Migratie en diversiteit als uitdaging
voor de 21ste eeuw
Maarten Loopmans
Onderzoeksgroep Sociale en Stadsgeografie
DieGem (Diversiteit en
Gemeenschapsvorming)
• Joke Van den Abeele, Danny Wildemeersch,
Maarten Loopmans en Frank Moulaert (KU
Leuven)
• Stijn Oosterlynck (UA)
• Sven Devisscher (HoGent)
• Sami Zemni (UGent)
• Pascal De Decker (Hogeschool W&K).
doctoraatsonderzoek
• Meeus, B. (2011) Migrant workers and
postsocialism: a social reproduction
perspective on work migration from northeast Romania
• Stuyck, K. (2011) Een sociale geografie van
remittancespraktijken: transfers van België
naar Senegal als casestudie
‘wie niet kan leven met de
multiculturaliteit moet maar
emigreren’
Migratie en diversiteit=realiteit
Wereldwijde migratie
Regio
1990
2005
1990-2005
(miljoen) (miljoen) % toename
1990 %
totaal
2005 %
totaal
Wereld
154.8
190.6
35.8
100
100
Ontwikkelde landen
82.4
115.4
33.0
53.2
60.5
Minder ontwikkelde landen
72.5
75.2
2.8
46.8
39.5
Minst ontwikkelde landen
11.0
10.5
-0.5
7.1
5.5
Afrika
16.4
17.1
0.7
10.6
9.0
Azië
49.8
53.3
3.5
32.2
28.0
Latijns-Amerika
7.0
6.6
-0.3
4.5
3.5
Noord-Amerika
27.6
44.5
16.9
17.8
23.3
Europa
49.4
64.1
14.7
31.9
33.6
Oceanië
4.8
5.0
0.3
3.1
2.6
WMR, 2010
Migratie naar Antwerpen
extern migratiesaldo per leeftijdsgroep voor stad en banlieue in Antwerpen
(periode 2005-2007)
45
40
30
Antwerpen stad (extern)
25
20
15
Antwerpen banlieue (extern)
10
5
0
leeftijdsgroep
75 tot 79
70 tot 74
65 tot 69
60 tot 64
55 tot 59
50 tot 54
45 tot 49
40 tot 44
35 tot 39
30 tot 34
25 tot 29
20 tot 24
15 tot 19
10 tot 14
5 tot 10
-5
jonger dan 5
intern en extern migratiesaldo (promille)
35
Superdiversiteit
Solidariteit
Quid solidariteit?
• Faist, T. (2009) ‘Diversity: a new mode of
incorporation’, Ethnic and Racial Studies, 32 (1):
171-190
• Putnam, R. (2007) E Pluribus Unum: Diversity and
Community in the Twenty-first Century; The
2006Johan Skytte Prize Lecture, Scandinavian
Political Studies, 30 (2), 137-174.
• BANTING, K. and KYMLICKA, W. (eds) 2004
Multiculturalism and the Welfare State:
Recognition and Redistribution in Contemporary
Democracies, Oxford: Oxford University Press
Diversiteit en solidariteit
• The “heterogeneity/redistribution” tension:
ethnic/racial diversity weakens redistributive
social policies, because it is difficult to generate
feelings of trust and national solidarity across
ethnic/racial lines.
• The “recognition/redistribution” tension:
multiculturalism policies that recognize or
accommodate ethnic groups tend to exacerbate
any underlying tension between diversity and
social solidarity, further weakening support for
redistribution.
Putnam, 2007
Putnam, 2007
E pluribus unum?
E pluribus unum?
Nuance: Banting & Kymlicka, 2004
• These dueling narratives from North America
and the complex patterns across OECD
countries more generally are hopeful signs,
which point to the possibility of a variety of
relationships between heterogeneity,
multiculturalism and the welfare state.
Terug naar de toekomst
• 19e eeuw: Oorsprong van
de sociologie= zoeken
naar nieuwe vorm van
solidariteit
• Angst voor
individualisme/
versplintering feodale
samenleving
Terug naar de toekomst
• organische solidariteit/gesellschaft: de gulden
middenweg tussen mechanische
solidariteit/gemeinschaft en
individualisering/anomie
• Gebaseerd op territoriale ‘imagined
community’ van de natiestaat>>
welvaartstaat/sociale rechten
• Is dit alles?
Geografie!
Terug naar de toekomst
Solidariteit
Territorium
Netwerken
Migratie-instituties
Stuyck, K. (2010)
Meeus, B. (2010)
Meeus, B. (2010)
Werk vinden
100%
did not search
75%
personalsearch
otherwayfoundwork
50%
organisation
helpfromfriends_family
25%
0%
Romanian advertisement foreign family/friends
No
authorities
recruiter
information
before
Werk vinden
Een woning vinden
Acces to housing during first trip abroad
100%
75%
little pay
housing friend
50%
housing family
housing employer
rent
25%
0%
before 1998
between 1998 and 2002
from 2002
100%
rent
otherhousing
littlepay
housingfriend
housingfamily
housingemployer
75%
50%
25%
0%
Romanian advertisement foreign family/friends
No
authorities
recruiter
information
before
Een woning vinden
0,8
0,6
littlepay
Spain
0,4
housingfamily
Italy
0,2
United Kingdom/Ireland
0
-0,6
-0,4
-0,2
0
0,2
0,4
0,6
rent
-0,2
housing Germany
Israel employer
Turkey
0,8
Fra nce
Greece
housingfriend
-0,4
Neighbouring countries
United States /Ca na da
-0,6
-0,8
other
1
Afnemend belang ‘wederkerigheid’
Remittances
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011e
globale jaarlijkse remittances (miljoen US$)
600 000
500 000
400 000
300 000
WORLD
200 000
100 000
0
Remittances in West-Afrika
Remittances voor de 8 landen van de UEMOA
700
600
Senegal
Burkina Faso
500
Niger
Togo
X Miljoen dollar
Benin
400
Cote d'Ivoire
Guinea-Bissau
Mali
300
200
100
0
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
Stuyck, K. (2010)
2004
Remittances en internationale relaties
Senegal
600
Directe buitenlandse investeringen
500
Officiële ontwikkelingshulp
Remittances
Miljoen dollar
400
300
200
100
0
2000
2001
2002
2003
Stuyck, K. (2010)
Remittances West-Afrika als percent
BNP
Participatie onderwijs 6-18jarigen en
hoogst behaalde diploma +20jarigen
Huishoudens met
Lager
Middelbaar
Koranschool
onderwijs
onderwijs
90%
52%
4%
80%
12%
13%
84%
28%
10%
internationale migrant
Huishoudens zonder
internationale migrant
Totaal
Lager
onderwijs
Middelbaar
onderwijs
cyclus)
(1e
Middelbaar
Analfabeet
onderwijs (2e,
3e
Koranschool
cyclus)
(analfabeet
)
Huishoudens met
28%
7%
5%
60%
14%
12%
0%
0%
88%
41%
20%
3%
2%
75%
28%
internationale migrant
Huishoudens zonder
internationale migrant
Totaal
investeringen
Organisatie
Netwerksolidariteit in
complementariteit…
EMIGRATIETERRITORIUM
IMMIGRATIETERRITORIUM
TRANSNATIONALE
NETWERKRUIMTE
…en in interactie
EMIGRATIETERRITORIUM
TransTRANSNATIONALE
localiteit NETWERKRUIMTE
IMMIGRATIETERRITORIUM
Translocaliteit