‹È∑ª Á∆ «◊‰Â∆
‘π‰ Âæ’ Íø‹≈Ï Á∂ ÍæÂ’≈ª √Ó∂ E@
Á∂ Ò◊Ì◊ ‘Ø Ú ∂ ◊ ∆Õ Íø ‹ ≈Ï «Ú⁄
√Ú◊Ú≈√∆ √z∆ ‹◊ È≈«¬‰ ÂØ∫
Ï≈¡Á √z∆ Ó∂Ù ⁄ßÁ («‘ßÁ √Ó≈⁄≈
◊πæÍ), ¡æ‹ Á∆ ¡≈Ú≈˜ ¡Â∂ ؘ≈È≈
¡‹∆ Á∂ ≈Ó «√ßÿ «Ï«¶◊ (‹¶Ë),
√z∆ ¡ÀÓ.¡ÀÒ. ÓÈ⁄ßÁ≈ (Í«‡¡≈Ò≈), «‘ßÁ
√Ó≈⁄≈ Á∂ ≈‹Íπ≈ «Ú⁄ ÍæÂ’≈
ÌØ Ò ≈ È≈Ê Ó≈√± Ó , √π Ó ∆ «√ß ÿ ,
«◊¡≈È∆ ‹◊‹∆ «√ß ÿ , ’π ÷ ≈‹
«√ß ÿ , ÏÒÁ∂ Ú «√ß ÿ Ó≈È, È«ß Á 
«√ßÿ Í≈Ò, ÍÁπÓÈ «√ßÿ ¡Â∂ ’¬∆
‘Ø  «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ π ˜ ◊≈ Ò¬∆
ÍæÂ’≈ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √∂Ú≈ ’Á∂ Ó≈∂
◊¬∂ ‘È, ‹Ø Ï‘π  ‘∆ ¡Î√Ø √ È≈’
ÿ‡È≈Úª ‘ÈÖ Ö . .....ÓÀ ∫ ÒØ ’ Âß Â 
Ú∂«÷¡À, Ï∆Ó≈ ¡≈͉∂ Á∂Ù Á≈!!
ÓØÏ≈«¬Ò @GI@-CAI@-HCH
shergill@gournalist.com
ÍÚ≈√∆ Ì≈Â∆¡ª ”Â∂ ‡À’√ «’¿∞∫?
’∂‘ Ù∆¯
Ì≈ «Úº⁄ Ì≈‹Í≈ Á∆ √’≈
Ï‰È Á≈ √Ì ÂØ∫ Úº‚≈ ¯≈«¬Á≈ ‘∞‰
Â’ ’∂ÚÒ ÍzË≈È Ó≥Â∆ È«≥Á ÓØÁ∆
˘ ‘∆ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ’ΩÓ∆ ͺË ”Â∂ ÓπÒ’
Á∆ Ú≈◊‚Ø ¿∞√ Á∂ ‘ºÊ ¡≈ ◊¬∆ ‘À
¡Â∂ ’Ω Ó ªÂ∆ ͺ Ë  ”Â∂ «ÚÙÚ Á∆
Úº‚∆ Â≈’ ¡Ó∆’≈ ÚºÒØ∫ ¿∞√ ˘
Ó≈È-√ÈÓ≈È «ÓÒ «◊¡≈ ‘À ‹ÁØ∫«’
«Í¤Ò∂ Ò◊Í◊ ‚∂„ Á‘≈’∂ ÂØ∫ ¿∞‘
¿∞√ ˘ Ú∆˜≈ Á∂‰ ÂØ∫ Ú∆ «¬È’≈
’ «‘≈ √∆Õ ¡Ó∆’≈ Í‘∞≥⁄ ’∂ ÓØÁ∆
È∂ ÍÚ≈√∆ Ì≈Â∆¡ª È≈Ò ’¬∆
Ú≈¡Á∂ ’∆Â∂ Õ ¿∞ Ó  Ì Á≈ Ú∆˜≈
Á∂‰≈ Ú◊À≈ ⁄≥◊≈ ’ÁÓ «’‘≈ ‹≈
√’Á≈ ‘À Í «ÁºÒ∆ Í‘∞≥⁄«Á¡ª ‘∆
Í«‘Ò ‘Ø «’√∂ ’≥Ó Á∆ ‘Ø ◊¬∆, ‹Ø
ÍÁ∂ √ ∆∫ Úº √ Á∂ Ì≈Â∆¡ª Á∂ ‘∆
«ıÒ≈¯ È‘∆∫ √◊Ø∫ Á∂Ù Á∂ Ú∆ «ıÒ≈¯
√≈Ï ‘ØÚ∂◊∆Õ ÓπÒ’ Á∂ ‘≈’Óª Á∆
«˜≥ Ó ∂ Ú ≈∆ Á∂ Ù Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ ˘
Â’«Û¡ª ’È≈ ‘Ø ‰ ∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘À ,
÷Ø ÷ Ò≈ ’È≈ È‘∆∫Õ Â’Û∆
¡≈«Ê’Â≈ È≈Ò √≈Ú∂∫ «Ú’≈√ Á∆
◊ºÒ Ú∆ √Ófi ÍÀ √’Á∆ ‘À Í ‹Ø ‘∞‰
Ó√Ò≈ Â∞«¡≈ ‘À ¿∞√ È≈Ò ’‘≈‰∆
Ó≈Û∂ Í≈√∂ ˘ ‘∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
√Ì ÂØ∫ Ó≈Û∆ ◊ºÒ ‹Ø ÍÚ≈√∆
Ì≈Â∆¡ª Ï≈∂ ‘ج∆ ¿∞‘ «¬‘ ‘À «’
ÍÁ∂√∆∫ Úº√Á∂ Ì≈Â∆ ‹ÁØ∫ ¡≈͉∂
ÓπÒ’ ˘ ÍÀ√∂ Ì∂‹‰◊∂ ª ¿∞È∑ª ”Â∂
AB.CF ¯∆√Á∆ √«Ú√ ‡À’√ Òº◊∂◊≈Õ
Ì≈Ú ‹∂ Â∞√∆∫ «¬º’ Òº÷ ∞ͬ∂ ¡≈͉∂
Óª-Ï≈Í, ÌÀ‰ª-Ì≈Úª, Ϻ«⁄¡ª ‹ª
«ÙÂ∂Á≈ª ˘ Ì∂‹Ø◊∂ ª Ò◊Í◊ √≈„∂
’∞ AB ‘˜≈ ∞ͬ∂ √’≈ ˘ Á∂‰∂
ÍÀ‰◊∂Õ ÍÂ≈ È‘∆∫ «¬‘ ’≈‘Á≈ Ù◊È
‘À ‹Ø √’≈ ˘ ˜ÏÁ√Â∆ Í≈¿∞‰≈
‘∆ ÍÚ∂◊≈? «¬‘ ª ÍÁ∂√∆∫ Úº√Á∂
Ì≈Â∆¡ª «Úº⁄ Ï∂◊≈È◊∆ Á∂ ¡«‘√≈√
˘ ‘Ø  ‚± ≥ ÿ ≈ ’È Ú≈Ò≈ ÌÀ Û ≈
√’≈∆ ’ÁÓ ‘∆ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈
‘ÀÕ «¬√ ˘ ÍÚ≈√∆ Ì≈Â∆¡ª ”Â∂
Ò≈«¬¡≈ ÈÚª «¬º ’ ∆Ú∆∫ √Á∆ Á≈
“‹˜∆¡≈” Ú∆ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√
È≈Ò ÍÚ≈√∆ ¡≈͉∂ ÓπÒ’ ˘ ÍÀ√∂
Ì∂‹‰ Á≈ ’ج∆ ‘Ø √Â≈ Һ̉◊∂,
‹Ø ÓπÒ’ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ Ú≈√Â∂ ⁄≥◊≈
È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬√ È≈Ò ‘Ú≈Ò∂ Ú≈Ò∂
’≈Ò∂ ’≈ØÏ≈∆ Úˉ-ÎπºÒ‰◊∂Õ ’≈Ò≈
ËÈ ÌÍ»Â≈ È≈Ò ÚË∂◊≈Õ «¬º’ Í≈√∂
Í«‘Ò∂ ’≈Ò∂ ËÈ ˘ «ÚÁ∂ Ù ª «Úº ⁄ Ø ∫
Ú≈Í√ «Ò¡≈¿∞ ‰ Á∆¡ª ◊º Ò ª ‘Ø
‘∆¡ª ‘È Í Á»‹∂ Í≈√∂ ÈÚª ’≈Ò≈
ËÈ ÍÀÁ≈ ’È Á∂ √ÏºÏ ÍÀÁ≈ ’∆Â∂
‹≈ ‘∂ ‘È? Ï≈‘ Úº √ Á∂ ÒØ ’ ª ˘
Ï∂¬∆Ó≈È∆ ’È Ú≈√Â∂ Ó‹Ï» ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ È≈Ò Á∂Ù Ì◊ √Ø⁄
Á∂ ÒØ’ª Á∆ Á∂Ù Ì◊Â∆ ¡Â∂ √º⁄∆√πº⁄∆ Ó≈È«√’Â≈ ”Â∂ Ú∆ √º‡ Úº‹∂◊∆Õ
Á∂ Ù Á∂ È≈Ò ‘∆ Í≥ ‹ ≈Ï Á∆
¡≈«Ê’Â≈ Ú∆, ‹Ø Í«‘Òª ‘∆ Ò◊Í◊
√Ú≈ Òº÷ ’ØÛ Á∂ ’˜∂ ‘∂· ÁºÏ∆ ͬ∆
‘À, ‘Ø Ïπ∆ Â∑ª ÍzÌ≈«Ú ‘ØÚ∂◊∆Õ
Í≥‹≈Ï √’≈ ÚºÒØ∫ Í«‘Ò Á∂ ¡≈Ë≈
”Â∂ √≈∆¡ª «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª ¡Â∂
¡≈«Ê’ Ó≈«‘ª ˘ È≈Ò ÒÀ ’∂ Ï≈‘
Úº √ Á∂ Í≥ ‹ ≈Ï∆¡ª ¡Â∂ Í≥ ‹ ≈Ï Á∆
¡≈«Ê’Â≈ ˘ ’Ó˜Ø ’È Ú≈Ò∂ «¬√
’≈Ò∂ ‘∞’Ó «ıÒ≈¯ ’∂∫Á √’≈ ˘
ÁÒ∆Ò ÌÍ»  ˜Ø  Á≈ „≥ ◊ È≈Ò
’«‘‰≈ Â∂ √Ófi≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’
«¬√ ‡À’√ ˘ Ò≈◊» È≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ
«¬√ Á∂ «√º‡∂ ÓπÒ’ Ú≈√Â∂ Ï‘∞ Ó≈Û∂
‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ ‘≈Òª«’ Ï≈‘ Úº√Á∂
ÒØ’ª Á∂ ÏÀ∫’ª «Úº⁄ ’ØÛª È‘∆∫ √◊Ø∫
¡Ϫ ∞ͬ∂ ͬ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ª ‹º◊
˜≈‘ ‘À «’ ÏÀ∫’ª, ÍÁ∂√∆¡ª ÚºÒØ∫ º÷∂
«¬√ ÍÀ√∂ ÂØ∫ Ï‘∞ ’Ó≈¬∆ ’Á∆¡ª
‘ÈÕ ‹∂ ‡À’√ Ò≈¿∞‰≈ ‘∆ ‘ØÚ∂ ª ÏÀ∫’ª
ÚºÒØ∫ «¬È∑ª ÍÀ«√¡ª Á∂ ¡≈√∂ ÷º‡∂ ÓπÈ≈¯∂
«Úº ⁄ Ø ∫ ÏÀ ∫ ’ª ÂØ ∫ «¬‘ ÍÀ √ ∂ Ò¬∂ ‹≈‰∂
Ù‘∆Á ’Â≈ «√ÿß ÏæÏ Á∆ Ô≈Á ”⁄ √Ó≈◊Ó, Ò≈«¬Ïz∂ ∆ ˘ «ÁÂæ ≈ ÈÚª ±Í
ÚæÒØ∫ Íπ√Â’ª Á∂ √À‡, √∆È∆¡ ‡æ√‡∆
’≈Ó∂‚ ◊ßËÚ √∂È ’ؤÛ, √π«ßÁ
’πÓ≈∆ ’ؤÛ, ⁄ß‹∆ Ò≈Ò ’ß◊‰∆Ú≈Ò
¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈’ «Úß◊ Á∂ ’ÈÚ∆È
¡ÓØÒ’ «√ßÿ È∂ Ì∂∫‡ ’∆Â∂Õ ◊ßËÚ
√∂ È ’Ø ¤ Û ‘Ø  ª È∂ B@@@ π Í ¬∂
Ò≈«¬Ï∂∆ ˘ √‘≈«¬Â≈ Ú∆ «ÁæÂ∆Õ
’≈Ó∂‚ ◊ßËÚ √∂È ’Ø¤Û È∂
√Ó≈◊Ó ”⁄ ÏØ Ò «Á¡ª AID@ «Úæ ⁄
Ù‘∆Á ’Â≈ «√ßÿ ÏæÏ Á∂ Í«Ú≈
¿πÈ∑ª Á∂ ÷±‘ ”Â∂ ‘πßÁ∆¡ª Ó∆«‡ß◊ª ¡Â∂
‘Ø «’Â∆¡ª È≈Ò ÏÂ≈¬∂ ÍÒª Á∆¡ª
¡ÓπæÒ∆¡ª Ô≈Áª √ªfi∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ
¿π ‘ Ȫ È∂ Íπ √ Â’ √«Ì¡≈⁄≈ È≈Ò
Íπß◊Á∆ ÍÈ∆∆ ¡Â∂ ⁄Û∑Á∆ ‹π¡≈È∆
˘ ‹ØÛÈ ¡Â∂ «Ó¡≈∆ Íπ√Â’ª È≈Ò
Ìͱ «Íø‚ «Íø‚ Ò≈«¬Ï∂∆¡ª ÷Ø‘Ò‰
”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡∆ Á∂
√«Ì¡≈⁄≈’ «Úß ◊ Á∂ ’ÈÚ∆È
¡ÓØÒ’ «√ßÿ È∂ ¡≈͉∂ √ßÏØËÈ ”⁄
«’‘≈ «’ Íø ‹ ≈Ï Á∆ ‹π ¡ ≈È∆ ˘
È«Ù¡ª, ÷Í √«Ì¡≈⁄≈ Á∂ Íz’ØÍ
ÂØ ∫ Ï⁄≈¿π ‰ Ò¬∆ Íπ √ Â’ª Á∂ ÒÛ
Ò≈¿π‰ Á∆ Â∆Ï ÒØÛ ˛Õ
Ù‘∆Á Ì◊ «√ßÿ Á∂ Ì≈‰‹∂ ¡Â∂
‹Ó‘±∆ Ò«‘ Á∂ ¡≈◊± ÍzØ. ‹◊ÓØ‘‰
«√ßÿ È∂ «¬«Â‘≈√’ ‘Ú≈«Ò¡ª È≈Ò
Áæ«√¡≈ «’ «⁄ßÂÈ, ⁄∂ÂÈ≈ ÂØ∫ «ÏȪ
‘È∂  ≈ „Ø ¡ ‘∂ √Ó≈‹ ˘ Ω Ù È∆ Á∂
Ó≈◊ ”Â∂ È‘∆∫ ÂØ«¡≈ ‹≈ √’Á≈Õ
Á∂Ù Ì◊ Ô≈Á◊≈ ’Ó∂‡∆ Á∂ Ò∂÷’
⁄ß ‹ ∆ Ò≈Ò ’ß ◊ ‰∆Ú≈Ò È∂ Ù‘∆Á
’Â≈ «√ß ÿ √≈Ì≈ Á∆ ȘÓ
«¬«Â‘≈√ Á∂ fiØ÷∂ ⁄Ø∫ Í∂Ù ’∆Â∆ ¡Â∂
«Ú√≈ √ßÌ≈Ò‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ
«⁄ß Â ’ Íz Ø . Â√∂ Ó √≈◊ È∂
«’‘≈ «’ ¡≈͉∂ Ïæ«⁄¡ª ˘ «√‘ÂÓßÁ
Íπ √ Â’ª È≈ÒØ ∫ ’Ø ¬ ∆ Úæ ‚ ≈ Ș≈È≈
È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ Óß ‹ ’∆ Íø ‹ ≈Ï∆ √æ Ê
Ìß◊≈Ò≈ Á∂ «Ízß√∆ÍÒ ’πÒ«ÚßÁ «√ßÿ
È∂ √æ Ê Úæ Ò Ø ∫ Íπ √ Â’ √«Ì¡≈⁄≈ Á∂
Í≈√≈ Ò¬∆ ’∆Â∂ ’ß Ó ”Â∂ ⁄≈ȉ≈
Í≈«¬¡≈Õ ¡Ó∆’≈ ÂØ∫ ¡≈¬∂ Ó∂Ù ⁄ßÁ
¡Â∂ ¿π‘Ȫ Á∂ Ì≈ ¡«ÈÒ ’πÓ≈ È∂
⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ Óπ Ò ’ Á≈ ÌÒ≈ √Ø ⁄ ‰
Ú≈«Ò¡ª ˘ «’¿∞∫ «È¿∞ÂÙ≈«‘ ’∆Â≈
‹≈Ú∂? «¬‘ ≈‘ ıÂÈ≈’ ‘À «¬√ ÂØ∫
Ï⁄‰≈ Ï‘∞ ˜»∆ ‘ÀÕ
«Í¤Ò∆¡ª ⁄؉ª Ú∂Ò∂ ◊ºÒª √π‰È
«Úº⁄ ¡≈¿∞∫Á∆¡ª ‘∆¡ª ‘È «’ ‘Ú≈Ò∂
Ú≈Ò∂ “’≈Ø Ï ≈∆¡ª” È∂ ’≈¯∆ ÍÀ √ ∂
«Í¤Ò∂ √Â∂ ’∞ fi Í≈‡∆¡ª Ò¬∆
“«¬ÈÚÀ √ ‡” ’∆Â∂ √ÈÕ ‹∂ «¬‘ ◊º Ò
√º⁄∆ ‘À ª Íπº«¤¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À
«’ «’ºË∂ √’≈ ÚºÒØ∫ ¡«‹‘∂ ÒØ’ª
Á∂ Ë≥Á∂ ˘ ÍzÎπºÒ ’È Á≈ ÔÂÈ Âª
È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈? ¡≈ı Ï≈‰∆¡≈
«ÏÂ∆ Ú≈Ò∂ ÒØ’ ’∞fi Ú∆ «¬ÈÚÀ√‡
’È ÂØ∫ Í«‘Òª Ú⁄È Âª ÒÀ∫Á∂ ‘∆
‘؉◊∂? Ï≈‰∆¡≈ «ÏÂ∆ ÿ≈‡∂ Ú≈Ò∂ ʪ
ÍÀ√∂ È‘∆∫ Ò≈¿∞∫Á∆Õ «’ºË∂ «¬‘ ¿∞√
«ÁºÂ∂ ‘ج∂ “Ú⁄È” Á∆ Í»Â∆ ª È‘∆∫
‘Ø ‘∆? «¬√ Á∂ Ï≈∂ ÒØ’ª ˘ Áº«√¡≈
‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À ª «’ ÒØ’ ÓȪ
«Ú⁄Ò∂ Ù≥’∂ Á» ‘Ø √’‰ Â∂ ¿∞È∑ª ˘
√º⁄ Á≈ ÍÂ≈ Òº◊ √’∂Õ
«¬‘ ‡À’√ Ì≈ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈
˘ ’Ó˜Ø ’∂◊≈ ¡Â∂ ’≈Ò≈ ËÈ Ú∆
ÍÀÁ≈ ’∂◊≈ «‹√ È≈Ò Á∂Ù Á∂ «Ú’≈√
Á∆ ÂØ ”Â∂ Ó≈Û≈ ¡√ ÍÚ∂◊≈ Â∂ «¬‘
Óº·∆ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ «Ú’≈√ Á∂ Ȫ ”Â∂
«Áº  ∂ È≈¡∂ È≈Ò ⁄Ø ‰ ª «‹º  ‰
Ú≈«Ò¡ª ˘ ¡≈͉∂ ‘∆ Ú≈¡«Á¡ª
«ıÒ≈¯ È‘∆∫ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ «¬‘
ÒØ’ª È≈Ò ’∆Â∂ ‘ج∂ Ú≈¡Á∂ Á∂ «ıÒ≈¯
Ú∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬’ºÒ∂ Í≥‹≈Ï∆ ‘∆ È‘∆∫ √◊Ø∫
√Óπº⁄∂ Ì≈Â∆ ÍÚ≈√∆ «¬‘∆ √Ø⁄Á∂ ‘ÈÕ
ÍÚ≈√∆¡ª Á∆¡ª √πº⁄∆¡ª Ì≈ÚÈ≈Úª
ÚºÒ Á∂÷«Á¡ª «¬‘ ‡À’√ Â∞≥ Ú≈Í√
«Ò¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ
È◊ Á∆ ¬∂’Â≈ ”Â∂ ˜Ø «Áß«Á¡ª
«’‘≈ «’ ÷∂‚ª ¡Â∂ Íπ√Â’ª È≈Ò
‹πÛ∆ ‹π¡≈È∆ √«‘‹∂ ‘∆ ˆÁ, ÏæÏ
¡Â∂ «’Â∆ Ò«‘ Á∂ «Ú√∂ È≈Ò
‹ØÛ∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ
√Ó≈◊Ó ”⁄ Ó≈ÈÚÂ≈ ’Ò≈
Óß ⁄ È◊ Á∂ «ÈÁ∂ Ù ’ ‹√«Úß Á 
Íæ Í ∆, ÒØ ’ ’Ò≈ Óß ⁄ «ÏÒ◊≈ Á∂
«ÈÁ∂ Ù ’ ‚≈. Óß ◊  ≈¬∂ Á∆
«ÈÁ∂ Ù È≈ ”⁄ “⁄Ø  ª Á∂ Ú√ ÍÀ ’∂
Ì≈ Ӫ ’πÒ≈¿π∫Á∆ ¬∂”, “Íπæ Íø‹
Á«¡≈Úª Á∂ ” , “Ë∆ Á∆ Úß ◊ ≈”
’Ø « ˙◊z ≈ ¯∆¡ª Í∂ Ù ’∆Â∆¡ªÕ
«√’ß Á , È«◊√, «ÈÂ≈Ù≈ ¡Â∂
¡Ò∆Ù≈ È∂ Á∂ Ù Ì◊Â∆ Á∂ ◊∆ª
È≈Ò ÷±Ï ß◊ Ïß«È¡≈Õ √Óπæ⁄∂ È◊
ÚæÒØ∫ Í«ÓßÁ «√ßÿ ‘∆≈ È∂ √Ó≈◊Ó
Á∆ √¯ÒÂ≈ ”Â∂ ÒØ’ª Á≈ ËßÈÚ≈Á
’∆Â≈Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
4
ÓØ‘È Ì≈◊Ú √ßÏËØ È-«‘ßÁÂπ Ú∆ ¬∂’≈«Ë’≈Ú≈Á Á∆ Ùπ¡
± ≈Â
ÁÏ≈≈ «√ßÿ ’≈‘ÒØ∫
Ì≈ Á∂ ËÓ «ÈÍæ ÷ ,
Ó≈ÈÚÚ≈Á∆, ¡≈Í√∆ Ï‘π - ’Ω Ó ∆¡Â
√«‘ ‘Ø ∫ ÁÚ≈Á∆ ¡Â∂ ¡◊ª‘Ú˱ √Ø ⁄
È≈Ò Íz È ≈¬∂ «⁄ß Â ’ª Èπ ß √z ∆ È∂ ∫ Á
ÓØÁ∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Ú⁄ ’∂∫Á ¡ßÁ
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ Á∆ Ï‘π«◊‰Â∆
¡Ë∆È ¡ÀÈ. ‚∆. ¬∂. √’≈ Ï‰È ”Â∂
«‹√ ◊æ Ò Á∆ «⁄ß Â ≈ √∆, ¿π ‘ Ï‘π Â
¤∂  ∆ Ú≈ÍÈ Òæ ◊ ͬ∆ ˛Õ ¿π ‘ ˛
«‘ß Á ±  ÚÚ≈Á Á∆ Ï‘π « ◊‰Â∆ Á≈
¬∂ ’ ≈«Ë’≈Ú≈Á,
Á«‘ÙÂÚ≈Á,
«‘‡ÒÚ≈ÁÕ
≈Ù‡∆ √Ø«¬Ó √∂Ú’ √ßÿ (¡≈.
¡À√. ¡À√.) Á∂ √√ß◊⁄≈Ò’ √z∆ ÓØ‘È
Ì≈◊Ú Á∂ ÁπÙ«‘∂ ÍπÏ Ú≈Ò∂ «ÁÈ
«¬√ √ß◊·È Á∂ HIÚ∂∫ √Ê≈ÍÈ≈ «ÁÚ√
”Â∂ «ÁæÂ≈ Ì≈Ù‰ ≈Ù‡∆ Á±ÁÙÈ
ÂØ∫ ‘Ø ⁄ÀÈÒª √Ó∂ ’∆Ï «¬’ ÿø‡≈
«¬ß‹ Íz√≈ ’∆Â≈ «‹Ú∂∫ ’ج∆ ≈Ù‡
«ÍÂ≈ ‹ª ≈Ù‡ÍÂ∆ √ßÏØËÈ ’ «‘≈
‘Ø Ú ∂ Õ «¬‘ Ì≈Â∆ ËÓ «ÈÍæ ÷
√ß«ÚË≈È ¡Â∂ Ì≈ √’≈ Á∆¡ª
Íz √ ≈‰ È∆Â∆¡ª Á≈ «ÏÒ’π Ò
¿π¶ÿ‰ √∆Õ «¬√ ¡≈Í‘πÁ≈͉ ¡Â∂
¬∂’≈«Ë’≈Ú≈Á∆ Ùπ±¡≈ È∂ ͱ∂ Á∂Ù
¡ßÁ ‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’ «ÚÁ∂Ùª ¡ßÁ
Ú∆ Ì÷Ú∆∫ ⁄⁄≈ Ùπ± ’«ÁæÂ∆ ˛Õ Á∂Ù
Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ ≈‹È∆Â’ Í≈‡∆¡ª,
ËÓ«ÈÍæ÷ «⁄ßÂ’ª ¡Â∂ «¬Ò≈’≈¬∆
¡≈◊±¡≈ «¬√ «ÚπæË ¡≈Ú≈˜ ¿π·≈¬∆
˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ √ı ÙÏÁª «Ú⁄
¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ˛Õ
Á± √ ∂ Í≈√∂ Íz Ë ≈È Óß Â ∆ √z ∆
È∂∫Á ÓØÁ∆ ‹Ø ¡≈. ¡À√. ¡À√. ÚÒØ∫
Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ ”Â∂ ÊØÍ∂ ¡≈◊±
‘È, √’≈ ¡ßÁ ¡≈. ¡À√. ¡À√.
Á≈ Óπæ÷ «⁄‘≈ ‘È, È∂ √z∆ Ì≈◊ÚÂ
Á∂ Ì≈Ù‰ Á∆ ͱ∆ ÍzÙß√≈ ’∆Â∆ ˛ «‹√
¡ßÁ ¿πÈ∑ª √’≈ 鱧 Úæ‚∂ √ßÁ∂Ù «ÁæÂ∂
‘ÈÕ √z ∆ ÓØ Á ∆ È∂ «’‘≈, ““√z ∆ ÓØ ‘ È
Ì≈◊Ú È∂ ¡≈͉∂ Ì≈Ù‰ «Ú⁄ ’¬∆
¡«‘Ó ≈Ù‡∆ Óπ æ « Á¡ª ”Â∂ ⁄⁄≈
’∆Â∆ ˛Õ ¿πÈ∑ª «‹È∑ª √Ó≈«‹’ √πË≈ª
Á∆ ◊æÒ ’∆Â∆ ˛, ¿π‘ ¡æ‹ Á∂ √Ó∂∫
«Ú⁄ Íz√ß«◊’ ‘ÈÕ””
√± ⁄ È≈ ¡Â∂ Íz √ ≈‰ Óß Â ∆ √z ∆
Íz’≈Ù ‹≈Ú∂Á’ È∂ √z∆ Ì≈◊Ú Á∂
Ì≈Ù‰ 鱧 Á±ÁÙÈ ÂØ∫ Íz√≈ ’È≈
√‘∆ ·«‘≈«¬¡≈Õ Á±  ÁÙÈ
‚≈«¬À ’ ‡ ¡⁄È≈ Áæ  È∂ «¬√
Ì≈Ù‰ ȱ ß «¬’ ıÏ Ú‹Ø ∫ Íz √ ≈Â
’È≈ Á√≈«¬¡≈ ‹Á«’ Ï∆Ï∆ Ò∂÷∆
Á±ÁÙÈ È±ß «¬’ ¡≈˜≈Á ÷πÁÓπ÷Â≈
√ß√Ê≈ Á√≈ ‘∆ ˛ «‹√ 鱧 ¡«Ë’≈
˛ «’ ’∆ Íz √ ≈ ’∆Â≈ ‹≈‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬Ú∂∫ √ßÿ Í«Ú≈ «¬√
Íz√≈‰ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ Ï≈∂ «¬’ ÓÂ
È‘∆∫ ˛Õ
’ª◊√ Á∂ √≈Ï’≈ Óß Â ∆ √z ∆
√ÒÓ≈È ÷π  Ù∆Á È∂ ÁØ ‡π æ ’ «’‘≈,
““«‹ÊØ∫ Âæ’ √≈‚∂ ≈Ù‡∆ √ÚÀÓ≈‰ Á≈
√Ú≈Ò ˛, ÓÀ ∫ ¡≈. ¡À √ . ¡À √ . Á∂
«’≈‚ 鱧 √ßÁ∂‘ ÂØ∫ Í∂ È‘∆∫ √ÓfiÁ≈Õ
Ó∆‚∆¡≈ ”Â∂ «¬√ Á≈ ¬∂ È ≈ Íz Ì ≈Ú
«⁄ß Â ≈Á≈ «ÚÙ≈ ˛Õ”” ’ª◊√ Á≈
ÏπÒ≈≈ ‘≈«ÙÁ ¡ÒÚ∆ Á≈ ’«‘‰≈ ˛
«’ Á±ÁÙÈ ¡≈. ¡À√. ¡À√. Á≈ Óπæ÷
ÍæÂ È‘∆∫ ω≈ «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈Õ
÷æÏ∂Íæ÷∆ Í≈‡∆ √∆. Í∆. ¡ÀÓ. Á≈
Óæ ˛ «’ «‘ßÁπÂÚ∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á∂
Íz⁄≈ ’È Ò¬∆ √’≈∆ ⁄ÀÈÒ Á≈
ÍzÔØ◊ ◊ÒÂ˛Õ √∆. Í∆. ¡≈¬∆. ‚∆.
≈‹≈È∂ Óß◊ ’∆Â∆ «’ √’≈ ¡Â∂ ÷≈√
’’∂ √±⁄È≈ ¡Â∂ Íz√≈‰ ÓßÂ≈Ò≈
«¬√ √ÏßË∆ Á∂Ù √≈‘Ó‰∂ √¯≈¬∆ Á∂Ú∂Õ
‹Ø √¯≈¬∆ ÓßÂ≈Ò∂ Á∂ ÓßÂ∆ È∂ «ÁæÂ∆
˛ ¿π‘ È∆Â∆◊ ȑ∆∫ ¡≈Í‘πÁ∆ ˛Õ
Íz«√æË «¬«Â‘≈√’≈ ≈Ó ⁄ßÁ
◊π ‘ ≈ È∂ «¬√ Íz √ ≈‰ Á∆ „π ’ Ú∆∫
¡≈ÒØ⁄È≈ ’Á∂ «’‘≈, ““√’≈ ȱß
«¬√ Â∑ª Á∆ ÓÈÓ≈È∆ ÂØ∫ Íz‘∂˜ ’È≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ Ì≈Ù‰ 鱧 «√æË∂ Íz√≈‰
’È≈ √’≈∆ √ß √ ≈ËÈ≈ Á≈ ◊ÒÂ
«¬√Â∂ Ó ≈Ò ˛Õ ¡≈. ¡À √ . ¡À √ .
«‘ß Á π  Ú∆ √ß ◊ ·È ˛Õ ¡◊Ò∆ Ú≈
Ó√«‹Á Á∂ «¬Ó≈Ó ¡Â∂ ⁄⁄ Á∂ Í≈Á∆
Ú∆ Á±  ÁÙÈ ÂØ ∫ ¿π È ∑ ª Á∂ Ì≈Ù‰
Íz√≈ ’∆Â∂ ‹≈‰ Á∆ Óß◊ ’È◊∂Õ
«Í¤Ø’Û :
√ßÈ AIBE «Ú⁄ Áπ√«‘∂ Ú≈Ò∂
«ÁÈ «‘ßÁ± √Ó≈‹ 鱧 «Ú«Á¡’ ÂΩ ”Â∂
«√æ«÷¡Â ’È, «Ïz«‡Ù Ï√Â∆Ú≈Á «ÚπË
æ
ÒÛÈ, Úæ÷Ú≈Á∆ Óπ√«ÒÓ Ì≈ÚÈ≈Úª
ÁÏ≈¿π‰ Ò¬∆ ¡≈. ¡À√. ¡À√. √ß◊·È
‘Ø∫Á «Ú⁄ ¡≈«¬¡≈ √∆Õ Ò∂«’È «¬√ Á≈
«‘ßÁÂ
± ÚÚ≈Á Ì≈Â∆ √«Ì¡Â≈, √Ó≈‹,
ÍzßÍ≈Úª, Ó«Ô≈Á≈Úª È≈ÒÓ∂Ò È‘∆∫
÷ªÁ≈ Ì≈Ú∂∫ Ï‘π«◊‰Â∆ «‘ßÁ± √Ó≈‹ ȱß
’æ‡ÛÚ≈Á∆ «Âæ÷∂ Â∂Úª ’’∂ ¡≈͉∂
È≈Ò ‹ØÛÁ≈ ˛Õ
’∂ÙÚ ÏÒ∆≈Ó ˛‚◊∂Ú≈ È∂ «¬√
Á∆ È∆∫‘ æ÷∆ √∆Õ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√
Á∂ ¡≈◊± ω∂ Ó≈ËÚ √Á≈«ÙÚ
◊ØÒÚ≈’ Á≈ «Ú⁄≈Ë≈’ Óæ √∆,
““«‘ß Á π  √≈È Á∂ √≈∂ ◊À  «‘ß Á ± ÒØ ’
«‘ß Á ± √«Ì¡≈⁄≈, Ì≈Ù≈Úª ◊z « ‘‰
’È, «‘ß Á ± ËÓ Ï≈∂ ‹≈ȉ Â∂
√«Â’≈ ’È----‘Ø «Ú⁄≈ª Á∆
ʪ «√¯ «‘ßÁ± È√Ò ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈
鱧 √Ú¿π⁄ Óßȉ---«ÚÁ∂Ù∆ √Ófi‰≈
ÏßÁ ’È ‹ª ͱ∆ Â∑ª «‘ßÁ± ≈Ù‡
Á∂ ¡Ë∆È «‘ßÁ∂ Á∂Ù «Ú⁄ «‘‰≈, «’√∂
⁄∆˜ Óß ◊ È≈ ’È, «’√∂ «ÚÙ∂ Ù
¡«Ë’≈ Á∂ Ì≈◊∆ È≈ √Ófi‰, «’√∂
«ÚÙ∂Ù ÚÂ≈˙ Á∆ ¡≈√ È≈ æ÷‰-«¬ÊØ∫ Âæ’ «’ È≈◊«’ Ú‹Ø∫ ¡«Ë’≈
Á∆Õ””
Ì≈Ú∂∫ √ßÈ AIIH «Ú⁄ «¬’ Ò∂÷
”⁄ ¡≈. ¡À√. ¡À√. ¡Â∂ Ì≈‹Í≈ Á∂
ÓÀ ∫ Ïª È∂ ¡≈͉∂ ¡≈Í È± ß «¬È∑ ª
«Ú⁄≈ª ÂØ ∫ Á±  æ « ÷¡≈, Í «¬‘
«Ú⁄≈ ¿πÈ∑ª Á∆ Ó≈È«√’Â≈ Á∂ ÍzÓπæ÷
¡ß◊ ‘ÈÕ
«Ïz « ‡Ù √’≈ È∂ «Âß È Ú≈
¡≈˜≈Á∆ ÂØ ∫ Í«‘Òª ¡Â∂ Ì≈Â
√’≈ª ¡˜≈Á∆ Ï≈¡Á √ßÈ AIDH
«Ú⁄ √≈Ï’≈ ¡≈. ¡À√. ¡À√. ÓÀ∫Ï
Èæʱ ≈Ó ◊Ø‚√∂ ÚÒØ∫ Ó‘≈ÂÓ≈ ◊ªË∆
ȱ ß ◊Ø Ò ∆Ó≈È, √ß È AIGE-GG ”⁄
¡ÀÓ‹À∫√∆ Ú∂Ò∂, AIIB «Ú⁄ Ï≈Ï∆
Ó√«‹Á ‚∂◊‰ ’’∂ «¬√ Â∂ Í≈ÏßÁ∆
Ò◊≈¬∆Õ
¡≈. ¡À√. ¡À√. «√æ÷ª, ‹ÀÈ∆¡ª,
ÏØ Ë ∆¡ª, ¡≈∆¡≈ √Ó≈‹∆¡ª,
≈Ó«’ÙÈ «ÓÙÈ È±ß «‘ßÁ± √Ó≈‹ Á≈
¡ß ◊ Óß È Á∆ ˛Õ «¬‘ √Ø ⁄ ¡≈˜≈Á
ËÓª, ’ΩÓª, ’ΩÓ∆¡Âª «ÚØË∆ ˛Õ
¡‹Ø ’ ∆ ÓØ Á ∆ √’≈ Á∂ A
’Àϫȇ ÓßÂ∆¡ª Á≈ ’πÒ BC «Ú⁄Ø∫
«Í¤Ø’Û ¡≈. ¡À√. ¡À√. ‹ª Ì≈Â∆
‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª È≈Ò √ÏßË ˛Õ √ÍÙ‡ ˛
«’ «¬‘ √’≈ ¡≈. ¡À√. ¡À√. Á∆
¿π √ Ò¬∆, ¿π √ Áπ ¡ ≈≈ ⁄Ò≈¬∆ ‹≈
‘∆ ˛Õ √z∆ ÓØ‘È Ì≈◊Ú Á≈ Ì≈Ù‰
«¬‘∆ ÍzÌ≈Ú «ÁßÁ≈ ˛ «‹√ «Ú⁄ ¿π√
È∂ √z∆ ÓØÁ∆ √’≈ Á∆ ‚‡ ’∂ √≈‘È≈
’∆Â∆ ¡Â∂ ¿π √ ȱ ß √ÍÙ‡ «ÁÙ≈
«ÈÁ∂Ù «ÁæÂ∂Õ
Ì≈Ù‰ Á∂ ÍzÓπæ÷ ¡ßÙ :
√z ∆ ÓØ Á ∆ √’≈ ’’∂ Ì≈Â
«Ú⁄ ÈÚª ‹ØÙ Ú∂÷‰ 鱧 «ÓÒ «‘≈
˛Õ È≈◊«’ª Á≈ ÓÈØ Ï Ò, √ÚÀ Ó ≈‰
Ï‘π ګˡ≈ ˛Õ ‘π‰ «ÚÙÚ Ì≈Â
ÚæÒ Âæ’ «‘≈ ˛Õ
Ì≈Â∆ ÒØ ’ ¡≈͉∆ «‘ß Á ±  Ú∆
√«Ì¡Â≈ ¡Â∂ √«Ì¡≈⁄≈ Á∆¡ª ÂßÁª
ÎÛ ’∂ ÈÚª Ì≈ «√‹‰≈ Ì≈Â
√≈∂ «ÚÙÚ Á≈ Íπ≈ÂÈ Ôπæ◊ Úª◊ ◊π±
¡Â∂ ¡◊Ú≈ È±ß Ï‰∂Õ Ì≈ È∂ ‘∆ √≈∂
«ÚÙÚ È± ß «ÓÒ≈«¬¡≈Õ “Ú√± Á ∂ Ú
’π ‡ ß Ï ’Ó” Ì≈Ú √≈≈ «ÚÙÚ «¬’
Í«Ú≈ ˛Õ Ì≈Â∆ ÓÀ ’ √∆’Ø ÂØ ∫
√≈¬∂Ï∂∆¡≈ Âæ’ ◊¬∂Õ ’ج∆ √ÒÂÈÂ
ÂÏ≈‘ È‘∆∫ ’∆Â∆, «’√∂ ”Â∂ ’Ϙ≈
È‘∆∫ ’∆Â≈ ÏÒ«’ «Í¡≈, ‘ÓÁÁ∆,
√Ó≈«‹’ ÌÒ≈¬∆ Ò¬∆ Íz∂«¡≈Õ
¡‹Ø ’ ∂ Ì≈ Á∆ ¡È∂ ’ Â≈ ”⁄
¬∂’Â≈ «¬√ Á∆ √πßÁÂ≈ Á≈ ÈÓ±È≈ ˛Õ
«‘Ó≈Ò∆¡≈ ÂØ ∫ ’ß « È¡≈ ’π Ó ≈∆ Âæ ’
≈Ù‡∆ √Ø⁄ «‘ßÁ±ÂÚ Á≈ ÍzÚ≈‘ ⁄Ò‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ √Ø⁄ «Ú⁄ √Ì ËÓ,
«Î’∂, «¬Ò≈’∂, ‹≈ª, ÷≈‰-Í∆‰ Á∂
„ß◊, Í«‘≈Ú∂, √ÓØ-«Ú≈‹ Ù≈ÓÒ
‘ÈÕ
√≈‚∂ ’ØÒ ÂÏÁ∆Ò∆ Ò¬∆ ‹≈Á± Á∆
¤Û∆ È‘∆∫ Í √’≈ «¬√ Ò¬∆
Ú⁄ÈÏæË «Ú÷≈¬∆ «ÁßÁ∆ ˛Õ
«ÚÙÚ ¡ß Á  Ï‘π  √≈∂ Á∂ Ù
¡æÂÚ≈Á È≈Ò ÒÛ ‘∂ ‘È Í ÒØÛ
˛ «¬√ 鱧 ‹Ûª ÂØ∫ ıÂÓ ’È Á∆Õ
Íæ¤Ó∆ Á∂Ùª Á≈ √π¡≈Ê, ÍÁ≈ÊÚ≈Á
¡æ  Ú≈Á ÍÀ Á ≈ ’ «‘≈ ˛Õ ¡≈¬∆.
¡À √ . ¡≈¬∆. ¡À √ . «¬√ Á≈ ÈÚ¡ÚÂ≈ «¬√∂ È∆Â∆ Á∆ ¿π Í ‹ ˛Õ
¡≈ÂÓ ’∂ ∫ Á √Ó± « ‘’ Ò≈Ò⁄ ÂØ ∫
√ØÙ‰, ÁÓÈ, «‘ß√≈ ¡Â∂ ’æ‡Û͉ ȱß
Â≈’ «ÓÒÁ∆ ˛Õ Íæ ¤ Ó∆ Á∂ Ù ª Á∆
ıÁ◊˜∆ Á≈ ÈÂ∆‹≈ Íæ¤Ó∆ ¬∂Ù∆¡≈
«Ú⁄ ¡≈Âß’ ¡Â∂ ±Û∆Ú≈Á ˛Õ
Á∂Ù ¡ßÁ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰
Á∆ ◊æÒ’È Ú≈Ò∂ √π¡≈Ê Ò¬∆ ’ßÓ
’ ‘∂ ‘ÈÕ ‹‘≈Á∆ ¡æÂÚ≈Á ¡Â∂
Ó≈¿πÚ≈Á∆ ¡æÂÚ≈Á ¡ßÁ±È∆ √πæ«÷¡≈
Ò¬∆ ıÂ≈ ‘ÈÕ Ì≈ Á∂ Áæ ÷ ‰∆
«‘æ«√¡≈ «Ú⁄ ‹‘≈Á∆ ¡æÂÚ≈Á ÍÀÁ≈
‘Ø «‘≈ ˛ «‹Ú∂∫ ’∂Ò ¡Â∂ Â≈«ÓÒÈ≈‚±
«Ú⁄Õ ¡√≈Ó ¡Â∂ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò «Ú⁄
«‘ßÁ± ¡Ï≈Á∆ «Ú⁄ ¡√ßÂπÒÈ ÍÀÁ≈ ‘Ø
«‘≈ ˛Õ √‘æÁª ÂØ∫ ◊À «‘ßÁ± ÿπ√ÍÀ·
‹≈∆ ˛Õ
Ï‘π √≈∆¡ª ¡ßÁ±È∆ ¡Â∂ Ï≈‘∆
Ù’Â∆¡ª Ì≈ «Ú⁄ «¥¡≈Ù∆Ò ‘ÈÕ
¡≈͉∂ √π¡≈ʪ Ò¬∆ ¡ßÁ±È∆ «‘ß√≈
ÎÀ Ò ≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ √≈ȱ ß Â≈’ÂÚ
√πæ«÷¡≈ ÏÒª ¡Â∂ È∆Â∆ Á≈ «ÈÓ≈‰
’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆
≈Ù‡Ú≈Á∆ È≈◊«’ª Á∆ ÒØÛ ˛Õ ‹Ø
¿π⁄ ⁄«æÂÚ≈Á∆ ¡Â∂ ⁄∂ÂßÈ ‘؉Õ
¿π È ∑ ª ⁄∆È Á∆¡ª Ú√ª Á∆
«Ú’∆ Â∂ Á∂Ù ¡ßÁ Í≈ÏßÁ∆ Á∆ Óß◊
’∆Â∆Õ ““‹ÁØ∫ ¡√∆∫ ¡≈ÂÓ «ÈÌÂ≈
¡Â∂ ⁄∆È √≈‘Ó‰∂ ÷Û∑∂ ‘؉ Á∆ ◊æÒ
’Á∂ ‘ª ª √’≈ ȱ ß Â≈’Â
«’Ú∂∫«ÓÒ∂◊∆Õ ‹∂ ⁄∆È Á∆¡ª ω∆¡ª
Ú√ª ÷∆Á‰≈ ÏßÁ È‘∆∫ ’ª◊∂Õ””
¿πÈ∑ª Óß◊Ò «ÓÙÈ Á∆ √≈‘È≈
’∆Â∆Õ ¬∂Ù∆¡≈¬∆ ÷∂‚ª «Ú⁄ «‹æª Á∆
√≈‘È≈ ’∆Â∆Õ √ÚÁ∂Ù∆ Ú√ª Á∆
¿πÍÌØ◊Â≈ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ «’‘≈Õ ◊¿±
Ó∆‡ «ÈÔ≈ ’È ¡Â∂ ◊¿± ÚÍ≈
Â∂ Í≈ÏßÁ∆ Á∆ Óß◊ ’∆Â∆Õ Ú≈Â≈Ú‰
√ßÌ≈Ò ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ
«‘ßÁπÂÚÚ≈Á Á∂ ¬∂’≈«Ë’≈ Ò¬∆
‘ ◊Ò∆, Óπ‘æÒ∂, «Íø‚ «Ú⁄ ¡≈. ¡À√.
¡À√. Á∆ Ïzª⁄ ÷ØÒ∑‰ ¡Â∂ ÒØ’ª 鱧 È≈Ò
‹ØÛÈ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈Õ
¿πÈ∑ª Á≈ Ì≈Ù‰ «‘ßÁπÂÚÚ≈Á Á∆
√Ú¿π⁄Â≈ ¡Â∂ √Ê≈ÍÂ∆ Á≈ ÍÀ◊≈Ó
˛Õ ⁄∆È∆ ÍzË≈È Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «‹Ú∂∫
√z∆ ÓØÁ∆ È∂ «Èæ‹∆ ÂΩ ”Â∂ ’∆Â∆, «‹Ú∂∫
¿π√ Á∂ «ÈÚ∂Ù, Â’È∆’ Á∆ Óß◊ ’∆Â∆,
«¬ß‹ Ò◊Á≈ √z∆ Ì≈◊Ú «¬√ ÂØ∫ ÷πÙ
È‘∆∫Õ Í ⁄∆È Ì≈ Á≈ Â≈’ÂÚ
◊π ¡ ª„∆, «ÚÙÚ Á∆ Â≈’ÂÚ
¡≈«Ê’Â≈ ¡Â∂ Óß‚∆ ˛Õ ¡æ‹‘ Á∂Ù
√Ó∂  ¡Ó∆’≈, ‹ÓÈ∆, Ò≈Â∆È∆
¡Ó∆’∆ ≈‹ ¿π √ È≈Ò ¡≈«Ê’,
√Ó≈«‹’, ÔπæËÈ∆Â’ √ÏßË ω≈¿π‰
Ò¬∆ ¿πÂ√π’Â≈ ‘È, «Î Ì≈ Á≈
«¬√ ÂØ∫ «ÈÒ∂Í «‘‰≈ ’ج∆ ¿π√≈±
√Ø⁄ Á≈ ÈÓ±È≈ È‘∆∫ Ò◊Á≈Õ «¬’ Í≈√∂
“Ú√± Á ∂ Ú ’‡π ß Ï ’Ó” Á± ‹ ∂ Í≈√∂
Ï≈¬∆’≈‡Õ «¬‘ «’‘Û∆ √Ø ⁄ ˛Õ
Á¡√Ò √Óπæ⁄≈ Ì≈Ù‰ ¡≈Í≈ «ÚØË∆
Ú∆ ˛Õ
Ì≈ Á≈ ¬∂Ù∆¡≈¬∆ ÷∂‚ª «Ú⁄
Íz Á ÙÈ ⁄∆È, ‹Í≈È ¡Â∂ ’Ø  ∆¡≈
√≈‘Ó‰∂ ÙÓÈ≈’ ˛Õ «¬√ È≈ÒØ ∫
’˜≈’√Â≈È Ú◊∂ Á∂Ù ¡æ◊∂ ‘ÈÕ
Ì≈ «¬’ Ï‘πËÓ∆, Ï‘πÌ≈Ù∆,
Ï‘π-«¬Ò≈’≈¬∆, Ï‘π‹≈Â∆, Ï‘πÈ√Ò∆
Á∂ Ù ˛Õ «¬√ ȱ ß «‘ß Á π  Ú∆ ‹± Ò ∂ ‘∂ ·
æ÷‰≈ «¬√ Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈
Ò¬∆ ıÂ≈ ˛Õ «‘ßÁπÂÚ∆ Ù’Â∆¡ª ıπÁ
¡æÂÚ≈Á «Ú⁄ Ù≈ÓÒ Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
‘ÈÕ ¿πÛ∆√≈ «Ú⁄ √ßÈ B@@H «Ú⁄
«ÚÙÚ «‘ßÁ± Íz∆ÙÁ, Ï‹ß◊ ÁÒ, «‘ßÁ±
‹≈◊È √Óπ æ ⁄ ∆¡ª «‘ß √ ≈ ”⁄ Ù≈ÓÒ
Í≈¬∂ ◊¬∂Õ
√z ∆ ÓØ ‘ È Ì≈◊Ú Á≈ Ì≈Ù‰
Ó‘≈≈Ù‡ ¡Â∂ ‘«¡≈‰≈ «ÚË≈È
√Ì≈ ⁄Ø ‰ ª «Ú⁄ Ì≈‹Í≈ ȱ ß «‹æ Â
Áπ¡≈¿π‰ Á∆ È∆Â∆ Á∂ Ú∆ «‘æ√∂ Ú‹Ø∫
Ú∂«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
Í «‹Ú∂ ∫ √z ∆ ¡‚Ú≈È∆ È∂
Ó‘≈≈Ù‡ «Ú⁄ «ÙÚ √À È ≈ È≈Ò
◊·‹ØÛ È±ß ÂØÛÈ≈ ≈‹È∆Â’-Ó±÷Â≈
Á√≈«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ √z∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆
Ú≈‹Í≈¬∆ 鱧 √Ì ÂØ∫ ÚË∆¡≈ ÍzË≈È
Óß Â ∆ Á√≈«¬¡≈ «’™«’ ¿π È ∑ ª
√’≈∆ ¡Â∂ È∆Â∆◊ ÂΩ ”Â∂ ¡≈.
¡À√.¡À√. ÂØ∫ Á±∆ ω≈¬∆ æ÷∆ √∆, «¬√
ÂØ∫ √z∆ È∂∫Á ÓØÁ∆ È∂ «√æ«÷¡≈ È≈ Ò¬∆
ª Ì«Úæ÷ «Ú⁄ Ì≈‹Í≈ Á≈ √æÂ≈ «Ú⁄
ω∂ «‘‰≈ √ßÌÚ È‘∆∫Õ ‹∂ √z∆ ÓØÁ∆
¡Â∂ Ì≈‹Í≈ È∂ ¡≈. ¡À√. ¡À√. Á∂
«‘ß Á π  Ú∆ ’æ ‡ ÛÚ≈Á, ¬∂ ’ ≈«Ë’≈,
Â≈È≈Ù≈‘ ÚÂ∆∂ ÂØ∫ «’È≈≈ È≈ ’∆Â≈
ª ≈Ù‡ 鱧 Úæ‚∆ ’∆Ó ¸’≈¿π‰∆
ÍÀ √’Á∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «ÏȪ
«’√∂ Á∂∆ Á∂ ËÓ Ù’Â∆¡ª 鱧 «¬’
ÍÒ∂‡Î≈Ó Â∂ «¬’æÂ ‘؉ Á∆ ÒØÛ ˛Õ
√≈Ï’≈ ≈‹ √±⁄È≈ ’«ÓÙÈ, Íø‹≈Ï
ÏÀ∫͇È, ’ÀÈ∂‚≈
@@A-DAF-HEG-GFFE
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
5
Á∂Ù «Ú¡≈Í∆ «√æ«÷¡≈ √ßÿÙ Ô≈Â≈-ÓπÁ
æ ∂ Â∂ Óπ’≈Ó
’ßÚÒ‹∆ ÷øÈ≈
ÒØ’
Ø ª ’ØÒ ‹≈˙
¿πȪ∑ È≈Ò ’ßÓ ’Ø
¿πȪ∑ Á∂ √Ø’≈ ‹≈‰Ø
√Ø⁄ ¡Â∂ √πÍÈ∂ Ú∆
¿πȪ∑ ÂØ∫ «√æ÷Ø
¡≈͉∂ «Ú⁄≈ ÓπÛ Ï‰≈˙
ÈÚ∂∫ √ßÿÙª Á≈ »Í ÿÛØ
Â∂ ÓπÛ ÒØ’ª ’ØÒ ‹≈˙
Âπ√∆∫ ¿πȪ∑ ÂØ∫ ‹Ø «√æ«÷¡≈
ÍÛÂ≈Ò«Á¡ª «Ú⁄≈ª ˘ √≈‰ Â∂ Ò≈˙
ª «’ Âπ√∆∫ ‘Ø ¡æ◊∂ ‹≈ √’ØÕ
«¬‘ Ó‘ªÓßÂ ÈÚßÏ Ó‘∆È∂ ”⁄
Á∂Ù Ì Á∂ Òæ◊Ì◊ √≈∂ ‘∆ √»«Ï¡ª ”⁄
’æ„∆ ‹≈ ‘∆ «√æ«÷¡≈ √ßÿÙ Ô≈Â≈
Á≈ Ó»ÒÓßÂ ˛Õ ’πæÒ «‘ßÁ «√æ«÷¡≈
¡«Ë’≈ Óß⁄ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ”⁄ Á∂Ù Á∂
‘≈’Óª ÚæÒØ∫ «‹ßÁ◊∆ Á∂ ‘ØȪ ÷∂Âª
Úª◊ √Ó≈‹ Á∂ Ïπ«È¡≈Á∆ ÷∂Â «√æ«÷¡≈
¿πÍ «Úæ„∂ ÈÚ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ‘ÓÒ∂ «ÚπË
æ
«Úæ„∆ ‹≈ ‘∆ «¬√ Ó‘∆È≈ Ì Á∆
«√æ«÷¡≈ Ï⁄≈˙ Óπß«‘Ó Á∂ «√÷ Â∂ D
Á√ßÏ ˘ ÌπÍ
» ≈Ò (ÓæË ÍzÁÙ
∂ ) «Ú÷∂ ’∆Â∆
‹≈ ‘∆ Á∂Ù ÍæË∆ ÀÒ∆ ”⁄ Á∂Ù Ì Á∂
¡◊ª‘ÚË» , ÷æ Ï ∂ Í æ ÷ ∆, «¬È’Ò≈Ï∆,
‹Ó‘»∆, Â’Ù∆Ò ÒØ’ «¬’æ·∂ ‘Ø ’∂ Óß◊
’È◊∂ «’ «√æ«÷¡≈ ˘ Ú∂⁄‰-Ú應 Á∆
Ú√ È≈ ω≈˙, «√æ«÷¡≈ ˘ ÓπÈ≈Î∂ Á≈
Ëß Á ≈ ω≈¿π ‰ Ò¬∆ «√æ « ÷¡≈ Á≈
«È‹∆’È ÏßÁ ’Ø, Á∂Ù Á∂ ‘≈’Óª ÚæÒ∫Ø
«‘ßÁÂ
» Ú∆ ¡‹ß‚∂ «‘ Ï≈’≈«¬Á≈ √Ø⁄∆
√Ófi∆ √’∆Ó ‘∂· «√æ«÷¡≈ Á≈ ’∆Â≈ ‹≈
«‘≈ «Î’»’È /Ì◊Úª’È ÏßÁ ’∆Â≈
‹≈Ú∂Õ «√«÷¡≈ ˘ «ÈØÒ ‹Ó‘»∆, ËÓ
«ÈÍæ÷ Â∂ ÒØ’Íæ÷∆ Ò∆‘ª Â∂ ⁄æÒ«Á¡ª
«¬’√≈ «Ú«Á¡’ Íz‰≈Ò∆ ’≈«¬Ó ’∆Â∆
‹≈Ú∂∂Õ «√æ«÷¡≈ ÷∂Â ”⁄ √Ó≈È √’»Ò
«√√‡Ó «‘ ’∂. ‹∆. ÂØ∫ Í∆. ‹∆. Âæ’
Óπ¯Â «Ú«Á¡≈ Ô’∆È∆ ω≈¬∆ ‹≈Ú∂Õ
◊Úª„∆ √’»Ò ”⁄ Ï≈’∆ √≈∂ ‘∆ √’»Òª
Ú◊∆¡ª √‘»Òª Óπ摬∆¡ª ’∆Â∆¡ª
‹≈‰Õ «¬È∑ª ÓÈØʪ Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ «¬æ’
¶Ó∆, Ó‹Ï»  Â∂ «ÚÙ≈Ò ‹ÁØ ‹ «‘Á
ÒØÛ∆∫Á∆ ˛Õ ‹Ò, ‹ß◊Ò, ‹Ó∆È, ‹∆«Ú’≈
Á∆ ÒÛ≈¬∆ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «√æ«÷¡≈ Á∂
Ïπ«È¡≈Á∆ ‘æ’ ˘ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ ‹πÒ≈¬∆
B@A@ ”⁄ Á∂ Ù Ì Á∂ ¡«Ë¡≈Í’,
«Ú«Á¡≈Ê∆, ÈΩ‹Ú≈È, ‹Ó‘»∆, √Ó≈‹’
√ß ◊ ·Èª Â∂ Ø √÷Ù∆¡Âª È∂ ⁄∂ È ¬∆
’≈ÈÎß√ ÁΩ≈È ⁄∂Ȭ∆ ¡ÀÒ≈ÈÈ≈Ó≈
‹≈∆ ’«Á¡ª ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ «’ «¬√
¡«Ë’≈ Â∂ «◊¡≈È ‘≈√Ò ’È Á∂
Ïπ«È¡≈Á∆ «ÚË≈È’ ‘æ’ ˘ ‘ ’∆ÓÂ
Â∂ Ï⁄≈¿π‰ Ò¬∆ «√ÂØÛ ÔÂÈ ’∆Â∂
‹≈‰◊∂Õ AH ÂØ∫ B@ ‹πÒ≈¬∆ B@AD Á∆
ÎØÓ Á∆ ’ΩÓ∆ ÍæË∆ «ÁæÒ∆ Ó∆«‡ß◊ ”⁄
ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ «’ B ÈÚßÏ ÂØ∫
C@ ÈÚßÏ Âæ’ ‘ ÁÚ≈‹∂ Â∂ Á√Â’
«Áß«Á¡ª ÒØ’ª ˘ ’≈ÍØ‡
∂ È∆Â∆¡ª Â∂
«¬√ Ï∂Ò◊≈Ó ‘æÒ∂ «÷Ò≈Î ’πæÒ Á∂Ù
Ú≈√∆¡ª ˘ √π⁄Â
∂ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ √’≈∆
«√æ«÷¡≈ ÂßÂ ˘ ÂÏ≈‘ ’È Á∆¡ª
‘’»ÓÂ∆ ÈÚ¿πÁ≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª ≈‘∆
√ß « ÚË≈È ”⁄ Á‹ Óπ Î Â
«√«÷¡≈ Á≈ ‘æ’ ÷Ø‘‰ Á∆¡ª
√≈«‹Ù≈ ÂØ ∫ ‹≈‰» ’≈«¬¡≈
‹≈Ú∂ Õ ÒØ ’ ª ˘ «¬√ Óπ ß « ‘Ó
ÁΩ≈È Áæ«√¡≈ ‹≈Ú∂ «’ ÓÀ’≈Ò∂
Á∆ «√æ«÷¡≈ Íz‰≈Ò∆ È∂ Á∂Ù Á∂
√Óπæ⁄∂ ÍzÏßË ˘ ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆
Ï≈Ïπ» ÍÀÁ≈ ’∆Â∂ √È Â∂ ‘π‰ ‹ÁØ∫
’ß«Í¿»‡ Á∂Ù ˘ ⁄Ò≈ «‘≈ ˛
ª ÍÀ’‹
∂ Á∆ Ïπ’∆ Í≈™«Á¡ª
Úæ÷-Úæ÷ Óπ‘≈Â≈ Ú≈Ò∂ Íπ‹∂
«Â¡≈ ’∆Â∂ ‹≈‰, ¿π‘ Íπ‹∂
‹ÁØ∫ ÒØÛ ‘ØÚ∂ «Î‡ ’ Ò˙
È‘∆∫ ª Íª Ú◊≈‘ Ó≈Ø Õ
‘≈«¬ ¡À ∫ ‚ Î≈«¬ Úæ ‚ ∆
«◊‰Â∆ ”⁄ «¬‘ Íπ‹∂ «Â¡
’È Ò¬∆ «Èæ‹∆ ÷∂Â ˘ Í«‘Ò
«ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂Õ «¬‘ Í«‘Ò Âª ‘∆
«Áæ  ∆ ‹≈ √’Á∆ ˛ ‹∂ ’ 
√’≈∆ «√æ«÷¡≈ ÂßÂ Í»∆
Â∑ ª ÂÏ≈‘ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂ Õ
«Ú«Á¡≈
«Ú⁄≈∆
ª
Í¿πÍ’≈∆ - Í ‘π‰ ω◊∆
Áπ’≈ÈÁ≈∆Õ «√æ‡∂ Úæ‹∫Ø Í»∂ ÓπÒ’
¡ßÁ ÓπΠ√’≈∆ «√æ«÷¡≈
Á≈ ÷≈ÂÓªÕ «¬√∂ Ò¬∆ ÓπÏ߬∆
È◊Í≈«Ò’ª È∂ ÍÏ«Ò’
Íz≈¬∆Ú∂‡ Í≈‡È«ÙæÍ (PPP)
Á∆ È∆Â∆ «‘ AB@@ √’»Ò
¡ÀÈ. ‹∆. ˙. Â∂ «È‹∆ ’ßÍÈ∆¡ª
˘ √Ω∫͉ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ ˛Õ
’È≈‡’ª ”⁄ AB@@@ √’»Ò,
≈‹√Ê≈È ”⁄ AG@@@ √’»Ò
Ïß Á ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
¿πÂ≈÷ø‚ ”⁄ Ò◊Ì◊ BB@@ √’»Ò Í∆.
Í∆. Í∆. √’∆Ó Â«‘ «È‹∆ ’ßÍÈ∆¡ª
˘ √Ω∫Í∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡≈Ëª Íz∂ÁÙ ”⁄
AE@@ √’≈∆ √’»Ò ÏßÁ ’È Á≈
ÎÀ√Ò≈ √’≈ ’ ¸æ’∆ ˛Õ Íø‹≈Ï ”⁄
√’≈∆ √’»Òª ”⁄ «’™«’ Ïæ«⁄¡ª Á∆
«◊‰Â∆ Ò◊≈Â≈ ÿæ‡ ‘∆ ˛ «¬√ Ò¬∆
ÀÙÈÒ≈«¬‹∂ÙÈ Á∂ Ȫ ”Â∂ √’»Ò ÏßÁ
’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ «√æ«÷¡≈ ¡«Ë’≈
’˘È (RTE) B@A@ ¡√Ò ”⁄ «È‹∆
√’»Òª ˘ Íæ’∂ ÂΩ Â∂ √Ê≈Í ’È
Á∆ «¬æ’ √Ø⁄∆ √Ófi∆ ⁄≈Ò √∆Õ «¬√ ÂØ∫
Ú∆ ¡æ ◊ ∂ Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ ”⁄ ÍÀ « ‚ß ◊ ͬ∂
’≈˘Èª ”⁄ «ÚÁ∂Ù∆ «√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈Úª
’≈˘È-B@A@ «√æ«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â ”⁄
«ÚÁ∂Ù∆ «ÈÚ∂Ù Â∂ ÚÍ≈ Ò¬∆ ÁÚ≈‹∂
Ï∂Ò◊≈Ó ÷ØÒ∂ ‹≈‰ Á∆ ‹Ú∆‹ ˛Õ
«√æ « ÷¡≈ «È¡ª ’≈˘È-B@A@ «¬æ ’
¡«‹‘≈ ’≈˘È ˛ «¬√ «‘ «¬æ ’
¡«‹‘∆ √ß√ʪ «√æ«÷¡≈ ÷∂Â ”⁄ ÷Û∆
’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ «¬√ ≈‘∆∫
Ô» È ∆Ú√∆‡∆¡ª ”⁄ ’ß Ó ’Á∂ √≈∂
ÂÏ«’¡ª ÂØ∫ Ô»È∆¡È ÏÈ≈¿π‰ Á∂ ‘æ’
ª ÷Ø‘ ‘∆ Ò¬∂ ‹≈‰◊∂ √◊Ø∫ «¬√ ÂØ∫ Ú∆
¡æ◊∂ ¿π‘ «’√∂ ’Ø‡ ’⁄À‘∆ ”⁄ Ú∆ È‘∆∫
‹≈‰◊∂ Ô≈«È Ô»È∆Ú«√‡∆¡ª ‘π‰ «È‹∆
¡‹≈∂Á≈ª Á∆¡ª «¡≈√ª ‘؉◊∆¡ªÕ
Â’È∆’∆ «√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈Úª ÓÀ‚∆’Ò
«√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈Úª ¡Â∂ Ô»È∆Ú√‡∆¡ª
”⁄ ◊À ’≈˘È∆ «ÚÚ‘≈ Â∂ Í≈ÏßÁ∆
’≈˘È-B@A@ Á∂ Á≈«¬∂ ”⁄ Î∆√ Á∂ Ȫ
”Â∂ Óæ⁄∆ ¡ßÈ∆ ÓπÈ≈Î≈÷Ø∆ ª ‘∆ ¡≈Ú∂◊∆
‹ÁØ∫ Á≈÷Ò∂ ÓΩ’∂ Á≈÷Ò∂ Á∆ ’Ó ¡ÀÒ≈È∆
È≈ ◊¬∆ ‘Ø Ú ∂ , Ô≈«È «√æ « ÷¡≈ ”⁄
ÓπÈ≈Î≈÷Ø∆ «‹‘∆ ´æ‡ ˘ ’≈˘È∆ ‹≈Ó≈
Í«‘Ȫ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ “¿πµ⁄ «√æ«÷¡≈
√ß √ Ê≈Úª Á∂ Ò¬∆ ≈Ù‡∆ Ó≈ÍÁß ‚
«ÈÔÓ ’È Ú≈Ò∆ ¡Ê≈‡∆ ’≈˘ÈB@A@ Á≈ Ó’√Á ™fi ª «√«÷¡≈ Á∆
’Ú≈Ò‡∆ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰≈ ˛ Í «¬√
Á≈ ¡√Ò ¿πÁÙ
∂ ◊À ¡’≈Á«Ó’ ˛Õ ¿πµ⁄
«√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈Úª ˘ Úæ÷ Úæ÷ √z∂‰∆¡ª
”⁄ Úß‚ ’∂ ¡Â∂ «¬√ Á∆ «‹√‡∂ÙÈ
’’∂ «¬‘ ¡Ê≈‡∆ Ù∂¡ Ï≈‹≈ Á∂
ÁÒ≈Òª Úª◊ Ø Ò «ÈÌ≈™«Á¡ª
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ «¬æ ’ Óπ È ≈Î≈ÔØ ◊
«ÚÚ√Ê≈ ”⁄ «Ï‘Â «ÈÚ∂ Ù Á∆¡ª
√ßÌ≈ÚÈ≈Úª «Á÷≈Ú∂◊≈ ª «’ ¿π‘ Úæ‚∂
ÍÀ’‹
∂ ‘≈√Ò ’ √’‰Õ ¿πµ⁄ «√æ«÷¡≈
¡Â∂ √Ø Ë ’≈˘È-B@AA ≈‘∆∫ «¬æ ’
¡«‹‘∂ ’Ω Ó ∆ ’«ÓÙÈ Á≈ ◊·È Á≈
Ó√ΩÁ≈ «‹‘Û≈ ’≈ÍØ∂‡ ͻߋ∆ Á∆ ÓßÙ≈
Á∂ ÓπÂ≈«Ï’ «√ß◊Ò «Úß‚Ø Ï‰≈Ú∂◊≈Õ «¬√
Â∑ª «√æ«÷¡≈ Ô≈È∆ ¿πµ⁄ «√æ«÷¡≈ Á∂
÷∂Â ”⁄ √πË≈ª Á∂ Ȫ ‘∂· «Ò¡ªÁ∂ ‹≈
‘∂ ’≈˘È ¡√Ò ”⁄ Ï≈‹≈ Á∆¡ª
Â≈’ª ˘ Ӌϻ ’È ¡Â∂ «√æ«÷¡≈
˘ «√Î Â∂ «√Î Ú∂⁄‰ Ú≈Ò∆ Ú√»
ω≈ Á∂‰◊∂Õ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ Â≈’ ˛, Âπ√∆∫
÷∆Á √’Ø◊∂, È‘∆∫ Â≈’ ª È‘∆∫Õ
«’™«’ √≈ËÈ‘∆‰ H@ ÍzÂ∆Ù ÒØ’
ª «˜ßÁ◊∆ Á∆¡ª «’ßÈ∆∑ ¡ª ‘∆ ÒØÛª ÂØ∫
«ÚÚ∂ ‘ÈÕ ÁØ ¡æ÷ª ª Ø‹∆, ؇∆ Â∂
Ó’≈È ˘ Â√Á∆¡ª ËπßËÒ≈ ¸æ’∆¡ª
‘È, Â∆‹∆ ¡æ÷ ÂØ∫ ’Ú≈¿π‰≈ ‘∆ ’∆
˛, «√æ«÷¡≈ ¡«Ë’≈ ’≈˘È B@@I
¡æ·Ú∆∫ Âæ’ ÓπΠ«√«÷¡≈ Á∆ ◊߇∆ ª
’Á≈ ˛ Í ¿π√ÂØ∫ Ï≈¡Á Ïæ⁄≈ „æ·∂
÷»‘ ”⁄ ‹≈Ú∂Õ Íz≈¬∆Ú∂‡ √’»Òª ”⁄ ◊∆Ï
Á«Ò Ïæ«⁄¡ª Ò¬∆ BE ÍzÂ∆Ù √∆‡ª
≈÷Ú∆¡ª Á∂ „ß ‚ Ø  ∂ Á≈ ¡ÓÒ
√≈‘Ó‰∂ ˛- ‚≈Ó≈ Â∂ «√Î ‚≈Ó≈
¡√Ò ”⁄ «¬√ ’≈˘È Á≈ Ó’√Á
Á∂Ù Á∂ ‘ Ïæ⁄∂ ˘ «ÏÈ∑ª Ì∂ÁÌ≈Ú
ÂØ ∫ Óπ Î Â ¡Â∂ Ï∂ ‘ Â √’» Ò
«√«÷¡≈ Á∂‰≈ È‘∆∫ ˛ √◊Ø∫ √’≈∆
√’»Ò ÂßÂ ˘ Í»∆ Â∑ª ÂÏ≈‘
’È≈ ˛, «√æ«÷¡≈ ˘ Ó«‘ß◊≈ ’È≈
˛, «√«÷¡≈ Á∂ ÷∂   ”⁄
Ï≈‹≈∆’È Â∂ «È‹∆’È ˘ Â∂‹
’È≈ ˛Õ ÍÏ«Ò’ Á∂ ÍÀ√∂ ˘ Í∆.
Í∆. Í∆. Á∂ «‘ “Î∆√ ÌÈ” Á∂
Ȫ Â∂ ’≈ÍØ∂‡ ÿ≈«‰¡ª ¡Â∂
¡ÀÈ. ‹∆. ˙. ˘ Ú∂⁄‰≈ ˛Õ
«√«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â ”⁄ ◊π‹≈Â
ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘π‰ Í»∂ «‘ßÁ√
Ø Â≈È ”⁄
ÓØÁ∆≈‹ Á∂ ¡≈¿π‰ Á∂ È≈Ò È≈Ò
‘∆ «Ú«Á¡≈ Á≈ «‘ßÁÂ
π Ú∆ Ò∆‘ª Â∂
Ì◊Úª’È Á≈ ¡ÓÒ ÔØ‹È≈ÏæË
Â∆’∂ È≈Ò Â∂‹ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈
˛Õ «Ó«Ê‘≈√ ˘ «¬«Â‘≈√ ÏÈ≈¿π‰
Á∆ ’Ú≈«¬Á Ïπ∆ Â∑ª Â∂‹ ’
«ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛Õ ¡≈. ¡À√. ¡À√. Á∂
Íπ≈‰∂ ËπÂ
ß  Á∆È≈ È≈Ê ÏæÂ≈ Á∆
¡◊Ú≈¬∆ ”⁄ √Óπ æ ⁄ ∂ «√«÷¡≈
«√Ò∂ Ï √ ˘ «‘ß Á π Ú ≈Á∆ Ò∆‘ª Á∂
„≈Ò‰, ÏÁÒ‰ Á∆ ’Ú≈«¬Á Ùπ»
‘Ø ¸æ’∆ ˛Õ ‹Í≈È Á∂ ÁΩ∂ Â∂ ◊¬∂
ÓØÁ∆ ÚæÒ∫Ø ‹Í≈È∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ˘
“◊∆Â≈” Í∂Ù ’È≈, È∂Í≈Ò Ô≈Â≈
Â∂ Í√»ÍÂ∆È≈Ê Á∂ ÓßÁª ”⁄ «ÂßÈ
Òæ÷ πͬ∂ Á≈ √ßË» ⁄Û∑≈¿π‰≈ ª
’π æ fi ÿ‡È≈Úª ‘ÈÕ Ï≈’≈«¬Á≈
Íz‹
Ø ’
À ‡ ω≈’∂ √Óπ⁄
æ ∂ «◊¡≈È ÍzÏË
ß
˘ ÏÁÒ‰, Ì◊Úª’È ≈‘∆∫ «‘ß Á »
’Ê≈Úª ˘ ¡ÓÒ Á≈ ‹≈Ó≈ Í«‘È≈¿π‰≈,
ÿæ‡ «◊‰Â∆¡ª ˘ ‘≈Ù∆¬∂ Â∂ Ëæ’‰ Ò¬∆
Í»∂ ‹Ø ÙØ È≈Ò ÓØÁ∆ Á≈ Í»≈ ÂßÂ
ÍæϪ Ì≈ ‘Ø ¸æ’≈ ˛Õ
«√æ « ÷¡≈ Á∂ ÚÍ≈∆’È ¡Â∂
Ì◊Úª’È ˘ ÈæÊ Ó≈È, √ÌÈ≈ Ò¬∆
«√«÷¡≈ «¬æ’ √≈Ó≈È ‘≈√Ò ’È Ò¬∆,
’≈ÓÈ √’»Ò Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Á∆ Óß◊ ˘
ÒÀ ’∂ «ÈÓ “’π æ Ò «‘ß Á «√æ « ÷¡≈
¡«Ë’≈ Óß⁄” ÚæÒØ∫ ÈÚßÏ Ó‘∆È∂ ”⁄
Á∂ Ù ”⁄ ’æ „ ∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ «√«÷¡≈
√ßÿÙ Ô≈Â≈ Á∆ ’≈ÓÔ≈Ï∆ Ò¬∆ √≈∂
‘∆ ≈‹ª ”⁄ Ú’Ù≈ͪ Á≈ ¡≈ÔØ‹È
’∆Â≈ «◊¡≈Õ B ÂØ∫ D ¡’»Ï Âæ’
Íø‹≈Ï ≈‹ Á∆ «ÂßÈ Ø‹≈ Ú’Ù≈Í
◊π  ÙÈ ’Ò≈ ÌÚÈ Óπ æ Ò ªÍπ  «Ú÷∂
¡≈ÔØ«‹Â ’∆Â∆ ◊¬∆Õ «¬√ Ú’Ù≈Í
”⁄ Òæ◊Ì◊ ÁØ √Ø Á∂ ’∆Ï Úæ÷ Úæ÷
‹Ê∂ÏÁ
ß ∆¡ª Á∂ Ú’ª È∂ Ì≈◊ «Ò¡≈Õ
‚ÀÓØ’À«‡’ ‡∆⁄‹ Î߇ Íø‹≈Ï, ‚∆.
¡À√. Ô», ¡≈. Ú≈¬∆. ¡À√. ¡ÀÎ, Í∆.
¡À√. Ô», ÈΩ‹Ú≈È Ì≈ √Ì≈Úª («ÂßÈ)∂
Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Íø‹≈Ï, ‹Ó‘»∆
¡«Ë’≈ √Ì≈, «¬È’Ò≈Ï∆ ’∂ ∫ Á
Íø‹≈Ï, ÒØ’ ’Ò≈ Óß⁄ ÓπÒ
æ ≈Íπ, «Ú«Á¡’
Ó≈‘ª, «√æ«÷¡≈ ÷∂Â Á∆¡ª √÷Ù∆¡Âª
È∂ Ì≈◊ «Ò¡≈Õ Í«‘Ò∂ «ÁÈ «Ízß√∆ÍÒ
ÂÒØ ’ Ïß Ë » , ‚≈. ’π Ò Á∆Í «√ß ÿ
(Í«‡¡≈Ò≈) Íz Ø . ¬∂ . ’∂ . ÓÒ∂  ∆ Á∆
ÍzË≈È◊∆ ”⁄ ¬∂. ¡≈¬∆. ¡ÀÎ ¡≈ ‡∆ ¬∆
Íz∆‹∆‚∆¡Ó ÓÀ∫Ï ‚≈. ÓË» Íz√≈Á È∂
“«√«÷¡≈ ¿πÍ ÈÚ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ‘ÓÒ≈”
«ÚÙ∂ Â∂ ÷Ø‹ ÌÍ» ¶Ó≈ Ì≈Ù‰ √ªfi≈
’∆Â≈Õ Ú∆‘ Á∂ Ò◊Ì◊ √ث¡ª È∂
√Ú≈Ò æ÷Õ∂ Í∆. ¬∂. Ô». Á∂ √≈Ï’≈ ÓπÒ≈‹Ó
¡≈◊» ¡«ÓzÂÍ≈Ò È∂ Ï«‘√ Á∆ Ùπ¡
» ≈Â
’∆Â∆Õ Ï«‘√ Á∂ Ì÷≈¡ È∂ √ث¡ª Á∆
«ÁÒ⁄√Í∆ ”⁄ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈Õ Á»‹∂ «ÁÈ
‚∆. ‡∆. ¡ÀÎ ÍzË≈È Ìπ«ÍøÁ «√ßÿ ÚÛÀ⁄,
Ï«·ß‚≈ ÂØ∫ Íπæ‹∂ «√«÷¡≈ Ó≈‘ª ‚≈.
’ÓÒ‹∆ «√ßÿ, ‚≈: π«ÍøÁ «√ßÿ, Í∆.
¬∂ . Ô» Á∂ ¿π µ ÿ∂ ¡≈Ê’ Ó≈‘ ‚≈:
√π÷Í≈Ò Á∆ ÍzË≈È◊∆ ‘∂· Í«‘Òª ‚≈:
ÓË» Íz√≈Á È∂ «√«÷¡≈ Á∂ Ì◊Ú∂’È
Á∂ ¡«Â ◊ßÌ∆ ÓπÁ
æ ∂ Â∂ ÷πÒ
æ ∑ ’∂ «Ú⁄≈
Íz◊‡ ’∆Â∂, «‹√ ¿πÍ Â’Ù∆Ò ¡≈◊»
‘∂Ó≈‹ √‡ÀÈØ È∂ «Ú⁄≈ Í√≈ ’∆Â≈Õ
‚≈: √π÷Í≈Ò Íø‹≈Ï Á∂ Í∂∫‚» ÷∂Â ”⁄
¡≈͉∆ Â≈‹≈ ÷Ø ‹ Á∂ ¡ß ’ Û∂ Í∂ Ù
’«Á¡ª «’‘≈ «’ «Íø‚ª ”⁄Ø∫ √’≈∆
«√«÷¡≈ Á≈ ÷≈ÂÓ≈, Úæ ‚ ∆ Íæ Ë  Â∂
‚≈Í ¡≈™‡, ™⁄ «√«÷¡≈ ”⁄ Í∂∫‚»
÷∂Â Á≈ ÿæ‡ «‘≈ «‘æ√≈ Ì≈Â∆ √Ó≈‹
Ò¬∆ ÿØ «⁄ßÂ≈ Á≈ «ÚÙ≈ ˛Õ «¬√ √Ó∂∫
Ì»Í≈Ò ÂØ∫ «ÚÙ∂Ù ÂΩ Â∂ Íπæ‹∂ ‚≈. ¡«ÈÒ
√Á◊Ø Í ≈Ò È∂ ÎØ  Ó Á∂ «ÈÓ≈‰ Á∆
˜» √ßÿÙ Â∂ «ÈÓ≈‰ Á∆ Ì»«Ó’≈
«ÚÙ∂ ÂØ∫ ÏØÒ«Á¡ª ÎØÓ ÚæÒØ∫ ’≈ÓÈ
√’»Ò «√√‡Ó Ô≈«È ◊Úª„∆ √’»Ò ”⁄
‘∆ √≈∆¡ª √‘»Òª, √’≈∆ Îß«‚ß◊
≈‘∆ ‘ Ïæ⁄∂ Ò¬∆ ’∂. ‹∆. ÂØ∫ Í∆. ‹∆
Âæ ’ Óπ Î Â «√«÷¡≈ «ÚÚ√Ê≈ Á∂
¡«Â¡ß ӑæÂÚÍ»È ÓπæÁ∂ Â∂ ÷πæÒ∑ ’∂
«Ú⁄≈ æ÷∂Õ ¿π·∂ √Ú≈Òª Â∂ Ùß«’¡ª
Á≈ √Ó≈Ë≈È Â∂ Íz Ë ≈È◊∆ «‡æ Í ‰∆
¿πÍß √»Ï≈ ÍæË∆ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡∆ Á≈
◊·È ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ ’Ó∂‡∆ ”⁄ ÍzØ:
‹◊ÓØ‘È «√ßÿ, ‚≈: ’πÒÁ∆Í, ‚≈. Ì∆Ó
«¬ßÁ, «Ízß√∆ÍÒ ÂÒØ’ ÏßË», Ìπ«ÍøÁ
ÚÛÀ⁄, ¡Ó‹∆ Ï≈‹∂’∂, ‘Ïß√ √ØÈ»,
‘⁄ßÁ «Ìß‚, È≈«¬‰ ÁæÂ, ÓÈÁ∆Í
Á∂ È≈Ó Úæ÷ Úæ÷ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª È∂ «ÁæÂ∂Õ
F ÈÚßÏ ˘ ¿πÂ∆ ‹ØÈ Á∆ ‹ßÓ» ÂØ∫
⁄æÒ‰ Ú≈Ò∆ «√«÷¡≈ √ßÿÙ Ô≈Â≈
Í·≈Ȓ؇ «Ú÷∂ Íø‹≈Ï Á∂ √≈Ê∆¡ª ÚæÒØ∫
√∆Ú ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ˛Õ ◊πÁ≈√Íπ,
¡ß « Óz  √, ’Í»  ÊÒ≈, ‹¶Ë,
´«Ë¡≈‰≈, ÏÈ≈Ò≈, √ß◊», Ó≈È√≈,
Ï«·ß‚≈, Í«‡¡≈Ò≈ «‹«Ò∑¡ª «Úæ⁄ Á∆
‘πßÁ∆ ‘ج∆ ‘«¡≈‰≈ ”⁄ Á≈÷Ò ‘ØÚ∂◊∆Õ
Íø‹≈Ï Á∆ Â≈ÒÓ∂Ò ’Ó∂‡∆ ÚæÒØ∫ «¬√
Óπß«‘Ó Á∆ √ÎÒÂ≈ Ò¬∆ √≈∆¡ª ‘∆
¡«Ë¡≈Í’ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª, «Ëª, ÈΩ‹Ú≈È
«Ú«Á¡≈Ê∆ ‹Ê∂ÏßÁ∆¡ª È≈Ò √ßÍ’
’È ”⁄ ’ج∆ ’√ È‘∆∫ ¤æ‚∆ ◊¬∆Õ
«¬√ ÁΩ≈È ’Ó∂‡∆ Á≈ ÿ∂≈ ÚË≈¿π‰
Ò¬∆ ÔÂÈ ‹≈∆ ‘ÈÕ «√«÷¡≈ √ßÿÙ
Ô≈Â≈ Óßπ«‘Ó «¬È∑ª Óπæ«Á¡ª ˘ ‘≈√Ò
’È Á≈ «¬æ’ ÍÛ∑≈¡ ˛ - √ßÿ٠ª
¡≈÷∆ Óπ’≈Ó Âæ’ ‹≈∆ æ÷‰≈ ˛ ‘
È≈◊«’ ˘ «√«÷¡≈ Á≈ ¡«Ë’≈
Ï⁄≈¿π ‰ Á∂ «¬√ √ß ÿ Ù ”⁄ Ù≈ÓÒ
’È≈ ’πÒ
æ «‘ßÁ «√«÷¡≈ ¡«Ë’≈ Óß⁄
Á≈ ÓßÂÚ ˛Õ
98170-67344
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«ÚÙ∂Ù
ÓπÒ≈’≈Â
Á√ßÏ B@AD
6
“¡‹Ø’∂ ÁΩ ”Â∂ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ ÍÀ√∂ È‘∆∫, «÷¡≈Ò∆√πÍÈ∂ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È : √π÷Ï∆ Ï≈ÁÒ
(“«‘ßÁ√
Ø Â≈È ‡≈¬∆Ó˜” ¡ıÏ≈ È≈Ò ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬’ ÓπÒ≈’≈ «Ú⁄Ø∫)
“Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï Âπ‘≈‚∂ Ò¬∆ ª «¬‘ ’«‘‰≈ ÏÛ≈ √Ω÷≈ ˛, Í ’Ó⁄≈∆ ª «÷¡≈Ò∆-√πÍ«È¡ª È≈Ò ¡≈͉≈ Â∂
Í«Ú≈ Á≈ «„æ‚ È‘∆∫ Ì √’Á∂, ¿πÈ∑ª È±ß Âª √Ó∂∫ «√ ÂÈ÷≈‘ ÍÀÈÙÈ «ÓÒ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ””
(È؇ : Íø‹≈Ï Á∂ ¿πÍ Óπæ÷ ÓßÂ∆ √π÷Ï∆ Ï≈ÁÒ È≈Ò ¡ß◊∂˜∆ ¡ıÏ≈ “«‘ßÁπ√Â≈È ‡≈¬∆Ó˜” Á∂ È≈Ó≈ «È◊≈
ÚÒØ∫ √ÂßÏ, B@AC ”⁄ ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬’ ¶Ï∆ ÓπÒ≈’≈ Á∂ ’πfi ¡ßÙ)
ÔÙÍ≈Ò
√ßÍ≈Á’ Ú◊ ⁄∂ÂÈ≈
- √ß÷∂Í «‡æ͉∆ √Ó∂ ‘∂·ª Í∂Ù
‘È ‹Ø «’ ’Ó⁄≈∆ Ú◊ Á∂ Ș∆¬∂
ÂØ ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ ‘æ Ê ’ß ◊ ‰ ȱ ß
¡≈√∆ ’∆!” Íø‹≈Ï √’≈ ÚÒØ∫ ’∆Â∂
‹≈ ‘∂ «Ú’≈√ Á∂ Á≈¡«Ú¡ª Â∂
Ú≈¡«Á¡ª Á≈ ’æ ⁄ ≈ √æ ⁄ «¬√
ÓπÒ≈’≈ ¡ßÁ √z∆ √π÷Ï∆ Ï≈ÁÒ Á∆
˜πÏ≈È∆ ‘∆ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ «‘≈ ˛Õ
«‘ß Á π √ Â≈È ‡≈¬∆Ó˜ : Âπ ‘ ≈‚∆
√’≈ Á∆ Á±‹∆ Í≈∆ Á≈ ‚∂„ √≈Ò
¶ÿ ¸æ«’¡≈ ˛Õ «Í¤Ò∆ Í≈∆ ”⁄ Âπ√∆∫
«Ï‹Ò∆ Â∂ ÍzÏßË’∆ √πË≈ª ¿πÍ ˜Ø
«ÁæÂ≈ √∆Õ Âπ‘≈‚≈ ¡◊Ò≈ Úæ‚≈ √πÍÈ≈
’∆ ˛?
√π ÷ Ï∆ Ï≈ÁÒ : Ú≈˱ «Ï‹Ò∆
Ú≈Ò≈ Íø ‹ ≈Ï Á√ß Ï  B@AC Âæ ’
‘’∆’ ω ‹≈Ú∂◊≈Õ Óπæ„ ”⁄ «’√∂
鱧 Ú∆ Ô’∆È È‘∆∫ √∆ ¡≈™Á≈Õ √πË≈
ÓØ  ⁄∂ ”Â∂ ¡√∆∫ ÏÛ∂ ¡æ ◊ ∂ ¶ÿ ¸æ ’ ∂
‘ªÕ B@AD Âæ’ Íø‹≈Ï Á∂ Ú≈√∆¡ª
Á≈ √’≈∆ «ÚÌ≈◊ª/Á¯Âª È≈Ò
«√æ Ë ≈
Ú≈‘
È‘∆∫
‘∂ ◊ ≈Õ
“¡≈ÈÒ≈¬∆È” ÍzÏßË È≈Ò Í≈ÁÙÂ≈
¡≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ √’≈ Á∂ ’ßÓ ’≈‹ ”⁄
Î’ ÍÚ∂◊≈Õ ÓÀ鱧 «ÂßÈ √≈Ò «Á˙,
Íø‹≈Ï ¡ßÁ ⁄‘πß Ó≈◊∆ Â∂ ¤∂ Ó≈◊∆
√Û’ª Á≈ ‹≈Ò «Ú«¤¡≈ ‘Ø « ¬¡≈
Á∂÷Ø◊∂Õ Âπ√∆∫ Ïπ«È¡≈Á∆ „ª⁄∂, √±⁄È≈
Â’È≈ÒØ ‹ ∆,
‘√ÍÂ≈Òª,
«¬ÒÀ ’ ‡Ø z « È’√ Â∂ √À  √Í≈‡≈ ÷∂  
¡ß Á  Ì≈¬∆ «ÈÚ∂ Ù ‘Ø « ¬¡≈ Á∂ ÷ Ø ◊ ∂ Õ
B@AE Âæ ’ Âπ √ ∆∫ ¡ß « Óz  √,
´«Ë¡≈‰≈, ‹¶Ë, ÓØ‘≈Ò∆, Ï«·ß‚≈
Â∂ Í«‡¡≈Ò≈ Ù«‘ª È±ß Í«‘⁄≈È È‘∆∫
√’Ø ◊ ∂ ¡Â∂ «‹√ ¯Â≈ È≈Ò ◊æ Ò
¡æ ◊ ∂ ÚË ‘∆ ˛, Íø ‹ ≈Ï √’≈
«Ú’≈√ Íæ÷Ø∫ ‘ØȪ ≈‹ª È≈ÒØ∫ «’Â∂
¡æ◊∂ ‘ØÚ∂◊≈Õ
- √π÷Ï∆ ‹∆, Á√ßÏ B@AC Á∆
‹◊∑≈ Á√ßÏ B@AD Ú∆ ¡≈«¬¡≈ ÷Û∑≈
˛Õ “Ú≈˱ «Ï‹Ò∆ Ú≈Ò≈ Íø‹≈Ï” ¡‹∂
Âæ’ Ú∆ ¡ÀÒ≈È∂ Â∂ ¡‰¡ÀÒ≈È∂ «Ï‹Ò∆
’æ ‡ ª È≈Ò ‹± fi «‘≈ ˛Õ √’≈∆
«ÚÌ≈◊ª/Á¯Âª ȱ ß ¡≈ÈÒ≈¬∆È
’È, ⁄‘πß Ó≈◊∆ ¤∂ Ó≈◊∆ √Û’ª
Á≈ ‹≈Ò «Ú¤≈¿π ‰ , ÎÒ≈¬∆˙Ú
ω≈¿π‰ Â∂ Ù≈«Íø◊ Ó≈Ò ¿π√≈È È±ß
‘∆ «Ú’≈√ Á≈ Á‹≈ È‘∆∫ «ÁæÂ≈ ‹≈
√’Á≈ ‹∂ ’  Òæ ÷ ª Á∆ «◊‰Â∆ ”⁄
Ï∂π˜◊≈ ÈΩ‹Ú≈Ȫ 鱧 π˜◊≈ È‘∆∫
Óπ‘æ¬∆¡≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈Õ ’Ó⁄≈∆¡ª
鱧 «√∂ «√ ÂÈ÷≈‘ª/Ï’≈¬∂/ÍÀÈÙȪ
È‘∆∫ «ÓÒÁ∆¡ª, ÌÂ∆ «È◊± ‰ ∆
ÂÈ÷≈‘ ¿π Í  ·∂ ’ ∂ Á∆ ‹◊∑ ≈ ͱ  ∆
ÂÈ÷≈‘ ¿πÍ À◊±Ò ÂΩ ”Â∂ È‘∆∫
’∆Â∆ ‹ªÁ∆, Ó«‘ß◊≈¬∆ 鱧 ·æÒ∑ È‘∆∫
ÍÀ ∫ Á∆ ¡Â∂ ¡≈Ó ÒØ ’ ª ȱ ß «√æ « ÷¡≈
«√‘ «Ï‹Ò∆, Í≈‰∆ ¡≈«Á √‘±Òª
Ó≈ȉ Á∂ √Óæ  Ê È‘∆∫ ω≈«¬¡≈
‹ªÁ≈Õ «‹ÊØ ∫ Âæ ’ Ïπ « È¡≈Á∆ „ª⁄∂
¡ßÁ “Ì≈∆ «ÈÚ∂Ù” ‘؉ Á∆ ◊æÒ ˛
«¬‘ ’Ø ¬ ∆ √’≈∆/‹ÈÂ’ «ÈÚ∂ Ù
È‘∆∫ ˛ «¬‘ ª ’≈ÍØ∂‡ √À’‡ ÚÒØ∫
«ÈÚ∂Ù ≈‘∆∫ ÒØ’ª Á∆ ´æ‡ ÷√πæ‡ ‘Ø
’Ú≈¿π ‰ ∆ ‘Ø Ú ∂ ◊ ∆ Â∂ √’≈ ÚÒØ ∫
Í«‘Òª ‘∆ Ò≈◊± ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆
«Èæ‹∆’È Á∆ È∆Â∆ 鱧 ‘Ø ‘πÒ≈≈
Á∂‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
‘ª, «‹√ ¯Â≈ È≈Ò «¬‘ ¡æ◊∂
ÚË ‘∆ ˛ “◊æÒ”, Íø‹≈Ï Í«‘Òª ‘∆
‘ØȪ ≈‹ª È≈ÒØ∫ ¡æ◊∂ ¶ÿ ¸æ«’¡≈
˛Õ ÍÀ ‡ Ø Ò «¬Ê∂ √≈∂ ≈‹ª È≈ÒØ ∫
Ó«‘ß◊≈ ˛Õ ÚÀ‡ √≈∂ ≈‹ª È≈ÒØ∫ ÚË∂∂
˛Õ ËÛ≈ËÛ Íz≈¬∆Ú∂‡ Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª
÷π æ Ò ∑ ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ù≈Ï Á∂ ·∂ ’ ∂ ,
√’± Ò ª/‘√ÍÂ≈Òª È≈ÒØ ∫ ’¬∆ ◊π ‰ ª
ÚË∂∂ ÷ØÒ∑∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ∂Â≈ Ï‹∆ ÷ø‚
Á∂ Ì≈¡ «Ú’ ‘∆ ˛Õ ’Ó⁄≈∆
Ó‘∆«È¡ªÏæ Ë ∆ ÂÈ÷≈‘ª, ÍÀ È ÙÈ∆
Ò≈Ì ¿π ‚ ∆’Á∂ «‘ß Á ∂ ‘ÈÕ Ï’≈¬∂
√≈ÒªÏæË∆ ÒÓ’≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ‚∆.
¬∂. Á∆ «’Ù «¬’ √≈Ò Ï≈¡Á ‹≈
’∂ «Áæ  ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ËÈ∂ , Óπ ˜ ≈‘∂
Ø ’ ‰ Ò¬∆ √≈∂ Íø ‹ ≈Ï ¡ß Á 
¡‰¡ÀÒ≈È∆ ¡ÀÓ‹À∫√∆ Ò≈¬∆ ‘ج∆ ˛Õ
√ı √˜≈Úª Ú≈Ò∂ ’≈Ò∂ ’≈ȱßÈ Í≈√
’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È, «¬√ ¡À Ó ‹À ∫ √∆ Á≈
«ÚØË ’È Ú≈«Ò¡ª Ò¬∆Õ
‘ª, B@AF Âæ’ «◊‰∂ ◊¬∂ Úæ‚∂
Ù«‘ª ȱ ß È≈ Í«‘⁄≈‰ √’‰ Á∆
«‹ÊØ∫ Âæ’ ◊æÒ ˛ «¬√ √ÏßË∆ «¬’
«Ó√≈Ò ‘∆ ’≈¯∆ ˛Õ B@AD Á∆¡ª
ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ÁΩ≈È ¿πÍ Óπæ÷ ÓßÂ∆
√z ∆ √π ÷ Ï∆ Ï≈ÁÒ ‹∆ ÚÒØ ∫ Ó≈È√≈
«Ú÷∂ «ÁæÂ∂ ‹≈ ‘∂ ¡≈͉∂ «¬’ Ì≈Ù‰
«Ú⁄ ‹Á «¬‘ «’‘≈ «◊¡≈ √∆ «’
’π fi √≈Òª ”⁄ Âπ √ ∆∫ Á∂ ÷ Ø ◊ ∂ Ó≈È√≈
Ù«‘ “Áπ Ï ¬∆” Úª◊ ω ‹≈Ú∂ ◊ ≈Õ
«¬√ ȱ ß Âπ √ ∆∫ Í«‘⁄≈È È‘∆∫ √’Ø ◊ ∂
ª √ث¡ª «Ú⁄Ø∫ «¬’ «’√≈È ÷Û∑∂
‘Ø ’∂ ÏØÒ ¿π«·¡≈ «’ Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï
√≈ȱ ß “Áπ Ï ¬∆” È‘∆∫ ⁄≈‘∆Á≈, √≈ȱ ß
«Í¤Ò∆¡ª B@AB Á∆¡ª «ÚË≈È √Ì≈
⁄Ø ‰ ª √Ó∂ ∫ Âπ ‘ ≈‚∂ ÚÒØ ∫ ω≈«¬¡≈
«◊¡≈ “’ÀÒ∆ÎØÈ∆¡≈” ‘∆ ’≈¯∆ ˛ ª
Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï ¸æ’ ‘Ø ’∂ «‘ ◊¬∂Õ
«‘ß. ‡≈. : Ízß± «Ú’≈√ Ò¬∆ ÍÀ√≈
«’ÊØ ∫ ¡≈Ú∂ ◊ ≈? Âπ ‘ ≈‚∆ √’≈ È∂
«Úæ ’«ÓÙÈ ’ØÒ Óß«È¡≈ ˛ «’ ≈‹
’˜≈ ¿πÂ≈È Ò¬∆ ’˜≈ ¸æ’‰ Á∂
⁄æ’«Ú¿± ”⁄ Ϋ√¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
√π. Ï≈. : «¬√ 鱧 «¬’ ’≈ØÏ≈∆
Ì∂ Á «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛-Âπ √ ∆∫ «’√∂
≈‹Á≈ Ȫ Ò˙ «‹‘Û≈ ’∂∫Á ÂØ∫ ’πfi
È ’πfi Óß◊ È≈ «‘≈ ‘ØÚ∂Õ ‘ ≈‹
«¬’ ’‹ ‹≈Ò ”⁄ Ϋ√¡≈ ‘Ø«¬¡≈Õ
ÚË «‘≈ ’˜≈ «Ú’≈√ Á≈ ‘∆ ¡ß◊
˛Õ ’˜∂ Á≈ «¬‘ ÓÂÒÏ È‘∆∫ ˛ «’
’ج∆ ‹‰≈ Á∆Ú≈Ò∆¡≈ ‘Ø «◊¡≈ ˛ Â∂
¡√∆∫ Á∆Ú≈Ò∆¬∂ È‘∆∫ ‘ج∂Õ ¡√∆∫ ’Á∂
Ú∆ ¡≈͉∆ √ß«ÚË≈È’ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫
È‘∆∫ Ìæ ‹ ∂ ‹ª ÷π æ Ò ∑ ∂ ¡‹Ø ’ ∂ ÁΩ  ”⁄
Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ ÍÀ√∂ È‘∆∫ «÷¡≈Ò∆ √πÍÈ∂
‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ (‘’Today you do
not need money, you need
ideas.”) ¡√∆∫ √’≈∆ ÷˜≈È∂ ”⁄Ø∫
«¬’ Ú∆ ÍÀ √ ≈ ÷⁄∂ ÂØ ∫ «ÏȪ ‘∆
«Ï‹Ò∆ ÿ ¿π √ ≈ «Áæ  ∂ ‘ÈÕ Îß ‚
ÍÀÁ≈ ’È Ò¬∆ ‘Ø ÏÊ∂∂ „ß◊ ‘ÈÕ
√Û’ª Á∂ ‹≈Ò Ò¬∆, ÓÀ ∫ √’≈∆
÷˜≈È∂ ”⁄Ø ∫ È‘∆∫ ÷⁄‰ ‹≈ «‘≈Õ
˜±∆ È‘∆∫ ‘ ’ßÓ √’≈∆ ͱߋ∆,
¡≈ÓÁÈ È≈Ò ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂Õ ˜≈
√≈‚∂ ¡≈ÓÁÈ Ú≈Ë∂ ÚæÒ Á∂÷Ø ‹Ø ¡√∆∫
’∆Â≈ ˛Õ «¬‘ √≈ȱ ß Â∂ ‹ ∆ È≈Ò
«Ú’≈√ ’È “⁄ ÓÁÁ ’ «‘≈ ˛Õ
«Âß È √≈Òª Á∂ ¡ß Á  ¡ß Á  ¡√∆∫
D@@@@ (⁄≈Ò∆ ‘˜≈) ’ØÛ πͬ∂ Á∂
‡∆⁄∂ 鱧 Ú∆ Í≈ ’ ‹≈Úª◊∂Õ
- «‹‘Û∆ √’≈ ¡≈͉∂
’Ó⁄≈∆¡ª
ȱ ß
Ò◊≈Â≈
Ó‘∆«È¡ªÏæ Ë ∆ ÂÈ÷≈‘ª, Ìæ  ∂ ,
ÍÀ È ÙȪ, Ï’≈¬∂ Ò‡’≈ ’∂ Á∂ ‘∆
‘Ø Ú ∂ , «‹√ Á∂ ÷˜≈È∂ Ó± ß ‘ ˜Ï≈È∆
‘π’Óª ≈‘∆∫ √≈≈ √≈Ò ÏßÁ ‘∆ «‘ßÁ∂
‘؉, ¿π√ √’≈ 鱧 ’∆ «’‘≈ ‹≈Ú∂?
ÿæ‡Ø ÿæ‡ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆ Ș∂ ª
«¬‘ √’≈ Á∆Ú≈Ò∆¡≈ ‘∆ ‘Ø ¸æ’∆
˛Õ Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï, Âπ ‘ ≈‚∂ Ò¬∆ ª
«¬‘ ’«‘‰≈ ÏÛ≈ √Ω÷≈ ˛ «’ “¡‹Ø’∂
ÁΩ ”⁄ Âπ‘≈‚∂ ’ØÒ ÍÀ√∂ È‘∆∫ «÷¡≈Ò∆
√π Í È∂ ‘Ø ‰ ∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ”” «’™«’
Âπ√∆∫ ª √’≈ Á∆ ’πß‹∆ ’≈ÍØ∂‡
ÿ≈«‰¡ª Á∂ ‘æÊ Á∂ æ÷∆ ˛, ¿π‘ ‘
÷∂   ”⁄ ÍÀ √ ≈ Ò≈ ‘∂ ‘È Â∂ ´æ ‡
’∆ ‹≈ ‘∂ ‘È, Ì≈∆ ÓπÈ≈¯∂ ’Ó≈
‘∂ ‘È, ’«ÓÙÈ, «‘æ√≈ÍæÂ∆ Á∂ ‘∂
‘ÈÕ √’≈∆ ÷˜≈È∂ 鱧 Ú؇ ÏÀ∫’ Íæ’≈
’È Ò¬∆ √ß◊ ÁÙȪ ”⁄ Ø«Û¡≈
‹≈ «‘≈ ˛Õ ÂÈ÷≈‘ª Á∂ ‰ Ò¬∆
’˜≈ ¸æ«’¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ È≈Ò∂ ÍπßÈ
È≈Ò∂ ÎÒ∆¡ª, Âπ‘≈‚∂ ª “ÁØ‘∆∫ ‘æÊ∆∫
Ò悱” È∂, Í ’Ó⁄≈∆¡ª È±ß Âª √Ó∂∫
«√ ÂÈ÷≈‘/ÍÀÈÙÈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¿π‘
ª ¡≈͉≈ Â∂ ¡≈͉∂ Í«Ú≈ Á≈
«÷¡≈Ò∆ √πÍ«È¡ª È≈Ò ‘∆ ¡≈͉≈
«„æ‚ È‘∆∫ Ì √’Á∂Õ
«‘ß. ‡≈. : Âπ‘≈‚≈ ÓÂÒÏ ˛ «’
≈‹ Á≈ «Ú’≈√ ≈‹ Á∆ Ó≈Ò∆ ‘≈ÒÂ
¿πÍ «ÈÌ È‘∆∫ ˛?
√π . Ï≈. : ‘ª, ’˜≈ ÂÈ÷≈‘ª
”Â∂ È‘∆∫ ÷«⁄¡≈ ‹ªÁ≈Õ «¬‘ ª
Ïπ « È¡≈Á∆ „ª⁄∂ Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆
Ú«Â¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡√∆∫, √≈‚∆ Ó≈Ò∆
‘≈Ò ÂØ ∫ √π ⁄ ∂  ‘ª Â∂ ‘æ Á È‘∆∫
¿π¶ÿª◊∂Õ
- Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï, Âπ√∆∫ ÷πÁ ‘∆
Áæ√ ‘∂ ‘Ø «’ Ïπ«È¡≈Á∆ „ª⁄∂ ”⁄ ‹Ø
Ì≈∆ «ÈÚ∂Ù ‘Ø «‘≈ ˛, √Û’ª Á∂ ‹Ø
‹≈Ò «Ú¤ ‘∂ ‘È, ÊÓÒ ÍÒª‡ ‹Ø
÷Û∑ ∂ ‘Ø ‘∂ ‘È, ¿π È ∑ ª ¿π Í  ª
√’≈∆ ÷˜≈È∂ ”⁄Ø ∫ Ë∂ Ò ≈ Ú∆ È‘∆∫
÷⁄ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ª «Î ’˜≈
«’√ ÷≈Â «Ò¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛?
¡√Ò ”⁄ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª
ÂÈ÷≈‘ª/ÍÀ È ÙȪ ’˜≈ ÒÀ ’∂ ‘∆
«ÁæÂ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘È ‹ª √’≈∆
«¬Ó≈ª/‹≈«¬Á≈Áª Ú∂⁄ ’∂ Ó≈Ò∆¡≈
«¬’æ·≈ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
«‘ß . ‡≈. : ‹∂ Ó≈Ò∆ ‘≈Ò Íæ ÷ Ø ∫
≈‹ ¡ßÁ √Ì ¡æ¤≈ ˛ ª «Î Âπ‘≈‚∂
⁄Ø ‰ Ú≈¡«Á¡ª ”⁄ Á‹ “ÒÀ Í ‡≈Í”
Á∂ ‰ ¡Â∂ “Ï∂  π ˜ ◊≈∆ Ìæ  ≈” Á∂ ‰ ÂØ ∫
Âπ‘≈Èπß ’Ω‰ Ø’ «‘≈ ˛?
√π. Ï≈. : ¡√∆∫ Ï∂π˜◊≈∆ ÌæÂ≈
Á∂‰ Á≈ ’Á∂ Ú∆ Ú≈¡Á≈ È‘∆∫ ’∆Â≈Õ
‹∂ ¡√∆∫ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ √∆ ¿π‘ «¬’
‘˜≈ πͬ∂ Ó‘∆È≈, π˜◊≈ ÔØ◊Â≈
Ìæ  ∂ Á≈ √∆Õ ¿È∑ ª ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ Ò¬∆
«‹‘Û∂ ‘π È  «Ú’≈√ ”⁄ π ⁄ ∆ æ ÷ Á∂
‘؉ Â∂ ¡√∆∫ «¬√ Á≈ (Portal) ω≈
«ÁæÂ≈ ˛ Â∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ 鱧 ¡æ◊∂ ‘Ø ’∂
«¬√ Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈¿π‰ Ò¬∆ Íz∂
‘∂ ‘ªÕ
- ¿πÍ Óπæ÷ ÓßÂ∆ ‹∆ Ú∆ ÷˜≈È≈
ÓßÂ∆ √z∆ „∆‚√≈ Ú≈Ò∆ ÏØÒ∆ ‘∆ ÏØÒ
‘∂ ‘È «’ “Ï∂π˜◊≈∆ ÌæÂ≈” Á∂‰ Á≈
’ج∆ ⁄؉ Ú≈¡Á≈ ’∆Â≈ ‘∆ È‘∆∫ √∆Õ
¿π‘ ª “π˜◊≈ ÔØ‹È≈ ÌæÂ≈” Á∂‰
Á∆ ◊æ Ò ’‘∆ √∆Õ Í ¿π √ Á∆ Ú∆
¡‹∂ “◊Ø‘Û∂ ”⁄ ͱ‰∆ Ú∆ È‘∆∫ ’æÂ∆Õ”
Â∂ Òæ÷ª Ï∂π˜◊≈ ÈΩ‹Ú≈È ¡ÀÚ∂∫ ‘∆
⁄؉ª ÓΩ’∂ ’æ¤≈ Ú‹≈™Á∂ «ÎÁ∂ √∆Õ
‹ª ¿πÈ∑ª 鱧 ÓßÂ∆¡ª «‹ßÈ∆ ¡ß◊∂˜∆
È‘∆∫ ¡≈™Á∆ ‘؉∆ «’ ¿π‘ ÙÏÁ Á≈
¡Ê ‘∆ È‘∆∫ √Ófi √’∂Õ
«‘ß. ‡≈. : «¬√ ÌæÂ∂ Ò¬∆ «’ßÈ∂ ’π
ÒØ’ª È∂ ‘π‰ Âæ’ «‹√‡∂Ù
z È ’Ú≈¬∆ ˛?
√π. Ï≈. : ÓÀ鱧 ⁄À’ ’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ
-⁄؉ Ú≈¡Á∂ È±ß Í±≈ ’È ÍzÂ∆
√’≈ Á∆ “√ß‹∆Á◊∆” Â∂ “◊ßÌ∆Â≈”
«¬√∂ ¿πÂ ”⁄Ø∫ “⁄À’” ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆
˛Õ
«‘ß. ‡≈. : Â∂ “ÒÀ͇≈Í”
√π. Ï≈. : ÓÀ∫ «¬√ ⁄؉ Ú≈¡Á∂ Ò¬∆
Ú⁄ÈÏæË ‘ªÕ Í «‹ßÈ≈ «⁄ “Ú≈¬∆
Î≈¬∆ ÈÀ‡Ú’” È‘∆∫ ˛, ¿πÈ≈ «⁄
“ÒÀ Í ‡≈Í” Á∂ ‰ Á≈ ’Ø ¬ ∆ ÓÂÒÏ ‘∆
È‘∆∫ ωÁ≈Õ ¿πÓ∆Á ˛, ‘π‰ ÂØ∫ «¬’
√≈Ò Á∂ ¡ß Á  ¡ß Á  «¬‘ ’ß Ó ‘Ø
‹≈Ú∂ ◊ ≈Õ ¡√∆∫ ¿π Â  Íz Á ∂ Ù Ú≈Ò∆
◊ÒÂ∆ È‘∆∫ Áπ‘≈¿π‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂Õ
- √π÷Ï∆ ‹∆ Âπ√∆∫ ‹∂ “ÒÀ͇≈Í”
Á∂ ‰ Á∆ ʪ “Ú≈¬∆ Î≈¬∆ ÈÀ ‡ Ú’”
Ò≈¿π‰ Á≈ ⁄؉ Ú≈¡Á≈ ‘∆ ’Á∂ ª
«˜¡≈Á≈ «Ï‘Â ‘πßÁ≈, ‹∂ «¬‘ ◊æÒ
√∆Õ Â∂ ‘π‰ «¬’ √≈Ò Ú∆ ¶ÿ ¸æ«’¡≈
‘À «¬√ ◊æÒ È±ß ’‘∂Õ “Ú≈¬∆ Î≈¬∆” «’Ê∂
’π ÷Û∑≈ ˛? ¡√Ò ”⁄ “È≈ ÈΩ Ó‰ Â∂Ò
‘ØÚ∂◊≈, Â∂ È≈ ≈Ë≈ Èæ⁄∂◊∆” “Ú≈¬∆
Î≈¬∆” Òæ ◊ ‰≈ È‘∆∫ Â∂ “ÒÀ Í ‡≈Í”
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª 鱧 «ÓÒ‰∂ È‘∆∫Õ ¿πÂ
ÍzÁ∂Ù Ú≈Ò∆ ◊ÒÂ∆ ‘؉∆ ‘∆ È‘∆∫Õ
«‘ß. ‡≈. : ≈‹ Á∆ ¡«‹‘∆ Ó≈Ò∆
‘≈Ò Á∂ Ï≈Ú‹±Á, Âπ‘≈‚∆ √’≈ È∂
«¬ßÈ∂ √≈∂ √Ò≈‘’≈ «’™ ÌÂ∆ ’∆Â∂
‘ج∂ ‘È?
√π. Ï≈. : «¬√ Á≈ Ó≈Ò∆ ‘≈ÒÂ
È≈Ò ’ج∆ √ÏßË È‘∆∫ ˛Õ Âπ√∆∫ √≈‚∆
√’≈ Á∆ Ì≈∆ ’≈◊π˜≈∆ 鱧 Á∂÷ØÕ
√≈鱧 ¡≈͉∆ ’≈◊π˜≈∆ Á∂ ÍzÁÙÈ
Ò¬∆, √Ò≈‘’≈ª Á∆ ÒØ Û ˛Õ ÒØ ’
Íπæ¤Á∂ ‘È «’ ¡√∆∫ ˛Ò∆’≈͇ «’™
÷∆«Á¡≈Õ ≈‹ Á∂ Óπ÷∆ ‘؉ Á∂ È≈Â∂,
’∆ Âπ √ ∆∫ ÓÀ È ± ß √≈¬∆’Ò ”Â∂ √Ú≈∆
’Á∂ Á∂÷‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘Ø? ‹∂ ÓÀ∫ «¬™
’È Òæ « ◊¡≈ ª «ÈÚ∂ Ù ’ (Ì≈Ú
«Èæ‹∆ ’≈ØÏ≈∆ √ßÍ≈ÁÈ) ÁØ «ÁȪ ”⁄
‘∆ «¬ÊØ ∫ ¿π ‚ ≈∆ Ó≈ ‹≈‰◊∂ Õ ¡æ ‹
Á∂ Ôπæ◊ ”⁄ ’≈◊ ‘؉ Ò¬∆ Âπ‘≈ȱß
˛Ò∆’≈͇ Á∆ Ú∆ ÒØÛ ˛, ∂∫‹ ØÚ
Á∆ Ú∆ ˜± ˛Õ
Á√ßÏ B@AD
- Ï≈ÁÒ √≈«‘Ï ‹∂ ≈‹ «√
«¬’ Òæ÷ ’ØÛ πͬ∂ ÂØ∫ ¿πÍ ’˜≈
⁄«Û∑ ¡ ≈ ‘Ø « ¬¡≈ ˛ ¡Â∂ ’˜∂ Á∆
«’Ù Â≈È Ò¬∆ Ú∆ ‘Ø  ’˜≈
¸æ ’ ‰≈ ÍÀ «‘≈ ˛, ’Ó⁄≈∆¡ª
Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª, ÍÀ È ÙȪ, Ìæ  ∂ ,
Ï’≈¬∂ ¡≈«Á ¡Á≈ ’È Ò¬∆ Ú∆
’˜≈ ¸æ ’ ‰≈ ÍÀ «‘≈ ˛, √’≈∆
‹≈«¬Á≈Áª ȱ ß Ú∂ ⁄ ‰≈ ÍÀ «‘≈ ˛,
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
7
Ï⁄ Á∂ Ȫ ‘∂ · , ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆
√∂ Ú ≈ Óπ ’ Â∆ Á∆ ¿π Ó  ”⁄ ÁØ √≈Ò≈
“¡≈ÍÙÈÒ” Ú≈Ë≈ ’È≈ ÍÀ «‘≈
‘À Â∂ ÌÂ∆ À ◊ ± Ò  ͱ  ∆ ÂÈ÷≈‘ª
”Â∂ ’È Á∆ Ï‹≈¬∂ , Íø ‹ √≈Òª Ò¬∆
Ïæ fi Ú∆∫ «È◊± ‰ ∆ ÂÈ÷≈‘ ¿π Í  ·∂ ’ ∂
”Â∂ ’È Á≈ Íæ ’ ≈ ’≈ȱ ß È Ï‰≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ˛ ª «Î «ÏȪ ’ß Ó ÂØ ∫
Í«‘Òª ‘∆ «Ú‘Ò∂ ÏÀ · ∂ BA ’Ø Û
π Í ¬∂ √Ò≈È≈ ÷⁄∂ ¿π Í  Ò≈¬∂ ‘Ø ¬ ∂
Óπ æ ÷ Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡∆ √’æ  ª (√ß « ÚË≈È
Á∆ Ú∆ ¡‰Á∂ ÷ ∆ ’’∂ ) Á∂ È≈Ò
’Ø Û ª π Í ¬∂ √Ò≈È≈ ‘Ø  ÷⁄∂ Ú≈Ò∂
Á‹Èª Á∆ «◊‰Â∆ ”⁄ Θ± Ò Á∂
√Ò≈‘’≈ª Á∆ ’∆ ÒØ Û ÍÀ ◊¬∆ ˛
«‹È∑ ª ȱ ß Óß Â ∆ Á≈ ‘∆ Á‹≈ «Áæ  ≈
‘Ø « ¬¡≈ ˛? ‹∂ ≈‹ Á≈ «’‘≈ ‹≈
«‘≈ “«Ú’≈√” ÒØ ’ ª ȱ ß ÷π Á Ș
È‘∆∫ ¡≈ «‘≈ ª √Ò≈‘’≈ fi± ·
± ¯ ≈È ÏØ Ò ’∂ «’Ú∂ ∫ «Ò÷≈ Á∂ ‰ ◊∂ ?
Â∂ «¬È∑ ª √Ò≈‘’≈ª Á∆ ÌÂ∆ Ú∆
«ÏȪ «’√∂ “Ó≈ÍÁß ‚ ” Á∂ ‘∆ ’∆Â∆
‘Ø ¬ ∆ ˛ ‹Á«’ ÂÈ÷≈‘ ¿π Í √’≈∆
÷˜≈È∂ ”⁄Ø ∫ ÒÀ ‘∂ ‘ÈÕ «¬‘ Ú∆
«ÈÔÓª Á∆ ÿØ  ¿π ¶ ÿ‰≈ ωÁ∆ ˛Õ
«¬‘ ·∆’ ˛ «’ ˛Ò∆’≈͇ ‘Ú≈¬∆
‹‘≈˜ª Â∂ ∂∫‹ ØÚª ”⁄ Óπæ÷ ÓßÂ∆,
¿π Í Óπ æ ÷ Óß Â ∆ Â∂ ‘Ø  Óß Â ∆¡ª ÚÒØ ∫
√Ú≈∆ ’È È≈Ò ¡Ó∆ ≈‹ Á≈
ÌπÒ∂÷≈ ˜± ÍÀ ‹ªÁ≈ ˛,
’≈Ø Ï ≈∆¡ª Â∂ «ÈÚ∂ Ù ’ª ȱßÕ ¿πÈ∑ª
ȱ ß ¿π ‚ ≈∆ Ó≈È Á∆ «¬ÊØ ∫ ’∆ ÒØ Û
˛Õ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ ª √Ì ’πfi ‘≈˜ ˛Õ
¡Ϫ πͬ∂ Á∆¡ª ‡À’√ ¤Ø‡ª,
«¡≈«¬Âª Â∂ √‘±ÒªÕ
IHADE-CE@@E
√Úº¤ Ì≈ Ҭ∆ Á≈¡Ú∂ Â∂ ‘’∆’ª
◊∞Ó∆ «√≥ÿ Ϻ÷ÂÍπ≈
Òßÿ∆ ÁØ ¡’±Ï ˘ Ó‘≈ÂÓ≈
◊ªË∆ Á∆ ‹Ô≥Â∆ ÓΩ’∂ ÓπÒ’ Á∂ ÍzË≈È
Ó≥Â∆ È«≥Á ÓØÁ∆ È∂ √Úº¤ Ì≈Â
ω≈¿∞ ‰ Á≈ ¡≈◊≈˜ ’«Á¡ª ÁØ
¡’±Ï B@AI Â’ «¬‘ ‡∆⁄≈ Í»≈
’ ÒÀ‰ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ ‘ÀÕ ÓØÁ∆
Í«‘Ò∂ «Ú¡’Â∆ È‘∆∫ ‘È «‹È∑ª È∂
√Úº¤ Ì≈ Á≈ È≈¡≈ Ò≈«¬¡≈ ‘À
√◊Ø∫ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª Ú∆ «¬√ Ï≈ÏÂ
’¬∆ Óπ«‘≥Óª «Úº„∆¡ª ‹≈ ⁄πº’∆¡ª ‘È
‹Ø ¡√¯Ò ‘∆¡ª √ÈÕ Óπ Ò ’ Á∆
√Ï¿∞ µ ⁄ ¡Á≈Ò È∂ √≥ È AIII
«Úº⁄ Ì≈ √’≈ ˘ ÓπÒ’ Á∆ ’»Û≈
¡Â∂ √¯≈¬∆ ÍzÏ≥˪ Á∆ È∆Â∆ ÂÀ¡
’È Á∆¡ª ‘Á≈«¬Âª ‹≈∆ ’∆Â∆¡ª
√ÈÕ «¬È∑ª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ √’≈ È∂
√≥È B@@@ «Úº⁄ √Û’ª ¡Â∂ ‹ÈÂ’
Ê≈Úª ¿∞µÍ ’»Û≈ √πº‡‰ ”Â∂ Í≈Ï≥Á∆
Ò≈ «ÁºÂ∆ √∆Õ ’»Û≈ √πº‡‰ Á∆¡ª Ê≈Úª
√≥È B@@A «Úº⁄ «ÈÙ«⁄ ’∆Â∆¡ª
‹≈‰∆¡ª √È ¡Â∂ √≥È B@@C Â’
’» Û ∂ ¡Â∂ ◊≥ Á ◊∆ Á∂ √¯≈¬∂ Ò¬∆
ÍzØ‹À’‡ Ò◊≈¬∂ ‹≈‰∂ √ÈÕ «¬√ È∆Â∆
«‘ ‘∆ «Í≥‚ª Á∆ ¡Ï≈Á∆ Á∂ ˆ∆Ï
ÿª ¡Â∂ √’»Òª Ò¬∆ C@@@ ∞ͬ∂
ÍzÂ∆ Íı≈È≈ ◊ª‡ Ù∞» ’∆Â∆ ◊¬∆
√∆ ‹Ø Ô».Í∆.¬∂. √’≈ √Ó∂∫ Á√ ‘˜≈
¡Â∂ ÓØÁ∆ √’≈ √Ó∂∫ AB ‘˜≈ ∞ͬ∂
¡ÀÒ≈È∆ ◊¬∆ ‘À Í √≈¯ Í≈‰∆ ¡Â∂
«√‘ Ó≥Â≈Ò∂ Á∆ B@AB Á∆ «¬º’
«ÍØ‡ Áº√Á∆ ‘À «’ √≥È AIII ÂØ∫
Íı≈È∂ ω≈¿∞‰ Á∆ ÔØ‹È≈ «‘ ÈΩ∫
’ØÛ GC Òº÷ Íı≈È∂ ω≈¬∂ ◊¬∂ Í
«¬È∑ª «Úº⁄∫Ø B,GFD ’ØÛ Íı≈È∂ ¡ÓÒ
«Úº⁄ ω∂ ‘∆ È‘∆∫ Â∂ A,DAE ’ØÛ
Ï∂’≈ Í≈¬∂ ◊¬∂ ‹Ø ÚÂØ∫ «Úº⁄ È‘∆∫
«Ò¡ªÁ∂ ‹≈ √’Á∂Õ Á∂Ù «Úº⁄ «‹È∑ª
ÒØ’ª Á∂ ÿª «Úº⁄ Íı≈È∂ ω∂ ‘ج∂
‘È ¿∞È∑ª Á≈ Á√ ¯∆√Á∆ «‘º√≈ ‘∆
√∆Ú∂‹ È≈Ò ‹∞ÛÁ≈ ‘À Ï≈’∆ I@
¯∆√Á∆ Á≈ ‹Ò-ÓÒ Á«¡≈Úª,
È«‘ª ¡Â∂ ‚∂Ȫ «Úº⁄ «‚º◊Á≈ ‘À
‹ª ËÂ∆ ‘∂·ª «√Á≈ ‘ÀÕ ‹ÈÂ’
Íı≈«È¡ª Ï≈Ï “’ΩÓªÂ∆ «√‘Â
√≥√Ê≈“ Á≈ ’«‘‰≈ ‘À «’ «¬√ ÔØ‹È≈
Á∂Ù Á∂ ÍzË≈È Ó≥Â∆ ÚºÒ∫Ø √Úº¤
Ì≈ Á≈ √π¯È≈ Á∂Ù Á∆¡ª ’∞fi
È∞’
º ª «Úº⁄ fi≈Û» Î∂È ‹ª ’∞fi
«◊‰Â∆ «Úº⁄ Íı≈È∂ ω≈¿∞‰
È≈Ò Í»≈ ‘؉ Ú≈Ò≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬‘
Ï∂ÿ«¡ª ˘ ÿ Á∂‰, ’»Û∂ ¡Â∂
◊≥Á◊∆ ˘ √Ó∂‡‰ Ò¬∆ Úº÷-Úº÷
Â∑ª Á∂ Íz‹Ø ’
À ‡ Ò◊≈¿∞‰, ÓπÒ’
Á∂ Úº ÷ -Úº ÷ «‘º « √¡ª «Úº ⁄
«¬≥‚√‡∆ Á∂ ˜«‘∆Ò∂ Í≈‰∆ Á∂
«È’≈√ Á≈ ͺ’≈ ÍzÏË≥ ’È ¡Â∂
Á∂Ù «Úº⁄ √∆Ú∂‹ Íz‰≈Ò∆ ˘ ‹◊∑≈‹◊∑≈ √Ê≈Í ¡Â∂ Á∞√ ’È
Ú◊∆¡ª Úº‚∆¡ª ÍπÒªÿª Íπ‡
º ‰
È≈Ò ‘∆ Í»≈ ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹Ø ÓπÒ’
Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ «Úº⁄ «¬È’Ò≈Ï∆
ÂÏÁ∆Ò∆¡ª ’È ÂØ∫ «ÏȪ √≥ÌÚ
È‘∆∫ ‘ÀÕ
˘ √Úº¤ Í«Ì≈Ù≈ «Úº⁄ È‘∆∫ «Ò¡ªÁ≈
‹≈ √’Á≈Õ √≥Ô∞’ ≈Ù‡ √≥ÿ È∂ Ú∆
√≥È B@@@ «Úº⁄ Ù«‘-ÙÂ≈ÏÁ∆ «Ú’≈√
Á∂ ÂÀ¡ ’∆Â∂ «ÈÙ≈«È¡ª «Úº⁄ √Úº¤Â≈
˘ ¡«‘Ó Óπ º Á ≈ ω≈¿∞ ∫ «Á¡ª √≈Ò
B@AE Â’ «¬√ √Óº « √¡≈ Á≈ E@
¯∆√Á∆ ‘ºÒ ’È Á≈ ‡∆⁄≈ «Óº«Ê¡≈
√∆Õ Ô».Í∆.¬∂. √’≈ È∂ Ú∆ B@AB «Úº⁄
“«ÈÓÒ Ì≈ Óπ«‘≥Ó“ ¡Â∂ “÷πÒ
º ≈∑ ‘≈ÔÂ
Óπ’“ Ì≈ ω≈¿∞‰ Á∂ È≈¡∂ Ò≈¬∂
√È Í «¬È∑ª Á≈¡«Ú¡ª Á∂ Ï≈Ú‹»Á
◊≥Á◊∆ ͺ÷Ø∫ ÓπÒ’ Á∆ √«ÊÂ∆ ÙÓÈ≈’
ω∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ «Í≥‚ª ¡Â∂ Ù«‘ª Á∂
¡≈ˇ∂- Áπ¡≈ˇ∂ √ÛªÁ Ó≈ ‘∂ ◊≥Á◊∆
Á∂ „∂ «¬√ Á∆ ◊Ú≈‘∆ «Á≥Á∂ ‘ÈÕ ÓπÒ’
Á∆ ≈‹Ë≈È∆ «ÁºÒ∆ ÂØ∫ Í≈È∆Í Ø‚
¿∞µÂ∂ ◊≥Á◊∆ Á∂ „∂ª È≈Ò Ï‰∂ Í‘≈Û
ÓπÒ’ «Ú⁄Ò∆ √¯≈¬∆ Á∆ ’‘≈‰∆ ˘
ÍzÂ÷
º «Ï¡≈È ’Á∂ ‘ÈÕ ÂºÊ ÏØÒÁ∂ ‘È
«’ Á∂Ù Á∂ Ù«‘ª «Úº⁄ ‘ √≈Ò F.HH
’ØÛ ‡È ’»Û≈ ÍÀÁ≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ؘ≈È≈
¤∂ ‘˜≈ ‡È ÂØ∫ ÚË∂∂ ÍÒ≈√«‡’ ¡Â∂
¡ÒÀ’‡Ø«È’ ’»Û≈ ‹Ó∑ª ‘∞≥Á≈ ‘À «‹√
˘ √≥Ì≈Ò‰ ¡Â∂ ÈÙ‡ ’È Á∂ √’≈
’Ø Ò ’Ø ¬ ∆ Íz Ï ≥ Ë È‘∆∫ ‘ÈÕ ‹∂ «¬‘
«√Ò«√Ò≈ «¬≥ ‹ ‘∆ ‹≈∆ «‘≈ ª
B@DG Â’ AD@@ Ú◊ «’ÒØÓ∆‡
ËÂ∆ ◊≥Á◊∆ Á∂ „∂ª ‘∂· ÁºÏ ‹≈Ú∂◊∆Õ
‹∂ ÓπÒ’ Á∆ √Úº¤Â≈ Ò¬∆ Íı≈È∂
ω≈¿∞‰ Á∂ ÓπºÁ∂ ”Â∂ ⁄⁄≈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂
ª «¬ºÊ∂ Ú∆ √’≈∆ Á≈¡«Ú¡ª ”Â∂
Ô’∆È È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ «’¿∞∫«’
ÓπÒ’ Á∆ ⁄ΩÊ≈ «‘º√≈ ¡Ï≈Á∆ Ï∂ÿ∂ ÒØ’ª
Á∆ ‘À Õ Úº ‚ ∆ «◊‰Â∆ «Úº ⁄ Á∂ Ù Á∆
‹ÈÂ≈ ÿ∞«È¡ª Ú◊∂ ÿª «Úº⁄ «ÁÈ
’‡∆ ’ ‘∆ ‘À «‹ºÊ∂ Íı≈«È¡≈ Á≈
ωÈ≈ √≥ÌÚ ‘∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ «ÚÙÚ «√‘Â
√≥√Ê≈ ¡Â∂ Ô»È∆√ÀÎ Á∆ «¬º’ «ÍØ‡
¡È∞√≈ ÁπÈ∆¡ª «Úº⁄ AA@ ’ØÛ ÒØ’
÷πºÒ∑∂ «Úº⁄ ‘≈Ô ‹ªÁ∂ ‘È «‹È∑ª «Úº⁄Ø∫
FD ’ØÛ Ì≈Ú EH ¯∆√Á∆ Ì≈ «Úº⁄
‘ÈÕ B@AA Á∆ ‹È◊‰È≈ ¡È∞√≈ Ú∆
«Í≥‚ª Á∆ G@ ¯∆√Á∆ ¡Â∂ Ù«‘ª Á∆
AH ¯∆√Á∆ ¡Ï≈Á∆ √Û’ª, ∂ Ò
Ò≈¬∆Ȫ, È«‘ª ¡Â∂ Úº‡ª-Ï≥«È∑¡ª ˘
Íı≈«È¡ª Ú‹Ø ∫ ÚÂÁ∆ ‘À Õ √≈‚∂
◊∞¡ª„∆ ÓπÒ’ ⁄∆È «Úº⁄ «¬‘ ¡È∞Í≈Â
’∂ Ú Ò «¬º ’ ¯∆√Á∆ ¡Â∂ Ï≥ ◊ Ò≈Á∂ Ù
«Úº⁄ ⁄≈ ¯∆√Á∆ ‘ÀÕ Ì≈ «Úº⁄ ÷πºÒ∑∂
‘≈Ô ‹≈‰ ’≈È ؘ≈È≈ «¬º’ Òº÷
‡È ÓÒ ‹Ó∑ ª ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À Õ Ó≈«‘ª
ÓπÂ≈Ï’ «¬º’ ◊z≈Ó ÓÒ «Úº⁄ «¬º’ ’ØÛ
Ú≈«¬√, Á√ Òº÷ ÏÀ’‡∆∆¡≈ ¡Â∂ √Ω
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «¬º’ ‘˜≈ Â’ ‹∆Ú≈‰» ‹ª
Í‹∆Ú∆ Á∂ ¡ª‚∂ ÍÀÁ≈ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ
«¬‘ ◊≥ Á ◊∆ ‘∆ ‚≈«¬∆¡≈ ¡Â∂
Í∆Ò∆¡≈ Ú◊∆¡ª Ï∆Ó≈∆¡ª Á≈ Óπº÷
’≈È Ï‰Á∆ ‘ÀÕ «¬È∑ª Ï∆Ó≈∆¡ª È≈Ò
‘ ؘ «¬º’ ‘˜≈ Ϻ⁄∂ ÓΩ Á∂ Ó»‘
≥ «Úº⁄
⁄Ò∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
ÓπÒ’ «Úº⁄ «√¯ ÷πÒ
º ∂∑ «Úº⁄ ‘≈ÔÂ
‹≈‰ Á∆ √Óº«√¡≈ ‘∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ ¡º‹
Ú∆ Á∂Ù Á∂ ˆ∆Ϫ Á∆ «˜≥Á◊∆ Ӻ˒≈Ò∆
√Ó∂∫ È≈Ò Ó∂Ò ÷ªÁ∆ ‘ÀÕ √≥È AIIC
«Úº⁄ Ì≈Ú∂∫ ÓπÒ’ Á∆¡ª ¿∞µ⁄ ¡Á≈Òª
È∂ ÓÈ∞º÷ Áπ¡≈≈ «√ ¿∞µÍ ÓÀÒ≈ „؉
”Â∂ ’≈˘È∆ ÂΩ ”Â∂ Í≈Ï≥Á∆ Ò◊≈ «ÁºÂ∆
√∆ Í ¡≥’«Û¡ª ÓπÂ≈Ï’ ¿∞µÂ ÍzÁ∂Ù,
«Ï‘≈ Â∂ fi≈÷≥ ‚ √Ó∂  Óπ Ò ’ Á∂
Ò◊Í◊ B@ √»«Ï¡ª «Úº⁄ Á«Òª Á∂
«¬º’ «‘º√∂ ˘ ¡‹∂ Ú∆ «’√∂ È≈ «’√∂
»Í «Úº⁄ «√ ”Â∂ ÓÀÒ≈ „؉≈ ÍÀ «‘≈
‘À Ì≈Ú∂ ∫ «’ «¬√ Ë≥ Á ∂ ˘ Ø ’ ‰ Ò¬∆
¡≈˜∆ Íı≈«È¡ª Á∆ ‹◊∑ ≈ ÎÒº Ù
Íı≈È∂ ω≈¿∞ ‰ ¡Â∂ «¬√ Ú◊ Á∂
Ó˜Á»ª Á∂ ÍπÈÚ≈√ Á∂ Ȫ ¿∞µÍ ‘∞‰
Â’ √ºÂ ¡Ï ∞ͬ∂ ı⁄ ’∆Â∂ ‹≈ ⁄πº’∂
‘ÈÕ
’∂∫Á √’≈ È∂ Íı≈«È¡ª Á∆
ÔØ‹È≈ ¿∞µÍ A,IF,@@@ ’ØÛ ∞ͬ∂
ı⁄‰ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ ‘À Í «¬‘
ÍÀ√≈ «’ºÊØ∫ ¡≈Ú∂◊≈, «¬√ Ï≈∂ √’≈
¡‹∂ Â’ ’∞fi È‘∆∫ Áº√ √’∆Õ √’≈
È∂ AA.A ’Ø Û Íı≈È∂ ω≈¿∞ ‰ Á≈
Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ H.HD
’ØÛ Í«Ú≈ª Á∆ ͤ≈‰ ’∆Â∆ ◊¬∆
‘ÀÕ √’≈ Á≈ √≈Ò B@AI Â’ «¬√
ÔØ‹È≈ ˘ Óπ’≥ÓÒ ’È Á≈ ¡Ê ‘À
‘ √≈Ò AGG Òº÷ ¡Â∂ ‘ ؘ E@
‘˜≈ Íı≈È∂ ω≈¿∞‰∂, ‹Ø √’≈ª Á∆
‘∞‰ Â’ Á∆ ’≈◊∞˜≈∆ ¡È∞√≈ √≥ÌÚ
‘∆ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ √’≈ È∂ Úº‚∂Úº ‚ ∂ ¿∞ Á ÔØ « ◊’ ÿ≈«‰¡ª È≈Ò
√Ï≥«Ë √≥√Ê≈Úª, ’ÈÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯
«¬≥‚∆¡≈ «¬≥‚√‡∆ (√∆.¡≈¬∆. ¡≈¬∆.),
ÎÀ‚∂ÙÈ ¡≈¯ «¬≥‚∆¡≈ ⁄À∫Ï√ ¡≈¯
’≈Ó√ ¡À∫‚ «¬≥‚√‡∆ ¡≈¯ «¬≥‚∆¡≈
(¡À√Ø⁄ÀÓ) ¡Â∂ «ÏºÒ ◊∂‡√ Î≈¿±∫‚∂ÙÈ
√Ó∂ ’¬∆ Ï‘∞’ΩÓ∆ ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ Íı≈È∂
ω≈¿∞‰ Á∆ ÔØ‹È≈ «Úº⁄ ÓÁÁ ’È
Ò¬∆ ¡‹Ø¬∆¡ª ’∆Â∆¡ª ‘È Í ’∞ºÒ
«ÓÒ≈ ’∂ «¬È∑ª ÿ≈«‰¡ª È∂ F@-G@
‘˜≈ Íı≈È∂ ω≈¿∞‰ Á∆ ‘∆ ‘≈Ó∆
Ì∆ ‘ÀÕ Ô»È∆√ÀÎ ÓπÂ≈Ï’ Ì≈ ˘
«Ï‘≈, ¿∞ µ Â Íz Á ∂ Ù , fi≈÷≥ ‚ ,
≈‹√Ê≈È, ¿∞Û∆√≈ ¡Â∂ ÓºË ÍzÁ∂Ù
Ú◊∂ ≈‹ª Á∆ √Óπ º ⁄ ∆ ¡Ï≈Á∆ ˘
Íı≈È∂ Óπ‘º¬∆¡≈ ’≈¿∞‰ Ò¬∆ F@ ÂØ∫
I@ √≈Ò Â’ Á≈ √Óª Òº◊ √’Á≈
‘À Õ Í∂ ∫ ‚± «Ú’≈√ Ó≥  ≈Ò∂ ¡Ë∆È
Ï∂ÿ«¡ª Ò¬∆ Úº÷-Úº÷ ÔØ‹È≈Úª
√Ó∂ AIHE «Úº⁄ Ù∞» ’∆Â∆ ◊¬∆
«¬≥Á≈ ¡≈Ú≈√ ÔØ‹È≈ «‘ ω≈¬∂
◊¬∂ Òº÷ª Ó’≈È «ÏȪ Íı≈«È¡ª ÂØ∫
ω≈¬∂ ◊¬∂Õ Ó≥Â≈Ò∂ Á∂ ¡≥’«Û¡ª
Óπ  ≈Ï’ √√Ò B@AA-AB «Úº ⁄
«¬≥Á≈ ¡≈Ú≈√ ÔØ‹È≈ ¡Ë∆È Á∂Ù
«Úº⁄ C@ Òº÷ Ó’≈È Ï‰∂ «‹È∑ª «Úº⁄Ø∫
’∂ Ú Ò «Â≥ È Òº ÷ Ó’≈Ȫ «Úº ⁄ ‘∆
Íı≈È∂ ω≈¬∂ ◊¬∂ Õ Á∂ Ù Á∂ Íz Ë ≈È
Ó≥Â∆ ÚºÒØ∫ √Úº¤ Ì≈ Á≈ √π¯È≈
Á∂ Ù Á∆¡ª ’∞ fi È∞ º ’ ª «Úº ⁄ fi≈Û»
Î∂È ‹ª ’∞fi «◊‰Â∆ «Úº⁄ Íı≈È∂
ω≈¿∞‰ È≈Ò Í»≈ ‘؉ Ú≈Ò≈ È‘∆∫
‘ÀÕ «¬‘ Ï∂ÿ«¡ª ˘ ÿ Á∂‰, ’»Û∂
¡Â∂ ◊≥Á◊∆ ˘ √Ó∂‡‰ Ò¬∆ Úº÷Úº÷ Â∑ª Á∂ ÍzØ‹À’‡ Ò◊≈¿∞‰, ÓπÒ’
Á∂ Úº÷-Úº÷ «‘º«√¡ª «Úº⁄ «¬≥‚√‡∆
Á∂ ˜«‘∆Ò∂ Í≈‰∆ Á∂ «È’≈√ Á≈ ͺ’≈
ÍzÏ≥Ë ’È ¡Â∂ Á∂Ù «Úº⁄ √∆Ú∂‹
Íz‰≈Ò∆ ˘ ‹◊∑≈-‹◊∑≈ √Ê≈Í ¡Â∂
Á∞ √  ’È Ú◊∆¡ª Úº ‚ ∆¡ª
ÍπÒªÿª Íπº‡‰ È≈Ò ‘∆ Í»≈ ‘Ø √’Á≈
‘À ‹Ø Óπ Ò ’ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ «Úº ⁄
«¬È’Ò≈Ï∆ ÂÏÁ∆Ò∆¡ª ’È ÂØ ∫
«ÏȪ √≥ÌÚ È‘∆∫ ‘ÀÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
8
√Ì Ò¬∆ Ï≈Ï ¡Â∂
Óπ¯Â «Úæ«Á¡≈
È≈◊«’ª Á≈ Ó±Ò ‘æ’
È«ÌßÁ
«◊¡≈È («Ú«Á¡≈) √Ó±‘ √Ó≈‹
Á∆ √ªfi∆ √ßÍÂ∆ ˛ «‹√ 鱧 ÓÈπæ÷ È∂
’πÁ È≈Ò ⁄Ò∂ «¬’ ¶Ï∂ √ßÿÙ
”⁄Ø∫ ‘≈√Ò ’∆Â≈ √∆, Í ¡æ‹ «¬‘
«◊¡≈È Ú∆ ÓÈπæ÷∆ ‘ÚÙ (ÓπÈ≈¯∂) Á∆
«◊z¯Â ”⁄ ¡≈ «◊¡≈ ˛Õ «Í¤Ò∂∂ B@BE √≈Òª ÂØ∫ ‹ÁØ∫ ÂØ∫ ÈÚ∆∫ ¡≈«Ê’Â≈
È∆Â∆ «ÚÙÚ È∂ ¡Í‰≈¬∆ ˛Õ √’≈
È∂ «Ú«Á¡≈ Á∂ ÷∂Â ”⁄Ø∫ ¡≈͉∂ ‘æÊ
√«‘‹∂ √«‘‹∂ «÷æ⁄‰∂ Ùπ± ’ «ÁæÂ∂ ‘È,
¿π Ë  «¬√ «Ú⁄ Íz ≈ ¬∆Ú∂ ‡ ͱ ß ‹ ∆ È∂
¡≈͉∂ ÍÀ Í√≈ Ò¬∂ ‘ÈÕ ‘π‰ ‘≈ÒÂ
«¬‘ ωÁ∂ ‹≈ ‘∂ ‘È «’ È≈ «√Î
¿π ⁄ «Ú«Á¡≈ √◊Ø ∫ Óπ „ Ò∆ «Ú«Á¡≈
«Ú⁄Ø ∫ Ú∆ √’≈ ¡≈͉∂ «˜ß Ó ∂ Ú ≈∆
¡¤ØÍÒ∂ «‹‘∂ «Â¡≈◊‰ ÚæÒ ÚËÁ∆
‹≈ ‘∆ ˛ «ÚÙ∂Ù ’’∂ “«√æ«÷¡≈ Á≈
¡«Ë’≈ ’≈ȱßÈ-B@@I” Ò◊Ì◊ «¬‘Ø
’«‘ß Á ≈ ˛Õ «‹√ È∂ «Ú«Á¡≈ Á∂
Ïπ«È¡≈Á∆ ¡«Ë’≈-Ï≈Ï «Ú«Á¡≈
√Ì Ò¬∆ 鱧 «Â¡≈◊ «ÁæÂ≈ ˛Õ
¡≈˜≈Á∆ Á∆ «¬’ ¶Ï∆ ÒÛ≈¬∆
ÂØ ∫ «Í¤Ø ∫ √ß « ÚË≈È ”⁄ «¬√ Ó± Ò
¡«Ë’≈ 鱧 Á‹ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆Õ
«‹¿π«ÂÏ≈ ≈Ú Î±Ò∂, √«ÚÂ∆ αÒ∂ ÂØ∫
ÒÀ ’∂ Ì◊ «√ß ÿ , ‚≈. ¡ß Ï ∂ ‚ ’,
◊ªË∆ Âæ’ Á∂ ¡≈˜≈Á∆ Á∂ «¬È∑ª ’ΩÓ∆
¡≈◊± ¡ ª È∂ “√Ì Ò¬∆ Ï≈Ï
«Ú«Á¡≈” Á∂ ¡«Ë’≈ 鱧 Ïπ«È¡≈Á∆
√Ú≈Ò Óß « È¡≈ √∆Õ «¬√ Ïπ « È¡≈Á∆
¡«Ë’≈ ÂØ∫ «ÏÈ≈ ÓÈπæ÷∆ ¡≈˜≈Á∆ Á∆
’ÒÍÈ≈ ‘∆ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆,
Í ¡æ‹ ‘≈Ò «¬‘ ˛ «’ √≈«¡ª
Ò¬∆ Ï≈Ï Á≈ ¡«Ë’≈ Á∆ Ó±Ò ⁄∆˜
◊πßÓ ‘Ø ¸æ’∆ ˛Õ
√Ì Ò¬∆ Ï≈Ï «√æ«÷¡≈ Á≈ Ó±Ò
«¬‘ ˛ «’ «¬’ √’±Ò Íz‰≈Ò∆ ‘ØÚ∂,
«‹Ê∂ ¡≈͉∂ ÿ Á∂ È∂ÛÒ∂ √’±Ò «Ú⁄
Ïæ⁄∂ ÍÛ∑È ¿π‘ Ïæ⁄≈ «¬’ «’Ù∂ Ú≈Ò∂
Á≈ ‘ØÚ∂ ‹ª «’√∂ ¿π⁄ ¡¯√ ‹ª ¡Ó∆
Á≈Õ √Óπæ⁄∆ √’±Ò Íz‰≈Ò∆ «¬’ ‘ØÚ∂
¡Â∂ ¿π‘ Ú∆ ≈‹ Á∂ ¡Ë∆È ¡Â∂ ≈‹
ÚÒØ∫ ÿث٠(Ì≈ ≈‹ Á∂ ÷⁄∂ ¿πÂ∂)Õ
Í Ì≈Â∆ ≈‹ È∂ «¬Ë Úˉ Á∆
ʪ È≈ «√¯ √’±Òª Á≈ Ú◊∆’È
’∆Â≈ √◊Ø ∫ Íz ≈ ¬∆Ú∂ ‡ √’± Ò ª ȱ ß
¿πÂÙ≈«‘ ’∆Â≈ ¡Â∂ ‘π‰ √’≈∆
√’±Òª 鱧 ÷πÁ √πË≈È Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆
Á∆ ʪ ÍÏ«Ò’, Íz≈¬∆Ú∂‡ √ªfi∂Á≈∆
‘∂ · «¬√ ÷∂   «Ú⁄ ͱ ß ‹ ∆ Ò≈¿π ‰
Ú≈Ò∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á∂ ‘æʪ ”⁄ √Ω∫Í ’∂
ÏÛ∆ ⁄Ò≈’∆ È≈Ò «Í¤∂ ‘‡ ‘∆ ˛Õ
«Í¤Ò∂ «ÁÈ∆∫ ≈‹√Ê≈È Á∆ √’≈
È∂ «¬’ «Ïæ Ò Í≈√ ’’∂ Íz Á ∂ Ù Á∂
AG@@@ √’≈∆ √’±Òª 鱧 ¡«‹‘∆¡ª
Ù’Â∆¡ª ȱ ß √Ω ∫ ͉ Á≈ ÎÀ √ Ò≈ ’
«Ò¡≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ’È≈‡’≈
√’≈ È∂ AB@@@ √’≈∆ √’± Ò ,
¿πÂ≈÷ø‚ È∂ BB@@, ¡ªË≈ È∂ AE@@
ÓπßϬ∆ √’≈ È∂ AB@@, Áæ÷‰∆ «ÁæÒ∆
Á∂ E@ √’≈∆ √’±Òª 鱧 ¡ÀÈ. ‹∆.
˙. Â∂ Íz≈¬∆Ú∂‡ ͱߋ∆ Á∂ ‘æʪ ”⁄ √Ω∫Í
«ÁæÂ∂ ‘ÈÕ Íø‹≈Ï «Ú⁄ ¡≈ÁÙ √’±Òª
Á≈ Ó≈‚Ò Ú∆ ¡«‹‘≈ ‘∆ ˛ ¿π‘ «ÁÈ
Á±  È‘∆∫ ‹ÁØ ∫ Íø ‹ ≈Ï Á∂ √’≈∆
√’±Òª Èπß Ú∆ ¡≈È∂ Ï‘≈È∂ ¡«‹‘∆¡ª
Ù’Â∆¡ª 鱧 √Ω∫Í «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ
¡æ‹ Á∂Ù Ì «Ú⁄ Ïæ«⁄¡ª Á∆
ÍÛ∑≈¬∆ Á∂ √’±Òª Á∆ ’¬∆ ’À‡≈«◊∆
‘ÈÕ «¬’ Í≈√∂ Ï‘π  ¿π ⁄ Íæ Ë  Á∂
‚± È «‚◊Ù¬∆ ‹ª «Áæ Ò ∆ ÍÏ«Ò’
√’± Ò ª Ú◊∂ ¬∂ . √∆. ¡Â∂ ¡≈Ëπ « È’
√’±Ò Á±√∂ Í≈√∂ «Íø‚ª ¡≈«Á Ú≈√∆
«¬Ò≈«’¡ª ”⁄ √’± Ò ¡«Ë¡≈Í’ª,
’Ó«¡ª ¡Â∂ √’±Ò∆ ¡≈Ò ‹Ò≈Ò ÂØ∫
Úªfi∂ √’±Òª «¬È∑ª «Ú⁄’≈ √’±Òª Á∂
Íæ Ë  ÒØ ’ ª Á∂ √Ó≈«‹’ π  Ï∂ ¡Â∂
¡≈«Ê’Â≈ ¡Èπ√≈ Úæ‚∂ Ù«‘ª ÂØ∫ ÒÀ
’∂ «Íø‚ª Âæ’ Í√∂ «ÓÒ ‹≈‰◊∂Õ Ï∂Ùæ’
Í«‘Òª ‘∆ Íz ≈ ¬∆Ú∂ ‡ √’± Ò ª ≈‘∆∆
«Ú«Á¡≈ Á≈ ’≈ØÏ≈ Á≈ Úæ‚≈ «‘æ√≈
«Èæ ‹ ∆ ͱ ß ‹ ∆ Á∂ ‘æ Ê ª ”⁄ ˛ Í ‘π ‰
Ì≈ Á∂ Á∂ AB Òæ÷ √’≈∆ √’±Òª,
BB ‘˜≈ ’≈Ò‹ª, Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª
¡≈«Á ‘È, ¿πÂ∂ Ú∆ «Èæ‹∆ ͱߋ∆ Á∆
¡æ÷ ˛Õ «¬È∑ª Íz≈«¬Ó∆ √’≈∆ √’±Òª
”⁄ ¡æ‹ B@BE Òæ÷ Ïæ⁄∂ ÍÛ∑Á∂ ‘È
«‹È∑ª 鱧 EE Òæ÷ ¡«Ë’≈Í’ ÍÛ∑≈™Á∂
‘ÈÕ
AII@ ÂØ ∫ «Í¤Ø ∫ ¿π ⁄ ¡Â∂
Â’È∆’∆ «Ú«Á¡≈ Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ «Èæ‹∆
ͱߋ∆ È∂ Â∂˜∆ È≈Ò ÍÀ Í√≈∂Õ ’¬∆
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª ÷±ßϪ Úª◊±ß ¿π·∆¡ª,
«¬ß‹∆È∆¡«ß◊ Â∂ Íz≈¬∆Ú∂‡ ÓÀ‚∆’Ò
’≈Ò‹ª Á≈ ‘Û∑ ¡≈«¬¡≈Õ ¿π È ∑ ª È∂
√’≈∆ Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª 鱧 Ó≈ Í≈
«ÁæÂ∆Õ √’≈∆ Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª 鱧 Ú∆
«ÁæÂ∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ «ÚæÂ∆ √‘≈«¬Â≈ ÂØ∫
‘æÊ «÷æ⁄‰∂ Ùπ± ’ «ÁæÂ∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
鱧 ¡≈͉∂ «ÚæÂ∆ √≈ËÈ ¡≈Í ‹π‡≈¿π‰
Á∆ ‘Á≈«¬Â ’ «ÁæÂ∆Õ «√æ‡≈ «¬‘
‘Ø«¬¡≈ «’ Í∂∫‚± Â∂ ◊∆Ï Ú◊ Á∂
Ïæ«⁄¡ª ¿πÂ∂ Î∆√ª, «¬Ó«Â‘≈Ȫ Á≈
«¬’ Úæ ‚ ≈ Ì≈ ÍÀ «◊¡≈ ¡Â∂ ¡æ ‹
‘≈Ò «¬‘ ˛ «’ ⁄‘πß«Á¡ª ¡Â∂ ÔØ◊
‘πß«Á¡ª ‘Ø«¬¡ª Ú∆ Íz«ÂÌ≈Ù∆Ò ◊∆Ï
Ïæ«⁄¡ª Ò¬∆ ¿π⁄ «Ú«Á¡≈ ¿πÂ∂ «¬’
√Ú≈Ò Òæ ◊ «◊¡≈ ˛Õ «Ó√≈Ò Ú‹Ø ∫
Íø‹≈Ï Á∂ ÓÀ‚∆’Ò ’≈Ò‹ ”⁄ HE √∆‡ª
«¬√ ◊æÒØ∫ ÷≈Ò∆ «‘ ◊¬∆¡ª «’ ◊∆Ï
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ’ØÒ F.E Òæ÷ πͬ∂
√≈Ò≈È≈ Î∆√ È‘∆∫ √ÈÕ ‘«¡≈‰∂ Á∂
«¬’ Íz≈¬∆Ú∂‡ ÓÀ‚∆’Ò ’≈Ò‹ ¡ÀÓ.
Ï∆. Ï∆. ¡À√. Á∆ √∆‡ «¬’ ’ØÛ ”⁄
«Ú’∆Õ
¡æ ‹ «Ú«Á¡≈ Á≈ ÷∂   «¬’
√È¡Â∆ ÷∂Â «Ú⁄ ÂÏÁ∆Ò ‘Ø ¸æ’≈
˛Õ Ï‘π √≈∂ ≈‹√∆ ¡Â∂ «Èæ‹∆ ͱߋ∆
Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª È∂ ’ØÛª È‘∆∫ ¡Ϫ
÷Ϫ πͬ∂ «¬√ ÷∂Â «Ú⁄ Ò≈¬∂ ‘È
¡Â∂ ¡Ϫ ÷Ϫ πͬ∂ Î∆√ª Ú√±Ò
’∂ ’Ó≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á∆ Ș ”⁄
‘π ‰ ¿π ‘ √’≈∆ √’± Ò ª, ’≈Ò‹ª,
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª Á≈ ¡≈Ò ‹Ò≈ÒÚ∆ ˛
«‹√ ȱ ß ‘Ûæ « Í¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Õ
√’≈ ÚÒØ∫ «√æ«÷¡≈ «ÏæÒ B@@I ”⁄
«¬‘ ◊πß‹≈«¬Ù ˛ «’ √’≈∆ Îß‚ Ú∆
¡«‹‘∆¡ª Ù’Â∆¡ª ȱ ß √’≈
Óπ‘æ¬∆¡≈ ’Ú≈¬∂◊∆ ¡Â∂ √≈≈ ¡≈Ò
‹Ò≈Ò≈ Ú∆ √Ω ∫ Í Á∂ Ú ∂ ◊ ∆ «‹√ ”⁄
(˜Ó∆È, «ÏÒ«‚ß◊, ÎÈ∆⁄ ¡Â∂ ‘Ø
√≈‹Ø √Ó≈È) ¡Â∂ ¡«Ë¡≈Í’ª Â∂ ‘Ø
¡ÓÒ∂ ÎÀÒ∂ Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª Ò¬∆ Îß‚,
Í ÓÀ È ∂ ‹ ’È◊∆¡ª «Èæ ‹ ∆ ͱ ß ‹ ∆
Ú≈Ò∆¡ª Ù’Â∆¡ªÕ
Ì≈ «Ú⁄ «√æ«÷¡≈ √È¡Â Á∂
Í√≈ ȱ ß Ú∂ ÷ «Á¡ª «ÚÙÚ ÏÀ ∫ ’ Á∂
ÁÏ≈¡ ‘∂· ª «ÚÁ∂Ù∆ Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª
ȱ ß Ú∆ ÷π æ Ò ∑ ∆ ¤π æ ‡ ∆ «ÓÒ‰ Ú≈Ò∆ ˛Õ
√ß√Á Á∆ Ó∂˜ ¿πÂ∂ ¤∂ ¡«‹‘∂ ‘∆ «ÏæÒ
ͬ∂ ‘È «‹‘Û∂ «Ú«Á¡≈ 鱧 «ÚÁ∂Ù∆ ¡Â∂
«Èæ‹∆ ‘æʪ ”⁄ Óπ’ßÓÒ √Ω∫͉ Á≈ ≈‘
÷ØÒ∑Á∂ ‘È «‹È∑ª ”⁄ Í«‘Ò≈ ˛-«ÚÁ∂Ù∆
«√æ«÷¡≈ √ß√Ê≈È (ÍzÚ∂Ù ¡Â∂ √ß⁄≈ÒÈ)
«ÏÒ B@A@, Á± √ ≈ ¿π ‘ «√æ « ÷¡≈
√ß√Ê≈Ȫ Á∂ Ò¬∆ ’ΩÓ∆ ¡«Ë’≈ Íz≈ÍÂ∆
«Ïæ Ò B@A@, Â∆√≈ «Ú«Á¡≈ Á∆
È‹≈«¬˜ ÍzÀ’«‡√ Ò¬∆ ÓÈ≈‘∆ «ÏæÒ,
⁄ΩÊ≈ ¿π⁄ «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ ÷Ø‹ «ÚË≈«¬’
B@AA, Íø‹Úª ¡À‹±’∂ÙÈÒ «‡z«Ï¿±ÈÒ
«ÏæÒ B@A@, ¤∂Úª, Ô±È∆Ú«√‡∆ ÷Ø‹
’≈„ «ÏæÒ B@AB ¡≈«Á ‘ÈÕ «¬È∑ª
«ÏæÒª Á∂ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ «Í¤Ø∫ Ô±. ‹∆. √∆.
Ú◊≈ ¡Á≈≈ Ú∆ ‹ª ª «ÈÍß π √ ’
Ï≈‚∆ ω ‹≈Ú∂◊≈ ‹ª «Î ÍÒÀ«Èß◊
’«ÓÙÈ Úª◊±ß √Ó∂‡ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
AIDG ÂØ∫ «Í¤Ø∫ Ì≈Â∆ ‘’±Ó È∂
√ß « ÚË≈È ”⁄ @-AD √≈Ò Âæ ’ Á∂
Ïæ « ⁄¡ª Ò¬∆ «Ú«Á¡≈ Ô’∆È∆
ω≈¿π‰ Á∆ ◊æÒ ’‘∆ √∆Õ «¬√ Á∂
Ï≈Ú‹± Á Òæ ÷ ª Ïæ ⁄ ∂ ¡æ ‹ Âæ ’ √’± Ò Ø ∫
Úªfi∂ ‘ÈÕ Ô±ÈÀ√’Ø Á∆ «ÍØ‡ ’«‘ßÁ∆
˛ «’ «’√≈È B@AA «Ú⁄ Ì≈ «Ú⁄
AD Òæ÷ Ïæ⁄∂ ¡«‹‘∂ √È «‹‘Û∂ √’±Ò
È‘∆∫ √È ‹≈ √’∂ Õ ’≈È ¡≈«Ê’
√ÈÕ «¬‘ ¿π ‘ ∆ Ïæ ⁄ ∂ ‘È «‹‘Û∂
Í«Ú≈’ ¡≈«Ê’ Әϱ∆¡ª ’’∂
Ï≈Ò Ó˜Á±∆ ÚæÒ Ëæ’∂ ◊¬∂Õ ‹ÁØ∫ ‘π‰
√’≈ √’≈∆ «Ú«Á¡≈ ÂØ∫ ‘æÊ «÷æ⁄
ÒÚ∂ ◊ ∆ ª «¬‘ ‘Ø  Ú∆ ¡√ß Ì Ú ‘Ø
‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ «¬È∑ª Á∆ «◊‰Â∆ Ú∆ ÚæË
‹≈Ú∂ ◊ ∆Õ ‹ÁØ ∫ @-AD √≈Ò Âæ ’ Á∂
Ïæ « ⁄¡ª Á∆ ÍÛ∑ ≈ ¬∆ Á∆ «˜ß Ó ∂ Ú ≈∆
√’≈ È∂ ¸æ ’ ∆ √∆ ª ¿π √ √Ó∂ ∫
¡æ · Ú∆∫ Íæ Ë  Á∆ «Ú«Á¡≈ Á≈ «¬’
«Ó¡≈ (Standered) √∆Õ Í ‘π‰
‹ÁØ∫ A@+B Á≈ «Ó¡≈ ‘ Á≈ıÒ∂ Ò¬∆
«‘ ˛ ª «¬‘ @-AH Âæ’ Á∆ «Óʉ∆
ωÁ∆ ˛ Í @-AH ‘∆ «’™? ‹ÁØ∫
≈‹ ‘ ⁄∆˜ ¿πÂ∂ B Î∆√Á∆ Óπ„Ò∆
¡Â∂ «¬’ Î∆ √Á∆ ¿π⁄ «Ú«Á¡≈ Ò¬∆
Ú≈˱ ¡√À √ (‡À ’ √) ÒÀ «‘≈ ˛ ª
[«Ó√≈Ò Ú‹Ø∫ Ù≈Ï Â∂ ÍÀ‡ØÒ √Ó∂Â
’¬∆ ‘Ø Ú√±¡ª ¿πÂ∂] ª ‘’±ÓÂ
鱧 Óπ„Ò∆ (’∂. ‹∆.) ÂØ∫ ¿π⁄ «Ú«Á¡≈
(Í∆. ¡À⁄. ‚∆.) Âæ’ Á∂ ÷«⁄¡ª Á∆
Óπ’ßÓÒ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ¿π·≈¿π‰∆ ωÁ∆ ˛Õ
«¬‘ ≈‹ ’ج∆ Ì∆÷ È‘∆∫ Á∂ «‘≈ «¬‘
¿π√ Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ˛ Á∂Ù Á∆ Ì«Úæ÷Â
Í∆Û∑ ∆ Íz  ∆ «¬‘Ø Âª Ïπ « È¡≈Á∆
«˜ßÓ∂Ú≈∆ ˛ ¡Â∂ ≈‹ «¬√ Ò¬∆ Ú√±Ò
Ú∆ «‘≈ ˛, Í Î∂ «¬√ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ÂØ∫
«’™ «Í¤∂ ‘‡ «‘≈ ˛Õ ‘ «Í¤Ò∆
Í∆Û∑∆ ¡≈͉≈ ¡«‹Â ’∆Â≈ «◊¡≈È
Á±√∆ Í∆Û∑∆ 鱧 √Ω∫ÍÁ∆ ¡≈ ‘∆ ˛Õ
Á¡√Ò «√æ « ÷¡≈ ¡«Ë’≈
’≈ȱßÈ B@@I 鱧 Ï≈∆’∆ ”⁄ Ú≈⁄∆¬∂
ª √ÍÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ «’ «¬‘
«Ú«Á¡’ ÍzÏßË «Ú⁄ «¬’ ◊À Ï≈Ï∆
Á√ßÏ B@AD
Ú≈Ò∂ √Ó≈‹ 鱧 ‘∆ ‹∆Úß æ÷‰ Á≈
√ßÁ ω∂◊≈ ¡Â∂ «¬‘鱧 ‘Ø ӋϱÂ
’∂◊≈Õ √’±Òª Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ÍæËª ȱß
¿πÂ√≈«‘ ’È Ú≈Ò∂ «¬√ ’≈ȱßÈ È∂
¡¤ØÍÒ∂ «‹‘∂ «Ú«Á¡≈ 鱧 Ú∆ Ú◊ª
Á∆ ’À‡∂«◊∆ ”⁄ Úß‚ «ÁæÂ≈ ˛Õ ¡Ó∆
Ïæ « ⁄¡ª Á∂ ¬∂ . √∆. √’± Ò ÂØ ∫ ÒÀ ’∂
¡≈«ÁÚ≈√∆ ¡Â∂ Á«Ò Ïæ«⁄¡ª Ò¬∆
Óπ„Ò∆¡ª √‘±Òª ÂØ∫ Úªfi∂ √’±Ò ’∆
«Ú«Á¡≈Ê∆ ‹ª Ï≈Ò ¡≈Ï≈Á∆ «Ú⁄
Ú◊ª Á∆ Úß ‚ ȱ ß ‘Ø  Íπ ÷ Â≈ È‘∆∫
’È◊∂? ‘’±Ó Á∆ ̱«Ó’≈ ª ¡«‹‘∆
È‘∆∫ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‹ÁØ∫ ‹Ó‘±∆¡Â
¡Â∂ √Ì Ò¬∆ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ Á∆
Ïπ«È¡≈Á ¿πÂ∂ «‡æ’∆ ‘؉ Á≈ Á≈¡Ú≈
’∂ Õ «Ú«Á¡≈ «Ú⁄ «¬‘ Úß ‚ «¬’
÷ÂÈ≈’ πfi≈È ˛Õ Í«‘Òª ‘∆ Á∂Ù
«Ú⁄ Íz≈«¬Ó∆ ”⁄ Á≈÷Ò≈ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂
BA Òæ÷ Ïæ«⁄¡ª ”⁄Ø∫ Ó√∆∫ ‚∂„ Òæ÷ ‘∆
Ï≈Ú∆∫ Âæ’ Í‘πß⁄Á∂ ‘ÈÕ Íø‹≈Ï «Ú⁄
G √≈Ò ÂØ ∫ ¿π Í  ¿π Ó  Ú≈Ò∂ EH
Î∆√Á∆ ¡Â∂ AA √≈Ò ÂØ∫ ¿πÍ ¿πÓ
Ú≈Ò∂ EA Î∆√Á∆ Ïæ⁄∂ ¡æ÷∆ «◊¡≈È
ÂØ∫ Úªfi∂ ‘ÈÕ ¡◊Ò∂∆ √«ÊÂ∆ «’‘Ø
«‹‘∆ ‘ØÚ∂◊∆ «¬√ ÂØ∫ ¡ßÁ≈˜≈ Ò≈«¬¡≈
‹≈ √’Á≈ ˛Õ ‹∂ ‘’±Ó √ß«ÚË≈È ”⁄
√Ì È±ß Ï≈Ï ÓßÈÁ∆ ˛ ª Ó±Ò ¡Â∂
Óπ„Ò∂ ÍæË ¿πÂ∂ ‘∆ «¬√ ¿πÂ∂ ¡ÓÒ
’È≈ ÒØÛ∆∫Á≈ ˛Õ ◊∆Ï ¡Â∂ √’≈∆
√’±Òª Á∆ ¡Â∂ ¡æ÷ «◊¡≈È «Ú‘±‰∂
Ï≈Òª Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ «‹‘Û∆ Ò◊Ì◊ H@
Î∆√Á∆ ω ‹≈Ú∂◊∆ Á∂ ÓȪ ”⁄ ª
Í«‘Òª ‘∆ Á±√∂ Á‹∂ Á∂ È≈◊«’ª
Ú≈Ò∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ
Ì≈Â∆ ‘’±Ó È∂ ¡Â∂ ’Ø·≈∆
’«ÓÙÈ È∂ (AIFD.FF) «Ú«Á¡≈ Ò¬∆
F Î∆√Á∆ «‘æ √ ≈ ÷⁄ ’È √π fi ≈¡
«ÁæÂ≈ √∆ Í ‘π‰ «¬‘ ⁄≈ Î∆√Á∆
ÂØ∫ Ú∆ ÿæ‡ «◊¡≈ ˛Õ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ È∂
ª Ì≈Â È±ß «Ú«Á¡≈ ¿πÂ∂ A.E Î∆√Á∆
«ÈÚ∂Ù ’È Á∆ √Ò≈‘ «ÁæÂ∆ ˛Õ Ô±Í
”⁄ ‘ß◊∆ Â∂ ‹ÓÈ∆ Ú◊∂ ÓπÒ’ª ”⁄
Â≈Ò∆Ó ¿πÂ∂ √’≈∆ Ï‹‡ Á≈ ’≈¯∆
Úæ‚≈ «‘æ√≈ ÷⁄ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¡Ó∆’≈
«‹‘Á∆ ÁπÈ∆¡≈ Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈Úª
ȱ ß Íz Ì ≈«Ú ’È Á∆ ¡Â∂ ’ß ‡ Ø Ò
’È «Ú⁄ ¡«‘Ó Ì± « Ó’≈ ˛, «Ú⁄
¡Ó∆’≈ √’≈ ‚∆. ‹∆. Í∆. Á≈ E.A
Î∆√Á∆ «√æ « ÷¡≈ ¿π  ∂ Ò≈™Á∆ ˛Õ
¡Ó∆’≈ Â∂ Ì≈ Á∂ ÿ∂Ò± ¿πÂÍ≈Á
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
9
«Ú⁄ H ◊π ‰ ≈ Á≈ Î’ ˛Õ Í
¡Ó∆’≈ «Ú⁄ «Ú«Á¡≈ ”⁄ «Èæ‹∆ ͱߋ∆
Á≈ «ÈÚ∂Ù Ï‘π Ó≈Ó±Ò∆ ÍæË Á≈ ˛Õ
¿π Ê ∂ ÚË∂  ∂ √’± Ò “È∂ Ï ‘π ‚ ” ÓÂÒÏ
Óπ‘æÒ∂ ÍæË Á∂ ’‘≈™Á∂ ‘È ¡Â∂ ‘
È≈◊«’ Á≈ Ïæ⁄≈ ¡«‹‘∂ √’±Òª «Ú⁄
‘∆ ÍÛ∑ Á ≈ ˛Õ «ÚÙ∂ Ù Ïæ « ⁄¡ª Ò¬∆
«ÚÙ∂Ù √’±Ò Ȫ Á∂ Ï≈Ï ‘ÈÕ «¬√
«Ú«Á¡≈ Á≈ √Óπæ⁄≈ ÷⁄≈ √Ê≈È’ ‹ª
√ßÿ∆ √’≈ª ¸æ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ÚË∂∂
Ïæ«⁄¡ª 鱧 Óπ¯Â Â≈Ò∆Ó «ÓÒÁ∆ ˛
¡Â∂ ‘ Ïæ⁄∂ 鱧 «¬’Ø ÍæË Á≈ ÷≈‰≈
√’±Òª ”⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ ¿π⁄ «√æ«÷¡≈
«Ú⁄ Ú∆ «Èæ‹∆ √ß√Ê≈Úª Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂
√’≈∆ √ß√Ê≈Úª Á∆ ÌÓ≈ ˛Õ «Èæ‹∆
√’± Ò ª ”⁄ Á≈÷Ò≈ ÒÀ ‰ Ú≈Ò∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ȱ ß ÒØ Û ∆∫Á≈ Ú˜∆Î≈
«ÓÒÁ≈ ˛Õ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ AFA Á∂Ùª È∂
Â≈Ò∆Ó È±ß Ïπ«È¡≈Á∆ ¡«Ë’≈ª ”⁄
Ù≈ÓÒ ’∆Â≈ ˛ Í Ì≈ È∂ È‘∆∫Õ
«¬‘Ø ’≈È ˛ «’ «¬Ê∂ BI ’Ø Û
¡ÈÍÛ∑ ª Á∆ ÎΩ ‹ ˛Õ Ô± È À √ ’Ø Á∆
«ÍØ‡ ÓπÂ≈Ï’ Ì≈ Á∂ AC ÂØ∫ BC
√≈Òª Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ «Ú⁄Ø∫ «√¯ F.I
Î∆√Á∆ ‘∆ ¿π⁄ «Ú«Á¡≈ ‘≈√Ò ’Á∂
‘È ‹ÁØ∫ ¡Ó∆’≈ ”⁄ «¬‘ H@ Î∆√Á∆
¡≈√‡∂ z Ò ∆¡≈ ”⁄ GI Î∆√Á∆,
«È¿± ‹ ∆ÒÀ ∫ ‚ ”⁄ FB Î∆√Á∆,
ÏÂ≈È∆¡≈ ”⁄ EB Î∆√Á∆ ÈΩ‹Ú≈È
¿π⁄ «Ú«Á¡≈ ‘≈√Ò ’Á∂ ‘ÈÕ Ì≈Â
Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ Ò◊Ì◊ ABG ’Ø Û ˛
¡Â∂ «¬Ê∂ BI@ Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª ‘È
(‘π‰ Íz≈¬∆Ú∂‡ Ô±È∆Ú«√‡∆ Á∂ ¡≈¿π‰
È≈Ò «¬‘ E@@ ‘Ø ◊¬∆¡ª ‘È) Áæ÷‰∆
’Ø∆¡≈ Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ D.E ’ØÛ ˛ ¡Â∂
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª AB@ ‘È, ÏÂ≈È∆¡≈
Á∆ ¡≈Ï≈Á∆ E ’Ø Û ¡Â∂
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª AG@, F@ ’ØÛ Á∆
¡≈Ï≈Á∆ Ú≈Ò∂ «¬‹≈¬∆Ò ”⁄ A@@
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª ‘ÈÕ Ì≈ ”⁄ A@@@
«Ú¡’Â∆ «Í¤∂ C.F «Ú«◊¡≈È ¡Â∂
Â’È≈ÒØ ‹ ∆ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ ‘È
‹ÁØ∫«’ ‹≈Í≈È ”⁄ AA@, «¬‹≈¬∆Ò
”⁄ GF, ¡Ó∆’≈ ”⁄ EE, Áæ ÷ ‰∆
’Ø∆¡≈ ”⁄ DF, Ïz≈‹∆Ò ”⁄ BFA √≈‚∂
IC Î∆√Á∆ «Ú«Á¡≈Ê∆ ¿π⁄ «√æ«÷¡≈
ÂØ∫ Úªfi∂ ‘∂ ‘È™ Ô±ÈÀ√’Ø Á∆ «ÍØ‡
ÓπÂ≈Ï’ ÁπÈ∆¡≈ ”⁄ E.H ’ØÛ Ïæ⁄∂
√’± Ò È‘∆∫ ‹ªÁ∂ (B@@G) «¬√ ”⁄
Óπ ß « ‚¡ª È≈ÒØ ∫ ’π Û ∆¡ª Á∆ «◊‰Â∆
«‚¿±„∆ ˛Õ
≈‹∆Ú ◊ªË∆ Á∆ √’≈ ÓΩ ’ ∂
ÈÚ∆∫ «Ú«Á¡’ È∆Â∆ «‹‘Û∆ «Ò¡ªÁ∆
◊¬∆ √∆ ¿π√ «Í¤Ø∫ «√æ«÷¡≈ Á∆ «¬√
Óß ‚ ∆ Á∆ «ÈÙ≈ÈÁ∂ ‘ ∆ ‘Ø ‰ Òæ ◊ ∆Õ
Í«‘Òª √’≈∆ √’±Òª ÍzÂ∆ «¬’ «ÓÊ
ω≈¬∆ ◊¬∆Õ ÂÍÛª ¡Â∂ √‘± Ò Âª
«Ú‘± ‰ ∂ √’± Ò ’«‘ ’∂ Î∂  √«‘‹∂
√’≈∆ ¡«Ë¡≈Í’ª Á∆ ÌÂ∆ ¡Â∂
‘Ø ÷«⁄¡ª ÂØ∫ ‘æÊ «÷æ⁄ «Ò¡≈ «◊¡≈
¡Â∂ «Î √«‘‹∂ √«‘‹∂ «ÚÙÚ Ï∆’ Á∂
«¬Ù≈«¡ª ¿πÂ∂ «¬√ √Óπæ⁄∂ «Ú«Á¡’
Íz Ï ß Ë È± ß «Èæ ‹ ∆ ͱ ß ‹ ∆ Á∂ «‘Ó ¿π  ∂
√π應 ÚæÒ Úˉ≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈Õ Ô≈Á
‘∂ «Ù’≈◊Ø Ô± È ∆Ú«√‡∆ Á∂ ¡Ê
Ù≈√Â∆¡ª ÍØzÎÀ√ «ÓÒ‡È Î≈¬∆ÓÀÈ
¡Â∂ Î≈¬∆‚ ‘≈¬∆’ È∂ «‹‘Û∆¡ª
¡≈«Ê’ ‹Ú∆˜ª «ÁæÂ∆¡ª √È ¿πÈ∑ª
«Ú⁄ «¬’ «¬‘ Ú∆ ˛ «’ √’≈ª ȱß
«√‘ ¡Â∂ «Ú«Á¡≈ Á∂ ÷∂   «Ú⁄
Ïæ fi ‰ Á∆ «˜ß Ó ∂ Ú ≈∆ È‘∆∫ ÒÀ ‰ ∆
⁄≈‘∆Á∆Õ Ì≈Ú «¬‘ ’ßÓ √’≈ª Á≈
È‘∆∫ ¡Â∂ «¬È∑ª Á∂ √πfi≈Úª Á≈ ‘∆ «√æ‡≈
˛ «’ ÁπÈ∆¡≈ Á∂ ÚË∂∂ Á∂Ù «‹È∑ª ”⁄
Ì≈ Ú∆ ˛ ¿πÈ∑ª È±ß Í±ß‹∆ Á∂ «‘ÓØ
’Ó ¿πÂ∂ √π應 Ò¬∆ ¡≈ÓÁ≈ ‘ج∂ ÏÀ·∂
‘ÈÕ ¡æ‹ «√æ«÷¡≈ Á≈ ÚÍ≈ ∆¡Ò
¡√‡∂‡ Á∂ ’≈ØÏ≈ ÂØ∫ «Í¤Ø∫ √Ì ÂØ∫
ÚæË ÓπÈ≈¯∂ Á≈ ËßÁ≈ ˛Õ ÁπÈ∆¡≈ ”⁄
B@@H Âæ’ «Ú«Á¡≈ Á≈ ËßÁ≈® ¡Ï
¡Ó∆’∆ ‚≈Ò √∆ ‘π‰ ’¬∆ ◊π‰≈ ÚË
«◊¡≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
«¬√ √Ì Á∂ È≈Ò «¬’ ‘Ø ÓæπÁ≈
«‹‘Û≈ ÈÚ∆∫ Ì≈‹Í≈ √’≈ Á∂ ◊·È
«Í¤Ø∫ ‹πÛ «◊¡≈ ˛ ¿π‘ ˛ «√æ«÷¡≈ Á∂
Ì◊Úª’È ÚÒ Úˉ≈Õ ◊π ‹ ≈Â
Á∆¡ª Í≈· Íπ√Â’ª ”⁄ «‘ßÁ± ËÓ Á∂
«ÚÙ∂ ˘ Ù≈ÓÒ ’È «Í¤Ø ∫ Ì≈Â∆
«¬«Â‘≈√ ÷Ø‹ √ß√Ê≈ «‹√ È∂ «ÏÍÈ
⁄ßÁ ¡Â∂ ØÓ∆Ò≈ Ê≈Í Ú◊∂ «ÚÙÚ
ÍæË∆ «¬«Â‘≈√’≈ «ÁæÂ∂ √È, «Ú⁄
«¬’ ¡«‹‘∂ ◊À  «¬«Â‘≈√’≈
«Ú¡’Â∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ «‹‘Á∆ ̱«Ó’≈
¿πÂ∂ ‘∆ √Ú≈Ò ¿π·Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ «¬Ú∂∫
‘∆ «√æ « ÷¡≈ È≈Ò √Ïß Ë Â ‘Ø  ¿π ⁄
¡Á≈«¡ª ”⁄ «ÈÔπ’Â∆¡ª ¡ÀÈ. √∆.
¡≈. ‡∆. Ô± . ‹∆. √∆. Ú◊∆¡ª
÷πÁÓπ÷«Â¡≈ Ï≈‚∆¡ª 鱧 Í≈√∂ ’’∂
«‹‘Û∆¡ª √ß«ÚË≈È’ ’≈«¬Á∂ ’≈ȱßȪ
≈‘∆∫ ◊«·Â ‘È, √æÂ≈ ¿πÂ∂ ’≈Ϙ
«√¡≈√ÂÁ≈È «√æ « ÷¡≈ Íz Ï ß Ë «Ú⁄
«√æ Ë ∆ ÁıÒ-¡ß Á ≈˜∆ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
Í≈· Íπ√Â’ª ¡Â∂ «√Ò∂Ï√ª 鱧 ÂÏÁ∆Ò
’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ ¿π√ «Ú⁄Ø∫ ¿π‘ «‘æ√∂
«‹‘Û∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ 鱧 Â’Ù∆Ò „ß◊
È≈Ò √Ø⁄‰ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «ÁßÁ∂ ‘È, ȱß
÷≈‹ ’È Á∂ √πfi≈¡ «ÁæÂ∂ ‹≈ ‘∂
‘ÈÕ «Î’≈Íz√Â∆ Áæ÷‰∆ ¬∂Ù∆¡≈ Á≈
¡«‹‘≈ ÙÓÈ≈’ ÚÂ≈≈ ˛ «‹√ ÂØ∫
«√æ « ÷¡≈ Ú∆ ¡¤±  ∆ È‘∆∫Õ Í≈·
Íπ√Â’ª «Ú⁄ ËÓ Á∂ Ȫ ‘∂· Úß‚
’È Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò ◊À ¡≈Ë≈ ¡Â∂
Á«’¡≈ȱ √ ∆ «‘æ « √¡ª ȱ ß ·Ø √ ‰ Á∆
’Ø « ÙÙ «¬’ ⁄ß ◊ ≈ ’ÁÓ È‘∆∫
«⁄ßÂ≈‹È’ ˛Õ
«¬‘ ¿π‘ √≈∂ √Ú≈Ò ‘È «‹È∑ª
ȱ ß ÒÀ ’∂ Ì≈Â∆ «√æ « ÷¡≈ Ù≈√Â∆
«⁄ß ‘ÈÕ «‹È∑ª È∂ «ÓÒ ’∂ ¡≈Ò
«¬ß‚∆¡≈ ÎØÓ Î≈ ≈¬∆‡ 鱧 ¡À‹±’∂ÙÈ
Ȫ Á≈ Óß⁄ ω≈«¬¡≈ ˛Õ ’πæÒ «‘ßÁ
«√æ«÷¡≈ ¡«Ë’≈ Óß⁄ ÚÒØ∫ B ÈÚßÏ
ÂØ∫ «¬’ Á∂Ù «Ú¡≈Í∆ «√æ«÷¡≈ ¡«Ë’≈
Ô≈Â≈ ’æ„∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ «‹‘Û∆ Á∂Ù
Á∂ ’¬∆ Ì≈◊ª ”⁄Ø∫ Ùπ± ‘Ø ’∂ D Á√ßÏ
鱧 ÌØÍ≈Ò ÷ÂÓ ‘؉∆ ˛Õ B ÈÚßÏ
B@@H ȱ ß ¿π ‘ «ÁÈ ˛ «‹√ «Ú⁄
ÓÈ∆Íπ Á∆ ÒØ‘ ¡Ω «¬ØÓ ÙÓ∆Ò≈
È∂ Ì≈Â∆ ÎΩ ‹ Á∆¡ª «˜¡≈ÁÂ∆¡ª
¡Â∂ ¡≈Ó‚ ÎØ  √ √ÍÀ Ù Ò Í≈Ú
¡À ’ ‡ Á∂ Á¿π Í ÔØ ◊ «Úπ æ Ë Ìπ æ ÷
‘ÛÂ≈Ò Ùπ± ’∆Â∆ √∆ ¡Â∂ C Á√ßÏ
AIHD 鱧 ÌØÍ≈Ò ◊À√ ’ª‚ ‘Ø«¬¡≈ √∆
«‹√ ”⁄ D@@@ ÒØ’ª Á∆ ‹≈È ⁄Ò∆
◊¬∆ √∆ ¡Â∂ Òæ ÷ ª ÒØ ’ ¡‹∂ Ú∆
ÍzÌ≈«Ú ‘ÈÕ
«¬√ √ß ⁄ Á∂ √ß ⁄ ≈Ò’ ¡«ÈÒ
√Á◊Ø Í ≈Ò ¡Â∂ Íø ‹ ≈Ï Á∂ Óπ ÷ ∆ Íz Ø .
‹◊ÓØ‘È «√ßÿ (Ì≈‰‹∂ Ù‘∆Á Ì◊Â
«√ßÿ) Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ““‘ È≈◊«’
鱧 «¬√ Óπ„Ò∆ ÂØ∫ ¿π⁄ «Ú«Á¡≈ Âæ’
Óπ¯Â ¡Â∂ Ï≈Ï Á∆ «Ú«Á¡≈ «ÏȪ
¡√∆∫ «’√∂ ¡≈˜≈Á∆ Á∆ ’ÒÍÈ≈ È‘∆∫
’ √’Á∂ Õ ¿π È ∑ ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’
«Ú«Á¡≈ Á≈ ÓπæÁ≈ «√¯ ¡’≈Á«Ó’
ÓπæÁ≈ È‘∆∫ «¬’ √Ó≈‹’ «ÈÓ≈‰ Á≈
Óπ æ Á ≈ ˛Õ ¡√∆∫ Ì«Úæ ÷ «’‘Ø «‹‘≈
¿π√≈È≈ ⁄‘≈πßÁ∂ ‘ªÕ ¡‹Ø’∆ ͱߋ∆Ú≈Á∆
«ÚÙÚ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ Ó’√Á ˛
«Ú«Á¡≈ «√¯ Ï≈˜≈ Á∂ ’ßÓ ¡≈¿π‰
Ú≈Ò≈ ÓÈπæ÷∆ √ßÁ ‘∆ «Â¡≈ ’∂Õ «¬’
Íπß‹ «ÁÓ≈◊ ‘∆ «Â¡≈ ‘ØÚ∂Õ ¿πÈ∑ª Á∆
√Óπæ⁄∆ «Ú«Á¡’ Íz‰≈Ò∆ «‹‘鱧 ¿π‘
¡Í‰≈ ‘∂ ‘È, Á≈ √≈ Âæ «¬‘Ø ˛Õ
ÓÈπæ÷∆ √ßÚ∂ÁÈ≈Úª «Ú‘±‰∆ «Ú«Á¡≈Õ
«¬‘ √≈‚∂ ¡≈˜≈Á∆ Á∂ √ß ÿ Ù Ò¬∆
ÒÛÈ Ú≈Ò∂ ’ΩÓ∆ ¡≈◊±¡ª Á∂ ¡≈ÁÙª
Á∂ ¡Èπ’±Ò È‘∆∫Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ¡≈ÁÙ
√∆ «¬’ ¡À√∆ «Ú«Á¡≈ «‹‘Û∆ «¬’
Óπ ’ ß Ó Ò ÓÈπ æ ÷ ω≈Ú∂ Õ «‹‘Û≈ «¬’
√Ó± ‘ √Ó≈‹ Á∂ «‘æ  ª Ò¬∆ ’Áª
’∆Óª Á∂ «ÈÓ≈‰ ”⁄ ̱«Ó’≈ ¡Á≈
’∂ Õ «¬√ Á≈ ¡Ë≈ ˛ √Ì Ò¬∆
Ï≈Ï «Ú«Á¡≈ «‹√ Á≈ Ì≈Ú Á∂Ù
ÍæË ¿πÂ∂ √’≈ ÚÒØ∫ ¡≈͉∂ Îß‚ª
¿π  ∂ ¡≈Ë≈« «¬’ √≈ «Ú«Á¡’
Íz‰≈Ò∆ ¡Í‰≈¬∆ ‹≈Ú∂Õ ◊À Ï≈Ï∆
Ú≈Ò≈ «Ú«Á¡≈ ÍzÏßË ‹Ø ¡æ‹ Ì≈± ‘Ø
«‘≈ ˛ «¬’ ÷ÂÈ≈’ ÚÂ≈≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ «¬’ √Ó≈‹∆ ‹∆Ú ˛, «¬’ ÓÈπæ÷∆
√ß Á È‘∆∫Õ √Óπ æ ⁄ ≈ «◊¡≈È √Ó± « ‘’
ÓÈπæ÷ª Á∆ Í∆Û∑∆ Á Í∆Û∑∆ ¡«‹Â ‘ج∆
«’ (√ßÍÂ∆) ˛Õ ’πfi «Èæ‹∆ ‘æʪ ¡Â∂
«¬’ «ÚÙ∂Ù Ú◊ Á∆ «Èæ‹∆ Ó≈Ò’∆
Âæ’ √Ó∂‡È≈ «¬’ ÷ÂÈ≈’ ’ÁÓ ˛Õ
√Ó≈‹ Á≈ «◊¡≈È «⁄ßÂÈ «‹Ê∂ ¡æ‹
Í‘π ß ⁄ «◊¡≈ ˛ ¿π Ê ∂ «¬‘ ÏÁ≈ÙÂ
’ÈÔØ◊ È‘∆∫Õ Ï√Â∆Ú≈Á ÂØ∫ Óπ’Â∆
Á∆ «¬’ ¶Ï∆ ÒÛ≈¬∆ Á∂ FG √≈Ò «Í¤Ø∫
«¬’ Ú≈ Î∂  ÓÈπ æ ÷ ∆ ¡≈˜≈Á∆ Á∆
ÒÛ≈¬∆ Á≈ √Ú≈Ò ¿πÌ ¡≈«¬¡≈ ˛Õ
‘ È≈◊«’ Ò¬∆ «Ú«Á¡≈ Á≈
¡«Ë’≈ «¬√ Á≈ Ó±Ò ˛Õ «Ú«Á¡≈
«‹‰√ È‘∆∫ «‹‘Á∆ Óß‚∆ Ò≈¬∆ ‹≈Ú∂
«‹‘鱧 ÷z∆«Á¡≈ Ú∂«⁄¡≈ ‹ª ÓπÈ≈¯∂ Á∂
ÚÍ≈ Á≈ «‘æ√≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ «¬√
ÍzÂ∆ ‘ È≈◊«’ 鱧 ‹≈◊±’ ‘؉≈
ÍÚ∂◊≈Õ «Ú«Á¡≈ ¡«Ë’≈ Óß⁄ Íø‹≈Ï
«Ú⁄ Ú∆ ¡«‹‘∆ Ô≈Â≈ ʪ Íπ ʪ
’æ„ «‘≈ ˛Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
10
«‹‰√∆ ‘ÓÒ∂-’ÀÈ‚∂ ∆¡È Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∂ ÓæÊ∂ ”Â∂ ’¶’
ÁÏ≈≈ «√ßÿ ’≈‘ÒØ∫
’∆Ï AD √≈Ò ÂØ∫ ’ÀÈ∂‚≈ Á∂ √∆.
Ï∆. √∆. ∂‚∆˙ Á∂ ÓÙ‘± ¡Â∂ ÒØ’«Íz¡≈
‘Ø √ ‡ Ú‹Ø ∫ ’ß Ó ’Á∂ ¡≈ ‘∂ √π Í 
√‡≈ ’‘≈™Á∂ «‹¡≈È ◊ØÓÙ∆ Â∂ ‹ÁØ∫
¡Ω  ª ȱ ß ¤∂ Û ¤≈Û ’È, «‹‰Ù∆
‘Ó«Ò¡ª Á≈ «Ù’≈ ω≈¿π‰ Á∂ ÁØÙ
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∂ ª ∂‚∆˙ ¡«Ë’≈∆¡ª
¿π√ 鱧 Âπß ÈΩ’∆ ÂØ∫ Ïı≈√ ’Á∂
Ï≈‘ Á≈ √Â≈ «Ú÷≈ «ÁæÂ≈Õ
’À È ∂ ‚ ∆¡È ¡Á≈’≈≈ Ò± √ ∆
‚∆’؇∆¡, Ò∂÷’≈ ¡Â∂ Ú’∆Ò ⁄∂Ú≈
√∂ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ G ‘Ø ¡Ωª ¡À√∂ ÁØÙª
ȱ ß ÒÀ ’∂ ¡æ ◊ ∂ ¡≈¬∆¡ªÕ ¿π √ È≈Ò
Ô± È ∆Ú«√‡∆ «Ú⁄ ÍÛ∑ Á ≈ «¬’
√«‘Í≈·∆ Ú∆ ¡À√∂ ‘ÓÒ∂ 鱧 ÒÀ ’∂ ¡æ◊∂
¡≈«¬¡≈Õ
’π fi ¡Ω  ª Á≈ ¡À √ ∆ ÁÒ∂  ≈È≈
Íz«’«¡≈ ÂØ∫ ÍzÌ≈«Ú ‘Ø ’∂ ’ÀÈ∂‚∆¡È
Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ Á∆¡ª ÁØ ¡À È . ‚∆. Í∆.
Í≈‡∆ È≈Ò √Ïß Ë Â √ª√Áª È∂ Ú∆
¡Ω  ª ”Â∂ ÓÁª ÚÒØ ∫ Úæ ÷ -Úæ ÷
¡Á≈«¡ª «Ú⁄ ‘πßÁ∂ «‹‰√∆ ‘Ó«Ò¡ª
Á∆ ÍØ Ò ’À È ∂ ‚ ≈ ¡ß Á  ÒØ ’ Âß Â  Á∂
“Í«ÚæÂ ÓßÁ” “Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ «‘æÒ” «Ú÷∂
Ú∆ ÷ØÒ∑‰ Á∆ ‹π¡ ’∆Â∆Õ
¿π È ∑ ª È∂ «ÒÏÒ Í≈‡∆ È≈Ò
√ÏßË ÁØ √ª√Áª, √’≈‡ ¡À∫‚«¿±˜
¡Â∂ Ó≈Ó∆ÓØ Í≈«√æ ‡ ∆ ”Â∂ Ò◊≈Â≈
¤∂Û¤≈Û, «‹‰√∆ ‘Ó«Ò¡ª ¡Â∂ ◊ßÁ∂
∆Ó≈’√ ¡Â∂ «¬Ù≈∂ ¡≈«Á ’È Á∂
ÁØ Ù Ò◊≈¬∂ Õ «ÒÏÒ Í≈‡∆ Á∂
ÈΩ‹Ú≈È ¡≈◊± ‹√«‡È ‡±‚Ø È∂ ÂπßÂ
√ı ¡Â∂ „π’Ú∆∫ ’≈Ú≈¬∆ ’Á«∂
«¬È∑ª ÁØ‘ª 鱧 Í≈‡∆ ÂØ∫ Ï÷≈√ ’
«ÁæÂ≈ ¡Â∂ ¡◊Ò∆¡ª √ß√Á∆ ⁄؉ª √Ó∂∫
¿π È ∑ ª Á∆ ¿π Ó ∆ÁÚ≈∆ ”Â∂ Ø ’ Ò◊≈
«ÁæÂ∆Õ ¿πÈ∑ª «’‘≈ «’ «¬‘ √≈‚≈ Î˜
ωÁ≈ ˛ «’ ¡À √ ∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆
≈÷∆ ’∆Â∆ ‹≈¬∂ ¡Â∂ ¿π È ∑ ª ȱ ß
¿πÂÙ≈«‘ ’∆Â≈ ‹≈¬∂ ‹Ø ¡À√∂ ¡ΩfiÛ∂
‘≈Ò≈ª «Ú⁄ ¡æ◊∂ ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ √≈‚∆
’≈Ú≈¬∆ «È¡ª’≈∆ ¡Â∂ «È‰≈«¬’
‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ «¬‘ √Ì ÍzÌ≈«ÚÂ
«Ëª È≈Ò √ßÚ∂ÁÈÙ∆Ò ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛Õ Í √≈鱧 «¬‘ Óßȉ≈ ͬ∂◊≈ «’
¡«‹‘∂ √Ó∂∫ ¡æ◊∂ ¡≈¿π‰≈ «’ßÈ≈ ¡Ω÷≈
˛ ¡Â∂ ‹Ø ¡æ◊∂ ¡≈™Á∂ ‘È ¿πÈ∑ª ȱß
Ùæ’ Á≈ Ò≈Ì Á∂‰≈ ωÁ≈ ˛Õ
¿πÈ∑ª Á∆ «¬√ ÁÒ∂≈È≈ ’≈Ú≈¬∆
È±ß Ï‘π √Ò≈«‘¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬√∂ ÁΩ≈È Ï‘π ‘∆ √È√È∆÷∂˜
¡Â∂ ÙÓÈ≈’ ÷πÒ≈√ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ «‘æÒ
¡ßÁ ‘؉ √ÏßË∆ √≈Ï’≈ ¿πÍ ÍzË≈È
ÓßÂ∆ ¡Â∂ ’Àϫȇ ÓßÂ∆ ÙÀÒ≈ ’≈Íæ√
(FA √≈Ò) È∂ ’∆Â≈ ‹Ø ‹∆È ’∆‡∆È
«ÒÏÒ Í≈‡∆ Á∆ √’≈ «Ú⁄ «¬È∑ª
ÍÁª ”Â∂ ‘∂Õ √ßÈ AIHD ÂØ∫ B@@D
Âæ’ «ÒÏÒ √ª√Á ‘∂Õ
¿π È ∑ ª ÏÛ≈ ÁÒ∂  ≈È≈ Í
’ÀÈ∂‚∆¡È ≈‹È∆Â∆ Á∂ ÙÓÈ≈’ Íæ÷
Á≈ ÷πÒ≈√≈ ’Á∂ «¬ß’√≈¯ ’∆Â≈ «’
‹ÁØ∫ ˙∫‡≈∆˙ ÍzØ«ÚßÙ∆¡Ò Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∂
ÓÀ∫Ï ω∂ ª «¬’ √≈Ò Ï≈¡Á ‹ÁØ∫
¿π‘ BH ’π √≈Ò Á∆ ÈΩ‹Ú≈È ¡ΩÂ
√∆, ‘Ø ÍzØ«ÚßÙ∆¡Ò Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ÓÀ∫Ï
È≈Ò “¡Ω  ª «Úπ æ Ë «‘ß √ ≈” Á∂ «ÚÙ∂
√Ïß Ë ∆ ‡±  ”Â∂ ◊¬∂ ª «¬’ ‘Ø ‡ Ò
¡ßÁ Ù≈Ó Á∂ ÷≈‰∂ Á≈ ¡ÈßÁ ÒÀ ’∂
Ï≈‘ «È’Ò ‘∂ √È, «Ò¯‡ ¡ßÁ
√≈Ê∆ √ª√Á È∂ ¿πÈ∑ª Â∂ «‹‰√∆ ‘ÓÒ≈
’ «ÁæÂ≈Õ ¿πÈ∑ª 鱧 ’ßË ÚæÒ Ëæ’ ’∂
¸ßÓ‰≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ ¡ß◊∆ ȱß
ÓÓØÒ‰≈ Ùπ± ’ «ÁæÂ≈Õ «¬√ ”Â∂ ¿π√
È∂ ¿π√ 鱧 ˜Ø Á∆ «Í¤∂ Ëæ’«Á¡ª ÈÒª
«Ú⁄ Â≈’ Ì∆ Òæ Ó≈∆Õ «¬√ ÂØ∫
Ï≈¡Á ͱ∂ ‡± «Ú⁄ ¿π‘ ¿π√ ÂØ∫ Á±
«‘≈ ¡Â∂ «Î «‹‰√∆ ‘ÓÒ≈ ’È
Á∆ ◊π√Â≈÷∆ È≈ ’∆Â∆Õ Í ¿πÈ∑ª È∂
¿π√ Á∆ «’Ë∂ «Ù’≈«¬Â È≈ ’∆Â∆Õ
(¿πÈ∑ª Ú∆ ¿π‘∆ Úæ‚∆ ◊ÒÂ∆ ’∆Â∆ ‹Ø
¡Ωª ’Á∆¡ª ‘È)
«¬√ ¿π Í ß Â ‹ÁØ ∫ ¿π ‘ «¬’
‹≈‰’≈ È≈Ò “‚∂«‡ß◊ ’ ‘∂ ‘È
ª ’∆Ï C@ √≈Ò Í«‘Òª ¿π √
‹≈‰’≈ È∂ ¿πÈ∑ª Â∂ «‹‰√∆ ‘ÓÒ≈
’∆Â≈ ÏÒ«’ ¿π√ Á≈ ÏÒ≈Â’≈ Ú∆
’∆Â≈Õ
ÙÀÒ≈ ’≈Íæ√ Á≈ Íæ’≈ Óæ ˛ «’
≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ √À ’ √ Á≈ ¡≈Í√∆
˜«‘∆Ò≈ «ÙÂ≈ ˛Õ
’ÀÈ∂‚∆¡È Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ¡Â∂ √±Ï≈¬∆
¡√À ∫ ÏÒ∆¡ª «Ú⁄ ¡Ω   √ª√Áª,
Íz Ø « Úß Ù ∆¡Ò √ß √ Á ÓÀ ∫ Ï, ¿π Ê ∂ ’ß Ó
’Á∆¡ª ¡Ωª, ÓÁª, √‘≈«¬’ª,
√Ó«¶◊∆¡ª ”Â∂ √Ò≈È≈ „∂ «⁄ª ÂØ∫
Úæ‚∂ ÍæË ”Â∂ «‹‰√∆ ‘ÓÒ∂, ¤∂Û¤≈Û,
ÏÒ≈Â’≈ ‘πßÁ∂ «‘ßÁ∂ ‘ÈÕ
’Á∂ Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ «Ú⁄ √‘≈«¬’
Ú‹Ø∫ ’ßÓ ’Á∂, ‘π‰ ÓÙ‘± Ó∆‚∆¡≈
‘√Â∆ ¡≈¬∆È ’≈Í√«‡’ Á≈ ’«‘‰≈
˛ «’ ÁØ Ú≈ ¿π√ ”Â∂ «‹‰√∆ ‘ÓÒ≈
‘Ø«¬¡≈ ‹ÁØ∫ ¿π‘ Ò±¡ª ‹Ú≈È √∆Õ ¿π‘
¸æÍ «‘≈ «’™«’ ¿π‘ √ÓfiÁ≈ √∆ «’
¿π√ Á∆ «Ù’≈«¬Â ”Â∂ ’ج∆ ’≈Ú≈¬∆
È‘∆∫ ‘؉∆Õ ¿πÒ‡≈ ¿π√ 鱧 ÈΩ’∆ ÂØ∫
‘æÊ Ë؉≈ ÍÚ∂◊≈Õ
¡«‹‘≈ ¡Ω √‘≈«¬’ª, √‡≈Îª
¡Â∂ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ÓÀ∫Ïª È≈Ò Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
ÓÀ ∫ Ï, ¡¯√Ù≈‘ª ¡Â∂ ’À Ï «È‡
Óß Â ∆¡ª ÚÒØ ∫ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬’æ«Ò¡ª ÏπÒ≈ «Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂
«Î «‹‰√∆ √ØÙ‰ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
Á¡√Ò ’ÀÈ∂‚∆¡È Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
¡ß Á  ‘π ß Á ∆¡ª ¡À √ ∆¡ª ¡Í≈«Ë’
’≈Ú≈¬∆¡ª «ÚπæË ’ÀÈ∂‚∆¡È Íπ«Ò√
’ج∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’ √’Á∆Õ ÙÀÒ≈
’≈Íæ √ È∂ ÏÒ≈Â’≈∆ ‹≈‰’≈ Á∆
«Ù’≈«¬Â ‹ÁØ ∫ ’∆Â∆ ª ¿π √ ȱ ß
Áæ«√¡≈ «’ ¡Í≈Ë «ÚπæË ’≈Ú≈¬∆
¡Â∂ «ÈÙ≈ÈÁ∂ ‘ ∆ √ß Ì Ú È‘∆∫Õ ¿π È ∑ ª
«√Î ¿π √ ¡Í≈Ë∆ √ª√Á ȱ ß ¬∂ È ≈
«’‘≈ «’ ¡æ◊∂ ÂØ∫ ¿π√ ÂØ∫ Á± ‘∂Õ
¡À √ ∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª ¡Â∂
¡Í≈˪ «ÚπæË «Ù’≈«¬Â Í≈Ò∆ÓÀ∫‡
Á∂ √Í∆’ Í≈√ ’È∆ ÍÀ∫Á∆ ˛ «’™«’
¿π‘ «¬Ò≈’≈ ¿π√ Á∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â
«Ú⁄ ¡≈™Á≈ ˛Õ Ïæ√! ¿πÊ∂ ◊æÒ ¡≈¬∆
◊¬∆ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ «‘æÒ ÷∂Â
’ÀÈ∂‚≈ Á∂ ’ßÓ Ú≈Ò∂ Ê≈Úª ”Â∂ ’≈«Ó¡ª
Á∆ √πæ«÷¡≈ √ÏßË∆ ω∂ Ízª«Â’ Ò∂Ï
’≈ȱßȪ ¡Ë∆È È‘∆∫ ¡≈™Á≈, «‹Ê∂
¿π È ∑ ª Á∆ √π  æ « ÷¡≈ Ô’∆È∆ ω≈¬∆
‹ªÁ∆ ˛Õ
I ’π Ó‘∆È∂ Í«‘Òª ’≈ÓȘ
’Ó∂‡∆ È∂ ¡À√∂ √ØÙ‰ ÍzÂ∆ «Ë¡≈È ¡Â∂
Á∂÷ ∂÷ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ ’≈Ú≈¬∆ √ÏßË∆
√π fi ≈¡ «Áæ  ∂ √È ‹Ø ’ß ˜ Ú∂ « ‡Ú
Óß Â ∆¡ª æ Á ’ «Áæ  ∂ Õ ¿π È ∑ ª Á≈
’«‘‰≈ √∆ «’ «¬‘ «˜ß Ó ∂ Ú ≈∆
Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ Á∆ ˛ È≈ «’ «Ú¡’Â∆◊Â
ÓßÂ∆¡ª Á∆Õ
√ßÈ AIIG «Ú⁄ ¡À∫◊√ ∆‚ √Ú∂
¡Èπ√≈ ¡æË∂ Í≈Ò∆ÓÀ∫‡ ¡Â∂ √±Ï≈¬∆
«ÚË≈È √Ì≈Úª Á∆¡ª ¡Ω ÓÀ∫Ïª È∂
Óß « È¡≈
«’
«¬’
«Â‘≈¬∆
≈‹È∆Â∆Ú≈È ¡Ωª ¿πÈ∑ª Á∂ ÓÁ
√≈Ê∆¡ª Áπ ¡ ≈≈ «‹‰√∆ ‘Ó«Ò¡ª
Á∆¡ª «Ù’≈ ‘π ß Á ∆¡ª ‘ÈÕ F@
ÍzÂ∆Ù È∂ Óß«È¡≈ «’ ¿π‘ «‹‰√∆
ÌæÁ∂ «Ó≈’√ª, «‡æ͉∆¡ª, √À’√ Ò¬∆
≈˜∆ ‘؉ Ú≈Ò∂ «Ú¡ß◊ª Á≈ «Ù’≈
‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ BA ÍzÂ∆Ù È∂ Óß«È¡≈
«’ ¿π ‘ ¡À √ ∆¡ª ¡Ω   √≈ʉª ȱ ß
‹≈‰Á∆¡ª ‘È ‹Ø ≈‹È∆Â∆ «Ú⁄
¡æ◊∂ Úˉ Ò¬∆ √À’√ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ
ÚÀ√∂ Ú∆ ’ÀÈ∂‚∆¡È √Ó≈‹ ¡ßÁ
√À ’ √ ÿ‡È≈Úª, «‹‰√∆ ‘Ó«Ò¡ª
«ÚπæË „π’Ú∆∫ ’≈Ú≈¬∆ È‘∆∫ ’∆Â∆
‹ªÁ∆Õ «¬√ «Ú’√Â, ¡≈Ëπ«È’ ¡Â∂
√æ Ì Ô ’‘≈™Á∂ Á∂ Ù Á≈ ¡À √ ≈ √æ ⁄
‹≈ȉ Ï≈¡Á ¡≈Ó «Ú¡’Â∆ Á≈ «√
ÙÓ È≈Ò fiπæ’ ‹ªÁ≈ ˛Õ
’ÀÈ∂‚≈ ¡ßÁ √Ò≈È≈ DF@,@@@@
«‹‰√∆ ‘ÓÒ∂ ¡Ω  ª, ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ,
ÓÁª «ÚπæË ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂Ù Á∆
¡Ï≈Á∆ √≈„∂ «ÂßÈ ’ØÛ Á∂ ’∆Ï ˛Õ
‘ A@@@ ’∂√ «Í¤∂ ’≈Ú≈¬∆ «¬ß‹
‘πßÁ∆ ˛Õ «¬È∑ª «Ú⁄ CC ÒØ’ Íπ«Ò√
’ØÒ «Ù’≈«¬Â ’Á∂ ‘ÈÕ BI «ÚπæË
¡Í≈Ë «’≈‚ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
«¬Èz ª «Ú⁄Ø ∫ AB Â∂ ’∂ √ Á‹ ’∆Â∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ’∆Ï F ”Â∂ ’∂√ ⁄Ò≈¬∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «√¯ «ÂßÈ ÁØÙ∆ ·«‘≈¬∂
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬Ú∂ ∫ A@@@ «Ú⁄Ø ∫ IIG
÷πæÒ∑∂¡≈Ó ‡«‘ÒÁ∂ Ș ¡≈™Á∂ ‘ÈÕ
‹∂ ¡Ω  ª Âπ  ß Â ¡À √ ∂ ¡È√
«ÚπæË «Ù’≈«¬Â ’È, √Ó≈«‹’ ÂΩ
”Â∂ ¡≈Ú≈˜ ¿π · ≈¿π ‰ ª ·æ Ò ∑ ÍÀ
√’Á∆ ˛Õ
Ì≈ ¡ßÁ Íø‹≈Ï ÍzªÂ ¡ßÁ
«¬’ ¡≈¬∆. ¬∂. ¡À√. ¡¯√ √z∆ÓÂ∆
±ÍÈ «Á¿πÒ ‹Ø Ò∂÷’ È≈Ò Íø‹≈Ï ≈‹
√±⁄È≈ ’«ÓÙÈ ‘∂, È∂ ¡æÂÚ≈Á Á∂
¡«Â ‚≈¿π ‰ ∂ √Ó∂ ∫ ‹ÁØ ∫ ≈‹ ”⁄
Íπ«Ò√ Á∆ ±Â∆ ÏØÒÁ∆ √∆, √πÍ ’≈Í
Ú‹Ø∫ ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ ÏÁÈ≈Ó Íπ«Ò√ Óπ÷∆
’∂ . Í∆. ¡À √ . (¡≈¬∆. Í∆. ¡À √ .) ˘
„π ’ Úª √Ï’ «√÷≈«¬¡≈Õ «¬√
«Ú¡’Â∆ È∂ «¬’ Í≈‡∆ ”⁄ ¿πÈ∑ª Á∂
’± Ò ∂ ȱ ß ÊÍÊÍ≈¿π ‰ Á∆ «‹‰√∆
¤∂Û¤≈Û ’∆Â∆Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ≈‹ ‘؉
’’∂ ≈‹Í≈Ò, ¿π⁄ ¡¯√Ù≈‘∆ È∂
«ÓÒ∆Ìπ◊Â∆ ≈‘∆∫ «¬√ ◊πÈ≈‘ 鱧 «◊æÒ
Á∂ ÁÏ≈¡ ‘∂· ·æÍ ’È≈ ⁄≈«‘¡≈Õ
Í Ó≈ Á∂ ‰ Á∆¡ª ËÓ’∆¡ª Á∂
Ï≈Ú‹± Á «¬‘ ÁÒ∂  ¡Ω   Â≈ È≈
fiπæ’∆Õ ¿π√Á∂ ¡≈¬∆. ¬∂. ¡À√. ÍÂ∆ È∂
‚‡ ’∂ √≈Ê «Áæ  ≈ ¡Â∂ «◊æ Ò È± ß
√π Í ∆Ó ’Ø  ‡ Âæ ’ ÿ√∆‡ ¡Í≈Ë∆
’≈ «ÁÚ≈ ’∂ ‹πÓ≈È≈ ’≈«¬¡≈Õ
‘«¡≈‰≈ «√æ « ÷¡≈ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂
Íz Ë ≈È ‘∂ √z . ≈Ó «√ß ÿ ⁄≈‘Ò È∂
Ï∆Ï∆ ±ÍÈ «Á¿πÒ È±ß “fiª√∆ Á∆ ≈‰∆”
◊Á≈«È¡≈Õ ’ÀÈ∂‚≈ «Ú⁄ Ú∆ ¡Ωª
鱧 ¡À√∆ «‘ßÓ ‹π‡≈¿π‰ Á∆ ÒØÛ ˛Õ
‘π ‰ √ª√Áª, √ß √ Á √‡≈¯ ¡Â∂
√±Ï≈¬∆ «ÚË≈È √Ì≈Úª «Ú⁄ «‹‰√∆
‘Ó«Ò¡ª Á∂ ÷πÒ≈«√¡ª È≈Ò Á∂Ù Á≈
Èæ ’ «ÚÙÚ Ï≈Á∆ «Ú⁄ Úæ « „¡≈
‹≈‰ ’’∂ ’¬∆ √ß √ Á ÓÀ ∫ Ï,
√ß√Ê≈Úª, ÏπæË∆‹∆Ú∆ Ú◊ «¬È∑ª Á∆
Ø’Ê≈Ó Ò¬∆ „π’Ú∂∫ ’ÁÓ ¸æ’‰ Ò¬∆
¡æ◊∂ ¡≈¬∂ ‘ÈÕ
¡À È . ‚∆. Í∆. √ª√Á «Èæ ’ ∆
¡ÀÙ‡È, Ó≈¬∆Ò∆È Î∆ÓÀÈ ¡Â∂ ◊∆È
Í≈‡∆ ¡≈◊± ¡ÒÀ‹ÏÀ∫Ê Ó∂¡ ¡≈«Á È∂
Óπ æ Á ≈ ¿π · ≈«¬¡≈ ˛ «’ «‹‰√∆
‘Ó«Ò¡ª ¡Â∂ Íz ∂ Ù ≈È ’È «Úπ æ Ë
‚‡Ú∂∫ «ÈÔÓ ’≈ȱßÈ Ï‰È∂ ˜±∆ ‘È
Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ ¡Â∂ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈
÷∂ÂªÕ ¡Ωª 鱧 ¡À√∂ ¡Í≈˪ «ÚπæË
Âπß ͱ∂ «ÚÙÚ≈√ È≈Ò ¡æ◊∂ ¡≈¿π‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
Íz Ø . ‡≈Ó ÎÒÀ È ◊æ È ‹Ø ’À Ò ◊∆
Ô±È∆Ú«√‡∆ Á∂ Ó≈‰ÔØ◊ ÍzØÎÀ√ ‘È
¡Â∂ ÍzË≈È ÓßÂ∆ √‡∆ÎÈ ‘≈Í Á∂
√≈Ï’≈ Óπæ÷ √Ò≈‘’≈ ‘∂ ‘È, Á≈
’«‘‰≈ ˛ «’ ≈‹È∆Â∆Ú≈Ȫ Á≈
’À∆¡ ÒØ’ÂßÂ «Ú⁄ ¸‰∂ ‹≈‰ Á∆
Ù’Â∆ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛Õ «¬‘
Ù’Â∆ «Ú¡’Â∆◊ Ùπ ‘  ”Â∂
«ÈÌ ’Á∆ ˛Õ «ÒÏÒ √ª√Á
¡À ∫ ‚«¿± ˜ ¡Â∂ Í≈«√æ ‡ ∆ È∂ «‹‰√∆
¤∂Û¤≈Û ’’∂ ¡Â∂ ¡≈͉∂ Ò∆‚ Á≈
«ÚÙÚ≈√ ◊π¡≈ ’∂ ÷Ø‘ Ò¬∆ ˛, √≈∂
«ÚÙÚ «Ú⁄ «¬ß‡ÈÀ‡ Â∂ «¬‘ ÷πÒ≈√≈
√≈‘Ó‰∂ ¡≈ «◊¡≈ ˛, ÂØ∫ √ÍÙ‡ ‘Ø
«◊¡≈ ˛ «’ ¿πÈ∑ª ¡≈͉≈ ≈‹È∆Â’
’À∆¡ ◊π¡≈ «Ò¡≈ ˛Õ
’À È ∂ ‚ ∆¡È √ß √ Á, Ó≈‰ÔØ ◊
√Í∆’ ¡Â∂ «¬Ú∂∫ ‘∆ √±Ï≈¬∆ «ÚË≈È
Í≈«Ò’≈Úª, √Í∆’ª 鱧 √ı ’≈ȱßÈ
¡Â∂ «ÈÔÓ ÿÛÈ Á∆ ÒØÛ ˛ ª «’
Ì«Úæ ÷ «Ú⁄ «’√∂ ¡Ω   √ª√Á,
Á¯Â∆ √‡≈¯, ’ßÓ’≈‹∆ ¡Ω Á∆
«¬æ˜Â «÷Ò≈¯ ’ج∆ «÷ÒÚ≈Û È≈ ’
√’∂, «‹‰√∆ ‘ÓÒ≈ ‹ª √ØÙ‰ È≈ ’
√’∂Õ ‹∂ ÒØ’ÂßÂ Á∂ Í«ÚæÂ ÓßÁª
鱧 ¡À√∂ ÿ‡∆¡≈ ¡Í≈˪ È≈Ò ÓÒ∆È
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘∂◊≈ ª «Î Á∂Ù ¡Â∂
√Ó≈‹ Á≈ Ì«Úæ÷ «’Ú∂∫ √Úæ¤ ¡Â∂ ¿π⁄
Ó≈ÈÚ∆ ’Áª-’∆Óª Ú≈Ò≈ ‘Ø
√’∂◊≈?
√≈Ï’≈ ≈‹ √±⁄È≈ ’«ÓÙÈ, Íø‹≈Ï
ÏÀ∫͇È, ’ÀÈ∂‚≈
@@A-DAF-HEG-GFFE
ACCOUNTANT
Corporate & Personal Business
Attends: CRA Audits and Appeals
SUKHDEV SINGH CPA, CGA
TEL: (905) 793-0909 FAX: (905)-450-2165
10-2084 STEELES AVE EAST, BRAMPTON, L6T 5A6
EMAIL: sukhdevcga@gmail.com
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
11
¬∂ÏØÒ≈óÓ‘ªÓ≈∆ ‹ª ’ÂÒ?
‚≈. ¡ø«ÓÃÂ
«Í¤Ò∂ ’∞fi Ó‘∆«È¡ª ÂØ∫ Íæ¤Ó∆
¡¯∆’≈ «Úæ⁄ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Ȫ Á∆ «ÏÓ≈∆ ÎÀÒ∆
‘ج∆ ‘À «‹√Á∂ «¬æ’≈-Á∞’
æ ≈ Ó≈ÓÒ∂ ‘ØȪ Á∂Ùª
«Úæ⁄ Ú∆ √≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡¯∆’≈
¡øÁ √Ì ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú ‘؉ Ú≈ˇ∂ Á∂Ù
Ò≈«¬Ï∂∆¡≈, «◊È∆¡≈ Â∂ «√¬∂≈ Ò∂˙È ‘È
«‹æÊ∂ A ¡’»Ï, B@AD Âæ’ GE@@ ÒØ’
«¬√ «ÏÓ≈∆ Á∂ Ó∆˜ ω ⁄∞’
æ ∂ ‘È «‹‘Ȫ
«Úæ⁄∫Ø CCCH ÒØ’ ÓΩ Á∂ Ó»‘
ø ‹≈ ͬ∂ ‘È
(¡’»Ï Á∂ ¡ı∆ Âæ’ ÓΩª Á∆ «◊‰Â∆
E@@@ Âæ’ ¡æÍÛÈ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈ ‘À), ÓÈ
Ú≈«ˇ¡ª «Úæ⁄∫Ø BB@ Á∂ È∂Û∂ «√‘ ’≈Ó∂
‘ÈÕ «¯Ò‘≈Ò «¬√ Ó‘ªÓ≈∆ Á≈ ÎÀÒ‰≈
∞’ È‘∆∫ «‘≈, √◊Ø∫ √øÌ≈ÚÈ≈ «¬‘ ω∆
‘ج∆ ‘À «’ «¬‘ «¬√ ÂØ∫ Ú∆ ÚË∂∂ «Ì¡≈È’
»Í ¡÷«Â¡≈ ’Á∆ ‘ج∆ ’∞fi ‘∆ ‘¯«Â¡ª
«Úæ⁄ ¡¯∆’≈ Ó‘ªÁ∆Í ÂØ∫ Í≈ «Èæ’ˇ ’∂
Á»‹∂ Ó‘ªÁ∆ͪ Âæ’ ÎÀÒ √’Á∆ ‘ÀÕ ‘Ó∂Ùª
Á∆ Â∑ª √Ó∞⁄
æ ≈ Ó∆‚∆¡≈ T«Ù’≈U ÒØ’ª
Á∆ ÓÁÁ ’È Á∆¡ª ÎæÎ’
∂ ‡
∞æ ‰∆¡ª ⁄∆’ª
Â∂ T‘ÓÁÁ∆U Á∂ Ó◊Óæ¤∆ ‘øfi¡
» ª È≈ˇ
¡æ«‡¡≈ «Í¡≈ ‘À, √’≈ª ˘ √ı ’ÁÓ
¿∞·≈¿∞‰ Á∆¡ª ¡Í∆Òª ‹≈∆ ‘Ø ‘∆¡ª
‘È, Í ◊≈«¬Ï ‘À ª Ó‘ªÓ≈∆ ÎÀÒ‰ Á∂
¡√Ò ’≈Ȫ Á∆ «ÈÙ≈ÈÁ∂‘∆Õ
¬∂ÏÒ
Ø ≈ «¬æ’ «’√Ó Á≈ Ï∞÷≈ ‘À ‹Ø
¬∂ÏÒ
Ø ≈ Ȫ Á∂ «¬æ’ Ú≈«¬√ ’≈È ‘∞Á
ø ≈ ‘À
«‹√Á∆ ¤»Â ‹≈ÈÚª ÂØ∫ ÓÈ∞÷
æ ª «Úæ⁄ ÎÀÒÁ∆
‘ÀÕ «¬‘ Ú≈«¬√ Íæ¤Ó∆ ¡¯∆’≈ Á∂ ’¬∆
Á∂Ùª Á∂ ‹ø◊ˇª «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈ˇ∂ «¬æ’
«’√Ó Á∂ ⁄Ó«◊æÁÛª ¡Â∂ ◊∞∆«Ò¡ª «Úæ⁄
Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À «‹‘Û∂ «¬√Á∆ ‘Ø∫Á ω≈¬∆
æ÷‰ «Úæ⁄ Ó∞÷
æ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ÓÈ∞÷
æ «¬‘Ȫ
‹≈ÈÚª Á∂ ÷»È ‹ª «’√∂ ‘Ø ÁÃÚ È≈ˇ
√øÍ’ «Úæ⁄ ¡≈¿∞∫Á≈ ‘À ª «¬‘ ¤»Â «¬‘Ȫ
‹≈ÈÚª ÂØ∫ ÓÈ∞÷
æ ª «Úæ⁄ ÎÀÒ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
AIGF, ‹ÁØ∫ «¬√ «ÏÓ≈∆ Á≈ Í«‘Ò≈ Ó≈ÓÒ≈
’ª◊Ø (¿∞Á∫Ø ˜À)∂ «Úæ⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈«¬¡≈ √∆,
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘∞‰ Âæ’, «¬‘ «ÏÓ≈∆ B@ ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ Ú≈ ÎÀÒ ⁄∞’
æ ∆ ‘À Í «¬√ Ú≈
«¬‘ Í«‘Òª È≈ˇØ∫ «’Â∂ Úæ‚∂ ÍæË ¿πµÂ∂ ÎÀÒ∆
‘ÀÕ «Í¤Ò∂ √≈Ò Á√øÏ «Úæ⁄ Í«‘Ò≈ Ó≈ÓÒ≈
√≈‘Ó‰∂ ¡≈¿∞‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Ï∞÷≈
Ò◊≈Â≈ ÎÀÒ «‘≈ ‘À ¡Â∂ «¬√Á∂ ÎÀÒ≈¡
Á≈ ÿ∂≈ «¬øÈ≈ «Ú¡≈Í’ ‘Ø «‘≈ ‘À «’ ‹∂
«¬æ’ Ú≈ «¬√Á≈ ÎÀÒ‰≈ ∞’ Ú∆ ‹ªÁ≈ ‘À
ª È∂Û-Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ «¬√Á∂ «¬√ ÂØ∫ Ú∆
Úæ‚∂ ÍæË ¿πµÂ∂ ÎÀÒ‰ Á≈ ÷Â≈ ÷Û≈ ‘Ø
⁄∞’
æ ≈ ‘ÀÕ Í «¬√˘ «√¯ «¬æ’ «√‘«ګ◊¡≈È’ √Óæ«√¡≈ ω≈ ’∂ Í∂Ù ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ ‘À ‹Á«’ «¬√ «ÏÓ≈∆ Á≈ ÎÀÒ‰≈
«¬æ’ ¡«‹‘∆ ¿∞Á≈‘È ‘À «‹‘Û∆ √ÍæÙ‡
’Á∆ ‘À «’ «’√ Â∑ª «ÏÓ≈∆¡ª √Ó≈«‹’¡≈«Ê’ „ª⁄∂ È≈ˇ ‹∞Û∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘È,
¡Â∂ «ÏÓ≈∆¡ª «¬æ’ «√‘Â-«Ú«◊¡≈È’
Ó≈ÓÒ≈ È≈ ‘Ø ’∂ «¬æ’ √Ó≈«‹’-¡≈«Ê’«√¡≈√∆ Ó√Ò≈ ‘ÈÕ
¬∂ÏÒ
Ø ≈ Á∂ ÎÀÒ‰ Á≈ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈
’≈È ‹ø◊ˇª Á∆ Úæ‚∂ ÍæË ¿πµÂ∂ ‘Ø ‘∆
’‡≈¬∆ ‘ÀÕ Íæ¤Ó∆ ¡¯∆’≈ Á∂ Í∞≈ÂÈ
√øÿ‰∂ ‹ø◊ˇª «Úæ⁄∫Ø I@% ‹ø◊ˇ ’æ‡∂ ‹≈
⁄∞’
æ ∂ ‘ÈÕ «√¬∂≈ Ò∂˙È Á∂ ª «√Î D%
‹ø◊ˇ Ï≈’∆ Ï⁄∂ ‘È, «‹È∑ª∑ Á∂ ’‡≈¬∆ Á∆
ÓΩ‹Á
» ≈ ¯Â≈ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ B@AH Âæ’
Í»∆ Â∑ª ÷ÂÓ ‘Ø ‹≈‰ Á∂ ¡≈√≈ ‘ÈÕ
«¬√∂ Â∑ª Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ «Úæ⁄ Ú∆ ‹ø◊ˇª Á≈
Úæ‚≈ «‘æ√≈ ’櫇¡≈ ‹≈ ⁄∞’
æ ≈ ‘À Í √’≈ª
È∂ ’∞fi È‘∆∫ «√æ«÷¡≈Õ «¬æÊ∫Ø Á∆ T⁄∞‰∆U ◊¬∆
≈Ù‡ÍÂ∆ ¬∂ÒÈ ‹Ω‘È√È «√Ò∆¯ È∂ ’∞fi
Ó‘∆È∂ Í«‘Òª ‘∆ Í»∂ Á∂Ù Á∂ Ï≈’∆ Ï⁄∂
‹ø◊ˇª «Úæ⁄∫Ø ¡æË∂ «‘æ√∂ ˘ √È¡Â∆ T’øÓªU
Ò¬∆ Ú∂⁄ «ÁæÂ≈ ‘ÀÕ ÚÀ√∂ «¬‘ «√¯ ¡¯∆’≈
Á∆ ‘≈Ò ȑ∆∫ ‘À, «¬æ’ ¡«Ë¡ÀÈ Ó∞Â≈Ï’
«Í¤Ò∂ D@ √≈Òª «Úæ⁄ √Ó∞⁄
æ ∆ ËÂ∆ Á∂
‹ø◊ˇ∆ ÏÈ√ÍÂ∆ Â∂ ‹∆Ú-‹ø¡
» ª «Úæ⁄∫Ø
¡æË≈ «‘æ√≈ ÷ÂÓ ‘Ø «◊¡≈ ‘ÀÕ ‹ø◊ˇª Á∆
’‡≈¬∆ ‘؉ ’≈È ‹ø◊ˇ∆ ‹∆Úª Á≈
’∞ÁÂ∆ À‰Ï√∂≈ ÷∞√
æ ‹ªÁ≈ ‘À Â∂ ¿∞‘
«‡’≈‰∂ Ò¬∆ «¬Ë-¿∞Ë ̇’‰ Òæ◊Á∂
‘È ¡Â∂ «¬√∂ ÁΩ≈È ÓÈ∞÷
æ ∆ Ï√Â∆¡ª «Úæ⁄
¡≈ ÚÛÁ∂ ‘È «‹æÊ∂ ¿∞‘ ÓÈ∞÷
æ ª Á∂ √øÍ’
«Úæ⁄ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ «¬√ ◊À-’∞ÁÂ∆ √øÍ’
’≈È ‹ø◊ˇ∆ ‹∆Úª «Ú⁄Ò∂ Ú≈«¬√ ¡≈«Á
ÓÈ∞÷
æ ª ¡øÁ ÎÀÒ‰ Òæ◊Á∂ ‘ÈÕ «’¿∞∫«’
ÓÈ∞÷
æ ª ¡øÁ «¬‘Ȫ «÷Ò≈¯ ÒÛÈ Ò¬∆
Ø◊-ÍëÂØË∆ Â≈’ «Ú’√ ȑ∆∫ ‘ج∆
‘∞Á
ø ∆ ‘À, «¬√ Ò¬∆ ¡«‹‘∂ Ø◊ª Á∂ «Ì¡≈È’
»Í Ë≈ ÒÀ‰ Á∂ ¡≈√≈ ’≈¯∆ ‘∞Á
ø ∂ ‘ÈÕ
’∞fi TÓ≈«‘ªU ¡È∞√≈ ‹ø◊ˇª Á∆ ’‡≈¬∆
Á≈ ’≈È ÚæË ‘∆ ÓÈ∞÷
æ ∆ ¡Ï≈Á∆ ‘À, Í
¡√Ò ’‘≈‰∆ ’∞fi ‘Ø ’«‘øÁ∆ ‘ÀÕ ‹ø◊ˇª
Á∆ ’‡≈¬∆ Á≈ Í«‘Ò≈ Ó∞÷
æ ’≈È ÷«‰‹ª
Ò¬∆ ÷∞Á≈¬∆ Á≈ ’øÓ ‘À «‹√˘ √Ó≈¬∂Á≈ª
Á∂ ‡∞’
æ Û÷Ø ÏÛ∆ ⁄Ò≈’∆ È≈ˇ TÓÈ∞÷
æ ∆
√◊Ó∆U Á≈ È≈Ó «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ Í «¬√
¡÷ΩÂ∆ TÓÈ∞÷
æ ∆ √◊Ó∆U «Íæ¤∂ √Ó∞⁄
æ ∆
ÓÈ∞÷
æ Â≈ È‘∆∫ ‘À √◊Ø∫ ’∞fi ’∞ ’øÍÈ∆¡ª Á∆
Ó∞È≈¯∂ Ò¬∆ ¡øÈ∆∑ ‘Ú√ ‘ÀÕ Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ Â∂
«√¬∂≈ Ò∂˙È «Úæ⁄ ’æ⁄∂ ÒØ‘∂ Á∂ Úæ‚∂ Ìø‚≈
‘È ‹Á«’ «Èæ’≈ «‹‘≈ Á∂Ù «◊È∆¡≈
¡Ò»Ó∆È∆¡Ó ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ÚÂ∂ ‹ªÁ∂
Ï≈’√≈«¬‡ Á≈ Á∞È∆¡ª Ì «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫
Úæ‚≈ Ìø‚≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’∆, «Ïë‡Ù Â∂ ‘Ø
√≈Ó≈‹∆ Á∂Ùª Á∆¡ª ’øÍÈ∆¡ª Ò¬∆ «¬æÊ∂
Ï∂¡Â
ø Ó∞È≈¯∂ ‘ÈÕ «¬‘ ’øÍÈ∆¡ª ÷«‰‹ª
Á∆ Ò∞‡
æ Ò¬∆ ‹ø◊ˇª Á∂ Ë∞ ¡øÁ Âæ’ ÚÛ
⁄∞’
æ ∆¡ª ‘È ¡Â∂ «’√∂ Ú∆ ’∆Ó ¿πµÂ∂ ÍÀ
«Íæ¤∂ ’È Ò¬∆ «Â¡≈ È‘∆∫ ‘È «¬√ Ò¬∆
Ì≈Ú∂∫ √Ó∞æ⁄∆ ÓÈ∞æ÷Â≈ ˘ «’øÈ∆¡ª Ú∆
Ó‘ªÓ≈∆¡ª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÚ∂Õ
‹ø◊ˇª Á∆ ’‡≈¬∆ Á≈ Á»‹≈ Ó∞÷
æ ’≈È Ú∆
√Ó≈¬∂Á≈≈ Ò∞‡
æ È≈ˇ ‘∆ ‹∞«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈
‘ÀÕ «¬‘Ȫ ‹ø◊ˇª Á∆ ’∆ÓÂ∆ Òæ’Û
Á∞È∆¡ª Ì «Úæ⁄ √‹≈Ú‡ Â∂ ¡ÀÙØ ¡≈Ó
Á≈ ÎÈ∆⁄ ¡≈«Á ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ÚÂ∆
‹ªÁ∆ ‘À, «¬√ Ò¬∆ «¬√ ’≈ØÏ≈ «Úæ⁄ Ú∆
⁄Ø÷≈ Ó∞È≈¯≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫ Ú∆ ÌÀÛ∆ ◊æÒ «¬‘
‘À «’ Ó∞È≈¯≈ ’øÍÈ∆¡ª ’Ó≈ ‘∆¡ª ‘È,
¿πµÊØ∫ Á∂ ÷«‰‹ª Â∂ ’∆ÓÂ∆ Òæ’Û Á∆¡ª
ω∆¡ª ⁄∆˜ª ¡Ó∆ª Ò¬∆ ‘È ‹Á«’
«¬√Á≈ √Ó∞⁄
æ ≈ È∞’√≈È √Ê≈È’ ◊∆Ï
¡Ï≈Á∆ Á∂ «√ ‡∞‡
æ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√ Ú≈ ‹∂
¬∂ÏÒ
Ø ≈ ˘ ÒÀ ’∂ ⁄Ω’√∆ Á∂ ‘Ø’∂ ‹≈∆ ‘Ø ‘∂
‘È Â∂ «ÏÓ≈∆ ˘ ’≈Ï» ’È Ò¬∆ «Í懫√¡≈Í≈ ‘Ø «‘≈ ‘À ª «√¯ «¬√ ’’∂
«’ «¬√ Ú≈ «¬√Á∂ √Ê≈È’ ˆ∆Ï ¡Ï≈Á∆
«Úæ⁄∫Ø «Èæ’ˇ ’∂ ¡Ó∆’≈ Â∂ ‘Ø Á∂Ùª «Úæ⁄
ÎÀÒ‰ Á≈ ÷Â≈ ‘ÀÕ
«¬‘Ȫ Á∂Ùª Á∆ «Ú¡≈Í’ ÒØ’≈¬∆
«Ì¡ø’ ◊∆Ï∆ «Úæ⁄ ‘ÀÕ √Á∆¡ª Á∆
Ï√Â∆Ú≈Á∆ ◊∞Ò≈Ó∆ Â∂ Ò∞‡
æ ¡Â∂ T¡˜≈Á∆U
ÂØ∫ Ï≈¡Á «Úæ⁄ Ú∆ √Ó∞⁄
æ ∂ ¡¯∆’≈ Ó‘ªÁ∆Í
«Úæ⁄ √≈Ó≈‹∆¡ª ÚæÒ∫Ø ¯Ω‹∆ ÁıÒ, «¬‘Ȫ
ÚæÒ∫Ø ÌÛ’≈¬∂ ‹ªÁ∂ ÒøÏ∂ ÿØ◊∆ Ô∞Ë
æ ¡Â∂
’∞ÁÂ∆ √≈ËȪ Á∆ Ò∞‡
æ Ò¬∆ ’æ·Í∞ÂÒ∆
‘’»Óª ’≈«¬Ó ’È Á≈ ÒøÓ≈ «¬«Â‘≈√
‘ÀÕ Íæ¤Ó∆ ¡¯∆’∆ Á∂Ù Ú∆ ’ج∆ ¤Ø‡ È‘∆∫
‘ÈÕ AII@«Ú¡ª Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄
Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ Â∂ B@@@«Ú¡ª Á∂ ¡æË «Úæ⁄
‹≈’∂ ÷ÂÓ ‘ج∆ «√¬∂≈ Ò∂˙È Á∆ ÿØ◊∆
‹ø◊ È∂ «¬‘Ȫ Á∂Ùª «Úæ⁄ «Ú¡≈Í’ ÂÏ≈‘∆
Ó⁄≈¬∆, «‹øȪ∑ «Íæ¤∂ ¡√Ò ’≈È Í»∆ Â∑ª
√≈Ó≈‹∆¡ª Á∂ ¡≈͉∂ «‘ √ÈÕ ¯Ω‹∆
ÁıÒª, Ô∞Ë
æ ª, ¿∞‹≈«Û¡ª Á∂ fiøÏ∂ ¡≈Ó ÒØ’
¡≈͉∂ ‘∆ Á∂Ù «Úæ⁄ ÙÈ≈Ê∆ ω ⁄∞’
æ ∂
‘È, ‹≈Ȫ Ï⁄≈¿∞‰ Â∂ «√ Ò∞’≈¿∞‰ Ò¬∆
¡≈͉∂ ÿ-Ï≈ Â∂ ◊∞˜≈∂ Á∂ √≈ËÈ ¤æ‚
’∂ Á»-Á∞≈‚∂ Á∂ «¬Ò≈«’¡ª Â∂ ‹ø◊ˇª ÚæÒ
̇’ ‘∂ ‘ÈÕ Í«‘Òª ‘∆ Íæ¤Û∆ ÷∂Â∆ Ú≈ˇ∂
«¬‘Ȫ Á∂Ùª «Úæ⁄ ¡≈Ó ¡Ï≈Á∆ Á∆ «‡’≈‰≈
ω≈¿∞‰ Â∂ ÌØ‹È, Ï≈Ò‰ ¡≈«Á Ò¬∆
‹ø◊ˇª ¿πµÂ∂ «ÈÌÂ≈ ÚË ‘∆ ‘ÀÕ «√æ‡∂
Ú‹Ø∫ ÒØ’ ÌØ‹È Ò¬∆ ‹ø◊ˇ∆ ‹≈ÈÚª Á≈
«Ù’≈ ’È Ò¬∆ Әϻ ‘ÈÕ ◊∞∆«Ò¡ª
Á≈ «Ù’≈ Ú∆ Úæ‚∆ ÍæË ”Â∂ ‘Ø «‘≈ ‘À
«‹√Á≈ Ó≈√ ÷≈‰ ’≈È ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Ú≈«¬√
ÓÈ∞÷
æ ∆ ¡Ï≈Á∆ «Úæ⁄ Á≈ıÒ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ Â∆‹≈
Íæ÷ “¡≈ÒÓ∆ ÂÍÙ” ¡Â∂ Ú≈Â≈Ú«‰’
ÏÁÒ≈¡ ‘È, ËÂ∆ Á∂ Ò◊≈Â≈ ÚË ‘∂
Â≈ÍÓ≈È ÂØ∫ √Ì ÂØ∫ ÍÃÌ≈«Ú «÷æ«Â¡ª «Úæ⁄∫Ø
«¬æ’ «¬‘∆ «¬Ò≈’≈ ‘ÀÕ Ú≈-Ú≈ ¡≈ ‘∂
√Ø’,∂ «Âæ÷∆ ◊Ó∆ Â∂ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ ‹ø◊ˇª «Úæ⁄
Òæ◊Á∆¡ª Úæ‚∆¡ª ¡æ◊ª, ‘Û∑ Â∂ fiæ÷Û
¡≈«Á È∂ Ú∆ ‹ø◊ˇª Á∆ ÂÏ≈‘∆ «Úæ⁄ «‘æ√≈
Í≈«¬¡≈ ‘À, ÓΩ√Óª Á∂ «¬‘Ȫ ÏÁÒ≈Úª
’≈È ‹ø◊ˇ∆ ‹≈ÈÚ √∞«æ ÷¡Â Ê≈Úª
”Â∂ ÌØ‹È Á∆ Ì≈ˇ «Úæ⁄ ÈÚ∂∫-ÈÚ∂∫ Ê≈Úª
ÚæÒ ÍÃÚ≈√ ’ ‘∂ ‘È «‹√ ÁΩ≈È ¿∞‘
ÓÈ∞÷
æ ∆ ¡Ï≈Á∆ Á∂ √øÍ’ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ
«Ú«◊¡≈È∆¡ª ¡È∞√≈ «¬√ ÚÂ≈∂ Á∂
Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ ‘Ø Ú∆ «Âæ÷≈ ‘؉ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈
‘ÀÕ “¡≈ÒÓ∆ ÂÍÙ” ¡Â∂ Ú≈Â≈Ú«‰’
ÏÁÒ≈¡ «Íæ¤∂ «¬æ’ Ú≈ Î∂ Ó∞·
æ ∆Ì ËÈ≈„ª
Á∂ ’Ϙ∂ Ú≈ˇ∆¡ª ’øÍÈ∆¡ª Á∂ Ó∞È≈¯∂ ‘∆
‘È, Ì≈Ú∂∫ «’ Á∞È∆¡ª Ì Á∂ √Ó≈¬∂Á≈≈
Ó∆‚∆¡≈ Â∂ ˜÷∆Á Ï∞Ë
æ ∆‹∆Ú∆¡ª Á≈ «¬√
◊æÒ ˘ ÍÃ⁄≈È «Úæ⁄ Í»≈ ˜Ø Òæ«◊¡≈
‘Ø«¬¡≈ ‘À «’ ¡«‹‘≈ √Ó∞⁄
æ ∆ ÓÈ∞÷
æ Â≈ Á∂
Ò≈Ò⁄ Â∂ ÚËÁ∆ ¡Ï≈Á∆ ’≈È ‘Ø «‘≈
‘ÀÕ
‘∞‰ Á∂÷∆¬∂ «¬‘Ȫ Á∂Ùª Á∆ √‘≈«¬Â≈
Á∂ È≈Ó ¿πµÂ∂ ’∆ ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ ‘≈Òª
˘ ’≈Ï» (!!) ’È Ò¬∆ CB@@ ¯Ω‹∆¡ª Á∆
‡∞’Û∆ Ì∂‹ «‘≈ ‘ÀÕ ¡√Ò «Úæ⁄ ¿∞‘ √ø’‡
Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ «Úæ⁄ ¡≈͉∂
ÍÀ Íæ’∆ Â∑ª ‹Ó≈¿∞‰ Ò¬∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’
«‘≈ ‘ÀÕ Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ Á∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂
B@@H «Úæ⁄ “¡ÀÎ∆’ΩÓ” ‹Ø «’ ¡Ó∆’≈ Á∆
¡¯∆’≈ Ó‘ªÁ∆Í «Úæ⁄ ¯Ω‹∆ ’≈Ú≈¬∆¡ª
Á∆ Á∂÷-∂÷ ’È Ú≈ˇ∆ ¯Ω‹∆ «¬’≈¬∆ ‘À,
Á∂ Ó∞÷
æ Á¯Â Ò¬∆ ‹◊∑≈ Á∂‰ Ò¬∆ Í∂Ù’Ù
’∆Â∆ √∆; ¡«‹‘∆ Í∂Ù’Ù ’È Ú≈ˇ≈
Ò≈«¬Ï∂∆¡≈ «¬æ’-Ø «¬æ’ ¡¯∆’∆ Ó∞Ò’ √∆Õ
¿∞√ √Ó∂∫ ¡Ó∆’≈ ¡«‹‘≈ È≈ ’ √«’¡≈,
‘∞‰ ¿∞√ Ò¬∆ ÓΩ’≈ ‘æÊ Òæ◊≈ ‘ÀÕ √Ê≈È’
«√‘ √∞«ÚË≈Úª Ò¬∆ √«ÊÂ∆ È≈ˇ
«È͇‰≈ ¡√øÌÚ ‘À, «¬‘ Í«‘Òª ‘∆ √ÍæÙ‡
‘Ø ⁄∞’
æ ≈ ‘À «’¿∞∫«’ «¬‘Ȫ Á∂Ùª «Úæ⁄ «√‘Â√∞«ÚË≈Úª Á≈ „ª⁄≈ Ȫ Á≈ ‘∆ ‘ÀÕ «¬‘
Á∂Ù Á∞È∆¡ª Ì «Úæ⁄ «√‘Â-√∞«ÚË≈Úª
¿πµÂ∂ √Ì ÂØ∫ ÿæ‡ ÷⁄ ’È Ú≈ˇ∂ Á∂Ùª
«Úæ⁄ ¡≈¿∞∫Á∂ ‘ÈÕ ¿πµÂ∫Ø B@@ ÂØ∫ ÚË∂∂ «√‘Â
’≈Ó∂ Ú∆ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ ’≈È Ó≈∂ ‹≈ ⁄∞’
æ ∂ ‘È,
«¬√ Ò¬∆ «¬Ò≈‹-’∂∫Áª Â∂ ‘√ÍÂ≈Òª
«Úæ⁄∫Ø Ï‘∞ √≈∂ «√‘Â-’≈Ó∂ ÁΩÛ ‹≈‰ ˘
Â‹∆‘ Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ Á»√≈, «¬‘Ȫ «¬Ò≈‹
’∂∫Áª ’Øˇ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Á∂ Ó∆˜ª ˘ Ï⁄≈¿∞‰
Ò¬∆ ÒØÛ∆∫Á≈ ÓÀ‚∆’Ò √≈‹Ø-√Ó≈È Ú∆ È‘∆∫
‘ÀÕ «¬æ’ ¡øÁ≈˜∂ ¡È∞√≈ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ ˘ ’ø‡ØÒ
’È Ò¬∆ ¡◊Ò∂ ¤∂ Ó‘∆«È¡ª «Úæ⁄ A@@
’ØÛ ‚≈Ò Á’≈ ‘È ‹Á«’ «¬√ Ò¬∆
¡Ó∆’≈ È∂ √‘≈«¬Â≈ Á∂ Ȫ ¿πµÂ∂ «√Î A
’ØÛ ‚≈Ò Ì∂‹∂ ‘È ‹Á«’ ¿∞‘ «¬≈’
Â∂ √∆∆¡≈ «Úæ⁄ ÏøÏ √∞‡
æ ‰ Ò¬∆ ÷Ϫ ‚≈Ò
÷⁄ ⁄∞æ’≈ ‘À Â∂ ÷Ϫ ‘Ø ÷⁄‰ ˘
«Â¡≈ ‘ÀÕ ¿πµÂØ∫ “¡ÀÎ∆’ΩÓ” È∂ «√¯
«¬Ò≈‹-’∂∫Á ω≈ ’∂ Á∂‰ Á∆ Í∂Ù’Ù
’∆Â∆ ‘À Í «¬Ò≈‹ Ò¬∆ ÒØÛ∆∫Á∂ ‚≈’‡,
È√ª Â∂ ‘Ø √‡≈¯ Ì∂‹‰ Á∆ ¡Ó∆’≈
Á∆ ’ج∆ ÔØ‹È≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ √ø√≈ «√‘Â
√ø◊·È ‘Ó∂Ùª Á∆ Â∑ª √‘≈«¬Â≈ ’È
Á∆¡ª «⁄æ·∆¡ª ’愉 ¡Â∂ Ó‘ªÓ≈∆ Á∂
ÎÀÒ‰ Á∆¡ª ⁄∂Â≈ÚÈ∆¡ª ‹≈∆ ’È ¿πµÂ∂
Òæ◊≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, ¿∞∫fi √ø√≈ «√‘ √ø◊·È
Á∆ √ø√≈ √Ó≈¬∂Á≈≈ „ª⁄∂ «Úæ⁄ ’∆
¡Ω’≈ ‘À, «¬√ Ï≈∂ «’√∂ Ú∆ ‹≈‰’≈
«Ú¡’Â∆ ˘ ’ج∆ Ì∞Ò÷
∂ ≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ «¬æÊ∂
ÓÀ‚∆’Ò ÷Ø‹-’≈‹ª Ï≈∂ ◊æÒ ’ ÒÀ‰∆
Ú∆ ’∞ʪ È‘∆∫ ‘ØÚ◊
∂ ∆Õ ÎÀµ‚«’ ¬∂∫◊Ò‹
È∂ AHDD «Úæ⁄ ¡≈͉∆ «’Â≈Ï “«¬ø◊ÒÀ∫‚
«Úæ⁄ Ó‹Á» ‹Ó≈ Á∆ ‘≈Ò” «Úæ⁄
«Ò«÷¡≈ ‘À «’ ˆ∆Ϫ Á∆¡ª Ï√Â∆¡ª «Úæ⁄
¿∞Á∫Ø ‘∆ √¯≈¬∆ Ó∞«‘øÓ Ù∞» ‘∞Á
ø ∆ ‘À ‹ÁØ∫ ¿πµÊ∂
◊øÁ◊∆ ’≈È ÍÈ͉ Ú≈ˇ∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª
Á∆ Ó≈ ¡Ó∆ª ˘ ÍÀ‰ Á≈ ÷Â≈ ÷Û≈ ‘Ø
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ¡‹Ø’∂ ÓÀ‚∆’Ò ÷Ø‹-’≈‹ ¿πµÂ∂
«¬‘ ◊æÒ ⁄Ø÷∆ ‘æÁ Âæ’ Ò≈◊» ‘∞Á
ø ∆ ‘ÀÕ AIGF
«Úæ⁄ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Ú≈«¬√ Á∂ ÍÂ≈ Òæ◊‰ ÂØ∫
Ï≈¡Á «¬√ Ò¬∆ ÚÀ’√∆È Ï‰≈¿∞‰ ‹ª
«¬Ò≈‹ Ò¬∆ ÁÚ≈¬∆ ÷Ø‹‰ Á≈ ’øÓ ·ø„∂
Ï√Â∂ «Úæ⁄ ‘∆ «‘≈ ‘À «’¿∞∫«’ «¬‘ ˆ∆Ï
¡¯∆’∆ Á∂Ùª Á∆ «ÏÓ≈∆ ÓøÈ∆ ‹ªÁ∆ ‘ÀÕ
ˆ∆Ϫ ˘ ‘؉ Ú≈ˇ∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª Á∂
«¬Ò≈‹ Ò¬∆ ¡‹Ø’∂ ÓÀ‚∆’Ò ÷Ø‹-’≈‹
˘ ¿∞Á∫Ø Âæ’ ’ج∆ «ÁÒ⁄√Í∆ È‘∆∫ ‘À ‹ÁØ∫
Âæ’ ¿∞‘ «ÏÓ≈∆ ¡Ó∆ª Ò¬∆ ÷Â≈ È‘∆∫
ωÁ∆Õ ÷Ø‹-’≈‹ ¿∞‘Ȫ ‘∆ «ÏÓ≈∆¡ª
Ò¬∆ ‘∞Á
ø ∂ ‘È «‹øȪ∑ Ò¬∆ ÁÚ≈¬∆ ÷Ø‹‰
¿πµÂ∂ Úæ‚≈ Ó∞È≈¯≈ ‘Ø √’Á≈ ‘À Ì≈Ú «’
«‹√Á∂ ◊≈‘’ ËÈ≈„ Â∂ ¿πµ⁄-ÓæËÚ◊ ‘È
«’¿∞∫«’ ‘∞‰ ÷Ø‹-’≈‹ Í»∆ Â∑ª ÁÚ≈’øÍÈ∆¡ª Á∂ ’Ϙ∂ ‘∂· ‘ÀÕ Ù»◊, ¿πµ⁄
’Â⁄≈Í Â∂ «ÁÒ Á∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª
«‹‘Û∆¡ª Ó∞æ÷ ÂΩ ”Â∂ «Ú‘ÒÛª,
¡≈ÓÍÃ√ª, Í‹∆Ú∆¡ª ˘ ‘∞Á
ø ∆¡ª ‘È,
Ò¬∆ Í«‘Òª ‘∆ ⁄Ø÷∆¡ª ÁÚ≈¬∆¡ª ÓΩ‹Á
»
‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ¡Ϫ-÷Ϫ ‚≈Ò T÷Ø‹’≈‹U Ò¬∆ Ò∞‡≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È ‹Á«’
Ï‘∞«◊‰Â∆, «’Â∆ ◊∆Ï ¡Ï≈Á∆ Ò¬∆
ÈÚ∆¡ª ÁÚ≈¬∆¡ª Â∂ ÚÀ’√∆Ȫ ÷Ø‹‰≈ ª
Á», ¡æË∆ √Á∆ Í«‘Òª ÷Ø‹∂ ‹≈ ⁄∞’
æ ∂ «¬Ò≈‹
Ú∆ È‘∆∫ ¡ÍÛÁ∂Õ
√Ó∞⁄
æ ∂ »Í «Úæ⁄ «’‘≈ ‹≈Ú∂ ª «¬‘
Ó‘ªÓ≈∆ È‘∆∫ ‘À, «¬‘ Ò∞‡∂ ∂ √Ó≈¬∂Á≈≈
„ª⁄∂ ÚæÒ∫Ø Ó∞È≈¯∂ Ò¬∆ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ’ÂÒ
‘È «’¿∞∫«’ «¬æ’ ª «¬√Á∂ ÎÀÒ‰ «Íæ¤∂
¡√Ò∆ ’≈È ‘∆ Ó∞È≈¯∂ Á∆ ¡øÈ∆∑ ‘Ú√
‘À, Á»√≈, «¬√Á∂ «Ù’≈ ÓÈ∞÷
æ ª «Úæ⁄∫Ø Úæ‚∆
«◊‰Â∆ ˘ Ï⁄≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Í
Ó∞È≈¯≈÷Ø „ª⁄∂ ’≈È ¡«‹‘≈ ‘∞Á
ø ≈ √øÌÚ
«Á÷≈¬∆ È‘∆∫ Á∂ «‘≈, ¿∞Ò‡≈ ¬∂ÏÒ
Ø ≈ Á∂
‘Ø ÚË∂∂ ÒØ’ª ˘ ¡≈͉∆ ÒÍ∂‡ «Úæ⁄ ÒÀ‰
Á≈ ÷Â≈ ‘ÀÕ ÓÀ‚∆’Ò «Ú«◊¡≈È Á≈
«Ú’≈√ Ì≈Ú∂∫ «ÏÓ≈∆¡ª ˘ ’ø‡ØÒ ’È
«Úæ⁄ ¡«‘Ó ‘À, Í √Ó≈«‹’-¡≈«Ê’«√¡≈√∆ ÂÏÁ∆Ò∆ ¿∞√ ÂØ∫ Ú∆ ÚË∂∂ ¡«‘Ó
‘À ¡Â∂ ¡æ‹ ÓÀ‚∆’Ò «Ú«◊¡≈È Á∂ «Ú’≈√
Á≈ Î≈«¬Á≈ ÒÀ‰ Ò¬∆ «¬‘ ÂÏÁ∆Ò∆ «¬æ’
Í»Ú-Ù ω ◊¬∆ ‘ÀÕ ¡≈Ë∞«È’
ÓÀ‚∆’Ò «Ú«◊¡≈È Á∂ «¬æ’ Úæ‚∂ È≈Ó
≈Ï‡ «Ú⁄Ø È∂ AHDG «Úæ⁄ ¡≈͉∂ «¬æ’
÷Ø‹-ÍæÂ «Úæ⁄ «Ò«÷¡≈ ‘À, TÓÀ‚∆’Ò
«Ú«◊¡≈È «¬æ’ √Ó≈‹ «Ú«◊¡≈È ‘À ¡Â∂
«√¡≈√ «Ú¡≈Í’ ÍæË ¿πµÂ∂ ÓÀ‚∆’Ò
«Ú«◊¡≈È ‘ÀÕU ¿∞√ Ó‘≈È «Ú«◊¡≈È∆
È∂ ‚∂„ √Á∆ Í«‘Òª ‘∆ «¬‘ Á∂÷ «Ò¡≈
√∆ «’ ‹∂ ÓÀ‚∆’Ò «Ú«◊¡≈È Á≈ Î≈«¬Á≈
√Ó∞⁄
æ ∆ ÓÈ∞÷
æ Â≈ Âæ’ Í∞⁄≈¿∞‰≈ ‘À ª «¬√Á≈
√Ó≈«‹’ ’ø‡ØÒ ÊæÒ∂ ‘؉≈ ‹»∆ ‘ÀÕ ¿∞√Á∂
«¬‘Ȫ «Ú⁄≈ª ˘ »√ Á∂ ¡’»Ï
«¬È’Ò≈Ï Â∂ ⁄∆È∆ «¬È’Ò≈Ï È∂ √æ⁄
’’∂ «Á÷≈«¬¡≈ ¡Â∂ «’ø È ∆¡ª
Ó‘ªÓ≈∆¡ª ˘ ¡≈͉∆ ËÂ∆ ÂØ∫ ∞÷√Â
’ «ÁæÂ≈ √∆ «‹√ Ï≈∂ Í«Û∑¡≈ ‹≈‰≈ Â∂
ÒØ’≈¬∆ ˘ ‹≈‰» ’Ú≈¿∞‰≈ ¡æ‹ Ï∂‘Á
æ
‹»∆ ‘ÀÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
12
More than 3,000 Take to the Streets to Stop
Massive Hospital Cuts, Closures and Privatization
Toronto – More than 20 bus
loads of people from across
Ontario were joined by
thousands in Toronto to stop the
aggressive and systematic
dismantling of our community
hospitals
by
Ontario’s
government.
Patients, seniors, hospital
workers, nurses, health care
professionals, doctors and
concerned
community
members joined forces in a
giant rally today to send a clear
message to Ontario’s Wynne
government that the cuts to –
and privatization of – public
community hospitals must stop.
Speakers talked about
being charged extra user fees of
hundreds or even thousands of
dollars at private clinics for
cataract
surgeries,
colonoscopies, endoscopies
and other services. The clinics
also bill OHIP, speakers noted,
and charge extra user fees on
top even though the Canada
Health Act is supposed to
prevent the direct billing of
patients and ensure equal
access to health care based on
need not wealth. The coalition is
demanding that the government
stop their plans to cut
diagnostics and surgeries from
local hospitals and contract
them out to regional private
clinics forcing patients not only
to pay the extra fees but also to
travel out of their home towns for
needed care and privatizing
public health care.
The crowd favourite was
Roger Montpetit, an 11-year old
boy who talked about his
hometown hospital in Welland
that is slated for wholesale
closure. The crowd chanted his
name as he said "this is wrong"
and asked for politicians to listen.
The
crowd
heard
impassioned pleas from
residents for the government to
stop the planned wholesale
closure of hospitals in Welland,
Port Colborne, Fort Erie,
Niagara-on-the-Lake
and
Penetanguishene.
A “parade of cuts” was
featured showing dozens and
dozens of community hospitals
where devastating cuts to beds
and services are happening all
across the province.
Speakers laid waste to the
false claims by the government
that care is being moved out “to
the community” noting that
home care is being cut and is
woefully inadequate to take the
loads of heavier-care patients
being offloaded from hospitals.
Public funding for hospital
care services has been running
at less than the rate of inflation
for 5 years and has been frozen
with 0% increases for three
years, forcing ever deeper cuts.
QUOTES:
“I fear that I will be forced to
get my medical tests in private
clinics that are unsafe and that
charge user fees on top of billing
OHIP,” said Julie Devaney, a
patient with Crohn’s Disease
and spokeswoman for the
Toronto Health Coalition. “This
plan is bad for patients and it will
cost us more, not less.”
“This is not hospital cuts
as usual,” stated Natalie
Mehra, Executive Director of
the Ontario Health Coalition. “It
is the systematic dismantling
of public community hospitals
all across this province. We are
seeing the death of community
hospitals and we must take a
stand to stop these cuts and
privatization now if we are to
save our local public hospitals
and preserve care in our home
towns.”
“We are experiencing the
most aggressive moves to
dismantle local community
hospital services in decades,”
said Ross Sutherland, R.N. ,
Chairperson of the Ontario
Health Coalition. “As care is
moved out of our hospitals it is
being privatized and patients
face higher costs, user fees
and worse access to care.”
“Our
communities
fundraised, volunteered and
worked to build up our local
hospitals for more than a
century,” added Sue Hotte,
chair of the Niagara Health
Coalition where five local
hospitals are slated for
wholesale closure. “Now the
government is wiping out more
than a hundred years of
dedicated work by community
members to build our towns
and take care of each other. We
must stop them before it is too
late.”
FAST FACTS:
Ontario’s hospitals are
funded at the lowest rate of any
province in Canada. Source:
Canadian Institute for Health
Information (CIHI) Statistics.
Ontario has fewer hospital
beds left per person than any
province in the country. Source:
CIHI.
Ontario provides the least
amount of hospital nursing care
of any province in the country. In
Ontario, the average patient
(average weighted case)
receives 6 hours less nursing
care than the Canadian average
according to the most recent
figures available from CIHI.
The Ontario government is
planning to close outpatient
clinics, cut chronic care beds
by as much as 50% in regions
of the province, and cut public
hospital
surgeries
and
diagnostics to contract them
out to private clinics. Already
outpatient physiotherapy and
labs have been systematically
closed and privatized all across
the province. More outpatient
services are closing every day.
Virtually every service cut from
hospitals is privatized and
patient face new user fees for
this care amounting to
hundreds or even thousands of
dollars. These new systematic
cuts will devastate community
hospitals that have already
suffered more than 20 years of
almost non-stop service cuts.
The Ontario Health
Coalition is the largest and
broadest public interest group
on health care in Ontario,
representing more than half a
million people in our network.
The coalition has more than
400 member organizations
including: faith groups; student
chapters; social justice
organizations;
non-profit
community groups; health care
unions; private sector unions;
nurses’ associations; doctors’
organizations;
women’s
groups; seniors’ organizations
and many more. The coalition
is comprised of a network of
more than 70 local chapters
across Ontario. Our mandate
is to uphold single-tier public
Medicare under the principles of
the Canada Health Act. We
encourage democratic public
debate about public policy
decisions and advocate for the
public interest in health care.
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
13
US child poverty remains at highest rate in 20 years
By Andre Damon
Nearly one in four US
children lives in poverty, the
highest level in 20 years, with
a similar proportion not getting
enough food to eat. These
were among the findings of an
article published last week in
the medical journal JAMA
Pediatrics, entitled Seen but
Not Heard: Children and US
Federal Policy on Health and
Health Care.
While
the
Obama
administration praises the
“economic recovery,” the
facts presented in this report
show that since 2009 there
has been an immense social
retrogression
in
every
measure of well-being among
the most vulnerable section of
the population: children.
“It shouldn’t be this hard
for kids to grow and thrive in
the world’s richest, most
powerful nation,” said Bruce
Lesley, one of the study’s coauthors and the president of
the
child
advocacy
organization First Focus.
The report listed a
panoply of dangers to the
health and well-being of
children in the United States,
including hunger, lack of
health and mental health care,
cutbacks in social spending,
the havoc wracked on
immigrant
families
by
deportation, and others. It
found, among all these, that
by far the worst impact on the
health and well-being of
children is poverty.
The report notes that
there is overwhelming popular
support for government
programs to fight child
poverty: “82% of voters want
Congress and the White
House to cut child poverty in
half within 10 years.” But with
the upcoming midterm
election only a week away,
such a project could not be
farther from the minds of US
politicians.
The
Obama
administration’s 2015 budget
proposal, for example, calls
for slashing the budget of the
Department of Health and
Human Services, which funds
the Head Start preschool
program, and the Department
of
Agriculture,
which
administers the food stamp
program, by more than five
percent.
The report found that 16.1
million children, or 22 percent,
live in poverty. It lists a string
of adverse health impacts,
including “significantly higher
risks of low birth weight,
injuries, lower IQ, intensive
care unit admissions, and
infant, condition-specific, and
overall mortality.”
The impact of child
poverty affects people once
they grow up, and even
affects their children. As the
report notes, “Childhood
poverty is associated with
substantially higher mortality
rates in adults, regardless of
adult socioeconomic status
(i.e., even affluent adults who
were poor as children have
elevated death rates), and this
increased mortality risk
extends
across
2
generations.”
The second threat to the
well-being of children listed in
the report is food insecurity.
The report notes that sixteen
million children, or 22 percent,
live
in
food-insecure
households. An enormous
number of children—one in
three—rely on food stamp
benefits for nutrition, and 47
percent of food stamp
recipients are children. The
report concludes, “Food
insecurity is associated with
deleterious consequences for
children’s health, including
elevated risks of suboptimal
health and hospitalizations.”
The report noted that
budget cuts that went into
effect last year have had a
devastating impact on antipoverty programs for children.
For example, the Women,
Infants and Children (WIC)
program, which provides food
assistance to children and
mothers, was cut back by
more than $354 million. It
added, “Some in Congress
are proposing SNAP [food
stamp] cuts at a time when
SNAP participants already
experienced benefit cuts in
November 2013.”
The report also noted that
seven million US children, or
nine percent, have no health
insurance. Despite this, the
Children’s Health Insurance
Program, jointly funded by the
states and the federal
government, is scheduled to
have its funding drop by 73
percent, from $21.1 billion to
$5.7 billion, in 2016.
C o n g r e s s i o n a l
Republicans have proposed
turning CHIP, together with
Medicaid, the health insurance
program for the poor, into a
block grant or impose caps on
the amount of healthcare
funding individual children can
receive. The report noted that
such proposals “devastatingly
restrict or eliminate benefits,
underfund
Medicaid,
disadvantage children with
even lower caps, and ration
care.”
Among the most tragic
elements depicted in the
report is the effect of mass
deportation on children. It
noted that between 2010 and
2012, under the Obama
administration, more than
200,000 parents of US citizen
children were deported. As a
result of these deportations,
more than five thousand
children have been put in
foster care.
The report notes that one
in three US children are
overweight—which it refers to
as a “pandemic”—and that 17
percent are obese. It relates
these health problems to
insufficient access to healthy
food, both as a result of
poverty and cutbacks to the
funding of school lunch
programs.
One in five children have
mental disorders, and the
rates are growing. “Pediatric
mental-health and substanceabuse
hospitalizations
increased by 24% between
2007
and
2010,
and
hospitalizations for mood
disorders increased by 80%
between 1997 and 2010.”
Suicide is the leading cause
of death among teenagers,
and rates have gone up since
the start of the recession.
Despite the widespread
prevalence of mental illness
among children, only half of
US children with mental
disorders receive any form of
mental-health
services,
according to the report. On
the state level, more than $1.6
billion in funding for mental
health services have been
slashed between 2009 and
2012, resulting in the
elimination
of
4,000
psychiatric hospital beds
since 2010.
Whole areas of the
country simply have no
mental health care available to
the poor, who tend to suffer
disproportionately from the
effects of mental illness. The
report notes “35% of US
counties have no outpatient
mental-health treatment facility
accepting Medicaid.” Only
three percent of psychiatrists
who practice alone accept
Medicaid.
Despite the disastrous
prevalence of poverty and
preventable disease in the
US, funding for medical
research is being slashed.
The report noted that the
sequester budget cuts
slashed $1.57 billion from the
National Institutes of Health
(NIH) and $289 million from
the budget of the Centers for
Disease
Control
and
Prevention.
The
report
is
a
devastating indictment of a
society that is going
backward, not forward, in
every measure of social wellbeing. These disastrous cuts
in social services, supported
by both Democrats and
Republicans,
are
accompanied by the enormous
enrichment of the superwealthy, who have doubled
their net worth since 2009.
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
14
Ontario’s economic update
pieced together with string and masking tape
Both revenues and
economic growth are slightly
lower than expected. But, the
government is sticking to its
deficit reduction plan; and
holding it together with string
and masking tape.
It is hoping that an
increased focus on collecting
taxes that are owed and shifting
around reserve funds will do the
trick this year. Meeting its
timeline to reduce the deficit to
zero will rely on program
spending growth at less than 1
per cent per year until 2017-18.
Unfortunately, this strategy
falls short of what’s truly
needed. Ontarians need the
government to step up to the
plate and increase taxes to pay
for the services that benefit
everyone. And, the government
has the mandate to do it.
In spring of this year,
Premier Kathleen Wynne
secured a majority government
mandate on a budget that
featured a few progressive
measures such as better
retirement security, poverty
reduction, and a boost in wages
for low-wage public sector
workers.
That budget also committed
to increasing badly needed
infrastructure investment and
some modest, but welcome,
increases in taxes.
Ontarians gave this
government a strong mandate
to maintain and expand both
public services and the role of
government in our lives.
This is no small challenge.
The needs in the province are
substantial.
Ontario’s economy is still
making a slow, painful climb out
of the global recession. Some
areas of the province, like
Windsor, have been left behind.
Some segments of the labour
market, like youth, have been
left behind.
Our economic difficulties
did not start with the recession.
Changes in the international
economic environment have hit
Ontario hard. With the loss of
almost 300,000 manufacturing
jobs between 2000 and 2013,
the province has lost an
economic
anchor.
The
increasing polarization in the
labour market – with fewer
middle class jobs and more
precarious, low-wage jobs –
has increased both income
inequality and the need for more
government services.
The province is also facing
head winds from the federal
policy environment: the federal
government’s tax and transfer
policies put Ontario at a
disadvantage. Federal tax
changes have resulted in
reduced revenue to Ontario. And
federal cutbacks that resulted in
36,900 fewer federal public
sector workers than there were
in
2011
has
had
a
disproportionate impact on
Ontario.
But the blame for policy
choices doesn’t lie only with the
federal government. The Ontario
government’s reductions in
corporate tax rates and timidity
in overall tax increases to pay
for badly needed public services
have also made it harder for the
province to spur job creation and
meet the more progressive
aspect of its stated policy goals.
The provincial government
has been holding the line on total
program spending for the last
three years. To maintain the
same level of public services,
spending needs to increase with
inflation and population growth.
It hasn’t.
The chart below shows the
difference between actual and
projected program spending,
and the levels that would be
needed to keep up with inflation
and population growth.
source: Ontario Budget
2014 and Statistics Canada
table 326-0021
source: Ontario Budget
2014 and Statistics Canada
table 326-0021
By 2014-15, program
spending will be 5 per cent less
than it would have been had it
kept up with inflation and
population growth. In total, that is
a loss of $6 billion. The
government’s spending plans
mean that we will continue to
lose ground.
The case couldn’t be
stronger for more strategic
investments in job creation,
reducing income inequality, and
infrastructure renewal.
Job creation: Ontario’s
employment to population ratio
remains below its pre-recession
level. The youth labour market
continues to stumble. And,
precarious work continues to
grow more rapidly than stable,
full-time jobs. Recent research
shows that only 60 per cent of
workers in southern Ontario
have stable, full-time work with
benefits.
Income inequality: Income
inequality in Canada is at levels
that have not been seen since
the 1920s. Maintaining and
enhancing public services is
crucial to reducing inequality.
Research by Mackenzie and
Shillington show the progressive
nature of public services in
Canada. These services are
important for all of us, but are
essential for lower- and middleincome Ontarians who don’t
have the means to buy these
services privately.
Public sector employment
also reduces inequality. Recent
CCPA research highlights this:
the pay gap between men and
women is smaller in the public
sector, as is the gap between
racialized and non-racialized
workers. It is the lowest paid
workers who benefit most from
public sector advantage.
This is confirmed by earlier
research that shows workers in
lower-paid occupations-such as
cleaning, food preparation, and
clerks-are generally better paid
in the public sector than in the
private sector. A cook working in
the public sector was paid an
average of $26,216 a year in
2006, which is 24 per cent more
than the $21,089 average
received by private sector
cooks.
On the other hand, higherpaid occupations-such as
managers, lawyers and
accountants-tend to be paid
considerably less in the public
sector than in the private sector.
For example, engineering
managers in the public sector
were paid an average of
$93,514 in 2006, which is 27 per
cent below the average of
$128,886 in the private sector.
We cannot lose sight of the
role that public sector services
and public sector jobs play in
reducing inequality-as well as
provided needed public services
that benefit everyone.
Infrastructure: The budget
included a 10-year plan for
infrastructure investment with a
substantial share dedicated to
investing in public transit and
transportation.
This
commitment needs to be
maintained, at minimum, and, at
best, it would be enhanced.
The rise in extreme weather
incidents alone make the case
for increased infrastructure repair
investments a non-negotiable.
The recent snowstorm in Calgary
cost $18 million just on tree
damage alone. Last year’s
Toronto flood, considered
costliest natural disaster in
Ontario, cost $30 million.
A recent International
Monetary Fund study outlined the
reasons why now is a good time
to invest in infrastructure. Low
interest rates, slow growth and
yawning infrastructure amount
to a strong argument for
continued capital investments
by governments. These
investments will be less
expensive, contribute to
economic growth and increase
productivity in the future. The
impact of these investments on
growth can reduce debt and
deficits
by
increasing
productivity and economic
activity, and by supporting GDP
growth to outpace increase in
debt–improving the debt to GDP
ratio.
Even the CD Howe Institute
and former Bank of Canada
Governor David Dodge have
weighed in on the need to have
a balanced approach to deficit
reduction. David Dodge has
argued against a focus on deficit
reduction and emphasizes the
importance of infrastructure
investment. While arguing for an
offsetting reduction in operating
spending in Ontario, a report CD
Howe Institute has also noted
the importance of infrastructure
investment at this time.
It’s one thing to table a
budget, in anticipation of a spring
election, that is pieced together
with string and masking tape.
But now that the Wynne
government has secured a
majority mandate, it has far
greater scope to realistically
address Ontario’s need for
public services and the
revenues to pay for them.
Today’s economic update falls
short on that challenge. By
spring of 2015, the province may
find itself unable to continue its
tightrope act. At some point,
either the string or the masking
tape will break loose.
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
15
«ÌzÙ‡ ≈‹È∆Â∆ Á≈ «‘æ√≈ ‘È ¡÷ΩÂ∆ √ßÂ, Ï≈Ï∂
◊∞⁄È È±Íπ
‘«¡≈‰≈ Íπ«Ò√ ÚæÒ∫Ø ’¬∆ «ÁȪ
Á∆ ‹ÁØ-‹«‘Á ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡≈÷ AI
Â∆’ Á∆ ≈ ˘ √≥ ≈ÓÍ≈Ò ˘ ÎÛ
«Ò¡≈ «◊¡≈Õ ’Ω‰ ‘À √≥ ≈ÓÍ≈Ò?
Ï‘∞ √≈∂ ÒØ’ª Ò¬∆ Ù≈«¬Á ¡‹∂ Ú∆
«¬‘ Ïπfi≈ ‘ØÚ∂Õ √ÂÒØ’ ‚∂∂ ÚæÒØ∫
Íz’≈Ù Íπ√Â’ “‘ ¡≈¬∂ ‘«¡≈‰∂
’Ø” ¡È∞√≈ “√≥ ≈ÓÍ≈Ò ‹∆ Ó‘≈≈‹
Á≈ ‹ÈÓ «Í≥‚ ËÈ≈È≈, «˜Ò∑≈ √ØÈ∆ÍÂ,
‘«¡≈‰≈ Ì≈ «Úæ⁄ H √Â≥Ï AIEA
˘ «¬’ ‹æ‡ «’√≈È Í«Ú≈ «Úæ⁄
‘Ø«¬¡≈Õ” ¿∞‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í ˘ ’Ï∆
√≈«‘Ï Á≈ ¡ÚÂ≈ Ó≥ÈÁ∂ ‘ÈÕ ¿∞Ȫ∑
Á∆ «¬√∂ «’Â≈Ï ¡È∞√≈ ¿∞‘ Ì◊Ú≈È
Á≈ »Í Ú∆ ‘ÈÕ «’Â≈Ï ë‘ ¡≈¬∂
‘«¡≈‰∂ ’Øí Á∂ Í≥È≈ Èß. AG ¡È∞√≈“«¬’ √Ó∂∫ Ì≈¬∆ Ï≈Ò≈ ÂÊ≈ ÓÁ≈È≈
˘ √≈Ê ÒÀ ’∂ ◊∞» È≈È’ Á∂Ú ‹∆
Ì◊ Íz«‘Ò≈Á ‹∆ Á∂ ÒØ’ «Úæ⁄ ◊¬∂
‹Ø «Íz Ê Ú∆ ÂØ ∫ ’¬∆ Òº ÷ ’Ø √ Á» 
¡≥«’Ù «Ú⁄ ‘ÀÕ Íz«‘Ò≈Á È∂ «’‘≈
‘∂ È≈È’ ’Ï∆ ‹∆ ¡≈¬∂ √È ‹ª ¡º‹
¡≈Í ¡≈¬∂ ‘Ø, «¬’ ‘Ø (√≥ ≈ÓÍ≈Ò)
¡≈¬∂ ◊ ≈ ‹Ø ¡≈Í ÁØ Ú ª ‹À √ ≈ ‘∆
Ó‘ªÍπ  ÷ ‘Ø Ú ∂ ◊ ≈Õ «¬È∑ ª «Âß È ª Á∂
¡«Â«’ «¬æÊ∂ Ó∂∂ Ó≈ ÒØ’ ”Â∂ ’ج∆
È‘∆∫ ¡≈ √’Á≈Õ ÓÁ≈È∂ È∂ Íπ«æ ¤¡≈,
‘∂ Íz«‘Ò≈Á ’Ï∆ ‹∆ ‹∞Ò≈‘≈ √È,
È≈È’ ÷ºÂ∆ ‘È, ¿∞‘ Â∆√≈ «’√
Ú‰ ‹≈Â∆ ÂØ∫ ÂÊ≈ «’√ ËÂ∆ ¿∞µÍ
Íz ◊ ‡ ‘Ø Ú ∂ ◊ ≈? Íz « ‘Ò≈Á È∂ «’‘≈
È≈È’ ‹∆ Á∂ √æ⁄÷≥‚ ‹≈‰ Á∂ √À∫’Û∂
ÚÙ «Íº¤∫Ø ¿∞‘ ¿∞µÊ∂ ‹º‡ Ú‰ «Úæ⁄
‹ÈÓ ÒÚ∂ ◊ ≈ ÂÊ≈ ¿∞ √ Á≈ Íz ⁄ ≈
÷∂   Ù«‘ ÏÚ≈Ò≈ ‘Ø ¬ ∂ ◊ ≈Õ √≥ Â
≈ÓÍ≈Ò Á≈√ ‹∆ Ó‘≈≈‹ ¿∞‘ ‘∆
¡ÚÂ≈ ‘È...Õ” «¬‘ √Âª ¿∞Ȫ∑ Á∂
‚∂∂ ÚæÒØ∫ Íz’≈Ù ¿∞ÍØ’Â «’Â≈Ï
«‹√ ”Â∂ Ò∂÷’ Á≈ È≈Ó È‘∆∫ ‘À ¡Â∂
Úæ‚∆ Â≈Á≈Á «Úæ⁄ ÒØ’ª ˘ Óπ¯Â Ú≥‚∆
‹ªÁ∆ ‘À , Á∆¡ª ‘ÈÕ ¡≈͉∆
Áπ’≈ÈÁ≈∆ ⁄Ó’≈¿∞‰ Ò¬∆ «‹Ú∂∫ ‘
‚∂∂ ÚæÒØ∫ ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª ’≈Ó≈Â∆
’‘≈‰∆¡ª Á≈ Íz⁄≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À,
«¬√∂ Â∑ª √≥ ≈ÓÍ≈Ò Á∆ «¬√ «’Â≈Ï
«Úæ⁄ Ú∆ ¿∞È∑ª ÚºÒØ∫ ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª
’¬∆ ’≈Ó≈ª Á≈ «˜’ ‘ÀÕ
È«‘∆ Ó«‘’Ó∂ «Úæ ⁄ ‹» È ∆¡
«¬≥‹∆È∆¡ Á∆ ÈΩ’∆ ÂØ∫ Ï÷≈√ ‘؉
ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈ÓÍ≈Ò √≥ ω ◊¬∂ ¡Â∂
ÒØ’ª ˘ ÌÚ‹ÒØ∫ Í≈ ’È Á≈ ’≈‹
’È Òº◊ ͬ∂Õ ¡≈͉∆¡ª ’¬∆ Â∑ª
Á∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª ’’∂ ¿∞‘ ¡’√
⁄⁄≈ «Úæ⁄ «‘≥Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ √ÂÒØ’
¡≈ÙÓ Á∂ ¡≈Ò∂-Áπ¡≈Ò∂ Á∂ «Í≥‚ª (ı≈√
’’∂ ¡≈∆¡≈ √Ó≈‹) Á∂ ÒØ’ª È≈Ò
¿∞Ȫ∑ Á≈ ¡’√ ‡’≈¡ «‘≥Á≈ «‘≈
‘ÀÕ Ó¬∆ B@AC ˘ ‘ج∂ «ÚÚ≈Á ÁΩ≈È
√Ê≈È’ ÒØ’ª ¡Â∂ ¿∞È∑ª Á∂ √ÓÊ’ª
«Úæ⁄ ‹≥Ó ’∂ Î≈«¬«≥◊ ‘ج∆ «‹√ «Úæ⁄
«Â≥È ÒØ’ª Á∆ ÓΩ ‘ج∆Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈
√≥È B@@F «Úæ⁄ «¬√∂ Â∑ª Á∂ ‘ج∂ ÷»È∆
‡’≈¡ «Úæ⁄ «¬’ ÈΩ‹¡
∞ ≈È Á∆ ÓΩ ‘ج∆
¡Â∂ Ï≈Ï≈ ≈ÓÍ≈Ò ”Â∂ ’ÂÒ Á≈ ’∂√
Á‹ ‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞Ȫ∑ ˘ BA Ó‘∆È∂ ‹∂Ò∑
«Úæ ⁄ Ú∆ «‘‰≈ «Í¡≈Õ ¿∞ ‘ ‘∞ ‰
˜Ó≈È ”Â∂ √ÈÕ ¡◊√ B@AD «Úæ⁄
Ú∆‚∆˙ ’≈ÈÎ≥√ ≈‘∆∫ ‘ج∆ ¿∞È∑ª Á∆
Í∂Ù∆ ÁΩ≈È ¿∞È∑ª Á∂ √ÓÊ’ª ÚæÒØ∫
Ú’∆Òª È≈Ò ÏÁ√Ò»’∆ ’È Â∂ ’Ø‡
Á∆ ’≈Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ÷ÒÒ Í≈¿∞‰ ÂØ∫
È≈˜ ‘ج∂ Ú’∆Òª È∂ ¿∞Ȫ∑ Á∆ ˜Ó≈ÈÂ
ºÁ ’È Á∆ ¡˜∆ Á∂ «ÁæÂ∆, «‹√ Á≈
ÈÂ∆‹≈ E ¡Ωª ¡Â∂ «¬’ Ó≈√»Ó Ϻ⁄∂
Á∂ Ó≈∂ ‹≈‰, √À∫’Û∂ Íπ«Ò√ ÓπÒ≈˜Ó ¡Â∂
‘Ø ÒØ’ª Á∂ ˜ıÓ∆ ‘؉, Òæ÷ª Á∆ √≥ÍÂ∆
Á∂ È∞’√≈È, ÍzÙ≈√È Á∆ ÷º‹Ò-÷π¡≈∆
¡Â∂ ’ØÛª ∞ͬ∂ Á≈ ÷⁄ ¡Â∂ ¡≥Â
¿∞ È ∑ ª Á∆ «◊z Î Â≈∆ Á∂ » Í «Úæ ⁄
«È’«Ò¡≈Õ
’ج∆ Ú∆ √≥Â, «‹√ È∂ ÁπÈ∆¡ª
Ò¬∆ «Ó√≈Ò Ï‰È≈ ‘∞≥Á≈ ‘À, √≥ ‹Ø
Á»«‹¡ª Ò¬∆ ≈‘-Á√∂≈ ‘À, ¿∞√ ”Â∂
‹∂’ ’ÂÒ Á∂ ’∂√ Á‹ ‘∞≥Á∂ ‘È,
ÏÒ≈Â’≈ Á∂ ’∂√ ωÁ∂ ‘È, ÒØ’ª ÂØ∫
‹Ï∆ ˜Ó∆Ȫ ÷Ø‘‰/ ’Ϙ∂ ’È Á∂ ’∂√
Á‹ ‘∞Á
≥ ∂ ‘È Âª √Ú≈Ò ÍÀÁ≈ ‘∞Á
≥ ≈ ‘À
«’, ’∆ ¿∞‘ «Ú¡’Â∆ √≥ ӑ≈ÂÓ≈ ‹ª
ÒØ’ª Á≈ «‘Ï ¡÷Ú≈¿∞‰ Á∂ ’≈ÏÒ
‘À? «¬√ √Ú≈Ò Á∂ ‹Ú≈Ï «Úæ⁄ «¬‘ ‘∆
«’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À «’ «Í¤Ò∂ C@-D@
√≈Òª ÂØ∫ √≥ Á∆ Í«Ì≈Ù≈ ª «ÏÒ’∞Ò
‘∆ ÏÁÒ ◊¬∆ ‘À Í ÒØ’-Ó≈È«√’Â≈
È‘∆∫ ÏÁÒ∆, ‹Ø ÏÁÒ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ √∆Õ
Í«‘Òª √≥ ¿∞‘ «Ú¡’Â∆ ‘∞Á
≥ ≈ √∆ ‹Ø
ÓØ‘ Ó≈«¬¡≈ Á≈ «Â¡≈◊ ’’∂ √æ⁄ Á∂
√Â∂ ”Â∂ ⁄ºÒ ͬ∂Õ √≥ Á≈ Ì≈Ú √⁄≈¬∆
ÂØ∫ ‘ÀÕ ÂÈ Â∂ «Â≥È ’ºÍÛ∂, ؇∆ ‹∂ «ÓÒ
◊¬∆ ª ÷≈ Ò¬∆ ‹∂ «’√∂ ‚≥◊ È≈ Ú∆
«ÓÒ∆ ª Ú∆ ÌÒ≈Õ √≥√≈’ Ú√ª ÂØ∫
«ÈÒ∂Í «‘‰ ’’∂ ¡≈Ó ÒØ’ ¡«‹‘∂
«Ú¡’Â∆¡ª ˘ √≈Ë»-√≥ ’«‘ ’∂ ¿∞Ȫ∑
Á≈ √«Â’≈ ’Á∂ √ÈÕ «Í¤Ò∂ D@ ’∞
√≈Òª ÂØ∫ √≥ ‘∞‰ ¿∞‘ √≥ ȑ∆∫ ‘∂Õ
«¬‘ ‘∞‰ ÒØ’ ÙË≈ ÂØ∫ Ó؇∆¡ª ’Ó≈¬∆¡ª
’È Òº ◊ ͬ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ‘∞ ‰ ÓØ ‘
Ó≈«¬¡≈ Á∂ «Â¡≈◊∆ È‘∆∫ ÏÒ«’
Ó≈«¬¡≈ «¬’º·∆ ’È «Úæ⁄ ‘Ø √Ì
Ú◊ª ÂØ∫ ¡æ◊∂ ‘ÈÕ ˜Ó∆Ȫ-‹≈«¬Á≈Áª
ı∆Á ‘∂ ‘ÈÕ ¡≈͉∂ ¡‚≥Ï∆ √≥√≈
Á≈ «ÁÈ-≈ ÎÀÒ≈¡ ’ ‘∂ ‘ÈÕ ÒØ’
ÙË≈ ˘ Ú؇ª «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò ’∆Â≈ ‹≈‰
Òæ«◊¡≈ ‘ÀÕ «‹√ √Á’≈ √≈Ë-√≥ ‘∞‰
√’≈ª ω≈¿∞‰ «Úæ⁄ Úº‚∆¡ª ̱«Ó’≈
«ÈÌ≈¿∞‰ Òæ◊ ͬ∂ ‘ÈÕ √≈˪-√≥ª
¡Â∂ ‚∂∂Á≈ª Á∆¡ª «√¡≈√ «Úæ⁄
«Ì¡≈Ò∆¡ª «¬’ ¡«Â Ó≈Û≈ ∞fi≈È ‘À
«‹√ Á∂ ¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È ◊≥Ì∆
«√æ ‡ ∂ «È’Ò √’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ √≈‚∂
ÒØ’Â≥Â Ò¬∆ «¬’ Â∑ª Á∆ ıÂ∂ Á∆
ÿ≥ ‡ ∆ ‘À Õ ¡º ‹ Á∆ ‘’∆’ «¬‘ ‘À
√≈‚∆¡ª √’≈ª ¡«‹‘∂ ‚∂∂Á≈ª ˘
«¬’ Â∑ª È≈Ò Í≈ÒÁ∆¡ª ‘ÈÕ ‹ÁØ∫
«¬È∑ª Á∆¡ª ÓÈÓ≈È∆¡ª ÚË ‹ªÁ∆¡ª
‘È Âª «Î «¬√ Á≈ «√º‡≈ √ÂÒØ’ «Ú⁄
Ú≈Í∂ ÿ‡È≈’zÓ Á∂ »Í «Ú⁄ «È’ÒÁ≈
‘ÀÕ ‘≈Ò≈ ‘∞‰ «¬‘ ω ◊¬∂ ‘È «’
Ï‘∞ √≈∂ «ÚË≈È √Ì≈ ¡Â∂ ÒØ’ √Ì≈
‘Ò«’¡ª Ò¬∆ «√¡≈√∆ È∂Â≈ Í«‘Òª
Í≈‡∆ Á∆ «‡’‡ ‘≈√Ò ’È Ò¬∆
Í≈‡∆ ÍzÓ÷
ºπ ’ØÒ Í‘∞⁄
≥ ’Á∂ ‘È ¡Â∂
«‡’‡ ÒÀ‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú؇ª Ò¬∆ «’√∂
‚∂Á
∂ ≈ Á∆ ÙÈ «Úæ⁄ ‹≈‰≈ ¿∞Ȫ∑ Ò¬∆
˜»∆ ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ ‘Ø √’Á≈ ‘À «’ ¡≈¿∞‰
Ú≈Ò∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È Ï‘∞ √≈∆¡ª Ê≈Úª
”Â∂ ¿∞Ó∆ÁÚ≈ª Ò¬∆ «‡’‡ª Á∆ Ú≥‚ Ú∆
‚∂Á
∂ ≈ ‘∆ ’ÈÕ «Ú⁄≈È Ú≈Ò∆ ◊æÒ
«¬‘ ‘À «’, ’∆ ÒØ’ª Á≈ «√¡≈√∆ Ì«Úæ÷
‘∞‰ ‚∂Á
∂ ≈ ÂÀ¡ ’«¡≈ ’È◊∂? ÙË≈
˘ ’≈ØÏ≈ ª ω≈ ‘∆ «Ò¡≈ «◊¡≈
‘À, ‘∞‰ «¬√ ˘ «√¡≈√∆ Â≈’ ڋØ∫
ÚÂ∂ ‹≈‰ Á∆¡ª ¿∞ Á ≈‘Ȫ Ú∆
√≈‘Ó‰∂ ¡≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ ¡º‹ ‹ÁØ∫
√ÂÒØ’ ¡≈ÙÓ Á∆¡ª ’≈Ú≈¬∆¡ª
√ÏßË∆ Úº÷-Úº÷ «√¡≈√∆ Í≈‡∆¡ª Á∂
È∂Â≈Úª ÚæÒ∫Ø «¬‘ «’‘≈ ‹≈ «‘≈ ‘À «’
√ÂÒØ’ «Úæ⁄ ‹Ø ’∞æfi ‘Ø «‘≈ √∆, ¿∞√
√Ï≥Ë∆ √’≈ √πºÂ∆ «’¿∞∫ ‘∆? ª
√Ú≈Ò ÍÀÁ≈ ‘∞Á
≥ ≈ ‘À «’ ’∆ ¡◊ª‘ ÂØ∫
Í≥‹≈Ï-‘«¡≈‰≈ ¡Â∂ ‘Ø √»«Ï¡ª «Ú⁄
Ò◊≈Â≈ ÚË ‘∂ ‚∂≈Ú≈Á Á∆ ‘ Íæ÷
ÂØ∫ ÍÛÂ≈Ò ’È Á∆ √’≈ª ‹∞¡Â
’È◊∆¡ª? ¡º‹’Ò∑ √≈˪-√ߪ Á∆
√Ó≈‹ «Úæ⁄ ̱«Ó’≈ ª Í»∆ Â∑ª ÏÁÒ
◊¬∆ ‘À Í Ï‘∞ « ◊‰Â∆ ÒØ ’ ª Á∆
Ó≈È«√’Â≈ ¡º‹ Ú∆ ¿∞µÊ∂ Á∆ ¿∞µÊ∂ ÷Û∑∆
‘ÀÕ √≈‚∂ √Ó≈‹ Á∂ Ï‘∞«◊‰Â∆ ÒØ’ª Á∆
Ó≈È«√’Â≈ «’Ê∂ ÷Û∑ ∆ ‘À «¬√ Á≈
¡≥Á≈˜≈ «¬√ ÂØ∫ Ò≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À
«’ «¬’ È≈Ï≈Ò◊ ÒÛ’∆ È≈Ò ¤∂Û¤≈Û Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ ‹∂Ò∑ ◊¬∂ ¡≈√≈ ≈Ó
˘ ‹ÁØ∫ «¬’ Í∂Ù∆ Ò¬∆ ‹ØËÍπ ‹∂Ò∑ «¬’
≈ æ«÷¡≈ «◊¡≈ ª ¿∞Ȫ∑ Á∂ ¡È∞¡≈¬∆
‹∂Ò∑ Á∂ Ï≈‘ «¬’æ·∂ ‘Ø ◊¬∂Õ ¿∞‘ ‹∂Ò∑
Á∆¡ª ’≥˪ ˘ ‘∆ ÎπÒ
º ª Á∆¡ª Ó≈Ò≈Úª
Í«‘È≈¿∞‰ ¡Â∂ ˻Ϊ Á∂‰ Òº◊ ͬ∂Õ ‘∞‰
‹ÁØ∫ √≥ ≈ÓÍ≈Ò «ÚÚ≈Á ÷Û∑≈ ‘Ø«¬¡≈
ª «¬È∑ª Á∂ Ï‘∞ √≈∂ √∂Ú’ «‹È∑ª «Ú⁄
«˜¡≈Á≈Â ÍÛ∑∂ «Ò÷∂ ÒØ’ª Á∆ «◊‰Â∆
√∆, Ú∆ «ÁºÒ∆ Á∂ ‹≥Â-Ó≥Â ÓÀÁ≈È «Úæ⁄
Íπ Ò √ ’≈Ú≈¬∆ «÷Ò≈¯ ËÈ≈ Á∂ ‰
¡≈‰ ÏÀ·Õ∂ ¡«‹‘≈ ’«Á¡ª ¿∞‘ Ì∞Ò
æ
◊¬∂ «’ Á∂Ù Á≈ ’≈˘È √Ì Ò¬∆ «¬’
√Ó≈È ‘À ¡Â∂ √≈˘ √Ì ˘ ’≈˘È Á∆
Í≈Ò‰≈ ’È∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ √◊Ø∫ √≈˪√ߪ ˘ ª ¡«‹‘∂ Ó≈Ó«Ò¡ª «Úæ⁄ ÒØ’ª
Ò¬∆ «Ó√≈Ò Ï‰È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ √≥Â
≈ÓÍ≈Ò ’¬∆ «ÁÈ «ÏÓ≈∆ Á≈ Ï‘≈È≈
ω≈ ’∂ ’Ø‡ «Ú⁄ Í∂Ù ‘؉ ÂØ∫ «¬È’≈
’Á∂ ‘∂Õ ‹Á ¿∞Ȫ∑ Á∆ «◊z¯Â≈∆ ‘ج∆
ª ‚≈’‡∆ Óπ¡≈«¬È∂ Ò¬∆ ‹ÁØ∫ Í≥⁄’»Ò≈
«Úæ⁄ ‚≈’‡ª È∂ ¿∞È∑ª Á≈ ⁄Àµ’¡Í
’∆Â≈ ª ¿∞‘ «ÏÒ’∞Ò ·∆’ ·≈’ √ÈÕ
«¬‘ √Ì ’∞fi
æ ’∆ ‘À? «¬’ √≥ «‹√ È∂
¡≈Í √º⁄ Á∂ Ó≈◊ ”Â∂ ⁄æÒ‰≈ ‘∞Á
≥ ≈ ‘À
¡Â∂ ÒØ’ª Ò¬∆ Ú∆ «Ó√≈Ò Ï‰È≈ ‘∞Á
≥ ≈
‘À, ‹∂’ ¿∞‘ ¡≈Í ‘∆ ÒØ’ª Á∆¡ª
Ì∆Ûª, Ïæ«⁄¡ª ¡Ωª ˘ ¡≈͉∂ Ï⁄≈¡
Ò¬∆ ÚÂÁ≈ ‘À, ’¬∆ «ÁÈ ÒØ’ ÙË≈
˘ ¡≈͉∆ „≈Ò Ï‰≈ ’∂ «◊z¯Â≈∆ ÂØ∫
Ï⁄Á≈ ‘À ª ¿∞‘ «Ú¡’Â∆ √≥ «’Ú∂∫
‘Ø «◊¡≈? √≈‚∂ √Ó≈‹ Á∆ Ï‘∞«◊‰Â∆
¡º‹ Ú∆ ÒØ’ª Á∂ «√Ø∫ ËÈ≈„ ω∂ «¬È∑ª
√≈˪-√≥ª ÂØ∫ ¡≈͉∂ ÿª Á∆ ◊∆Ï∆
’≥◊≈Ò∆ ÂØ∫ «È‹≈ ÒØÛÁ∆ ‘ÀÕ ؘ≈È≈
ºÏ Á∂ «Î’ «Úæ⁄ Òº÷ª «Ò‡ ‚∆˜Ò
ÍÀ‡ØÒ Î»«’¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ‚∂«¡ª, ËÓ
¡√Ê≈Ȫ ë  ∂ ÒØ ’ ª Á∆¡ª Ì∆Ûª
Áº√Á∆¡ª ‘È «’ ¡√∆∫ ¡º‹ Ú∆ «’√∂
ÓæË Ô∞◊ «Úæ⁄ «Ú⁄ ‘∂ ‘ªÕ √≈‚∆¡ª
ÓπÙ«’Òª Â∂ √Óæ«√¡≈Úª «ÌzÙ‡ «√√‡Ó
Á∆ Á∂‰ ‘ÈÕ Ï‘∞«◊‰Â∆ ÒØ’ ¡«Â
Ó≈Û∆¡ª «‹¿±‰ ‘≈Òª «Ú⁄ «ÁÈ’‡∆¡ª ’ ‘∂ ‘ÈÕ «‹√ √Ó≈‹ «Úæ⁄
ÒØ ’ ª Á∆¡ª «‹¿± ‰ ‘≈Òª «Èæ ÿ 
‹ªÁ∆¡ª ‘È ¿∞È∑ª √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ‘
Â∑ª Á∂ ¡≥Ë«ÚÙÚ≈√ ÚºË ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
ÒØ’ª Á∆ ‡∂’ ¡÷ΩÂ∆ √≈˪-«√¡≈«‰¡ª,
Ë≈«Ó’ ¡√Ê≈Ȫ, ‚∂ « ¡ª Â∂ Úæ Ë
‹ªÁ∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÚÂ≈∂ √≈‚∂ Á∂Ù «Úæ⁄
«ÁÈØ-«ÁÈ Â∂˜∆ È≈Ò ÚºË ‘∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘∂ ‘≈Ò≈ «ÌzÙ‡ ‘Ø ⁄π’
º ∆ ≈‹È∆Â∆
¡Â∂ ¡÷ΩÂ∆ ‚∂Á
∂ ≈ª Á∂ ÏÛ∂ ¡È∞’Ò
»
‘∞ ≥ Á ∂ ‘ÈÕ ÿ∂ Ò » ’Ò∂ Ù , Óπ Ù «’Òª,
√Óæ«√¡≈Úª, Ï∂∞˜◊≈∆, ˆ∆Ï∆ Á∂
Ó≥fiË≈ «Úæ⁄ Î√∂ ÒØ’ √ÓfiÁ∂ ‘È «’
«’√∂ ‚∂  ∂ È≈Ò ‹∞ Û ’∂ ¿∞ È ∑ ª Á∆
«˜≥Á◊∆ «Úæ⁄ ⁄ÓÂ’≈ Ú≈Í∂◊≈ ¡Â∂
¿∞Ȫ∑ Á∆¡ª √≈∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘ºÒ
‘Ø ‹≈‰◊∂Õ «¬√ ÚÂ≈∂ Á≈ Î≈«¬Á≈
«ÌzÙ‡ ‘Ø ⁄πº’∆ «√¡≈√ ˘ Ú∆ ¡Â∂
√≈˪-√≥ª ¡Â∂ ‚∂Á
∂ ≈ª ˘ Ú∆ ‘∞Á
≥ ≈
‘ÀÕ ÓπÙ«’Òª Â∂ √Óæ«√¡≈Úª «Ú⁄ «ÿ∂
ÒØ’ ¡≈͉∆¡ª ÓπÙ«’Òª √Óæ«√¡≈Úª ˘
«’√∂ ◊ÀÏ∆ Â≈’ Á∆ ’ØÍ∆ √Ófi ’∂
«√√‡Ó «Ú∞Ë
æ ’Ø¬∆ Ï‘∞Â∆ ÍzÂ∆«’«¡≈
Íz ◊ ‡ È‘∆∫ ’Á∂ ¡Â∂ ¡≈͉∆¡ª
√Óæ«√¡≈Úª Á∂ ‘ºÒ Ò¬∆ ‚∂«¡ª, ËÓ
¡√Ê≈Ȫ «Ú⁄ ÓºÊ∂ ◊ÛÁ∂ «‘≥Á∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘≈ ’«Á¡ª √≈˪-√≥  ª Á∂
ÙË≈Ò»¡ª Á∆ «˜≥Á◊∆ «Úæ⁄ ª ’ج∆
⁄ÓÂ’≈ ’Á∂ È‘∆∫ Ú≈ÍÁ≈ Í «¬√
ÚÂ≈∂ È≈Ò √≈Ë-√ß ˜» ¡Ó∆ ‘Ø
‘∂ ‘ÈÕ ¡º‹ Âæ’ Á≈ ÓÈ∞÷
º ∆ «Ú’≈√
ÓÈ∞÷
º Á∆¡ª Òæ÷ª Í∆Û∑∆¡ª Á∆ ‘æÊ∆∫ ¡Â∂
«ÁÓ≈◊∆ ’∆Â∆ «Ó‘È Á≈ «√æ‡≈ ‘ÀÕ √≈‚∂
◊∞» √«‘Ï≈È ¡Â∂ ‘Ø Ó‘≈È ÍπÙª Á∆¡ª
‹∆ÚÈ∆¡ª Á≈ √≈º «¬‘ ‘À «’ ËÂ∆
Á∂ ÒØ’ √≥ÿÙÙ∆Ò Ï‰ÈÕ ¿∞‘ «’√∂
¡‚≥Ï∆ √≥√≈ Ò¬∆ È≈ «‹¿±‰ ÏÒ«’
«¬√ ËÂ∆ ëÂ∂ ÓÈ∞º÷ Á∆¡ª «‹¿±‰
‘≈Òª ˘ √πË≈È Ò¬∆ ‹æÁØ-‹«‘Á
’È ¡Â∂ ¡≈͉∂ √Ó∂∫ Á∂ ¿∞Ȫ∑ Ï≈Ïª
‹≈Ïª «÷Ò≈¯ ÷Û∑∂ ‘؉, «‹È∑ª ’’∂
√Ó≈‹ «Ú⁄ Ú≥ ‚ ∆¡ª ‘È, ¡Ó∆∆
ˆ∆Ï∆ Á≈ Í≈Û≈ ‘À , ¡«È¡ª ‘À ,
¡ÈÍÛÂ≈ ¡Â∂ ‹‘≈Ò ‘ÀÕ ¡æ‹ ¡÷ΩÂ∆
√≈˪ √≥ª ÚºÒ∫Ø ¡≈͉∂ ËÓ ¡√Ê≈Ȫ
¡Â∂ ‚∂«¡ª ”Â∂ «¬’æ·∆¡ª ‘∞Á
≥ ∆¡ª ‹ª
’∆Â∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª Ì∆Ûª Á≈ Ó’√Á
⁄≥◊∂ ÓÈ∞º÷ ÍÀÁ≈ ’È≈ È‘∆∫ ÏÒ«’
¡≈͉∆¡ª ‹≈«¬Á≈Áª Á≈ «Ú√Ê≈
’È≈ ω «◊¡≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬∆ ¡º‹
√≈‚∂ √Ó≈‹ ˘ «‹ºÊ∂ √≥ÿÙÙ∆Ò Ï‰È
Á∆ ÒØÛ ‘À ¿∞µÊ∂ «ÚÚ∂’Ù∆Ò ‘؉ Á∆ Ú∆
ÏÛ∆ Úº‚∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
ÓØ: IHEE@-EA@II
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
16
C Â∂Ò ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ ÿ
î ≈‡∂î Í»È Ò¬∆ AA ‘˜≈ ’ØÛ Á∂ ◊Î∂-ΩÙÈ
Ì≈ √’≈ È∂ Á∂ Ù Á∆¡ª
«Â≥È ÍzÓπº÷ Â∂Ò ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ îÿ≈‡∂î
Í»È Ò¬∆ ⁄≈Ò» «ÚºÂ∆ Ú∑∂ Á∆ Í«‘Ò∆
«ÂÓ≈‘∆ (¡ÍzÀÒ ÂØ∫ ‹»È) «Úº⁄ AA@@@
’ØÛ ∞ͬ∂ Ú≥‚∂ ‘ÈÕ «¬‘Ȫ «Úº⁄Ø∫
F,@GF ’ØÛ ∞ͬ∂ «¬≥‚∆¡È ¡≈«¬Ò
’≈ÍØ  ∂ Ù È ˘, BD@G ’Ø Û ∞ Í ¬∂
Ì≈ ÍÀ‡ØÒ∆¡Ó ’≈ÍØ∂ÙÈ ˘ ¡Â∂
BEAG ’Ø Û ∞ Í ¬∂ «‘≥ Á Ø √ Â≈È
ÍÀ‡ØÒ∆¡Ó ’≈ÍØ∂ÙÈ ˘ «ÁºÂ∂ ◊¬∂
‘ÈÕ ¡ıÏ≈∆ ıÏª «Úº⁄ «’‘≈ ‹≈
«‘≈ ‘À «’ ∞ͬ∂ Â∂Ò ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ ÿ≈‡∂
Í»È Ò¬∆ «ÁºÂ∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ıÏª
ÓπÂ≈Ï’ «¬‘Ȫ ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ ¡ÍzÀÒ ÂØ∫
‹» È Âº ’ Á∂ «Â≥ È Ó‘∆«È¡ª «Úº ⁄
ÍÀ‡ØÒ∆¡Ó ÍÁ≈ʪ Á∆ «Úº’∆ «Úº⁄
BH,FI@ ’ØÛ ∞ͬ∂ Á≈ ÿ≈‡≈ ‘Ø«¬¡≈
‘ÀÕ «¬√ ÿ≈‡∂ ˘ Í»È Ò¬∆ «¬º’ ª
«¬‘Ȫ Â∂ Ò ’≥ Í È∆¡ª ˘ ◊À √
’≥ÍÈ∆¡ª ÚºÒØ∫ ◊À√ √√Â∆ Óπ‘º¬∆¡≈
’Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆ ‘À Â∂ Ï≈’∆ ÿ≈‡≈
√’≈ ÚºÒØ∫ Í»≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ◊À√
’≥ÍÈ∆¡ª ÚºÒØ∫ AE,E@@ ’ØÛ ÂØ∫ ÚºË
Á∆ ¤Ø‡ «ÁºÂ∆ ◊¬∆ ‘À Â∂ AA@@@ ’ØÛ
∞ͬ∂ √’≈ Á∂ ‘∆ ‘À, «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Ú∆ «¬‘Ȫ ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ BE@@ ’ØÛ
∞ͬ∂ Á∂ ’∆Ï È∞’√≈È ‘Ø «‘≈ ‘ÀÕ
«’√∂ ˘ Ú∆ «¬‘ Òº◊ √’Á≈ ‘À
«’ ÒØ’ª ˘ ÍÀ‡ØÒ∆¡Ó ¿∞ÂÍ≈Á √√Â∂
Á∂‰ ’≈È Í¬∂ ÿ≈‡∂ ˘ Í»È Ò¬∆
√’≈ Úº Ò Ø ∫ √Ï«√‚∆ Á∂ ‰ ≈ «’√∂
Í≈«√˙∫ Ú∆ ◊Ò ȑ∆∫Õ Í ¡√Ò
«Úº ⁄ î ÿ ≈‡∂ Í»  È≈î ÙÏÁ ÒØ ’ ª ˘
ÌÓ≈¿∞ ‰ Á≈ «¬º ’ ÙÏÁ-‹≈ˇ ‘À Õ
‘∞≥Á≈ «¬‘ ‘À «’ ‘ ’≥ÍÈ∆ ¡≈͉∂
«Í¤Ò∂ ’≈ØÏ≈ Á∂ ◊∂Û Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂
ÓπÈ≈«¯¡ª Á≈ «¬º’ «ÈÙ≈È≈ «ÓºÊÁ∆ ‘À
Â∂ «¬º’ ◊∂Û Í»≈ ‘؉ ”Â∂ ‹ÁØ∫ «‘√≈Ï
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ‘À ª «‹√ ⁄∆˜ ˘ ¿∞‘
îÿ≈‡≈î ’«‘≥Á∂ ‘È ¿∞√Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘
È‘∆∫ ‘∞≥Á≈ «’ ¿∞√ ’≥ÍÈ∆ È∂ ¡≈͉∂
¿∞ÂÍ≈Á Ò≈◊ª È≈ˇØ∫ ÿ≈‡∂ ”Â∂ Ú∂⁄∂
‘È, √◊Ø ∫ «¬√Á≈
ÓÂÒÏ «¬‘ ‘∞≥Á≈ ‘À
«’ ’≥ÍÈ∆ ˘ ÓπÈ≈¯≈
ª ‘Ø « ¬¡≈ ‘À Í
˙È≈ È‘∆∫ «‹≥ È ≈
¿∞ ‘
’Ó≈¿∞ ‰ ≈
⁄≈‘∞≥Á∆ √∆ Â∂ «¬√
«Óº Ê ∂ Óπ È ≈¯∂ Â∂
¡√Ò ÓπÈ≈¯∂ «Ú⁄Ò∂
Î’ ˘ ¿∞‘ îÿ≈‡∂î
Á≈ È≈Ó «Á≥ Á ∆¡ª
‘ÈÕ «Ó√≈Ò Ú‹Ø∫ «¬º’ ’≥ÍÈ∆ A@@
’ØÛ ∞ͬ∂ «ÈÚ∂Ù ’’∂ E@@ ’ØÛ
’Ó≈¿∞‰ Á≈ ‡∆⁄≈ º÷Á∆ ‘À, ◊∂Û Í»≈
‘؉ Ó◊Ø∫ ¿∞√Á∆ ’∞ºÒ ¡≈ÓÁÈ D@@
’ØÛ Ï‰Á∆ ‘À ª «¬‘ È‘∆∫ «’‘≈
‹ªÁ≈ «’ ’≥ Í È∆ ˘ C@@ ’Ø Û Á≈
ÓπÈ≈¯≈ ‘Ø«¬¡≈ √◊Ø∫ «¬‘ «’‘≈ ‹ªÁ≈
‘À «’ ’≥ÍÈ∆ ˘ A@@ ’ØÛ Á≈ ÿ≈‡≈
«Í¡≈Õ «¬‘Ø ’∞ º fi Â∂ Ò ’≥ Í È∆¡ª Á∂
Ó≈ÓÒ∂ «Úº⁄ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ Í«‘Òª ª «¬‘
Â∂Ò ’≥ÍÈ∆¡ª ÒØ’ª Á∆ ⁄≥◊∆ Â∑ª ÷ºÒ
Ò≈‘ ’∂ Ó؇∂ ÓπÈ≈¯∂ ’∞º‡Á∆¡ª ‘È Â∂
Ó◊Ø∫ √’≈ ¡≈Ó ÒØ’ª ÂØ∫ ‡À’‡ Á∂
»Í «Úº⁄ Ú√»Ò∂ ÍÀ√∂ «¬‘Ȫ ˘ îÿ≈‡∂
Í»Èî Á∂ È≈Ó ”Â∂ Ò∞‡≈ «Á≥Á∆ ‘ÀÕ «¬‘
Ò∞ ‡ ∂  ∂ √Ó≈¬∂ Á ≈ª Â∂ √’≈ª Á∆
«Óˇ∆-Ì∞ ◊  Á∆ «⁄º ‡ ∂ «ÁÈ Ú◊∆
¿∞Á≈‘È ‘ÀÕ
«‹ºÊ∂ C ’≥ÍÈ∆¡ª ˘ «Â≥È Ó‘∆È∂
«Úº⁄ ‘∆ AA ‘˜≈ ’ØÛ ∞ͬ∂ Ú≥‚∂
◊¬∂ ‘È ¿∞µÊ∂ Á»‹∂ Í≈√∂ Á∂Ù Á∂ ’ØÛª
«’Â∆ ÒØ’ª, ÈΩ‹Ú≈Ȫ Â∂ Ϻ«⁄¡ª ˘
«‘‰-√«‘‰, ÷≈‰-Í∆‰, «√‘Â,
«√º«÷¡≈ Â∂ ∞˜◊≈ «‹‘∆¡ª √‘»Òª
Á∂‰ ÂØ∫ ‘ºÊ «÷º⁄Á∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ Á∂Ù
Á∂ CC ’ØÛ ÒØ’ Ì∞º÷∂ √Ω∫Á∂ ‘È, F@
¯∆√Á∆ ÂØ ∫ Úº Ë ÒØ ’ ª ˘ Í∆‰ Ò¬∆
√≈¯ Í≈‰∆ ¿∞ÍÒÏË È‘∆∫, √’≈∆
√’»Òª, ‘√ÍÂ≈Òª Á∆ ‘≈Ò «ÁÈÏ-«ÁÈ «Èºÿ∆ ‹≈ ‘∆ ‘À Â∂ «¬‘ Ú∆
√Ó≈¬∂Á≈ª Á∆ Ò∞º‡ Á∂ ¡º‚∂ ω ‘∂
‘È, ’ØÛª Ϻ⁄∂ √’»Ò ‹≈‰ Á∆ ʪ
Ï≈Ò-Ó˜Á»∆ ’È ”Â∂ Әϻ ‘È Â∂
’ØÛª ÈΩ‹Ú≈È ‘ºÊ «Úº⁄ «‚◊∆¡ª
ÒÀ ’∂ ∞˜◊≈ Á∆ Ì≈ˇ ¡≈͉∂ ÍÀª
È≈ˇ √Û’ª È≈ÍÁ∂ «ÎÁ∂ ‘ÈÕ
«¬º ’ Í≈√∂ √’≈ ˘ «Â≥ È
√Ó≈¬∂Á≈ ÿ≈«‰¡ª Á∂ ÓπÈ≈«¯¡ª
Á∆ «¬≥È∆ «Î’ ‘À «’ ¿∞‘Ȫ Á∆ ¡Ϫ
Á∆ ’Ó≈¬∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ¿∞‘Ȫ ˘
¡Ϫ ∞ͬ∂ ¤’≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘È Â∂ Á»‹∂
Í≈√∂ ÒØ’ª Ò¬∆ Ó˜≈’ Á∆ ‘ºÁ º’
‹≈ ’∂ CB ∞ͬ∂ Á∆ ˆ∆Ï∆ ∂÷≈ ÂÀ¡
’’∂ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’ î  ∞ √ ∆∫ ª
¡Ó∆ ‘Ø, Â∞‘≈˘ √’≈ Á∆ ÓÁÁ Á∆
’∆ ÒØÛ?î «¬‘Ȫ ÁØ◊ˇ∆¡ª È∆Â∆¡ª
ÂØ∫ √≈¯ ‘∞≥Á≈ ‘À «’ √’≈ª ª Óπº·∆
Ì √Ó≈¬∂Á≈ª Á∂ ‘ºÊª ”⁄ ÷∂‚Á∆¡ª
’º·ÍπÂÒ∆¡ª ‘È ‹Ø ÒØ’ª ˘ Ò∞º‡‰,
’∞º‡‰ Â∂ ÌÓ≈¬∆ º÷‰ Ò¬∆ ÚÂ∆¡ª
‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ÒØ’ª ‘ºÊ Ú؇ª Á∆¡ª
Í⁄∆¡ª Á∂ ’∂ ¿∞‘Ȫ È≈ˇ √’≈
î ⁄ π ‰ Èî Á≈ „Ø ∫ ◊ ’’∂ ¿∞ ‘ Ȫ ‘º Ê
ÈÓØÙ∆ Á≈ ¤∞‰¤∞‰≈ ÎÛ≈ «ÁºÂ≈ ‹ªÁ≈
‘À Â∂ √Ó≈¬∂Á≈ Ó؇∂ ◊º¯∂ ¤’Á∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘∂ «√¡≈√∆ „ª⁄∂ Â∂ ¡«‹‘∆¡ª
√’≈ª ÂØ∫ ÒØ’ ÌÒ≈¬∆ Á∆ ’ج∆ ¿∞Ó∆Á
È‘∆∫ º÷ √’Á∂, ÒØ’ª Á∆ «˜≥Á◊∆ «Úº⁄
«Ï‘Â∆ ¿∞ÁØ∫ ‘∆ ¡≈Ú∂◊∆ ‹ÁØ∫ ¿∞‘
«¬º’-Á»‹∂ È≈ˇ ’ÁÓ «Óˇ≈¿∞∫Á∂ ‘ج∂
Ò≈Ò fi≥‚∂ ÒÀ √Û’ª ”Â∂ ¿∞µÂÈ◊∂ Â∂
«¬‘Ȫ √Ó≈¬∂Á≈ª Â∂ √’≈ª Á∆¡ª
‹∞≥‚ˇ∆¡ª Á≈ ÂıÂ≈ Ó»Ë≈ Ó≈È◊∂Õ
Á√ßÏ B@AD
17
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
18
√º⁄ ˘ Ϊ√∆
¡Ó‹∆ «„ºÒØ∫
«Ú«◊¡≈È∆¡ª ˘ «‹≥ Á ≈ ‹Ò≈¿∞ ‰ ¡Â∂
Â√∆‘∂ Á∂‰ ÂØ∫ ⁄≈ √Ω √≈Ò Ï≈¡Á ¡≈ı √≈Ò
B@@I «Úº⁄ ÚÀ‡∆’È ⁄⁄ Á∂ ÍØÍ È∂ «’‘≈ «’
◊ÒÀÒ∆˙ ·∆’ √∆ ¡Â∂ ¡√∆∫ ˆÒ √∆ Í ‘∞‰
⁄⁄ ˘ √˜≈ ’Ω‰ Á∂Ú∂◊≈? ’≈ÍÈ∆’√, Ï»ÈØ
¡Â∂ ◊ÒÀÒ∆˙ Á≈ ◊∞È≈‘ «¬‘Ø √∆ «’ ¿∞È∑ª «’‘≈
√∆ «’ ËÂ∆ √»‹ Áπ¡≈ˇ∂ ÿ∞≥ÓÁ∆ ‘À ¡Â∂ Ïz«‘Ó≥‚
Á≈ ’∂∫Á È‘∆∫ ‘ÀÕ Ï≈¬∆ÏÒ «Úº⁄ «Ò«÷¡≈ ‘À
ËÂ∆ Ïz«‘Ó≥‚ Á≈ ’∂∫Á ‘À ¡Â∂ √»‹ «¬√ Á∂
Áπ¡≈ˇ∂ ÿ∞≥ÓÁ≈ ‘ÀÕ ⁄⁄, «¬√ «Ú«◊¡≈È∆ Á∆
√Ø⁄ ˘ ÏÁ≈Ù È≈ ’ √«’¡≈ «’¿∞∫«’ «¬√
È≈Ò ¿∞È∑ª Á∆ Áπ’≈ÈÁ≈∆ ˘ Úº‚∆ √º‡ Úº‹Á∆
√∆Õ ¡º‹ ˆÒÂ∆ Ó≥ȉ ¡Â∂ «Ú«◊¡≈È∆¡ª ˘
√‘∆ ’≈ Á∂‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ ¿∞È∑ª È∂ Á∞√Â∆
È‘∆∫ ’∆Â∆Õ ËÓ ◊z≥Ê ”⁄ ¡º‹ Ú∆ «Ò«÷¡≈ ‘À
«’ ËÂ∆ ⁄͇∆ ‘À, ÷Û∑∆ ‘À Â∂ √»‹ «¬√ Á∂
Áπ ¡ ≈ˇ∂ ÿ∞ ≥ Ó Á≈ ‘À Õ «¬√ «Úº ⁄ «Ò«÷¡≈ ‘À ,
““Í«‘Òª ºÏ È∂ ‘È∂∂ È≈ÒØ∫ ØÙÈ∆ ˘ Úº÷ ’∆Â≈Õ
«Î ‹Ò‘∆È ËÂ∆ ω≈¬∆Õ ¿∞ √ ÂØ ∫ Ï≈¡Á
¡≈’≈Ù ¡Â∂ «Î ¡≈’≈Ù Á∆¡ª ÓØ  ∆¡ª ”⁄Ø ∫
Í≈‰∆ «√ «√ ’∂ ËÂ∆ ”Â∂ ‹Ó∑≈ ‘Ø«¬¡≈Õ””
‹ÁØ∫ Í≥ÁÚ∆∫ √Á∆ ÁΩ≈È Ì≈ ”⁄ Ï≈Ï≈ È≈È’
“◊◊È Ó«‘ Ê≈Ò” Ú≈Ò∆-¡≈Â∆ ◊≈ «‘≈ √∆,
¿∞√∂ √Ó∂∫ «¬‡Ò∆ Á≈ «Ú«◊¡≈È∆ ’≈ÍÈ∆’√
¡≈͉∆¡ª ÷Ø‹ª È≈Ò «√ºË ’ ’∂ Áº√ «‘≈ √∆
«’ Ïz«‘Ó≥‚ Á≈ ’∂∫Á ËÂ∆ È‘∆∫ ’ج∆ ‘Ø ‘ÀÕ
ËÂ∆ «‹√ Áπ¡≈ˇ∂ ÿ∞≥ÓÁ∆ ‘À, ¿∞‘ ¡◊ª‘ «’√∂
‘Ø Áπ¡≈ˇ∂ ÿ∞≥ÓÁ≈ ‘ÀÕ
Ì≈Ú∂∫ ’≈ÍÈ∆’√ È∂ ¡≈͉∆¡ª ÷Ø‹ª ”Â∂
¡≈Ë≈« «’Â≈Ï «Ò÷ Ò¬∆ √∆ Í ¿∞‘ Ë≈«Ó’
Ó» Ò Ú≈Á∆¡ª Á∂ ‚ ’≈È «¬‘ ¤ÍÚ≈ È≈
√«’¡≈Õ ‹ÁØ ∫ Íz ’ ≈Ù’ È∂ «’Â≈Ï ¤≈Í ’∂
«Ò¡ªÁ∆, ¿∞ÁØ∫ ’≈ÍÈ∆’√ ÓΩ Á∆¡ª ÿÛ∆¡ª
«◊‰ «‘≈ √∆Õ ¿∞‘ G@ √≈Ò Á∆ ¿∞Ó ÌØ◊ ’∂
’∞ Á Â∆ ÓΩ  Ó «◊¡≈ Í ‹∂ «’Â∂ Íπ √ Â’
Í«‘Òª ¤Í ‹ªÁ∆ ª ¿∞√ ˘ Ú∆ ˆÀ’∞ÁÂ∆
ÓΩ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ‰≈ √∆Õ ÍÂ≈ Òº◊‰
”Â∂ ⁄⁄ È∂ «¬√ «’Â≈Ï ”Â∂ Í≈Ï≥ Á ∆ Ò◊Ú≈
«ÁºÂ∆Õ «¬‡Ò∆ Á≈ ‘∆ «‹˙Á≈ÈØ Ï»ÈØ Ì≈Ú∂∫ ⁄⁄
Á≈ Í≈Á∆ √∆ ¡Â∂ ¿∞ √ ˘ ËÓ-Ù≈√Â Á∂
‚≈’‡ Á∆ ¿∞Í≈Ë∆ «ÓÒ∆ ‘ج∆ √∆ Í ‹ÁØ∫ ¿∞√
È∂ ’≈ÍÈ∆’√ Á∆ «’Â≈Ï ÍÛ∑∆ ª ¿∞√ Á∆ √Ø⁄
«¬º’ÁÓ ÏÁÒ ◊¬∆Õ ¿∞‘ «¬√ Á≈ Íz⁄≈ ’È
Òº◊≈Õ ‹ÁØ∫ ¿∞√ ˘ «◊z¯Â≈ ’È Ò¬∆ √≈«˜Ùª
‘؉ Òº◊∆¡ª ª ¿∞‘ ̺‹ ’∂ √«Úº‡˜ÒÀ∫‚ ⁄Ò≈
«◊¡≈ ¡Â∂ ¿∞µÊ∂ «¬√ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ Íz⁄≈ ’È
Òº◊≈Õ ¿∞√ ˘ ËØ÷∂ È≈Ò «¬‡Ò∆ Ú≈Í√ ÏπÒ≈ ’∂
’≈ÍÈ∆’√ Á∆ ÓΩ  ÂØ ∫ E@ √≈Ò Ï≈¡Á √≥ È
AEIB ”⁄ ‹∂Ò∑ «Úº⁄ √πº‡ «ÁÂ≈ «◊¡≈Õ ‹ÁØ∫
Ï∂¡≥ Â√∆‘∂ √«‘ ’∂ Ú∆ ¿∞√ È∂ «¬√ fi»· Á∂ ‘ª
”⁄ ‘ª È≈ «ÓÒ≈¬∆ ª AF@@ ¬∆√Ú∆ «Úº⁄ ¿∞√
˘ «‹≥Á≈ ‹Ò≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ‹Ò≈¿∞‰ ÂØ∫ Í«‘Òª
¿∞√ Á∆ ‹∆Ì ’º‡ «ÁÂ∆ ◊¬∆Õ ¿∞√ √Ó∂∫ ◊ÒÀÒ∆˙
CF √≈Ò Á≈ √∆Õ «¬√ ÿ‡È≈ ÂØ∫ ÈΩ∫ √≈Ò Ï≈¡Á
Á√ßÏ B@AD
√≥È AF@I ”⁄ ◊ÒÀÒ∆˙ È∂ Á»Ï∆È Ï‰≈ ’∂
√Ì Ùº’ Á» ’ «ÁºÂ∂Õ Á»Ï∆È ≈‘∆∫ ≈‹∂ ˘
⁄≥Á Á∂ ‡Ø¬∂ «‡ºÏ∂ Ú∆ «Á÷≈ «ÁºÂ∂ Í Ó»ÒÚ≈Á∆¡ª
˘ «¬‘ ÓȘ» È‘∆∫ √∆ «’ Ï≈¬∆ÏÒ Ú∆ ˆÒÂ
‘Ø √’Á∆ ‘ÀÕ
√≥È AFCB ”⁄ ◊ÒÀÒ∆˙ È∂ FH √≈Ò Á∆
¿∞Ó «Úº⁄ ‹ÁØ∫ «’Â≈Ï ¤ÍÚ≈¬∆ ª ¿∞√ ˘
‹∂Ò∑ «Úº⁄ √πº‡ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ¿∞√ È∂ «˜≥Á◊∆ Á∂
Ï≈’∆ √≈Ò ‹∂Ò∑ «Úº⁄ ‘∆ «ÏÂ≈¬∂, «‹ºÊ∂ ¿∞‘ ¡≥È∑≈
‘Ø «◊¡≈Õ √≥È AHHI «Úº⁄ «¬‡Ò∆ Á∂ ¿∞√∂ √Ê≈È
”Â∂ Ï»ÈØ Á∆ Ô≈Á ”⁄ √Ó≈’ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈
‘À, «‹ºÊ∂ ¿∞√ ˘ «‹¿±∫Á∂ ‹Ò≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √∆Õ
⁄≈ √Ω √≈Ò Ï≈¡Á √≥È B@@I «Úº⁄ ¿∞√∂ ⁄⁄
Á∂ ÍØÍ È∂ √≥√≈ Á∂ ÒØ’ª ÂØ∫ Óπ¡≈¯∆ Ó≥◊«Á¡ª
«’‘≈ «’ ◊ÒÀÒ∆˙ ·∆’ √∆Õ Ì≈Ú∂∫ √º⁄ Á∆ ‘Ó∂Ù≈
«‹ºÂ ‘∞≥Á∆ ‘À Í fi»· Á∆ «¬‘ Áπ’≈ÈÁ≈∆ ¡‹∂
Ú∆ ¿∞√∂ Â∑ª ⁄ºÒ ‘∆ ‘ÀÕ ¡‹∂ Ú∆ √≈‚∂ «√Ò∂Ï√
«Úº⁄ «¬‘ È‘∆∫ ÍÛ∑≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ «’ ËÂ∆ ͺ¤Ó
ÂØ∫ Í»Ï ÚºÒ √»‹ Áπ¡≈ˇ∂ ÿ∞≥ÓÁ∆ ‘À «‹√ È≈Ò
«ÁÈ ≈ ωÁ∂ ‘ÈÕ √◊Ø∫ ÍÛ∑≈«¬¡≈ «¬‘Ø ‹ªÁ≈
‘À «’ √»  ‹ Í»  Ï ”⁄Ø ∫ «È’Ò ’∂ ͺ ¤ Ó «Úº ⁄
«¤ÍÁ≈ ‘ÀÕ √Ó≈¬∂Á≈∆, «√¡≈√ ¡Â∂ ËÓ
ÒØ’ª ˘ ‘Ó∂Ù≈ ¡«◊¡≈ÈÂ≈ «Úº⁄ º÷‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂
‘ÈÕ «¬√∂ È≈Ò ‘∆ «¬È∑ª Á∆ Áπ’≈ÈÁ≈∆ ⁄ºÒÁ∆
‘ÀÕ
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
19
ÂÏ≈‘∆ Á∂ «’È≈∂
”Â∂ ÷Û∑∆ ÁπÈ∆¡ª
√π‹∆ Ï≈Û
¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Á≈ «¬º’ Óπ÷
º ’≈È Ï‘∞-’ΩÓ∆ ’≥ÍÈ∆¡ª ¡Â∂
’≈ÍØ‡
∂ ‹◊ ‘ÀÕ √≥√≈ Á∆ √≈∆ Í»‹
≥ ∆ ’∞fi ’∞ ‘ºÊª «Úº⁄
«¬’ºÂ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ «¬√ ’’∂ Í»‹
≥ ∆ Á≈ ÍzÚ≈‘ ∞’ «◊¡≈ ‘ÀÕ Úº÷Úº÷ Ú◊ª ’ØÒ Í»‹
≥ ∆ È≈ ‘؉ ’’∂ Ó≥◊ ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ∆Õ ‹∂ «’√∂
Ú√± Á∆ Ó≥◊ ÿ‡ ‹≈Ú∂ ª Ï≈˜≈ Á≈ Ïπ≈ ‘≈Ò ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ
«Í¤Ò∂ √≈Òª «Úº ⁄ Í» ≥ ‹ ∆Ú≈Á∆
«ÚÙÚ∆’È Á∂ ÁΩ «Úº⁄ ‹Ø ¡≈«Ê’
Ó≥ÁÚ≈Û≈ ¡≈«¬¡≈ ‘À, «¬√ È∂ √Óπº⁄∂
√≥√≈ ˘ ÓËØÒ ’∂ º÷ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈
¡Â∂ Ô»Í∆ Á∂Ùª Á∆ «Ú’≈√ Á «¬º’
ÂØ∫ ⁄≈ ¯∆√Á∆ Â’ √π≥◊Û ⁄πº’∆ ‘ÀÕ
Ì≈Â, »√ ¡Â∂ ¬∂Ù∆¡≈ Á∂ ‘Ø Á∂Ù Ú∆
¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Á∆ Ó≈ ‘∂· ‘ÈÕ
Ó≥ÁÚ≈Û∂ ’≈È ÒØ’ª Á∂ ∞˜◊≈ ˘ √º‡
Úº‹∆ ‘ÀÕ Úº‚∆ ͺË ”Â∂ ¿∞ÁÔØ◊ Ï≥Á ‘Ø
⁄π’
º ∂ ‘ÈÕ Ó˜Á»ª ¡Â∂ ÓπÒ≈˜Óª Á∆¡ª
«Ú¡≈Í’ ¤ª‡∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ Ó≥ÁÚ≈Û∂
ÂØ∫ Í«‘Òª √≥√≈ «Úº⁄ Ì∞÷
º Ó∆ Á≈ «Ù’≈
ÒØ’ G@ ’ØÛ ÂØ∫ ÿº‡ √È Í ‘∞‰ «¬‘
«◊‰Â∆ «¬º’ ¡Ï Â’ Íπº‹ ⁄πº’∆ ‘ÀÕ
ÈÚ-¿∞Á≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª ’≈È AB@
Á∂Ùª Á∂ ÒØ’ Ì∞÷
º Ó∆ Á≈ «Ù’≈ ‘È ¡Â∂
«¬È∑ª «Úº⁄ Ì≈ Á≈ FCÚª √Ê≈È ‘ÀÕ
¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Á≈ «¬º’ Óπº÷
’≈È Ï‘∞ - ’Ω Ó ∆ ’≥ Í È∆¡ª ¡Â∂
’≈ÍØ‡
∂ ‹◊ ‘ÀÕ √≥√≈ Á∆ √≈∆ Í»‹
≥ ∆
’∞fi ’∞ ‘ºÊª «Úº⁄ «¬’ºÂ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ
«¬√ ’’∂ Í»≥‹∆ Á≈ ÍzÚ≈‘ ∞’ «◊¡≈
‘ÀÕ Úº÷-Úº÷ Ú◊ª ’ØÒ Í»‹
≥ ∆ È≈ ‘؉
’’∂ Ó≥◊ ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ‘∞≥Á∆Õ ‹∂ «’√∂
Ú√± Á∆ Ó≥◊ ÿ‡ ‹≈Ú∂ ª Ï≈˜≈ Á≈
Ïπ≈ ‘≈Ò ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬√ «‘Ò‹∞Ò Â∂
¿∞ Ê Ò-Íπ Ê Ò ’≈È ÏÀ ∫ ’ª Á∆ Í» ≥ ‹ ∆
Ú≈Í√ È‘∆∫ ¡≈¿∞∫Á∆ Â∂ ÏÀ∫«’≥◊ ’≈ØÏ≈
Ú∆ ‚∞Ï
º ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ ‘ ¡Á≈∂ ”⁄ ¤ª‡∆¡ª
‘؉ Òº◊Á∆¡ª ‘È, ∞˜◊≈ ”Â∂ Ï∂’ª
Òº◊ ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ Í»‹
≥ ∆ Á≈ ¡≈Á≈ÈÍzÁ≈È ∞’‰ È≈Ò ’≥Ó’≈‹ ¡Â∂ ¡Á≈∂
·ºÍ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ √Ó∂∫ √≥√≈ «Úº⁄
¿∞µÍÒ∂ «¬º’ ÍzÂ∆Ù ¡Ó∆ Ï≥«Á¡ª ’ØÒ
Ò◊Í◊ AA@ «ÓÒ∆¡È ‚≈Ò √≥ÍÂ∆
‘À «‹‘Û∆ √≥√≈ Á∂ Ï∂‘Á
º ˆ∆Ï Ï≥«Á¡ª
Á∆ √Óπ⁄
º ∆ √≥ÍÂ∆ ÂØ∫ FE ÍzÂ∆Ù ÚË∂∂
‘ÀÕ √≈Ò B@AC «Úº⁄ ‘Ø BA@ «Ú¡’Â∆
÷ÏÍÂ∆¡ª Á∆ ’Â≈ «Úº⁄ ¡≈ ⁄πº’∂
‘ÈÕ «¬√ √Ó∂∫ √≥√≈ «Úº⁄ ÷ÏÍÂ∆¡ª
Á∆ «◊‰Â∆ ADBF ‘ÀÕ «¬È∑ª Á∆ √≥ÍÂ∆
E.D «‡zÒ∆¡È ‚≈Ò ÂØ∫ ÚË ⁄π’
º ∆ ‘ÀÕ
¡À’√ÎÀÓ Á∆ «ÍØ‡ ¡È∞√≈ HE Ï≥«Á¡ª
’ØÒ «ÚÙÚ Á∆ ¡ºË∆ Í»≥‹∆-√≥ÍÂ∆ ‘ÀÕ
Ì≈ «Úº ⁄ «¬√ √Ó∂ ∫ FA ÂØ ∫ Úº Ë
÷ÏÍÂ∆ ‘ÈÕ ¡À’√ÎÀÓ ¡È∞√≈ «ÚÙÚ
Á∂ «ÌzÙ‡ «Ú¡’Â∆¡ª È∂ BA «‡zÒ∆¡È
‚≈Ò Á∆ Í»‹
≥ ∆ «ÚÁ∂Ù∆ ÏÀ∫’ª «Úº⁄ ¤∞Í≈
º÷∆ ‘ÀÕ Í»‹
≥ ∆ «ÈÚ∂Ù È≈ ‘؉ ’≈È √≥√≈
¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Á∆ ÒÍ∂‡ «Úº⁄ ¡≈
⁄π’
º ≈ ‘À ¡Â∂ «¬È∑ª ÒØ’ª ÂØ∫ Í»‹
≥ ∆ ÷Ø‘‰
Á∆ ˜» ω ◊¬∆ ‘ÀÕ ‹∂ ¡«‹‘≈ È≈
’∆Â≈ «◊¡≈ ª «¬‘ Ï‘∞ - ’Ω Ó ∆
’≥ÍÈ∆¡ª ¡Â∂ ’≈ÍØ∂‡ ‹◊ ͻ∂
√≥√≈ Á∆ Í»‹
≥ ∆ ¡Â∂ ˜Ó∆È-√≥ÍÂ∆ ”Â∂
’Ϙ≈ ’ ÒÚ∂◊≈ ¡Â∂ √≥√≈ «Úº⁄
¡Ó∆∆-ˆ∆Ï∆ Á∂ Í≈Û∂ ’≈È
¡√Ó≈ÈÂ≈ ÚËÁ∆ ‹≈¬∂◊∆Õ
¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ ’≈È √≥√≈
”⁄ Ï∂˜
∞ ◊≈∆ Á∆ Á «Úº⁄ Òº’ ÂØÛÚª
Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ’ΩÓªÂ∆ ÓπÁ≈ ’ØÙ
Á∆ Â≈˜≈ «ÍØ‡ ¡È∞√≈ √≥√≈ «Úº⁄
’∞ºÒ GC.H «ÓÒ∆¡È Ï∂∞˜◊≈ ‘ÈÕ
«Í¤Ò∂ «¬º’ √≈Ò «Úº⁄ ‘∆ «¬º’ «ÓÒ∆¡È
Ï∂˜
∞ ◊≈ª Á≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Ò∞’Ú∆∫
Ï∂˜
∞ ◊≈∆ Ú∆ ⁄≈ «ÓÒ∆¡È ÂØ∫ ÚºË ‘ÀÕ
«¬’ºÒ∂ Ì≈ «Úº⁄ B@@H ÂØ∫ Í«‘Òª
D.E ’ØÛ ÒØ’ Ï∂˜
∞ ◊≈ √È Í ¡º‹
Ï∂∞˜◊≈∆ Á∆ Á A@ ¯∆√Á∆ Â’ ‘Ø
⁄πº’∆ ‘ÀÕ √≈Ò B@AA Á∆ ‹È◊‰È≈
¡È∞√≈ Ì≈ ”⁄ «Í¤Ò∂ ¡º· √≈Òª
«Úº⁄ I@ Òº÷ «’√≈È ÷∂Â∆ ÷∂Â ”⁄Ø∫
Ï≈‘ ‘Ø ⁄π’
º ∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ Ô»Í∆
Á∂Ùª «Úº⁄ Ú∆ Ï∂∞˜◊≈∆ Á∆ Á √ºÂ
ÂØ∫ ÈΩ∫ ¯∆√Á∆ Â’ ‘Ø ⁄π’
º ∆ ‘ÀÕ Ï∂˜
∞ ◊≈∆
’≈È ¬∂Ù∆¡≈ Á∂ Ï‘∞ √≈∂ ÓπÒ’ª
(ÓÒ∂ Ù ∆¡≈, Ê≈¬∆ÒÀ ∫ ‚, «¬≥ ‚ Ø È ∂ Ù ∆¡≈,
’≥Ï‚
Ø ∆¡≈, «ÎÒÍ∆È, ¿∞µÂ∆ ¡Â∂ Áº÷‰∆
’Ø∆¡≈, Ò≈¿±√, Ú∆¡ÂÈ≈Ó) «Úº⁄ ÒØ’ª
˘ ◊∞ ˜ ≈≈ ’È Ò¬∆ ¡≈͉∆¡ª
’∆ÓÂ∆ Ú√ª Ú∂⁄‰∆¡ª ÍÀ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
«¬√∂ ’≈È «¬È∑ª Á∂Ùª «Úº⁄ Ú∂√Ú≈«◊∆
”⁄ Ï∂‘Á
º Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Ì≈ «Úº⁄
Ú∂√Ú≈«◊∆ Á∆ Á Úˉ Á≈ ’≈È
Ú∆ Ï∂˜
∞ ◊≈∆ ‘∆ ‘ÀÕ Á∂Ù Á∆ Ó≥Á∆ ‘≈ÒÂ
’≈È ¡Ó∆’È √’≈ ˘ ¡’±Ï
B@AC «Úº⁄ A@ Òº÷ ’Ó⁄≈∆¡ª ˘
«ÏȪ ÂÈı≈‘ ¤∞º‡∆ ”Â∂ Ì∂‹‰≈ «Í¡≈
√∆Õ » √ , Ì≈Â, ⁄∆È, ‹Í≈È,
¡Ó∆’≈, Ô»È≈È, ÍπÂ◊≈Ò, «¬‡Ò∆,
√Í∂È, Îª√, ¡≈«¬ÒÀ∫‚, È∆ÁÒÀ∫‚,
«¬≥◊ÒÀ∫‚ ¡≈«Á Á∂Ùª Á∆ ‹≈È Óπ·
º ∆ «Úº⁄
¡≈¬∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ ¡≈¬∆.¡ÀµÓ.¡ÀµÎ. Á≈ «¬‘
Ú∆ ¡È∞Ó≈È ‘À «’ B@AE «Úº⁄ ¤∂ ¡Ï
Â∆‘ ’ØÛ ÒØ’ ¡≈«Ê’ Ó≥ÁÚ≈Û∂ Á∆
Ó≈ ‘∂· ¡≈ ‹≈‰◊∂Õ √≥√≈ Á∂ √Ω Á∂Ù
ÒØ ’ ª Á∆¡ª √Ì «’√Ó Á∆¡ª
√Ï«√‚∆¡ª Ï≥ Á ’ ’∂ ’¯≈«¬Â
’È◊∂, «¬√ ’≈È ÒØ’ª Á∆ √«ÊÂ∆
‘Ø ÏÁÂ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆Õ ‹∂ «¬‘Ø √«ÊÂ∆
‘∆ ª ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ ‘Ø Á∂Ù ‹≥◊
’È◊∂ Í ‹∂ ¡º‹ ‹≥◊ «Úº⁄ √≈≈
√≥√≈ Ù≈ÓÒ ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À ª ËÂ∆ Í»∆
Â∑ª «‘√-È«‘√ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆ «’¿∞∫«’
√≈∂ Óπ Ò ’ª È∂ ÍÓ≈‰» Ï≥ Ï ª ¿∞ µ Í
«ÈÚ≈√ ’∆Â≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ
√≥√≈ «Úº⁄ «¬º’ ¡Ï ÒØ’ Ì∞÷
º Ó∆
Á≈ «Ù’≈ ‘ÈÕ ÍØÍ Îª«√√ ¡È∞√≈
Ì∞º÷Ó∆ ıÂÓ ’È Ò¬∆ √≥√≈ «Úº⁄
√Ì ’∞fi ¿∞ÍÒÏË ‘À Í ¡Ó∆’≈ √≥√≈
”Â∂ ¡≈͉∆ ⁄ΩË √Ê≈Í ’È Ò¬∆
¯Ω‹∆ ‘ÓÒ∂ ’È ÂØ∫ Ï≈˜ È‘∆∫ ¡≈
«‘≈Õ ¿∞‘ ¡Ϫ ‚≈Ò «√¯ ¡≈͉∆
⁄ΩË Á∆ √Ê≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ı⁄ ’ «‘≈
‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ Á∆ ÈÀÙÈÒ √«’¿∞«‡∆
¬∂‹√
≥ ∆ È∂ B@AC «Úº⁄ G@ ‘˜≈ ’ØÛ
Â∂ √∆. ¡≈¬∆. ¬∂. È∂ CB ‘˜≈ ’ØÛ
Ó≈ÈÚ∆ ‹√»√∆ ”Â∂ ı⁄ ’∆Â∂ ‘ÈÕ
¡Ó∆’∆ º«÷¡≈ Ï‹‡ ÁπÈ∆¡ª Á≈ √Ì
ÂØ∫ Úº‚≈ Ï‹‡ ‘ÀÕ «’≥«È¡ª Ú«∑¡ª ÂØ∫
¡Ó∆’≈ √≥√≈ Á∂ Úº÷-Úº÷ Á∂Ùª ˘
Ì‹≈¬∆ «ÎÁ≈ ‘ÀÕ ¡«ÂÚ≈Á Á∂ Ȫ ”Â∂
¡¯◊≈«È√Â≈È, «¬≈’, √∆∆¡≈ Ú◊∂
Á∂Ùª ˘ Í»∆ Â∑ª ÂÏ≈‘ ’ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
¡Ó∆’≈ ¡Ï Á∂Ùª Á∂ ÒØ’ª ˘ ÏÏ≈Á
’È ”Â∂ Â∞«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ «¬≈’
«Úº⁄ √πÈ
≥ ∆, ’∞Á ¡Â∂ Ù∆¡≈ Óπ√ÒÓ≈È
¡≈Í√ «Úº⁄ ÒÛ∆ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÿ∂Ò»
Ô∞ºË È≈Ò «¬≈’ Á∆ ¡≈«Ê’Â≈ ‘∆
ÂÏ≈‘ È‘∆∫ ‘ج∆ √◊Ø∫ Úº‚∆ ͺË ”Â∂
ÓÈ∞÷
º Â≈ Á≈ Ú∆ ÿ≈‰ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ¡≈¬∆.
¡Àµ√. ¡≈¬∆. ¡Àµ√., ¡Ò’≈«¬Á≈ ¡Â∂
Â≈«ÒÏ≈È Ú◊∂ ‘«Ê¡≈Ï≥Á ◊Ø‘
¡Ó∆’≈ ‹ª ͺ¤Ó∆ Á∂Ùª È≈Ò ÒÛÈ
Á∆ ʪ ¡≈͉∂ ÒØ’ª ˘ Ó≈È ”Â∂ Â∞Ò∂
‘ج∂ ‘ÈÕ ¯Ò√Â∆È ˘ ÂÏ≈‘ ’È Ò¬∆
¡Ó∆’≈ È∂ «¬√≈¬∆Ò ˘ ÷Û∑≈ ’∆Â≈
‘À Õ «ÒÏ∆¡≈, «Ó√, ‹≈‚È,
Í≈«’√Â≈È, √∆∆¡≈, Ï≥◊Ò≈Á∂Ù ¡Â∂
‘Ø Ú∆ ’¬∆ Á∂Ùª Á∆ √«ÊÂ∆ «Ú√Î؇’
ω∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ ‹Í≈È ¡Â∂ Ú∆¡ÂÈ≈Ó
Ú◊∂ Á∂Ùª Á≈ ⁄∆È È≈Ò ’¬∆ ‡≈Í»¡ª
«Íº¤∂ fi◊Û≈ ⁄ºÒ «‘≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈ «¬√
fi◊Û∂ ˘ ‘Ú≈ Á∂ ’∂ Ô∞ºË ”⁄ ÏÁÒ‰≈
⁄≈‘∞ ≥ Á ≈ ‘À Õ «Âº Ï Â Á≈ Ó√Ò≈ Ú∆
¡Ó∆’≈ ¿∞Òfi≈ «‘≈ ‘ÀÕ ¡Ó∆’≈
“Ì≈ ¡Â∂ ⁄∆È” ˘ ÒÛ≈¿∞‰ Ò¬∆ Ú∆
ÔÂÈÙ∆Ò ‘ÀÕ Ì≈ Ҭ∆ Í≈«’√Â≈È,
Ó∆¡ªÓ≈, Ï≥ ◊ Ò≈Á∂ Ù ¡Â∂ ⁄∆È
«√ÁÁ∆ ω∂ ‘Ø ¬ ∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’≈,
¿∞µÂ∆ ’Ø∆¡≈, ’∆Ó∆¡≈, «’¿±Ï≈,
Ïz≈˜∆Ò, ÚÀȘ»¬Ò
∂ ≈ Ú◊∂ Á∂Ùª ”Â∂ Ú∆
¡Ω ÷ ≈ ‘À Õ ¡Ó∆’≈ √≥ √ ≈ ”Â∂ ËΩ ∫ √
‹Ó≈¿∞‰ Ò¬∆ ’¬∆ Á∂Ùª «Úº⁄ ‚ØÈ
‘ÓÒ∂ ’ «‘≈ ‘ÀÕ Í≈«’√Â≈È, ÔÓÈ
¡Â∂ ¡¯◊≈«È√Â≈È «Úº⁄ ¡Ó∆’≈ È∂
‚ØÈ ‘Ó«Ò¡ª ≈‘∆∫ E@@@ Ï≥Á∂ Ó≈
Óπ’≈¬∂ ‘ÈÕ ¡≈¬∆. ¡Àµ√. ¡≈¬∆.¡À√. Á∂
ÍzÌ≈Ú ˘ ıÂÓ ’È Ò¬∆ ¡Ó∆’≈,
√∆∆¡≈ ¡≈«Á Á∂Ùª ”Â∂ ‘Ú≈¬∆ ‘ÓÒ∂
’È Òº◊ «Í¡≈ ‘ÀÕ «¬È∑ª ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂
≈‹√∆ ’ÂÒª «Ú∞ºË ’ج∆ Á∂Ù È‘∆∫
ÏØÒÁ≈Õ
¡«ÂÚ≈Á «¬≥È≈ ÚË ⁄πº’≈ ‘À «’
√≈≈ √≥ √ ≈ ÓΩ  Á∂ √≈¬∂ ‘∂ · ‘À Õ
¡«ÂÚ≈Á∆¡ª È∂ Í»∂ √≥√≈ «Úº⁄ ÂʺÒ∆
Ó⁄≈¬∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ ‹‘≈Á ¡Â∂ «¬√Ò≈Ó Á∂
Ȫ ”Â∂ Ï∂◊∞È≈‘ª Á≈ ’ÂÒ∂¡≈Ó ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ ‹»È B@AD «Úº⁄ ¡≈¬∆.¡Àµ√.
Á∂ ¡«ÂÚ≈Á∆¡ª È∂ ¡º · √Ω «¬≈’
¯Ω‹∆¡ª ˘ ÎÛ ’∂ ◊ØÒ∆¡ª Ó≈ «ÁºÂ∆¡ª
√ÈÕ «¬√≈¬∆Ò È∂ ‘∞‰ Â’ Ï≥Ϫ È≈Ò
E@@@ ÂØ∫ ÚºË ¯Ò√Â∆È∆¡ª ˘ Ó≈
«ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «¬√≈¬∆Ò “‘Ó≈√” Á∂ ı≈ÂÓ∂
Á∂ Ȫ ”Â∂ ¯Ò√Â∆È∆ ËÂ∆ ”Â∂ ’Ϙ≈
’È ”Â∂ Â∞«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ √≥Ô∞’Â
≈Ù‡ Á∂ ¯Â∆Ù’≈ª È∂ ¡≈«÷¡≈ ‘À
«’ √∆∆¡≈ √’≈ ¡Â∂ «¬√Ò≈«Ó’
√‡∂‡ Á∂ Ï≈ˆ∆ «¬º’-Á»‹∂ «ıÒ≈¯ ı»È∆
‹≥◊ ÁΩ≈È Úº‚∆ ͺË ”Â∂ Ó≈ÈÚÂ≈
«ıÒ≈¯ ¡Í≈Ë ’ ‘∂ ‘ÈÕ «¬√Ò≈«Ó’
√‡∂‡ È∂ ¿∞µÂ∆ √∆∆¡≈ «Úº⁄ ‹ÈÂ’
ÁÓÈ ≈‘∆∫ «¬º’ ’» Óπ«‘≥Ó ⁄Ò≈¬∆ ‘ج∆
‘ÀÕ √’≈∆ ¯Ω‹ Ú∆ «√ÚÒ∆¡È ÷∂Â
”Â∂ ÏÀÒ Ï≥Ï √π‡
º ‘∆ ‘ÀÕ ¡≈Ó ÒØ’ª ˘
Ó≈È Ò¬∆ √≈«¬‰’ ‘«Ê¡≈ª Á∆
ÚÂØ∫ ‘Ø ‘∆ ‘ÀÕ √∆∆¡≈ ”⁄ Ó≈⁄
B@AA ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ¡ÍÀÒ B@AD Â’ «¬º’
Òº÷ ȺÏ∂ ‘˜≈ ÒØ’ Ó≈ «ÁºÂ∂ ◊¬∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª «Úº⁄ I@@@ Ϻ⁄∂ Ú∆ Ù≈ÓÒ ‘ÈÕ
«¬√ √Ó∂∫ ¡«ÂÚ≈Á ’≈È √≈≈ √≥√≈
ÂÏ≈‘∆ Á∂ «’È≈∂ ”Â∂ Íπ‹
º «◊¡≈ ‘ÀÕ
«Ú’«√ ¡Â∂ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ùª
Á∆¡ª √’≈ª È∂ «Ú’≈√ Á∂ ͺ‹ ËÂ∆
¡Â∂ Ú≈Â≈ÚÈ Á≈ È≈Ù Ó≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ
ÈÚ-Í»≥‹∆Ú≈Á ¡≈͉∂ ¡≥È∑∂ ÓπÈ≈«¯¡ª
Á∆ ‘ØÛ «Úº⁄ √≥√≈ ˘ ÂÏ≈‘ ’È ”Â∂
Â∞«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ ‘∞‰ «¬‘ √ÍÙ‡ ‘Ø
«◊¡≈ ‘À «’ ÓÈ∞÷
º ∆ ‘Ø∫Á ˘ √Ì ÂØ∫ Úº‚≈
ıÂ≈ ’∞Á ÂØ∫ È‘∆∫ √◊Ø∫ Í»‹
≥ ∆ÍÂ∆¡ª
ÂØ∫ ‘ÀÕ √≥Ô∞’ ≈Ù‡ Á∆ ÓΩ√Ó Ï≈∂
¡≈¬∆ ‘≈Ò∆¡≈ «ÍØ  ‡ ”⁄ «¬‘
«⁄Â≈ÚÈ∆ «ÁºÂ∆ ◊¬∆ ‘À «’ B@E@ Â’
«ÚÈ≈Ù’≈∆ ÓΩ√Ó∆ ÂÏÁ∆Ò∆ ¡≈¬∂◊∆Õ
√≥Ô’
∞  ≈Ù‡ È∂ ¡◊Ò∂ ⁄≈ Á‘≈«’¡ª
«Úº⁄ ¡∆˜ØȪ ÂØ∫ ‹ªÏ∆¡≈ Â’ ‘Û∑ª,
±¯≈Ȫ, √Ø«’¡ª ¡Â∂ fi∞Ò√≈ Á∂‰ Ú≈Ò∆
◊Ó∆ Ï≈∂ «⁄Â≈ÚÈ∆ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ «¬√∂
Â∑ª Í∆‰ Ú≈Ò∂ Í≈‰∆ ¡Â∂ ¡È≈‹ Á∆
ÊπÛ∑ Ú∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬≥‡ ◊ÚÈÓÀ∫‡Ò
ÍÀÈÒ ¡≈¯ ’Ò≈¬∆Ó∂‡ ⁄∂∫‹ È∂ ‹Í≈È
”⁄ «¬º’
º Ï‘∞ ‘∆ ‚≈Ú‰∆ «ÍØ‡ Í∂Ù
’∆Â∆ ‘ÀÕ ‘Û∑ª, ±¯≈Ȫ, √Ø«’¡ª Á∆ Ó≈
Í»∂ ¬∂Ù∆¡≈ ˘ fiºÒ‰∆ ÍÚ∂◊∆Õ Áº÷‰∆
¬∂Ù∆¡≈ ”⁄ Í≈‰∆ ¡Â∂ ¡È≈‹ Á∆ ÊπÛ∑
’≈È Ò∞‡
º Ó≈ ¡Â∂ Á≥◊∂ ¯√≈Á ‘؉◊∂Õ
ÁØ-«Â≥È Ó‘∆È∂ Í«‘Òª «ÚÙÚ «√‘Â
√≥◊·È È∂ «¬º’ «ÍØ‡ ÈÙ ’∆Â∆ ‘ÀÕ
«¬√ «Úº⁄ AF@@ Ù«‘ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ
‘ÀÕ «¬√ «ÍØ‡ «Úº⁄ Ò◊Í◊ IA Á∂Ùª
Á∂ Ù«‘ª Ï≈∂ Áº«√¡≈ «◊¡≈ ‘À «’
ÁπÈ∆¡ª Á∂ B@ √Ì ÂØ∫ ÚºË ÍzÁ»«ÙÂ
Ù«‘ª «Úº⁄∫Ø Ì≈ Á∂ AC Ù«‘ ÚË∂∂
ÍzÁ«» Ù ‘ÈÕ Ì≈ Á∆ ‘Ú≈, «Óº‡∆ ¡Â∂
Í≈‰∆ ÍÒ∆ ‘Ø ⁄πº’≈ ‘ÀÕ «¬√ Á≈ ‘
Í≥‹Úª «Ú¡’Â∆ ÍzÁÙ
» È ’≈È ÓΩ Á≈
«Ù’≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ÍzÁ»ÙÈ ’≈È ’À∫√,
ÏÒº‚ ÍzÙ
À , √‡Ø’, √≈‘ ¡Â∂ «ÁÒ Á∂
Ø◊ ¡Â∂ «‹◊ Á∂ Ø◊ª «Úº⁄ Ú≈Ë≈ ‘Ø
«‘≈ ‘ÀÕ Ó≈⁄ B@AD «Úº⁄ √≥Ô∞’Â
≈Ù‡ È∂ º ÈÙ ’∆Â∂ ‘È «’ ‘Ú≈
ÍzÁ»ÙÈ ’≈È B@AB ”⁄ Í»∂ √≥√≈
«Úº⁄ G@ Òº÷ ÒØ’ª Á∆ ÓΩ ‘Ø ⁄πº’∆ ‘ÀÕ
¡≈ÒÓ∆ ÂÍÙ ÚË ‘∆ ‘À «‹√ ’≈È
Ï¯ ÷π ‘∆ ‘À ¡Â∂ √Óπ≥Á Á≈ ͺË
ÚË «‘≈ ‘ÀÕ ‹∂ ÂÍÙ ÚËÁ∆ ‘∆ ª
¡≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √≈Òª «Úº⁄ (Ì≈Ú «¬√
√Á∆ Á∂ ¡≥  ’) √ºÂ ¯∆√Á∆ ÒØ’
√ÓπÁ
≥  ͺË ÂØ∫ ‘∂·ª «‘ ‘∂ ‘؉◊∂Õ ⁄∆È,
Ì≈Â, Ï≥ ◊ Ò≈Á∂ Ù , Ê≈¬∆ÒÀ ∫ ‚,
Ú∆¡ÂÈ≈Ó, √z ∆ Òß ’ ≈, «¬≥ ‚ Ø È ∂ Ù ∆¡≈,
Ó’≈¿∞, ‘ª◊’ª◊ ¡≈«Á Á∂Ùª Á∆ F@
¯∆√Á∆ ¡Ï≈Á∆ ”Â∂ Ïπ≈ ¡√ ÍÚ∂◊≈Õ
Ó≈ÒÁ∆Ú ¡Â∂ Ï‘≈Ó√ √Ó∂ √ºÂ-¡º·
Á∂Ùª Á∆ E@ ¯∆√Á∆ ˜Ó∆È «‘ºÒ ‹≈Ú∂◊∆
¡Â∂ √ÓπÁ
≥  «’È≈«¡ª È≈Ò Ò◊Á∂ CE
‘Ø Á∂Ùª Á∆ Á√ ¯∆√Á∆ ˜Ó∆È ‚∞ºÏ
‹≈Ú∂ ◊ ∆Õ
ÏÂ≈ÈÚ∆
¡ıÏ≈
“¡≈ϘÚ” È∂ √≥Í≈Á’∆ ”⁄ «Ò«÷¡≈
‘À, ““Ï≥Á∂ Áπ¡≈≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ «ÚÙÚ∆ ÂÍÙ
’≈È ËÂ∆ Á∂ ’»Í «⁄‘∂ Á∂ ÁÙÈ
’È≈ ‘∞‰ Ï‘∞Â∆ Á» Á∆ ◊ºÒ È‘∆∫Õ «¬‘
¡≈‰ Í‘∞ ≥ ⁄ ∆ ‘À Õ ”” «Ú’«√ ¡Â∂
«Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ù ¡≈͉∂ Ó≈ÈÚ∆ ¯˜ª
ÂØ∫ Ó»‘
≥ Î∂∆ ÏÀ·∂ ‘ÈÕ ‹ «¬‘ Á∂Ù ¡«‹‘≈
‘∆ ’Á∂ ‘∂ ª ËÂ∆ Á∆ ÂÏ≈‘∆ Ô’∆È∆
‘ÀÕ ÒØ’ª ˘ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’ ¿∞‘ ÂÏ≈‘’∞È
Í» ≥ ‹ ∆Ú≈Á∆ «ÚÙÚ∆’È √≥ ⁄ È≈ ˘
ÏÁÒ‰ Ò¬∆ ¡º◊∂ ¡≈¿∞‰ ¡Â∂ ËÂ∆
Â∂ ÓÈ∞÷
º Â≈ ˘ Ï⁄≈¿∞‰Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
20
√Á≈ ‹≈◊Á∆ ¡Â∂ ‹◊Á∆
«¬«Â‘≈√ Á∆ ¡º÷
¡ÓØÒ’ «√≥ÿ
AF ÈÚ≥Ï AIAE Á≈ «Á‘≈Û≈,
¡≈Ó «Á‘≈Û≈ È‘∆∫Õ ’Â≈ «√≥ ÿ
√≈Ì≈ √Ó∂ √ºÂ Á∂Ù Ì◊ª ˘ «¬º’Ø
Ú∂Ò∂ «¬º’Ø º√∂ È≈Ò Îª√∆ Ò≈¬∂ ‹≈‰
Á≈ «Á‘≈Û≈ ‘ÀÕ Í»∂ A@@ Ú∑∂ Ï∆‰
”Â∂ Ú∆ «¬‘ «Á‘≈Û≈, ’≈Ò∂ √«Ó¡ª
¡≥ Á  Ω Ù È «ÓÈ≈ ‘À Õ ı≈√’
ı∞Á’∞Ù∆¡ª Á∂ ’∞Ò«‘‰∂ ‘ºÒ∂ Á∆ Ó≈ ‘∂·
¡≈¬∂ ¡Â∂ È«Ù¡ª Á∂ √≈◊ «Úº⁄ ◊ØÂ∂
÷≈ ‘∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¡Â∂
«Ú«Á¡≈ʉª Á∆¡ª ÍÒ’ª ¡º◊∂ ÈÚ∂∫
«¬«Â‘≈√, ÈÚ∂∫ ‹∆ÚÈ Á∂ «√Ò∂Ï√ Á≈
ÈÚª-È’Ø Ú’≈ ÷ØÒ∑‰, ÍÛ∑È ¡Â∂
¡«Ë¡À È ’È Á≈ «Á‘≈Û≈ ‘À Õ
¿∞ Á ≈√∆, «ÁÙ≈‘∆‰Â≈, Ï∂ ◊ ≈È◊∆,
Ï∂’≈∆, «È≈√Â≈ Á∂ ÿ∞ºÍ ‘È∂∂ ”⁄Ø∫ Í≈
‹≈ ’∂ √»‹ª Á∂ ‘Ó√¯ Ï‰È Á∆ Ò‡Ò‡ ÏÒÁ∆ Íz ∂  È≈ Á≈ «Á‘≈Û≈ ‘À Õ
«Úº«Á¡≈ Á∂ «Èº‹∆’È, ÚÍ≈∆’È
¡Â∂ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ ˘ ÓÙ∆Ȫ ω≈ ’∂
ÓπÈ≈¯∂ Á∆ Ó≥‚∆ «Úº⁄ «Ú’‰ Ú≈Ò∆ ÙÀ¡
ω≈¬∂ ‹≈‰ Á∂ ÁΩ ˘ «Í¤≈ÛÈ Ò¬∆
Ú≥◊≈Ó¬∆ «Á‘≈Û≈ ‘ÀÕ
«¬‘ ’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈, «ÚÙ˘
◊‰∂Ù «Í≥◊Ò∂ (Ó‘ª≈Ù‡), ‹◊ «√≥ÿ
√π «√≥ÿ (¡≥«ÓzÂ√), ‘È≈Ó «√≥ÿ
(«√¡≈Ғ؇∆), Ï÷Ù∆Ù «√≥ÿ «◊ºÒÚ≈Ò∆
(¡≥«ÓzÂ√), √πÀ‰ «√≥ÿ ÍπºÂ Ï»Û «√≥ÿ
Â∂ √πÀ‰ «√≥ÿ ÍπºÂ ¬∆Ù «√≥ÿ ÁØÚ∂∫
«Í≥‚ «◊ºÒÚ≈Ò∆ (¡≥«ÓzÂ√) ˘ Ò≈‘Ω
’∂∫Á∆ ‹∂Ò∑ «Úº⁄ Ϊ√∆ Ò≈ ’∂ Ù‘∆Á
’È Á≈ ¡Ì∞ºÒ «Á‘≈Û≈ ‘ÀÕ
«¬È∑ ª Ù‘∆Áª Á∆ ÙÂ≈ÏÁ∆
(AIAE-B@AE) √≈‚∂ Ï»‘∂ Á√Â’ Á∂
‘∆ ‘À Õ Ú≈«¬Â∆ Ò∆‘ª ÂØ ∫ ‘‡ ’∂
ÙÂ≈ÏÁ∆ ˘ ¡Ê ÌÍ» Ó‘ºÂÚ Á∂‰,
¡‹Ø ’ ∂ √Ø ’ ≈ª ¡Â∂ Ì«Úº ÷ Á∆¡ª
⁄π‰ΩÂ∆¡ª ˘ √≥ÏØË ‘؉ Ú≈Ò∆ Óπ«‘≥Ó
‘∆ «¬«Â‘≈√’ ÓπºÒ º÷Á∆ ‘À, È‘∆∫ ª
√Ó Ï‰ ’∂ Òß ÿ ‹≈¬∂ ◊ ∆Õ ˆÁ
ÙÂ≈ÏÁ∆ (AIAC-B@AC), ’≈Ó≈◊≈‡≈
Ó≈» ÙÂ≈ÏÁ∆ (AIAD-B@AD) ÍzÂ∆
√Ê≈ÍÂ∆ Á∆ Ï∂  ∞ ı ∆ ‹ª ¡≈͉∂
≈‹È∆Â’ Óπ¯≈Á ¡È∞√≈∆ Í‘∞≥⁄ ª
√Ófi ¡≈¿∞∫Á∆ ‘ÀÕ «¬¿∞∫ ‘∆ B@AE Á∆
ÙÂ≈ÏÁ∆ Ò¬∆ ¿∞È∑ª ÂØ∫ ¡≈√ ’È Á∆
Ï‹≈¬∂ «¬«Â‘≈√ √≈‚∂ ’È ◊Ø ⁄ ∂
¯˜ª Íz  ∆ ‹≈◊» ’ ‘Ø ‰ Á∆ ¡≈√
’Á≈ ‘ÀÕ
«¬«Â‘≈√ ÏØ Ò Á≈ ‘À «’ ˆÁ
Í≈‡∆ Á∂ Ï≈È∆ Íz Ë ≈È Ï≈Ï≈ √Ø ‘ ‰
«√≥ÿ Ì’È≈, ’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈ ˘
Ï≈Ò ‹ÈÀÒ «’‘≈ ’Á∂ √ÈÕ Ï≈Ï≈
◊∞  Óπ ÷ «√≥ ÿ ÒÒÂØ ∫ , ‘È≈Ó «√≥ ÿ
‡∞≥‚∆Ò≈‡, ’∂√ «√≥ÿ ·º·◊Û∑, Ò≈Ò≈
‘«Á¡≈Ò Ú◊∂ √≈Ì≈ Á∆ «Èº ’ ∆
¿∞Ó∂ ¿∞⁄∂∆ ¡Â∂ ÒßÓ∂∆ «¬È’Ò≈Ï∆
ÍÚ≈˜ ÂØ∫ Ï∂‘ºÁ ÍzÌ≈«Ú √ÈÕ
Ù‘∆Á Ì◊ «√≥ ÿ ª Ù‘∆Á
’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈ ˘ ¡≈͉≈ ◊∞»,
Ì≈ ¡Â∂ √≈Ê∆ Áº « √¡≈ ’Á≈ √∆Õ
Ù‘∆Á Ì◊ «√≥ÿ È∂ ¡Ò≈‘≈Ï≈Á ÂØ∫
¤Í∂ ”⁄ªÁ” Á∂ «ÚÙ∂٠Ϊ√∆ ¡≥’ «Úº⁄
AIBH «Úº ⁄ Ï‘∞  ‘∆ ‹˜Ï≈Â∆,
√≈«‘Â’ ¡Â∂ ’Ò≈ÂÓ’ ¡≥Á≈˜ ”⁄
Ù‘∆Á ’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈ Ï≈∂ ‹Ø
«Ò«÷¡≈, ¿∞‘ ¡º‹ ‘Ø Ú∆ Íz√≥◊’ ‘ÀÕ
¡≈͉∂ «◊«Ú≈È ”⁄ fi≈Â∆ Ó≈È Ò¬∆
¿∞‘ ¡º‹ Á≈ Ú∆ √π¡≈Ò ‘ÀÕ Ì◊ «√≥ÿ
È∂ «Ò«÷¡≈ ‘À:
““¡º‹ ÁπÈ∆¡ª «Úº⁄ Î∂ √Ú≈Ò
÷Û∑≈ ‘∞≥Á≈ ‘À, ¿∞È∑ª Á∂ ÓÈ Á≈ ’∆
¯≈«¬Á≈ ‘Ø«¬¡≈? ¿∞‘ «’È∑ª Ú≈√Â∂ Ó∂?
¿∞Ȫ∑ Á≈ ¡≈ÁÙ ’∆ √∆?””
√≥È AIBI «Úº⁄ Ì◊ «√≥ÿ Á∆
’ÒÓ ÚºÒØ∫ ÷Û∑∂ ’∆Â∂ √π¡≈Ò √≈Ì∂ Á∆
Ù‘≈Á ÂØ∫ √Ω Ú∑∂ Ó◊Ø∫ ‘Ø Ú∆ «Ú≈‡
¡Â∂ «Âº÷≈ »Í Ë≈È ’ ◊¬∂ ‘ÈÕ
‹∞¡≈È∆ ⁄ΩÂ¯∂ √≥’‡ª Á∆ ÒÍ∂‡ ”⁄
¡≈¬∆ ‘ج∆ ‘ÀÕ Ì◊ «√≥ÿ È∂ «Ò«÷¡≈
√∆:
⁄ÓÈ ˜≈∂ Óπ‘ºÏ Ó∂∫ ¿∞√∆ È∂ Ï≈◊Ú≈È∆
’∆,
«’ «‹√È∂ ¡≈͉∆ «Ó‘È ’Ø ‘∆
«Ó‘È ’≈ √Ó ‹≈È≈Õ
È‘∆∫ ‘Ø Â ≈ ‘À ÓØ ‘ Â≈‹∂ È∞ Ó ≈«¬Ù ¯À ˜
ÙÏÈÓ ’≈,
¡≥ Ë ∂  ∆ ≈ Ó∂ ∫ ÓØ Â ∆ Ò∞ ‡ ≈ ‹≈Â∆ ‘À
◊∞ÒÙÈ Ó∂∫Õ
Ì≈Ú ¿∞ √ Ó≈Ò∆ Á≈ Ú∆ ’Ø ¬ ∆
‹Ú≈Ï È‘∆∫ «‹‘Û≈ «Ó‘È ˘ ‘∆
«Ó‘È Á≈ ¯Ò √ÓfiÁ≈ ‘ÀÕ ¿∞‘ «’≥È∂
Ó‘≈È ‘∞≥Á∂ ‘È, «‹‘Û∂ «¬«Â‘≈√ «Úº⁄
¡«‹‘∆ ̱«Ó’≈ ¡Á≈ ’Á∂ ‘È «‹Ú∂∫
‘È∂∆ ≈ ”⁄ ⁄πÍ’∂ «‹‘∂ ¡≈ ’∂ Âz∂Ò
¡≈͉∂ ÓØÂ∆ «Ï÷∂ ’∂ ⁄Ò∆ ‹ªÁ∆ ‘À Â∂
¿∞√ Á≈ ’ج∆ √≈È∆ È‘∆∫ ‘ÀÕ ¡º‹ «¬È∑ª
√≥◊≈Ó∆¡ª Á∆ Ù‘≈Á Á∆ A@@Ú∆∫
Ú∑◊
∂ „
≥ ÈΩ‹Ú≈Ȫ ÂØ∫ ¿∞√ ÙÏÈÓ Ú◊∆
«¬«Â‘≈√’ ̱«Ó’≈ Á∆ ¡≈√ ’Á∆ ‘ÀÕ
«Í¤Ò∂ Á‘≈«’¡ª Â’ «‹¿∞ ∫ Á∂ ‘∂
ˆÁ∆ Ï≈Ï∂ ¿∞ µ È∆-«¬º ’ ∆ Á∂ ÙÏÁ∆
¯’ª È≈Ò «’≈‚ ’Ú≈¬∆¡ª ‡∂ͪ,
Â’∆ª, ‘ºÊ «Ò÷ ‚≈«¬∆¡ª, Ò∂÷ª
«Úº ⁄ ‹∞ ¡ ≈È∆ ˘ Ú≥ ◊ ≈Á∂ ‘∂ ‘ÈÕ
«¬È∑ª Á≈ «¬«Â‘≈√’ ÍzÓ≈‰ Á∂Ù Ì◊Â
Ô≈Á◊≈ ‘≈Ò Á∆ Ò≈«¬Ï∂  ∆ Á∂
«’≈‚ ”⁄ Ó»≥‘Ø∫ ÏØÒÁ≈ ‘À:
““ˆÁ Í≈‡∆ È∂ ˆ∞Ò≈Ó∆ «÷Ò≈¯
¡≈˜≈Á∆ Á≈ Í⁄Ó ⁄π º « ’¡≈ √∆Õ
¡È∂’ª √»Ï∆ª È∂ Ù‘∆Á∆ ‹≈Ó Í∆Â∂Õ
«¬√ Í≈‡∆ È∂ ˆ∞Ò≈Ó∆ È≈Ò «È„≈Ò
‘ج∆ «‘≥Á∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ ı»È «Úº⁄ ¡≈˜≈Á∆
Á∆ ÈÚ∆∫ »‘ λ’ «ÁºÂ∆Õ «¬√ Á≈ «√º‡≈
¡º ‹ √≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ ‘À Õ Ò≈√≈È∆
’∞  Ï≈È∆¡ª Á∆ ÒÛ∆ È∂ ¡≈˜≈Á∆
Íz ≈ ÍÂ∆ Ò¬∆ «¬º ’ ‘Ø  ÈÚª √¯≈
«¬«Â‘≈√ «Úº⁄ ‹ØÛ «ÁºÂ≈Õ
√≈‚∂ «¬‘ È≈¡∂ Í≈‡∆ Á∂ «ÈÔÓª
¡Â∂ ¡ÓÒª «Úº⁄Ø∫ ‘È:
A. ¬∂’Â≈ Á≈ ¯Ò: Ù’Â∆ ¡Â∂
¡≈˜≈Á∆
B. ¡È∂’Â≈ Á≈ «√º‡≈: ÁπÏÒÂ≈
Â∂ ˆ∞Ò≈Ó∆
C. ¬∂’Â≈ Á≈ Ó»Ò : √Ó≈‹Ú≈Á
D.¡È∂’Â≈ Á≈ Ó»Ò: √≈Ó≈‹Ú≈Á
Ô∞ º ◊ ÍÒ‡ «‘≈ ‘À ! ¡≈͉∂
’ÂºÚ Í»∂ ’Ø!
ÈΩ‹Ú≈ÈØ! ‹≈◊Ø! ¿∞·Ø!!
√πº«Â¡ª ˘ Ô∞º◊ Ï∆ ◊¬∂!
‘ Íz ’ ≈ Á∆ ˆ∞ Ò ≈Ó∆ ’∆
¡≈«Ê’, ’∆ ≈‹È∆Â’ ¡Â∂ ’∆
√Ó≈‹’ ‹Û∑ ÂØ∫ ¿∞÷∂Û √πº‡Ø! ÓÈ∞º÷Â≈
‘∆ √º⁄≈ ËÓ ‘ÀÕ
‹À ‹ÈÂ≈””
√Ø‘‰ «√≥ÿ Ì’È≈
¡«‹‘∂ ¿∞µ⁄∂-√πº⁄∂ ‡∆⁄∂ √È ˆÁ∆
Ï≈«Ï¡ª Á∆ ÂØ Á∆ Ú≈È∆ ”⁄Õ ¡º‹
ÒØ’ª Á∆ ¬∂’Â≈, √ªfi, Ì≈¬∆⁄≈∂ ˘
Â∆Ò∑≈-Â∆Ò∑≈ ’È Ò¬∆ «Ú¡≈Í’ ıÂ∂
¡≥Ïª ”Â∂ Ó≥‚≈ ‘∂ ‘ÈÕ ÒØ’ª ¿∞Í
¡È∂ ’ Íz ’ ≈ Á∂ ÏØ fi Á∆¡ª Í≥ ‚ ª
ÒºÁ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¯’» ˜«‘
Ë»Û∆ ‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ ÒØ’ª Á∂ ‹ÈÓ «√ºË
ÓΩ«Ò’ Ó≈ÈÚ∆ ¡«Ë’≈ª ¿∞Í Èß◊∆
ÂÒÚ≈ Ò‡’ ‘∆ ‘ÀÕ «¬√ ÁΩ «Úº⁄
Ï≈Ï≈ Ì’È≈ Á∂ «¬‘ ÏØÒ ¡Â∂ AIAE
Á∂ Ù‘∆Áª Á∆ ÙÂ≈ÏÁ∆ «ÚÙ∂Ù «Ë¡≈È
«÷º⁄Á∆ ‘ÀÕ ˆÁ∆ Ï≈Ï∂, «¬«Â‘≈√ ÍzÂ∆
’Á∂ Ú∆ Ò’∆ Á∂ ¯’∆ È‘∆∫ ω∂Õ ¿∞‘
¡Â∆Â, «¬«Â‘≈√ ‹ª ÏπºÂª Á∂ Í»‹’
È‘∆∫ ω∂Õ ¿∞‘ AIDG ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆
¡≈ı∆ √≈‘ Â’ ÏπÒßÁ ¡≈Ú≈˜ ”⁄
‘Ø’≈ «Á≥Á∂ ‘∂ «’ ¡‹∂ √≈‚∂ ¡Â∂ √≈‚∂
¡Ó Ù‘∆Áª Á∂ √πÍ«È¡ª Á≈ √Ó≈‹
È‘∆∫ Ï«‰¡≈Õ ¿∞ ‘ «˜≥ Á ◊∆ Ì
«¬È’Ò≈Ï∆ √¯ ”Â∂ ‘∂Õ √≈Ì∂ ‘Øª
Á∆ Ù‘≈Á ÍzÂ∆ Ó«‘˜ ÙË≈Ú≈È ‘؉
Á∆ Ï‹≈¬∂, ¿∞È∑ª Á∂ ¡Ë»∂ ’≈˜ Ò¬∆
¿∞ ‘ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ, «’Â∆, «’√≈Ȫ,
¡Ωª ¡Â∂ ÏπºË∆‹∆Ú∆¡ª ˘ ¡≈͉∂
√Ó∂∫ Á∆¡ª ⁄π‰ΩÂ∆¡ª ˘ Óπı≈ÂÏ ‘؉
Ò¬∆ ¡º◊∂ ¡≈¿∞‰ Á≈ √ºÁ≈ «Á≥Á∂ ‘∂Õ
‹ÈÓ «ÁÈ, Ù‘∆Á∆ «ÁÈ,
√Ê≈ÍÈ≈ «ÁÈ ¡Â∂ ÙÂ≈ÏÁ∆ ¡≈¿∞∫Á∂
‹ªÁ∂ «‘≥ Á ∂ ‘ÈÕ «¬«Â‘≈√ Á∂
√≥Ú∂ÁÈÙ∆Ò Ú≈√ª È∂ √Ê≈ÍÂ∆ ¡Â∂
Ú≈«¬Â∆ ÂΩ Â∆«’¡ª È≈ÒØ∫ «¬È∑ª
«¬«Â‘≈√’ ÓΩ « ’¡ª ”Â∂ ¡≈͉≈
√≥Â∞«ÒÂ, Ì«Úº÷-Óπ÷∆ ¡Â∂ ÒØ’-Óπ÷∆
«Áz Ù ‡∆’Ø ‰ Ë≈È ’ ’∂ ¡≈͉∂
Í»Ú‹ª Á∂ ¡Ë»∂ «‘ ◊¬∂ «⁄ºÂ ”⁄
¡≈͉∂ ÏπÙ È≈Ò ¡≈͉∂ ¡≥Á≈˜ ”⁄
ı»Ï√» ≥◊ ÌÈ∂ ‘∞≥Á∂ ‘ÈÕ
¡º‹ ¡È∂’ª ’≈Ȫ ’’∂ Í≥‹≈Ï
Á∆ ‹∞¡≈È∆ ÍÁ∂√ª ÚºÒ ¿∞‚≈∆ Ó≈
‘∆ ‘ÀÕ ’Á∂ «Èº’Û∆ ¿∞Ó∂ ‘∆ ’Â≈
«√≥ÿ √≈Ì≈ È∂ Ú∆ ¡Ó∆’≈ ‹≈ ’∂
√≈«¬‰ «Ú«◊¡≈È Á∆ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
‘≈√Ò ’È Á≈ √πÍÈ≈ «Ò¡≈ √∆Õ ¿∞√
È∂ Ï’Ò∂ Ô»È∆Ú«√‡∆ Á≈ıÒ≈ «Ò¡≈Õ
«¬º’ «ÁÈ ¿∞√ È∂ ¡Ó∆’‰ ¡Ω ˘
Á∂Ù Ì◊ª ˘ Íz‰≈Ó ’Á∂ Á∂÷ ’∂ «¬√
Ï≈∂ ‹≈ȉ≈ ⁄≈«‘¡≈Õ ¿∞√ ¡Ω È∂
Áº«√¡≈, ““«¬√ «ÁÈ √≈‚≈ ¡Ó∆’≈
ˆ∞Ò≈Ó∆ ÂØ∫ ¡≈˜≈Á ‘Ø«¬¡≈ √∆Õ ¡√∆∫
¡≈˜≈Á∆ ÍÚ≈«È¡ª ˘ ’Á∂ Ú∆ Ì∞Ò≈
È‘∆∫ √’Á∂Õ““ ¿∞√ ÍÒ √≈Ì≈ «√ ÂØ∫
ÍÀ  ª Â’ fi≥ ‹ Ø « Û¡≈ «◊¡≈Õ ¿∞ √ ˘
«ı¡≈Òª Á∆¡ª Â≥◊ª È∂ ‘Ò»‰ ’∂ º÷
«ÁºÂ≈ «’ ¡√∆∫ ª «¬ºÊ∂ ¡≈ ◊¬∂ ÍÛ∑È
Ò¬∆Õ ‚≈Ò ’Ó≈¿∞‰ Ò¬∆Õ √≈‚∆
Óª ËÂ∆ ˆ∞Ò≈Ó ‘ÀÕ √≈˘ «¬ºÊ∂ ’∞Ò∆,
‚ÀÓ, ’≈Ò∂, ‚‡∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «Íº¤∂
ÓπÒ’ ”⁄ √≈‚∂ ÒØ’ Ì∞º÷-Èß◊, ’˜∂,
Ï∆Ó≈∆, Ï∂’≈∆, √»Á÷Ø∆ ¡Â∂ ˜Ï Á∂
Ì≥È∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ ¡√∆∫ «Î ’∆ ‹≈◊Á∂
«¬È√≈È ‘ª ‹ª ı∞ÁÍz√Â? ¿∞‘Á∂ ¡≥Á
«Ú⁄≈ª Á≈ ±¯≈È ¿∞µ· ÷«Û∑¡≈Õ ¿∞‘
√≈Ì∂ «Í≥‚ Á∂ ‘∆ Á∂Ù Ì◊ ∞Ò∆¡≈
«√≥ÿ Í≈√ ¡≈«¬¡≈ ’Á≈ √∆Õ ¿∞‘Á∆
√≥ ◊  ÍÓ≈Èß Á , Ò≈Ò≈ ‘«Á¡≈Ò
Ú«◊¡ª È≈Ò ‘Ø ‰ Òº ◊ ∆Õ «Èº ’ Û≈
«Ú«Á¡≈Ê∆ Ï∂‘ºÁ ˜‘∆È ¡Â∂ «Âº÷Û≈
√∆Õ
¿∞ ‘ BA ¡ÍÀ Ò AIAC ˘
¡≈√‡∆¡≈ ”⁄ ω≈¬∆ ◊¬∆ “«‘≥Á∆
¡À √ Ø √ ∆¬∂ Ù È ¡≈¯ ÍÀ √ ∂ « ¯’ ’Ø √ ‡“
‹Ê∂Ï≥Á∆ Á∂ √≥Í’ «Úº⁄ ¡≈ «◊¡≈Õ
¿∞‘Á∂ «ÚÙ∂Ù ¡Â∂ Óπº„Ò∂ ¿∞µÁÓ È≈Ò
“ˆÁ“ ¡ıÏ≈ Ù∞» ‘Ø«¬¡≈Õ ¿∞‘ ‘ºÊ∆∫
ÓÙ∆È ⁄Ò≈ ’∂ «ÁÈ ≈ “ˆÁ“ Í⁄∂
Á∆ ¤Í≈¬∆, «Ò÷≈¬∆, Â˜Ó∂, Ú≥‚Ú≥‚≈¬∆ ¡Â∂ «ÚºÂ∆ ÒØÛª Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆
√Ó«Í ‘Ø «◊¡≈Õ ˆÁ Í≈‡∆ Á≈
«Â≥È ≥◊ª fi≥‚≈ «‘≥Á», Óπ√«ÒÓ Â∂ «√º÷ª
Á∆ ¬∂’Â≈ Á≈ ÍzÂ∆’ ¡Â∂ «Ú⁄’≈
’≈√ ÂÒÚ≈ª √≥ÿÙ Á≈ «⁄≥È∑, Á≈
«‚˜≈¬∆È ’È ”⁄ Ú∆ ¿∞√ Á∆ ÍzÓπº÷
̱«Ó’≈ √∆Õ
ˆÁ ¡Â∂ ¡≈˜≈Á∆ Á∆ ‹º Á Ø ‹«‘Á «Úº⁄ ¿∞‘ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ È≈ÒÈ≈Ò ¡Ω  ª Á∂ «ÚÙ∂ Ù ÔØ ◊ Á≈È Á∂
Ó‘ºÂÚ ˘ Ï≈ı»Ï∆ √ÓfiÁ≈ √∆Õ √≈Ì∂
È∂ «Ò«÷¡≈ ‘À:
«‘≥ÁØ√Â≈È∆ ÒØ’ ¡≈Ó Ú≈˜È
¡≈͉∆¡ª ¡Ωª ˘ ÓÁª ÂØ∫ ‘∆‰
√ÓfiÁ∂ ‘ÈÕ ¡¯∆’≈ «Úº⁄ «‘≥ÁØ√Â≈È
Á∆¡ª Á∂Ú∆¡ª «‹‘Û∂ ’≥Ó ’ ‘∆¡ª
‘È «¬√ ÂØ∫ «‘≥ÁØ√Â≈È∆¡ª Á∂ ˆÒÂ
«ı¡≈Òª Á≈ ÷≥‚È ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ ¡¯∆’≈
Á∂ ÒØ’-«ÚØË∆ ’≈˘Èª ˘ ⁄’È≈⁄»
’È Ò¬∆ ¿∞µÊ∂ ◊∞‹≈Â∆ ¡Ωª È∂
ÓÁª È≈ÒØ∫ ⁄≈ ’ÁÓ ¡º◊∂ ‹≈ ’∂
‡≈’≈ ’∆Â≈ ‘ÀÕ ¿∞È∑ª ¡º◊∂ ‘Ø ’∂ ◊≥È∂
Á∂ ÷∂ λ’ √π‡
º Õ∂ ‹≈Ïª È≈Ò «ÌÛ∆¡ªÕ
‹∂Ò∑ ‹≈‰ ÂØ∫ È‘∆∫ ‚∆¡ªÕ
¡º ‹ Í≥ ‹ ≈Ï «Úº ⁄ ¡≈͉∂ ‘º ’ ª
Ò¬∆ ‘ ÓØ⁄∂ ”Â∂ ¡º◊∂ ‘Ø ’∂ ‹»fiÁ∆¡ª
ÈΩ‹Ú≈È ÒÛ’∆¡ª Ù‘∆Á ’Â≈ «√≥ÿ
√≈Ì≈ Á∆ Á»-¡≥Á∂Ù∆ ¡Â∂ ¡Ωª Á∆
«¬«Â‘≈√’ ̱«Ó’≈ Ï≈∂ √Ø⁄‰∆ Á∆ ‘∆
ÍπÙ‡∆ ’Á∆¡ª ÍzÂ∆ ‘∞≥Á∆¡ª ‘ÈÕ
Ù‘∆Á ’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈ Á≈
Ï∂Ï≈’∆ È≈Ò ¿∞√ √Ó∂∫, ¿∞‘ Ú∆ ⁄Û∑Á∆
¿∞Ó∂ ’ΩÛ≈ √º⁄ «Ò÷‰≈ «¬¿∞∫ ‹≈ÍÁ≈
‘À «‹Ú∂∫ A@@ Ú∑∂ Ï≈¡Á ¿∞‘ ‘Ø Ú∆
«ÒÙ«’¡≈ ¡Â∂ «Èı«¡≈ ‘ÀÕ √≈Ì∂ È∂
«Ò«÷¡≈ ‘À:
““ÓÀ∫ «√≥ÿª ÂØ∫ Íπº¤Á≈ ‘ª «’ «‹È∑ª
˘ ◊∞» ◊Ø«Ï≥Á «√≥ÿ ‹∆ È∂ ¡≥«Óz ¤’≈
’∂ Ù∂ ωÈ≈ «√÷≈«¬¡≈ √∆Õ «¬º’-«¬º’
˘ √Ú≈-√Ú≈ Òº ÷ È≈Ò ÒÛÈ≈
«√÷≈«¬¡≈ √∆ Í ’∆ ‘∞‰ Í≥‹≈Ï «Úº⁄
«¬√ Â∑ª ¡≥«Óz ¤’≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À?
Í«‘Òª Ú◊∆ Ï‘≈Á∆ «√≥ÿª «Úº⁄
«’¿∞∫ È‘∆∫ ‘∆? «¬√ Á∂ ÁØ √ÏºÏ ‘ÈÕ
Í«‘Ò≈, ¿∞‘ ¡≈ÁÓ∆ «‹‘Û∂ ¡≥«ÓzÂ
ω≈¿∞∫Á∂ ‘È, ¿∞‘ ı∞Á ˆ∞Ò≈Ó ‘ÈÕ
◊∞Áπ¡≈«¡ª Á∂ ◊z≥Ê∆ ¡≥◊∂˜ ϪÁª
˘ fi∞’-fi∞’ ’∂ √Ò≈Ó ’Á∂ Á∂÷∂ ‹≈
√’Á∂ ‘ÈÕ ÌÒ≈ ‹∂ ¡«‹‘∂ È∆⁄ ÍπÙ
«‹‘Û∂ Ò∆‚ ω∂ ‘ج∂ ‘È Âª ¿∞È∑ª
«Úº⁄ ’∆ Â≈’ ¡Â∂ ÁÒ∂∆ ‘Ø √’Á∆
‘ÀÕ ‹Á Â’ ◊∞» ◊Ø«Ï≥Á «√≥ÿ ‹∆ Ú◊∂
Ù∂«ÁÒ Â∂ Ï‘≈Á ¡≈ÁÓ∆ Ò∆‚ È‘∆∫
‘∞≥Á∂ ÂÁ Â’ ’ج∆ ¡√ È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊≈Õ
¡º‹-’ºÒ∑ Á∂ ‘≈Ò≈ ”Â∂ ¡º¤∆ Â∑ª
«È◊≈‘ Ó≈ ’∂ «√≥ÿª ˘ ⁄≈‘∆ÁÀ «’
¿∞‘ ˆ∞Ò≈Ó ¡Â∂ ‚≈’Ò ◊z≥Ê∆¡ª ˘
’º„ ’∂ Ï≈‘ Ó≈ÈÕ““
“ˆÁ“ ¡ıÏ≈ Á∆ Ó’Ï»Ò∆¡Â
È∂ √≈«‘ ¡≥Á ¤∞Í∆ ¡Ê≈‘ Ù’Â∆ Á≈
ÍzÓ≈‰ «ÁºÂ≈Õ ’Â≈ «√≥ÿ √≈Ì≈
Á∂Ù Ì◊ ¡≈˜≈Á∆ ÿ∞Ò≈‡∆¡≈ ‘∆ È‘∆∫
√◊Ø∫ «√Û∆, «È‘⁄≈Ú≈È ¡Â∂ ÍzÂ∆ϺË
’z ª Â∆’≈∆ ͺ  ’≈ ¡Â∂ ¡≈˜≈Á∆
Á√ßÏ B@AD
√≥◊≈Ó Á≈ Ù‘∆Á ͺÂ’≈ Ú∆ ‘ÀÕ
⁄؇∆ Á≈ ’ÒÓ’≈, ¿∞ÒºÊ≈’≈,
’≈Ó≈ ¡Â∂ ‘ ıÂ∂ È≈Ò Ë≈¡
◊ÒÚº’Û∆ Í≈¿∞‰ Ú≈Ò≈ √≈Ì≈ ‘∆ √∆
«‹√ È∂ ˆÁ Í≈‡∆ Á∂ Ï≈È∆ ÍzË≈È
Ï≈Ï≈ √Ø‘‰ «√≥ÿ Ì’È≈ È≈Ò «Ú⁄≈Ú‡ªÁ≈ ’ ’∂ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» ‹‘≈˜
˘ ‹Ï∆ ÓØÛ∂ ‹≈‰ ÓΩ’∂ Ôؒؑ≈Ó≈ «Ú÷∂
B@@ «Í√ÂΩÒ Â∂ B@@@ ◊ØÒ∆¡ª ÁØ
Í∂ ‡ ∆¡ª ”⁄ Ï≥ Á ’ ’∂ ‹‘≈˜ ”⁄
Í‘∞≥⁄Á∆¡ª ’∆Â∆¡ªÕ
«¬‘ √≈Ì≈ ‘∆ √∆ «‹‘Û≈ ¡‹∂
‹∞¡≈È∆ Á∆ √ÁÒ ”Â∂ ’ÁÓ «‡’≈ «‘≈
√∆ Í ¡Ó∆’≈ ¤º‚ ’∂ ¡≈͉∂ Á∂Ù
¡≈«¬¡≈Õ ¯Ω‹∆ ¤≈¿∞‰∆¡ª ”⁄ √≥Í’
ω≈¬∂Õ ˆÁ Á∆ Â≈∆÷ «ÓÊ∆ Í
«’Í≈Ò∂ Á∆ ˆºÁ≈∆ È≈Ò ˆÁ Á∆
√»‘ «ÓÒ‰ ”Â∂ ¯Ω‹∆¡ª ˘ «È‘ºÊ∂ ’
«ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ «◊z¯Â≈∆¡ª, ’∂√ª ¡Â∂
‹∂Ò∑ª, Ϊ√∆¡ª Á≈ ⁄º’ Â∂˜ ‘Ø«¬¡≈Õ
√≈Ì≈ ı∞Á Ì≈Ú∂∫ Ï⁄ «È’«Ò¡≈ √∆Õ
¡¯◊≈«È√Â≈È Á∆ √‘ºÁ Í≈ ’ ’∂
√πº«÷¡Â Ï≈‘ ‹≈ √’Á≈ √∆ Í ¿∞‘
ˆÁ∆ ◊»≥‹ª Ô≈Á ’«Á¡ª Ú≈Í√ ÓπÛ
¡≈«¬¡≈Õ
ω∆ «√ Ù∂ª Á∂ ’∆ ‹≈‰≈ ̺‹
’∂3
ˆÁ∆ ◊∆ ◊≈¿∞∫Á≈ ¿∞‘ ÒØ’ª
”⁄ ’≥Ó ’È Òº◊≈Õ ¿∞‘˘ «◊z¯Â≈
’ «Ò¡≈ «◊¡≈Õ «ÚÙ∂Ù ¡Á≈Ò «Úº⁄
Ϊ√∆ Á∆ √˜≈ √π‰≈¬∆ ◊¬∆Õ «¬‘ Ϊ√∆
‡Ò √’Á∆ √∆ Í √≈Ì≈ ¡≈͉∂
«ÓÙÈ Á∆ ÓÙ≈Ò ‹◊Á∆ ¡Â∂ ÓÿÁ∆
º÷‰ Ò¬∆ Ϊ√∆ Á∆ Í∆∫ÿ fi»‡ ‹≈‰≈
‘∆ «Ï‘Â √ÓfiÁ≈ √∆Õ ¿∞√ ˘ ¡«‘√≈√
‘Ø «◊¡≈ √∆ «’ «¬º’ Ú≈ ª “ˆÁ“
˘ ◊≥Ì∆ ͤ≈Û Úº‹ ◊¬∆, ‘∞‰ ÓÂ≈Ï∆
ω ’∂ ı∞ Á Óº ⁄ ‰≈ ‘∆ «Ú⁄≈ª Á∆
ØÙÈ∆ ÎÀÒ≈¿∞‰≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
¡≈ı √≈Ì∂ ˘ √≈Ê∆¡ª √Ó∂Â
Ϊ√∆ ”Â∂ Ò‡’≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ’ج∆
√≈„∂ ¡·≈ª Ú«∑¡ª Á≈ ’Â≈ «√≥ÿ
√≈Ì≈ «‹≥ È ≈ ◊º Ì » AIAE ”⁄ √∆,
B@AE ÙÂ≈ÏÁ∆ ÓΩ’∂ ¡Â∂ Ì«Úº÷ «Úº⁄
Ú∆ ˙È≈ ‘∆ Ì ‹∞¡≈È ÍzÂ∆ ‘∞≥Á≈
‘∂◊≈Õ ÈÚ∆∫ ‹∞¡≈È∆ Á∂ ◊ˇ Òº◊ ’∂
«ÓÒÁ≈ ‘∂◊≈Õ ÈÚ∆∫ ÍÈ∆∆ È≈Ò ‹Ø‡∆
Í≈ ’∂ ◊∆ ◊≈¿∞∫Á≈ ‘∂◊≈ ‹Ø ¿∞√ Á∆
’ÒÓ È∂ «Ò«÷¡≈ ¡Â∂ ¿∞ √ È∂ ı∞ Á
◊≈«¬¡≈ √∆:
‹Ø ’ج∆ Í»¤∂ «’ ’ΩÈ ‘Ø Â∞Ó
ÂØ ’«‘ ÁØ Ï≈ˆ∆ ‘À È≈Ó Ó∂≈
˜∞ÒÓ «Ó‡≈È≈ ‘Ó≈≈ Í∂Ù≈
ˆÁ ’È≈ ‘À ’≈Ó ¡ÍÈ≈
ÈÓ≈˜ √≥«Ë¡≈ Ô‘∆ ‘Ó≈∆
¡Ω Í≈· Í»‹≈ √Ì Ô‘∆ ‘À
ËÓ ’Ó √Ì Ô‘∆ ‘À ‘Ó≈≈,
Ô‘∆ ı∞Á≈ ¡Ω ≈Ó ¡ÍÈ≈Õ
¡‹Ø’∂ È≈˜∞’ ÁΩ «Úº⁄ ÓπÒ’ Á∆
Ï∂Û∆ «’È≈∂ Ò≈¿∞‰ Ò¬∆ √≈Ó≈‹∆
◊ÒÏ∂ ˘ Ú◊≈‘ Ó≈È≈, ‹◊∆» Í»≥‹∆ÍÂ∆ Óº’Û‹≈Ò ÂØ∫ Óπ’ ‘؉≈,
«¯’≈Íz√Â∆, ˜≈Â-Íz√Â∆, ˆ∆Ï∆,
Ï∂’≈∆, «ÚÂ’∂Ï≈˜∆ ¡Â∂ ˜Ï ˜∞ÒÓ
ÂØ ∫ Óπ ’ Â, ¡≈˜≈Á, ı∞ Ù ‘≈Ò, ¡Â∂
√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Ì«¡≈ «È˜≈Ó «√‹‰
Ò¬∆ ⁄∂ÂÈ≈ Á∂ ⁄≈ȉ Á≈ ¤º‡≈ Á∂‰≈
B@AE ÙÂ≈ÏÁ∆ Á≈ ÓÈØÊ ‘ØÚ∂Õ «¬‘Ø
Ú’Â Á∆ ¡≈Ú≈˜ ‘ÀÕ «¬«Â‘≈√ Á∆ ¡º÷
√Á≈ ‹≈◊Á∆ ¡Â∂ ‹◊Á∆ «‘≥Á∆ ‘ÀÕ
‚≈‘«„¡ª ˘ ¡ÀÚ∂∫ Ì∞Ò∂÷≈ ‘∞≥Á≈ ‘À «’
«¬«Â‘≈√ ¿∞È∑ª Á∆ ÓÈÓ˜∆ Á∆ ÂØ
Â∞∂◊≈ ¡Â∂ ¿∞È∑ª ÓπÂ≈Ï’ Á∂÷∂◊≈Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
21
ÓØÁ∆ √’≈ Á∂ Ó˜Á» «ÚØË∆ ““«’ √πË≈ª”” «÷Ò≈¯ Ø‘-Óπ˜≈‘≈ ‘Ø«¬¡≈
’∂∫Á √’≈ ˘ «’ ’˘Èª «Úº⁄ Ó˜Á» «ÚØË∆ √Ø˪ ºÁ ’È Ò¬∆ Ó≥◊ ͺÂ Ì∂«‹¡≈
’∂ ∫ Á Á∆ ÓØ Á ∆ √’≈ Úº Ò Ø ∫
ÈÚ¿∞Á≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª «‘ «’Â
’˘Èª «Úº ⁄ Ó˜Á»  «ÚØ Ë ∆ √Ø Ë ª
«÷Ò≈¯ ¡º ‹ ‡À ’ √‡≈¬∆Ò-‘Ω ˜ ∆
’≈Ó◊≈ Ô» È ∆¡È ¡Â∂ ’≈÷≈È≈
Ó˜Á» Ô»È∆¡È ÚºÒØ∫ ‚∆.√∆. Á¯Â
”Â∂ ˜Ø  Á≈ Óπ ‹ ≈‘≈ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
Ó˜Á» ‹ºÊ∂Ï≥Á∆¡ª È∂ ¡÷ΩÂ∆ «’Â
√πË≈ª Á∆ «Âº÷∆ ¡ÒØ⁄È≈ ’Á∂ ‘ج∂
Ì≈ √’≈ ÂØ∫ ÿØ Ó˜Á» «ÚØË∆
È∆Â∆ ºÁ ’È Á∆ Ó≥◊ ’∆Â∆Õ ‚∆.√∆.
Ò∞«Ë¡≈‰≈ ≈‘∆∫ Ì≈ √’≈ ˘ «¬√
√Ï≥Ë∆ Ó≥◊ ͺÂ Ì∂«‹¡≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ
‹ºÊ∂Ï≥Á∆¡ª Á∂ ÏπÒ≈«¡ª È∂ Óπ‹≈‘∂ ˘
√≥ÏØËÈ ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ «’ Í«‘Òª ‘∆
√Ó≈¬∂Á≈ Ó˜Á»ª Á∆ «Ó‘È Á∆
«Ì¡≥’ Ò∞º‡ ’ ‘∂ ‘È «‹√ Ú‹Ø∫
Ó˜Á» ◊∆Ï∆-ÏÁ‘≈Ò∆ Á∂ √Â≈¬∂ ‘ج∂
‘ÈÕ ““«’ √πË≈ª““ ’≈È Ó˜Á»ª
Á∆ Ò∞º‡ ‘Ø «Âº÷∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ «¬√ «÷Ò≈¯
Ó˜Á»ª «Úº⁄ Ì≈∆ Ø‘ ‘ÀÕ ‹∂’ ÓØÁ∆
√’≈ È∂ «¬‘ È∆Â∆ ºÁ È‘∆∫ ’∆Â∆
ª ‘≈’Óª ˘ «Âº÷∂ Ó˜Á» ÿØˇ Á≈
√≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ
ÏπÒ≈«¡ª È∂ «’‘≈ «’ Ó˜Á»ª
È∂ Â’Û∂ ÿØˇ ÒÛ ’∂ ’˘È∆ «’Â
‘º’ Íz≈Í ’∆Â∂ √ÈÕ ÌªÚ∂∫ Á∂Ù Á∂
«’ ’˘È Ï‘∞ «„ººÒ∂-„≈Ò∂ ‘È
¡Â∂ «¬‘ Ú∆ Ï‘∞ ÿº‡ ‘∆ Ò≈◊» ‘∞≥Á∂
‘ÈÕ «√Î √ºÂ ’∞ Î∆√Á∆ Ó˜Á»ª ˘
‘∆ «’ ’˘Èª «‘ ’∞ºfi ‘º’ «ÓÒÁ∂
‘ÈÕ «¬‘ ‹ºÊ∂Ï≥Á ÷∂Â Á∂ Ó˜Á» ‘È
«‹‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ Úº‚∆ «◊‰Â∆ √’≈∆
÷∂Â Á∂ Ó˜Á»ª Á∆ ‘ÀÕ Í «¬‘ «„ºÒ∂„≈Ò∂ ¡Â∂ ÿº‡ Ò≈◊» ‘؉ Ú≈ˇ∂ «’Â
’˘È Ú∆ ÷ÂÓ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
Ó˜Á»  ‹º Ê ∂ Ï ≥ Á ‘Ø ’∂ Ó≈Ò’ª ¡Â∂
√’≈ ”Â∂ ÁÏ≈¡ ω≈ ’∂ ’∞ºfi È≈
’∞ºfi ‘º’ ‘≈«√Ò ’ ÒÀ∫Á∂ √ÈÕ Á∂√∆«ÚÁ∂ Ù ∆ √Ó≈¬∂ Á ≈ª ˘ Ì≈ Á∂
«’ ’˘È Úº‚∆ √Óº«√¡≈ Ó«‘√»√
‘∞ ≥ Á ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «’ ’˘Èª
«Úº⁄ Ó˜Á» «ÚØË∆ √Ø˪ ¡Â∂ «¬‘Ȫ
˘ ÷ÂÓ ’È≈ √’≈ª Á≈ Úº ‚ ≈
¬∂ ‹ ≥ ‚ ≈ «‘≈ ‘À Õ ¡√Ò «Úº ⁄ ÓØ Á ∆
√’≈ «Í¤Ò∆ ’ª◊√ √’≈
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ ‘∆ ‘Ø √÷Â∆ ¡Â∂
Â∂˜∆ È≈ˇ ¡º◊∂ ÚË≈ ‘∆ ‘ÀÕ ÓØÁ∆
√’≈ È∂ «¬√ Í≈√∂ Úº‚∂ ’ÁÓ ⁄πº’∂
‘ÈÕ ““Ùz Ó ∂ Ú ‹ÔÂ∂ “ “ ÔØ ‹ È≈ «‘Â
““«¬≥√ÍÀ’‡ ≈‹““ ÷ÂÓ ’È Á∂ Ȫ
”Â∂ √Ó≈¬∂ Á ≈ª ˘ «’ ’˘Èª
Á∆¡ª ˺‹∆¡ª ¿∞‚≈¿∞‰ Á∆ ’˘È∆ ÂΩ
”Â∂ ‘Ø ÚË∂∂ ÷πºÒ Á∂ «ÁºÂ∆ ◊¬∆ ‘ÀÕ
√Ó≈¬∂Á≈ ÷πÁ «¬‘ «Ò÷ ’∂ «¬≥‡ÈÀµ‡
”Â∂ ⁄≈Û Á∂‰◊∂ «’ ¿∞‘ «’ ’˘È
Ò≈◊» ’ ‘∂ ‘ÈÕ «’ «¬≥√ÍÀ’‡
«’√ ’≈÷≈È∂ «Úº ⁄ ‹ª⁄-ÍÛÂ≈Ò
’È ‹≈‰◊∂ «¬‘ ’≥ « Í¿± ‡  Á∆
Ò≈‡∆ ÂØ∫ ÂÀ¡ ‘ØÚ∂◊≈!
«¬√ ÂØ ∫ Í«‘Òª ÓØ Á ∆ √’≈
ÎÀ’‡∆ ¡À’‡ AIDH, ‡z∂‚ Ô»È∆¡È
¡À’‡ AIBF, √È¡Â∆ fi◊Û≈ ’˘È
AIDH, ·∂’≈ Ó˜Á»∆ (√≥⁄≈ÒÈ ¡Â∂
÷≈ÂÓ≈) ’˘È AIGA, ¡ÍzÀ∫«‡√ ¡À’‡
AIFA ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘Ø √≈∂ «’ ’˘Èª
˘ ’Ó˜Ø ¡Â∂ „∆Ò≈ ’È Á∂ √πfi≈Úª
˘ ÓÈ‹»∆ Á∂ ⁄πº’∆ ‘ÀÕ ‘؉≈ ª «¬‘
⁄≈‘∆Á≈ √∆ «’ √≈∆¡ª ’≥Ó Ê≈Úª ”Â∂
«’ ’˘È Ò≈◊» ‘؉ ¡Â∂ «¬‘Ȫ
˘ Ó˜Á»  ª Á∂ ͺ ÷ «Úº ⁄ ‘Ø  √÷Â
ω≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ Í ÓØ Á ∆ √’≈
¿∞Ò‡∆ ◊≥◊≈ Ú‘≈ ‘∆ ‘ÀÕ «‹ºÊ∂ Í«‘Òª
’≈÷≈È≈ ’˘È, AIDH «‘ A@
‹ª Úº Ë Ó˜Á»  ª («‹º Ê ∂ «Ï‹Ò∆ Á≈
«¬√Â∂Ó≈Ò ‘∞≥Á≈ ‘ØÚ∂) ¡Â∂ B@ ‹ª ÚºË
Ó˜Á»ª («‹ºÊ∂ «Ï‹Ò∆ Á∆ ÚÂØ∫ È≈
‘∞ ≥ Á ∆ ‘Ø Ú ∂ ) Ú≈ˇ∂ ’≈÷≈«È¡ª «Úº ⁄
Ò≈◊» ‘∞≥Á≈ √∆, ‘∞‰ «¬√˘ ’zÓÚ≈ B@
¡Â∂ D@ Ó˜Á» ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬√ Âª Ó˜Á»ª Á∆ Ï‘∞«◊‰Â∆ ˘
’˘È∆ ÂΩ ”Â∂ Ó≈Ò’ ‘ ‘º’ ÂØ∫ Úªfi≈
’ √’Á∂ ‘ÈÕ Á»‹≈, ¡«‹‘∂ ’ÁÓª
È≈ˇ ¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ ’≈÷≈È≈ Ó≈Ò’ª Á∆
Úº‚∆ «◊‰Â∆ ’≈÷≈È≈ ’˘È Á∂ ÿ∂∂
ÂØ∫ Ï≈‘ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ Ó˜Á»ª ˘
«¬√ ’˘È «‘ «ÓÒ‰ Ú≈ˇ∆
«˜≥Ó∂Á≈∆ ÂØ∫ ¿∞‘Ȫ ˘ ’˘È∆ ÂΩ ”Â∂
Í»∆ ¤∞º‡∆ «ÓÒ ‹≈Ú∂◊∆Õ
«’ ’˘Èª «Úº⁄ ’∆Â∆¡ª ‹≈
‘∆¡ª Ó˜Á»  «ÚØ Ë ∆ √Ø Ë ª Ò¬∆
Ó˜Á»  ª Ò¬∆ Ô» È ∆¡È ω≈¿∞ ‰ ≈
ÓπÙ’Ò ’È Á≈ √πfi≈¡ Ú∆ ÓȘ»
’∆Â≈ «◊¡≈ ‘À Õ Í«‘Òª «’√∂ Ú∆
’≈÷≈È∂ ‹ª ’≥ÍÈ∆ «Úº⁄ A@ Î∆√Á∆
‹ª A@@ Ó˜Á»  «ÓÒ’∂ Ô» È ∆¡È
«‹√‡‚ ’Ú≈ √’Á∂ √ÈÕ Í ‘∞‰
«¬‘ «◊‰Â∆ ÚË≈ ’∂ C@ Î∆√Á∆ ’∆Â∆
‹≈ ‘∆ ‘À Õ ·∂ ’ ≈ Ó˜Á»  ª Ò¬∆
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ·∂’≈ Ó˜Á»∆ ’˘È,
AIGA Ú∆ ‘∞‰ B@ ‹ª «¬√ ÂØ∫ ÚºË
Ó˜Á»ª Ú≈ˇ∂ ’≈÷≈È∂ ”Â∂ Ò≈◊» ‘؉
Á∆ ‹◊≈ E@ ‹ª «¬√ ÂØ∫ ÚºË Ó˜Á»ª
Ú≈ˇ∂ ’≈÷≈È∂ ”Â∂ Ò≈◊» ’È Á≈
√πfi≈¡ ÓȘ» ‘Ø ⁄πº«’¡≈ ‘ÀÕ «¬‘ √ØË
Ò≈◊» ‘؉ Á≈ ¡Ê ‘ØÚ∂◊≈ «’ ’˘È∆
ÂΩ ”Â∂ Ú∆ ·∂’≈ Ó˜Á»ª Á∆ «Ì¡≥’
Ò∞º‡ ”Â∂ ’ج∆ Ø’ È‘∆∫ ‘ØÚ∂◊∆Õ È≈ˇ
‘∆ «’√∂ √È¡Â∆ fi◊Û∂ «Úº⁄ Ó≈Ò’ª
”Â∂ «’√∂ «’√Ó Á∆ ’˘È∆ ’≈Ú≈¬∆
Á∆¡ª ÓÁª ‘‡≈¬∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ
«’ ’˘Èª «Úº⁄ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ «¬º’
‘Ø  √Ø Ë ÂØ ∫ Ï≈¡Á C@@ ÂØ ∫ ÿº ‡
Ó˜Á»ª Ú≈ˇ∂ ’≈÷≈È∂ ˘ Ó≈Ò’ ’Á∂
Ú∆ Ï≥Á ’ √’∂◊≈Õ «¬√ Ú≈√Â∂ ¿∞√˘
√’≈ ‹ª ¡Á≈Ò ÂØ∫ ’ج∆ ¡≈«◊¡≈
ÒÀ‰ Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ ÍÚ∂◊∆Õ È≈ˇ ‘∆
’≈÷≈È∂ È≈ˇ ‹∞ Û ∂ «’√∂ fi◊Û∂ ˘
«’ ¡Á≈Ò «Úº⁄ ÒÀ ‹≈‰ Ò¬∆ ‘∞‰
«Â≥È √≈Ò Á≈ √Óª «Ó«Ê¡≈ ‹≈ «‘≈
‘ÀÕ «¬√ √Ï≥Ë∆ Í«‘Òª ’ج∆ √Ó∂∫ Á∆
’ج∆ ‘ºÁ È‘∆∫ √∆Õ ¡Ωª Á∆ ≈ Á∆
«‚¿± ‡ ∆ ”Â∂ ÓÈ≈‘∆¡ª ˘ Ú∆ «„º Ò ≈
’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ Íº’∂ Ó˜Á»ª Á∆ ʪ
‡z∂È∆ Ó˜Á»ª ˘ ÌÂ∆ ’È Ï≈∂ √Ø˪
’∆Â∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ‘ÈÕ «¬√Á∂ È≈ˇ
‘∆ «¬º’ «ÂÓ≈‘∆ «Úº⁄ ˙Ú ‡≈¬∆Ó Á∆
‘ºÁ E@ ÂØ∫ ÚË≈ ’∂ A@@ ÿ≥‡∂ ’∆Â∆
‹≈ ‘∆ ‘ÀÕ Í«‘Òª ‘∆ Ó˜Á» «¬º’
Ó‘∆È∂ «Úº⁄ E@ ÂØ∫ AB@ ÿ≥‡∂ ˙Ú
‡≈¬∆Ó ’≥Ó ’Á∂ ‘ÈÕ «¬‘ √ØË Ò≈◊»
‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ’∆ ‘≈Ò ω∂◊∆ «¬‘
√Ó«fi¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ ÏπÒ≈«¡ª È∂
«’‘≈ «’ ¡º ‹ Í»  ∂ √≥ √ ≈ «Úº ⁄
√Ó≈¬∂Á≈≈ ÍzÏ≥Ë ¡≈ÒÓ∆ ¡≈«Ê’
√≥’‡ Á≈ «Ù’≈ ‘ÀÕ Ì≈ Ú∆ «¬√ ÂØ∫
¡¤»Â≈ È‘∆∫ ‘ÀÕ ‹ÒÁ ‘∆ «¬‘ √≥’‡
«¬º’ «Ú√Î؇ Á≈ »Í ÒÀ‰ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
‘≈’Ó √≥ ’ ‡ Á≈ ÏØ fi Ó˜Á»  ª ¡Â∂
«’Â∆¡ª ”Â∂ ÒºÁ ‘∂ ‘ÈÕ Í»∂ √≥√≈
«Úº⁄ √’≈ª Á∆¡ª ÈÚ¿∞Á≈Ú≈Á∆
È∆Â∆¡ª «‘ «’ ’˘Èª ”⁄
√Ó≈¬∂Á≈∆ ͺ÷∆ ¡Â∂ Ó˜Á» «ÚØË∆
√Ø˪ «÷Ò≈¯ ÿØˇ ¿∞µ· ‘∂ ‘ÈÕ «¬√
√Ó∂∫ «¬‡Ò∆ «Úº⁄ Òº÷ª Ó˜Á» √’≈
Á∂ «’ √πË≈ª «Ú∞ºË √Û’ª ”Â∂ ‘ÈÕ
Ì≈ Á∂ Ó˜Á» Ú∆ ⁄πºÍ⁄≈Í ÏÀ·∂ È‘∆∫
«‘‰◊∂Õ ¡º‹ Á≈ «¬‘ Óπ‹≈‘≈ √’≈
˘ «¬√ ◊ºÒ Á∆ ’Û∆ ⁄∂Â≈ÚÈ∆ ‘À «’
«’ ’˘Èª ”⁄ ’∆Â∆¡ª √Ø˪ Ú≈«Í√
Ò¬∆¡ª ‹≈‰, Ó˜Á»ª Á∂ ͺ÷ «Úº⁄
«’ ’˘Èª ˘ Әϻ  ω≈«¬¡≈
‹≈Ú∂, ÈÚ¿∞Á≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª ºÁ
‘Ø‰Õ ‹∂’ √’≈ «¬È∑ª È∆Â∆¡ª ˘
˜≈∆ º÷Á∆ ‘À ª Ó˜Á» ¡Â∂ «’Â∆
ÒØ’ √Ó≈¬∂Á≈ª ¡Â∂ √’≈ ˘ ⁄ÀÈ
Á∆ È∆∫Á È‘∆∫ √Ω‰ Á∂‰◊∂Õ
Óπ ˜ ≈‘∂ ˘ ‡À ’ √‡≈¬∆Ò-‘Ω ˜ ∆
’≈Ó◊≈ Ô»È∆¡È, Í≥‹≈Ï Á∂ ÍzË≈È
≈‹«Ú≥Á, ’≈÷≈È≈ Ó˜Á» Ô»È∆¡È,
Í≥‹≈Ï Á∂ ÍzË≈È Ò÷«Ú≥Á, ÈΩ‹Ú≈È
Ì≈ √Ì≈ Á∂ ¡≈◊» ’∞Ò«Ú≥Á, ÓØÒ‚
¡À ∫ ‚ √‡∆Ò Ú’‹ Ô» È ∆¡È Á∂
ÍzË≈È ‘«‹≥Á «√≥ÿ √Ó∂ ‘Ø ÒØ’
¡≈◊»¡ª È∂ √≥ÏØ«Ë ’∆Â≈Õ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
22
’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» ÂØ∫ ¡º‹ º’ È√ÒÚ≈Á Á≈ √¯
Í«Ó≥Á ’Ω √ÚÀ⁄ (¬∆√Û»)
ÍÚ≈√ «¬º ’ ¡«‹‘≈ ’∞ Á Â∆
‹À«Ú’ ÚÂ≈≈ ‘À, ‹ÁØ∫ ‹∆Ú ˘ «¬º’
ʪ ÂØ∫ ÌØ‹È Íz≈Í ȑ∆∫ ‘∞≥Á≈ ª ¿∞‘
ÌØ‹È Á∆ Ì≈Ò «Úº⁄ Á» Áπ≈‚∂ Í‘∞≥⁄Á≈
‘À Õ «Ú’«√ ÓÈ∞ º ÷ «Úº ⁄ √Ø ⁄ ‰,
«Ú⁄≈È Á∆ Íz«’«¡≈ «˜¡≈Á≈ ‘؉
’’∂ ¿∞‘ «¬√ ˘ ¤∂Â∆ ◊z«‘‰ ’Á≈
‘ÀÕ «¬√∂ ÚÂ≈∂ Á∂ ¡≥Â◊ AIÚ∆∫
√Á∆ Á∂ ¡≥ «Úº⁄ Â∂ Ú∆‘Ú∆∫ √Á∆ Á∂
Ù∞» «Úº⁄ ‹ÁØ∫ Ì≈ Â∂ ¡≥◊∂˜ ≈‹
’ «‘≈ √∆ ¿∞ √ È∂ «’√≈Ȫ Á∆¡ª
˜Ó∆Ȫ Â∂ Ó≈Ò∆¡≈ (‡À’√) ¡≈ÓÁÈ
È≈ÒØ∫ «’Â∂ «˜¡≈Á≈ ÚË≈ «ÁºÂ≈ √∆ «’
¿∞ ‘ Á∂ ‰ ÂØ ∫ ¡√Óº Ê √È, ¿∞ Í Ø ∫
◊∆Ï∆, ’≥◊≈Ò∆ Â∂ ÿ≈Â’ «ÏÓ≈∆¡ª
È∂ ¿∞‘Ȫ Á≈ ‹∆‰≈ ‘≈Ó ’ «ÁºÂ≈
√∆Õ ’∞ º fi «’√≈È «‹‘Û∂ ¡≥ ◊ ∂ ˜ Á∂
ÚÎ≈Á≈ «√Í≈‘∆ «‘ ⁄π º ’ ∂ √È,
Ó‘≈≈‰∆ «Ú’‡Ø  ∆¡≈ Á∆ Î∂  ∆ √Ó∂ ∫
¿∞ ‘ Ȫ È∂ ’À È ∂ ‚ ≈ ¡Ó∆’≈ Á∆
√π ‘ ≈Ú‰∆ ËÂ∆ ˘ Á∂ « ÷¡≈ ¡Â∂
«Ó‘È ’’∂ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ ˘
ÚË∆¡≈ ω≈¿∞ ‰ Ò¬∆ ’À È ∂ ‚ ≈ Á∆
ËÂ∆ ÚºÒ ÍÚ≈√ Ù∞» ’ «ÁºÂ≈Õ
Í«‘Òª Í«‘Ò Âª ÊØÛ∑∂ ÒØ’ ¡≈¿∞∫Á∂ √È
Í ‹ÁØ∫ «¬‘ «◊‰Â∆ Úˉ Òº◊∆ ª
«¬ÊØ∫ Á∂ ’∞ºfi ◊Ø∂ ÒØ’ª ˘, ⁄∆È∆¡ª,
‹Í≈È∆¡ª Â∂ Ì≈Â∆¡ª Á∆ √ıÂ
«Ó‘È «‹√ È≈Ò ¿∞‘Ȫ È∂ ¡≈͉∂
Ó≈Ò’ª Á∂ «ÁÒª «Úº⁄ ʪ ω≈¿∞‰∆
Ù∞» ’ «ÁºÂ∆ √∆, ⁄≥◊∆ È≈ Òº◊∆Õ «¬√
Âª Ó˜Á»ª ˘ Ú≥«‚¡≈ ‹≈‰ Òº«◊¡≈Õ
ÍÚ≈√∆ Ó˜Á»ª ˘ ÿº‡ ÂÈ÷≈‘ «ÁºÂ∆
‹ªÁ∆ Â∂ È√Ò∆ ÈÙÂª «‹Ú∂∫ «¬≥‚∆¡È
‚Ω◊ Ú◊∂ ÿ‡∆¡≈ «ÚÙ∂Ù‰ª È≈Ò ‘
ؘ ÿ≈«¬Ò ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ «¬√ √Ì
’≈√∂ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ¿∞‘ ’≥Ó ’È Ò¬∆
Әϻ √È Â∂ ‘∞‰ ¿∞‘Ȫ ˘ ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆
¡≈͉∆ ˆ∞Ò≈Ó∆ Á∆ √Ófi Ú∆ ¡≈¿∞‰
Òº◊ ◊¬∆ √∆Õ
AI@H «Úº⁄ ‹ÁØ∫ Ì≈Â∆¡ª Á∆
«◊‰Â∆ Úˉ Òº◊∆ ª ’ÀÈ∂‚≈ Á∆
√’≈ È∂ «¬‘ ’≈˘È ω≈ «ÁºÂ≈ «’
’ÀÈ∂‚≈ «Úº⁄ ¿∞‘∆ Á≈÷Ò ‘Ø √’Á≈ ‘À
‹Ø ¡‡∞º‡ √Î Á∂ ≈‘∆∫ «√ºË∆ «‡’‡ ÒÀ
’∂ ¡≈Ú∂ ¡Â∂ B@@ ‚≈Ò ¿∞√ ’ØÒ ‘ØÚÕ∂
«¬‘ ’≈˘È È√Ò∆ «ÚÂ’∂ Á∂ «‘Â
«ÚÙ∂ Ù ’’∂ Ì≈Â∆¡ª Ò¬∆ ‘∆
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆Õ Í «√Û∑ Á∂ ͺ’∂
Ì≈Â∆ ¡≈͉∂ Ì≈¬∆ Ìº Í ‰ Á∂
√«‘ÔØ◊ √Á’≈ Ùª Í»∆¡ª ’’∂ Ú∆
¡≈¿∞‰Ø È≈ ‘‡∂Õ AIAC «Úº⁄ CE Ì≈Â∆
¡≈͉∆ ’≈˘È∆ ÒÛ≈¬∆ ÒÛ ’∂ «¬√
ËÂ∆ Á∂ Ï«Ù≥Á∂ ω ⁄πº’∂ √È, «¬√
«‹ºÂ È∂ Ì≈Â∆ ÒØ’ª «Úº⁄ «¬º’ ÷πÙ∆
Á∆ «⁄‰ˆ ÎÀÒ≈ «ÁºÂ∆ √∆, «‹√ ’’∂
‘∞ ‰ ¿∞ ‘ Ȫ È∂ ¡≈͉∂ Ì≈¬∆¡ª Á∆
ÓºÁÁ ’’∂ ¿∞‘Ȫ ˘ «¬ºÊ∂ ÏπÒ≈¿∞‰
Á∂ Ï≈ȉ»≥ Ï≥È∑‰∂ Ù∞» ’ «ÁºÂ∂Õ Ï‘∞Â
√≈∂ Ì≈Â∆ ‘ª◊’ª◊ Î√∂ ÏÀ·∂ √È ‹Ø
’È∂‚≈ ¡Ó∆’≈ ¡≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂ √È
Í ’È∂‚≈ Á∆ √’≈ È∂ √Ì ‹‘≈˜ª
Ú≈«Ò¡ª ˘ ‘Á≈«¬Âª «ÁºÂ∆¡ª √È «’
¿∞‘ Ì≈Â∆¡ª ˘ «‡’‡ª È≈ Ú∂⁄‰Õ
¿∞√ √Ó∂∫ ‘∆ ˆÁ Í≈‡∆ ‘Ø∫Á «Úº⁄
¡≈ ⁄πº’∆ √∆Õ Ï≈Ï≈ ◊∞«ÁºÂ «√≥ÿ ‹Ø
«¬º’ «Ú¿∞Í≈∆ √∆ ¿∞√È∂ ’≈Ó≈◊≈‡≈
Ó≈» Ȫ Á≈ ‹‘≈˜ «’≈¬∂ Â∂ ’’∂ ¡Â∂
¡≈͉∂ Ì≈Â∆ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∆ ÓºÁÁ Ò¬∆
√≈∆¡ª Ùª ˘ ÓºÁ∂ Ș º÷«Á¡ª
CGF Óπ√≈Îª ˘ AH ¡ÍÀÒ AIAD ˘
‘ª◊’ª◊ ÂØ∫ ’È∂‚≈ ÚºÒ ˘ ÂØ «Ò¡≈
Ï∂Ùº’ ‘ª◊’ª◊ Á∆ √’≈ È∂ ◊∞«ÁºÂ
«√≥ÿ È≈Ò ÏÁ√Ò»’∆ ’’∂ ‹∂Ò∑ «Úº⁄
Ï≥Á ’ «ÁºÂ≈ «’ «¬‘ ‚ ’∂ √Ò≈‘
ÏÁÒ Á∂Ú∂◊≈ Í «¬‘ √≥ÌÚ È≈ ‘Ø
√«’¡≈ «’¿∞∫«’ ◊∞«ÁºÂ «√≥ÿ ˘ Ø’‰
Á∆ ’ج∆ ÷≈√ Ú‹∑≈ È≈ ω √’∆ ¡Â∂
Óπ√≈Îª ˘ Ú∆ Ï≈Ï≈ ◊∞«ÁºÂ «√≥ÿ Â∂
Í»≈ Ó≈‰ √∆ «’ ¿∞√È∂ ¿∞‘Ȫ Á∆ Ϫ‘
ÎÛ∑∆ ‘À ª Ó≥˜Ò Â∂ ‹» ÒÀ ‹≈Ú∂◊≈Õ
‘Ø«¬¡≈ Ú∆ «¬‘∆ «’ BA Ó¬∆ AIAD ˘
’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» «Ú’‡Ø  ∆¡≈ Á∂
Í≈‰∆¡ª «Úº⁄ π«’¡≈, ¿∞µÊØ∫ Á»√∂ «ÁÈ
ÚÀÈ’»Ú Á∂ Ïπ≈‚ «¬ÈÒÀµ‡ «Úº⁄ Í‘∞⁄
≥
«◊¡≈Õ Ô≈Â∆¡ª ˘ Ó≥˜Ò Â∂ Í‘∞≥⁄
’∂ √π º ÷ Á≈ √≈‘ ¡≈«¬¡≈ Í ¿∞ ‘
¡«‹‘∆ Ì≈Ú∆ ÂØ ∫ ¡È‹≈‰ √È ‹Ø
¿∞‘Ȫ Á∂ È≈Ò Ú≈Í∆ «’ ¿∞‘Ȫ ˘
¿∞ÂÈ È≈ «ÁºÂ≈ «◊¡≈ √◊Ø∫ ¡≈Ò∂
Áπ¡≈Ò∂ ‘«Ê¡≈Ï≥Á ÍπÒ∆√ È∂ ÿ∂≈
Í≈«¬¡≈ ‘Ø«¬¡≈ √∆ «’ È≈ ¿∞‘ Ï≈‘
¡≈ √’‰ Â∂ È≈ ’ج∆ ¿∞‘Ȫ ˘ «ÓÒ
√’∂Õ ÓÀ‚∆’Ò ⁄Àµ’¡Í Ò¬∆ Ï∂Ú‹≈‘
Á∂ Ò≈¬∆ ◊¬∆ ª «’ ¿∞‘ ‹‘≈˜ Á∆
AB ‹»È ˘ Á∂‰ Ú≈Ò∆ «’Ù È≈ Á∂
√’‰ Â∂ ӘϻÈ ¡≈͉∂ ¡≈Í ‘∆ ÓπÛ
‹≈‰ Í ÚÀ È ’» Ú  «Úº ⁄ «‘≥ Á ∂
Ì≈Â∆¡ª È∂ «¬º’ «¬’º· ’∆Â≈ «‹√
«Úº ⁄ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Á∆ Óº Á Á Ò¬∆
AE@@@ ‚≈Ò «¬’º·∂ ’È∂ √È Í
¿∞√ «ÁÈ ¿∞‘Ȫ È∂ √π‰È «Úº⁄ «ÓÒÁ≈
‘À «’ FF@@@ ‚≈Ò «¬’º·∂ ’ Ò¬∂
√È Â∂ «’Ù A@ ‹»È ˘ ‘∆ ⁄π’Â≈
’ «ÁºÂ∆ √∆Õ
¿∞√ Ú∂Ò∂ ’ÀÈ∂‚≈ Á∆ √’≈ Â∂
«¬≥Ó∆◊zÙ
∂ È ¡ÓÒ∂ È∂ ’≈˘È ˘ «¤º’∂ ‡≥◊
’∂ È√Ò∆ Â∂ «ÿÈ≈¿∞ ‰ ∆¡ª √≈˜Ùª
È≈Ò ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á∂ Óπ√≈Îª È≈Ò
¡‰ÓÈ∞º÷∆ ÚÂ≈ ’’∂, Ì∞º÷‰ Ì≈‰∂
√Óπ≥Á «Úº⁄ ÓÈ Ò¬∆ Әϻ ’
«ÁºÂ≈ √∆ ‹∂ «’Â∂ Ì≈Â∆ Ì≈¬∆ ⁄≈≈
¿∞‘Ȫ Á∆ Ϫ‘ È≈ ÎÛÁ≈ ª ¿∞‘ ÁØ
Ó‘∆È∂ ª ’∆ ÁØ «ÁÈ Ú∆ «¬ºÊ∂ È≈ «‡’
√’Á∂Õ ¿∞‘Ȫ ˘ ‚≈ ËÓ’≈ ’∂ ‘ÓÒ≈
’’∂ Ì‹≈¿∞ ‰ Á∆¡ª ’Ø « ÙÙª Ú∆
’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª Í ‹ÁØ∫ Ì≈Â∆ ÓÈ
Ó≈È Â∂ ¿∞   ¡≈¬∂ ª ¿∞ ‘ Ȫ ˘
√Á Í≈‰∆ Í‘∞≥⁄≈«¬¡ª «◊¡≈Õ ¿∞‘Ȫ
Á≈ Ú’∆Ò ¡À‚Ú‚ Ï‚ ¿∞‘Ȫ ˘
«ÓÒ È‘∆∫ √∆ √’Á≈, ’Ø‡ «Úº⁄ ’∂√
«Ò‹≈‰ Â∂ Ú∆ Ï«‘√ ’È Â∂ Ø’ Ò≈
«ÁºÂ∆ ◊¬∆Õ «¬√ ȯ Á∆ ‹≥◊ «Úº⁄
’∞ºÁ∂ ÍÚ≈√∆ «ÚÌ≈◊ Á∂ ¡ÓÒ∂ È∂ «¬‘
È‘∆∫ √∆ √Ø«⁄¡≈ «’ «¬√Á∆ ÈΩÏ «¬‘
¡≈ ‹≈Ú∂◊∆ «’ ’ÀÈ∂‚≈ «Úº⁄ «‘≥Á∂
Ì≈Â∆¡ª Ï≈∂ ÚÀÈ’»Ú Á∆¡ª Òº’Û
Á∆¡ª «¬Ó≈ª ˘ √≈Û ’∂ √π¡≈‘ ’È
Á∆¡ª ¡ÎÚ≈‘ª ¡À‚∆ Úº‚∆ ͺË Â∂
± Ò ÎÛ∑ ‹≈‰◊∆¡ªÕ ’∂ È À ‚ ∆¡È
√’≈ È∂ ¡≈͉∆ Â≈’ Á∆ È∞Ó≈«¬Ù
’’∂ ¡≈͉∂ ÍÀ  ª Â∂ ¡≈Í ’∞ ‘ ≈Û≈
Ó≈È Á≈ ’≥Ó ’ «Ò¡≈ √∆ «‹√Á∂
«√º ‡ ∂ Ú‹Ø ∫ ¡≥  ˘ Óπ √ ≈Îª Á∆¡ª
√≈∆¡ª Ùª Ó≥È ’∂ ‹‘≈˜ ˘ «¬ºÊØ∫
Ú≈Í√ Ì∂‹‰≈ «Í¡≈Õ «¬√ Âª «¬‘
«√º‡≈ ’º„‰≈ ÓπÙ’Ò ‘À «’ Óπ√≈Îª ˘
Ù’Â∆ ÍzÁÙÈ È≈Ò fi∞’≈«¬¡≈ «◊¡≈
√∆ ‹ª ¿∞‘Ȫ Á∂ «ÁzÛÂ≈ È≈Ò ’∆Â∂
ÿØÒ ¡º◊∂ ◊Ø‚∂ ‡∂’‰∂ ͬ∂ √ÈÕ «¬‘ ª
√ͺه ‘∆ ‘À «’ ¿∞‘Ȫ È∂ ‹≥◊∆ ‹‘≈˜
∂ÈÏØ¡ Á∆¡ª ¤∂ «¬≥⁄ Ó»‘
≥ Ú≈Ò∆¡ª ÂØͪ
˘ ‘≈ ’∂ «√Í≈‘∆¡ª ˘ ‹ıÓ∆ ’’∂
«‹ºÂ ‘≈√Ò ’∆Â∆ √∆Õ ‘∞‰ ¿∞‘ Óπ√≈¯
∆‚, ‘≈Í«’È√È Â∂ √‡∆ÚȘ Á∆
«Âº’Û∆ ÚÒØ∫ Ï≈ˇ∆ ̺·∆ «Úº⁄ «Â≥È
Ó‘∆È∂ «‘ ’∂ ÒØ‘≈ È‘∆∫ ‘«Ê¡≈ ω
⁄π º ’ ∂ √È «‹‘Ȫ ˘ ˆ∞ Ò ≈Ó∆ Á≈
¡«‘√≈√ ‘Ø ⁄πº«’¡≈ √∆ Â∂ ‘∞‰ ¿∞‘Ȫ
Á∂ ‘Ω ∫ √Ò∂ Ïπ Ò ß Á √È ¡Â∂ ¿∞ ‘ ‘∞ ‰
√π  ≥  Â≈ Á∂ √≥ ◊ ≈Ó «Úº ⁄ ‹∞ º ‡
‹≈‰Ò¬∆ «Â¡≈ √ÈÕ ÁπÙÓ‰ Í«‘Òª
‘∆ ¿∞‘Ȫ Á∂ «¬≈«Á¡ª ˘ ÌªÍ «◊¡≈
√∆ «‹√ ’’∂ ’Ò’ºÂ∂ Á∆ Ï≥Á◊≈‘
ÂØ∫ Í«‘Òª ‘∆ ¿∞‘Ȫ ˘ Ï‹Ï‹ ÿ≈‡
Â∂ ¿∞Â≈ «Ò¡≈ «◊¡≈ Â∂ ◊ØÒ∆¡ª È≈Ò
Ì∞≥È «ÁºÂ≈ «◊¡≈Õ ¿∞‘Ȫ «Úº⁄Ø∫ B@
Óπ√≈Î Ó≈∂ ◊¬∂, Ï≈’∆¡ª ˘ ‹∂Ò∑ª
«Úº⁄ Â∞≥È «ÁºÂ≈ «◊¡≈, ’≈Ò∂ Í≈‰∆
Ì∂«‹¡≈ «◊¡≈, ˜Ó∆Ȫ ’∞’ ’∆Â∆¡ª
◊¬∆¡ª ‹ª ‹»‘ Ï≥Á∆ Á∆¡ª √˜≈Úª
«ÁºÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ¡Â∂ Ï≈¡Á «Úº⁄ «¬√
√≈’∂ Á∆ ¡√Ò∆¡Â ˘ ÂØÛ ÓØÛ ’∂
Í∂Ù Ú∆ ’∆Â≈ «◊¡≈Õ
¡√∆∫ ÊØÛ∑∂ ÙÏÁª «Úº⁄ ’≈Ó≈◊≈‡≈
Ó≈» Á∂ «¬«Â‘≈√ Â∂ Ș Ó≈∆ ‘À, «¬‘
’À È ∂ ‚ ≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úº ⁄ √Ω √≈Ò
Í«‘Òª Ú≈Í∆ ÿ‡È≈ ‘ÀÕ «¬«Â‘≈√
ÓÈ∞º÷∆ «˜≥Á◊∆ Á≈ «¬º’ ¡«‹‘≈ Í≥È≈
‘À «‹√ ˘ ÍÛ∑ ’∂ ÓÈ∞º÷Â≈ Á∂ Ì«Úº÷
Á∆ ¿∞√≈∆ ‘∞≥Á∆ ‘À, ‹Ø «¬«Â‘≈√ ’≈Ò∂
Ú«’¡ª Â∂ «Ò«÷¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À, ’ΩÓª
¿∞√˘ Ô≈Á º÷Á∆¡ª ‘È Â∂ ’Ø«ÙÙ
’Á∆¡ª ‘È «’ ÓπÛ ’∂ «¬‘ ’∞ºfi È≈
Ú≈Í∂ Õ ¡º ‹ √Ω √≈Ò Ï≈¡Á √≈‚∂
√≈‘Ó‰∂ Ï‘∞ √≈∂ √Ú≈Ò Ó»≥‘ ¡º‚∆
÷Û∑∂ ‘È «‹≥È≈ Á≈ ‹Ú≈Ï ¡√∆∫ Á∂‰≈
‘À ª «’ ¿∞‘∆ √Ú≈Ò √≈‚∂ Ϻ⁄∂ √≈˘
È≈ ’ÈÕ¡√∆∫ «¬‘ Á∂÷‰≈ ‘À «’ «¬‘
«’√ «’√Ó Á≈ «¬«Â‘≈√ ‘À ? √≈‚∂
Ò¬∆ ¡º‹ Á∂ ‹∆ÚÈ «Úº⁄ «¬√Á∆ ’∆
Ó‘ºÂÂ≈ ‘À ?∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ √Ω √≈Ò
Í«‘Òª ÿ‡∆ «¬√ ÿ‡È≈ ˘ ÒÀ ’∂ ’∆
’∞fi
º ‘Ø «‘≈ ‘À ? ’∆ ¡º‹ ËÓ, ≥◊,
È√Ò Â∂ «÷ºÂ∂ Á∂ ¡Ë≈ Â∂ ÓÈ∞÷
º Â≈ «Úº⁄
’ج∆ ͺ÷Í≈ ȑ∆∫ ? ’∆ √Ω √≈Ò Í«‘Òª
‘ج∆ ◊ÒÂ∆ Á∆ Ó≈Î∆ Á≈ ’ج∆ ¡Ë≈
‘À ‹ª È‘∆∫ ? «’Â∂ Ó≈Î∆ Ó≥◊‰ ‹ª È≈
Ó≥◊‰ ‹ª «’ºÊ∂ Ó≥◊‰ Á∂ «Úº⁄ Ì≈Â∆
’«Ó¿±«È‡∆ ˘ Ú≥«‚¡≈ ª È‘∆∫ ‹≈
«‘≈ ? «’Â∂ ¡√∆∫ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ ¤Ø‡∂
¤Ø ‡ ∂ «Èº ‹ ∆ «‘ª Á∆ Í»  Â∆ Ò¬∆
«¬«Â‘≈√ Á∂ √πÈ«‘∆ Í≥«È¡ª ˘ «Óº‡∆
«Úº⁄ ª È‘∆∫ Øˇ ‘∂ ? ’∆ ◊ª‡ª Á∂
«√Ò«√Ò∂ «Úº⁄ ¤Ø‡∂ Úº‚∂ ÍzØ◊≈Ó ’’∂
ˆÁ∆ Ï≈«Ï¡ª Á∆ ÓÈ∞º÷∆ «‘ª Ò¬∆
«Úº„∆ ÒÛ≈¬∆ ˘ ·∂√ ª È‘∆∫ Í‘∞≥⁄≈
‘∂ ?
¡≈˙ ¡√∆∫ «¬≥ È ≈ √Ú≈Òª Á∂
¿∞µÂª Ï≈∂ ’∞ºfi «Ú⁄≈∆¬∂, «¬‘ ¿∞‘
¡Ó∆ «¬«Â‘≈√ ‘À ‹Ø Ì∞º÷ª, Áπº÷ª Â∂
Â’Ò∆Ϊ «Ú⁄Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘Ø ’∂ ˆ∞Ò≈Ó ‹È
√Ó»‘ Á∆ ¡˜≈Á∆ Á∆ ¡Ú≈˜ ω ’∂
Á∂ Ù ª «ÚÁ∂ Ù ª Á∆ ËÂ∆ ÂØ ∫ ⁄≈ȉ
ÓπÈ≈≈ ω ’∂ ¿∞Ì«¡≈ ¡Â∂ ˆÁ Á∆
Ò≈‡ ω ’∂ ÒØ’ª Á∂ «ÁÒª «Úº⁄ Ò‡
Ò‡ ’’∂ ‹«◊¡≈Õ Ï∂ Ù º ’ ‹∂ ˇ ∑ ª ,
Ϊ√∆¡ª, ’≈Ò∂ Í≈‰∆¡ª Á∆¡ª √‹≈Úª
«Ú⁄Ø ∫ Òß ÿ Á≈ ‘Ø « ¬¡≈ ˆÁ Ò«‘,
ÈΩ ‹ Ú≈È Ì≈ √Ì≈, Ϻ Ï  Ò«‘,
¡’≈Ò∆ Ò«‘, «’Â∆ Ò«‘, Ò≈Ò
Í≈‡∆ ¡Â∂ È’√ÒÏ≈Û∆ º’ Í‘∞≥«⁄¡≈
√∆ ¡Â∂ ¡º‹ ÿØˇª Á∂ »Í «Úº⁄ ‹≈∆
‘À Í «¬√Á≈ ‡∆⁄≈ Óπº„Ø∫ √πº„Ø∫ ¡Ó∆ Â∂
◊∆Ï Á∂ Í≈Û∂ ˘ ıÂÓ ’È≈ ‘∆ √∆Õ
Á»√∂ √Ú≈Ò Á∂ √≥ÁÌ «Úº⁄ Á∂÷∆¬∂ ª
«Í¤Ò∂ √≈Ò ˆÁ Ò«‘ ˘ √ÓÍÂ
Ï‘∞ √≈∂ ÍzØ◊≈Ó ¿∞Ò∆’∂ ◊¬∂Õ Ï‘∞Â
√≈∆¡ª ‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª È∂ «¬’º·∂ ‘Ø ’∂ Ú∆
Â∂ ’∞ºfi È∂ ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ ÂΩ Â∂ ˆÁ∆
Ï≈«Ï¡ª Á∆ ’∞Ï≈È∆ ˘ ÒØ’ª º’ ÒÀ
‹≈‰ Á≈ ¡«‘Á Ú∆ ’∆Â≈, «¬‘ «¬º’
⁄≥ ◊ ≈ «Ï◊Ò √∆Õ ˆÁ Í≈‡∆
ÙÂ≈ÏÁ∆ √Ó≈Ø ‘ ’Ó∂ ‡ ∆ ÚÒØ ∫
ÍzÁÙÈ∆¡ª, √ÀÓ∆È≈, ÍÏ«Ò’ ÀÒ∆,
’Ú∆ ÁÏ≈, Î≥‚∂˜ «‚È, È≈‡’ª
Á≈ √«Ì¡≈⁄≈’ ÍzØ◊≈Ó, ˆÁ Á∆
Ó»≥‘ ÏØÒÁ∆ Â√Ú∆ ’ÀÒß‚ Ò∆˜ Â∂
¿πˆÁ Á∆ Ò≈‡U Íπ√Â’ Ò∆˜ Â∂
‘Ø √≈«‘ Ú≥‚‰≈ ¡≈«ÁÕ ¿∞√∂ ÒÛ∆
«Úº⁄ «¬√ √≈Ò Ú∆ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» ˘
√ÓÍ À Ò ∆ Â∂ √À Ó ∆È≈ ’Ú≈¬∂
◊¬∂Õ«¬‘ ÍzØ◊≈Ó √≈∂ ’ÀÈ∂‚≈ «Úº⁄
¿∞Ò∆’∂ ◊¬∂ ‹ª ÙÓ»Ò∆¡Â ’∆Â∆ ◊¬∆
«‹Ú∂ ∫ √∑ ∆ , ÚÀ È ’» Ú , ‚À Ò ‡≈,
«Ú’‡Ø  ∆¡≈, ¡À Ï √ÎØ  ‚, ’À Ò ◊∆,
¡À‚«Ó≥‡È, «ÚºÈ∆ÍÀµ◊, ‡Øª‡Ø ¡≈«Á
«‹‘Ȫ Á≈ Óπ º ÷ ÓÈØ  Ê ¿∞ ‘ Ȫ Á∆
’∞  Ï≈È∆ ˘ Ô≈Á ’’∂ ¡º ‹ Á∆¡ª
‘≈Òª «Úº⁄ ¿∞‘∆ È√ÒÚ≈Á Á∂ fiØ÷∂
«Ú⁄Ø∫ ⁄∆Î≈Û ’È≈ √∆ ¡Â∂ ¿∞µÍ
«Ò÷∂ √≈∂ √Ú≈Òª Á∂ ‹Ú≈Ï ÒºÌ‰≈ √∆Õ
‘Ø ‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª È∂ Ú∆ ¡≈͉∂ «ÚºÂ
ÓπÂ≈Ï’ «¬«Â‘≈√ Á∂ «¬≥È≈ ¡‰◊Ωˇ∂
Ú«’¡ª ˘ ÒØ’ª √≈‘Ó‰∂ Í∂Ù ’∆Â≈
‘ØÚ∂◊≈ Í «¬‘Ȫ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «Í¤Ò∂
√≈Ò Ú∆ Â∂ «¬√ √≈Ò Ú∆ ’∞ º fi
‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª «‹‘Û∆¡ª ˆÁ∆ Ï≈«Ï¡≈
Á∂ Ú≈√ ’‘≈¿∞ ∫ Á∆¡ª ‘Ø ¬ ∆¡ª Ú∆
¿∞‘Ȫ Á∆ √Ø⁄ Á∂ ¿∞Ò‡ Ì∞◊ÂÁ∆¡ª
‘È «‹Ú∂∫ ÒØ’ª Á≈ «¬’º· ’È Ò¬∆
Òº⁄ ◊∆Â’≈ ‹ª ◊≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ √‡∂‹ª
Â∂ ⁄≈Û∑ ’∂ ÒØ’ª Á∆ √Ø⁄ ˘ Ëπ≥ÁÒ≈¿∞‰≈
‘À Â∂ ÷π≥«„¡ª ’È≈ ‘ÀÕ ¿∞ÁØ∫ ˆÁ Á∂
Í⁄∂ «Úº ⁄ Íz ’ ≈Ù ’È Ú≈√Â∂
⁄È≈Úª Ì∂ ‹ ‰ Ú≈Ò∂ Ò∂ ÷ ’ª ˘
‘Á≈«¬Âª √È «’ ¿∞ ‘ ¡«‹‘∆¡ª
⁄È≈Úª Ì∂‹‰ «‹‘Û∆¡ª ÒØ’ª «Úº⁄
¡˜≈Á∆ Á≈ Á∆Í ‹◊≈ √’‰ È≈ «’
Òº¤∆ Ï≥ÂØ Á∂ ◊∆ª Ú◊∆ ÏÏ≈Á∆ Á∆
√Ø⁄Õ ¿∞‘ «Ò÷Á∂ √È «’ ⁄È≈Úª «Úº⁄
ÓÈ Ó≈È Á≈ ‘Ω∫√Ò≈, ‹ØÙ Â∂ ◊∞π
◊Ø«≥ÏÁ «√≥ÿ Ú◊∆ ’∞Ï≈È∆ Á≈ ˜˜Ï≈
Á√ßÏ B@AD
º÷‰ Ú≈Ò∆¡ª ’«ÚÂ≈Úª Ì∂‹∆¡ª ‹≈‰
«‹√Á≈ «√º º ‡ ≈ «¬‘ «È’«Ò¡≈ «’
«ÚÁ∂ Ù ª «Úº ⁄ ÏÀ · ∂ ÒØ ’ ¡≈͉∆¡ª
˜Ó∆Ȫ ‹≈«¬Á≈Áª ˆÁ Í≈‡∆ ˘ Á∂
’∂ Á∂Ù ¡˜≈Á ’≈¿∞‰ Â∞ ͬ∂ √ÈÕ
Í ¡º‹ ¡√∆∫ √Ω √≈Ò Ï≈¡Á ¿∞‘Ȫ
˘ Ô≈Á ’È Òº«◊¡ª Ï‘∞ Âª Á∆
Âº ’ ∆ Á∂ Ï≈Ú‹» Á ¡º  Á˜∂ Á∂
ÿ‡∆¡≈ ◊∆ ◊≈¿∞ ‰ Ú≈«Ò¡ª ˘
√‡∂˜ª Â∂ ⁄Û∑≈ ’∂ ¿∞‘Ȫ «¬«Â‘≈√ Á∂
Í≥ « È¡ª ˘ Ø ˇ ‰ ‹≈ ‘∂ ‘ªÕ √≈˘
√Ø⁄‰≈ ÍÚ∂◊≈ «’ «¬‘Ȫ ÒØ’ª Á∂ ’∆
ÓπÎ≈Á ‘È ? ¿∞‘Ȫ Á∆ √Ø⁄ «¬ºÊ∫Ø Âº’
«’¿∞ ∫ «◊ ◊¬∆ ‘À ? ¿∞ ‘ ˆÁ∆
Ï≈«Ï¡ª ‹ª ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á≈ Ȫ
Ú ’∂ ’∆ ÷º‡‰≈ ’Ó≈¿∞‰≈ ⁄≈‘∞≥Á∂
‘È ?
’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á≈ ¡À‚≈ Úº‚≈
Áπ÷ªÂ «√Î Â∂ «√Î È√ÒÚ≈Á Á∂
ÏØÒÏ≈Ò∂ ’’∂ Ú≈Í«¡≈ √∆Õ ¿∞‘Ȫ
Á∆ ’∞Ï≈È∆ ’’∂ ‘∆ ¡º‹ ’ÀÈ‚
∂ ≈ Ú◊∂
Á∂Ù «Úº⁄ Ì≈Â∆ ÒØ’ª Á∂ ¡À‚∂ ¡À‚∂
«Ï˜«È√ ‘È ‹ª Ò∆‚ Ú∆ ω ◊¬∂
‘ª ‹ª ¡√∆∫ ’≥Ó ’’∂ «¬ºÊØ∫ Á∆¡ª √πº÷
√‘»Òª Íz≈Í ’ ‘∂ ‘ª ‹ª ’«‘
Ò˙ «¬√ Á∂Ù ˘ ¡Ï≈Á Â∂ Âº’∆ «Úº⁄
¡√∆∫ Ì≈Â∆¡ª È∂ Ï‘∞  ں ‚ ≈ Ø Ò
«ÈÌ≈«¬¡≈ ‘À, «¬‘ «√Î ¿∞‘Ȫ Á∆
ÏÁΩÒ «‹‘Ȫ È∂ √≈˘ «¬ºÊ∂ «‘‰ Á≈
‘º’ ÒÀ ’∂ «ÁºÂ≈Õ ¿∞ÁØ∫ ¡ÀÊØ∫ Á∂ ◊Ø∂ ÒØ’,
’À È ∂ ‚ ∆¡È √’≈ ‹ª «¬≥ Ó ∆◊z ∂ Ù È
¡ÓÒ≈ ≥◊, È√Ò Â∂ ËÓ Â∂ ‘ÓÒ≈
’’∂ √≈¿± Ê ¬∂ Ù ∆¡È Ì≈¬∆⁄≈∂ ˘
’º„‰≈ ⁄≈‘∞≥Á≈ √∆ Â∂ «√Î ◊Ø«¡ª
Á≈ Á∂Ù º÷‰≈ ⁄≈‘∞≥Á≈ √∆Õ ¿∞‘ ª √∆
√Ω √≈Ò Í«‘Òª Á∆¡ª ◊ºÒª ¡º‹ ‹ÁØ∫
¡√∆∫ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á≈ ÙÂ≈ÏÁ∆ Ú∑≈
ÓÈ≈ ‘∂ ‘ª ª √Ø⁄‰≈ ÍÚ∂◊≈ «’ ’∆
«¬‘ ¡º ‹ ª È‘∆∫ ‘Ø «‘≈ ? ‘ª
È√ÒÚ≈Á Á≈ Íz’ØÍ ÿº‡ «◊‰Â∆¡ª
Â∂ ¡º‹ Ú∆ ‹≈∆ ‘À «‹Ú∂∫ √πÍ Ú∆˜≈Õ
√Ω √≈Ò Í«‘Òª Í«Ú≈ª ˘ «¬’º·∂
’È Á≈ ‘º’ ˆÁ∆¡ª È∂ ÒÛ≈¬∆ ÒÛ
’∂ «Ò¡≈ √∆, ¿∞‘ ¡º‹ ÷Ø«‘¡≈ «◊¡≈
‘ÀÕ√πÍ Ú∆˜∂ Á∂ Ȫ Â∂ A@ ‚≈Ò Â∂
’≥Ó ’È Ú≈Ò≈ «Ú¡’Â∆ «⁄º·∆ ‘∆
È‘∆∫ Ì √’Á≈ «’¿∞∫«’ «¬È’Ó ‘∆
È‘∆∫ ω∂◊∆, ‹∂ «’√∂ Âª Óª Ï≈Í ¡≈
Ú∆ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿∞‘Ȫ Á∂ ÓÀ‚∆’Ò
Ò¬∆ «¬≥ÙØ Ù
≥ «’ºÊ∫Ø Ì∂◊≈ ? Ó≈Í∂ ¡≈ ’∂
’ج∆ ’≥Ó È‘∆∫ ’ √’Á∂Õ «‹‘Û∂ Ó≈Í∂
¡≈ ’∂ Ϻ«⁄¡ª Á≈ √‘≈≈ ωÁ∂ √È
‘∞‰ Ϻ⁄∂ «¬ºÊØ∫ Á∆ ¿∞Òfi‰≈ Ì∆ «˜≥Á◊∆
«Úº ⁄ Ó≈«Í¡ª ˘ ¡≈͉∂ Â∂ ÏØ fi
√Ófi‰◊∂, ÷«⁄¡ª «Úº⁄ ¿∞Òfi∂ ¿∞‘
¡≈Í√ «Úº⁄ ÒÛÈ◊∂, «‘≥√’ Ú≈Á≈ª
Úˉ◊∆¡ª, ’∞Á Á∆ «ÁºÂ∆ «Í¡≈
Ú◊∆ ÙÀ¡ «٫¡ª Á∆¡ª ◊≥„ª ÷πºÒ∑
’∂ «÷≥‚ ‹≈‰◊∆¡ªÕ ¡ÀÈ∂ È∞’√≈Ȫ
Á∂ Ï≈Ú‹»Á ’∆ ¡≈ͪ «¬‘˘ È√Ò∆
ÿ≈Â’ ‘ÓÒ≈ È≈ √Ófi∆¬∂ ? ‘ª Ï‘∞Â∆
Ú≈ √≈˘ ¡À √ Ì∂ ˇ √∂ «Úº ⁄ º « ÷¡≈
‹ªÁ≈ ‘ª «’ ÁØ Ó‘∆È∂ «Úº⁄ Â∞‘≈‚∂ Ó≈Í∂
Ú∆ ¡ÀÊ∂ ¡≈ ‹≈‰◊∂Õ ¡√∆∫ ÓØ‘ «Ìº‹∂
ÒØ’ Ô’∆È ’’∂ «ÚÂØ∫ Ï≈‘ ‘Ø ’∂ ’ΩÛ≈
¡º’ ⁄ºÏ‰ ˘ «Â¡≈ ‘Ø Ï«‘≥Á∂ ‘ªÕ
Á» √ ≈ √≈‚∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ «Úº ⁄ Ø ∫ ‘∆
«¬≥Ó∆◊z∂ÙÈ Á∂ ’≥Óª «Úº⁄Ø∫ «Ï˜«È√ ’È
Ú≈Ò∂ ÒØ’ Úº‚∆¡ª Úº‚∆¡ª ¡À‚ª ’’∂
ÒØ’ª ˘ ¡√Ò∆¡Â ÂØ∫ Á» Í∂ ’Á∂
‘È «’¿∞∫«’ ¿∞‘Ȫ Á≈ Ó’√Á «√Î
ÍÀ√∂ ’Ó≈¿∞‰≈ ‘∞≥Á≈ ‘ÀÕ
‘∞ ‰ «¬º ’ ‘Ø  Ï≈‘Ø ∫ ¡≈¿∞ ‰
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
23
Ú≈«Ò¡ª Â∂, «ÏºÒ √∆-BD «Ò¡≈¿∞‰
È≈Ò √≈‚∂ ‘º’ª Â∂ Á≈Â∆ «Î∆ ‘À «‹√
«Úº⁄ È≈◊«’Â≈ ÒÀ‰∆ Ï‘∞ ¡Ω÷∆ ’
«ÁºÂ∆ ◊¬∆ ‘À Í ÷Ø‘∆ «Ó≥‡ª √«’≥‡ª
«Úº⁄ ‹≈ √’Á∆ ‘À, ’ج∆ ¤Ø‡∂ Ó؇∂ ⁄≈˜
È≈Ò Ú∆, ⁄≈‘∂ ¿∞‘ ’≥Ó Á√ Ú∆‘ √≈Ò
Í«‘Òª ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂Õ «¬√ ÂØ∫ ¡º◊∂
Â∞‘≈˘ ’Ø‡ ‹≈‰ Á≈ Ú∆ ÓΩ’≈ È‘∆∫
«ÁºÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈, È≈◊«’Â≈ ÷Ø‘‰ Á≈
‘º’ «¬≥Ó∆◊z∂ÙÈ Ó«È√‡ ˘ ‘∆ Á∂ «ÁºÂ≈
«◊¡≈ ‘ÀÕ ¡√Ò «Úº⁄ ÁπÈ∆¡ª Ì «Úº⁄
¡◊ Â∞√∆∫ «’√∂ Ú∆ Á∂Ù Á∂ È≈◊«’
ω ‹ªÁ∂ ‘Ø, ª «¬‘ ‘º’ ÷Ø«‘¡≈ È‘∆∫
‹≈ √’Á≈Õ «¬‘ √≈≈ ’∞ºfi ˘ ÒØ’Â≥Â
„ª⁄∂ «Úº⁄ È‘∆∫ √◊Ø∫ «‚’‡∂‡«ÙºÍ «Úº⁄
Ú≈Í «‘≈ ’«‘ √’Á∂ ‘ªÕ ‘∞‰ Ï≈‘Ø∫
¡≈¬∂ ÒØ ’ ª Ò¬∆ «¬√ ’≈˘È «Úº ⁄
È≈◊«’Â≈ «√Î √‘»Ò ‘À ¿∞‘Ȫ Á≈
‘º’ È‘∆∫Õ «¬‘ ’≈˘È Â∞‘≈‚∂ Ϻ«⁄¡ª
˘ Ú∆ ÍzÌ≈Ú ’∂◊≈ «‹‘Û∂ ¡ÀÊØ∫ Á∂
‹≥Ó∂ ͡∂ ‘ÈÕ ¿∞‘Ȫ Á∂ Ó≈«Í¡ª Á∆
’∆Â∆ ˆÒÂ∆ Á≈ ‘‹≈È≈ Ϻ«⁄¡ª ˘
Á∂Ù «È’≈ˇ∂ È≈Ò Ú∆ «ÁºÂ≈ ‹≈ √’Á≈
‘ÀÕ √≥÷∂Í ÙÏÁª «Úº⁄ «¬‘ È√Ò∆ Â∂
ͺ÷Í≈Â∆ ’≈˘È ‘ÀÕ «¬‘ ’≈˘È Í≈√
’Ú≈¿∞‰ Ú≈Ò∂ Ú∆ √≈‚∂ Ì≈¬∆⁄≈∂ Á∂
«√ ’º„Ú∂∫ Ò∆‚ ‘ÈÕ
«¬‘ √Ú≈Ò Ú∆ Á√ Í≥Áª √≈Òª
ÂØ∫ Ï‘∞ ‘∆ ◊Ó≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À
«’ √Ω √≈Ò Í«‘Òª ‘ج∆ ÿ‡È≈ Á∆
Ó≈Î∆ Ó≥◊∆ ‹≈Ú∂ ‹ª «’ºÊ∂ Ó≥◊∆ ‹≈Ú∂Õ
√Ø⁄‰ Ú≈Ò∆ ◊ºÒ ‘À «’ ¡◊ ˆÒÂ∆
‘Ø ¬ ∆ ‘À , «Î ˆÒÂ∆ Ó≥ ◊ ‰ «Úº ⁄
«¬Â≈˜ «’¿∞∫ ? √’≈ª ˘ ’∆ «Áº’Â
¡≈ ‘∆ ‘À ? ¡√Ò «Úº⁄ ◊ºÒ «¬‘ ‘À
«’ ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á∆ ÿ‡È≈ ˘ Ï‘∞Â
√≈∆¡ª ‹Ê∂Ï≥Á∆¡ª ¡≈͉∂ ¡≈͉∂ ÏØfi∂
«Úº⁄ ÿÛ∆√∆ «ÎÁ∆¡ª ‘È, ‘ «¬º’
‘∆ «¬‘ ⁄≈‘∞≥Á∆ ‘À «’ Óπ¡≈Î∆È≈Ó∂ Á≈
‘∆≈ ÏπÛ’ ’∂ Ó∂∆ fiØˇ∆ «Úº⁄ «‚º◊∂
«‹√ È≈Ò ¿∞ ‘ Óπ º ¤ ˘ Úº ‡ Á∂ ’∂
ˆÁ∆¡ª Á∂ ÍÀØ’≈ ¡÷Ú≈ √’‰Õ
Á»‹∂ Í≈√∂ √’≈ª ϪÁª «Ú⁄≈Ò∂ Ì∂Ò∆
«√º‡‰ ˘ «Â¡≈ ‘∆ È‘∆∫Õ ‹∂ «’Â∂ «√º‡
Á∂‰ Â∂ «’√∂ Á∂ ¡≈ ‹≈Ú∂ ‘ºÊ, Î∂ ª
ÓπºÁ≈ ‘∆ ‘ºÊØ∫ ⁄Ò≈ «◊¡≈, ¿∞‘ «¬‘
◊ÒÂ∆ ’È∆ È‘∆∫ ⁄≈‘∞≥Á∂Õ «‹‘Û∆¡ª
‹Ê∂ÏÁ
≥ ∆¡ª ¡º‹ «¬º’ Á»‹∂ ˘ ¡º÷ª «Á÷≈
‘∆¡ª È∂ ‹ª «¬º’ Á»‹∂ Á∆¡ª Һª
ÿÛ∆√ ‘∆¡ª ‘È «Î ¿∞‘ √’≈
ÚºÒ √∂Ë ‘Ø ‹≈‰◊∆¡ªÕ «¬‘Ȫ ˘
Ú≥ ‚ ’∂ ‘∆ ª ÚØ ‡ ª Á∆¡ª fiØ ˇ ∆¡ª
ÌÈ∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ª ‘∆ ÁØ Ë«Û¡ª
Á∆ ◊ºÒ, ¡√∆∫ ‘ª ¡≈Ó ÒØ’ «‹‘Ȫ
È∂ «¬‘Ȫ Ó≈Î∆¡ª «Úº⁄Ø∫ ’∞ºfi ÷º‡‰≈
’Ó≈¿∞‰≈ È‘∆∫Õ √≈‚∂ √Ø⁄‰ Ò¬∆ ‘À «’
«‹√ ˆÒÂ∆ Á∆ Ó≈Î∆ Ó≥◊∆ ‹≈ ‘∆ ‘À
«’Â∂ √≈‚∂ ¡≈Ò∂ Áπ¡≈Ò∂ ¿∞‘∆ ˆÒÂ∆
ÓπÛ Áπ‘≈¬∆ ª È‘∆∫ ‹≈ ‘∆Õ ’∆ √≈‚∂
Á∂Ù Ì◊ª Á∂ Í≈¬∂ Í»«È¡ª ÂØ∫ √≈˘
Úº÷ ’’∂, Ó≈Î∆È≈«Ó¡ª Â∂ «Ë¡≈È
’∂∫Á ’’∂ ¿∞‘Ȫ Á∂ ¡≈Á∂Ù ÂØ∫ ÒªÌ∂
ª È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ? ÓÀ∫ «‹‘Ȫ
√πÍ Ú∆˜∂ ‹ª «ÏºÒ √∆-BD Á≈ ¿∞Í
«˜’ ’’∂ ¡≈¬∆ ‘ª, ’∆ Â∞ ‘ ≈˘
¡≈͉∂ ÒØ ’ ª Â∂ Ò∞ ’ Ú∂ ∫ „≥ ◊ È≈Ò
Ò≈¬∆¡ª È√Ò∆ ÈÙÂª È‘∆∫ Òº◊Á∆¡ª
«‹‘Û∆¡ª √Ω √≈Ò Í«‘Òª Èß◊∂ «⁄º‡∂
»Í Ò≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª √ÈÕ ÓÀ˘ Òº◊Á≈
‘À √Ó∂∫ Á∂ È≈Ò È≈Ò √’≈ª È∂ πº÷
ª ‹»  ÏÁÒ∂ ‘È Í ¡≈͉∆¡ª
È∆¡Âª ¿∞‘∆ º÷∆¡ª ‘È «‹Ú∂∫ AIACAD «Úº ⁄ Ù∂ ¡ ≈Ó È√ÒÚ≈Á Á≈
ÏØ Ò Ï≈Ò≈ √∆ «‹√Á≈ Á≈ Íz Ó ≈‰
’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á≈ ¡ÀÊØ∫ Ï∂≥◊ ÓπÛÈ≈
¡Â∂ ‚∆ÍØ‡ ’È Á≈ ’ج∆ Óπ¡≈Ú˜≈
Ú∆ È≈ Á∂‰≈Õ AIG@Ú∂¡ª «Úº⁄ È√Ò∆
ÁΩ Á≈ »Í √∆ «’ «¬≥‚∆¡Èª Á∂ ÿª
Á∂ ÁÚ≈˜∂ , «÷Û’∆¡ª Ì≥ È ‹≈‰∂ ,
ÍπÒ∆√ È∂ «ÍØ‡ º’ È≈ «Ò÷‰∆Õ ‹ÁØ∫
«’√∂ «’√Ó Á∆ √π‰Ú≈¬∆ È≈ ‘ج∆ ª
‘∆ Ì≈Â∆¡ª È∂ «¬‘ È≈‘≈ «ÁºÂ≈ √∆
«’ ¿πÙ¬Ò‚ Á¬‚¬È⁄¬ «√ ‡‘¬ ØÈÒ∂
≈¿∂U «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ¿∞‘ √≈∆ √≈∆ ≈Â
ÿª Á∂ Ï≈‘ Ò∞’ ’∂ ÏÀ·Á∂, ‹ÁØ∫ ◊Ø∂
Ù∆Ù∂ ÂØÛÈ ¡≈¿∞∫Á∂ ª ¿∞‘ ¿∞‘Ȫ Á∆
‹≥Ó ’∂ ’∞‡≈¬∆ ’Á∂Õ «Î √’≈ Ú∆
⁄Ω’√ ‘Ø ◊¬∆ Â∂ Ù≈Â∆ ¡È√ Ú∆Õ
«¬‘ √∆ ¿∞ÁØ∫ È√ÒÚ≈Á ˘ È«‹º·‰
Á≈ „≥◊, ¡º‹ È√ÒÚ≈Á ˘ «˜≥Á≈ º÷‰
Ò¬∆ ’«Ó¿±«È‡∆ ˘ Ú≥‚ ’∂ Â∂ ’≈˘È∆
Á≈˙ Í∂ ⁄ Ú ’∂ ‘Ø  Ò∞ ’ Ú∂ ∫ „≥ ◊
Â∆’∂ ¡Í‰≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ ¡º‹ √≈˘
«¬’º · ∂ ‘Ø ’∂ «¬√ «’√Ó Á∂ È√Ò∆
«ÚÂ’«¡ª Á∂ «ıÒ≈Î ÒÛ≈¬∆ «Úº„‰
Á∆ ÒØÛ ‘À, È‘∆∫ ª ¡≈ͪ ¡≈͉∂ ‘ºÊ
¡≈Í ‘∆ Ú„≈ ⁄πº’∂ ‘ØÚª◊∂Õ
¡≥  «Úº ⁄ Ì≈Â∆ ’«Ó¿± « ȇ∆
√»Ï∆ ÔØ«Ë¡ª, ˆÁ∆ Ï≈«Ï¡ª, Ì◊Â
√≈«Ì¡ª Á∆ Ú≈√ ‘À «‹‘Ȫ È∂
Í«Ú≈Ú≈Á ÂØ∫ ¿∞µÍ ¿∞µ· ’∂ ˜∞ÒÓ
Á≈ Ó»≥‘ ÓØÛÈ Ò¬∆, ÓÈ∞º÷Â≈ Á∂ ‘º’ª
Ò¬∆, Ï≈ÏÂ≈ Á≈ √πÎÈ≈ «Ò¡≈ √∆Õ
¡≈˙ «¬√ √≈Ò ’≈Ó≈◊≈‡≈ Ó≈» Á∂
Óπ √ ≈Îª ˘ ˇ ’∂ √º ⁄ ∆ Ù˪˜Ò∆
Á∂¬∆¬∂, «¬‘ ª‘∆ ‘Ø √’Á≈ ‘À ‹∂ ¡√∆∫
«Èº‹Ú≈Á Â∂ Í«Ú≈Ú≈Á ⁄Ø∫ «È’Ò
’∂ √Óπº⁄∂ √Ó≈‹ ˘ ÚË∆¡≈ ω≈¿∞‰
Á≈ ‘º¬∆¡≈ ’ª◊∂ ª ‘∆ ¡√∆∫ ¿∞‘Ȫ
Á∂ √‘∆ Ú≈√ ¡÷Ú≈ √’ª◊∂Õ
√∑∆ Ï∆. √∆. ’ÀÈ∂‚≈
F@D GF@ DGID
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¿∞µÂ∂ Ò≈·∆⁄≈‹
¡≈͉∆¡ª Ó≥◊ª Ò¬∆ √≥ÿÙ ’
‘∂ Í≥‹≈Ï∆ Ô»È∆Ú«√‡∆ Í«‡¡≈Ò≈ Á∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¿∞µÂ∂ ÍπÒ∆√ Áπ¡≈≈
’∆Â≈ «◊¡≈ Ò≈·∆⁄≈‹ Ó≥ÁÌ≈◊∆
ÿ‡È≈ ‘ÀÕ «¬√ ÿ‡È≈ È∂ ÒßÓ∂ √Ó∂∫ ÂØ∫
⁄Ò∂ ¡≈ ‘∂ Í≥ ‹ ≈Ï∆ Ô» È ∆Ú«√‡∆
Í«‡¡≈Ò≈ Á∂ ÙªÂÓ¬∆ Ú≈Â≈ÚÈ ˘
ÂÒı ω≈ ’∂ º÷ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ √«ÊÂ∆
˘ ÔØ◊ „≥◊ È≈Ò È«‹º·‰ Á∆ ʪ
Ò≈·∆⁄≈‹ ’È Ò¬∆ ÍπÒ∆√ ¡≈͉∆
«˜≥Ó∂Ú≈∆ ÂØ∫ ̺‹ È‘∆∫ √’Á∆Õ √’≈
È∂ Ì≈Ú∂ ∫ «¬√ ÿ‡È≈ Á∆ «˜Ò∑ ≈
ÓÀ«‹√‡∂‡ Á∆ ͺË ”Â∂ ‹ª⁄ ’È
Á∂ ¡≈Á∂Ù Á∂ «ÁºÂ∂ ‘È Í «¬√ ÿ‡È≈
È∂ Í≥‹≈Ï Á∂ ÙªÂÓ¬∆ «Ú«Á¡≈Ê∆
Ú◊ ˘ ¡ÙªÂ ’È Úº Ò ’ÁÓ
√∂«Ë ’ «ÁºÂ≈ ‘À ‹Ø «’ ¡¯√Ø√È≈’
‘ÀÕ Ï∆Â∂ ’∞fi √Ó∂∫ ÂØ∫ È≈ ’∂ÚÒ Í≥‹≈Ï∆
Ô»È∆Ú«√‡∆ Í«‡¡≈Ò≈ ÏÒ«’ ‘Ø
«√º«÷¡≈ √≥√Ê≈Úª «Úº⁄ Ú∆ ¯∆√ª ¡Â∂
«¡≈«¬Â∆ Ϻ√ √¯ √‘»Ò Á∆¡ª
√Óº«√¡≈Úª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’∞fi √Ê≈È’
Óπ º « Á¡ª ¿∞ µ Â∂ ÊØ Û ∑ ∆ -Ï‘∞  ∆ ÂÒı
’Ò≈Ó∆ ⁄ºÒÁ∆ ¡≈ ‘∆ ‘À Í «¬‘
’Á∂ Ú∆ «‘≥√≈ÂÓ’ È‘∆∫ √∆ ‘ج∆ ¡Â∂
È≈ ‘∆ ’Á∂ Íπ Ò ∆√ Ò≈·∆⁄≈‹ Á∆
ÈΩÏ ¡≈¬∆ ‘ÀÕ Í≥‹≈Ï∆ Ô»È∆Ú«√‡∆
Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ Ú∆ ’∞fi √Ó∂∫ ÂØ∫ ¯∆√ª
«Úº ⁄ ’∆Â≈ Ú≈Ë≈ Ú≈Í√ ÒÀ ‰ ÂØ ∫
«¬Ò≈Ú≈ ’≥‡∆Ȫ ¡Â∂ ‘Ø√‡Ò √‘»Òª
«Úº⁄ Ú≈Ë≈, ¡ÀµÓ.«¯Ò Â∂ Í∆.¡Àµ⁄.‚∆.
Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∂ Ó≈È ÌºÂ∂ «Úº⁄
Ú≈Ë≈ ’È ¡≈«Á «‹‘∆¡ª Ó≥◊ª ˘
ÒÀ ’∂ √≥ÿÙ ’ ‘∂ ‘ÈÕ Ô»È∆Ú«√‡∆
¡«Ë’≈∆¡ª È∂ ’¬∆ Ú≈ «Ú«Á¡≈Ê∆
È∂Â≈Úª È≈Ò «¬È∑ª Óπº«Á¡ª Á∂ ‘ºÒ
Ò¬∆ ◊º Ò Ï≈ Ú∆ ’∆Â∆ ¡Â∂
«Ú«Á¡≈Ê∆ È∂Â≈Úª ˘ Ô»È∆Ú«√‡∆
Á∆ «Èÿ ‘∆ ¡≈«Ê’ √«ÊÂ∆ ÂØ∫
‹≈‰» Ú∆ ’Ú≈«¬¡≈ Í «Ú«Á¡≈Ê∆
√≥Â∞Ù‡ È≈ ‘Ø √’∂ ¡Â∂ ¿∞È∑ª È∂ √≥ÿÙ
Â∂ ˜ ’Á∂ ‘Ø ¬ ∂ ◊∂ ‡ ”Â∂ ËÈ≈ Ò≈
«ÁºÂ≈Õ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Ò≈·∆⁄≈‹ Á∆ Ó≈Û∆
ÿ‡È≈ Ú≈Í ◊¬∆Õ
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¿∞µÂ∂ ‘ج∂ «¬√
Ò≈·∆⁄≈‹ ˘ Ì≈Ú∂∫ ¡⁄≈È’ Ú≈Í∆
ÿ‡È≈ Ó≥«È¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À Í ¡√Ò
«Úº⁄ «¬√ Á≈ ’≈È √»Ï∂ «Úº⁄ «Í¤Ò∂
’∞fi √Ó∂∫ ÂØ∫ «√º«÷¡≈ Á∂ ÷∂Â «Úº⁄ ¡≈
‘∂ «Èÿ≈, ¿∞µ⁄ «‚◊∆¡ª Íz≈ÍÂ
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª «Úº ⁄ ÚË ‘∆
Ï∂∞˜◊≈∆, Í≥‹≈Ï Á∂ ÒØ’ª Á∆ ¡≈«Ê’
Ó≥Á‘≈Ò∆ ¡Â∂ «√º«÷¡≈ ∞˜◊≈Óπ÷∆ È≈
«‘‰ ’’∂ Ì«Úº ÷ ÂØ ∫ «⁄≥  Â
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª «Úº⁄ ÎÀÒ «‘≈ ¡√≥ÂØÙ
‘ÀÕ Á»‹∂ Í≈√∂ √ºÂ≈Ë≈∆ Í≈‡∆¡ª, ¿∞µ⁄
¡«Ë’≈∆¡≈ ¡Â∂ «√º«÷¡≈ √≥√Ê≈Úª Á∂
ÍzÏ≥Ë’ª «Úº⁄ «¬È∑ª Óπº«Á¡ª ÍzÂ∆ «ÁÈ
Íz  ∆ ÿ‡ ‘∆ √≥ Ú ∂ Á ÈÙ∆ÒÂ≈ Ú∆
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª «Úº⁄ Ø√ Ì≈ÚÈ≈Úª ˘
Â∆Ï ’∆Â∂ ‹≈‰ Á≈ √ÏºÏ ‘ÀÕ ÍπÒ∆√
ÏÒª «Úº ⁄ Ú∆ Ù«‘ÈÙ∆ÒÂ≈ ¡Â∂
Á»¡≥Á∂Ù∆ Á∆ ÿ≈‡ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ÚË
‘∆ «√¡≈√∆ ÁıÒ¡≥Á≈˜∆ ¡«‹‘∆¡ª
Ó≥ÁÌ≈◊∆ ÿ‡È≈Úª Ú≈ÍÈ Á≈ «¬º’
’≈È ‘ÀÕ ‘À≈È∆ Á∆ ◊ºÒ «¬‘ ‘À «’
«√¡≈√∆ ÁÏ≈¡ ’≈È Íπ«Ò√ ÏÒ ’¬∆
¡«‘Ó ÿ‡È≈Úª √Ó∂∫ Ó»’ ÁÙ’ ω∂
«‘≥Á∂ ‘È Í ‘º’ Ó≥◊Á∂ ÒØ’ª ”Â∂
‚≈◊ª Ú∑≈¿∞‰ √Ó∂∫ Ù∂ ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
¡«‹‘∆ Ó≈È«√’Â≈ ˘ ÒØ’-ͺ÷∆ È‘∆∫
«’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ
Ô» È ∆Ú«√‡∆ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∆
¡≈«Ê’ √≥’‡ Ú≈Ò∆ ÁÒ∆Ò Ì≈Ú∂∫ √πº‡
Í≈¿∞‰ Ú≈Ò∆ È‘∆∫ ‘À Í «Î Ú∆ «¬√
√≥’‡ Á≈ √≈≈ Ì≈ ’∂ÚÒ «Ú«Á¡≈Ê∆
Ú◊ ¿∞ µ Â∂ Í≈¿∞ ‰ ≈ Ú∆ Â’√≥ ◊ Â
È‘∆∫ ‘À Õ Ô» È ∆Ú«√‡∆ ˘ ¡≈͉∆
¡≈«Ê’Â≈ Әϻ ’È Ò¬∆ ÈÚ∂∫ „≥◊
Â∆’∂ Һ̉ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ı«⁄¡ª
«Úº⁄ ’¯≈«¬Â ’È Á∆ Ú∆ ˜» ‘ÀÕ
Ô»È∆Ú«√‡∆ ˘ ¡≈͉∂ «ÚÂ∆ √≥’‡ ”Â∂
’≈Ï» Í≈¿∞‰ Ò¬∆ Í≥‹≈Ï √’≈ ’ØÒ
ÒØ Û ∆∫Á∆ ◊ª‡ ÒÀ ‰ Ò¬∆ ◊∞ ‘ ≈
Ò≈¿∞‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ Ô»È∆Ú«√‡∆ Á≈
ÿ≈‡≈ ’∂ÚÒ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ÂØ∫ ‘∆
Í»≈ ’È Á∆ ‹Ú∆˜ Á∞√ ȑ∆∫
’‘∆ ‹≈ √’Á∆Õ Á» ‹ ∂ Í≈√∂
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ Ú∆ «¬‘ √Ófi‰ Á∆
˜»   ‘À «’ Ô» . ‹∆.√∆. Áπ ¡ ≈≈
¡«Ë¡≈Í’ª Á∂ ÚË≈¬∂ ◊¬∂ ÂÈı≈‘
√’∂Òª ¡Â∂ «ÈºÂ ÚË ‘∆ Ó«‘≥◊≈¬∆
’≈È Ô»È∆Ú«√‡∆ Á≈ Ï‹‡ ‚≈Úª‚ØÒ
‘Ø ‰ ≈ √π Ì ≈«Ú’ ‘À Õ ÁØ Ú ª «Ëª ˘
‡’≈¡ Ú≈Ò∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ ’È Á∆
Ï‹≈«¬ «ÓÒ ÏÀ · ’∂ √Óº « √¡≈ Á≈
«È¡ªÍ»È ‘ºÒ Һ̉ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’È∆
⁄≈‘∆Á∆ √∆ Í ¡¯√Ø√ «’ ÁØÚ∫∂ «Ëª
È∂ Á»-¡≥ÁÙ
∂ ∆ ÂØ∫ ’≥Ó È‘∆∫ «Ò¡≈Õ «¬‘
◊ºÒ √Ófi‰ Á∆ ˜» ‘À «’ «√º«÷¡≈
Ó«‘≥ ◊ ∆ ‘Ø ‰ Á≈ ’≈È ’∂ Ú Ò
Ô»È∆Ú«√‡∆ ¡«Ë’≈∆¡ª Á∂ Ú√ Á≈
Ø◊ È‘∆∫ √◊Ø∫ «¬√ Á∆¡ª ‹Û∑ª ÓΩ‹Á
» ≈
«√√‡Ó Á∂ «Úº⁄ ‘ÈÕ «‹√ Á≈ «Ù’≈
«√º«÷¡≈ √≥√Ê≈Úª, «Ú«Á¡≈Ê∆ ¡Â∂
¡≈Ó ÒØ ’ ‘Ø ‘∂ ‘ÈÕ Í» ≥ ‹ ∆Ú≈Á∆
¿∞ Á ≈Ú≈Á∆ È∆Â∆¡ª «‘ ‘≈’Ó
‹Ó≈ª ÚºÒ∫Ø «√º«÷¡≈, «√‘ ¡Â∂ ‘Ø
Ïπ«È¡≈Á∆ √‘»Òª Á≈ «Èº‹∆’È ’∆Â≈
‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ √≈∆¡ª
‹ÈÂ’ √∂Ú≈Úª Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‹∆ÚÈ
«‹¿±‰ Á∆¡ª Óπ„Ò∆¡ª ˜»ª ÒØ’ª
Á∆ Í‘∞⁄
≥ ÂØ∫ Ï≈‘ ‘∞Á
≥ ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª
‘ÈÕ «¬√ «√√‡Ó È∂ «‹ºÊ∂ ÓπÒ’ ¡Â∂
ÒØ’ª ˘ ¡≈«Ê’ ’≥◊≈Ò∆ Á∂ ’◊≈ ”Â∂
«Ò¡≈ ÷Û∑≈ ’∆Â≈ ‘À, ¿∞µÊ∂ ÏπË
º ∆‹∆Ú∆¡ª,
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¡Â∂ ÒØ ’ ª Á∆ ‹È
⁄∂  È≈ ˘ „≈¡ Ú∆ Ò≈¬∆ ‘À Õ «¬√
√≥ Á Ì «Úº ⁄ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª √Ó∂ Â
√Óπº⁄∂ «’Â∆ Ú◊ª ˘ ¡≈͉∆ ⁄∂ÂÈ≈
˘ ÚË≈¿∞∫Á∂ ‘ج∂ Ï∂ÒØÛ∂ ‡’≈¡ Á∆
Ï‹≈«¬ ÁÍ∂Ù √Óº«√¡≈Úª Á∂ √‘∆ ‘ºÒ
ÚºÒ √∂«Ë ‘؉ Á∆ ˜» ‘ÀÕ
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Á√ßÏ B@AD
24
Ì◊ «√øÿ Á≈ √≈Ê∆ : ¥ªÂ∆’≈∆ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á ¿∞Î ‚≈. Ï∆. ¡À√. «È◊Ó
≈’∂Ù ’∞Ó≈
¥ªÂ∆’≈∆ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á, Ì◊Â
«√øÿ, ≈‹◊π», √π÷Á∂Ú Á≈ √≈Ê∆ √∆Õ
«¬‘ ¥ªÂ∆’≈∆ Í≈‡∆ Á≈ √◊Ó ÓÀ∫Ï
√∆Õ G ¡’±Ï AIC@ ȱø ‹ÁØ∫ √ÍÀÙÒ
Ò≈‘Ω «‡z«Ï¿±ÈÒ È∂ Ì◊ «√øÿ, ≈‹◊π,»
√π÷Á∂Ú È±ø ¯ª√∆ Á∆ √˜≈ √π‰≈¬∆ √∆ ª
¿∞ √ ∂ ÎÀ √ Ò∂ «Úº ⁄ «¬√ ȱ ø Ú∆ ÁØ Ù ∆
·«‘≈™Á∂ ¿∞Ó ’ÀÁ ‹Ò≈ÚÂÈ∆ Á∆
√‹≈ √π‰≈¬∆ √∆Õ
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á Á≈ ‹ÈÓ B@
‹»È, AI@@ ȱø «Í≥‚ ÷˜»∆ ÷πÁ «‘√∆Ò
«ÏÒ‘Ω, «‹Ò∑ª ’≈ÈÍπ, ¿∞µÂ ÍÃÁÙ
∂ ”⁄
‘Ø«¬¡≈Õ «ÍÂ≈ È≈ È≈Ó ÓΩ‹∆≈Ó ¡Â∂
Ó≈Â≈ Á≈ È≈Ó Èß Á ≈‰∆ √∆Õ «ÍÂ≈
«˜ÓƒÁ≈ √ÈÕ «¬È∑ª Á≈ Á≈Á≈ Ó‘ªÁ∆È
È∂ AHEG Á∂ Í«‘Ò∂ √ÚÂøÂÂ≈ √ø◊≈Ó
«Úº⁄ ÚºË ⁄Û∑ ’∂ «‘º√≈ «Ò¡≈ √∆Õ ◊Ô≈
ÍÃÙ≈Á È∂ Îπ÷≈Ï≈Á ÂØ∫ ‘≈¬∆ √’±Ò Í≈√
’È ÂØ∫ Ï≈¡Á √≈Ò AIAH «Úº⁄ «¬º’
√≈Ò Á≈ ‚≈’‡∆ ’Ø√ (Í∆.¡ÀÓ.Í∆.)
Í≈√ ’∆Â≈Õ ‚≈’‡∆ Á≈ ’Ø√ ’È ÂØ∫
Ï≈¡Á ¡≈͉∂ ÿ ÷˜»∆ ”⁄ ÁÚ≈÷≈È
÷Ø«Ò∑¡≈Õ ¿∞‘Ȫ Á≈ «Ú¡≈‘ º‹Ø Á∂Ú∆
È≈Ò AA √≈Ò Á∆ ¿∞Ó «Úº⁄ ‘∆ ‘Ø «◊¡≈
√∆Õ ¿∞‘Ȫ «ÁȪ «Úº⁄ ¤Ø‡∆ ¿∞Ó ”⁄
‘∆ «Ú¡≈‘ ’ Á∂‰ Á≈ «Ú≈‹ √∆Õ ‹ÁØ∫
¿∞‘ Îπ÷≈Ï≈Á «Úº⁄ ÍÛ∑Á∂ √È ¿∞Á∫Ø ‘∆
¿∞‘ ¡≈«¡≈ √Ó≈‹ Á∂ √øÍ’ ”⁄ ¡≈
◊¬∂ Õ ‹ÁØ ∫ ≈‹È∆Â∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
¡≥ÁÒ
Ø È Ùπ» ‘Ø«¬¡≈ ª ¿∞√ ”⁄ ’∞Á
º ͬ∂Õ
«ÍÂ≈ È≈Ò «Ú⁄≈ª Á≈ «ÚØË ‘؉ ’’∂
Í«‘Òª ÿ ¤º‚ ’∂ ¡≈ÁÓÍπ Â∂ «Î «√ºË∂
’≈ÈÍ» ‚≈. Óπ≈∆ Ò≈Ò Á∂ ÿ, ’ª◊√
Á∂ Á¯Â ¡≈ ◊¬∂ ¡Â∂ ’ª◊√ Á≈
√ø◊·È Әϻ ’È «Úº⁄ Ò◊ ◊¬∂Õ
’∞fi
º Á∂ Ï≈¡Á ’ª◊√ ÂØ∫ ¡Òº◊ ‘Ø ’∂
Ó˜Á» √ø◊·Èª ”⁄ ’øÓ ’È≈ Ùπ»
’∆Â≈Õ ‹Ò≈Ò≈Ï≈Á ”⁄ ÁÚ≈÷≈È≈
÷Ø«Ò∑¡ªÕ ¿∞µÊ∂ ¿∞Ȫ∑ Á∆ ‹≈‰-Í«‘⁄≈‰
Óπ È ∆ÙÚ ¡Ú√Ê∆ È≈Ò ‘Ø ¬ ∆Õ ¿∞ ‘
◊Ø  ÷Íπ  ÂØ «È’Ò‰ Ú≈Ò∂ √≈Ò∂
“√ÚÁ∂Ù” Á∂ √«‘ √øÍ≈Á’ √ÈÕ ¿∞‘Ȫ
Á≈ √øÍ’ ¥ªÂ∆’≈∆ Í≈‡∆ È≈Ò √∆Õ
¿∞‘ ¡’√ ’≈ÈÍ» ¡≈™Á∂ «‘øÁ∂ √∆Õ
¿∞‘Ȫ È≈Ò ≈‹È∆Â∆ Â∂ ⁄⁄≈ ‘؉ ÂØ∫
Ï≈¡Á ¿∞‘Ȫ ȱø Òº«◊¡≈ «’ Á∂٠ȱø
¡≈˜≈Á ’Ú≈¿∞ ‰ Ò¬∆ ¥ªÂ∆’≈∆
Í≈‡∆ ‘∆ √Â≈ ‘ÀÕ «Î ¥ªÂ∆’≈∆
Í≈‡∆ Á≈ «‘º√≈ ω ◊¬∂Õ ¥ªÂ∆’≈∆
Í≈‡∆ ”⁄ ¡≈¿∞‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿∞‘Ȫ Á∆
‹≈‰ Í«‘⁄≈‰ √π«øÁ ͪ‚∂, «Ú‹À’Ó
∞ ≈
«√È‘≈, «ÙÚ ÚÓ≈, ‹À Á∂Ú ’Í» ¡≈«Á
¥ªÂ∆’≈∆¡ª È≈Ò ‘ج∆Õ ¥ªÂ∆ Í≈‡∆
«Úº ⁄ ‚≈. ◊Ô≈ Íà ٠≈Á Á∆ Íπ ‹ ∆ÙÈ
Á»«‹¡ª ÂØ∫ ¡Òº◊ √∆Õ ¿∞‘ «Ú¡≈‘∂ ‘Ø∂ √∆
Â∂ ¿∞‘Ȫ Á∆ B √≈Ò Á∆ Ï∂‡∆ √∆Õ Í≈‡∆
«Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬º’ «ÁÈ
ÿ ‹≈ ’∂ ¿∞‘Ȫ È∂ ¡≈͉∆ ÿ Ú≈Ò∆
ȱø «’‘≈ «’ ÓÀ∫ ¡≈͉∆ «‹øÁ◊∆ Í≈‡∆
Á∂ Ò∂÷∂ Ò≈ «ÁºÂ∆ ‘ÀÕ ‘π‰ ±ø √øÁ» Í»fi
ø Á∂Õ
ÿ Ú≈Ò∆ Â∂ Ï∂‡∆ ȱø ¤º‚ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á
Í≈‡∆ Á∆¡ª √◊Ó∆¡ª ”⁄ Ù≈«ÓÒ ‘Ø
«◊¡≈ ª ¿∞√ Á∆ ÓπÒ≈’≈ «ÙÚ ÚÓ≈
È≈Ò ‘ج∆Õ «ÙÚ ÚÓ≈ È∂ ‘∆ ¿∞√ ȱø
Ò≈‘Ω Ì∂«‹¡≈ √∆Õ ‹ÁØ∫ ¿∞‘ ‹πÒ≈¬∆
AIBH ȱø Ò≈‘Ω ¡≈«¬¡≈ √∆ ª ¿∞√ ȱø
√‡∂ Ù È Â∂ «ÚÒ∂ ‹  ¿∞  Î √π ÷ Á∂ Ú
«Ó«Ò¡≈ √∆Õ «‹√ È≈Ò «ÙÚ ÚÓ≈
È∂ Í«‘Òª ’≈ÈÍπ «Úº⁄ ¥ªÂ∆’≈∆
√ø√Ê≈ Á∂ ÓÀ∫Ï Á∂ »Í «Úº⁄ «ÓÒ≈«¬¡≈
√∆Õ «¬‘∆ ¿∞‘ √π÷Á∂Ú √∆ «‹√ È∂ Ò≈‘Ω
«Ú⁄ ¿∞‘Á∂ ·«‘‰ Á≈ ÍÃÏË
ø ’∆Â≈
√∆Õ Ì◊ «√øÿ È≈Ò Ú∆ ‚≈. ◊Ô≈
ÍÃÙ≈Á Á∆ ÓπÒ≈’≈ Ò≈‘Ω ”⁄ ‘ج∆ √∆Õ
Ï≈¡Á «Úº⁄ Í≈‡∆ È∂ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á
ȱø «ÎؘÍπ Ù«‘ ”⁄ ◊πÍ «‡’≈‰≈
ω≈¿∞‰ Ò¬∆ ÁÚ≈÷≈È≈ ÷πÒÚ≈«¬¡≈
√∆Õ
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á È∂ «ÎؘÍπ
«Úº ⁄ ‚≈. Ï∆.¡À µ √. «È◊Ó (‚≈.
Ì◊Ú≈È √Ú»Í «È◊Ó) Á∂ Î˜∆
È≈Ó È≈Ò Ò∂÷ ≈‹ ÂØ∫ Ó’≈È Â±Û∆
Ϙ≈ ”⁄ «’≈¬∂ Â∂ ÒÀ «Ò¡≈Õ ¿∞√ È∂
‘∂ · ª ÁÚ≈÷≈È≈ ÷Ø « Ò∑ ¡ ≈ Â∂ ¿∞ Í 
«‘≈«¬Ù ’∆Â∆Õ Ï≈‘ ÏØ‚ Ò◊≈«¬¡≈
““«È◊Ó Î≈Ó∂ √ ∆, ’À « Ó√‡√ ¡Â∂
‚º◊«¬√‡””Õ Í≈‡∆ È∂ ‹À ◊ØÍ≈Ò È±ø
Ì∂«‹¡≈ «’ ¿∞‘ ◊π¡ª„∆ Á∆Ú≈È ⁄øÁ
≈‘ƒ ‚≈. «È◊Ó ’ØÒ √«‘ ’øÍ≈¿±‚ Á∆
ÈΩ’∆ ÒÚ∂Õ «¬‘ «‡’≈‰≈ A@ ¡◊√Â,
AIBH ÂØ∫ ÒÀ ’∂ D ÎÚ∆ AIBI º’
«‘≈Õ «¬√ «‡’≈‰∂ Â∂ Ì◊ «√øÿ, ⁄øÁ
Ù∂ı ¡≈˜≈Á, √π÷Á∂Ú, «ÙÚ ÚÓ≈,
Ó‘ªÚ∆ «√øÿ, «Ú‹À ’∞Ó≈ «√È‘≈ Á≈
¡≈¿∞ ‰ ≈ ‹≈‰≈ √∆Õ ‹À ◊Ø Í ≈Ò È∂
¡Á≈Ò ”⁄ «’‘≈ √∆ «’ ““√π÷Á∂Ú Á∂
¡≈¿∞‰ Â∂ ÓÀ∫ ‚≈. «È◊Ó ¡Â∂ √π÷Á∂Ú È∂
Ì◊ «√øÿ Á∂ Ú≈Ò Â∂ Á≈Û∑∆ ’º‡∆ √∆Õ””
Í≈‡∆ È∂ «¬‘ «‡’≈‰≈ Í≈‡∆ ÓÀ∫Ï
‹Ø Í≥‹≈Ï ÂØ∫ Í»Ú ‹ª Í»Ú ÂØ∫ Í≥‹≈Ï
Ô≈Â≈ ’ ‘∂ ‘πÁ
ø ∂ √È ¿∞‘Ȫ Á∂ Ò¬∆
‹◊∑≈ Óπ‘¬
º ∆¡≈ ’Ú≈¬∆Õ «‹Ê∂ ¿∞‘ ’ºÍÛ∂
Ú◊À≈ ÏÁÒ ’∂ «È√«⁄ ‹◊≈ Á∂ Ò¬∆
Í‘π⁄
ø √’‰ Â∂ Á»‹≈ ÏøÏ ¡≈«Á ω≈¿∞‰
Á≈ √Ó≈È ‚≈. «È◊Ó ÚÒØ∫ ÒÀ √’‰Õ
¿∞‘Ȫ È∂ D ÎÚ∆ AIBI ȱø «¬‘
«‡’≈‰≈ ¤º‚ «ÁºÂ≈ √∆Õ ‚≈. «È◊Ó È∂
‚≈. Á∆Ú≈È È±ø Áπ’≈È Á∂ Ó∂˜ ’∞√∆ ¡Â∂
ÁÚ≈¬∆¡ª ¡≈«Á BE πͬ∂ ”⁄ Ú∂«⁄¡≈
Â∂ ¡≈Í ¡≈◊∂ ⁄Ò≈ «◊¡≈Õ ¿∞µÊ∂ ¿∞√
È∂ ≈ÓÒ≈Ò Á∂ Î˜∆ Ȫ ‘∂· «¬º’ Ó’≈È
È≈Ë∆ Á∂ Ó≥‚∆ Á∂ «¬Ò≈’∂ «Úº⁄ È≈«¬‰
ÍÃÙ≈Á ÂØ∫ AE ÎÚ∆ AIBI ȱø AC πͬ∂
Ó‘∆È∂ Á∂ «‘√≈Ï È≈Ò «’≈¬∂ Â∂ «Ò¡≈Õ
«¬√ ÿ ȱø Í≈‡∆ Á∂ ÓÀ∫Ï≈ È∂ Óπ÷
º ÂΩ
Â∂ «‘≈«¬Ù∆ ¿∞ÁÙ
∂ Ò¬∆ Ú«Â¡≈Õ ‚≈.
«È◊Ó Ï˜≈ «Úº⁄Ø∫ ÏøÏ Ï‰≈¿∞‰ Á≈
√Ó≈È ’ÀÓ∆’Ò Â∂ ’≈’ ¡≈«Á ÷∆Á
’∂ «Ò¡≈«¬¡≈ ’Á≈ √∆Õ «¬‘ Ó’≈È
CA Ó≈⁄ AIBI È»ø ¤º‚ «ÁºÂ≈ √∆Õ
¡ÍÃÒ
À AIBI Á∂ Ùπ» «Úº⁄ Í≈‡∆
Á≈ Óπº÷ ’∂∫Á √‘≈ÈÍπ «Ò‹≈«¬¡≈
«◊¡≈ √∆Õ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á È∂ ≈‰∆
Ϙ≈ «Úº⁄ ≈Ó ⁄øÁ ÂØ∫ ≈Ó Ò≈Ò Á∂
Î˜∆ Ȫ Â∂ Ó’≈È «’≈¬∂ Â∂ «Ò¡≈Õ
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á Ó◊Ø∫ «ÙÚ ÚÓ≈
√‘≈ÈÍπ «◊¡≈Õ Í «¬‘ Ó’≈È «’≈¬∂
Â∂ ’∞fi
º «ÁÈ ‘∆ º«÷¡≈Õ
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á È∂ ≈ÓÈ≈Ê Á∂
Î˜∆ Ȫ ‘∂·ª ⁄ØÏ ÎØÙª Óπ‘
º Ò∂ «Úº⁄ «¬º’
Ó’≈È «’≈¬∂ Â∂ «Ò¡≈Õ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á
Â∂ ‹À Á∂Ú ÁØÚ∂∫ ÏøÏ Ï‰≈¿∞‰ ”⁄ «ÙÚ
ÚÓ≈ Á∂ √‘≈«¬’ √ÈÕ
AC Ó¬∆ AIBI ȱø ÍπÒ√ ÚºÒ∫Ø Ó≈∂
¤≈Í∂ ”⁄ «ÙÚ ÚÓ≈ Â∂ ‹À Á∂Ú ’Í»
ÎÛ∂ ◊¬∂Õ ÍπÒ∆√ È∂ ¡º‚∂ ÂØ∫ ¤∂ «‹™Á∂
ÏøÏ, «ÂøÈ ÏøϪ Á∂ ÷ØÒ Úº‚∆ Ó≈Â≈ ”⁄
ÏøÏ Ï‰≈¿∞‰ Á≈ √Ó≈È Â∂ Ï‘π √≈∆¡ª
Íπ√Â’ª ¡≈«Á «Ó«Ò¡≈ ¡Â∂ ÁØ «ÁÈ
Ó◊Ø∫ AE Ó¬∆, AIBI ȱø ‹ÁØ∫ ‚≈. ◊Ô≈
ÍÃÙ≈Á «¬√ «‡’≈‰∂ Â∂ Ú≈Í√ ¡≈«¬¡≈
ª ¿∞‘Ȫ ȱø ÍπÒ√ È∂ ÎÛ «Ò¡≈Õ
A@ ‹π Ò ≈¬∆ AIBI ˘ √ÍÀ Ù Ò
ÓÀ«‹√‡∂‡ Á∆ ¡Á≈Ò «Úº⁄ Óπ’Á
º Ó≈ Ùπ»
‘Ø«¬¡≈Õ ¥ªÂ∆’≈∆¡ª È∂ «¬√ Óπ’Á
º Ó∂ ˘
Ú∆ ¥ªÂ∆’≈∆ ÍÃ≈Í∂◊‚
ø ∂ Á∂ ÍÒ∂‡Î≈Ó Á∂
ÂΩ Â∂ Ú‰ Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈Õ ‹∂Ò∑ Â∂
¡Á≈Ò «Ú⁄ ¡Í‰≈¬∆¡ª ‹≈‰
Ú≈Ò∆¡ª È∆Â∆¡ª Ï≈∂ ÎÀ√Ò≈ ’È Ò¬∆
Ì◊ «√øÿ, «Ú‹À ’∞Ó≈ «√È‘≈ Â∂
√π÷Á∂Ú Â∂ ¡Ë≈ «¬’ «‡z«Ï¿±ÈÒ
ω≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ
¡≥◊∂˜ª Á∂ «È¡ª ÍÃÏøË ˘ Èß◊≈
’È Ò¬∆ ¥ªÂ∆’≈∆¡ª È∂ «ÂøÈ ◊πÍ
º
ω≈ ÒÚ∂Õ
Í«‘Ò∂ ◊πÍ
º Ú≈Ò∂ √≈Ê∆¡ª Á≈ ’∂√
Ú’∆Ò ≈‘∆∫ Ò«Û¡≈ ‹≈‰≈ √∆ Â∂ ¿π‘Ȫ
˘ «‘≈ ’Ú≈¿π‰ ‹ª √˜≈Úª ÿæ‡
’Ú≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ‘؉≈ √∆Õ «¬√ ◊πÍ
æ
«Ú⁄ √È-Á∂√ ≈‹ Ì≈Â∆, ÍÃ∂Ó ÁæÂ,
¡‹À ÿØÙ Â∂ «’ÙØ∆ Ò≈ÒÕ Á»‹≈ ◊πÍ
æ
¡Á≈Ò ˘ È≈ Óøȉ Ú≈«Ò¡ª Á≈ √∆Õ
«¬‘Ȫ Á≈ ’øÓ √∆ ‘ „π’Ú∂∫ ÓΩ’∂ ¿πµÂ∂
¡Á≈ÒÂ∆ «È¡ª-ÍÉ≈Ò∆ ˘ ¸‰ΩÂ∆ Á∂‰≈Õ
«¬È∑ª È∂ «‡z«Ï¿»ÈÒ Á∂ Í«‘Ò∂ «ÁÈ ‘∆ ‹Ø
«Ï¡≈È «ÁæÂ≈ ¿π√ Ï≈∂ «‡z«Ï¿»ÈÒ È∂
¡≈Í «Ò«÷¡≈ «’ ““«¬‘ ¡ø◊∂˜ √’≈
¿πµÂ∂ «‘ø√≈ÂÓ’ «√¡≈√∆ ‘ÓÒ≈ √∆Õ”” «¬√
◊πÍ
æ «Úæ⁄ Ó‘ªÚ∆ «√øÿ, Ï∆.’∂. ÁæÂ,
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á, ’πÁ
ø È Ò≈Ò Â∂ ‹«ÂøÁ
È≈Ê √«È¡≈Ò Ù≈ÓÒ √ÈÕ Â∆‹∂ ◊πÍ
æ
Á∂ √≈Ê∆¡ª È∂ ¡≈͉≈ Óπ’æÁÓ≈ ¡≈Í
ÒÛÈ≈ √∆Õ «¬‘Ȫ Á≈ ’øÓ √’≈∆
◊Ú≈‘ª È≈Ò Ï«‘√ ’È≈, Óπ÷Ïª Â∂
◊Ú≈‘ª Á∂ Óø‘
» ∫Ø ¡≈͉∆ ◊æÒ ’„Ú≈¿π‰≈
√∆Õ «¬‘Ȫ Á∆ ‘ ◊æÒ Á≈ Ó’√Á
ÍÃ⁄≈ ’È≈ √∆Õ «¬√ ◊πÍ
æ Á∂ √≈Ê∆¡ª
«Úæ ⁄ √È : Ì◊ «√ø ÿ , √π ÷ Á∂ Ú ,
≈‹◊π», ‹À Á∂Ú, «Ú‹À ’πÓ≈ «√È‘≈,
’ÓÒÈ≈Ê «ÂÚ≈Û∆Õ ¥ªÂ∆’≈∆ È∂
¡≈͉∆ È∆Â∆ ¡Èπ√≈ ‘∆ ¡Á≈Ò ˘
¡≈͉∂ Ó’√Á Ò¬∆ Ú«Â¡≈Õ
¡Á≈Ò «Úæ⁄ ¿π‘ “«¬È’Ò≈Ï
«‹øÁ≈Ï≈Á”, “√≈Ó≈‹ ÓπÁ≈Ï≈Á” Á∂
È≈¡∂ Ó≈ ’∂ ¡≈™Á∂ «¬√ Á∂ «Í¤Ø∫ ¿π‘
ÚøÁ∂ Ó≈ÂÓ ◊≈™Á∂Õ ’¬∆ Ú≈ ¿π‘
¡Á≈Ò «Úæ⁄ ≈Ó ÍÃÙ≈Á «Ï√«ÓÒ Á∆
◊˜Ò ““√ÎØÙ∆ ’∆ ÂÓøÈ≈ ¡Ï ‘Ó≈∂
«ÁÒ Ó∂∫ ˛.....”” Ú∆ ◊≈™Á∂ √ÈÕ
√ÍÀÙÒ «‡z«Ï¿»ÈÒ È∂ G ¡’»Ï
AIC@ ˘ AE ¥ªÂ∆’≈∆¡ª Á≈ ÎÀ√Ò≈
√π‰≈«¬¡≈Õ Ì◊ «√øÿ, √π÷Á∂Ú ¡Â∂
≈‹◊π» ˘ ¯ª√∆ Á∆ √˜≈ √π‰≈¬∆ ◊¬∆
Â∂ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á È»ø ¿πÓ ’ÀÁ
‹Ò≈ÚÂÈ∆ Á∆ √˜≈ √π‰≈¬∆ ◊¬∆Õ
√ÍÀÙÒ «‡z«Ï¿»ÈÒ È∂ ‚≈. ◊Ô≈
ÍÃÙ≈Á ¿π¯ ‚≈. Ï∆. ¡Àµ√ «È◊Ó ˘
«Ú√Î؇’ ÍÁ≈Ê ’≈˘È Á∆ Ë≈≈ D
(F) ¡Â∂ «‘øÁ Áø‚≈ÚÒ∆ Á∆ Ë≈≈ ABF
Ï∆ Á∂ «‘ √˜≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π‘
Í≈‡∆ Á≈ «¬æ ’ √◊Ó ¡Â∂
Ó‘æÂÚÍ»È ÓÀ∫Ï √∆Õ ÏøÏ Ï‰≈¿π‰ Á≈
’øÓ ’Á≈ √∆Õ ¿π√ ˘ ¿πÓ ’ÀÁ
‹Ò≈ÚÂÈ∆ Á∆ √˜≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆Õ
¿π‘ AE Ó¬∆ AIBI Á∆ «◊ÃÎÂ≈∆
ÂØ∫ ÒÀ ’∂ BA ÎÚ∆ AIDF Âæ’ («‘≈¬∆
Âæ’) AG √≈Ò ¡æ‚-¡æ‚ ‹∂Ò≈∑ ”⁄ ‘∂Õ
¿π‘ ¡ø‚Ó
∂ ≈È «È’ØÏ≈ ‡≈Í» Á∆ √À√Ò
» 
‹∂Ò∑ (’≈Ò≈ Í≈‰∆) √æ √≈Òª ÂØ∫ Ú∆ ÚæË
√Óª ‘∂Õ ’¬∆ Ú≈ ‘ØȪ ’ÀÁ∆¡ª È≈Ò
«ÓÒÁ∂ ‹∂Ò «Úæ⁄ ‘æ’∆ Óø◊ª Ò¬∆ Ìπæ÷
‘ÛÂ≈Òª Ú∆ ’∆Â∆¡ªÕ
‹∂Ò «Ú⁄Ø∫ «‘≈¬∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¿π‘
Í«‘Òª ’«Ó¿» « È√‡ Í≈‡∆ ¡≈¯
«¬ø‚∆¡≈ (CPI) ”⁄ ’øÓ ’Á∂ ‘∂ Í
‹ÁØ∫ Í≈‡∆ ÁØ Î≈Û∑ ‘Ø ◊¬∆ ª ¿π‘
√∆.Í∆.¡ÀµÓ (CPM) ”⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø ◊¬∂ Â∂
¡ø Âæ’ ¿π√ «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∂ ‘∂Õ A@
ÎÚ∆ AIIC ˘ ¿π‘Ȫ Á∆ ÓΩ ‘Ø ◊¬∆Õ
«ÎؘÍπ ÿ ¡øÁ ÓÀ∫ Â∂ ‹À ◊ØÍ≈Ò
«¬æ’ ‘∆ Í«Ú≈ Á∂ ÓÀ∫Ï √∆Õ Í ÿ ÂØ∫
Ï≈‘ ¿π‘ ÈΩ’ √∆ ¡Â∂ ÓÀ∫ Ó≈Ò’Õ ÈΩ’
‘؉ Á∂ ’≈‰ ‹À ◊ØÍ≈Ò ‘Ó∂Ù≈ ÓÀÒ∂ ’æÍÛ∂
‘∆ Í≈™Á≈ √∆Õ ¡√ƒ «¬æ’ √√Â∂ „≈Ï∂
ÂØ∫ ؇∆ ÷ªÁ∂ √∆Õ ÓÀ∫ «Í≥‚ Á≈ «‘‰ Ú≈Ò≈
√∆Õ Í≈‡∆ «Úæ⁄ ¡≈«¡≈ √Ó≈‹ ÂØ∫
¡≈«¬¡≈ √∆Õ «ÁÓ≈◊ «Úæ⁄ ¿π√ Á≈ ¡√
√∆Õ √≈Á◊∆ Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ Á≈ ¡≈͉≈
¡√»Ò √∆Õ ÓÀ∫ Í≈‡∆ Á≈ ÍÀ√≈ ÏÛ∂ √ø˜Ó
È≈Ò ı⁄ ’Á≈ √∆Õ „≈Ï∂ «Úæ⁄ «ÏÈ∑ª
ÿ∆ Á∂ Á≈Ò ؇∆ ‹ª √Ϙ∆ ؇∆ ÷≈ ÒÀ∫Á∂
√∆Õ
«¬æ’ Ú≈ Ò≈‘Ω ÂØ∫ √π÷Á∂Ú ¡≈«¬¡≈
ª ‹À ◊ØÍ≈Ò È∂ Ó∂∆ ¿π√ ’ØÒ «Ù’≈«¬Â
’∆Â∆ «’ ¿π‘ È≈ ¡≈Í ÿ∆ ÷ªÁ≈ ˛ È≈
ÓÀ˘ ÷≈‰ «ÁøÁ≈ ˛Õ Ó∂∂ ÂØ∫ Ï◊À ÿ∆ Á∂
Á≈Ò Â∂ ؇∆ È‘ƒ ÷≈Á∆ ‹ªÁ∆Õ √π÷Á∂Ú
Ï‘π √øÂ÷
Ø ∆ «Ú¡’Â∆ √∆Õ ¿π√ È∂ «’‘≈
““ÓÈ≈ ª ˛ ‘∆ Í ‹ÁØ∫ Âæ’ «‹™Á∂
‘ª «√‘ÂÓøÁ ‘ج∂ «‹˙¬∆¬∂ ª ’πfi
æ ’øÓ
Ú∆ ’ ÒÚª◊∂Õ”” ¿π√ È∂ «’‘≈ ‹À ◊ØÍ≈Ò
ÿ∆ Á≈ ¡≈Á∆ ˛Õ «¬√ ˘ ؇∆ Â∂ Á≈Ò
È≈Ò ÿ∆ «ÁÚ≈ «Á¡≈ ’ØÕ ÓÀ∫ ¿π√ ˘
ÿ∆ Á≈ «¬ø‹≈Ó ’ «ÁæÂ≈Õ ‘π‰ ÓπÙ«’Ò
‘Ø ◊¬∆ «’ ÈΩ’ ÷≈Ú∂ ÿ∆ È≈Ò ⁄ΩÍÛ
’∂ Â∂ Ó≈Ò’ ÷≈Ú∂ √π’
æ ∆Õ «¬√ Ò¬∆ ÓÀ∫ Á»‹∂
„≈Ï∂ ÂØ∫ ؇∆ ÷≈‰ Òæ◊ «Í¡≈Õ
(»Û∆ Ϙ≈ Á∂ «‡’≈‰∂ Ï≈∂ «¬‘
◊æÒ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á È∂ Ò∂÷’ √πË∆
«Ú«Á¡≈Ê∆ ˘ Áæ√∆ √∆)
¥ªÂ∆’≈∆ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á Á≈
‹∂Ò∑ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¿π‘Ȫ Áπ¡≈≈ ‹∂Ò∑ «Úæ⁄
’∆Â∆¡ª Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Òª Á≈ Ú∂Ú≈ :
‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á Á≈ ‹∂Ò∑ ‹∆ÚÈ
A. AE Ó¬∆ AIBI ˘ √‘≈ÈÍπ ”⁄
◊πÍ «‡’≈‰∂ ÂØ∫ «◊ïÂ≈
B. AE Ó¬∆ ÂØ∫ CA Ó¬∆ AIBI Âæ’
√‘≈ÈÍπ Ê≈‰∂ (ÍπÒ√ «Óª‚)
C. A ‹»È ÂØ∫ A@ ‹πÒ≈¬∆ AIBI Âæ’
Ò≈‘Ω «‹Ò∑≈ ‘Ú≈Ò≈ (‘π‰ Í≈«’√Â≈È)
D. A@ ‹πÒ≈¬∆ AIBI ÂØ∫ G ¡’»Ï
AIC@ Âæ’ Ò≈‘Ω ÏØÓ‡Ò ‹∂Ò∑ ‘∂ (¬∂Ê∂
‘∆ Ò≈‘Ω √≈«˜√ ’∂√ ⁄æ«Ò¡≈ Â∂ ¿π√
˘ ¿πÓ ’ÀÁ ‹Ò≈ÚÂ∆ Á∆ √˜≈ «ÓÒ∆)
E. G ¡’»Ï AIC@ ÂØ∫ ÈÚøÏ AIC@
Âæ ’ Ò≈‘Ω  √À ∫ ‡Ò ‹∂ Ò ∑ ‘∂ (‘π ‰
Í≈«’√Â≈È)
F. A Á√øÏ AIC@ ÂØ∫ CA Á√øÏ AIC@
«È¿» √À∫‡Ò ‹∂Ò∑ ÓπÒÂ≈È ‘∂ (‘π‰
Í≈«’√Â≈È)
G. ‹ÈÚ∆ AICA ÂØ∫ ¡’»Ï AICB
Âæ’ Ï∂Ò≈‘∆ √À∫‡Ò ‹∂Ò∑ (’È≈‡’≈) ‘∂
H. ÈÚøÏ AICB ÂØ∫ √ÂøÏ AICG Âæ’
√À¨Ò ‹∂Ò∑ ¡ø‚∂Ó≈È «È’ØÏ≈ ‡≈Í»
(’≈Ò≈ Í≈‰∆) ‘∂Õ
I. √ÂøÏ AICG ÂØ∫ ÈÚøÏ AICG Âæ’
ÁÓÁÓ √À∫‡Ò ‹∂Ò∑ ’æÒ’æÂ≈ ‘∂Õ
A@. Á√øÏ AICG Ò≈‘Ω √À∫‡Ò ‹∂Ò∑
(‘π‰ Í≈«’√Â≈È) ‘∂Õ
AA. ‹ÈÚ∆ AICH ÈÀÈ∆ √À∫‡Ò ‹∂Ò∑
(«¬Ò≈‘≈Ï≈Á) ‘∂Õ
AB. ÎÚ∆ AICH ÂØ∫ ‹»È AIDB Ò÷È¿»
√À∫‡Ò ‹∂ÒÕ∑
AC. ‹π Ò ≈¬∆ AIDB ÂØ ∫ AIDE Âæ ’
√πÒÂ≈ÈÍπ ‹∂Ò∑ ‘∂Õ
AD. ‹ÈÚ∆ AIDE ÂØ∫ ÎÚ∆ AIDF
Âæ’ ’≈ÈÍ» √À∫‡Ò ‹∂ÒÕ∑
AE. BA ÎÚ∆ AIDF ˘ AG √≈Ò (B@B
Ó‘∆È∂) Ï≈¡Á ‹∂Ò∑ ”⁄ «‘≈Õ
Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Ò :
A. AC ‹πÒ≈¬∆ AIBI ÂØ∫ AE √ÂøÏ
AIBI Âæ’ ’πæÒ FE «ÁÈ Ò≈‘Ω Á∆
ÏØ√‡Ò ‹∂Ò∑ Ò≈‘Ω ‘∂Õ
B. BA «ÁÈ Á∆ Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Ò ÏØ√‡Ò
‹∂Ò∑ Ò≈‘Ω «Ú⁄ ’∆Â∆ √∆Õ
C. BD «ÁÈ Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Ò √À∫‡Ò ‹∂Ò∑
Ò≈‘Ω ’∆Â∆ √∆Õ
D. DF «ÁÈ Á∆ Ìπæ÷ ‘ÛÂ≈Ò √À¨Ò
‹∂Ò∑ (¡ø‚Ó
∂ ≈È «È’ØÏ≈)
E. CG «ÁÈ Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Ò √À¨Ò ‹∂Ò∑
(¡ø‚Ó
∂ ≈È «È’ØÏ≈)
F. ¿πµÍ Ìπ÷
æ ‘ÛÂ≈Ò ÂØ∫ «ÏȪ ’πÒ
æ ‹ØÛ‚∂„ √≈Ò ÂØ∫ «‹¡≈Á≈
¡≈˜≈Á Ì≈ ”⁄ ‹∂Ò∑ ◊¬∂ :
A. √øÈ AIEH «Úæ⁄ F Ó‘∆È∂ ‹∂Ò∑
B. √øÈ AIFD ÂØ∫ AIFF Âæ’ ‚∂„ √≈Ò
‹∂Ò∑
(«¬‘ Ú∂Ú∂ ‚≈. ◊Ô≈ ÍÃÙ≈Á Á∂ ÍπÂ
æ 
¥ªÂ∆ ’πÓ≈ Áπ¡≈≈ «¬’æ·∂ ’∆Â∂ ‘ÈÕ)
ÓØÏ≈: IGGIB-CBBGF
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
25
¿∞⁄ «Úº«Á¡≈ ”Â∂ «ÚÙÚ
ÏÀ∫’
Ì≈Ú
«‡º«Ï¡ª
”⁄Ø∫ Á≈
ÒßÿÁ∆ÍÃfiȪ!
ÍÃÎÀ√ Ó˱ ÍÃÙ≈Á,
¡È∞Ú≈Á : «ÍÃÂÍ≈Ò
¡º ‹ Á∆¡ª È∆Â∆¡ª Á∂ ¿∞ µ ⁄
«Úº«Á¡≈ ¿∞µÍ ÍÀ ‘∂ ¡√ª, «ÚÙ∂Ù
’’∂ «ÚÙÚ ÏÀ ∫ ’ Á∆¡ª «Ú«Á¡’
È∆Â∆¡ª √≥ÏË
≥ ∆ «ÍØ‡ª ≈‘∆∫ √≈‚∆ ¿∞µ⁄
«Ú«Á¡’ È∆Â∆ «Úº⁄ ÍÀ ‘∂ ÍÃÌ≈Úª ¡Â∂
«¬√Á∂ «√º‡∂ Ú‹Ø∫ ‘Ø ‘∂ ÏÁÒ≈¡ ˘
¿∞Ì≈‰ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á≈
√≥’‡ Ï‘∞ ◊«‘≈ ‘ÀÕ Ì≈ ”⁄ ¿∞µ⁄
«Úº«Á¡≈ Á∂ Ï∂‘Á
º «Ú√Ê≈ Á∆ ÒØÛ ‘ÀÕ
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ÍÃ≈Í ’È ÔØ◊ ¿∞Ó
Á∂ ÈΩ‹Ú≈È √Ó±‘ ⁄Ø∫ ’∂ÚÒ A@ Î∆√Á∆
‘∆ «¬‘ «Úº«Á¡≈ ÍÃ≈Í ’ ‘∂ ‘ÈÕ
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ”⁄ Ú√Ø∫ Á∂ Ú‚∂∂
«‘º«√¡ª ˘ Ù≈ÓÒ ’È Á∆ ˜± ‘À,
«‹‘Û∆ ‹ÈÂ’ «Úº  ∆ √≈ËȪ ¡Â∂
’≥‡ØÒ ‘∂· ‘∆ √≥ÌÚ ‘ÀÕ Í≥± ‹ÈÂ’
«ÚºÂ∆ ı⁄∂ ˘ Ò◊≈Â≈ ÿ‡≈«¬¡≈ ‹≈
«‘≈ ‘À ¡Â∂ «¬√ √À’‡ ˘ Á∂√∆ «ÚÁ∂Ù∆
«Èº‹∆ ÿ≈«‰¡ª Á∂ Á≈ıÒ∂ ˘ √Ω÷≈
ω≈¿∞ ‰ Ò¬∆ √’≈ ¿∞ µ Í Ï∂ ‘ º Á
ÁÏ≈¡ Í≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ AII@IA «Úº⁄ ¿∞µ⁄ ¡Â∂ Â’È∆’∆ «Úº«Á¡≈
¿∞µÍ ’∞Ò
º ÿ∂Ò± ÍÀÁ≈Ú≈ (‹∆.‚∆.Í∆.)
Á≈ ’ÓÚ≈ .DF ¡Â∂ .AE Î∆√Á∆
ı⁄≈ ‹ÈÂ’ Î≥‚ ”⁄Ø∫ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ √∆Õ
«¬‘ Ϻ‹‡ ÷⁄∂ Á≈ ’ÓÚ≈ A.EH ¡Â∂
.EA Î∆√Á∆ √∆Õ B@@B-@C ”⁄ «¬‘
÷⁄≈ ÿº‡ ’∂ ‹∆.¡ÀµÈ.Í∆. Á≈ .D@ ¡Â∂
.AC Î∆√Á∆ ¡Â∂ Ϻ‹‡ ÷⁄∂ Á≈ A.CA
¡Â∂ .DB Î∆√Á∆ «‘ «◊¡≈Õ «¬√ Â∑ª
Ϻ‹‡ ÷⁄∂ ”⁄ ’∞ºÒ ’‡ΩÂ∆ ’’∂ «¬‘
B.@I ÂØ∫ ÿ‡≈ ’∂ A.GB Î∆√Á∆ ’
«ÁµÂ≈Õ «‹‘Û≈ «’ ¡◊Ò∂ √≈Ò B@@D@E ”⁄ ‘Ø ¤ª◊ ’∂ A.F@ Î∆√Á∆ ’
«ÁºÂ≈Õ «¬’ºÒ∆ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ¿∞Í
‹∆.‚∆.Í∆. Á∂ Î∆√Á∆ «‘º√∂ Ú‹Ø∫ ‹ÈÂ’
÷⁄≈ AIIA-IB Á∂ .DF Î∆√Á∆ ÂØ∫ ÿº‡
’∂ .CD Î∆√Á∆ «‘ «◊¡≈Õ
Ì≈Ú∂∫ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ «Úº⁄ ÏÁÒ≈¡
Í«‘Òª ‘∆ Ù∞± ‘Ø ⁄∞«º ’¡≈ √∆ Í «ÚÙÚ
ÏÀ∫’ Á≈ «¬√ ÚºÒ «¬Ù≈≈ ’Á≈ Í«‘Ò≈
Á√Â≈Ú∂ ˜ AIID «Úº ⁄ ¡≈«¬¡≈Õ
Á√Â≈Ú∂˜ Á≈ È≈Ó √∆ : ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
‹«Ï¡ª Á∂ √Ï’! «¬√ «Úº⁄ «¬‘
ÁÒ∆Ò ¿∞Ì≈∆ ◊¬∆ «’ «Ú’≈√Ù∆Ò Á∂Ù
Ó∞„
º Ò∆ «Úº«Á¡≈ ˘ Í«‘Ò Á∂‰Õ «¬√ Â∑ª
Ó∞º„Ò∆ «Úº«Á¡≈ ˘ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á∂
«ÚØË ”⁄ ÷Û∑≈ ’ «ÁºÂ≈Õ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
˘ «Èº‹∆ ‹ª ¡Ë «Èº‹∆ «Úº«Á¡≈ Ú‹Ø∫
ÍÃ∆Ì≈Ù ’È È≈Ò «¬√ Ò¬∆ ‹ÈÂ’
Î≥‚ ‹∞‡≈¿∞‰ «Úº⁄ ∞’≈Ú‡ ÷Û∆ ’
«ÁºÂ∆ ◊¬∆Õ «¬√ È≈Ò ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
Ò¬∆ Ó≥‚∆ √∞Ë≈ª ¡Â∂ Ó≥‚∆ ÏÁÒ Á∆
÷Ø ‹ Á≈ Â’ ¡≈͉∆ ⁄≈Ò ⁄º Ò ‰
Òº«◊¡≈ ‘ÀÕ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ È∂ ¡≈͉∆
«¬‘Ȫ È∆Â∆¡ª È≈Ò «¬√ «Ú⁄≈ ˘
’ج∆ Ò’Ø ¤∞Í≈ È‘∆∫ º«÷¡≈ «’ ¿∞µ⁄
«Úº « Á¡≈ Á∂ ’∞ º Ò ÷⁄∂ Á≈ Ì≈
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ¿∞ Í  ‘∆ Í≈¿∞ ‰ ≈
⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ «Úº⁄ Ì≥È ÂØÛ
¡Â∂ «¬‘ ÈÚ∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ¿∞√ √«Ú¡≈Í∆
«Úº«Á¡≈ Á∂ ¡√±Ò Á∆¡ª ‹Û∑ª ”⁄ Á≈Â∆
Î∂Á∆ ‘À, «‹‘Û≈ Ï√Â∆Ú≈Á∆ «ÚØË∆
√≥ÿÙ Á∂ Ó±Ò ¡√±Òª ⁄Ø∫ «¬º’ √∆ ¡Â∂
Ï≈¡Á Á∂ «Â≥ È Á‘≈«’¡ª ”⁄ «¬‘
√Ï«Ú¡≈Í∆ «Úº « Á¡≈ Á∂ ¡√± Ò
¡È∞√≈ «Ú«Á¡’ „ª⁄≈ ÷Û≈ ’È Á∆
’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ ¿∞µ⁄ ¡Â∂ Ó∞º„Ò∆
«Úº«Á¡≈ «Úº⁄ Ú≥‚∆¡ª Í≈¿∞‰ Ú≈Ò≈
«Ú⁄≈ «¬≥È≈∑ Â≥◊Ș ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á
«¬√ Á≈ Ó‘ºÂÚͱÈ ‘؉≈ ‘∆ ¡√⁄˜
Òº◊Á≈ ‘ÀÕ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á∂ ӘϱÂ
Â≈‰∂Ï≈‰∂ ÂØ∫ «ÏÈ∑ª √≈∂ Ϻ«⁄¡≈ Ò¬∆
«¬º’ «Ó¡≈∆ ¡Â∂ √Ï«Ú¡≈Í∆ Ó∞„
º Ò∆
«Úº«Á¡≈ Á∂‰ Ò¬∆ «√º«÷¡Â ¡«Ë¡≈Í’
Á≈ ͱ ¿∞ÍÒÏË ’È≈ ‘∆ ¡√≥ÌÚ ‘ÀÕ
‹∂ √À’‚
≥ ∆ ¡Â∂ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ º’
Í‘∞⁄
≥ Á∆ √≥Ì≈ÚȪ ‘∆ È‘∆∫ ª Ó∞„
º Ò∆
«Úº«Á¡≈ Á∂‰ Á∆ ’∆ Â∞’ ‘À? «¬‘
Ò◊≈Â≈Â≈ ÂØ∫ «ÏÈ∑ª Ï∂¡Ê ‘ÀÕ ÓÀ˘ Ùº’
‘À «’ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á≈ «¬‘ Ú≥‚≈≈ ¡√Ò
«Úº⁄ ˆ∆Ï ÒØ’ª ˘ «Úº«Á¡≈ ÂØ∫ Úªfi∂
’’∂ ¿∂‘Ȫ ˘ ’∂ÚÒ ¡º÷ «Úº«Á¡≈ º’
‘∆ √∆Ó º÷‰ Á∆ È∆Â∆ ‘ÀÕ
«Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ‹ª «‹Ú∂∫ Ï≈¡Á
”⁄ «¬‘Ȫ ˘ ÷ÍÂ’≈ «’‘≈ «◊¡≈,
ÚºÒØ∫ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á∂ ı⁄∂ Á∂‰ Á∆
˜∞Ó
≥ Ú
∂ ≈∆ Á≈ ÍÃÏË
≥ ¡√Ò «Úº⁄ Ó∞·
º ∆Ì
¡Ó∆ ÿ≈«‰¡ª ÂØ∫ «√Ú≈¬∂ ÒØ’ª ˘
«Ó¡≈∆ «Úº«Á¡≈ Á∂‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ‘ÀÕ
«Úº  ∆ ’Ó˜Ø  ∆ /’˜¬∆ ‘Ø ‰ ’’∂
’Ó˜Ø Ú◊ Á∆ Í‘∞⁄
≥ √ºÌ ÂØ∫ ÿ‡∆¡≈
«Úº«Á¡≈ º’ ‘∆ ‘ÀÕ ¡√Ò «Úº⁄ ’ΩÓ∆
√À∫ÍÒ √Ú∂ Á∂ ¡≥’«Û¡ª ¡È∞√≈ ¿∞µ⁄
«Úº«Á¡≈ ¿±µÍ AIHC ÂØ∫ AIHI º’
÷«⁄¡ª ”⁄ A@.H ◊∞‰≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈
‘À ¡Â∂ ’Ó˜Ø ÂÏ«’¡ª Ò¬∆ «¬√ ÂØ∫
Ú∆ ÚË∂∂ ‘ÀÕ «¬√∂ √Ó∂∫ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
¿∞Í ‹ÈÂ’ ÷⁄≈ AIIA «Ú¡ª Á∂
Ó∞’≈ÏÒ∂ B@@@ «Ú¡ª ”⁄ C@ Î∆√Á∆
ÿº ‡ «◊¡≈Õ ¿∞ µ ⁄ «Úº « Á¡≈ Ò¬∆
Ú˜∆«Î¡ª Á∆ ≈‹’∆ ı⁄≈ AIIA Á∂
.FB Î∆√Á∆ ÂØ∫ ÿº‡ ’∂ B@@D-@E ”⁄
.BD Î∆√Á∆ «‘ «◊¡≈ ‘ÀÕ
«√º‡∂ Ú‹Ø∫ √Á∆ ÏÁÒ‰ Á∂ È≈Ò
‘∆ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ‚±ÿ
≥ ∂ √≥’‡ «Úº⁄ ˺√
◊¬∆Õ ÏÛ∆ «ÁÒ⁄√Í ◊ºÒ ‘À «’ ·∆’
«¬√∂ Ú’Â «ÚÙÚ ÏÀ∫’ È∂ «¬º’ ‘Ø
Á√Â≈Ú∂˜ Í∂Ù ’∆Â≈ «’ ‘Ø ¡Â∂ ⁄≥◊∂ ∆
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ÂØ∫ Ï◊À «Ú’≈√Ù∆Ò Ó∞Ò’
«Ú’√ Ó∞Ò’ª Á∆ «◊¡≈È ¡Ë≈Â
¡≈«Ê’Â≈ Á≈ ¯≈«¬Á≈ ÍÃ≈Í ’È
ÂØ∫ ‘Ø ÚºË Ó∞Ù’Ò ”⁄ ÍÀ ‹≈‰◊∂Õ ¿∞µ⁄
«Úº«Á¡≈ ˘ ‘∞‰ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ √∞÷
º √≈ËÈ
Ú‹Ø∫ È‘∆∫ √◊Ø∫ «Ú’≈√Ù∆Ò Ó∞Ò’ª Á∆
‘Ø∫Á Ò¬∆ ¡«‘Ó √Ófi ‘∆ ‘ÀÕ ‘∞‰
«¬‘Ȫ Ó∞Ò’ª Á∆¡≈ √’≈ª ¿∞µ∞Í
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Á∂ √∞Ë≈ ¡Â∂ ÎÀÒ≈¡
’È Ò¬∆ ˜Ø Í≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘À
«’¿∞∫«’ ¡≈«Ê’Â≈ Á∂ √≈∂ ÷∂Âª «Úº⁄
«’ºÂ≈ Ó≈«‘ª Á∆ Ó≥◊ Â∂˜∆ È≈Ò ÚºË
‘∆ ‘ÀÕ «¬√ «ÍØ‡ Á≈ ÍÃÌ≈Ú Ì≈Â
¿∞µÍ «Á÷≈¬∆ Á∂ «‘≈ ‘ÀÕ
¿∞√∂ √Ó∂∫ ÍÃË≈È Ó≥Â∆ Á∆ ÚÍ≈
¡Â∂ ¿∞ÁÔØ◊ ’Ω∫√Ò È∂ «¬º’ «ÍØ‡ ‹≈∆
’∆Â∆ «‹‘Û∆ ¡’≈Á«Ó’ ‘Ò«’¡ª «Úº⁄
¡≥Ï≈È∆-«ÏÒ≈ «ÍØ‡ ÚºÒØ∫ ⁄«⁄Â
‘ج∆ ‘ÀÕ Ô±È∆Ú«√‡∆ ◊ª‡√ ’«ÓÙÈ
ÚºÒØ∫ «¬√ Á≈ ͱ’ Ó≈‚Ò ¡À’‡ Î≈
Ô±È∆Ú«√‡∆˜ B@@C «Â¡≈ ’∆Â≈
«◊¡≈ «‹√Á≈ Ó’√Á ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
Á∆, ’≈ÍØ‡
∂ ’Áª-’∆Óª Á≈ ÚË≈≈
’Á∂ Ï≈˜≈Ó∞º÷∆ ’≈ØÏ≈ª Á∂ Ó≈‚Òª
Ú‹Ø∫, „Ò≈¬∆ ’È≈ ‘ÀÕ «¬‘ Ú∆ ˜Ø
«ÁºÂ≈ «◊¡≈ «’ AA@@@ ’ØÛ Á∂ «ÈÚ∂Ù
¡Â∂ B@AE º’ «Ú«Á¡’ √≥√Ê≈Úª Á∆
«◊‰Â∆ Á∞◊
º ‰∆ ’È Ò¬∆ «¬√ ˘ «Èº‹∆
÷∂   Ò¬∆ ¤º ‚ «Áº  ≈ ‹≈Ú∂ Õ «¬‘
TÒØÛÚ≥Áª Ò¬∆ ’˜∂ ¡Â∂ ◊ª‡ª Á∆
ÓºÁÁ È≈Ò ÷ÍÂ/ Ú‰ Ú≈Ò≈ ‘∆
Ì∞◊Â≈‰ ’∂U Á∂ ¡√±Ò ˘ ¿∞«⁄¡≈¿∞‰≈
ÒØÛÁ∆ ‘ÀÕ ¡’≈ÁÓ∆ÙÈ≈ ¡Â∂ ‡∆⁄
Ô±È∆¡Èª Á∂ ‹ÏÁ√ «ÚØË √Á’≈
«¬√ ˘ ·≥„∂ Ï√Â∂ Í≈ «ÁºÂ≈ ‘ÀÕ «¬‘
«ÚØË ·Ø√ ÁÒ∆Òª ¿∞Í ¡Ë≈« ‘؉
’’∂ «¬√ ˘ Ó≈ÈÂ≈ Á∂‰ Á≈ Ï∂‘ºÁ
Ó‘ºÂÚ ‘ÀÕ «¬√ Á∂ Ï≈Ú‹±Á Ì≈ «Úº⁄
¡≥Ï≈È∆-«ÏÒ≈ «ÍØ‡ ¡√¡≥Á≈˜ ‘ج∆
‘ÀÕ B@@A ÂØ∫ «¬‘Ȫ «Èº‹∆ «Ú«Á¡’
√≥ √ Ê≈Úª Á∆ «◊‰Â∆ ¡Â∂ «¬‘Ȫ
√≥√Ê≈Úª «Úº⁄ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á∂ Á≈ıÒ∂
«Úº⁄ «Âº÷≈ Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ B@@A ”⁄
’∞ºÒ Á≈ı«Ò¡ª Á∂ CB.HI Î∆√Á∆ Á∆
«‘º√∂Á≈∆ È≈Ò «¬‘ «Èº‹∆ «Ú«Á¡’
√≥√Ê≈Úª, ’º∞Ò ÍØ√‡ √À’≥‚∆ √≥√Ê≈Úª
Á≈ DB.F Î∆√Á∆ √ÈÕ Í B@@E-@F
«¬‘ «Èº‹∆ «Ú«Á¡’ √≥√Ê≈Úª FC.BA
Î∆√Á∆ ‘Ø ◊¬∆¡ª ¡Â∂ «¬‘Ȫ «Úº⁄
Á≈ıÒ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª Á≈ «‘º√≈ EA.EC
Î∆√Á∆ ‘Ø «◊¡≈Õ «¬≥‚∆¡≈ ¡À∫‚ ÈΩ«Ò˜
¡’≈ÈÓ∆ (Ì≈ ¡Â∂ «◊¡≈È
¡≈Ê’Â≈): Ò∆Ú∂«˜≥◊ √‡À∫Ê ¡À∫‚
¡Í⁄± « ȇ∆˜ ‹± ∞ È B@@E (¡≈͉∆
√ÓºÊ≈ ¡Â∂ ÓΩ«’¡ª Á≈ Î≈«¬Á≈ ÒÀ‰≈)
Á∂ È≈Ó È≈Ò ‹≈‰∂ ‹ªÁ∂ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ Á∂
¡«Ë¡ÀÈ ‹≈∆ ’È È≈Ò ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈
«Úº⁄ √∞Ë≈ª Á∂ ¡◊Ò∂ ÍÛ≈¡ Á≈ ¡ÀÒ≈È
‘Ø ⁄∞º«’¡≈ ‘ÀÕ «¬√ ÍÛ≈¡ «Úº⁄ ˆÀ
Ï≈Ï «Èº‹∆ ¡Â∂ ‹ÈÂ’ ¡Á≈«¡ª
«Úº⁄ «ÈÔÓª ¡Â∂ √«‘ÔØ◊ Á∂ ÈÚ∂∫
„ª«⁄¡ª Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’È∆ ‘ÀÕ ÏÛ∆
‹ÒÁ∆ ‘∆ «ÁºÒ∆ «Úº⁄ «¬º’ Ú’Ù≈Í
≈‘∆∫ «¬√ ¡«Ë¡ÀÈ ˘ Ò≈◊± ’È Ò¬∆
«Â¡≈∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ √∆Õ «¬√ Ú’Ù≈Í
«Úº⁄ «¬√ ÷∂Â Á∂ ÍÃÓ÷
º∞ ’≈ØÏ≈∆¡ª È∂
Ì≈◊ ÒÀ‰≈ √∆Õ Ì≈ Ҭ∆ «ÚÙÚ ÏÀ∫’
Á∂ ÓΩ ’ ∂ Á≈ ‚≈«¬À ’ ‡ Ó≈¬∆’Ò
‚≈«¬À’‡ «Ï¡≈È ’Á≈ ‘À «’ «¬‘
«ÍØ‡ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ Á≈ ÿ∂Ò± √Ø⁄ «Ú⁄≈
(≈¬∂ ÓÙÚ∂) ¡Â∂ √∞Ë≈ ÍÃ∆«’á≈ Ò¬∆
«¬º’ Ó‘ºÂÚͱÈ ¡≈Á∂Ù ‘ÀÕ «‹‘Û≈ Ì≈Â
˘ ◊ÒØÏÒ È≈Ò˜ ¡≈«Ê’Â≈ «Úº⁄ ‘Ø
¡º◊∂ Ï≥È Á∂Ú∂◊≈Õ È≈Ò˜ ’≈«Ó¡ª Á≈
«¬º’ «⁄’≈Ò∆/«‡’≈¿± ’∂‚ «√‹‰≈,
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ Ò¬∆ Â∂˜∆ È≈Ò ÚºËÁ∆ Ó≥◊
Á∆ ͱÂ∆ ’È Ò¬∆ «Èº‹∆ ’≈ØÏ≈∆¡ª
˘ ÷∞Ò
º ∑ Á∂‰ Ò¬∆ ¡¯√Ù≈‘∆ ∞’≈Ú‡ª
˘ «„ºÒ∆¡ª ’’∂ Ì≈Â∆ «Úº«Á¡≈ ˘
Ï≈˜≈± Ó≥◊ ¡È∞√≈ „≈Ò‰ Á∆ ˜±Â,
«Èº ‹ ∆ √∂ Ú ≈’≈ª ˘ ÍÃ Ú ≈È „ª⁄∂
Ó∞ ‘ º ¬ ∆¡≈ ’Ú≈¿∞ ‰ , √Ì ˘ √≥ ⁄ ≈
Ó≈«Ë¡Ó ≈‘∆∫ ÍÛ∑≈¬∆, ‹∆ÚÈ Ì Ò¬∆
«√÷Ò≈¬∆ ¡Â∂ Á‹≈Ï≥Á∆ ‘∞È Ú≈√Â∂
«√÷ªÁ± Â’È∆’ Á∆ ÚÂØ∫ √Ó∂ ÷Ø‹
¡Â∂ ÚÂØ ∫ Ú≈√Â∂ ¿∞ Á ÔØ ◊ ¡Â∂
Ô±È∆Ú«√‡∆¡ª Á∆ ÚË∂∂ Ì≈◊∆Á≈∆
¡≈«Á «¬√ «ÍØ‡ Á∂ «ÓµÊ∂ ¿∞ÁÙ
∂ ‘ÈÕ
«ÚÙÚ ÏÀ ∫ ’ È∂ ’Á∂ Ú∆ Ì≈Â
√’≈ ˘ «Ú«Á¡’ ÷∂Â «Úº⁄ ÍÃÚ≈È
’∆Â∂ ‹∆.‚∆.Í∆. Á∂ F Î∆√Á∆ «‘º√∂ Á∆
ʪ ’∂ÚÒ A.E Î∆√Á∆ «ÈÚ∂Ù ’È Á∆
√Ò≈‘ È‘∆∫ «ÁÂ∆Õ √◊Ø∫ «¬√ Á∂ ¿∞Ò‡
«¬‘ Ì≈ Á∆ Ó∞ ’ ≈ÏÒÂÈ Ï≥ Á
¡≈«Ê’Â≈ ˘ ÷ØÒ∑‰, «√ºË∂ «ÚÁ∂Ù∆
«ÈÚ∂Ù ¡Â∂ Â’È∆’ Ò≈¬∆√À∫«√≥◊ ≈‘∆
◊ÒØÏÒ ‹≈‰’≈∆ Á∂ Â∂˜∆ È≈Ò ÚºËÁ∂
√≥◊«Ã ‘ «Úº⁄ Ϻfi‰ Á∂ «ÈÁ∂Ù «Á≥Á∆ ‘ÀÕ
Ì≈ Á∂ ¡≥◊∂˜∆ «√º÷∂ ‘∞È∆ ’≈«Ó¡ª
Á∆ Â≈’ ¡Â∂ «ÚÙÚ Íº Ë  ”Â∂
ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Ì≈Â∆ Ú√Ø∫ Á∆ Ù’Â∆ Ï≈∂
√≈˘ ‹≈‰± ’Ú≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ √≈˘
«¬‘ Ú∆ Áº«√¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’ √±⁄È≈
Â’È∆’, √Ω·Ú∂¡ ¡ÀÍÒ∆’∂ÙÈ ¡Â∂
‡À√«‡≥◊ √∂Ú≈Úª Ó∞‘¬
º ∆¡≈ ’’∂ Ì≈Â
’ØÒ Ó∞È≈¯≈ ’Ó≈¿∞‰ Á∂ Ï∂‘Á
º ÓΩ’∂ ‘ÈÕ
Áº«√¡≈ ‹ªÁ≈ ‘À «’ ¡√∆ Á∞È∆¡ª Ì
”⁄ «√º«÷¡Â «¬≥‹∆È∆¡ √ÍÒ≈¬∆ ’È
Á≈ √ØÓ≈ ω √’Á∂ ‘ª ¡Â∂ Ó∞’≈ÏÒ∂
«Úº⁄ ¡≈͉≈ ‘ºÊ ¿∞Í º÷‰ Ò¬∆ √√Â∂
«¬≥‹∆È∆¡ª ˘ √ÍÒ≈¬∆ ’Á∂ ‘ª◊∂Õ
«¬‘ ¡È∞Ó≈È Ò≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘À «’ «’√∂
«Ú’√ Ó∞Ò’ ÂØ∫ ÔØ◊Â≈ ÍÃ≈Í ’≈Ó∂
È≈ÒØ∫ Ì≈Â∆ ¡≈¬∆. ‡∆. ’≈Ó∂ Á≈ Ú∂ÂÈ
’∂ÚÒ Í≥‹Úª «‘º√≈ ‘∆ ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ «ÍØ‡
«¬√ ¬∂‹‚
≥ ∂ ˘ ¡º◊∂ ÚË≈¿∞‰ Ò¬∆ «¬º’
’ΩÓ∆ È≈Ò˜ ⁄ÀÍ∆¡È Á∆ ÒØÛ Ó«‘√±√
’Á∆ ‘À ¡Â∂ ¿∞√ ¡È∞√≈ √Ì ÂØ∫ ÔØ◊
’ΩÓ∆ ⁄ÀÍ∆¡È ÍÃË≈È Ó≥Â∆ Á≈ Á¯Â
‘∆ ‘Ø √’Á≈ ‘À «‹‘Û≈ Úº÷ Úº÷ ’≈‹÷∂  ª «Úº ⁄ È≈Ò˜ È≈Ò √Ï≥ « ËÂ
’≈Ú≈¬∆ Á≈ Â≈ÒÓ∂Ò ¡Â∂ ¡º◊∂ ÚË≈
√’Á≈ ‘ÀÕ «ÁÒ⁄√Í ◊ºÒ «¬‘ ‘À «’
«¬‘ ’Ω Ó ∆ È≈Ò˜ ’«ÓÙÈ Á∆
Í«‘Ò’ÁÓ∆ Á∆ √≈‘‰≈ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂
’Á≈ ‘À «’ «¬‘ ÍÃË≈È Ó≥Â∆ Á¯Â
”⁄ Ò≈◊± ‘؉ Ò¬∆ «√¯≈Ùª ’È Ú≈Ò∆
«¬º’ ÚË∆¡≈ ÎÓ ‘ÀÕ «ÁÒ⁄√Í ◊ºÒ «¬‘
Ú∆ ‘À «’ ’ΩÓ∆ È≈Ò˜ ’«ÓÙÈ, ‹∂ Ì≈Â∆
¡’≈Á«Ó’ Á∂ «¬«Â‘≈√ «Úº⁄ AHHB º’
«Íº¤∂ ‹≈¬∆¬∂, ª «¬‘ Í«‘Òª ’«ÓÙÈ
‘ØÚ◊
∂ ≈ «‹√ ÂØ∫ ͱ∆ «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ÂØ∫
Ï≈¡Á ¡≈÷∆ «ÍØ‡ «Â¡≈ È‘∆∫ ’È
Á∆ ¿∞Ó∆Á È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ¡Â∂ ’∂ÚÒ
ÍÒ-ÍÒ ÍÃË≈È Ó≥Â∆ Á∂ Á¯Â ˘
Ò≈◊± ’È Ò¬∆ «√¯Ùª ‘∆ Ì∂‹∆¡ª
‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ √Ï≥Ë∆ √Ú≈Ò
«¬‘ ωÁ≈ ‘À «’ ’∆ Á∂Ù∆ «ÚÁ∂Ù∆ ͱ‹
≥ ∆
Ò¬∆ «Ú«Á¡’ Ï≈˜≈ ÷Ø Ò ∑ ’ ∂ ¿∞ µ ⁄
«Úº«Á¡≈ ˘ ◊ÒØÏÒ È≈Ò˜ ¡≈«Ê’Â≈
È≈Ò ÈºÊ∆ ’’∂ «¬º’ √±fiÚ≈È √Ó≈‹
ω≈¿∞‰ «Úº⁄ ÓºÁÁ «ÓÒ∂◊∆? «¬√ «Úº⁄
’ج∆ Ùº’ È‘∆∫ ‘À «’ «¬‘ È∆Ú∂∫ ̺«Â¡ª
Á∂ Î≈«¬Á∂ ˘ Ï⁄≈¬∂◊∆ «‹‘Û∆ Ì≈ «Úº⁄
Ï‘∞’Ó
Ω ∆ √Ó≈¬∂ ˘ «÷º⁄◊
∂ ∆Õ
«¬√ √Ú≈Ò Á≈ ‹Ú≈Ï «¬‘ ωÁ≈
‘À «’ «‹ºÊ∂ «’ºÂ∂ Ú∆ «Ò¡≈’ ͬ∆ «¬√
Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’È∆ ¡Â∂ ‘ºÒ≈Ù∂∆ Á∂‰∆
«¬º’ √ÚÀ-«ÈÌ √±fiÚ≈È √Ó≈‹ Á∂
«ÈÓ≈‰ Ò¬∆ ⁄∞‰Â
Ω ∆ ‘ÀÕ «¬‘ «¬º’ ¡«‹‘∂
«Ú«Á¡’ ÍÃÏË
≥ Á∆ Ó≥◊ ’Á≈ ‘À «‹‘Û≈
«Úµ«Á¡≈ Á∂ Úº÷-Úº÷ ¡≥◊ª «Úº⁄ √Ï≥Ë
˘ ¿∞  Ù≈‘ ’∂ Õ ¿∞ µ ⁄ «Ú«Á¡’
¡Á≈«¡≈ Á≈ «√ÚÒ √Ó≈‹ ˘ ӘϱÂ
’È ¡Â∂ ’ΩÓ∆ «Ú’≈√ ˘ √‘≈«¬’ ‘؉
Ò¬∆ «¬º’ «ÚÙ∂Ù ÔØ◊Á≈È ‘∞Á
≥ ≈ ‘ÀÕ «ÚÙÚ
ÏÀ∫’ ’≈‹-È∆Â∆¡ª Á∂ ÍÃÌ≈Ú È∂ ¿∞µ⁄
«Úº«Á¡≈ ”⁄ √∞Ë≈Ú≈Á∆ ÍÃ∆«’á≈ ˘ «¬√
Á∂ ’ΩÓ∆ Ó’√Á ÂØ∫ Í∂ ˺«’¡≈ ‘ÀÕ ‹∂
¿∞µ⁄ «Ú«Á¡’ ¡Á≈∂ «ÚÙÚ ÏÀ∫’ ¡Â∂
«ÚÙÚ ÚÍ≈ √≥√ʪ Á∂ ‡∆«⁄¡≈ ¡Â∂
‡∆’≈ «‡ºÍ‰∆¡ª ¡È∞√≈ ⁄ºÒ‰ ª
¿∞µ⁄ «Úº«Á¡≈ ¡≈͉≈ «¬‘ ’ÂºÚ ‘∆
ͱ≈ Ú∆ È‘∆∫ ’ √’∂◊∆ ¡Â∂ √Ó≈«‹’
ÌÒ≈¬∆ Á∂ Ú‚∂∂ Ó’√Á ˘ Ú∆ Úº‚≈
‘‹≈ ‘ØÚ◊
∂ ≈Õ
98760-60280
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
«ÚÙ∂Ù
ÓπÒ≈’≈Â
Á√ßÏ B@AD
26
Ï≈ÁÒ √’≈ Á∂ ÓÈÙ∂-ÓÈ√±«Ï¡ª Á∆ ’‘≈‰∆
÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ √z∆ „∆∫‚√≈ Á∆ ˜πÏ≈È∆
(È؇ : ™fi ª «Í¤Ò∂ ¶Ï∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Íø‹≈Ï √’≈ Á∂ √’≈∆ Â∂ ¡Ë √’≈∆, ·∂’≈ ÌÂ∆ Â∂ À◊Ò
±  ’Ó⁄≈∆ ¡≈͉∆¡ª
ÂÈ÷≈‘ª, Ìæ«Â¡ª, ÍÀÈÙȪ, Ï’≈«¬¡ª ¡≈«Á Ó√«Ò¡ª √ÏßË∆ Íø‹≈Ï √’≈ ÚÒØ∫ ¿πȪ∑ ÍzÂ∆ «Á÷≈¬∆ ‹≈ ‘∆ “Á«¬¡≈ «ÁzÙ‡∆”
Á≈ “¡≈ÈßÁ” Ó≈‰ ‘∂ ‘ª), “≈‹ È‘∆∫ √∂Ú≈” Á∂ “√ß◊ ÁÙÈ” ’ ‘∂ ‘È, ÍzÂ
ß ± «Í¤Ò∂ √≈Ò ¡◊√Â, B@AC ”⁄ Ï≈ÁÒ √’≈
Á∂ ÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ √z∆ Í«ÓßÁ «√ßÿ „∆∫‚√≈ È≈Ò ¡ß◊∂˜∆ ¡ıÏ≈ “«‘ßÁ√Ø Â≈È ‡≈¬∆Ó˜” Á∂ È≈Ó≈ «È◊≈ ÚÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬’
¶Ï∆ ÓπÒ≈’≈ ÁΩ≈È ‹Ø «Ú⁄≈ ¿πȪ∑ ÚÒØ∫ Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ √È, ¿π‘ ’Ó⁄≈∆ Ú◊ Á∆¡ª ¡æ÷ª ÷Ø‘Ò‰ Ò¬∆ ’≈¯∆ ‘ÈÕ Ì≈Ú∂∫ √z∆
„∆∫‚√≈ ‹∆ ÚÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ ÓπÒ≈’≈ ¡ßÁ Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ «Ú⁄≈ «’√∂ «‡æ͉∆ Á∂ ÓπÊ≈‹ È‘∆∫ ‘È «Î Ú∆ ¡√∆∫ ¡Á≈≈ “√Ø’≈ª
Á∆ ¡≈Ú≈˜” ÚÒØ∫ ¿π√ ÓπÒ≈’≈ Á∂ ’πfi ¡ßÙ ’Ó⁄≈∆ Ú◊ Á∂ Ș∆¬∂ ÂØ∫ ¡≈͉∆ √ß÷Í∂ «‡æ͉∆ √Ó∂ ‘∂·ª ¤≈Í ‘∂ ‘ª ª ‹Ø
÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ ‹∆ Á∆ ˜πÏ≈È∆ ‹æ◊ ‹≈«‘ ‘Ø ‘∆ Ï≈ÁÒ √’≈ Á∆ ’Ó⁄≈∆ Ú◊ ÍzÂ∆ «Âz√’≈ Ì∆ Ó≈È«√’Â≈ Á≈ ͱ≈ fiÒ’≈≈
«ÓÒ √’∂ «‹√ 鱧 ¿π‘ “«‡æ‚∆-ÍÒÍ∆∆” ‘∆ √Ófi ’∂ ÍÀª ‘∂· Ó√ÒÈ Á∆ È∆Â∆ ”Â∂ ⁄Ò ‘∆ ˛Õ - √ßÍ≈Á’)
ÔÙÍ≈Ò
√ßÍ≈Á’ Ú◊ ⁄∂ÂÈ≈
Íz Ù È : «‘ß Á π √ Â≈È ‡≈¬∆Ó˜ :
Íø‹≈Ï Á∆ Ó≈Ò∆ ‘≈Ò «’‘Ø «‹‘∆ ⁄Ò
‘∆ ˛?
÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ : ÓÀ∫ ‹±fi «‘≈ ‘ª
Â∂ ÔÂÈÙ∆Ò ‘ªÕ ¡√∆∫ ‘ΩÒ∆ ‘ΩÒ∆ Ó≈Ò∆
ÿ≈‡≈, ‘∂·ª «Ò¡≈ ‘∂ ‘ª ‹Ø «’ «¬√
√≈Ò ‹∆. ‚∆. Í∆. Á≈ «ÂßÈ Î∆√Á∆ ˛
‹Á«’ ’‹ ‹∆ ‚∆. Í∆. ¡ÈπÍ≈ ”⁄
√π Ë ≈ ‘Ø « ¬¡≈ ˛Õ «Í¤Ò∂ Ó‘∆È∂
Ó≈Ò∆¡≈ ÿæ‡ ¡≈¿π‰ ’≈È √’≈
ȱ ß ’π fi ¡Á≈«¬◊∆¡ª Ïß Á ’È∆¡ª
ͬ∆¡ª √ÈÕ ⁄ß ◊ ∂ Ì≈◊ª ȱ ß √≈‚≈
Ï⁄≈¡ ‘Ø «◊¡≈Õ ‘π‰ ¡◊Ò∂ Ó‘∆«È¡ª
”⁄ ‘≈Ò≈ ͫ‘Òª È≈ÒØ∫ ’≈¯∆ «Ï‘Â
‘؉◊∂Õ
- ÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ √z∆ „∆∫‚√≈ ‹∆
鱧 ‘’∆’ √Ú∆’≈ ’È Á≈ ’ΩÛ≈
ÿπæ‡ Âª ÌÈ≈ ÍÀ «‘≈ ˛ «’ ≈‹ Á∆
Ó≈Ò∆ ‘≈Ò Íæ÷Ø∫ √Ì ¡æ¤≈ È‘∆∫ ˛
Ízß± “‘≈Ò≈ «Ï‘Â ‘؉” Ú≈Ò∂ ¡◊Ò∂
Ó‘∆È∂ «¬√ Óπ Ò ≈’≈ Á∂ «¬’ √≈Ò
Ï∆ ‹≈‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á Âæ’ Ú∆ È‘∆∫
ÍÂ∂ Õ Í«‘Òª ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª
ÂÈ÷≈‘ª ‘∆ «¬’ ¡æ Ë ≈ Ó‘∆È≈
π’Á∆¡ª √È, Í ‘π‰ ª ÂÈ÷≈‘ª,
ÌæÂ∂, ‚∆. ¬∂. Ï’≈¬∂, ÍÀÈÙÈ∆ Ò≈Ì≈,
√Ì Ó‘∆«È¡ªÏæ Ë ∆, √≈ÒªÏæ Ë ∆ «Í¤∂
Í≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ Ø’∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ
«‘ß. ‡≈. : ≈‹ Á≈ ¡Ê⁄≈≈ «’Ê∂
’π ÷Û∑≈ ˛?
÷. Óß. : √≈‚∆ «Ú’≈√ Á Íæ’∂
ÍÀ∆∫ ⁄Ò ‘∆ ˛Õ ¡√Ò ”⁄ «¬‘ ’ΩÓ∆
¡Ê⁄≈∂ È≈ÒØ∫ Әϱ ˛, Ï≈‹Ú±Á
«¬√ Á∂ «’ √≈‚∆ Ó≈Ò∆¡≈ Ú≈Ë≈ Á
A@ Î∆√Á∆ ÿ‡∆ ˛Õ
- ‹∂ «Ú’≈√ Á Íæ’∂ ÍÀ∆∫ ¡æ◊∂
ÚË ‘∆ ˛ Â∂ ’ΩÓ∆ ¡Ê⁄≈∂ È≈ÒØ∫
«Ï‘Â ˛ ª «Î ’∂∫Á∆ ’Ó⁄≈∆
Úª◊ Ï’≈¬∂ ¡Â∂ ‚∆. ¬∂ . Á∆¡ª
«’Ùª È’Á Â∂ √Ó∂∫ «√ «’™ È‘∆∫
«Áæ  ∆¡ª ‹≈ ‘∆¡ª ≈‹ Á∂
’Ó⁄≈∆¡ª ȱß? ‚∆. ¬∂. Á∆¡ª «’Ùª
鱧 ’∂∫Á È≈ÒØ∫ ‚∆«¶’ «’™ ’∆Â≈ ‹≈
«‘≈ ˛?
«‘ß . ‡≈. : ‹∂ «¬‘ ◊æ Ò ˛ ª
√’≈ ¡≈͉∆¡ª “‹æÁ∆ ‹≈«¬Á≈Áª”
«’™ Ú∂⁄‰ Òæ◊∆ ‘ج∆ ˛?
÷. Óß. : «¬‘ ª «¬√ «ÂÓ≈‘∆
ÁΩ≈È Ú’Â∆ ÂΩ ”Â∂ ÿæ‡ ¡≈ÓÁÈ∆
‘؉ ’’∂ ˛Õ ’∂∫Á∆ ÂÈ÷≈‘ ’«ÓÙÈ
Á∆¡ª «√Î≈Ùª È∂ ‘ ≈‹ Á∆ Ó≈Ò∆
‘≈ÒÂ È±ß ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈ ˛Õ «Í¤Ò∂
Íø‹ √≈Òª ”⁄ ÂÈ÷≈‘ª Á≈ ÷⁄≈ ⁄≈
Íø‹ ◊π‰ª ÚæË ¸æ«’¡≈ ˛Õ ÚæË ‘∂
ÂÈ÷≈‘ ÷«⁄¡ª È≈Ò È«‹æ·‰≈ ÏÛ≈
‘∆ ÓπÙ«’Ò ‘Ø «‘≈ ˛Õ «Î Ú∆ ¡√∆∫
ÚË ‘∂ ÷⁄∂ Á∂ ‡∆«⁄¡ª È±ß Í±≈ ’È
Ò¬∆ ’Ó ”⁄ ÒØÛ∆∫Á≈ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈
˛Õ
- Í«‘Ò∆ ◊æÒ, Íø‹≈Ï √’≈ È∂
¡≈͉∂ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆ ÂÈ÷≈‘ ”⁄
√Ø Ë ’∂ ∫ Á∆ ÂÈ÷≈‘ ’«ÓÙÈ Á∆¡ª
«√Î≈Ùª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ È‘∆∫ ’∆Â∆
√◊Ø ∫ ¡≈͉∂ ≈‹ ÚÒØ ∫ «Ï·≈¬∂ ◊¬∂
ÂÈ÷≈‘ ’«ÓÙÈ Á∆¡ª «√Î≈Ùª Á∂
¡≈Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ ˛Õ Á±‹∆, Ò◊≈Â≈
ÚË ‘∆ Ó«‘ß◊≈¬∆ Á Á∂ √ÈÓπæ÷, A@
√≈Òª Ï≈¡Á ÂÈ÷≈‘ ’«ÓÙÈ ÚÒØ∫
’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª ”⁄
Ó≈Ó± Ò ∆ Ú≈Ë≈ ’È≈ ◊Ò «’Ú∂ ∫
‘Ø«¬¡≈? Â∆‹∆, ÂÈ÷≈‘ª Á≈ ÷⁄≈
D-E ◊π‰≈ Úˉ Á∆ ◊æÒ Ú∆ Âæʪ
Íæ÷Ø∫ √‘∆ ˛ √◊Ø∫ «¬‘ ’πæÒ ÷⁄∂ Á∆
Î∆√Á∆ ¡Â∂ ‹∆.‚∆.Í∆. Á∆ Î∆√Á∆ Á∂
«‘√≈Ï È≈Ò Í«‘Òª È≈ÒØ∫ ÿ«‡¡≈ ˛
«’™«’ √’≈ È∂ ÌÂ∆ ¿πÍ Í≈ÏßÁ∆
Ò≈¬∆ ‘ج∆ ˛, ‹Ø Ú∆ «È◊±‰∆ ÌÂ∆
’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, ¿π‘ ·∂’∂ ”Â∂ «È◊±‰∆
ÂÈ÷≈‘ ¿πÍ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, ¿π√ Á∂
÷⁄∂ Á≈ Ú∆ Úæ‚≈ «‘æ√≈ ’∂∫Á √’≈
ÂØ∫ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «ÏȪ √ÌȪ
«ÚÌ≈◊ª ¡ß Á  «¬’ Òæ ÷ ÂØ ∫ Úæ Ë
¡≈√≈Ó∆¡ª ¶Ï∂ √Ó∂∫ ÂØ∫ ÷≈Ò∆ æ÷∆¡ª
‘ج∆¡ª ‘ÈÕ ‘˜≈ª Á∆ «◊‰Â∆ ”⁄
¡√≈Ó∆¡ª ÷ÂÓ ’∆Â∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ
«‘ß. ‡≈. : Âπ√∆∫ ’∂∫Á √’≈ ÂØ∫
«’√ ◊æÒ Á∆ Óß◊ ’Á∂ ‘Ø ‹ª ¡≈√
’Á∂ ‘Ø?
÷. Óß . : Í«‘Ò∆ ◊æ Ò ÂÈ÷≈‘
’«ÓÙÈ ¡Â∂ Ó«‘ß◊≈¬∆ ÌæÂ∂ Ï≈∂ ÎÀ√Ò≈
’È ÂØ∫ Í«‘Òª ’∂∫Á 鱧 ≈‹ª Ï≈∂
ÚË∂  ∂ «÷¡≈Ò æ ÷ ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
«Í¤Ò∂ A@ √≈Òª ÁΩ≈È ‹Á«’ ÿæ‡Øÿæ‡ ÷∆Á ÓπæÒ (MSP) Áπæ◊‰≈ ‘Ø«¬¡≈
˛ Í ÂÈ÷≈‘ «ÂßÈ ◊π‰ª ÚæË ¸æ’∆
˛Õ ÓπÒ≈˜Ó Ú◊ √Ì ÂØ∫ ÚæË Ò≈‚Ò≈
Ú◊ Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ «¬’ √’≈∆
‚≈¬∆Ú 鱧 F@,@@@/- πͬ∂ Ó‘∆È≈
«ÓÒÁ≈ ˛ ‹Á«’ Âπ‘≈鱧 «¬’ ÚË∆¡≈
‚≈¬∆Ú Á√ ‘˜≈ (A@,@@@) πͬ∂
”⁄ «ÓÒ √’Á≈ ˛Õ √≈‚∂ ÷«⁄¡ª ȱß
ÿ‡≈¿π ‰ Á≈ «¬’Ø «¬’ ‘æ Ò ˛Õ
ÓπÒ≈˜Óª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª, ¿π‹ª Â∂
ÍÀÈÙȪ Á∂ ÚË ‘∂ ÷«⁄¡ª ÂØ∫ Ø’
Ò≈¿π‰∆Õ
- ¡√Ò ”⁄ √’≈ ȱ ß Â∂
÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ ‹∆ 鱧 ÂÈ÷≈‘ ’«ÓÙÈ
Â∂ ‚∆. ¬∂. Á∆¡ª «’Ùª Û’ ‘∆¡ª
‘È «‹È∑ª 鱧 ÏßÁ ’È ‹ª ÿæ‡ ’È
Á∆¡ª ‹Ú∆˜ª/¿πÍ≈Ò∂ Ùπ± ’∆Â∂ ‹≈
¸æ’∂ ‘ÈÕ ¡È≈‹ Á∆ ÷∆Á ÓπæÒ Úˉ
È≈Ò ’Ó⁄≈∆¡ª Á∂ ÂÈ÷≈‘ Ú≈Ë∂
Á∆ ÂπÒÈ≈ ’È Á∆ ’ج∆ Âπ’ ‘∆ È‘∆∫
ωÁ∆Õ ’∆ ’Ó⁄≈∆¡ª È∂ «¬’æÒ≈
¡È≈‹ ‘∆ ÷≈‰≈ ‘π ß Á ≈ ˛? ‘Ø  Ȫ
Ø ˜ ≈È≈ ÚÂØ ∫ Á∆¡ª Ú√ª Á∆
Ò◊≈Â≈ ÚËÁ∆ Ó«‘ß ◊ ≈¬∆ ¡Â∂
Ïæ«⁄¡ª Á∆¡ª Î∆√ª ÍÛ∑≈¬∆, «¬Ò≈‹
Â∂ Í≈Ò‰ ÍØ Ù ‰ ¿π Í  ÚË ‘∂
÷«⁄¡ª ¿π Í  Á∆ √’≈ ’Ø ¬ ∆
√Ï«√‚∆ Á∂ ‘∆ ˛ ¿πÈ∑ª 鱧 ◊π˜≈∂
‹Ø◊∆ ÂÈ÷≈‘ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ ’Ó⁄≈∆¡ª
鱧 Ò≈‚Ò≈ (Pampered) Ú◊ ’«‘‰
Ú≈Ò∂ √≈‚∂ ÷˜≈È≈ ÓßÂ∆ ‹∆ 鱧 È≈
‘∆ √ß«ÚË≈È Á∆ ¿π¶ÿ‰≈ ’’∂ «ÏȪ
’ßÓ ÂØ∫ «Ú‘Ò∂ «Ï·≈¬∂ ‘ج∂ BA ’ØÛ∆
√≈Ò≈È≈ ÷⁄∂ Ú≈Ò∂ BA Óπ æ ÷
Í≈Ò∆ÓÀ∫‡∆ √’æÂ Ò≈‚Ò∂ Ò◊Á∂ ‘È
Â∂ È≈ ‘∆ Á‹Èª Á∆ «◊‰Â∆ ”⁄
«ÏȪ «’√∂ Ó≈ÍÁß ‚ Á∂ ÌÂ∆ ’∆Â∂
◊¬∂ √’≈ Á∂ √Ò≈‘’≈ «‹È∑ª ¿πÍ
’ØÛª πͬ∂ √Ò≈È≈ √’≈∆ ÷˜≈È∂
”⁄Ø∫ ÷⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¸ÌÁ∂ ‘ÈÕ
È≈ ‘∆ «ÚË≈«¬’ª/Óß Â ∆¡ª/
Í≈Ò∆ÓÀ∫‡∆ √’æÂª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ªÌæ « ¡ª ”⁄ ⁄≈-⁄≈ ◊π ‰ ≈ ’∆Â≈
«◊¡≈ Ú≈Ë≈ Û’Á≈ ˛, È≈ ‘∆
ÓßÂ∆¡ª/¿πÍ Óπæ÷ ÓßÂ∆/Óæπ÷ ÓßÂ∆
Ò¬∆ ÷∆Á∆¡ª ◊¬∆¡ª Ó«‘ß ◊ ∆¡ª
’≈ª, ˛Ò∆’≈͇ª Â∂ ‘Ú≈¬∆ ‹‘≈˜ª
¿πÍ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ’ØÛª πͬ∂ Á≈
÷⁄≈ ÷˜≈È∂ ¿π Í  ÏØ fi ‹≈ÍÁ≈ ˛Õ
«¬√ ÂØ∫ «ÏȪ È≈ ‘∆ «’√∂ ‚≈¬∆Ú
鱧 ÌÂ∆ ‘؉ √Ó∂∫ F@,@@@/- πͬ∂
«ÓÒÁ∂ ‘È Í «¬‘ ’«‘ßÁ∂ „∆∫‚√≈ ‹∆
È∂ ¡≈͉∆ ÓÈÙ≈ Â∂ ÓÈ√±Ï∂ ‹≈‘ ’
«Áæ  ∂ ‘È «’ ¡æ ◊ Ø ∫ ÂØ ∫ ÌÂ∆ ÿ‡
ÂÈ÷≈‘ ¿π Í  ·∂ ’ ∂ ”Â∂ ‘∆ ‘Ø « ¬¡≈
’∂ ◊ ∆ ¡Â∂ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª
ÂÈ÷≈‘ª Â∂ ÍÀ È ÙȪ ¿π Í  ’‡Ω  ∆
’È Á∂ ’ÁÓ Íπæ‡∂ ‹≈‰◊∂ «‹È∑ª Á∂
÷⁄∂ 鱧 ¿π‘ ¡≈͉∂ ÷˜≈È∂ ¿πÍ ÏØfi
√ÓfiÁ∂ ‘È «‹√ È≈Ò È«‹æ·‰≈ ¿πÈ∑ª
Ò¬∆ ÓπÙ«’Ò Òæ◊ «‘≈ ‘ÀÕ
«‘ß. ‡≈. : “√Ï«√‚∆˜” ÿ‡≈¿π‰
Ï≈∂ Âπ‘≈‚≈ ’∆ «Ú⁄≈ ˛?
÷. Óß. : √≈‚∂ √Ï«√‚∆ ÷⁄∂ ”⁄
C@@ ’ØÛ πͬ∂ √≈Ò≈È≈ Á≈ Ú≈Ë≈
‘Ø«¬¡≈ ˛ ‹Á«’ ÂÈ÷≈‘ Á≈ ÷⁄≈
BE@@ ’Ø Û π Í ¬∂ √Ò≈È≈ ÚË
¸æ«’¡≈ ˛Õ ‘∂’ ÏßÁ≈, «’√≈Ȫ ȱß
«ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ Óπ¯Â «Ï‹Ò∆ Á∆ ◊æÒ
’«‘ «Áß Á ≈ ˛ Íz ß Â ± «¬‘ ÍÀ Á ≈Ú≈∆
≈‘ ˛Õ «¬‘ ÷ÍÂ’≈∆ È≈Ò ‹πÛ∆
√Ï«√‚∆ È‘∆∫ ˛Õ «Ï‹Ò∆ √Ï«√‚∆ È∂
«’√≈Ȫ Á∆ ÍÀÁ≈Ú≈ ”⁄ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈
˛Õ
- ÷˜≈È≈ Óß Â ∆ ‘ ◊æ Ò ”⁄
√’≈ Á∆ Ó≈Û∆ «ÚæÂ∆ ‘≈Ò Ҭ∆
’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª Â∂
ÍÀ È ÙȪ Á∂ ÷⁄∂ ȱ ß «˜ß Ó ∂ Ú ≈
·«‘≈™Á∂ ‘ÈÕ √’≈ Á∂ √≈∂
«ÚÌ≈◊ª ȱ ß ⁄Ò≈¿π ‰ Ú≈Ò∂
’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª Á∂ ÷⁄∂
鱧 «’√≈Ȫ 鱧 «ÁæÂ∆ ‹≈ ‘∆ √Ï«√‚∆
È≈Ò ‹ØÛÈ≈ ¿πÈ∑ª Á∆ Â∂ √’≈ Á∆
’Ó⁄≈∆¡ª Íz  ∆ «Âz √ ’≈ Ì∆
Ó≈È«√’Â≈ 鱧 ¿π‹≈◊ ’ «‘≈ ˛Õ
Á±‹≈ ¿π‘ «’√≈Ȫ 鱧 «Ï‹Ò∆ √Ï«√‚∆
Á∂ ‰ «Í¤∂ ‹Ø ÍÀ Á ≈Ú≈ Ú≈Ë∂ Á≈ Â∂
ÍÀÁ≈Ú≈∆ ≈‘ Á≈ Â’ Á∂ ‘∂ ‘È,
¿π√ Á≈ ¡Ê «¬‘ «È’ÒÁ≈ ˛ «’
¿π‘ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∂ ’≈‹ ȱß, «‹‘Û∂
√≈∂ Á¯Â/«ÚÌ≈◊ ⁄Ò≈™Á∂ √È,
√’≈ Á∆¡ª √≈∆¡ª ÔØ ‹ È≈Úª
È∂Í∂ ⁄≈Û∑Á∂ ‘ÈÕ √’±Ò, ‘√ÍÂ≈Ò,
Ïæ√ª ◊æ‚∆¡ª, «Ï‹Ò∆ ÿ, ‹Ò ÿ
¡≈«Á ⁄Ò≈™Á∂ ‘È, ÍÀÁ≈Ú≈∆ ’≈‹
‘∆ È‘∆∫ «◊‰Á∂Õ «¬√∂ ’≈È ‘∆ «¬È∑ª
Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª-ÍÀ È ÙȪ Á≈ ÷⁄≈
¿πÈ∑ª 鱧 √’≈∆ ÷˜≈È∂ ¿πÍ “ÏØfi”
Ò◊Á≈ ˛ «‹√ 鱧 ÿæ‡ ’È Á∆ ¿π‘
Ú’≈ÒÂ ’ ‘∂ ‘ÈÕ
«‘ß . ‡≈. : Âπ ‘ ≈‚∆ Í≈‡∆ ÚÒØ ∫
⁄؉ª ÂØ∫ Í«‘Òª ’∆Â∂ ◊¬∂ ÒØ’ ´Ì≈¿±
Ú≈¡Á∂ ¡‹∂ Âæ’ Í±∂ «’™ È‘∆∫ ‘ج∂?
÷. Óß . : «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ȱ ß
“ÒÀ Í ‡≈Í” ¡Â∂ “π ˜ ◊≈ ÔØ ◊ Â≈”
(Empleyability) ÌæÂ≈ Á∂‰ Á∂ Ú≈¡Á∂
Óπæ÷ ‘ÈÕ ¡√∆∫ «√æ«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ ȱß
Í«‘Òª ‘∆ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ ’È Ò¬∆ ‘∆
fiß‚∆ Á∂ ¸æ’∂ ‘ª «’ «¬√ 鱧 ’ÁØ∫ Â∂
«’Ú∂∫ È∂Í∂ ⁄≈Û∑‰≈ ˛Õ √≈鱧 “‡∂ÏÒÀ‡”
Á∂‰ Ò¬∆ «√¯ A@@ ’ØÛ πͬ∂ ‘∆
⁄≈‘∆Á∂ ‘È ‹Á«’ “π˜◊≈ ÔØ◊Â≈”
Ìæ  ∂ Á∂ ÷⁄∂ Á∆ «◊‰Â∆ «Ó‰Â∆
’È∆ ˛Õ
- ™fi ’Ó⁄≈∆¡ª √Ó∂ √Ì
Ú◊ 鱧 «¬‘ ’ΩÛ≈ ‹Ï≈ ª ‘ß„≈
‘∆ ‘∂ ‘È «’ Ï≈ÁÒ √’≈ Á∂ ⁄؉
Ú≈¡Á∂ “ÒΩÒ∆Í≈Í” ‘∆ √≈Ï ‘ج∂ ‘ÈÕ
«‹‘Û∂ ⁄Ø ‰ Ú≈¡Á∂ ¿π ‘ ◊æ Á ∆ ”Â∂
ÏÀ·‰ √≈ ‘∆ ÌπæÒ ¸æ’∂ ‘È ¿πÈ∑ª ȱß
⁄∂Â∂ ’Ú≈¿π‰ Â∂ ͱ≈ ’È Á∆ Óß◊
’È Ú≈«Ò¡ª ȱ ß ‘ Ø ˜ ¡≈͉∂
«Íø«‚¡ª ”Â∂ ‚ª◊ª Á≈ √∂’ ‘ß„≈¿π‰≈
ÍÀ «‘≈ ˛Õ ‹∂Ò∑ª, «◊z¯Â≈∆¡ª ≈‘∆∫
Á√ßÏ B@AD
“≈‹ È‘∆∫ √∂Ú≈” Á∂ “√ß◊ ÁÙÈ”
’È∂ ÍÀ ‘∂ ‘ÈÕ Íz ß Â ± ¿π È ∑ ª Òæ ÷ ª
Ï∂  π ˜ ◊≈ ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ ȱ ß ⁄Ø ‰ ª ÂØ ∫
Í«‘Òª ‹Ø “Ï∂  π ˜ ◊≈∆ Ìæ  ∂
(Unemployment Allowance) Á≈ ‹Ø
“ÒΩÒ∆Í≈Í” «Á÷≈«¬¡≈ «◊¡≈ √∆ ¿π√
ȱ ß
“π ˜ ◊≈
ÔØ ◊ Â≈
Ìæ Â ∂ ”
(Unemployability Allowance) ”⁄
ÂÏÁ∆Ò∆ ’’∂ ÷≈Ò∆ ¤π‰¤π‰≈ ÎÛ≈
«ÁæÂ≈ ˛Õ «¬ßÈ∂ «⁄ Á∂ ¿π‘ ¡ÀÚ∂∫ ‘∆
’æ ¤ ª Ú‹≈™Á∂ «ÎÁ∂ √∆Õ ÷˜≈È≈
ÓßÂ∆ ‹∆ Á∂ Áæ√‰ ÓπÂ≈Ï’ “ÒÀ͇≈Í”
Á∂‰ Á∂ ÷⁄∂ Á≈ «‘√≈Ï «’Â≈Ï Âª
A@@ ’Ø Û π Í ¬∂ Ò≈ «Ò¡≈ ˛ Í
¿π√鱧 È∂Í∂ ⁄≈Û∑‰ Ò¬∆ „≈¬∆ √≈Òª
”⁄ ¡‹∂ Âæ’ «√æ«÷¡≈ «ÚÌ≈◊ 鱧 “‘∆
fiß‚∆” ‘∆ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’∆ ˛Õ
«‘ß . ‡≈. : ÏÂΩ  ÷˜≈È≈ Óß Â ∆
Âπ‘≈‚∆ «Î’ÓßÁ∆ ’∆ ˛?
÷. Óß. : Ó∂∆ Óπæ÷ «Î’ÓßÁ∆ ˛
’ΩÓ∆ ¡Ê⁄≈≈Õ «‹√ „ß◊ È≈Ò πͬ∂
Á∆ ’∆Ó «‚æ◊ ‘∆ ˛ Â∂ «Ú’≈√ Á
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
27
”⁄ ’Ó∆ ¡≈¬∆ ˛ ª «¬√ ‘≈Ò ”⁄
Íø‹≈Ï Á≈ «Ú’≈√ «’Ú∂∫ √ßÌÚ ˛ ‹Á
ÓπÒ’ Á≈ ‘∆ ÓΩ‹±Á≈ ¡≈«Ê’ Ó≈‘ΩÒ
Óπ¡≈«Î’ È‘∆∫ ˛Õ
-‹Á Âæ ’ ’∂ ∫ Á ”⁄ ’ª◊√
√’≈ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ú≈Ò∆ Ô±. Í∆.
¬∂. √’≈ ⁄ÒÁ∆ ‘∆, ¿πÁØ∫ Âæ’ Âª
«¬√ Ï‘≈È∂ ≈‹ Á∆ ‘ ¤Ø‡∆ Úæ‚∆
√Óæ«√¡≈ Â∂ √’≈ Á∆ ‘ È≈’≈Ó∆
Á≈ ̪‚≈ ’∂ ∫ Á «√ Ìß È ’∂ ’ß Ó
⁄Ò≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ Ízß± „∆∫‚√≈ ‹∆
‘π ‰ ‹Á ’∂ ∫ Á ”⁄ Ì≈‹Í≈ Á∆
¡◊Ú≈¬∆ ‘∂·Ò∆ ¡ÀÈ. ‚∆. ¬∂. √’≈
¡≈ ◊¬∆ ˛ «‹√ ¡ßÁ ÷πÁ ¡’≈Ò∆
ÁÒ Ú∆ Ì≈¬∆Ú≈Ò ˛ ª ‘π‰ «‹‘Û≈
Ï‘≈È≈ ÒæÌØ◊∂ ¡≈͉∆¡ª È≈’≈Ó∆¡ª
„’‰ Á≈? ‘π‰ ª ’ΩÓ∆ ¡Ê⁄≈≈
Íø‹≈Ï Á∂ «Ú’≈√ Á∂ ≈‘ ”⁄ ¡«Ûæ’≈
È‘∆∫ Ï‰È Ú≈Ò≈Õ
«‘ß. ‡≈. : ‡À’√ ⁄Ø∆ «’ßÈ∆ ’π ‘Ø
‘∆ ˛?
÷. Óß. : ‡À’√ ⁄Ø∆ ÷≈√∆ ˛Õ ÓÀ∫
«Èæ‹∆ ÂΩ ”Â∂ Ó«‘√±√ ’Á≈ ‘ª «’
B@ ÂØ∫ C@ Î∆√Á∆ Âæ’ ‡À’√ ⁄Ø∆ ‘Ø
‘∆ ˛Õ
- ‘’∆’Â È±ß ÍzÚ≈È ’È Ò¬∆
„∆∫‚√≈ √≈«‘Ï Á≈Á Á∂ ‘æ’Á≈ ‘ÈÕ
Í «¬√ ‘’∆’ Á∂ Ï≈Ú‹± Á «’
÷˜≈È∂ ”⁄Ø ∫ B@ ÂØ ∫ C@ Î∆√Á∆ Âæ ’
(Ì≈Ú ¡Ϫ π Í ¬∂ √≈Ò≈È≈) ‡À ’ √
⁄Ø  ∆ ‘Ø ‘∆ ˛ ª «Î Âπ ‘ ≈ȱ ß
’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª Â∂
ÍÀÈÙȪ Á≈ ÷⁄≈ ‘∆ √’≈∆ ÷˜≈È∂
¿πÍ ÏØfi «’™ ‹≈Í «‘≈ ˛ Â∂ ≈‹
Á∂ «Ú’≈√ Á∂ ≈‘ Á≈ ØÛ≈ Òæ◊ «‘≈
˛ «‹√ 鱧 ÿæ‡ ’È Á∆ Âπ√∆∫ ‘ ÍÒ
◊æÒ ’Á∂ ‘Ø? «¬√ ‡À’√ ⁄Ø∆ 鱧 Ø’‰
Á∆ Ï‹≈¬∂ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª
Â∂ ÍÀÈÙȪ Á∂ ÷⁄∂ 鱧 ÿ‡≈¿π‰≈ ‘∆
Âπ‘≈鱧 «¬’Ø «¬’ ‘æÒ «’™ ‹≈Í «‘≈
˛, ≈‹ Á∆ «ÚæÂ∆ ‘≈ÒÂ È±ß √πË≈È
Á≈? ’Ó⁄≈∆ ª ‡À’√ ⁄Ø∆ ’Á∂
È‘∆∫ ¿π ‘ ª ¡≈͉∆ ÂÈ÷≈‘ ”⁄Ø ∫
ωÁ≈ ‡À ’ √ ¡Á≈ ’È Á∂ Í≈Ïß Á
‘È Â∂ Ï≈’≈«¬Á≈ ‘ √≈Ò ’Á∂ ‘ÈÕ
«‘ß . ‡≈. : «¬√ ‡À ’ √ ⁄Ø  ∆ ȱ ß
Ø « ’¡≈ «’™ È‘∆∫ ‹≈ «‘≈? ’∆
◊æ · ‹Ø Û «√¡≈√ «¬√ Á∂ ≈‘ ”⁄
¡«Ûæ’≈ ω ‘∆ ˛?
÷. Óß. : ¡√∆∫ «¬√ 鱧 Ø’‰ Á≈
ÔÂÈ ’ ‘∂ ‘ªÕ «¬’ Íæ Ë  ”Â∂
◊·‹ØÛ «√¡≈√ Á∆ Әϱ∆ Ú∆ ≈‘
”⁄ ¡«Ûæ’≈ ωÁ∆ ˛Õ «’√∂ ÓΩ’∂ ¡√∆∫
‹ÈÂ≈ 鱧 È≈≈˜ ’È Á∆ ‘≈Ò ”⁄
È‘∆∫ ‘πßÁ∂Õ
Ú≈⁄∂ : «¬√ ‘’∆’Â È±ß ÍzÚ≈È
’È Ò¬∆ Ú∆ ¡√∆∫ „∆∫‚√≈ √≈«‘Ï
鱧 ÓπÛ Á≈Á Á∂‰≈ ⁄≈‘ª◊∂ «’ B@ ÂØ∫
C@ Î∆√Á∆ (¡Ϫ πͬ∂) Á∆ ‘Ø ‘∆
‡À’√ ⁄Ø∆ Ø’‰ È≈ÒØ∫ ◊·‹ØØÛ √’≈
鱧 Ï⁄≈’∂ æ÷‰≈ ˜±∆ Â∂ «¬‘ ¿πÈ∑ª
Á∆ Әϱ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ «¬‘ Ú∆ ¡Ê
«È’ÒÁ≈ ˛ «’ «¬‘ ‡À ’ √ ⁄Ø  ∆
◊·‹ØÛ √’≈ Á∆ Ì≈¬∆Ú≈Ò Ì≈‹Í≈
Á∂ Ú؇ ÏÀ∫’ ÚÒØ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ «‹√
鱧 ÷πÙ æ÷‰≈ Әϱ∆ ˛Õ «‹ÊØ∫ Âæ’
‡À’√ ⁄Ø∆ Ø’‰ ”Â∂ ‹ÈÂ≈ 鱧 È≈≈˜
’È Á∆ ◊æ Ò ˛, «¬‘ Әϱ  ∆ Ú∆
¿πÈ∑ª Á∆ √Ófi ÍÀ∫Á∆ ˛ «’™«’ «‹È∑ª
√È¡Â∆ ’≈ØÏ≈∆ ÿ≈«‰¡ª Á∂ Îß‚ª
Á∂ √‘≈∂ ⁄؉ª «‹æÂ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È
Â∂ √’≈ ωÁ∆ ˛, ¿π‘Ø ‘∆ ‡À’√
⁄Ø∆ ’Á∂ ‘È Â∂ «Î ¿πÈ∑ª 鱧 È≈≈˜
«’Ú∂∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛! Ízß± Á±‹∂
Í≈√∂ Òæ÷ª Á∆ «◊‰Â∆ ”⁄ Ï∂π˜◊≈
ÈΩ ‹ Ú≈Ȫ ȱ ß ÈΩ ’ ∆ Óß ◊ ‰ «Í¤∂ ,
«È◊± ‰ ∆ ÂÈ÷≈‘ ¿π Í  ·∂ ’ ≈ ÌÂ∆
’Ó⁄≈∆¡ª 鱧 À◊±Ò ’È Â∂ ͱ∆
ÂÈ÷≈‘ Á∂ ‰ Ò¬∆ ’«‘‰ «Í¤Ø ∫
’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÂÈ÷≈‘ª Ï’≈¬∂
‚∆.¬∂. Á∆¡ª «’Ùª ÍÀÈÙÈ∆ Ò≈̪
ȱ ß Ó‘∆«È¡ª/√≈ÒªÏæ Ë ∆ Ò‡’≈¿π ‰
¿πÍ «¬Â≈˜ ‹ÂÒ≈¿π‰ «Í¤∂ ‚ª◊ª
Ú≈¿π‰ «◊z¯Â≈∆¡ª ’È ‹∂Ò∑ª ”⁄
√π æ ‡ ‰ Òæ « ◊¡ª ¿π È ∑ ª Á∆ È≈≈˜◊∆
ÌØ≈ Ì Ú∆ È‘∆∫ ¸ÌÁ∆ √’≈ ȱß!
IHADE-CE@@E
‘ÈÕÌ≈ Á∆ GG Î∆√Á∆ ¡Ï≈Á∆ (HC
’Ø Û F@ Òº ÷ ) Ø ˜ ≈Ȫ B@ π Í ¬∂
«Á‘≈Û∆ Â∂ ◊∞‹≈≈ ’Á∆ ‘ÀÕÁ∂Ù Á∂
CE-D@ ’ØÛ ÒØ’ ◊∆Ï∆ ∂÷≈ ÂØ∫ ‘∂·ª
‹∆ÚÈ Ï√ ’Á∂ ‘ÈÕCE ’ØÛ ÒØ’
≈ ˘ Ì∞ º ÷ ∂ Í∂ ‡ Îπ º ‡ Í≈ʪ Â∂ √Ω ∫ Á∂
‘ÈÕ√≈‚∂ Á∂ Ù ”⁄ ÎÀ ’ ‡∆¡ª’≈÷≈«È¡ª, ÷∂ª-Ï≥«È∑¡ª ‘؇Ҫ„≈«Ï¡ª, ∂ ‘ Û∆-ÎÛ∆ Â∂ ¤Ø ‡ ∆¡ª
Áπ’≈Ȫ Â∂ ‘º‚ Ì≥ÈÚ∆∫ «Ó‘È ’È
Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ˘ ÒØÛ∆∫Á≈ ÍΩÙ«‡’ ¡≈‘≈
Ú∆ È‘∆∫ «ÓÒÁ≈Õ«¬’ «Ù‡-Íπ Ù ‡
«Ú¡’Â∆ Ò¬∆ BA@@ ’ÒØ∆ ¿±‹≈
Á∆ ÒØÛ ‘∞≥Á∆ ‘À Í ◊∆Ï∆ ”⁄ «‘
‘∂ ÒØ’ª ˘ D@@-E@@ ’ÒØ∆ ¿±‹≈
È≈Ò ‘∆ ◊∞ ‹ ≈≈ ’È≈ ÍÀ «‘≈
‘ÀÕ«¬‘Ȫ ◊∆Ϫ Á∆¡ª GE Î∆√Á∆
¡Ω  ª ◊ÌÍ≈ √Ó∂ ∫ ÁÓ ÂØ Û
‹ªÁ∆¡ª ‘È Â∂ EE Î∆√Á∆ ¡Ω  ª
¡È∆Ó∆¬∂ Á≈ «Ù’≈ ‘ÈÕ¡«‹‘∆
‘≈Ò ”⁄ ¿∞‘Ȫ Á∂ Í∂‡ ⁄Ø∫ ‹ÈÓ ÒÀ‰
Ú≈Ò∂ Ϻ«⁄¡ª ”⁄Ø∫ AE ‘˜≈ Ϻ⁄∂ ‘
Ø‹ Ó ‘∂ ‘È Â∂ Ï≈’∆ Ϻ«⁄¡ª ”⁄Ø∫
‘ √º · Úª Ϻ ⁄ ≈ ¡≈͉∂ ¤∂ Ú ∂ ∫ ‹ÈÓ
«ÁÈ ÂØ∫ Í«‘Òª Ó ‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬’ºÒ∆
Í∂«⁄Ù Á∆ «ÏÓ≈∆ È≈Ò ‘ Ø‹ A@@@
Ϻ⁄≈ Ó ‹ªÁ≈ ‘ÀÕÁ∂Ù Á≈ Ì«Úº÷ DE
Î∆√Á∆ Ϻ⁄∂ ’∞ÍØÙ‰ Á≈ «Ù’≈ ‘ÈÕ
«¬√∂ Â∑ª ◊≥Á∆¡ª Ï√Â∆¡ª, fi∞◊∆¡ªfiΩÍÛ∆¡ª, Îπº‡Í≈ʪ, ∂ÒÚ∂ Ò≈«¬Èª Â∂
ÍπÒª ʺÒ∂ «˜≥Á◊∆ ’º‡‰ Ú≈Ò∂ “ºÏ Á∂
Ï≥Á∂” Ïπ∆ Â∑ª Ì∞º÷Ó∆ Â∂ «ÏÓ≈∆¡ª
Á≈ «Ù’≈ ‘ÈÕÁØ ‚≥◊ Á∆ ؇∆ Ò¬∆
¿∞ ‘ Ȫ ˘ (÷≈√’ ¿∞ ‘ Ȫ Á∆¡ª
¡Ω  ª ˘) ‘ Â∑ ª Á≈ Ë≥ Á ≈
(«‹√ÓÎØÙ∆ º’) ’È≈ ÍÀ «‘≈ ‘ÀÕ
«¬‘Ȫ ◊∆Ϫ Á∂ A@ ’Ø Û Ïº ⁄ ∂
‘؇Ҫ-„≈«Ï¡ª Â∂ ‘Ø ¡È∂’ª Ê≈Úª
Â∂ Ï≈Ò Ó˜Á»∆ ’È Ò¬∆ √≈Í∂ ‘ج∂
‘ÈÕ «¬’ «ÍØ‡ ÓπÂ≈Ï’ ‘ √≈Ò
DD,DGF Ϻ⁄∂ ◊∞≥Ó ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È «‹≥È∑ª
«Ú⁄Ø∫ AA,@@H Ϻ⁄∂ ’Á∂ Ú∆ ÒºÌ∂ È‘∆∫
‹ªÁ∂Õ¡√Ò «Ú⁄ «¬‘Ȫ Ϻ«⁄¡ª ˘
¡◊Ú≈ ’’∂ Á∂‘ ÚÍ≈, √√Â∆ Ò∂Ï
Â∂ √∆ Á∂ ¡≥◊ ’º„ ’∂ Ú∂⁄‰ Ò¬∆
B-C ‘˜≈ πͬ∂ Â∂ Ó≥‚∆ ”⁄ Ú∂«⁄¡≈
‹ªÁ≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ «Ú⁄Ø∫ GB Î∆√Á∆ Ϻ⁄∂
(«‹¡≈Á≈Â ÒÛ’∆¡ª) D ÂØ∫ AH √≈Ò
Á∆ ¿∞Ó Á∂ ‘∞≥Á∂Õ Á∂Ù ¡≥Á B ’ØÛ
Ϻ⁄∂ ¡È≈Ê ‘ÈÕ ’ºÍÛ≈, Ó’≈È, ⁄≥◊∆
«√‘ Â∂ Ó≥ÈØ ‹
≥ È «¬‘Ȫ Ò¬∆ √Ú◊∆
◊ºÒª ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ ”⁄ «¬º’ √Ú≈Ò √≈‚∂
√≈‘Ó‰∂ ¿∞ Ì Á≈ ‘À «’ «‹È∑ ª Á≈
Ï⁄ÍÈ Òæ∞«‡¡≈ «◊¡≈ ‘À, ¿∞‘Ȫ Á≈
Ì«Úº÷ ’∆ ‘ØÚ◊
∂ ≈?
¡«‹‘∆ ÿØ ◊∞Ï ”⁄ ‹∆¡ ‘∂
Á∂Ù Á∂ ’ØÛª-’ØÛ Ïº⁄∂ ¡≈«Ó ÷≈È
Ò¬∆ ÓÙ‘»∆ Á≈ √≈ËÈ Ï‰∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ
“’∞ÍØÙ‰ Ì≈ ¤º‚Ø” Á∂ ÎØ’∂ Â∂ ÊØÊ∂
È≈¡∂ «¬‘Ȫ ◊∆Ï Ïº«⁄¡ª È≈Ò
’Øfi≈ Ó˜≈’ ‘ÈÕ ¡≈«Ó ÷≈È ¡Í‰≈
È≈«¬’ÂÚ Ú≈Ò≈ Íz Ì ≈Ú «Á≥ « Á¡ª
¡«‹‘∆ Í∂Ù’≈∆ ’Á≈ ‘À «‹Ú∂∫ ¿∞‘
«¬√ Óπ«‘≥Ó ≈‘∆∫ Ì∞º÷Ó∆ Â∂ ’∞ÍØÙ‰ Á≈
«Ù’≈ ◊∆Ϫ Â∂ ’ج∆ ¡«‘√≈È ’
«‘≈ ‘Ø Ú∂Õ ÷≈È √≈«‘Ï Â∂ ¿∞ √ Á∂
¡≈’≈Úª ˘ ‹≈‰ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘À «’
¡≈͉∆ «’ ْÂ∆ È≈Ò √≥√≈ Á∆
⁄È≈ ’È Ú≈Ò∂ «¬‘ Ó‘≈È ’Ò≈’≈
‘∆ «¬«Â‘≈√ Á∂ ¡√Ò È≈«¬’ ‘ÈÕ
«¬«Â‘≈√ Á∆ È≈«¬’ Ó˜Á» ‹Ó≈ ˘
‹≈¡Ò∆ È≈«¬’ª Á∆ Óπ Ê ≈‹◊∆ ‹ª
¡«‘√≈ÈÓ≥Á∆ Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ ‘∞Á
≥ ∆Õ Á∂Ù
Á∆ «¬‘ ◊∆Ï Ó˜Á» ‹Ó≈ ̫ں÷ Á∂
«¬È’Ò≈Ï Á≈ «Ú√Î؇’ Ò≈Ú≈ ‘È
«‹È∑ª ˘ √‘∆ «ÁÙ≈ Á∆ «⁄‰◊ ⁄∂Â≥È
‹∞ fi ≈» ÒØ ’ ª È∂ Á∂ ‰ ∆ ‘∞ ≥ Á ∆ ‘À Õ
«Ó‘ÈÂ’Ù ‹Ó≈ Á∆ «’ Â∂ ÍÒ‰
Ú≈Ò∆¡ª ‹Ó≈ª Á≈ «¬«Â‘≈√ Ò∂÷≈‹Ø÷≈ ‹» ’Á≈ ‘ÀÕ
IHGFD-DB@EB
«‹È∑ª Á≈ Ï⁄ÍÈ
Ò∞«‡¡≈ «◊¡≈, ¿∞‘Ȫ
Á≈ Ì«Úº÷ ’∆ ‘ØÚ
Ø◊
∂ ≈?
ÓÈÁ∆Í
Ù≈‚∂ Á∂Ù ”⁄ «ÎÒÓ∆ √È¡Â Á∆
Ù∞»¡≈ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ‘∞‰ º’ Á∂ «¬«Â‘≈√
Â∂ Ș Ó≈«Á¡ª ¡√∆∫ Á∂÷Á∂ ‘ª «’
«¬√ «ÎÒÓ «¬≥ ‚ √‡∆ È≈Ò ‹∞ Û ∂
«ÎÒÓ’≈ª Â∂ ’Ò≈’≈ª Á≈ Úº ‚ ≈
«‘º √ ≈ ‘≈’Ó ‹Ó≈ª Á∆ ÏØ Ò ∆ ‘∆
ÏØÒÁ≈ ¡≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬‘Ȫ ’Ò≈’≈ª
Á≈ Úº ‚ ≈ «‘º √ ≈ Í«‘Òª ÷ÍÂÚ≈Á∆
Òº⁄ √º«Ì¡≈⁄≈ ≈‘∆∫ √Ë≈È ÒØ’ª
Á∆ “√∂Ú≈” ’Á≈ ‘À Â∂ «Î «√¡≈√Â
Á∆ ’∞√∆ ≈‘∆∫Õ Ó∆∫‘ ¡≈Ú∂ ‘È∂∆ ¡≈Ú∂
«¬‘Ȫ Á≈ ’≈ØÏ≈ √Á≈Ï‘≈ ‘ÀÕ ’∞fi
«¬√∂ Â∑ª ‘∆ «Í¤Ò∂ ¡√∂ ÂØ∫ √Ó≈‹’
Ó√«Ò¡ª ˘ ÒÀ ’∂ ¡≈«Ó ÷≈È Á≈
«⁄‘≈ ‡∆ Ú∆ √’∆È ÂØ∫ ¡≈Ó ‘∆
Á∂ ÷ ‰ ˘ «ÓÒÁ≈ ‘À Õ “√º « ¡≈Ó∂ Ú
‹ÔÂ∂” Á∆ ÈΩ‡≥’∆ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡º‹ ’ºÒ
¡≈«Ó ÷≈È “’∞ÍØÙ‰ Ì≈ ¤º‚Ø” Á≈
È≈¡≈ Á∂ «‘≈ ‘ÀÕ «ÏÒ’∞Ò ◊ªË∆ Á∂
¡≥◊∂‹ª «÷Ò≈Î Ò≈¬∂ “Ì≈ ¤º‚Ø” Á∂
È≈¡∂ Á∆ Â˜ Â∂ Õ ¡≈«Ó ÷≈È
◊ªË∆ Á∂ Ó≈⁄ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ’Á∂
Ïπ º Â ’Ø Ò Ø ∫ ◊∞ ˜ «Á¡ª Ì≈ «Ú⁄
’∞ÍØÙ‰ Á∂ «Ù’≈ Ϻ«⁄¡ª Á∆ ‘≈ÒÂ
Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ «¬≥‚∆¡ª
◊∂‡ º’ ÒØ’ª Á≈ «¬’ Úº‚≈ ‘‹»Ó
«¬’º·≈ ’ ÒÀ∫Á≈ ‘À Â∂ ¡≈÷∆ √Ì
È≈Ò «ÓÒ ’∂ «¬’ È≈¡≈ ¿∞µ⁄≈ ’Á≈
‘À “’∞ÍØÙ‰ Ì≈ ¤º‚Ø”Õ ÍÒ Á∆ ÍÒ
‹≈ÍÁ≈ ‘À «’ ◊ªË∆ Á≈ Ó≈‚È ⁄∂Ò≈
Ì≈ ˘ Í»∆ Â∑ª √Úº√Ê Ï‰≈’∂
‘∂ ◊ ≈Õ «¬«Â‘≈√ «Ú⁄ ◊ªË∆Ú≈Á∆
ÙØ‘ ÷º‡‰ Á∂ «¬√ Â∑ª Á∂ √√Â∂ Â∂
¡≈√≈È πfi≈È «ÈÂ≥Â ⁄ºÒÁ∂ ¡≈¬∂
‘È «‹Ú∂∫ ÓΩ‹»Á≈ √Ó∂∫ ”⁄ ‘≈’Óª Á∆¡ª
ÒØ’Ó≈» È∆Â∆¡ª «÷Ò≈Î ÚºË ‘∂ ÒØ’
Ø ‘ ˘ «ÁÙ≈‘∆‰ ’È Ò¬∆ ¡≥ È ≈
‘˜≈∂ Ú◊∂ ‹≈¡Ò∆ È≈«¬’ ÍÁ∂ Â∂
«Ò¡ªÁ∂ ◊¬∂ Õ «Í¤Ò∂ «ÁÈ∆∫ «Áº Ò ∆
ÁÏ≈ Á∂ È∂ Û ∂ Ú≈Í∂ Ú«‘Ù∆
ÏÒ≈Â’≈ ’ª‚ Á∂ Ï≈¡Á ÈΩ‹Ú≈È
Ù’Â∆ Á∂ Ø‘ È∂ ‘≈’Óª Á∆ È∆∫Á ‘≈Ó
’ «ÁºÂ∆ √∆Õ «¬√ ¿∞µ· ‘∂ ÈΩ‹Ú≈È
Ø‘ ˘ ÓØÛ≈ Á∂‰ Ò¬∆ «’Â∂ ≈‘∞Ò ◊ªË∆
˘ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∆ ¡Ú≈˜ ω≈ ’∂ Í∂Ù
’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ‘À Â∂ «’Â∂ ¡≈«Ó ÷≈È
˘ ‡∆ Ú∆ √’∆È ÂØ∫ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ Úº‚∂
’≈¯Ò∂ √Ó∂ «¬≥‚∆¡≈ ◊∂‡ ÂØ∫ “’∞ÍØÙ‰
Ì≈ ¤º ‚ Ø ” Óπ « ‘≥ Ó ⁄Ò≈¿∞ « Á¡ª
«Á÷≈«¬¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ «¬√∂ «¬≥‚∆¡≈
◊∂‡ ÂØ∫ Á√≥Ï Á∆ ’Û≈’∂ Á∆ ·ß„ ”⁄
Á≈ÓÈ∆ ÏÒ≈Â’≈ ’ª‚ «Úπ Ë Ø √
Íz◊‡ ’Á∂ ÈΩ‹Ú≈Ȫ Á∂ ’≈¯«Ò¡ª
È∂ ·ß„∂ Í≈‰∆ Á∆¡ª Ïπ¤≈Ûª Â∂ ÍπÒ√∆
Ë≈Ûª Á∆¡ª ‚≈◊ª Á≈ «ÈËÛ’ ‘Ø ’∂
‡≈’≈ ’∆Â≈ √∆Õ Ì≈ ⁄Ø∫ ’∞ÍØÙ‰
˘ ÷ÂÓ ’È Á∆ ÈΩ‡≥’∆ ’È Ú≈Ò≈
√Ó≈¬∂Á≈ª Á≈ ËπºÂ± «¬‘ ’Ò≈’≈
¿∞√ √Ó∂∫ «’√ “¡«‘≥√ª Á∂ Ó≥Â” Á≈
‹≈Í ’ «‘≈√∆ ? Á»√≈ ¡≈«Ó ÷≈È
«¬‘ ª ’«‘ «‘≈ ‘À «’ Ì≈ Á≈
‘ Á» √ ≈ Ϻ ⁄ ≈ ’∞ Í Ø Ù ‰ Á≈ «Ù’≈
‘À,«¬‘ Ú∆ «¬’ ◊∞Ò≈Ó∆ ‘À Â∂ ÁπÙÓ‰
ÏÛ≈ ÷ÂÈ≈’ ‘ÀÕÍ «¬√Á≈ «‹≥Ó∂Ú≈
’Ω‰ ‘À ? «¬√ Ï≈∂ ÷≈È √≈«‘Ï ⁄πºÍ
‘ÈÕ
Ì≈ «Ú⁄ ¡÷ΩÂ∆ ¡‹≈Á∆ Á∂
FF √≈Ò Ï∆ ‹≈‰ Á∂ Ï≈¡Á «¬’
Í≈√∂ Óπº·∆Ì «¬˜≈∂Á≈, √Ó≈¬∂Á≈,
Úº‚∂ ÚÍ≈∆, Úº‚∆ ¡¯√Ù≈‘∆ Â∂ Úº‚∂
ÒÀ∫‚Ò≈‚ ¡Ê≈‘ ËÈ ÁΩÒ Á∂ Ó≈Ò’
‘È ¡Â∂ ¡Ô≈Ù «˜≥Á◊∆ ÏÂ∆ ’
‘∂ ‘È Í Á»√∂ Í≈√∂ ’ØÛª Ì≈Â∆
◊∞  Ï Á≈ Ì≈ „Ø ‰ Ò¬∆ Әϻ 
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
’ΩÓ∆ ¡Â∂ ’ΩÓªÂ∆
Íz√◊
ß «Ú⁄
‚≈. ËÓÚ∆ ◊ªË∆, Í«‡¡≈Ò≈
«ÚÁÚ≈È ÁØ√ÂØ,
“√Ó’≈Ò∆È Íø‹≈Ï ¡ßÁ «√‘Â
«ÁzÙ”, «¬√ Ó‘æÂÚͱÈ ÓπæÁ∂ ”Â∂ ¡◊Ò∂
’πfi «Ó߇ «Ú⁄, Ó∂∂ ÚÒØ∫ ’∆Â≈ ‹≈‰
Ú≈Ò≈ Ï∂Ï≈’ ÂÂ’≈, «’√∂ ȱß, «ÚÙ∂
Á≈ Ï∂ÒØÛ≈ Â∂ ¡‰⁄≈«‘¡≈ ÎÀÒ≈¡ Ò◊
√’Á≈ ˛, «¬√ ÂØ÷Ò∂ ÂØ∫ ÓÀ∫ ÌÒ∆ ̪Â
Ú≈«’¯ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á, Íø‹≈Ï∆ Á∆
«˜ß Á ◊∆ Â∂ Ì«Úæ ÷ È≈Ò ‹π Û ∂ , «¬√
¡Â∆ √ß ‹ ∆Á≈ √Ú≈Ò È± ß ’π fi √‘∆
¡’≈Á«Ó’ Èπ ’ «Â¡ª ”Â∂ ¡’≈¿±
¡ß ’ Û≈‹≈Ò Á∂ Ú≈«¬Â∆ ⁄Ω ÷ ‡∂ Á∂
Ï≈‘ «È’Ò’∂, √ßÏØË ‘؉ Á∆ ’Ø«ÙÙ
’È Òæ«◊¡≈ ‘ªÕ ÓÀ∫ √ÓfiÁ≈ ‘ª «’
«√‘ Â∂ «√æ«÷¡≈, ÓÈπæ÷∆ «˜ßÁ◊∆ ¡Â∂
«Ú’≈√ È≈Ò ‹πÛ∂, ÁØ ¡«‹‘∂ ¡«‘Ó
ÓπæÁ∂ ‘È, ‹Ø «’√∂ Ú∆ √Ó≈‹, ’ΩÓ ‹ª
Á∂Ù Á∂ ÚÂÓ≈È Â∂ Ì«Úæ÷ 鱧 ÍzÌ≈«ÚÂ
Â∂ ÂÀ¡ ’È «Ú⁄, ÎÀ√Ò≈’πßÈ Ì±«Ó’≈
¡Á≈ ’Á∂ ‘ÈÕ Ó∂∆ Ï∂ÈÂ∆ ˛ «’ Ó∂∂
ÚÒØ∫ Íz◊‡≈¬∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ «Ú⁄≈ª ȱß,
«¬’ Í∂Í ‹ª ÒÀ’⁄ Á∂ ÂΩ ”Â∂ È≈
ÒÀ ’∂, «¬’ √ß‹∆Á≈ √ßÚ≈Á Á∂ ÂΩ ”Â∂
«Ò¡≈ ‹≈Ú∂, ‹Ø ÓÀ∫ Âπ‘≈‚∂ È≈Ò, ¡◊Ò∂
’πfi «Ó߇ª «Ú⁄ ⁄≈¿π‰≈ ⁄≈‘πßÁ≈ ‘ªÕ
«¬‘ ◊«‘ ◊ßÌ∆ «ÚÙ≈ Âπ‘≈‚∂ Ú◊∂
Ïπ æ Ë ∆Ó≈È, √ß Ú ÁÈÙ∆Ò, √Ó≈«‹’
√Ø ’ ≈ª Íz  ∆ √‹◊, Ω Ù È «ÁÓ≈◊
«Ú¡’Â∆¡ª È≈Ò ‘∆ «Ú⁄≈«¡≈ ‹≈
√’Á≈ ˛, Â∂ Âπ√∆∫ Ó∂∂ Ò¬∆, «¬‘ √Ì
’πfi ‘ØÕ
«√‘ Â∂ √Ú≈Ò Á≈ ÿ∂≈ «¬ßÈ≈
«ÚÙ≈Ò, ¬∂È≈ Ú√∆‘ ¡Â∂ Ï‘π-¡≈Ô≈Ó∆
˛ «’ «Ó߇ª-ÿø«‡¡ª ”⁄ ª ’∆ «ÁȪ‘¯«Â¡ª «Ú⁄ Ú∆, «¬√ ”Â∂ ⁄⁄≈
Óπ’ßÓÒ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ
√ßÈ AIDF «Ú⁄, √ß√≈ «√‘Â
√ß √ Ê≈ È∂ «√‘ ȱ ß Í«Ì≈«ÙÂ
’«Á¡ª «’‘≈ √∆ «’ ““Ó«‘˜ «’√∂
Ï∆Ó≈∆ ‹ª ¡Íø◊Â≈ Á≈ È≈ ‘؉≈ ‘∆,
«√‘ ȑ∆∫ ˛, «√‘ ÂØ∫ Ì≈Ú ˛ «’
ÓÈπæ÷ √∆’, √Ó≈«‹’ ¡Â∂ Ó≈È«√’
ÂΩ ”Â∂ Ú∆ Óπ’ßÓÒ ÂßÁπ√ ‘ØÚ∂Õ””
«√‘ Á∆ ¬∂ È ∆ √‡∆’, Óπ ’ ß Ó Ò Â∂
√ÚÍæ÷∆ Í«Ì≈Ù≈ Á≈ ÓÀ∫ ’≈«¬Ò Ú∆
‘ª Â∂ ¡≈«Ù’ Ú∆Õ «√‘ Á≈ «¬‘
√ß’ÒÍ ‘ √Ó∂∫ Á≈ √æ⁄ √∆ Â∂ √æ⁄
‘∂◊≈Õ
«√‘ Á∆ «¬‘ ‹≈ÈÁ≈ Â∂
Ù≈ÈÁ≈ Í«Ì≈Ù≈, Âπ‘≈鱧 √πæÂ∂-«√æË,
«√‘Â È±ß ’∂ÚÒ Ï∆Ó≈∆¡ª Á∂ √∆ÓÂ
Â∂ √ß’∆‰ √ß’ÒÍ ”⁄Ø∫ Ï≈‘ ’æ„ ’∂,
¡≈«Ê’Â≈, «√¡≈√Â, √Ó≈‹ Á∂
Á√ßÏ B@AD
28
Íø‹≈Ï∆ Ô±È∆Ú«√‡∆ «Ú÷∂ ¡ßÂ≈Ù‡∆ Íø‹≈Ï∆ «Ú’≈√ ’≈ÈÎß√ ÓΩ’∂ Í∂Ù Í⁄≈
√Ó’≈Ò∆È Íø‹≈Ï ¡ßÁ «√‘ «ÁzÙ
«ÚÙ≈Ò «Ú‘Û∂ «Ú⁄ «Ò¡≈ ÷Û∑≈ ’Á∆
˛Õ
¡‹Ø’∂ Íø‹≈Ï Á∆ «√‘Â È±ß ÓÀ∫,
«¬√ Í«Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Òæ ◊ -¡Òæ ◊
«Ó¡≈ª ”Â∂ Ó≈ÍÁß‚ª ¡Èπ√≈ Í÷
’∂ , Âπ ‘ ≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ Í∂ Ù ’È Á∆
’Ø « ÙÙ ’ª◊≈Õ ¡≈͉∆ ÙÓ± Ò ∆¡Â
Ò¬∆, ÓÀ∫ √Ó’≈Ò∆È Íø‹≈Ï Á∂ Ì≈Â
ȱ ß , «Âß È ’≈Ò-÷ø ‚ ª «Ú⁄ Úß ‚ ’∂ ,
«√‘ Á∂ Ó√Ò∂ ȱ ß ¡Òæ ◊ ¡Ò◊
√«Ó¡ª Á∆¡ª ¡≈«Ê’, «√¡≈√∆ Â∂
√Ó≈«‹’ √ß⁄È≈Úª ¡Â∂ «¬È∑ª ≈‘∆∫
ÍzÌ≈«Ú Â∂ ÂÀ¡ ‘πßÁ∂ ‹∆ÚÈ ÍæË,
‹∆ÚÈ ÙÀÒ∆, ‹∆ÚÈ ‹ª⁄ Â∂ ‹∆ÚÈ
Î√ÎÒ∂ ¡ß Á  ¡≈¬∆¡ª «Ù¯Â∆
ÂÏÁ∆Ò∆¡ª Á∂ Íz √ ß ◊ «Ú⁄ √ß Ï Ø Ë È
‘؉ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’ª◊≈Õ
’≈Ò ÷ø‚ AIDG-AIFE
¡≈˜≈Á∆ ÂØ ∫ ÎΩ  ∆ Ï≈¡Á Á≈,
¡≈√≈ ¿πÓß◊ª Ì«¡≈, ¡≈Ù≈Ú≈Á Â∂
¡≈ÁÙÚ≈Á È≈Ò ÒÏ∂ ˜ Íø ‹ ≈Ï,
¡ß ◊ ∂ ˜ ª Á∆ ’± ‡ È∆Â∆ Â∂ Á∂ √ ∆
«√¡≈√ÂÁ≈Ȫ Á∆ Ù«‘-√«‘ÓÂ∆ È≈Ò
Íø ‹ ≈Ï∆ ’Ω Ó Á∆ ‘Ø ¬ ∆ ◊À  ’π Á Â∆
̱◊Ø«Ò’ Úß‚ ¡Â∂ «¬«Â‘≈√ Á∂ √Ì
ÂØ ∫ ÌÀ Û ∂ Ó˜∑ Ï ∆ Áß « ◊¡ª Á≈ fiß « Ï¡≈
Íø‹≈ÏÕ «˜ßÁ◊∆ 鱧 ÓπÛ Ò∆‘ª ”Â∂ ÂØÈ
Ò¬∆ ÔÂÈÙ∆Ò Íø‹≈ÏÕ √≈Á Óπ≈Á∂
ÒØ’, «¬’ Á±‹∂ Á∆ ‚ß◊Ø∆ ωÁ∂ ÒØ’Õ
«√¡≈√ Â∂ ÍzÙ≈√È ÁØÚ∂∫, Ì≈Ú∂∫ ¡ßÙ’
±Í «Ú⁄ ‘∆ √‘∆, ’«Ò¡≈‰’≈∆ √ÈÕ
«√¡≈√ «Ú⁄ ËØ ∫ √, Ëæ ’ ∂ Ù ≈‘∆
◊πß‚≈◊Á∆ ¡Â∂ Ó≈¯∆¡≈ ’Ò⁄ È≈
Á∂ Ï≈ÏÕ ÒØ’ª Á∆ Úæ‚∆ Ï‘π«◊‰Â∆,
‘æ‚ÌßÈÚ∆ «’ ≈‘∆∫ ‘æ’-‘Ò≈Ò Á∆
’Ó≈¬∆ ’Á∆Õ Íø ‹ ≈Ï Á∆ ËÂ∆,
Íø‹≈Ï Á∂ Á«¡≈ Â∂ Íø‹≈Ï Á∆ «Î˜≈,
«ÈÓÒ Â∂ ÍzÁ±Ù‰ «‘ √∆Õ È«Ù¡ª
Á∆ ÚÂØ∫ È≈Ó≈Â √∆Õ ÈÙ∂ Ú‰
Ú≈Ò≈ ÓÈπ æ ÷ , ÒØ ’ ª Á∆ ȯ Â∂
Ó˜≈’ Á≈ Í≈Â √∆Õ √’≈ È«Ù¡ª
Á∆ √ΩÁ≈◊ È‘∆∫ √∆Õ «’√∂ ÓÈπæ÷ Á∆
’Á, ¿π√ Á∂ ÍÀ√∂ πÂÏ∂ ’≈È ÿæ‡,
¿π√ Á∂ «’Á≈ ’’∂ ÚæË √∆Õ ÒØ’
Ë≈«Ó’ ˜± √È, Í ‹È±ßÈ∆ È‘∆∫Õ
Íø ‹ ≈Ï È∂ ˜÷∂ ˜ ÌØ « ¬∫ ¡Â∂
«Ó‘ÈÂ∆ √πÌ≈¡ √Á’≈, ÁπÈ∆¡≈ Â∂
Ì≈ Á∂ Á±‹∂ √±«Ï¡ª Úª◊, Ìπ÷Ó∆¡ª
¡Â∂ ¡’≈Ò Ú◊∂ √ß Â ≈Í∂ √Ó∂ ∫ ’Á∂
‘ß„≈¬∂ ‘∆ È‘∆∫Õ √ß’≈Ó’ Â∂ ¤±Â Á∂
Ø◊ ˜± √È Í «¬È∑ª È∂ Ó≈‘Ó≈∆¡ª
«‹‘∂ «Ì¡≈È’ ± Í , ’Á∂ Ú∆
¡÷«Â¡≈ È‘∆∫ ’∆Â∂Õ Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª
Á∆ «√‘ Á≈ «¬‘ √πÈ«‘∆ √Óª √∆Õ
Íø‹≈Ï∆¡ª Á∆ «‹√Ó≈È∆ «√‘ Â∂ ‹πæ√∂
Á∆¡ª ‘π ‰ Âæ ’ «Áæ  ∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
¿πÁ≈‘‰ª, «¬√ √Ó∂∫ Á∆ Á∂‰ ‘ÈÕ
«¬√ √Ó∂∫ ÁΩ≈È, Ô≈È∆ AIDGAIFE Âæ’, ‹∂ Íø‹≈Ï Á∆ √Ó≈«‹’
«˜ßÁ◊∆ Á∆ ◊æÒ ’È∆ ‘ØÚ∂ ª «¬√
«Ú⁄ ‹◊∆± √«Ì¡≈⁄≈ ‘∆ Ì≈± «‘≈Õ
Íø‹≈Ï∆ √Ó≈‹ «Ú⁄ ‹≈ÂÍ≈Â, ¡ΩÂ
Á∂ √Ó≈‹ «Ú⁄ √Ê≈È ”Â∂ πÂÏ∂, ¡ßË
«ÚÙÚ≈√ª ¡Â∂ Ú«‘Óª-¿Óª Á∂
Ó≈ÓÒ∂ «Ú⁄, ’Ø ¬ ∆«√¯Â∆ ÂÏÁ∆Ò∆
È‘∆∫ ¡≈¬∆Õ «√æ÷ ËÓ Á∂ Ó≈ÈÚÚ≈Á∆
Ș∆¬∂ , Ó≈È√ ’∆ ‹≈ √ÌÀ ¬∂ ’ ∂
Í«‘⁄≈ÈÏØ , √Ø «’™ Óß Á ≈ ¡≈÷∆¡À ,
«‹Â ‹ßÓ∂ ≈‹≈È ¡Â∂ «‘ßÁ± ¡ßÈ∑≈ ÂØ’π
’≈‰≈, ÁØ ‘ ª ÂØ ∫ «◊¡≈È∆ «√¡≈‰≈,
Ú◊∆¡ª Â’ Â∂ √ß Ú ≈Á Ôπ ’ Â
Ù≈ÈÁ≈ Ú≈«¬Âª ȱß, Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª
¡Â∂ «ÚÙ∂Ù ’’∂ Ë≈«Ó’ ¡◊Ú≈ȱ¡ª
È∂ Ïz≈‘Ó‰Ú≈Á∆ Â∂ ’Ó’ª‚∆ Ë≈«Ó’
¡«Ì¡≈√ «Ú⁄ Á¯È ’ «ÁæÂ≈Õ Úæ‚∂
√Ó≈«‹’ «¬È’Ò≈Ï Á≈ √ßÁ Ï‰È Á∆
√Óæ Ê ≈ æ ÷ ‰ ¡Â∂ «√˪’
◊Â∆Ù∆ÒÂ≈ ¡Â∂ ÂÏÁ∆Ò∆¡ª Á∂
¡¶ÏÁ≈, «¬’ Ó‘≈È ÎÒ√Î∂ ȱß,
Ó«‘˜ ±‘≈È∆¡Â ¡Â∂ √÷Ù∆ Óπ’Â∆
Âæ’ √∆Ó ’’∂, «¬√ Á∂ √Ó≈«‹’
«¬È’Ò≈Ï∆ Í≈√∂ ȱ ß ¤π « ‡¡≈ ’∂ ,
√≈÷∆¡ª, √«Â√ß ◊ ª Âæ ’ √∆Ó ’
«Áæ  ≈ «◊¡≈Õ «¬√ ÎÒ√Î∂ ¡ß Á ,
√ÓØ ¬ ∆ ‹≈Â-Í≈Â, «Î’≈Íz √ Â∆,
Ë≈«Ó’ ’æ‡ÛÂ≈ Â∂ ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª
Â∂ Ú«‘Óª-ÌÓª «÷Ò≈¯ ÒÛÈ ¡Â∂
√Ï√ªfi∆Ú≈ÒÂ≈ Â∂ ¡≈Ë≈« «¬’
«È¡ª ͱ  È √Ó≈‹ «√‹‰ Ò¬∆,
ÒØ’ª 鱧 ‹≈◊ Â∂ √ß◊«·Â ’È
Á∆ Ï∂Ï≈‘ √ÓÊ≈ 鱧 Ìͱ ÚÂØ∫ «Ú⁄
«Ò¡≈™Á∂ ‘ج∂, Íø‹≈Ï∆ √Ó≈‹ ¡ßÁ
¡≈Ëπ « È’Â≈ Á∆ ‹Ø ‹Ø  ‹◊‰∆
⁄≈‘∆Á∆ √∆ ¡Â∂ ‹Ø Á∂Ù ÁπÈ∆¡≈ Ò¬∆
≈‘ Á√≈Ú≈ Â∂ ⁄≈ȉ ÓπÈ≈¯≈ ω
√’Á∆ √∆-«¬√ «¬«Â‘≈√’ ’≈‹
«Ú⁄ Íø ‹ ≈Ï Á∆ √Ó≈«‹’-Ë≈«Ó’
Ò∆‚«ÙÍ Ïπ∆ Â∑ª È≈’≈Ó ‘∆Õ ¡æ‹
Íø ‹ ≈Ï Á∂ Óæ Ê ∂ Ì± ‰ ‘æ « ¡≈ ¡Â∂
¡æÂÚ≈Á Á≈ ’¶’ Ú∆, ‘ØȪ ’≈Ȫ
Á∂ È≈Ò-È≈Ò, «’√∂ ‘æ Á Âæ ’ «¬√∂
¡‰◊«‘Ò∆ Â∂ ’πÂ≈‘∆ Á≈ Ú∆ ÈÂ∆‹≈
˛Õ
«¬√ √≈∂ √Ó∂∫ ÁΩ≈È Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª
Á∆ √Ó≈«‹’ «√‘Â, «Í¤≈÷Û∆, ‹◊∆±
√«Ì¡≈⁄≈ ”⁄ ◊z √ ∂ ‘Ø ‰ ¡Â∂
¡≈Ëπ«È’Â≈ ÂØ∫ Úªfi∂ «‘‰ Á∂ Ï≈Ú‹±Á
¬∂È∆ Ó≈Û∆ È‘∆∫ √∆Õ «¬√ 鱧 «Ú◊≈ÛÈ
Á∆ ’πfi ’Ø«ÙÙª ˜± ‘ج∆¡ªÕ «¬È∑ª
«Í¤∂ «‹Ê∂ «¬’ Í≈√∂ ’∂ ∫ Á∆ √æ  ≈
Á∆¡ª ⁄≈Òª Â∂ ÷πÁ◊˜∆ Ù≈ÓÒ √∆,
¿πÊ∂ Á±‹∂ Í≈√∂, √±Ï∂ «Ú⁄ «¬’ ÈÚ∆∫
¿π Ì  ‘∆ ‘≈’Ó ‹Ó≈ Á∆
ÈπÓ≈«¬ßÁ◊∆ ’Á∆ «¬’ ¡«‘Ó «√¡≈√∆
Í≈‡∆ ÚÒØ∫, Ïπ«È¡≈Á∆ ±Í «Ú⁄ √æÂ≈
”Â∂ «√¡≈√ «Ú⁄ ÚË∂∂ Ì≈¬∆Ú≈Ò∆
¡Â∂ «‘æ √ ≈Íæ  ∆ ‘≈√Ò ’È Ò¬∆,
Íø‹≈Ï∆ √±Ï∂ Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ⁄Ò≈«¬¡≈
‹≈ «‘≈ ¡ßÁØÒÈ √∆Õ «¬√ ¡ßÁØÒÈ
«Í¤∂, Ó∂∂ «Ú⁄≈ ¡Èπ√≈ Íø‹≈Ï Á∆
¡≈«Ê’Â≈, Íø‹≈Ï∆ √Ó≈‹, Íø‹≈Ï∆
Ì≈Ù≈ Â∂ √«Ì¡≈⁄≈ Ò¬∆ ’ج∆ Úæ÷≈
ÒØ’ Íæ÷∆ «Ú’ÒÍ È≈ ‘Ø ’∂, Ó«‘‹
√æ  ≈ ”Â∂ «Èß Â  ω∂ «‘‰ Á∆
Ò≈Ò√≈ √∆, ‹Ø «’ «Í¤Ò∂ D@-E@
√≈Ò Á∂ «¬È∑ª Á∂ «’Á≈ ¡Â∂ «Ú‘≈
È∂ «√æË ’ «Ú÷≈«¬¡≈ ˛Õ ’∂∫Á∆ √æÂ≈
Á∆ √«‘ ¿π  ∂ ’π fi ’æ ‡ Û «‘ß Á ± Ú ≈Á∆
Â≈’ª ÚÒØ ∫ ¡≈͉∆ Ó≈ Ì≈Ù≈Íø‹≈Ï∆ È≈Ò ’∆Â∆ ◊æÁ≈∆ È∂, ÏÒÁ∆
Â∂ «ÿ˙ Á≈ ’ßÓ ’∆Â≈Õ «¬È∑ª √≈Òª
ÁΩ≈È, Íø‹≈Ï «Ú⁄ «√¡≈√∆-√Ó≈«‹’
‘Ò⁄Ò Âª Ï‘π  ‘Ø ¬ ∆ ¡Â∂ ’π fi
¡ıÏ≈ª, Íz  ≈Í Ú∆ Íz  ≈Í, «‘ß Á
√Ó≈⁄≈-Íø ‹ ≈Ï ’∂ √ ∆, ¡‹∆ Â∂
¡’≈Ò∆ Íæ « Âz ’ ≈ ¡≈«Á È∂ , ¡«Â
ÌÛ’≈¿± Ò∂ ÷ ª ≈‘∆∫ Íø ‹ ≈Ï Á∆
Ì≈¬∆⁄≈’ √ªfi Â∂ Íø ‹ ≈Ï Á∆
√Ó≈«‹’ «√‘ «Ú◊≈ÛÈ Á∆ Ú≈‘ ª
ͱ  ∆ Ò≈¬∆, Í «‘ß Á ± ¡ ª, «√æ ÷ ª Á∂
√Ó≈Ú∂ Ù ∆ √«Ì¡≈⁄≈ È∂ «¬È∑ ª
«√¡≈√∆, Ë≈«Ó’ Â∂ ¡ıÏ≈∆ Ò∆‚ª
Á∆¡ª ⁄≈Òª ȱ ß ’≈ÓÔ≈Ï È≈ ‘Ø ‰
«ÁæÂ≈Õ
«¬√ √Ó∂∫ ÁΩ≈È «‹ÊØ∫ Âæ’ ÒØ’ª
Á∆ Ó≈È«√’ «√‘ Á≈ √Ú≈Ò ˛, «¬’
Ï‘π √«Ê √∆Õ ¬∆÷≈, √≈Û≈, ◊À
«√‘ÂÓßÁ Ù∆’∂Ï≈˜∆ Ï‘π ÿæ‡ √∆Õ
÷πß„ª-√æʪ-√ªfiª Á≈ Ôπ◊ √∆Õ ÒØ’∆∫
«È√Ú≈Ê „ß◊ È≈Ò «¬’ Á±‹∂ Á∆
ÓÁÁ ’Á∂ √ÈÕ «˜ß Á ◊∆ Á∆ ÂØ 
«‡’≈¿± Â∂ √«‘‹ √∆Õ «Á÷≈Ú≈ Â∂
Θ±Ò÷⁄∆ ÿæ‡ √∆Õ ¡«Ë¡≈ÍÈ Â∂
‚≈’‡∆ Ú◊∂ «’æ«Â¡ª Á∆ √π⁄æÂ≈
¡Â∂ ÙπæËÂ≈ ’≈¯∆ ‘æÁ Âæ’ ’≈«¬Ó √∆Õ
Ô≈∆¡ª ÁØ √ Â∆¡ª, «ÙÂ∂ Á ≈∆¡ª,
ÚÍ≈’ ¡ßÙª ÂØ∫ Óπ’ √ÈÕ «Íø‚ Á∆
Ë∆-Ï‘±, √Ì Á∆ √ªfi∆ «¬æ˜Â √∆Õ «Íø‚
Á≈ ÎΩ‹∆, √≈∂ «Íø‚ Á≈ Ó≈‰ √∆Õ ÒØ’ª
«Ú⁄ ⁄ß◊∂∆ «˜ßÁ◊∆ Ò¬∆ ªÿ ˜±
√∆ Í ¡æ‹ Ú◊≈ ‘Ò’≈¡ È‘∆∫ √∆Õ
‘æÊ∆∫ «’Â, «¬√ √Ó∂∫ Á∂ √Á≈⁄≈ Á≈
√ØÓ≈ Ú∆ √∆ ¡Â∂ √≈¿π ¡Â∂ «È¤Ò
√πÌ≈¡ Á∆ Ïπ«È¡≈Á Ú∆Õ
’≈Ò ÷ø‚ AIFF-AIIA
«¬‘ „≈¬∆ Á‘≈’∂, Ì≈Â∆ ‘≈’Óª
ÚÒØ∫ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ Ó÷؇≈
Ò≈‘π‰ ¡Â∂ ÔØ‹È≈ÏæË ÍÒ≈«Èß◊ ≈‘∆∫
√Ó±«‘’ «Ú’≈√ ’È Á∂ ’ΩÓ∆ ¬∂‹ß‚∂
ȱß, ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «Â¡≈◊‰ Á≈ ‹Ï≈
’È Á∂ √ß◊≈Á∆ √≈Ò √ÈÕ ÍÏ«Ò’
√À’‡ Á∆ ¡«‘Ó∆¡Â Â∂ Ú≈˜Ï∆¡Â
鱧 ÿ‡≈«¬¡≈ Â∂ ¤π«‡¡≈«¬¡≈ ‹≈‰
Òæ ◊ ≈√∆Õ AIDG Á≈ ˚Û∑ - ͱ ß ‹ ∆¡≈
Íz≈¬∆Ú∂‡ √À’‡, ‹Ø ‘π‰ Âæ’ ¡≈͉∂
«Ú’≈√ Ò¬∆ ÒØ’ª Á∆¡ª Ïæ⁄ª È≈Ò
¿π√∆, Úæ‚ ¡’≈∆ √’≈∆ √È¡Â
”Â∂ «ÈÌ √∆, ¡≈͉∂ ÷øÌ «÷Ò≈È
Òæ◊≈ √∆Õ √’≈∆ È∆Â∆¡ª ”Â∂ ¡√
¡ß Á ≈˜ ‘Ø ‰ Òæ ◊ ≈ √∆Õ «¬‘ √Óª,
‘≈’Óª Á∆ ÒØ’ Áπ÷«Û¡ª ÍzÂ∆ ÚæË
‘∆ Ï∂π÷∆ Â∂ ¿πÁ≈√∆ÈÂ≈ ¡Â∂ «√‘Â
Â∂ «Ú«Á¡≈ Ú◊∂ Ïπ«È¡≈Á∆ Óπæ«Á¡ª
Â∂ «˜ß Ó ∂ Ú ≈∆¡ª ÂØ ∫ ‘Ω Ò ∆-‘Ω Ò ∆ ÍÀ 
«÷æ⁄‰ ¡Â∂ ÒØ’ª 鱧 ¡≈͉∂ ‘≈ÒØ ’Ó
”Â∂ ¤æ‚‰ Á≈ ‹Ï≈’≈Ò ˛Õ ‘≈’Óª,
¡¯√ª, ËÈ≈„ª Â∂ Óæ Ë Ú◊ Á∂
«ÌzÙ‡ «‘æ«√¡ª ¡Â∂ ¡≈Ó ÒØ’ª Ò¬∆
ÁØ‘∆ «√‘ «ÚÚ√Ê≈, ÁØ‘∆ «√æ«÷¡≈
«ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ ¡≈Ú≈‹≈¬∆ Á∂ √≈ËȪ
Ú◊∆¡ª ¡È∂ ’ ª ‘Ø  ÁØ ‘ ∆¡ª
«ÚÚ√Ê≈Úª, «¬È∑ª √≈Òª ÁΩ≈È ‘∆
ÍzÚ≈È ⁄Û∑∆¡ª Â∂ ÍzÎπæÒ ‘ج∆¡ªÕ
¡≈˜≈Á∆, Ï≈Ï∆, ‹Ó‘±  ∆¡Â,
«Ú’≈√ Â∂ ÷πÙ‘≈Ò∆ Á∂ Ȫ ”Â∂ ·æ◊∂
Ó«‘√± √ ’ ‘∂ √È Â∂ ¿π È ∑ ª Á∆
«È≈Ù≈, ◊πæ√≈ Â∂ Ø‘ ‹≈«¬˜ √∆Õ «¬‘
√≈Ò ‡πæ‡Á∂ √πÍ«È¡ª Á∂ √≈Ò Ú∆ √È
Á√ßÏ B@AD
Â∂ «ÚÙ≈Ò ‹ÈÂ’ «ÚØ˪/«ÚÁØ‘ª Á∂
√≈Ò Ú∆Õ «√¡≈√ Á≈ ¡Í≈Ë∆’È
Â∂ ¡Í≈Ë Á≈ «√¡≈√∆’È Ú∆ Óπæ÷
± Í «Ú⁄, «¬√∂ √Ó∂ ∫ ÁΩ  ≈È Á∆ ‘∆
ÍÀ Á ≈«¬Ù ˛Õ ÒØ ’ ª Á≈ ‘≈’Óª ¡Â∂
‘≈’Óª Á≈ ÒØ’ª ”Â∂ «ÚÙÚ≈√ «ÂÛ’
«‘≈ √∆Õ ‘≈’Óª È∂ ÒØ ’ Ø ‘ ÂØ ∫
‚«Á¡ª, «‹Ê∂ «¬’Í≈√∂ ‘Ø  Úæ Ë
‹≈Ï Â∂ ’≈Ò∂ ’≈ȱ ß È ÿ‰È ¡Â∂
¡ÀÓ‹À∫√∆ Ú◊∂ Ëæ’Û ’ÁÓ ¸æ’‰ Á≈
≈‘ ¡÷«Â¡≈ ’∆Â≈, ¿πÊ∂ «√¡≈√Â
«Ú⁄ ÍÀ √ ≈, Ï≈‘± Ï Ò ¡Â∂ Ó≈¯∆¡≈
’Ò⁄ 鱧 ¿πÂÙ≈«‘ ’È Á∂ È≈Ò
È≈Ò, «¬Ò≈’≈¬∆, ‹≈ÂÍ≈Â∆ Â∂ «Î’±
«√¡≈√ Á∂ ÍæÂ∂ Ú∆, ÷πæÒ∑ ’∂ «¬È∑ª
√≈Òª «Ú⁄ ‘∆ ÷∂‚‰∂ Ùπ± ’∆Â∂Õ Íø‹≈Ï
«Ú⁄ ¡æÂÚ≈Á, «ÁæÒ∆ «Ú⁄ «√æ÷ª Á≈
’ÂÒ∂¡≈Ó ¡Â∂ «ÚÚ≈«Á Ï≈Ï∆ „ª⁄∂
鱧 „≈‘π‰ Á∆ Ïπ«È¡≈Á «¬È∑ª √≈Òª
«Ú⁄ ‘∆ æ ÷ ∆ ◊¬∆Õ G@«Ú¡ª Á∂
¡÷∆Ò∂ √≈Òª ÂØ∫ ÒÀ ’∂ I@«Ú¡ª Á∂
¡æË Âæ’, Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª Á∆ √Ó≈«‹’
Â∂ Ó≈È«√’ «√‘ Á≈ ‹Ø ÿ≈‰
‘Ø « ¬¡≈, ¿π √ Ï≈∂ √Ø « ⁄¡ª Ú∆ ‚
Ò◊Á≈ ˛Õ ‚, ÷Ω¯ Â∂ Ï∂«ÚÙÚ≈√∆ Ì∂
«¬‘ √≈Ò, ¡‹∂ Ú∆ ÒØ’ª Á∆¡ª Ô≈Áª
«Ú⁄, «¬’ ‚≈¿π‰∂ √πÍÈ∂ Úª◊ ÓΩ‹±Á
‘ÈÕ
Íø‹≈Ï Á∆ «√‘ ⁄⁄≈-«¬’ ‘Ø
˜±∆ Íz√ß◊ «Ú⁄
Íø‹≈Ï Á∆ «√‘ Á∂ √ÏßË Ï≈∂
⁄⁄≈ ’«Á¡ª, «¬È∑ ª √≈Òª «Ú⁄
Ú≈Í∆,«¬’ ¡«‘Ó ¡Â∂ Úæ‚∆ ÂÏÁ∆Ò∆
ȱß, Âπ‘≈‚∂ «Ë¡≈È «Ú⁄ «Ò¡≈¿π‰≈
¡Â∂ ¿π√ Á∂ Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª Á∆ «√‘Â
Á∂ Úæ ÷ -Úæ ÷ Í«‘Ò± ¡ ª ”Â∂ ͬ∂ Ó≈±
Òæ ¤ ‰ª Á≈ «Ú√«Âz  «ÚÙÒ∂ Ù ‰,
Âπ‘≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ æ÷‰≈ Ï‘π ˜±∆ ˛Õ
√æ·«Ú¡ª Á∂ ¡÷∆Ò∂ √≈Òª «Ú⁄,
Íø ‹ ≈Ï Á∂ ˜¬∆ ÷∂   «Ú⁄ «‘’
¡√≈Ë≈È ¡≈«Ê’ ◊Â∆«ÚË∆, ‘∂
«¬È’Ò≈Ï Á≈ ¡≈◊≈˜ ‘Ø«¬¡≈Õ ÷∂Â∆
√À ’ ‡ Á∂ ÓÙ∆È∆’È, √π Ë ∂ ‘Ø ¬ ∂
‘≈¬∆«Ïz ‚ Ï∆‹ª, √≈«¬«‰’ ÷≈Áª,
ÈÁ∆ÈÈ≈Ù’ ÁÚ≈¬∆¡ª ¡Â∂ «Ï‘Â
«√ß⁄≈¬∆, Óß‚∆’È Â∂ ÏÀ∫«’ß◊ √‘±Òª
È∂ ¤∂Â∆ ‘∆ ÓπÒ’ ȱß, Ó؇∂ ¡È≈‹ª Á∆
ÍÀ Á ≈Ú≈ Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Ú⁄ ¡≈ÂÓ
«ÈÌ ω≈ «ÁæÂ≈Õ ÷∂Â∆ √À’‡ Á∆
«¬√ «¬«Â‘≈√’ ’≈«¬¡≈ ÍÒ‡∆ È∂
«‹Ê∂ Íø ‹ ≈Ï Á∂ «Íø ‚ ª, Óß ‚ ∆¡ª,
’√«Ï¡ª ¡Â∂ Ù«‘ª «Ú⁄ Óπ’≈ÏÒÂÈ
÷π Ù ‘≈Ò∆ Á≈ «¬’ ÈÚª ÁΩ  ÒÀ ’∂
¡ªÁ≈, ¿π Ê ∂ Ï≈¡Á «Ú⁄ ÊØ Û ∑ «⁄∂
√≈Ï ‘ج∂ «¬√ ÁΩ È∂, Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª
Á∆ ‹∆ÚÈÙÀ Ò ∆, ‹∆ÚÈ ‹ª⁄ ¡Â∂
«√‘ «Ú⁄ ’¬∆ ◊ßÌ∆ «Ú◊≈Û ÍÀÁ≈
’∆Â∂Õ «Ú¡≈Í’ ÓÙ∆È∆’È È∂ «‹Ê∂
«Ú‘Ò ÍÀ Á ≈ ’∆Â∆, ¿π Ê ∂ ÍÚ≈√∆
Ó˜Á±ª Á∆ ¡≈ÓÁ È≈Ò, Í∂∫‚± Ó˜Á±ª
Â∂ ◊∆Ï «’√≈È∆ 鱧 ¤æ‚ ’∂, «’√≈È∆
Á≈ Úæ‚≈ «‘æ√≈ √∆’ ’ßÓ È±ß Óπ’ßÓÒ
«ÂÒª‹Ò∆ Á∂ ‰ Á∆ ‘æ Á Âæ ’ ⁄Ò≈
«◊¡≈Õ ÷≈‰ Í∆‰ Â∂ È«Ù¡ª, «ÚÙ∂Ù
’’∂ Ù≈Ï Á∂ Ó≈ÓÒ∂ «Ú⁄ æ ‹ ’∂
ÏÁÂÓ∆˜∆ ’∆Â∆ ◊¬∆Õ
Ï∆Â∂ √≈Òª ÁΩ  ≈È, Óπ Ò ≈˜ÓÂ
≈‘∆∫ Óæ Ë Ú◊ «Ú⁄ Ù≈ÓÒ ‘Ø ¬ ∆
ÒØ’≈¬∆ Á∂ «¬’ ‘Ø «◊‰ÈÔØ◊ «‘æ√∂
È∂ Ú∆ «¬‘Ø Â‹∂ «˜ßÁ◊∆ ¡Í‰≈ Ò¬∆Õ
«¬√ √Ì ’≈√∂ Á∂ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ Íø‹≈Ï∆
Ú√Ø∫ Á≈ ⁄Ø÷≈ «‘æ√≈, √Ó∂ Í∂∫‚± ÒØ’ª
Á∂, ¡æ‹ ÈÚ∆∫ Â˜∂ «˜ßÁ◊∆ Á∂ Ø◊ª
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
29
ÓØ ‡ ≈Í≈, ÏÒæ ‚ Íz À Ù , √± ◊ , ‘≈‡
¡‡À’ ¡≈«Á Á≈ «Ù’≈ ‘Ø ¸æ’≈ ˛Õ
ÚȉÔØ◊ ˛ «’ ÏÁÒ∆ Â˜∂ «˜ßÁ◊∆
’≈È ÍÀÁ≈ ‘ج∆¡ª «¬È∑ª Ï⁄≈¡ÔØ◊
«ÏÓ≈∆¡ª Á∂ «¬√ ‹Ó∑ª‹ØÛ È∂ «‹Ê∂
E@-F@ √≈Ò Í«‘Òª, √Óπ æ ⁄ ∂ Ô±  Í,
¡Ó∆’≈, ‹Í≈È Â∂ ‘Ø  «Ú’«√Â
ÓπÒ’ª 鱧 ¡≈͉∆ «◊z¯Â ”⁄ «Ò¡≈
√∆, ¿π‘ ‘π‰ √Óπæ⁄∂ Íø‹≈Ï Á∆ ‘’∆’Â
ω ¸æ’≈ ˛Õ «¬Ê∂ «¬‘ «˜’ ’È≈
Ú≈‹Ï ‘Ø Ú ∂ ◊ ≈ «’ «Ú’«√ Óπ Ò ’ª
¡ß Á  √’≈∆ ÁıÒ-¡ß Á ≈˜∆, ◊À 
√’≈∆ √ß◊·Èª ¡Â∂ Íz⁄≈ √≈ËȪ
Á∂ √ªfi∂ ¿πÁÓª È≈Ò «¬È∑ª «ÏÓ≈∆¡ª
鱧 «Í¤Ò-ÓØÛ≈ ÍÀ ¸æ’≈ ˛ Í Íø‹≈Ï
«Ú⁄ ¡«‹‘≈ ’ج∆ ¿πÁÓ, ¡«‹‘∆ ’ج∆
√ßÌ≈ÚÈ≈ Ș È‘∆∫ ¡≈™Á∆Õ ¡æ‹
Íø‹≈Ï Á∆ Ú√Ø∫ Á≈ «¬’ «‘æ√≈, «‹Ê∂
˚ÛØ∫, ÿØ ◊πÏ Â∂ ’πÍØÙ‰ Á∆¡ª
Ï∆Ó≈∆¡ª È≈Ò Ó «‘≈ ˛, ¿πÊ∂ «¬’
‘Ø «‘æ√≈ Ï‘πÒÂ≈, ¡Ó∆∆, Ï∂„ß◊∂ ÷≈‰
Â∂ ’π„Ú∂∫ ‹∆¿π‰ „ß◊ Á∆¡ª «ÏÓ≈∆¡ª
È≈Ò ÓÈ Ò¬∆ √«Í¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ
‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ «¬’ ‘Ø Ó≈±
Â∂ Ì«Úæ÷ÿ≈Â∆ Íæ÷ ÚæÒ Ú∆, Âπ‘≈‚≈
«Ë¡≈È «ÁÚ≈¿π ‰ ≈ Ï‘π  ˜±  ∆ ˛Õ
Íø ‹ ≈Ï Á∆ ËÂ∆, ‹Ò √Ø Â ª Â∂
Ú≈Â≈Ú‰ Á∂ ÂÙÏ∆ÙÈ≈’ ‘æÁ Âæ’
ÍzÁ±«Ù ‘؉ ¡Â∂ √≈∂ Íø‹≈Ï Â∂ ÷≈√
’’∂ Ó≈ÒÚ∂ Á∆ ÈÓ≈-Íæ ‡ ∆ «Ú⁄
’À∫√, ‘æ‚∆¡ª-‹ØÛª ¡Â∂ ⁄ÓÛ∆ Ø◊ª,
«Ú⁄ ‘ج∂ ¡‰«’¡≈√∂ Ú≈Ë∂ Á∂ ’≈È,
«¬√ Ï‘π-⁄«⁄ ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂
«Ú’≈√ Ó≈‚Ò «Ú⁄ ͬ∂ ‘ÈÕ Íø‹≈Ï
Á∂ Í≈‰∆ «Ú⁄ «⁄ßÂ≈‹È’ ‘æÁ Âæ’
Í≈¬∆ ‹≈ ‘∆ Ô±∂È∆¡Ó Á∆ Ó≈Â≈,
Óª Á∂ ÁπæË «Ú⁄ Í≈¬∂ ‹≈ ‘∂ ’∆‡È≈Ù’
ÁÚ≈¬∆¡ª Á∂ ¡ßÙ ¡Â∂ Íø‹≈Ï∆ ◊æÌ±¡ª
Á∂ Ú∆‹ «Ú⁄ ÿ‡ ‘∆ Ùπ’≈‰±¡ª
Á∆ «◊‰Â∆ «¬È∑ ª √≈∂ ıÂÈ≈’
πfi≈Ȫ Ï≈∂, Óπ„Ò∆¡ª ÷Ø‹ «ÍØ‡ª
Ú∆, ‘∂ «¬È’Ò≈Ï Á∂ Ó≈± ÍzÌ≈Úª ÚæÒ
‘∆ «¬Ù≈≈ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ
‘∂ «¬È’Ò≈Ï Â∂ ˜¬∆ ÷∂  
«Ú⁄ ÍÀÁ≈Ú≈∆ „ß◊ Â∂ «٫¡ª «Ú⁄
¡≈¬∆ ÂÏÁ∆Ò∆ È∂ Íø‹≈Ï∆ √Ó≈‹ Á∆
√Ó≈«‹’ Â∂ Ó≈È«√’ «√‘ Á≈ ‘Ù
’∆Â≈ ˛ ¿π‘ Ï‘π ‘∆ «ÁÒ ’ßÏ≈¿± Â∂
«Ì¡≈È’ ˛Õ Óß ‚ ∆ ¡≈«Ê’Â≈ Â∂
÷ÍÂ’≈∆ √«Ì¡≈⁄≈ È∂ «˜ßÁ◊∆ Á∆
√«‘‹ ÂΩ  , ‘ªÁ± ’Áª ’∆Óª,
Í«Ú≈’ Â∂ Ì≈¬∆⁄≈’ ÂßÁª 鱧 ÷∂±ß
÷∂  ß ± ß ’ «Áæ  ≈ ˛Õ ◊À  «√‘ÂÓß Á
Óπ’≈ÏÒ∂Ï≈˜∆, «¬’ Á±‹∂ Á∆ Ò≈Ù Â∂
ÍÀ  Ë ’∂ ¿π Í  ⁄Û∑ È Á∂ «√Úæ „
√Ó≈¬∂Á≈È≈ √«Ì¡≈⁄≈ È∂ Íø‹≈Ï∆
√Ó≈‹ 鱧 ’±Í ’ ¤æ«‚¡≈ ˛Õ Íπ≈‰∂
˜Ó∆È∆ «ÙÂ∂ ‡π æ ‡ ‰ È≈Ò Í«Ú≈
«÷ø ‚ ‘∂ ‘È, √ªfi≈-√æ Ê ª ıÂÓ ‘Ø
‘∆¡ª ‘ÈÕ «ÙÂ∂ √ßπÿÛ ‘∂ ‘ÈÕ
¡«Ë¡≈ÍÈ Â∂ ‚≈’‡∆ Ú◊∂ Í«ÚÂ
«’æ«Â¡ª, Ô≈∆¡ª ÁØ√Â∆¡ª, «ÙÂ∂
È≈Â∂Á≈∆¡ª «Ú⁄ ÚÍ≈’ √«Ì¡≈⁄≈
Á∆ √«Û¡ªÁ ¡≈™Á∆ ˛Õ «Í¤Ò≈
√≈≈ ’πfi √Ó∂ ⁄ß◊∂ Ó≈Û∂ Á∂, Â∂˜∆
È≈Ò ‡πæ«¡≈ ˛ Í ÈÚ∂∫ √≈«Ê’ Â∂
ÂßÁπ√ Á∆ ¡‰‘Ø∫Á ’≈È, ‘ Í≈√∂
Ìß‚ÏÒ±√≈ ˛Õ Ϙπ◊ Ï∂Ï√ Â∂ ¿πÁ≈√
‘È, ÈΩ ‹ Ú≈È Ï∂ ⁄ À È Â∂ Ïæ ⁄ ∂
«ÁÙ≈‘∆‰Õ‘ ÍæË Â∂ «٫¡ª «Ú⁄
‰≈¡ ˛ Â∂ Ó≈È«√’ Ø ◊ ª «Ú⁄
¡Ê≈‘ Ú≈Ë≈ ‘Ø «‘≈ ˛Õ √≈Á◊∆,
√«‘ÔØ ◊ ,
√«‘‰Ù∆ÒÂ≈,
√ß Ú ∂ Á ÈÙ∆ÒÂ≈,
Ì≈Â∆Ì≈Ú,
«ÓÒÚÂÈ ¡Â∂ √ªfi∂ √Ó≈«‹’ ¿πÁÓª
Ú◊∂ √πÈæ÷∂ ÙÏÁ, ÒØ’ª Á∂ ÙÏÁ’ØÙ
”⁄Ø∫ ◊≈«¬Ï ‘Ø ‘∂ ‹≈ÍÁ∂ ‘ÈÕ «¬™
Ò◊Á≈ ˛ «’ Íø ‹ ≈Ï √Ó≈¬∂ Á ≈≈√«Ì¡≈⁄≈ Á∆ ÍzÔØ◊Ù≈Ò≈ ¡Â∂ «¬√
Á∆ «¬’ ÈπÓ≈«¬ßÁ≈ ¿πÁ≈‘‰ ωÈ
‹≈ «‘≈ ˛Õ
«¬√ √Ì ’≈√∂ Á≈ ‘∆ «¬’
Â≈«’’ «√æ ‡ ≈ ˛ «’ ¡≈«Ê’
Âß◊∆¡ª-Âπ√∆¡ª Á∆ Ó≈ ‘∂· ¡≈¬∆
¡Â∂ Ó≈Û∆ √∆’, √Ó≈«‹’ Â∂
Ó≈È«√’ «√‘ ‘ß„≈™Á∆, Íø‹≈Ï∆ ’ΩÓ
Á≈ «ÂßÈ ⁄ΩÊ≈¬∆ Á∂ ’∆Ï «‘æ√≈, ¡æ‹
Ù≈Ï, Ìπæ’∆, ¡¯∆Ó, ÈÙ∂ ‹ª È∆∫Á
Ú≈Ò∆¡ª ◊Ø Ò ∆¡ª ÷≈ ’∂ √Ω ∫ Á≈ ˛Õ
˜≈«‘ ˛ «’ «Èæ‹∆ «˜ßÁ◊∆, Í«Ú≈,
√’≈ Â∂ √Ó≈‹, ¿π ‘ ‘ Í≈«√˙∫
¡√ßÂπÙ‡ ˛Õ ¿π√ Á∆ ‹ßÓ‰-ÌØ«¬ß ¿π√
鱧 √ßÌ≈Ò È‘∆∫ ‘∆Õ «¬‘Ø ’≈È ˛ «’
¿π‘ ‹æÁ∆ ˜Ó∆È Â∂ ‹≈È Á∆ Ï≈˜∆
Ò≈ ’∂, ÿØ∫ ‘˜≈ª Ó∆Ò Á±, Ôæ÷ ·ß„∂
√ÓπßÁª ”⁄ ‚πæÏ ’∂ Ú∆, «ÚÁ∂Ùª Á∆¡ª
‘∆¡ª ⁄≈◊≈‘ª ”⁄ ‹≈‰ Ò¬∆
¿π  ≈ÚÒ≈ ˛Õ Ïæ Ï  ¡’≈Ò∆¡ª,
’± « ’¡ª, ◊Á∆ Ï≈«Ï¡ª Â∂ Ì◊Â
√≈«Ì¡ª Á≈ Íø‹≈Ï ‹ª«Î ‡æ’ª ”⁄
ÁØ‘∆¡ª ¤æª Í≈ ’∂ √≈˪ Á∂ ‚∂«¡ª
Â∂ ÌπæÒª Ï÷√≈™Á≈ Â∂ ¡◊Ò≈ ‹ÈÓ
√π¡≈Á≈ «ÎÁ≈ ˛Õ «¬‘Ø «‹‘∆ ˛ «’
Íø‹≈Ï∆ ÒØ’ª Á∆ √∆’ √Ó≈«‹’ Â∂
Ó≈È«√’ «√‘ÂÕ
’≈Ò ÷ø‚ AIIA-B@AC
«¬‘ ’≈Ò ÷ø ‚ √‘∆ ÂΩ  ”Â∂
Á∂ ÷ ‰ ȱ ß Âª, ¡≈«Ê’Â≈ ¡Â∂
«√¡≈√ Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ «Í¤Ò∂ ’≈Ò
÷ø‚ Á≈ ÚË≈≈ Ó≈Â ‘∆ Òæ◊Á≈ ˛,
Í AIIA «Ú⁄ ¡Í‰≈¬∆ ÈÚ∆∫
¡≈«Ê’ È∆Â∆ «‘Â, ÷π æ Ò ∑ ∆ Óß ‚ ∆
¡≈«Ê’Â≈, „ª⁄≈◊ √π Ë ≈ª,
«Ú¡≈Í’ «Èæ‹∆’È ¡Â∂ √ß√≈∆’È
Á∂ Â∂˜ ‘Ø ‘∂ ¡ÓÒ ’≈È, Ì≈ Á≈
’ΩÓªÂ∆ «ÚæÂ∆ √Ó≈¬∂ È≈Ò Í±∆ Â∑ª
«Ë ÈÛ ‘؉ È≈Ò, «ÚÙÓÂ≈ Ì∂
«¬’ ÈÚ∂∫ Ì≈Á Á≈ “«ÈÓ≈‰” ‘Ø «‘≈
˛Õ ¡≈«Ê’Â≈ Á∂ ÷∂Â «Ú⁄ ¡≈¬∆
«¬√ «√¯Â∆ Â∂ «Ó’Á≈∆ ÂÏÁ∆Ò∆
¡Â∂ «¬√ √Ó∂ ∫ ÁΩ  ≈È ‘∆, √± ⁄ È≈
Â’È∆’ «Ú⁄ ¡≈¬∂ «Ú√ÎØ ‡ ’
«¬È’Ò≈Ï È∂ , Ì≈Â∆ Â∂ Íø ‹ ≈Ï∆
√Ó≈‹ Á∆¡ª Ïπ«È¡≈Áª «‘Ò≈ ’∂ æ÷
«ÁæÂ∆¡ª ‘ÈÕ
«¬È∑ ª √≈Òª ÁΩ  ≈È, ¡Ó∆ Â∂
◊∆Ï «Ú⁄’≈ Í≈Û∂ È∂, ¡ÈπÍ≈ Ȫ
Á∆ ’ج∆ ‘æÁ ‘∆ È‘∆∫ «‘‰ «ÁæÂ∆Õ
«ÙÚÂ÷Ø  ∆ Á∂ ¡ß ’ Û∂ , Ù’Ò ÿ∂ Ò ±
¿π  Í≈Á Á∂ ¡Èπ Í ≈ «Ú⁄ ¡≈¿π ‰
Òæ◊∂ ‘ÈÕ «√¡≈√ Â∂ ¡Í≈Ë «Ú⁄Ò∂
«Ó‡ ‘∂ Î’ È∂ , Í≈Ò∆ÓÀ ∫ ‡ Â∂
¡√À∫ÏÒ∆¡ª Á∂ «⁄‘∂ ”Â∂ ⁄«æÂ ‘∆
ÏÁÒ «Áæ  ∂ ‘ÈÕ «Í¤Ò∂ ’≈Ò ÷ø ‚
ÁΩ≈È, «¬ß‚∆¡≈ Â∂ Ì≈ «Ú⁄’≈,
æ÷∆ ◊¬∆ È∆∫‘ ”Â∂, ’ßË Á∆ ¿π√≈∆
˜Ø  ª-ÙØ  ª È≈Ò ⁄≈Ò± ˛Õ Úæ Ë ‘∆
Ï∂  π ˜ ◊≈∆, Ò◊≈Â≈ ÿæ ‡ ‘∆¡ª
¡√Á≈ ¿π‹ª, ¤æ±Í∂Ó≈ ÚæË ‘∆
Ó«‘ß◊≈¬∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ Á∂ ÿ≈‡∂ ÚßÁ≈ √ΩÁ≈
‘؉ ’≈È, Í∂∫‚± ÷∂Âª ”⁄Ø∫ ‘Ø ‘∆
«È’≈√∆ ȱß, √È¡Â∆ ÷∂Â ÚÒØ∫ ‹˜Ï
’È Á∆ ¡√ÓÊÂ≈ ’≈È, Á∂Ù Á∂
Úæ ‚ ∂ «‘æ √ ∂ «Ú⁄ √Á∆Ú∆∫ Ìπ ÷ Ó∆ Â∂
’πÍØÙ‰ Ú◊∆ ‘≈Ò ÍÀÁ≈ ‘Ø ‘∆ ˛Õ
◊∆Ϫ Â∂ ÓæË Ú◊ Á∆ «ÈÓÈ Ú√Ø∫
Á≈ Úæ‚≈ «‘æ√≈ ÿæ‡ ÷π≈’ Â∂ ‹∆ÚÈ
Ò¬∆ ˜±  ∆ Á± ‹ ∂ ÍΩ Ù «‡’ Âæ  ª Á∆
Ò◊≈Â≈ ÿæ‡ ‘∆ ¿πÍÒÏËÂ≈ ’≈È,
√∆’ ÂΩ ”Â∂ ‘Ø ’Ó˜Ø ‘Ø «‘≈ ˛
Â∂ ‘Ø ÚæË Ï∆Ó≈∆¡ª Á∆ «◊zΠ«Ú⁄
¿πÊÒ ÍπÊÒ «Ú⁄Ø∫ ¶ÿ «‘≈ ˛Õ «¬’
Í≈√∂ ¡≈«Ê’Â≈ Â∂ «√¡≈√ ÁØ Ú ∂ ∫
Ú∂ Ù Ú≈ «ÏÂ∆ Ú◊≈ Úæ ¬ ∆¡≈ Â∂
«’Á≈ ¡÷«Â¡≈ ’ ‘∆¡ª ‘È
¡Â∂ Á±‹∂ Í≈√∂ √Ó≈‹, ¡ßË «ÚÙÚ≈√ª,
Ú«‘Óª ÌÓª, Ë≈«Ó’ ’æ‡ÛÚ≈Á ¡Â∂
‹≈ª-◊ت Á∂ «Í¤≈÷Û∆ «Ú⁄≈ª/
¡ÓÒª Á∂ √≈ÂÒ «Ú⁄ ‘Ø  Úæ Ë
Ëæ√Á≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬ß‚∆¡≈ Â∂ Ì≈Â
Á≈ «È÷∂Û≈, ÒØ’ª Â∂ ‘≈’Óª Á≈ «È÷∂Û≈
Ò◊Ì◊ ÍπÈ ‘؉ Á∂ È∂Û∂ ˛Õ
«¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ ¡≈«Ê’Â≈ «Ú⁄
¬∂ È ∆ Â∂ ˜ ∆ È≈Ò ¡≈¬∆ ¡‰«’¡≈√∆
ÂÏÁ∆Ò∆ Á∂ Ò≈˜Ó∆ Íz Ì ≈Ú ’≈È,
√Ó≈«‹’ «٫¡ª Â∂ ÷≈√ ’’∂ ÈÚ∆∫
Í∆Û∑∆ Á∆ ÏÁÒ ‘∆ Ó≈È«√’Â≈ ¡Â∂
Íπ≈‰∆ Í∆Û∑∆ Á∂ ÍzßÍ≈Ú≈Á∆ Â∂ ‹◊∆±
√ß√Ê≈ª «Ú⁄ ¡⁄È⁄∂Â∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈
‡’≈¡ Ú∆, ÈÚ∆¡ª ÓπÙ«’Òª ÍÀÁ≈
’ «‘≈ ˛Õ ‹Ø “√ß Â ≈Í” Íø ‹ ≈Ï ÂØ ∫
Í«‘Ò «Íz Ê Ó∂ «ÚÁ∂ Ù ∆∫ ◊¬∆ Íø ‹ ≈Ï∆
Í∆Û∑∆ È∂ E@«Ú¡ª «Ú⁄ ‘ß„≈«¬¡≈ √∆,
¿π‘ “√ßÂ≈Í” ¡æ‹, √≈≈ Íø‹≈Ï ‘ß„≈
«‘≈ ˛Õ Òæ÷ª Íø‹≈Ï∆¡ª ÚÒØ∫ «Í¤Ò∂
’¬∆ Á‘≈«’¡ª ÂØ∫ «ÚÁ∂Ù∆ Ú√‰ ¡Â∂
Íæ¤Ó∆ √«Ì¡Â≈ Á∂ ’πfi ÍzÌ≈Ú ’ϱ҉
’≈È, ÈΩ ‹ Ú≈È Í∆Û∑ ∆ Á∂ «Ú⁄≈
«Ú‘≈ ¡ß Á  Â∂ ˜ ∆ È≈Ò ¡≈ ‘∂
ÏÁÒ≈¡ Íz  ∆, Íø ‹ ≈Ï∆ √Ó≈‹ Á≈
ÚÂ∆≈ Â≈«ÒÏ≈È∆ Ó≈’≈ ÷≈Í
Íø⁄≈«¬Âª Ú◊≈ ª È‘∆∫, Í «¬√
鱧 ‹Ó‘±∆ Â∂ √Ó∂∫ Á∂ ‘≈‰ Á≈ Ú∆ È‘∆∫
«’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ Â∂˜∆ È≈Ò ÏÁÒ ‘∂
«¬√ «‘ßÁπ√Â≈È/Íø‹≈Ï ¡ßÁ, ¡≈Ó
ÒØ ’ ª Á∆ √∆’, √Ó≈«‹’ Â∂
Ó≈È«√’ «√‘ Á≈ ‹Ø ‘Ù ‘Ø «‘≈
˛, ‹ª ‘؉ Ú≈Ò≈ ˛, «¬√ Ï≈∂ √Ø⁄
’∂ «ÁÒ ‘∆ È‘∆∫, «ÁÓ≈◊ Ú∆ Á«‘Ò
‹ªÁ≈ ˛Õ
Íø‹≈Ï Á∆ «√‘ Á≈ «¬‘ ‘Ù,
¡≈«Ê’, «√¡≈√∆ Â∂ √Ó≈«‹’
√ß  ⁄È≈Úª Á∆¡ª ÂÂ∆ÏÚæ Ë
«¬«Â‘≈√’ ’≈«¬¡≈-ÍÒ‡∆¡ª ’≈È
‘Ø«¬¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á≈ ‘æÒ Ú∆ «¬’
‘Ø «¬«Â‘≈√’ ’≈«¬¡≈ ÍÒ‡∆, «‹√
Á∆ ‘؉∆ Á∂Ù «‘ßÁπ√Â≈È Â∂ Ù≈«¬Á
ÁπÈ∆¡≈ È≈Ò ‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛, ≈‘∆ ‘∆
√ßÌÚ ‘؉≈ ˛Õ
Ó∂  ≈ Óß È ‰≈ ˛ «’ Íø ‹ ≈Ï Á∆
«√‘ Á∂ Ó√Ò∂ ȱß, Ó«‘˜ ÷≈‰ Í≈‰
‹ª ‹∆ÚÈÙÀ Ò ∆ ÏÁÒ‰ Âæ ’ √∆ÓÂ
’È≈, «¬’ Ï‘π ‘∆ √ß’∆‰, √‘∆
Â∂ ÷πÁ◊˜ Ș∆¡≈ ˛Õ «√‘ Ó√Ò∂
Á∂ ¡≈«Ê’, «√¡≈√∆, √Ó≈«‹’ Â∂
√«Ì¡≈⁄≈’ Í«‘Ò±¡ª 鱧 ’∂∫Á«ÏßÁ±
ω≈«¬¡≈ Ú◊À  , «¬’ «√‘ÂÓß Á
Íø ‹ ≈Ï Á∆ ’ÒÍÈ≈ È‘∆∫ ’∆Â∆ ‹≈
√’Á∆ ˛Õ
«’√∂ Ú∆ Ó√Ò∂ Ï≈∂, «’√∂ Ú∆ √Óª
«ÚÙ∂ Ù ¡ß Á  «ÈÌ≈¬∆ ◊¬∆ √≈‚∆
̱ « Ó’≈ Á≈ Óπ Ò ª’‰, √≈‚∆¡ª
«‚◊∆¡ª, π  «Ï¡ª, ’π  √∆¡ª ‹ª
ÍÁÚ∆¡ª ’≈È È‘∆∫, ÏÒ«’ √Ó∂∫ Á∂
«ÚÙ≈Ò «⁄Â͉ Â∂ Ú≈Í ‘∆¡ª
ÿ‡È≈Úª ¡Â∂ ÚÂ≈«¡ª ¡ßÁ √æ⁄
Òæ Ì ‰, √æ ⁄ ÈÙ ’È ¡Â∂ √æ ⁄
√Ê≈Í ’È Á∂ √≈‚∂ ¿π Á Óª¿πÍ≈«Ò¡ª ≈‘∆∫, «¬√ ËÂ∆ 鱧 ‘Ø
√πÈæ÷∆ Â∂ ‹∆¿π‰-‹Ø◊∆ ω≈¿π‰ «Ú⁄
«ÈÌ≈¬∂ ◊¬∂ √≈‚∂ ÔØ◊Á≈È ’’∂ ‘πßÁ≈
˛Õ
√≈鱧 «¬’ ◊æÒ Íæ’∂ ÂΩ ”Â∂ √Ófi
ÒÀ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ¬À «’ ¡æ‹ Á≈ Íø‹≈Ï,
AIÚ∆∫ ‹ª B@Ú∆∫ √Á∆ Á≈ Íø‹≈Ï È‘∆∫
˛Õ Íø‹≈Ï, «‘ßÁπ√Â≈È∆ ¡≈«Ê’Â≈ Â∂
«√¡≈√ È≈Ò ‹πÛ ’∂, ’ΩÓªÂ∆ «ÚæÂ∆
ÍzÏßË, ’ΩÓªÂ∆ «√¡≈√ Â∂ ’ΩÓªÂ∆
√«Ì¡≈⁄≈ Á≈ «¬’ ¡«È÷ÛÚª ¡ß◊
ω ¸æ « ’¡≈ ˛Õ ¡‹Ø ’ ∂ √Ó∂ ∫ «Ú⁄,
«√‘ √Ó∂ Íø‹≈Ï Á∂ √≈∂ Ó√«Ò¡ª
Á≈ ‘æÒ, ’πæÒ Á∂Ùª Á∂ ÒØ’ª Á∆ ‘؉∆
È≈Ò ‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Íø‹≈Ï∆¡ª Á∂
«ÚÒæ÷‰ «Ú√∂, √«Ì¡≈⁄≈, Ì≈Ù≈,
ÍΩ ‰ Í≈‰∆¡ª Â∂ ËÓ È± ß Ï⁄≈¿π ‰
Á∆¡ª ¡√∆∫ «’ßÈ∆¡ª Ú∆ ’Ø«ÙÙª ‹π‡≈
Ò¬∆¬∂, √ß√≈∆’È Á∂ «¬√ Ôπ◊ «Ú⁄,
«¬’æÒ≈ Íø‹≈Ï ¡≈͉∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª
Á∂ ¡≈˜∆ ‹ª ¡ßÙ’ √Ó≈Ë≈È Âª ’æ„
√’Á≈ ˛, Í «’√∂ Úæ‚∆ ÎÀ√Ò≈’πßÈ
ÂÏÁ∆Ò∆ Á≈ Ò÷≈«¬’ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈Õ
«‹ßÈ∆ ‹ÒÁ∆ ¡Â∂ «‹ßÈ∆ «ÙæÁ È≈Ò
¡√∆∫ «¬√ ‘’∆’Â È±ß √Ófi ÒÚª◊∂,
¿πÈ≈ ‘∆ ¡√∆∫, «’√∂ ‘’∆’∆ Â∂ √Á∆Ú∆∫
‘æÒ ÚæÒ ¡≈͉∂ ’ÁÓ Íπ應 Á∂ ÔØ◊
‘πßÁ∂ ‹≈Úª◊∂Õ
M+91-90138-69336
IEADB-@EIFI
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
Ï∂Ò⁄’
¿π‘ ª √≈鱧 ˙Ê∂ √πæ‡Á∂ ‘È
«‹Ê∂ Ù‘∆Á «‚æ«◊¡≈ ’Á∂ È∂
¡Â∂ «‚æ◊Á∂ ¡≈¬∂ È∂
È«‘ª Á«¡≈Úª «Ú⁄ «‹‘Û∂,
¿π‘∆ √≈‚∂ ‘È
Â∂ ’≈ȱßÈ Á∂ «√«Ú¡ª «Ú⁄
«‹‘Û∂ ¿π‘∆,
¡ß◊∂˜ Ú≈Ò∂ ‘È
˙Ê∂ Òæ÷ª ’ØÛª
Á∂Ù Ì◊ª Á∆ ≈÷ ˛
¿πÈ∑ª √Ó≈¬∂Á≈ ª
«¬’ Ú∆ È‘∆∫ ‹≈«Ò¡≈
¿πÈ∑ª ª ‹æ‡ª √À‰∆¡ª Á∂ ÍπæÂ
Â∆ fi∆¿± Í≈‰∆ „Ø∫Á∂ ‘∆ ‹Ò≈¬∂ È∂
Â∂ Ìæ«·¡ª ”⁄ ’ØÒ≈ Í≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’
’≈Ò∂ ’≈Ò∂ «Í¡≈∂ È’Ùª Ú≈Ò∂ ͱÏ∆Õ
¿π‘ ª √≈鱧 √πæ‡Á∂ È∂
√≈Ú∆ Ò⁄’∆Ò∆ ’≈‘∆ «Ú⁄
‹ª Í‘≈Û∆ «’æ’ª Á∆
Ó«‘’ «Ú⁄ ¡√∆∫ ¿πÈ∑ª ȱß
È≈Ò∆¡ª ”⁄
◊Ø«‘¡ª ”⁄
’πæ«Â¡ª ’∆∫
ÒØ’ª Á∆¡ª ‹πæÂ∆¡ª Á∂
‘∂·Ø∫ Á∆ ÿÛ∆√ª◊∂Õ
‚≈’± Ú∆ ‹Ø ◊∆Ϫ 鱧 ´æ‡Á∂ ‘È
¿π‘ √ßË≈∂ Íæ’‰ ÂØ∫ Í«‘Òª
؇∆¡ª ÷∂ª ÚæÒ ÂπÈ ÂØ∫
Í«‘Òª ´æ‡ ÒÀ∫Á∂ ‘È
Èæʪ, ’ß·∆¡ª Â∂ ÎπæÒ Ò≈‘π‰ Ú∂Ò∂ ¿π‘
¿πÈ∑ª 鱧 «÷æ⁄Á∂ ‘È
Ïæ«⁄¡ª Á∂ ’πÛÂ∂
Ïπæ«„¡ª Á∂ ⁄ØÒ∂
¸ßÈ∆¡ª ¿π‘ È‘∆∫ ¤æ‚Á∂Õ
Ú∂÷Ø ◊Ø‚∂ ÌÈ∂,
Úæ‚∆ Á√Â≈ ÏßÈ∑∆
’Ω‰ ÏÀ·≈ ˛
‹Ø ‚≈’±¡ª ÂØ∫ ´‡∆∫Á∆
«’ ’πfi È≈ ’πfi
ÓπÛ ÷Ø∫Á≈ ˛ Â∂ Úß‚ «ÁßÁ≈ ˛Õ
JJJ
Ù∆Ù∂ Á∆ ’ÀÁ
«’√∂ Á∂ «‘Ó Â∂
’πfi Ú∆ √≈鱧 ÓȘ± È‘∆∫
’ج∆ √Ú◊
’ج∆ ËÓ≈‹ Á≈ ≈‹
‹ª ’ج∆ “√Ó≈‹Ú≈Á”
Âπ√∆∫ √≈鱧 Â≈ «¬‘ Áæ√Ø
«’ Âπ√∆∫ √≈‚∂ Ò¬∆
’πfi ’È Ú≈Ò∂ ’Ω‰ ‘πßÁ∂ ‘Ø?
Âπ‘≈È±ß Ï‘π “√ß√≈” ˛
¡√≈‚∂ ÷±È ‚πæÒ∑‰ Á≈
Â∂ «¬√ Ò‘± 鱧 √ªÌ‰ Ò¬∆
«‹È∑ª ÓÂÏ≈Ȫ Á≈
Âπ√∆∫ «˜’ ’Á∂ ‘Ø
¿πÈ∑ª 鱧 ·πæ«‚¡ª Á∂ È≈Ò
ÒØ’∆∫ ÂØÛ Á∂Ú‰◊∂
Ù∆«Ù¡ª ”⁄ «ÒÙ’‰≈
√≈鱧 ÓȘ± È‘∆∫
’ج∆ Ú∆ ß◊ ⁄≈ȉ Á≈
’ج∆ √πÍÈ≈ «’ÂØ∫ Á≈ Ú∆
«’√∂ Á∂ «‘Ó ”Â∂
’πfi Ú∆ √≈鱧 ÓȘ± È‘∆∫Õ
- Ò≈Ò «√ßÿ «ÁÒ
Á√ßÏ B@AD
30
Ó≈¬∂ È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂
ˆ˜Ò
Ó≈¬∂ È∆ ¡‰‹ßÓ∆ Ë∆ 鱧 ¡≈͉∂ È≈Ò «Ú¤Û∂ ‹∆¡ ȱß
‹ªÁ∆ Ú≈∆ Ó≈¬∂ È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂Õ
Ï≈ÏÒ ÂØ∫ Ì≈Ú∂∫ ⁄Ø∆ È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂Õ
Óß«È¡≈ Â∂∂ ÿ √∆ ÚË ◊¬∂ Ë∆¡ª Ú≈Ò∂ ◊πæ‚∆-͇ØÒ∂Õ
Â∂∂ «ÁÒ Á≈ ‘≈¿π’≈ È∆ ÓÀ∫ √π‰Á∆ ‘∆¡ª Â∂∂ ˙‘Ò∂Õ
ÓÀ鱧 Ó≈ Óπ’≈¿π‰ Á∆ ◊æÒ «’™ ±ߑ∆˙∫ Í«‘Òª ÂØ∆Õ
È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂....Õ
√Á≈ «¬’ Á±√∂ Á∂ ¡ß◊-√ß◊ ‘ª,
«¬‘ ¡≈͉≈ «’√ Â∑ª Á≈ «Í¡≈ ˛ ‹∆Õ
ÈÁ∆ ¬∂∫ 屧 Â∂ ÓÀ∫ Â∂≈ «’È≈≈,
«Ó≈ ÷πÈ≈ «Â≈ «Ú√Ê≈ ˛ ‹∆Õ
Ó≈¬∂ È∆ Ó∂∆ È≈È∆ Á∂ ÿ 屧 Ú∆ √∆ ’Á∂ Ë∆ ω ‹ßÓ∆Õ
’πæ÷ «Ú⁄ ’ÂÒ ’Ú≈‰ Ú≈Ò∆ «’™ ’∆Â∆ 屧 ◊æÒ «È’ßÓ∆Õ
Ú∆≈ ÒæÌÁ∆ ÒæÌÁ∆ ‘Ø ◊¬∆ «’™ ÓÓÂ≈ ÂØ∫ ’Ø∆?
È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂....Õ
Ó≈¬∂ È∆ Â∂∆ ◊ØÁ∆ ¡ßÁ ÏÀ·‰ 鱧 Ó∂≈ ‹∆¡ ’Á≈ √∆Õ
Ï≈ÏÒ Á∆ «Â¿±Û∆ 鱧 Âæ’ ’∂ ‘ Ú≈∆ Ó∂≈ ‹∆¡ ‚Á≈ √∆
Ë∆¡ª ω ’∂ ‹ßÓ‰≈ ¬∂Ê∂ «’™ ω ◊¬∆ ’Ó˜Ø∆?
È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂....
¡√∆∫ ¿π√ √’±Ò «Ú⁄ ÍÛ∑Ø ‘ج∂ ‘ª
ÁÚÀÙª, Ò≈Ò⁄ª, ÏÁ∆¡ª, ‚ª Á∆
Ï‘π ‚±ßÿ∆ ÈÁ∆ «Ú⁄’≈ ˛ ‹∆,
‹∂ Ó∂∆ È∆∫Á ˛ ¿πÒ∂ «’È≈∂
ª Â∂≈ ı≈Ï ÍÒ∂ Í≈ ˛ ‹∆Õ
«˜‘È «Ú⁄ √æÍ ‹∆̪ ’æ„Á∂ È∂,
«¯‹≈ «Ú⁄ «Ï÷ ˱ߡª ¤æ‚Á∂ È∂,
«¬È∑ª Ï≈◊ª ”⁄ Ó∂≈ ÍΩ‰ Á≈ ‘π‰
·«‘ √’‰≈ Ï‘π ÁπÙÚ≈ ‘À ‹∆Õ
‘√ÍÂ≈Ò Á∂ ’Ó∂ ¡ßÁ ͬ∆¡ª È∂ ‹Ø ¡‹Ï ÓÙ∆ȪÕ
ÍπæÂª 鱧 «¬‘ ’πfi È≈ ¡≈÷‰ √≈‚∂ Ò¬∆ «’™ Ï‰È √ß◊∆È≈?
‚≈’‡ª ⁄‘πß «√æ«’¡ª ÷≈Â ’æ‡∆ ‹∆ÚÈ-‚Ø∆
È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂....Õ
«Â∂ ¡À «˜ßÁ◊∆Õ ¡≈Ù’ È∂ «‹‘Û∂,
«fi‹’Á∂ ’Á È∂ ÚÂÈØ∫ ÓΩ «Ú‘Û∂,
’ÁØ∫ ÿÏ≈¿π∫Á∂ ¿π√Á∂ √∂’ ÂØ∫ ¿π‘
«‹È∑ª 鱧 Ò≈‡ ‘∆ √ß◊ «Í¡≈ ˛ ‹∆Õ
Ë∆ «ÂæÂÒ∆ Á∂ Ó√Ò‰ Ú∂Ò∂ ¸æÍ ÷Û∑∂ «’™ ËÓª Ú≈Ò∂
◊±ß◊∂ ÏØÒ∂ ‘Ø ◊¬∂ √≈∂ Èæ’ ÈÓ±‹ª ÙÓ≈ Ú≈Ò∂Õ
«ÏÈ ‚ØÒ∆ ÂØ∫ ËÓ∆ Ó≈«Í¡ª «’æË 鱧 Ë∆ ÂØ∆Õ
È∆ «¬’ ÒØ∆ Á∂ Á∂....
- ◊πÌ‹È «◊æÒ
‹ÁØ∫ Âæ’ ‘¯ «fiÒ«ÓÒ Â≈«¡ª Á∂
¡Â∂ ¡ıÏ≈ ¤ÍÁ∂ ¡ßÏª Á≈,
«Ó‡≈ Á∂Ú∂◊∂ √≈‚≈ È≈Ó Â∆’
Âπ‘≈‚≈ √Ø⁄‰≈ Ï∂’≈ ˛ ‹∆Õ
- «Ú‹À «ÚÚ∂’
’ÂÒ
«¬Ê∂ Í≈Ù «‘ßÁ≈ ˛
¡÷؇ª ¡ß◊±ª ¡≈Û±¡ª
√ß«¡ª ÏÁÈ≈Óª Á∂ Ï≈◊ª «Ú⁄
’‰’ Â∂ ’Í≈‘ Á∂ ÷∂Âª «Ú⁄
‘Ú≈ ËπæÍ Íæ’∂ ‘ج∂ ÎÒ
’ϱÂ ÷Û∑∂ ¡Ò√≈™Á∂ ‡À’‡
Í≈Ù È≈Ò ◊æÒª ’Á∂ ‘ÈÁæ√ Â∂∂ Ï⁄ÍÈ Á∆
Â∂∆ ‹Ú≈È∆ Á∆ ËπæÍ «’‘Ø «‹‘∆ √∆?
’Í≈‘ Á∆¡ª Îπæ‡∆¡ª
‹Á Â∂∆ È∆∫Á ”⁄ «÷ÛÁ∆¡ª ‘È
Â≈«¡ª Á≈ fiπÓ‡ ω ’∂
‹∂Ò∑ Á∆¡ª ’ß˪ ”Â∂
ÁØÈ∂ Á∂ «‡æ«Ï¡ª ”Â∂ ∆∫ÿÁ∆ ËπæÍ È±ß Ô≈Á ’’∂
√πæÂ∂ ’ÀÁ∆¡ª Á∂ Î∂Ϋۡª ”⁄ ÿπßÓÁ∆ ‘Ú≈ ω ’∂
¿πÓ Á≈ Í¤≈Úª ¶Ó≈ ‘πßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛
Ïæ«⁄¡ª Á∂ ËπæÍ∂ Í≈¬∂ ’æÍÛ∂ ‘Ú≈ ”⁄ «‘æÒÁ∂ ‘È
Í≈Ù ¸æÍ «‘ßÁ≈ ˛
Í≈Ù «¬Ê∂ «‘ßÁ≈ ˛Õ
- ¡Ó‹∆ ⁄ßÁÈ
Í«‘Òª ¿∞‘ Ô‘»Á∆¡ª Ò¬∆ ¡≈¬∂
Â∂ ÓÀ∫ ’∞fi È‘∆∫ ÏØ«Ò¡≈
«’¿∞∫«’ ÓÀ∫ Ô‘»Á∆ È‘∆∫ √ª
«Î ¿∞‘ ‡∂‚ Ô»È∆¡È Ú≈«Ò¡ª Ò¬∆ ¡≈¬∂
Â∂ ÓÀ∫ ’∞fi È‘∆ ÏØ«Ò¡≈
«’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ‡∂‚ Ô»È∆¡È ”⁄ È‘∆∫ √ª
«Î ¿∞‘ ’«Ó¿±«È√‡ª Ò¬∆ ¡≈¬∂
Â∂ ÓÀ∫ ’∞fi È‘∆∫ ÏØ«Ò¡≈
«’¿∞∫«’ ÓÀ∫ ’«Ó¿±«È√‡ È‘∆∫ √ª
«Î ¿∞‘ Ó∂∂ Ò¬∆ ¡≈¬∂
¡Â∂ ¿∞ÁØ∫ º’ ’ج∆ È‘∆∫ √∆ Ï«⁄¡≈
‹Ø Ó∂∂ Ò¬∆ ÏØÒÁ≈....
- Í≈√‡ «ÈÓØÒ
¡≈˙ √≈‘Ó‰∂ Ó≈¬∆ Á≈ Ò≈Ò «’‘Û≈
«Í¤∂ ‘‡‰≈ È∆ ¡æ◊∂ ÷Û∑∂ ‘ج∂ ‘ª
«√æ÷ Úæ‡∂ «‹Ê∂ Á√Á∂ «√ Á∂‰≈
¡√∆∫ ˙√ √’±Ò «Ú⁄ ÍÛ∑∂ ‘ج∂ ‘ªÕ
È≈ ⁄æÒ‰≈ ’ج∆ ‘«Ê¡≈ Â∂≈
÷≈Ò∆ ‹≈¿±◊≈ ‘ «¬’ Ú≈ Â∂≈
ÓÀ’¯≈ÒÀ∫‚ ’À«Ò¯ØÈ∆¡≈
’«ÚÂ≈
Ò≈ √±«Ï¡≈ Ò≈¿π‰≈ ˜Ø «‹‘Û≈
¡√∆∫ ËÓ ¡√±Ò ”Â∂ ¡Û∂ ‘ج∂ ‘ª
«√æ÷∆ Úæ‡∂ «‹Ê∂ Á√Á∂ «√ Á∂‰≈
¡√∆∫ ˙√ √’±Ò «Ú⁄ ÍÛ∑∂ ‘ج∂ ‘ªÕ
ÓÈπæ÷ «¬’æÒ≈ ⁄ß◊≈ √∆Õ
‹ÁØ∫ «¬√ È≈Ò Ú≈˱ ÙÏÁ È≈ ‹Ø«Û¡≈ «◊¡≈Õ
√≈鱧 ‚ È∆ ‹Ò≈Áª Â∂«¡ª Á≈
ÓÈπæ÷ È≈Ò ‹ÁØ∫ Ú≈˱ ÙÏÁ ‹π«Û¡≈Õ
ÓÈπæ÷ ˜≈ÒÓ Ï‰ «◊¡≈Õ
√≈‘Ó‰≈ ’∆¬∂ ÿπæÍ ‘È∑∂«¡ª Á≈
¿π√ ”Â∂ Ú≈˱ ÙÏÁ Á≈ ¡√ ‘Ø «◊¡≈Õ
ÒØ¡≈ ÂæÂ∆¡ª Â∂ ¡√∆∫ Û∂ ‘ج∂ ‘ª
ÓÀ∫ «√æ÷ ‘ª, ÓÀ∫ «‘ßÁ± ‘ª, ÓÀ∫ Óπ√ÒÓ≈È ‘ª,
«√æ÷∆ Úæ‡∂ «‹Ê∂......
ÏØË∆ Â∂ ‹ÀÈ∆ ‘ªÕ
«¬È∑ª √≈∂ ÙÏÁª È∂,
’«‘ «Ó√Â∆ ȱß, «⁄‰∂, È≈ Á∂ Ò≈Ú∂
ÓÈπæ÷ Á∆ ‘Ø∫Á ◊Ú≈ «ÁæÂ∆ √∆Õ
«Ú⁄ √Ø⁄ª Á∂ Âπ√∆∫ ͬ∂ ’≈‘Á∂
‹∂ «¬‘ √≈∂ ÙÏÁ ÓÈπæ÷ È≈Ò È≈ ‹πÛ∂ ‘πßÁ∂Õ
’∆Â∂ ’ΩÒ ÂØ∫ ’Á∂ È≈ Í∂ ‘ج∂ ‘ª
Î∂ ÓÈπæ÷Â≈ Á≈ ’ÂÒ «’Â∂ Ú∆ È≈ ‘πßÁ≈Õ
«√æ÷∆ Úæ‡∂ «‹Ê∂....
«¬È∑ª ÙÏÁª ‘∆
ÓÈπæ÷Â≈ Á≈ ’ÂÒ ’Ú≈«¬¡≈ ¬∂Õ
«‹È∑ª ÙÏÁª 鱧 ¡√∆∫ Ó‘≈È «◊‰Á∂ ‘ªÕ
¡√∆∫ Ù∂ª Á∂Íπæ ’∆ ‘≈ ÷≈‰∆
¿π‘ ‘∆ ÙÏÁ ’Ó∆È∂ Â∂ ◊ßÁ∂ ‘ÈÕ
Úª◊ √Ø‚∂ È∆ ’ج∆ ÓÁ≈ ÷≈‰∆
«‹È∑ª ÙÏÁª È∂ ÓÈπæ÷Â≈ Á≈
“Ï∆” «‹™Á∂ ⁄÷Û∆¡ª Â∂ ⁄Û∑∂ ‘ج∂ ‘ª
’ÂÒ ’∆Â≈ Â∂ ’Ú≈«¬¡≈Õ
«√æ÷∆ Úæ‡∂ «‹Ê∂ Á√Á∂ «√ Á∂‰≈
¿π‘ Ì≈Ú∂∫ ’ج∆ Á∂Ù Â∂ ’ΩÓ ‘ØÚ∂Õ
¡√∆∫ ˙√ √’±Ò «Ú⁄ ÍÛ∑∂ ‘ج∂ ‘ªÕ
«¬√ ’’∂ ‘∆ ÓÈπæ÷ «¬’æÒ≈ ⁄ß◊≈ √∆Õ
ÁÒÏ∆ Ï∆ ¡ΩÒ÷, Í«‡¡≈Ò≈
‹ÁØ∫ ¿π√ È≈Ò ’ج∆ ÙÏÁ È‘∆∫ √∆ ‹π«Û¡≈
¿π√ Á≈ «’√∂ È∂ ’ÂÒ È‘∆∫ √∆ ’∆Â≈Õ
- ‘Ì‹È «√ßÿ Ï≈‹Ú≈
For advertisement and donations contact
DEVINDER TOOR 416-902-9372
HARBANS SINGH 416-817-7142
Email: ppapmg@gmail.com
Om Parkash Sharma
647-891-8500
Email : omjagraon@yahoo.com
Pro-People Arts Project Media Group
“Sarokaran Di Awaz” Newspaper
29 Mapleview Ave Brampton Ontario
Canada L6R 1M2
Email: ppapmg@gmail.com
Website: www.ppapmg.com
√ßÍ≈Á’ Óß‚Ò (¡≈È∂∆)
Ó≈. Ì‹È «√ßÿ ’ÀÒ◊∆, ¡ÒÏ‡≈
Ó≈√‡ ÏÒÏ∆ «√ßÿ «◊æÒ
D@C-DEE-DBB@
‘È∂’ Ë≈Ò∆Ú≈Ò, «ÚßÈ∆ÍÀ◊ Ó≈È∆‡ØÏ≈
‘Ïß√ «√ßÿ
B@D-DHH-FIF@
DAF-HAG-GADB
◊πÏ⁄È «√ßÿ Ï≈Û
Á∂«ÚßÁ ±
D@C-DG@-BFBH
DAF-I@B-ICGB
ÏÒ«‹ßÁ «√ßÿ
√π÷«ÚßÁ «√ßÿ «„æÒØ∫
◊z≈«Î’√ «‚˜≈«¬È
‹√Íz∆ Ë≈Ò∆Ú≈Ò
+IA-IBAFG-BIEIH
√π÷Á∂Ú «√ßÿ √ß˱
akashdeep.1064@gmail.com
“√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜” ¡ıÏ≈ «Ú⁄ ¤Í∆¡ª ⁄È≈Úª È≈Ò √ßÍ≈Á’∆ ÏØ‚
Á≈ √«‘Ó ‘؉≈ ˜±∆ È‘∆∫Õ
Á√ßÏ B@AD
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
31
Ù∂÷«⁄ºÒ∆ Á∂ √∞ÍÈ∂ Úª◊ ‘À √Úº¤ Ì≈ «ÓÙÈ
◊∞Ó∆ «√≥ÿ ÍÒ≈‘∆
√Ú≈ ¡Ï ¡Ï≈Á∆ Ú≈Ò∂ ¿∞√ Á∂Ù
˘ ¡≥ÁØ∫ Ï≈‘Ø∫ √≈Î ’È Á≈ ’∆ √∞ÍÈ≈
Ú∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À, «‹√ Á∂Ù Á∂ E@
ÍÃÂ∆Ù ÂØ∫ ÚºË Ú«Ù≥Á∂ ÷∞Ò∑∂ ÷∂ª, ∂ÒÚ∂
Ò≈¬∆Ȫ Á∂ ¡≈Ò∂ Á∞¡≈Ò∂, √ªfi∆¡ª ’≥˪
Á∂ «Í¤Ú≈Û∂ ‹≥◊Ò Í≈‰∆ [‡≈«¬Ò‡
’È] Ò¬∆ ‹≈‰ Ò¬∆ Әϱ ‘È?
«‹√Á∂ Ú«Ù≥Á∂ Ú«‘Óª ÌÓª ”⁄ Î√∂
’Ø Û ª ¡Ϫ ‡È ÓÒÚ≈, ◊≥ Á ∆
ÍÒ≈√«‡’, ’⁄≈ ÷∞Ò∑∂ ¡≈Ó √∞‡
º Á∂ ‘È
¡Â∂ «‹√Á≈ √≥Ì≈Ò Á≈ «˜≥Ó≈ È≈ «’√∂
’Ω∫√Ò, Í≥⁄≈«¬Â, ’≈ÍØÙ
∂ È Á≈ ‘À, È≈
√’≈ Á≈Õ «‹‘Û∂ Ë≈«Ó’ ¡≈◊±¡ª Á∂
¡≈÷∂ Òº◊ «ÂºÊª, «Â¿∞‘≈ª, Ó◊, ‹ÈÓ
Ú∂Ò∂ ‡Èª Á∆ ‡È ÷≈Ë √Óº◊∆ Á«¡≈Úª
Á∂ Í≈‰∆¡ª ”⁄ √∞‡
º ’∂ ¡≈͉∂ ’∆Â∂ Í≈Í
ËØ ‰ Á≈ ÌÓ Í≈ÒÁ∂ ‘ÈÕ «‹√Á∂
È≈◊«’ª Á≈ FI ÍÃÂ∆Ù «Í≥‚ª”⁄
«‘‰ Ú≈Ò≈ «‘º√≈ ‘≈Ò∆ º’ ¿∞‘ ’∞fi
Ú∆ È‘∆∫ ÍÃ≈Í ’ √«’¡≈, ‹Ø CA%
Ù«‘ª ”⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ D@DA Ù«‘ª
’√«Ï¡ª Ó‘ªÈ◊ª Á∂ ÒØ’ª ’ØÒ ‘À ̪Ú∂∫
«’ «¬‘Ȫ Ù«‘ª, Ó‘ªÈ◊ª ”⁄ ◊≥Á∆¡ª
Ï√Â∆¡ª, √Òº Ó ÷∂  , √∆Ú∂ ‹ Á∂
Í≈¬∆ͪ ¡≈«Á Ê≈Úª”⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª
Á≈ ‹∆ÚÈ «Í≥‚ Á∂ Ú«Ù≥«Á¡ª Á∂ ‹∆ÚÈ
ÂØ∫ Ú∆ ÚºË È’∆ ‘ÀÕ
ÈÚ∆∫ √’≈ È∂ ÈÚ∆∫ ÏØÂÒ ”⁄
Í∞≈‰∆ Ù≈Ï Í≈’∂ √Úº¤ Ì≈ «ÓÙÈ
˘ «¬º ’ Ó∞ « ‘≥ Ó Ú‹Ø ∫ ⁄≈Ò± ’È Á≈
¡≈◊≈˜ ’∞fi «ÁÈ Í«‘Òª ˜Ø ÙØ È≈Ò
Ó‘≈ÂÓ≈ ◊ªË∆ Á∂ AE@Ú∂∫ ‹ÈÓ «ÁÈ
Â∂ B ¡’±Ï B@AD ˘ ÍÃË≈È Ó≥Â∆
ÚÒØ∫ ‘ºÊ ”⁄ fi≈Û± ÎÛ ¡Â∂ ‘Ø È∂Â≈Úª,
’Ó⁄≈∆¡ª ‘ºÊ fi≈Û± ÎÛ≈’∂, Î؇ء≈
«÷⁄≈’∂, ‘ºÊ ÷Û∑∂ ’Ú≈’∂ √‘≥∞ ÷∞¡≈’∂,
’∆Â≈ «◊¡≈ ¡Â∂ Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ «◊¡≈
«’ «¬√ «ÓÙÈ Á∆ ¡≈≥ Ì ∆ ◊¬∆
‹≈◊±’Â≈ Ó∞«‘≥Ó «Úº⁄ Á∂Ù Ì Á∂ «Â≥È
«ÓÒ∆¡È √’≈∆ ’Ó⁄≈∆ Á∂Ù Á∂
√Ó±≥‘ √’±Òª, ’≈Ò‹ª Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆
«‘º√≈ ÒÀ‰◊∂ ¡Â∂ E √≈Ò Á∂ √Ó∂∫ Ì≈Ú
B@AI º’ Á∂Ù Ì≈ ˘ ͱ∆ Â∑ª
«ÒÙ’≈ Í∞Ù’≈ Á∂‰◊∂ ¡Â∂ «¬√ fi≈Û
Í≥±fi ’È, ‘ºÊ∆∫ ◊≥Á ⁄∞º’‰ Á∆ ÍÃÊ≈
÷ÂÓ ’È, ‘ ÿ ”⁄ ÒÀ‡∆È Á∆
¿∞√≈∆ ’È ¡Â∂ √≈Î √∞Ê≈ ¡≈Ò≈
Á∞¡≈Ò≈ ’È Ò¬∆ FB@@@ ’ØÛ ∞ͬ∂
Á∆ ≈Ù∆ ÷⁄∆ ‹≈¬∂◊∆Õ «‹√ «Úº⁄ ’∂∫Á
√’≈ ADFBC ’ØÛ ∞ͬ∂ ÷⁄∂◊∆
Ï≈’∆ ≈‹ √’≈ª ’È◊∆¡ªÕ Í ’∆
√Û’ª Â∂ ÷Û’∂ ‘ºÊ fi≈Û± ÎÛ’∂, Î؇Ø
«÷⁄Ú≈’∂, ‡ÀÒ∆«Ú˜È ∂‚∆¿ Â∂ √Úº¤Â≈
Á≈ ÍÃ⁄≈ ’’∂ ‘∆ «¬√ Ó∞«‘≥Ó ˘ «ÓÙÈ
ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À ? Ì≈ Á∂
Ù«‘ª, «Í≥‚ª Á∆ ‘≈Ò «¬√ Ú∂Ò∂ Ú∂÷‰
ÔØ◊ ‘ÀÕ Á∂Ù Á∂ ’∞fi Ù«‘ª «Úº⁄ Ú∆
A@@% √∆Ú∂‹ Á≈ ÍÃÏË
≥ È‘∆∫Õ ÍÏ«Ò’
ÒÀ‡∆Ȫ Á∆ ª ’Ó∆ ‘À ‘∆, «ÈºÂ ÍÀÁ≈
‘Ø ‘∂ ’⁄∂ ˘ √≥Ì≈Ò‰ Á≈ ÍÃÏË
≥ ’ج∆
È‘∆∫Õ Ù«‘ª Á∂ Ó∞‘º«Ò¡ª, ¡Ï≈Á∆ Á∂
ÿª ”⁄Ø∫ ’±Û≈ ⁄∞º’‰ Á≈ ÍÃÏ≥Ë È‘∆∫,
’±Û≈ ’Û’‡ √≥Ì≈Ò‰ Â∂ ¿∞√Á∆ ¡º◊Ø∫
√‘∆ ÚÂØ∫ Ù≈«¬Á ‘∆ Á∂Ù Á∂ ’∞fi Ù«‘ª
”⁄ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈ ‘ج∂, Ï≈’∆
Ê≈Úª ¿∞ º  ∂ ’± Û ≈ √≥ Ì ≈Ò Á∆ ‘≈ÒÂ
ÏÁÂ ‘ÀÕ √≈Ò AIH@ ”⁄ «Í≥‚ª ”⁄
√ÀÈ∆‡∂ÙÈ Ì≈Ú ÒÀ‡∆Ȫ Ò◊≈¿∞‰ Á≈
ÍÃÏË
≥ «¬º’ ÍÃÂ∆Ù √∆ ‹Ø √≈Ò B@@H
º’ BA% ‘Ø √«’¡≈, ¿∞∫‹ Ì≈ Ì
”⁄ B@AB º’ FBF «ÓÒ∆¡È ÒØ’ Ì≈Ú
Á∂Ù Á∆ ¡ºË∆ ¡Ï≈Á∆ ÒÀ‡∆È Ò¬∆ ÷∞Ò
æ ∑∂
”⁄ ‹≈‰ Ò¬∆ Әϱ √∆Õ ‘≈Ò ‘∞‰
«¬‘ ‘À «’ Í∂∫‚± ÷∂Â Á∂ BA% ÒØ’ª ’ØÒ
¡Â∂ Ù«‘∆ ÷∂Â Á∂ ED% ÒØ’ª ’ØÒ ‘∆
√ÀÈ∆‡∂ÙÈ Á∆ ¡√Ò √∞«ÚË≈ ‘ÀÕ «¬√ ÂØ∫
Ú∆ Â√ÔØ◊ ‘≈Ò «¬‘ «’ Á∂Ù Á∂ ’∞Ò
ÒØ’ª Á∂ ’∞Ò ÓÒÓ±Â Á≈ BG% ‘∆
√≥Ì≈«Ò¡≈ ‹≈ √«’¡≈ ‘À, Ï≈’∆ Á∂Ù Á∂
Á«¡≈Úª, È«‘ª, ËÂ∆ ‘∂·Ò∂ Í≈‰∆
¡Â∂ √Ó∞Á
≥  «Úº⁄ √∞«‡¡≈ ‹≈ «‘≈ ‘ÀÕ
ÚÒ‚ ‘ÀÒÊ ¡≈◊∂È≈¬∆˜∂ÙÈ
Á∆ «¬º’ «ÍØ‡ ¡È∞√≈ Á∂Ù Á∂ BI@
Á«¡≈Úª ¡Â∂ ID fi∆Òª Á≈ Í≈‰∆ ͱ∆
Âª∑ ÍÒ∆ ‘Ø ⁄∞’≈ ‘ÀÕ «√º‡≈ Í≈‰∆ Á∂
√ØÓ∂ ͱ∆ Âª∑ ÈÙ‡ ‘Ø ‘∂ ‘È ¡Â∂
«Ì¡≈È’ Ï∆Ó≈∆¡ª Á≈ ’≈È Ï‰ ‘∂
‘È ¡≥Á≈‹È Í∂∫‚± ÷∂Â ”⁄ C@ «ÓÒ∆¡È
ÒØ’ ÌÀÛ∂ √∂È∆‡∂ÙÈ ’≈È Ï∆Ó≈∆ Á≈
«Ù’≈ ‘∞Á
≥ ∂ ‘È ¡Â∂ Ò◊Ì◊ ‘ √≈Ò
F ÂØ∫ G Òº÷ Ϻ⁄∂ ÷≈Ï Í≈‰∆ ’≈È
ÎÀÒ∂ ‚≈«¬∆¡≈ È≈Ò ÓÁ∂ ‘ÈÕ Ì≈Â
Á∆ Ë≈«Ó’ ÙË≈ Á∆ Í≈Â ÈÁ∆ ◊≥◊≈
Á∂ ’≥„∂ E@@ «ÓÒ∆¡È ÒØ’ «‘≥Á∂ ‘È
¡Â∂ B@ Òº÷ «¬√ Í∞Ò∆ Â∂ ◊≥Á∆ ‘ج∆
Í«ÚºÂ ÈÁ∆ ”⁄ ؘ «¬ÙÈ≈È ’Á∂
‘È, «‹‘Û≈ «’ ÓÈ∞ º ÷ ∆ «√‘ ”⁄
«Ú◊≈Û Á≈ ’≈È Ï‰ «‘≈ ‘ÀÕ Á∂Ù
Á∆ ≈‹Ë≈È∆ «ÁÒ∆ Á∂ Ò≈«◊¿∞ Ò≥ÿÁ∆
‹ÓÈ≈ ÈÁ∆ «¬√ ‘ºÁ º’ Á±«Ù ‘Ø ⁄∞’
º ∆
‘À «’ Á∂Ù Á∆ Ï≈ϱÙ≈‘∆, ¡Î√Ù≈‘∆ ÚÒØ∫
AD@ «ÓÒ∆¡È ‚≈Ò «¬√ ¿∞Â
º ∂ ÷⁄‰
ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú∆ «¬√ ÈÁ∆ ˘ ÒØ’ª ÚÒØ∫
Á±«Ù ’È ÂØ∫ Ï⁄≈«¬¡≈ È‘∆∫ ‹≈
√«’¡≈ ¡Â∂ √’≈ «¬√ √Óº«√¡≈ ˘
‘ºÒ ’≈È ÂØ∫ ‘ºÊ ÷Û∂ ’∆ ÏÀ·∆ ‘À?
Ò∞«Ë¡≈‰≈ Ò≈◊∂ ⁄ÒÁ≈ Ï∞„≈ È≈Ò≈
«‹√”⁄ AIFD ÂØ∫ Í«‘Ò≈ EF «’√Ó
Á∆¡ª Óº¤∆¡ª ÍÒÁ∆¡ª √È , «¬√ Ú∂Ò∂
√⁄Ó∞ ⁄ Ï∞ º „ ≈ ‘Ø ⁄∞ º ’ ≈ ‘À , Ï≈Ú‹± Á
√’≈∆, ◊À-√’≈∆ ÔÂȪ Á∂ «¬√
”⁄ ÍÀ∫Á∂ ’ÀÓ∆’Òª, ◊≥Á Ó≥Á ¡≈«Á ˘
Ø«’¡≈ ‘∆ È‘∆∫ ‹≈ √«’¡≈Õ
Á∂Ù Á∂ ’∞Ò Ù«‘ª «Ú⁄Ø∫ ⁄≥◊∂ DBC
Ù«‘ª «Ú⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫ ÚºË √≈Î √∞Ê≈ Ù«‘
¡ÀÒ≈È ’È Ò¬∆ Á∂Ù ˘ E Ì≈◊ª ”⁄
Ú≥«‚¡≈ «◊¡≈ ¡Â∂ Ò≈Ò, ’≈Ò≈, È∆Ò≈
¡Â∂ ‘≈ ≥◊ Á∂’∂ ⁄≥◊≈ Ù«‘ ⁄∞ȉ
Á≈ ‡∆⁄≈ «Ó«Ê¡≈ «◊¡≈Õ Á∂Ù Á≈ ’ج∆
Ú∆ Ù«‘ ‘≈ ≥ ◊ Íà ≈ Í È≈ ’
√«’¡≈Õ ‘ª, ⁄≥‚∆◊Û∑ ˘ È∆Ò≈ ≥◊
«Ó«Ò¡≈ ‹Ø Á∂Ù ”⁄ √Ì ÂØ∫ Í«‘Ò≈ È≥Ï
Á≈ √≈Î Ù«‘ Á≈ ∞ÂÏ≈ ÍÃ≈Í ’
√«’¡≈, «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÓÀ√±∞, √±Â
¡≈«Á Ù«‘ ⁄≥◊≈ Á‹≈ ÍÃ≈Í ’
√’∂Õ ‹∂’ ⁄≥‚∆◊Û∑ Ú◊≈ Ù«‘ , «‹Ê∂
‘∞‰ ʪ ʪ fi∞◊
º ∆¡ª, fiΩ∫ÍÛ∆¡ª Á∆ ÌÓ≈
‘Ø ‘∆ ‘À, «¬√ Á∆ ͱ∆ √≥Ì≈Ò Ò¬∆ ͱ≈
ÍÃÏË
≥ È‘∆∫ ª «Î «¬‘ ¡≥Á≈˜≈ Ò≈¿∞‰≈
¡Ω÷≈ È‘∆∫ «’ √≈Î √Î≈¬∆ Ò¬∆ ¡√∆∫
Á∞È∆¡ª Ì”⁄ «’√ Á‹∂ Â∂ ÷Û∑∂ ‘ª?
Ì≈ ”⁄ ÌÀÛ∂ √ÀÈ∆‡∂ÙÈ ÍÃÏ≥Ë ¡Â∂
◊≥Á◊∆ ’≈È ‘ √≈Ò Ì≈ Á∂ ÒØ’ª
˘ B.DD ÷Ï ∞ͬ∂ Á≈ ÿ≈‡≈ ÍÀ∫Á≈ ‘À,
«’¿∞∫«’ Ì≈ ÓÈ∞÷
º ∆ Í÷≈È∂, ◊≥Á Ó≥Á
¡Â∂ √∆Ú∂‹ Á≈ ͱ∆ Â∑ª ÍÃÏË
≥ È‘∆∫
’ √«’¡≈ «‹√ È≈Ò ◊≥Ì∆ Ï∆Ó≈∆¡ª
ÎÀÒÁ∆¡ª ‘È, ÈÚ∂∫ ‹≥Ó∂ Ϻ«⁄¡ª Á∆ ¿∞ÓØ∫
Í«‘Òª ÓΩ ‘Ø ‹ªÁ∆ ‘À, «ÚÁ∂Ù∆ ÒØ’ Á∂Ù
”⁄ ÎÀÒ∆ ◊≥Á◊∆ ’≈È √À √Í≈‡∂ Ò¬∆
Ì≈ ¡≈¿∞‰∫Ø ◊∞˜
∂ ’Á∂ ‘ÈÕ
√Ó∂∫ √Ó∂∫ ”Â∂ «‘≥Á√
Ø Â≈È Á∆ √’≈
È∂ «ÈÓÒ Ì≈ ¡«Ì¡≈È, «ÈÓÒ
◊à ≈ Ó , ‡Ø ‡ Ò √À È ∆‡∂ Ù È Ó∞ « ‘≥ Ó ,
«¬È‡À◊∂«‡‚ ÒØ-’≈√‡ √ÀÈ∆‡∂ÙÈ, ÓÀ◊≈
«√‡∆ √’∆Ó Ú◊∆¡ª ÔØ‹È≈Úª Ú∆
⁄≈Ò± ’∆Â∆¡ª, Í Ï‘∞Â∆¡ª ÔØ‹È≈Úª
ÌÀÛ∂ ÍÃÏË
≥ , ÿÍ«Ò¡ª, ÿΩ‡≈«Ò¡ª Á∆ Ì∂∫‡
⁄Û∑ ◊¬∆¡ª, «√º‡∂ Ú‹Ø∫ Ù«‘, «Í≥‚,
√Û’ª, ÍÏ«Ò’ Ê≈Úª, ÈÁ∆¡ª È≈Ò∂,
fi∆Òª Á∂ Ù∞Ë∆’È ¡Â∂ √Î≈¬∆ Ò¬∆ ’ج∆
Úȉ ÔØ ◊ ’≥ Ó È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈
√«’¡≈Õ ¡≈Ï≈Á∆ Á∂ Úˉ È≈Ò ◊≥Á◊∆
”⁄ ‘Ø Ú≈Ë≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘ÀÕ Á∂Ù «Úº⁄
«¬ÒÀ’‡Ã«Ø È’ ’⁄∂ ¡Â∂ ÍÒ≈√«‡’ Á∆
ÚÂØ∫ ”⁄ Ú≈Ë∂ È∂ ◊≥Á◊∆ ”⁄ Ú≈Ë≈
’∆Â≈ ‘À, ÍÃÁ±Ù‰ ÚË≈«¬¡≈ ‘À ¡Â∂
«‹√Á≈ ÓÈ∞º÷∆ «√‘ ¿∞Â∂ ¡√ ‘؉≈
√∞Ì≈Ú’ ‘ÀÕ
«‹√ ◊≥ Á ◊∆ Á∆ ÌÓ≈ Á∂
«Ì¡≈È’ ÓØÛ Â∂ ¡º‹ Ì≈ Á∂Ù Ó‘≈È
÷Û≈ ‘À, ’∆ fi≈Û± È≈Ò ’∆Â∆ √≥’∂Â’
√Î≈¬∆ Ì≈ Ú≈√∆¡ª ˘ ’ج∆ √≈Ê’
√∞È‘
∂ ≈ Á∂ √’∂◊∆ , ¿∞√ ‘≈Ò «Úº⁄ ‹Á
Á∂Ù Á∆ T‘∂Ó≈ Ó≈«ÒÈ∆U «‹‘∆ È∂Â≈ ‘ºÊ
”⁄ fi≈Û± ÎÛ’∂ ÎØ‡Ø Âª «÷⁄≈ √’Á∆ ‘À,
Í √Î≈¬∆ ’È Ò¬∆ ¡≈͉∂ ‘ºÊ È≈Ò
fi≈Û± È‘∆∫ ⁄Ò≈ √’Á∆? Ì≈ «‹√Á∂
Ϻ√ ¡º«‚¡ª ∂ÒÚ∂ √‡∂ÙȪ “Â∂ ω∂ Í÷≈È∂
ÏØ¡ Ó≈Á∂ ‘È, «‹√Á∂ √’≈∆ Á¯Âª
Á∂ Í÷≈«È¡ª Á∆ √Î≈¬∆ Á≈ ÍÃÏË
≥ ‘∆ ’ج∆
È‘∆∫, «‹√Á∂ √’±Òª, ’≈Ò‹ª, «Ú«Á¡’
¡Á≈«¡ª ”⁄ ÒØÛ∆∫Á∂ Íı≈È∂ ‘∆ È‘∆∫,
«‹√Á∂ «Í≥‚ª, Ù«‘ª Á∆¡ª ◊Ò∆¡ª
È≈Ò∆¡ª ◊≥Á◊∆ ÍÒ≈√«‡’ È≈Ò Ì∆¡ª
Ș ¡≈¿∞∫Á∆¡ª ‘È, «‹Ê∂ «Í≥‚ª Á∂
¤ºÍÛ ◊≥Á◊∆ È≈Ò Â±√∂ ͬ∂ ‘È, Ï≥Á
ͬ∂ √∆Ú∂‹ √Î≈¬∆ ÷∞‰∫Ø Ù«‘ª ˘ È’
ω≈ ‘∂ ‘ÈÕ «‹Ê∂ ¡Ë∞«È’ Ô∞◊
º «Úº⁄
Ì≈ Ú◊∂ Á∂Ù ’ØÒ ÍÃÂ∆ ‹∆¡ ÓØÏ≈«¬Ò
ÎØÈ Âª ‘È Í ÿ ”⁄ Í÷≈È≈ ’ج∆
È‘∆∫, «‹Ê∂ ‘∞‰ º’ Ú∆ Ù«‘ª Á∆ √Î≈¬∆
Ò¬∆ ¡Ë∞«È’ ÓÙ∆Ȫ Á∆ ʪ Ù«‘∆
’≈ÍØÙ∂Ȫ ’Ω∫√Òª Á∂ ’Ó⁄≈∆ fi≈Û±,
Â√Ò∂, ‘ºÊ ∂Û∆∑ ¡ª È≈Ò ◊≥Á Ó≥Á „Ø∫Á∂
‘ÈÕ
’∆ «¬‘Ø «‹‘∆ ‘≈Ò «Úº⁄ √Úº¤
Ì≈ Á≈ √∞ÍÈ≈ ÒÀ‰≈ Ù∂÷«⁄Ò∆ Úª◊
√∞ÍÈ≈ Ú∂÷‰ √Ó≈È Âª È‘∆∫ ‘À?
9815802070
√Ø’≈ª Á∆ ¡≈Ú≈˜
32
Ó≈√±Ó∆¡Â Á∆ √˜≈ Ì∞◊ ‘∂ È∂ «¬‘ ϵ⁄!∂
«ÚÙÚ Á∂ Ò◊Ì◊ «¬’ «Â‘≈¬∆
Ïæ⁄∂ «√æ«÷¡≈ ÂØ∫ Ú≈∫fi∂ «‘ ‹≈∫Á∂ ‘È
Â∂ ’ßÓ ’È È±ß Ó˜Ï± ¡Â∂ «‘ß√≈ Á≈
«Ù’≈ ‘∞ ß Á ∂ ‘ÈÕ ¡Ó∆’∆ Ï≈Ò
¡«Ë’≈∆ √ÓfiΩÂ≈ Á∆ BEÚ∆∫ Ú∑∂◊ß„
ÓΩ’∂ ‹≈∆ «¬’ «ÍØ‡ ¡È∞√≈ «ÚÙÚ
Á∂ «¬’ «Â‘≈¬∆ Ïæ«⁄¡ª Á∂ ÷Ú≈Ò∂
¿∞È∑ª 鱧 «‘ß√≈ Á∂ «Ù’≈ ‘؉ ÂØ∫ È‘∆∫
Ï⁄≈ Í≈¿∞∫Á∂¢Ï≈Ò «Ú’≈√ Ò¬∆ ’ßÓ
’È Ú≈Ò∆ ¡Ó∆’≈ ”⁄ √«Ê «ÚÙÚ
√ß√Ê≈ È∂ “√Ó≈Ò Ú≈¬∆√∂˜ «Ï◊ ‚z∆√”
Ȫ È≈Ò Íß‹ ‡≈ͱ¡ª Á∂ DD Á∂Ùª Á∂
A@ ÂØ∫ AB ¿∞Ó Á∂ F@@@ Ïæ«⁄¡ª
È≈Ò «¬ß‡«Ú¿± ’∆Â∆Õ «¬√ √Ú∂÷‰
”⁄ «¬‘ ◊æÒ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆ ‘À «’
Ïæ«⁄¡ª 鱧 Ù∞¡
± ≈Â∆ ÍÛ≈¡ ”⁄ C ◊∞‰≈
÷Â≈ ‘∞ßÁ≈ ‘À ÿ ¡Â∂ √Û’≈∫ Á≈
÷Â≈ «√æ«÷¡≈ ÂØ∫ Ú≈∫fi∂ «‘ ‹≈‰≈ ¡Â∂
Ó˜Á±  ∆ ’È Ò¬∆ Әϱ  ‘Ø ‰ ≈¢
⁄≈¬∆Ò‚
Îß ‚
«¬ß ‡ ÈÀ Ù ÈÒ
(√∆.¡À Î .¡≈¬∆.) ’«Ó¿± È ∆’∂ Ù È Á∂
«ÈÁ∂Ù’ Ï∂‡√∂ ¡À‚Ú‚√ È∂ Áæ«√¡≈
«’ Ó˜Á±∆ ’È Ú≈Ò∂ Ïæ«⁄¡ª Á∆
ÚæËÁ∆ «◊‰Â∆ ‘À≈È ’È Ú≈Ò∆ ‘À¢
√∆.¡ÀÎ.¡≈¬∆. Á∂ ÍzË≈È ¡Â∂ «ÒÔÈ≈Ó
◊Ø‚‚ È∂ Áæ«√¡≈ «’ ‹∂’ Ïæ«⁄¡ª
Á∆ Âµ’∆ Ò¬∆ Ï‘∞ ’ßÓ ‘Ø ⁄∞æ’≈ ‘À
Í ¡‹∂ Ú∆ √≈鱧 «¬’ ÒßÓ≈ ÍÀ‚≈ ÂÀ¡
’È≈ ÍÚ∂◊≈Õ «È¿±Ô≈’ ”⁄ √ßÔ∞’Â
≈Ù‡ Á∂ ÁÎÂ ”⁄ Ï≈Ò ¡«Ë’≈≈∫
”Â∂ ¡≈ÔØ«‹Â «¬√ ÍzØ◊≈Ó ”⁄ √≈«¡ª
È∂ Ïæ«⁄¡≈∫ Á∆ Â√ÔØ◊ √«ÊÂ∆ ”⁄ Á∞÷
‹Â≈«¬¡≈ ‘ÀÕ √ßÔ∞’ ≈Ù‡ ‹ÈÒ
√’æÂ Ï≈È ’∆ Ó±È È∂ Áæ«√¡≈ «’
√≈ȱ ß «¬√ «ÁÙ≈ ”⁄ «˜¡≈Á≈ ÂØ ∫
«˜¡≈Á≈ ’ßÓ ’È≈ ‘ØÚ∂◊≈Õ
Á√ßÏ B@AD