STANISŁAW KAROLAK
DANUTA WASILEWSKA
УЧЕБНИК
ПОЛЬСКОГО
ЯЗЫ КА
S T A N I S Ł A W
D A N U T A
K A R O L A K
W A S I L E W S K A
УЧЕБНИК
ПОЛЬСКОГО
языкл
ш
3
W I E D Z A
W
A
R
S
P O W S Z E C H N A
Z
A
W
A
-
1
9
7
7
Ogólna koncepcja metodyczna
M IE C ZY S ŁA W JA W O R O W SK I
Recenzenci
А. С. П О СВЯ Н СК АЯ
канд. филологических наук, старший преподаватель
кафедры славянских языков МГУ
doc. dr hab. B A R B A R A B A R T N IC K A -D Ą B K O W S K A
mgr J A N IN A D E M B O W SK A
Okładka
K. T A R K O W S K A -G R U S ZE C K A
Ilustrował
Z B IG N IE W L E N G R E N
Copyright by Państwowe Wydawnictwo
,.Wiedza Powszechna” — Warszawa 1962, Poland
PR IN T E D IN P O L A N D
P W „Wiedza Powszechna” — Warszawa 1977. Wydanie XI.
Nakład 50 000 + 100 egz. Obj. 29,2 ark. wyd., 37,5 ark. druk.
Zakłady Graficzne w Katowicach, ul. Armii Czerwonej 138
Zarm 1545/3/77
Цена 1 руб. 20 коп.
PAŃSTW OW E
W Y D A W N IC T W O
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
„W IE D Z A
POW SZECHNA” — W A R SZA W A
DANUTA WASILEWSKA
ПО Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Zeszyt 1
ОГЛАВЛЕНИЕ
ПРЕДИСЛОВИЕ
КАК РАБОТАТЬ С КНИГОЙ
ФОНЕТИКА И ОРФОГРАФИЯ
ОГЛАВЛЕНИЕ
ПРЕД ИСЛОВИЕ
Ф О Н Е Т И К А И О Р Ф О Г РА Ф И Я
Урок
XI
................................................................. X I I I
#
XVI
...............................................................................
К АК РАБОТАТЬ С К Н И Г О Й ?
1. Rozmowa
......................................
.
1
..........................................................
8
Род имен существительных
Глаголы типа czytać
Урок
2. Zwiedzam y miasto.
Образование множественного числа существительных
Глаголы типа czytać (продолжение)
Имя прилагательное
Урок
3. Zbliżają się wakacje
.................................................15
Винительный падеж ед. ч. существительных
Настоящее время глаголов типа czytać (I I I спряжение)
Урок
4. W iz y t a ............................................................. .......
.
. 2 2
Творительный падеж имен существительных
Настоящее время глагола być
Урок
5. Chcę napisać list
.
.............................................. 29
Родительный падеж ед. ч. существительных
Настоящее время глаголов типа móc (I спряжение)
Отсутствие личных местоимений при глаголах
Урок
6. Rozmowa telefoniczna
.
.
37
Предложный падеж существительных м. и ср. родов
Настоящее время глаголов типа mówić (I I спряжение)
Конструкция nie та 4- род. падеж
Урок
7. W deszczowy dzień .
.
.
45
Дательный-предложный падежи существительных на -а
Простое будущее время
Kiedy, gdy
Урок
8. Со pokażemy naszym gościom?
Дательный падеж и звательная форма существительных
и личных местоимений
Склонение имен прилагательных
Образование качественных наречий
Составное будущее время I
Наречия со значением направления и места
59
VIII
Урок
Оглавление
9. Gdzie będą mieszkać M aryjka i Włodek?
.
71
Множественное число существительных (продолжение)
Существительные с чередованием 6 : о в основе
Глаголы 11-го спряжения с чередованием в основе
Урок 10. Mieszkanie T a d k a .............................. .......
.
.
81
Существительные с беглым е
Родительный пад. мн. числа существительных
Повелительное наклонение
Урок 11. Na przystanku tram wajowym .
.
.
.
.
.
.
94
Предложный пад. ед. ч. существительных м. и ср. родов
Родительный-винительный падежи личных местоимений
Прошедшее время
Урок 12. Spotkanie ...............................................................................
103
Родительный падеж ед. ч. существительных м. и ср. родов
Формы 3-го лица повелительного наклонения
Прошедшее время (продолжение)
Союз że
Урок 13. Kolacja u M a r k a ......................................
117
Дательный-предложный падежи слов ж. рода (продолжение)
Краткие и полные формы местоимений ja, ty, on
Повелительное наклонение (продолжение)
Урок 14. Pierw szy wieczór u O l i ..............................
131
Возвратное и личные местоимения
Глаголы с суффиксами -q-, -nq- в инфинитиве
Урок 15. Następnego dnia rano
..............................................145
Безличный оборот — настоящее время
Составное будущее время II
Урок 16. W rażenia z teatru
155
Образование им. пад. мн. ч. личных существительных м. рода
Образование лично-мужских форм прилагательных
Урок 17. Z a m e ld o w a n ie .............................................................
164
Имя числительное
Образование степеней сравнения прилагательных
Урок 18. Zwiedzam y Warszawę
176
Именительный пад. мн. ч. личных существительных мужского
рода (продолжение)
Образование страдательных причастий прошедшего времени
Страдательный оборот
Урок 19. Jan Knothe , A tu jest Warszawa (fragment) .
Урок 20. Na koncercie
.
.
.
.
.
. 1 8 8
.............................. 193
Винительный падеж мн. числа существительных
Образование степеней сравнения прилагательных
жение)
Страдательные причастия настоящего времени
(продол­
IX
Оглавление
Урок 21. W poszukiwaniu „Zachęty ”
209
Образование степеней сравнения наречий
Лично-мужские формы страдательных причастий
Урок 22. List do k o l e g i ....................................................
221
Родительный падеж мн. числа существительных (продолже­
ние)
Образование страдательных причастий (продолжение)
Образование отглагольных существительных
Урок 23. Poczta. Telegraf. T e l e f o n ..................................... .......
232
Место прилагательного в сочетании с существительным
Сослагательное наклонение
Урок 24. Odwiedzamy warszawskie księgarnie
.
.
.
.
.
248
Урок 25. Maria Dąbrowska, Przygody człowieka myślącego (fragment)
258
Дательный падеж ед. ч. м. рода (продолжение)
Творительный падеж мн. ч. (продолжение)
Союзы żeby, aby
Союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby
Урок 26. Czytamy w i e r s z e ............................................................ 265
Описательные формы степеней сравнения прилагательных
и наречий
Powinien
Урок 27. Na plaży nad Wisłą
.
.
.
.
.
.
276
Эквиваленты русских местоимений „некого, нечего”
Выражение долженствования (продолжение)
Урок 28.
W r e s t a u r a c j i ......................................................................... 288
'Прошедшее время глаголов
Урок 29.
Podajemy wiadomości
301
Конструкции со страдательным причастием
Безличные обороты (продолжение)
Урок 30. Przygotowanie do p o d r ó ż y ..............................
314
Предложный падеж ед. числа
Выражение долженствования (продолжение)
Урок 31. Podróż do K r a k o w a ............................................................324
Действительные причастия настоящего времени и деепри­
частия несовершенного вида
Урок 32.
W K r a k o w i e ..........................................................
Урок 33.
W dwóch słowach oK r a k o w i e .............................................. 341
333
Безличные обороты (продолжение)
Урок 34. Włodek zachorował
...................................... .......
Местоимения nikt, nic с предлогами
348
Оглавление
X
Урок 35. Z a k u p y ......................................
Сочетаемость числительных с личными
м. рода
Неопределенные местоимения
Урок 36. W
kawiarni
.
.
.
355
существительными
.............................................. 366
Личные существительные м. рода
Урок 37. Pożegnanie .................................................................................... 375
ТЕК СТЫ ДЛЯ ЧТЕНИЯ
Stefania Grodzieńska, Krytyk i minister .
.
.
.
.
.
381
Jarosław Iwaszkiewicz, Dziewczyna i gołębie (fragmenty) .
.
382
Anatol Potemkowski, Oszust .
387
Maria Zientarowa, Metoda P a w ło w a ..................................................... 389
Wojciech Źukrowski, Córeczka (fragmenty) .
.
.
.
.
393
Maria Zientarowa, List z k o l o n i i ...................................... .
398
Stanisław Dygat, Pan Trąbka sprzedaje gazety
.
.
.
.
403
Mieczysław Jastrun, Piękna choroba (fragment)
.
.
.
.
406
Jan Parandowski, Pow rót do życia (fragmenty) . . . .
409
Adolf Rudnicki, Niekochana (fragmenty) .
.
.
.
.
.
417
Stefania Grodzieńska, Lizbona .
.
.
.
.
.
.
.
424
Stefania Grodzieńska, Fotografuję s i ę ..........................................
428
Leon Kruczkowski, Pierwszy dzień wolności (fragment)
.
.
431
Stanisław Dygat, Nie ma tego złego co by na dobre nie wyszło .
435
Adolf Rudnicki, Bukiet kwiatów dla Puszkinowców .
.
440
Jerzy Broszkiewicz, Kształt miłości (fragment)
.
.
.
.
443
Jarosław Iwaszkiewicz, I k a r .............................................
447
Bohdan Czeszko, Scena b a lk o n o w a ......................................
454
О Б РА ЗЦ Ы СК Л О Н Е Н И Й И СП РЯ Ж Е Н И Й .
.
.
.
.
.
СП ИСОК Н А И Б О Л Е Е У П О Т Р Е Б И Т Е Л Ь Н Ы Х ГЛАГО ЛОВ С* Р А З Н Ы М И Ч Е ­
РЕД О В АН И Я М И в о с н о в е
.
.
.
.
.
.
• .
.
Т А Б Л И Ц А Ч И С Л И Т Е Л Ь Н Ы Х ..............................................................
КЛЮ Ч К УП РА Ж Н Е Н И Я М
п о л ь с к о -р у с с к и й
.
словарь
Р У С С К О -П О Л Ь С К И Й С Л О В А Р Ь
.
.
.
.
.
.
.
.
.
474
477
478
495
(ДЛЯ У П Р А Ж Н Е Н И Й )
У К А З А Т Е Л Ь ГРА М М А Т И Ч Е С К И Х В О П РО С О В
.
463
,
.
.
.
.
.
.
562
.
567
ПРЕДИСЛОВИЕ
Настоящий учебник предназначен для желающих самостоятельно
заниматься польским языком. Главный упор сделан на разговорный
язык, что и обусловило в основном бытовую тематику предлагаемых
текстов. Авторы стремились поставить своих „героев” в различные
повседневные ситуации, чтобы таким образом ознакомить учащихся
со словами, выражениями и оборотами, которыми обычно пользуются
в подобных ситуациях. Задачей настоящей книги является ознакомле­
ние изучающих польский язык с основными законами и правилами
польской грамматики, с наиболее употребительными в разговорной
речи словами и оборотами, с достаточным количеством слов, чтобы
учащиеся, проработав материал учебника, могли активно овладеть на­
выками разговорной речи.
Следовательно, учебник предназначен для широких кругов лиц, ж е­
лающих практически овладеть польским языком; он может быть также
использован туристами, все чаще посещающими нашу страну.
Комментарии и грамматические пояснения подчинены основной за­
даче книги — научить правильно говорить по-польски. Такая сугубо
практическая установка книги явилась причиной некоторого упроще­
ния теоретических объяснений и заставила авторов ограничиться лишь
самыми необходимыми сведениями по грамматике, ограничить до ми­
нимума употребление специальной грамматической терминологии.
Книга рассчитана на самостоятельные занятия языком и постоянный
самоконтроль (что, конечно, не исключает возможности работы с пре­
подавателем). В первых 15-ти уроках указывается произношение,
дается перевод всех польских текстов основного курса на русский
язык, подробно объясняется каждое впервые встречающееся язы ­
ковое явление. В конце книги даны образцы всех типов склонений
и спряжений, прилагается ключ, который даст возможность проверить
все задания, алфавитный указатель грамматических вопросов и, на­
конец, словари.
В разделе „Тексты для чтения” даются отрывки из произведений
современной польской литературы с необходимыми объяснениями и ука­
занием значений слов, не помещенных в общем словаре.
К книге прилагается пластинка, на которой записаны примеры слов
из раздела „Фонетика и орфография” и некоторые тексты основного
курса.
XII
Предисловие
Издательство и авторы считают своим долгом выразить глубокую
благодарность сотруднику кафедры славянских языков Московского
университета кандидату филологических наук А. С. Посвянской и со­
трудникам Издательства иностранных и национальных словарей за
ценные замечания, способствовавшие улучшению книги.
Учебник является первой попыткой построить занятия польским
языком с установкой на активное овладение разговорной речью. Как
первая попытка, он, несомненно, обладает многими недостатками. Авто­
ры будут благодарны за все критические замечания, касающиеся как
общей концепции книги, так и отдельных деталей. Отзывы о книге
просим направлять по адресу:
П О ЛЬШ А , W A R S Z A W A , U L . J A S N A 26
W YD A W N IC TW O
„ W I E D Z A P O W S Z E C H N A *'
КАК РАБОТАТЬ С КНИГОЙ?
Сначала советуем ознакомиться с основными сведениями по польской
фонетике и орфографии, а также с условными знаками, применяемыми
в транскрипции польских текстов. Описание звуков польского языка,
отличных от русских, дается в сравнении их с близкими по звучанию
русскими звуками, что, конечно, дает о них лишь более или менее
близкое представление. Д ля полного овладения правильным польским
произношением необходимо использование прилагаемой пластинки, ра­
бота с преподавателем или непосредственное общение с поляками.
Авторы считают применяемый ими метод более плодотворным, чем
подробное описание точного произношения польских звуков, которое
для лиц, не знакомых с фонетикой, было бы непонятным и лишило бы
их возможности даже приблизительно правильно воспроизводить поль­
ские тексты.
Работая над систематическим курсом, необходимо постоянно сравни­
вать свое произношение с транскрипцией текста (или с записью на
пластинке), особенно в первых уроках, где дается она сразу под орфо­
графическим польским текстом.
Каждый урок построен следующим образом: сначала дается польский
текст и словарь, в котором указываются значения слов, впервые встре­
чающихся в данном тексте, потом русский перевод текста, затем новые
обороты и идиоматические выражения, даваемые без объяснений. После
этого следует комментарий к тексту, в котором объясняются отдельные
грамматические факты польского языка. В конце урока излагаются
некоторые вопросы грамматики, необходимые для активного овладения
языковым материалом, и даются упражнения.
Предлагаемый в книге перевод польского текста на русский язык не
дословный, а ситуационный, хотя в основном авторы стремились к воз­
можно более точному переводу. Лишь в случаях, где имеются большие
расхождения между ситуационным и дословным переводом, в скобках
приводится перевод, иногда даже не очень удачный с точки зрения
стилистических норм русского литературного языка, но показывающий
сущность данной польской конструкции.
Переводя польские тексты на русский язык, не следует пользоваться
русскими переводами, помещенными в книге. Д ля этой цели служит
словарик, следующий за текстом, и общий словарь. Русским переводом
можно пользоваться лишь для проверки самостоятельно сделанного
XIV
Как работать с книгой?
перевода польского текста. Его можно использовать также для так
называемого „обратного” перевода, с русского языка на польский.
Обратный перевод следует делать после усвоения всего языкового
материала данного урока. Такое упражнение очень полезно, оно помо­
гает быстрее овладеть характерными польскими конструкциями и обо­
ротами, употребляемыми в данной ситуации.
Цифры при польском тексте помогают найти соответствующее место
в русском переводе и в приводимой транскрипции этого текста. Цифры,
набранные жирным шрифтом, указывают на то, что в данном отрезке
встречается языковой факт, объясняемый в комментарии. В польском
тексте выделены жирным шрифтом те грамматические формы, которые
являются основной темой урока.
Помещенный в конце книги польско-русский словарь построен на
тех же принципах, которыми характеризуется вся книга: он подчинен
задаче оказать максимальную помощь желающим активно овладеть
польским языком. В нем приводятся наиболее трудные формы отдель­
ных слов, а именно:
а) в г р у п п е
существительных:
формы родительного и предложного падежей существительных
мужского рода на согласный, а также формы именительного падежа
множественного числа личных существительных мужского рода;
формы дательного-предложного падежей существительных на -а
и формы предложного падежа сущ. среднего рода, а также формы
именительного падежа множественного числа сущ. женского рода
на согласный (типа noc);
б) в
группе
прилагательных:
лично-мужские формы именительного падежа множественного чи­
сла, а также формы наречий, образующихся от основ имен прила­
гательных;
в) в
группе
глаголов:
формы 1-го и 2-го лица единственного числа настоящего времени.
В некоторых случаях приводятся также формы 3-го лица мно­
жественного числа.
При глаголах несовершенного вида, как правило, даются соответству­
ющие глаголы совершенного вида. Исключения составляют те случаи,
когда нет полного совпадения обоих глаголов во всех отмеченных в рус­
ской части словаря значениях.
При глаголах с отличным от русского управлением даются указания
на падеж (предлог и падеж), с которым они сочетаются. Глаголы, при
которых нет особых указаний, не отличаются управлением от соот­
ветствующих русских глаголов.
XV
Как работать с книгой?
В словаре жирным шрифтом выделены элементы слов, изменяющиеся
во всех формах, образуемых данным словом, а курсивом — элементы,
изменяющиеся лишь в некоторых его формах (т. е. в основном части
слов, в которых происходят чередования). Притом звуковые чередо­
вания отмечаются лишь там, где им соответствует чередование букв.
В других случаях они не отмечены, так как простое сложение букв
и даст нужное звучание формы (как, например, в слове czas предл.
czasie). Выделяются также чередования букв, которые не отражаются
на звуковом облике формы (например, cień род. cienia).
Таким образом, словарь построен так, чтобы, отбросив элементы, вы­
деленные в исходной форме жирным шрифтом или жирным шрифтом
и курсивом, и прибавив отмеченные так же элементы требуемой фор­
мы, механически получить нужный результат. Например, в исходной
форме слова adresat нет элементов, выделенных жирным шрифтом.
Следовательно, к полному составу букв этого слова прибавляем эле­
менты требуемой формы, выделенные жирным шрифтом, например
род. пад.
adresat + а = adresata
Буква t этого слова выделена курсивом, значит, в некоторых формах
она чередуется с другими буквами. Например, в предложном падеже
курсивом выделены буквы ci; следовательно, чтобы получить форму
предложного падежа, отбрасываем t, к части adres а прибавляем ci
и окончание -е (данное жирным шрифтом) и получаем требуемый ре­
зультат:
adresat — t + ci + е = adresacie
Все приводимые в словаре формы следует образовывать аналогично
этому примеру.
В книге имеется также русско-польский словарь, в котором помещены
все слова, необходимые для выполнения заданий. Для справок даются
образцы склонений и спряжений, а также список наиболее употреби­
тельных глаголов с разными чередованиями в основах.
СОКРАЩЕНИЯ, ПРИНЯТЫЕ В СЛОВАРЕ
ж.
— ж енский род
ллс.
— ли чн о-м уж ская
л.
МП.
— мужской род
пр.
форма
им. пад. мн. ч.
множественного числа
пар.
несов.
род.
— именительный падеж
ед. ч.
род. мн. — родительный падеж
— наречие
— несовершенный вид
— предложный падеж (у
слов на -а дательный-предложный падежи)
— родительный падеж
сов.
ср.
множественного числа
— совершенный вид
— средний род
ФОНЕТИКА И ОРФОГРАФИЯ
Польский язык пользуется латинским алфавитом, в который были
введены некоторые дополнительные знаки для обозначения звуков
польского языка, отсутствующих в латинском языке.
В польском алфавите 32 буквы: a, ą, b, с, ć, d, е, ę, f, g, h, i, j, k, 1, ł,
m, n, ń, o, ó, p, r, s, ś, t, u, w, y, z, ź, ż. Некоторые звуки обозначаются
сочетаниями букв (об этом см. ниже).
Большинство польских звуков совпадает в произношении с соответ­
ствующими русскими звуками, но во многих случаях польское произ­
ношение отлично от русского.
В тех случаях, когда данные звуки польского и русского языков со­
впадают, сразу даются их русские буквенные соответствия. В осталь­
ных случаях буквы в приводимых ниже таблицах снабжены цифрами,
под которыми описываются обозначаемые ими звуки.
ГЛАСНЫЕ
а
е
i
о
— всегда произносится как русское ударное а
— произносится как русское ударное э в словах „это, поэт”
— и
— всегда произносится как русское ударное о
У
ы
( 1)
В польском языке, в отличие от русского, нет редукции безударных
гласных. Все польские гласные произносятся одинаково как под уда­
рением, так и в безударном положении. Необходимо привыкнуть к чет­
кому (нередуцированному) их произношению. Это касается главным
образом звуков а, о, е, которые в русском языке в безударном поло­
жении подвергаются значительной редукции.
Ударение в польрком языке, как правило, падает на п р е д п о с л е д ­
н и й слог слова. Слова, в которых ударение падает на другой слог,
снабжены знаком ударения.
XVII
Фонетика и орфография
СОГЛАСНЫЕ
Ь —б
С —
ц
п
—и
ń — нь
р —п
Г — Р
d — d
f - 0
e — г
i — й
к — к
I — л
m — л
— ж
s
c
sz — ш
t — т
W
—
oz —
dż —
Ć—
Ś—
(2)
(3)
(4)
(5)
— ( 6)
dź — (7)
dz — (8)
I — (9)
6
Z — 3
1.
Буквы ą и ę служат для обозначения носовых гласных о и э.
Произношению этих звуков надо учиться следующим образом: нужно
подготовиться к произношению сочетаний [он], [эн], не давая кончику
языка упереться в верхние зубы. Этого лучш е всего достигнуть, одно­
временно придерживая чем-нибудь (например, специальной лопаткой)
кончик языка. В результате неносовые о, э получат носовой резонанс,
так как для струи воздуха открыт вход в носовую полость. Этот резо­
нанс ни в коем случае не должен получить звучания согласного н, по­
этому нельзя допустить, чтобы кончик языка прикасался к верхним
зубам. Язык должен быть опущен, лежать за нижними зубами. Для
примера сравните положение органов речи при произношении следую­
щих звуков.
п
е
Приложите все усилия, чтобы научиться произношению носовых
звуков. Замена их сочетаниями [он], [эн] абсолютно недопустима.2
2 Uczebnik
XVIII
Фонетика и орфография
Вот примеры слов с носовыми гласными *):
chcą
dążenie
gąszcz
mąż
proszą
wąchają
wąski
wąwóz
wodą
wstążek
związek
[хцо11]
хотят
стремление
[zoHmful]
чаща
[моаш]
муж
[прошон]
просят
[вонхаён]
нюхают
[вонски]
узкий
[воИвус]
ущ елье
[водон]
водой
[фстоыжэк] лент
[звёнзэк] союз
[донэ#сэне]
chcę
gęsty
język
mężny
oręż
parę
proszę
rzęsy
węch
węższy
wodę
[Х1^ЭЯ]
[гэнсты]
[ензык]
1[мэнжпы]
[орэнш]
[парэи]
[прошэн]
[жэвсы]
[8ЭИЖ]
[вэншшы]
[водэн]
хочу
густой
язык
храбрый
оружие
пару
прошу
ресницы
обоняние
уж е
воду
Однако, не всегда буквы ą и ę обозначают носовые гласные. Носовые
гласные произносятся только перед щелевыми согласными s, z, ś, ź, sz,
ż, rz, w, /, ch и на конце слов а *1). В других случаях эти буквы обозна­
чают сочетания гласного о или э с носовыми согласными м или н .
Произношение [ом], [эле] выступает перед согласными Ь, р; [он], [эн] —
перед согласными d, t, dz, с, cz; [ онъ], [энъ] — перед согласными ć (ci),
dź (dzi) (см. п. 4, 7).
Примеры:
gołąb
rąbie
ząb
[голомп]
[ромбе]
[зомп]
голубь
рубит
зуб
gołębie
postęp
zęby
[голэмбе]
[постэмп]
[ззмбы]
голуби
прогресс
зубы
dokąd
gorąco
kąt
mądry
piątek
[доконт]
[горонцо]
[конт]
[мондры]
[пёнтэк]
куда
жарко
угол
умный
пятница
prędko
nakręca
zajęta
będę
chętnie
[прэнтко]
[пакрэнца]
[заента]
[бэндэп]
[хэнтне]
быстро
заводит
занята
буду
охотно
sądzi
zginąć
[сонъдэюи] судит
[згиноньч] погибнуть
będzie
pięć
[бэнъд&е]
[пенъч]
будет
пять
Перед задненебными согласными д, к буквы ą, ę обозначают соче­
тания Гласных о, э с задненебным согласным н. Этот звук произносится
как в английском сочетании ng. В нашей транскрипции применяется
знак [д].
*) Здесь и в дальнейшем астериск обозначает, что приводимые ниже примеры
слов польского языка записаны на пластинке.
i) Гласный ę на конце слова может произноситься также как [э].
XIX
Фонетика и орфография
Примеры*):
łą k a
m ąk a
p a ją k
rą k
ok rągły
pstrągi
u rą g a
[лодка]
[лодка]
[паёдк]
[роцк]
[окродглы]
[пстроуги]
[урот/га]
лу г
błękitny
мука
m ęka
паук
piękny
РУК
круглы й
rę k a
kręgi
ф о р ел ь
potęga
издевается
tęgi
[блэдкитны]
[мэдка]
[педкны]
[рэдка]
[крэдги]
[потэдга]
[тэдги]
голубой
мука
прекрасный
рук а
круги
мощь
полный
Только перед согласными I и I (см. п. 9) буквы ą, ę обозначают чистые
гласные о, е.
Примеры:
minął
zginął
minęła
zginęła
minęli
zginęli
[минол]
[згинол]
[минэла]
[згинэла]
[минэ1и]
[згинэЬи]
миновал, прошел :мимо
погиб, пропал
миновала,, прошла мимо
погибла, пропала
миновали , прошли мимо
погибли, пропали
2*). Звук, обозначаемый сочетанием букв cz, в русском языке
пает лишь в одном слове лучше. Он состоит из звуков г + ш,
носимых не раздельно, а слитно. Поэтому его нельзя ни в коем
подменять звуком ч, так как польское cz произносится твердо. Б
крипции текстов для его обозначения мы применяем знак [fu l]
указывает на слитный характер произношения).
высту­
произ­
случае
транс­
(дужка
Примеры:
czas
czy
poczeka
ręcznik
rzecz
teczka
wieczór
wystarczy
zręczny
życzenie
[fulac]
[fulbt]
[noful37ca]
время
ли
подождет
[p3HfvXHUK]
полотенце
[жэНШ]
вещь
[rafulTca]
портфель
[eefulyp]
вечер
[выстар&й1ы] хватит
[3p3HfulHbl]
ловкий
[ж ы ^ э н е ]
пожелание
Согласно произношению, после cz всегда пишем у; i никогда в этом
положении не пишется:
czyta
zaczyna
[fvlbiTa]
[заЯхйына]
читает
начинает
В польском языке имеется также сочетание звуков тш, которое про­
износится, как в русских словах отшвырнуть, отшуметь, отшельник,
но оно пишется иначе — trz. В транскрипции оно передается знака­
ми [тш] (без дужки).
XX
Фонетика и орфография
Сравните следующие пары слов и обратите внимание на разницу
в произношении и транскрипции.
trz
cz
czy
czas
często
płacz
poczeka
zaczyna
[fulbl]
[fulac]
[fui3HCTO]
[n./iatfгй]
[поЯТйэка]
[заЯШына]
ли
время
часто
плач
подождет
начинает
trzy
trzask
trzęsą
patrz
potrzeba
zatrzyma
[ТШЫ]
[тшаск]
[ тшэИсон]
три
треск
трясут
[патш]
смотри
[погшэба] потребность
[затшыма] остановит
3*). Звук cz составляет пару „глухой— звонкий” с согласным dż.
Это тоже один звук, не два, и поэтому его нужно произносить иначе,
чем сочетание дж в таких словах как джемпер, джунгли, джигит и др.
В транскрипции мы применяем знак [дз$].
Примеры:
dżdżysty
[джджысты] дождливый
gwiżdżę
[гвгосдасэ11]
свищу
w yjeżdżam [ выежджам] уезжаю, выезжаю
В польском языке имеется также сочетание звуков дж, произносимое
так, как в выше приведенных русских словах, но оно обозначается drz:
drzewo
mądrze
drzemie
[дэюэво]
[монджэ]
[ джэме]
дерево
умно
дремлет
4*). Польский согласный ć по произношению близок к русскому ч, но
это звук средненебный. В транскрипций мы применяем для его обозна­
чения знак [ч].
Примеры:
pięć
powtarzać
uczyć
wróćmy
zobaczyć
żyć
[пеньч]
[пофтажач]
[yfulbi4]
[вручмы]
[ 3o6afulu4]
[жыч]
пять
повторять
учить (кого)
давайте вернемся
увидеть
жить
Этот звук передается на письме буквой ć только на конце слов и пе­
ред согласными. Перед гласными он изображается на письме сочета­
нием букв ci.
ciało
cień
ciężki
czytacie
[ чяло]
[ченъ]
[ чеашки]
[1чйытаче]
тело
тень
тяжелый
читаете
XXI
Фонетика и орфография
napięcie
odpoczywacie
pociąg
pojęcie
przecież
życie
[ напеньче]
[отпотываче]
\почёт)к\
[поеньче]
[пшэчеш]
[жыче ]
напряжение
отдыхаете
поезд
понятие, представление
ведь
жизнь
Буква i не обозначает здесь никакого звука. Это просто графический
знак для обозначения мягкости предшествующего согласного. Но когда
за нею не следует гласный, она обозначает звук и:
[дофучлт]
dowcip
tracić
trzeci
uczciwy
wróci
[ тратт]
[тгиэчи]
[уЯйчивы]
[вручи]
острота
терять, тратить
третий
честный
вернется
Сравните следующие пары слов и обратите внимание на разницу
в произношении:
c
badać
ci
ciekawy
cierpię
grać
leci
mieć
płać
życie
[бадач]
[чи]
[чекавы]
[ черпеП]
[грач]
[1эчи]
[меч]
[плач]
[жыче]
cz
исследовать
тебе
интересный
страдаю
играть
летит
иметь
плати
жизнь
badacz
czy
czekamy
czerpię
gracz
leczy
miecz
płacz
życzę
[6adafm]
[•ты]
[т экам ы]
[ f i йэрпен]
[гр а т ]
[1эт ы]
[м ет ]
[плат,]
[ж ы т э н]
исследователь
ли
ждем
черпаю
игрок
лечит
меч
плач
желаю
5.
Согласный ś в русском языке не встречается в самостоятельном
виде. Звук близкий к польскому ś слышитСйпри произношении русско­
го щ как звука долгого и мягкого [ш*], например, в таких словах как
пища, щенок, счастье, песчаный, но без долготы, характерной для рус­
ского щ. В нашей транскрипции для его обозначения применен знак
[ш ъ].
Примеры*):
głośno
ktoś
pierś
śmiały
śpiewać
środa
właśnie
zaproś
[глошьно]
[ктошь]
[першь]
[шьмялы]
[шъпевач]
[шьрода]
[влашьне]
[запрошь]
громко
кто-то
грудь
смелый
петь
среда
именно
пригласи
XXII
Фонетика и орфография
Перед гласными (см. п. 4 относительно с) он передается сочетанием
букв s i* ):
cieszę się
czeszę się
dosięgnąć
książka
musi
nosić
prosić
siadać
sień
sierpień
siła
siostra
trzęsie
[чешэн шея]
[1чйэшэя шен]
[iдошеугнонъч]
я рад
причесываюсь
достать
книга
должен
носить
просить
садиться
сени
август
сила
сестра
трясет
[кшёвшка]
[муши]
[пошич]
[прошич]
[шядач]
[шень]
[шерпень]
[шила]
[шёстра]
[тшэаше]
Одновременно обратите внимание на транскрипцию: д ля обозначения
этого звука после буквы ш мы ставим т. наз. йотированные буквы и и.
Для обозначения звука sz мы ставим после ш нейотированные буквы
и ы. Сравните:
ś
SZ
prosię
[прош ен]
поросенок
siada
[шяда]
[шерота]
[шила]
[шёстра]
садится
sierota
siła
siostra
Сирота
сила
сестра
proszę
szafa
szeroka
szyła
szorstka
[прошэя]
[шафа]
[ шэрока]
[шыла]
[шорстка]
прошу
шкаф
широкая
шила
шероховатая
Сочетание ść в транскрипции передается знаками [шьч] *):
część
gość
iść
jeść
szczęście
sześć
usiąść
w yjść
[1чйэяшг>ч]
часть
[гошъч]
[ишьч]
[ешъч]
[ш,Яйэпшьче]
[шэшъч]
[ушё”шъч]
[выйшьч]
ГОСТЬ
ИДТИ
есть
счастье
шесть
сесть
ВЫ ЙТИ
Сравните следующие пары слов и обратите внимание на разницу
в произношении:
ść
gość
pu ści
ś c ie r a
tre ść
w ie ś ć
[гошъч]
[пушъчи]
[шъчера]
[трэшъч]
[вешъч]
szcz
стирает
szczera
содерж ан и е
dreszcz
[гопшгЯ й]
[пуш'Яйы]
[ш'РШэра]
[дрэшЯй]
весть
w ie s z c z
[a e iu fu l]
ГОСТЬ
gąszcz
п устит
pu szczy
чащ а
пущ и
искрен н яя
дрож ь
прориц атель
Фонетика и орфография
XXIII
6. Звонкий согласный ź близок к русскому мягкому жъ в таких еловах как вожжи, дрожжи, визжать, позже, но это звук нормальной долготы, т. е. он короче, чем :в приведенных словах. В транскрипции применяется знак [жъ].
Примеры*):
groźba
mężczyźni
mroźny
przyjaźń
spóźniać się
teraźniejszy
weźmie
wyraźny
źródło
[грожъба]
[мэншЯйыжъни]
[мрожъны]
[пшыяжънъ]
[спужъняч шеП]
[тэражънейгиы]
[вэжъме]
[выражъны]
[жърудло]
угроза
мужчины
морозный
дружба
опаздывать
настоящий
возьмет
разборчивый
источник
Перед гласными (см. п. 4) пишется zi.
gałęzie
obrazić
zziębnąć
wziąć
ziarno
ziemia
zięć
zima
zioła
[галэнже]
[ображич]
[зжембнонъч]
[вжёнъч]
[жярно]
[жемя]
[женъч]
[жима]
[жёла]
ветви
обидеть
промерзнуть
взять
зерно
земля
зять
зима
лекарственные растения
Обратите внимание на транскрипцию: для обозначения этого звука
после буквы ж мы ставим йотированные гласные и и; для обозначения
звука ж мы ставим после ж нейотированные гласные и ы.
Сравните:
ź
obrazi
ziarno
ziewać
zioła
[ображи]
[жярно]
[жевач]
[жёла]
ż (rz)
обидит
зерно
зевать
лек. раст.
marzy
żart
żenić
żołądek
[мажы]
[жарт]
[жэнич]
[жолондэк]
мечтает
шутка
женить
желудок
7*). Звук ć составляет пару „глухой — звонкий” с согласным dź.
Звук dź состоит из двух элементов: подготовки к произношению зву­
ка д (но без его образования) и мягкого жъ, произносимых слитно. Это
один слр|тный звук [д^сЬ]. В русском языке звук близкий к нему можно
иногда (в быстрой речи) услышать на конце некоторых слов, напри­
мер, в таких сочетаниях слов как:
дочь бежит
ночь длинная
XXIV
Фонетика и орфография
П р и м е р ы:
dźwięk
dźw ig
dźwigać
ludźmi
niedźwiedzie
[дЯсЬвецк]
[дЗсъвик]
[дб&Ьвигач]
[1удбсЬми\
[недЯсЬведже]
звук
кран
тащить, нести (тяжесть)
людьми
медведи
Перед гласными (см. п. 4) он изображается сочетанием dzi. Обратите
внимание на транскрипцию: для обозначения этого звука после знака
дэё мы ставим йотированные буквы и и .
Примеры:
dzień
dziękuję
dziesięć
dziś
dziura
dziwić się
goździki
jeździć
młodzi
niespodzianka
nigdzie
październik
radziecki
[дЗденъ]
[dSderjKyeB]
[д&ешенъч]
[дЗдишъ]
[дб&юра]
[дойивич шеа]
[гожьджики]
[ежъдЗЬич]
[млодд&и]
[ несподЗдянка]
[нигдЗЬе]
[пажъдЗЬерпик]
[радясецки]
день
спасибо
десять
сегодня
дыра
удивляться
гвоздика
ездить
молодые
сюрприз
нигде
октябрь
советский
8*). Соответствующий звуку с по признаку звонкости согласный dz
состоит из слитно произносимых двух элементов: подготовки к произ­
ношению звука д (но без его образования) и звука з. В русском языке
его иногда (в быстрой речи) можно услышать на конце некоторых слов,
например,
отец дарит книгу.
Здесь ц перед д может озвончиться. Так именно надо произносить поль­
ское dz. В транскрипции применен знак [дз].
Примеры:
bardzo
dogadza
drodzy
dzwonić
naradzać się
pędzą
pieniądze
siedzę
spędzać
widzę
władza
[бардзо]
[догадза]
[дродзы]
[ дзвонич ]
[нарадзач шея]
[пэн&зон]
[пенёндзэ]
[шедЗэн]
[спэпдзач]
[видЗэм]
[владда]
очень
устраивает
дорогие
звонить
совещаться
бегут быстро
деньги
сижу
проводить
вижу
власть
Фонетика и орфография
XXV
9*). Остался еще один звук, не свойственный русскому языку — со­
гласный 1. Очень трудно найти для сравнения какой-нибудь сходный
с ним русский звук. Это согласный боковой, и в этом отношении он
совпадает с русскими звуками л и лъ, но не произносится ни как л, ни
как лъ. При его образовании кончик языка прикасается к границе
верхних зубов и неба, а средняя часть языка ниже, чем при лъ. Это
звук твердый. В транскрипции мы сохраняем латинский знак [I].
Примеры:
ale
butelka
flaga
klasa
lampa
lekki
luźno
lżej
myśl
palce
talent
w ęgiel
źle
lab]
[бутэ1ка]
[ф1ага]
[Klaca]
[1ампа]
[1экки]
[i1ужъно]
[1жэй]
[мышь1]
[па1цэ]
[та1энт]
[вэг)ге1]
[жь1э]
но
бутылка
флаг
класс
лампа
легкий
свободно
легче
мысль
пальцы
талант
уголь
плохо
Только перед i его произношение близко к произношению русского
звука лъ, так как в этом положении он произносится мягко:
list
literatura
szczęśliwy
[Ыст]
[ Ытэратура]
[ш ^ э ншъ1ивы]
письмо
литература
счастливый
10.
В польском правописании для обозначения мягкости согласных
перед последующим гласным используется буква i, которая в таком
положении не обозначает никакого звука (см. п. 4). Это орфографиче­
ское правило касается не только охарактеризованных выше мягких
XXVI
Фонетика и орфография
согласных 6, ś, z, dź, но и других мягких звуков. Обратите внимание на
транскрипцию: после мягких согласных мы ставим йотированные буквы,
[р*]: dopiero [ доперо] только; pieniądze [пенёндзэ] деньги; piasek [пясэк]
песок
[Ь*]: lubię [1убеЙ] люблю; bielizna [беШзна] белье; biały [бялы] белый
[f]:
ofiara [офяра] жертва; szafie [ шафе] шкафу
[го*]: zostawiać [зоставяч] оставлять; wieczór [eeftUyp] вечер; w ielki
[ eelKu] большой, великий
[ш9]: namiot [намёт] палатка; pamiętać [паментач] помнить; umieć [умеч]
уметь
[ń9]: przyjemnie [пшыемне] приятно; panią [панёв] вас (о женщине);
niestety [нестэты] к сожалению
[k9]: kiedy [кеды] когда; kieszeń [кешэнъ] карман
[р*]: giąć [гёнъч] сгибать; w ęgiel [вэцгеЦ уголь
Следовательно, не надо произносить звук u в таких словах как:
pionier
pianista
[пёнер]
[пяниста]
пионер
пианист
Иногда, обычно в словах иностранного происхождения, в сочетаниях
„согласный + i + гласный” буква i обозначает звук й (в русском языке
им соответствуют сочетания с гласным и: ия, иа> ио и другие).
Примеры:
armia
biologia
Dania
filologia
historia
linia
partia
genialny
kostium
materiał
radio
[армъя]
[бё1огъя]
[данъя]
[фиШогъя]
[хисторъя]
[1инъя]
[партъя]
[гэньяЫы]
[костъюм]
[матэръял]
[радъё]
армия
биология
Дания
филология
история
линия
партия
гениальный
костюм
материал
радио
Как видно из приведенных примеров, в таких случаях нет звука м,
чем и отличается польское произношение от соответствующего русского.
11.
Когда после буквы i нет никакого гласного, оно обозначает звук u
и ставится всегда после мягких согласных. После твердых ее заменяет
у = ы.
Сравните:
pisać
[писан]
robi
[робч]
widzieć [eudafcen]
[милы]
miły
cennik
[цэнпик]
писать
делает
видеть
милый
прейскурант
pytać
doby
wyglądać
myśleć
cenny
[пытан]
[добы]
[выг1ондач]
[мышъ1еч]
[цэнны]
спрашивать
суток
смотреть
думать
ценный
Фонетика и орфография
XXVII
Поэтому, соответственно произношению, после всегда твердых со­
гласных t, d, cz, dż, r, sz, ż, rz, c, dz, s, z всегда пишется у, а не i (исклю­
чения составляют лиш ь некоторые слова иностранного происхождения).
Примеры:
tydzień
dym
czytać
dżdżysty
szybko
życie
marzyć
pracy
władzy
syn
w ozy
[тыдэюенъ]
[дым]
[fulbiTaH]
[джджысты]
[шыпко]
[жыче]
[мажыч]
[працы]
[вла&зы]
[сын]
[возы]
неделя
дым
читать
дождливый
быстро
жизнь
мечтать
работы
власти
сын
возы
Правда, после четырех последних букв может выступать также i, но
тогда эти буквы обозначают совершенно другие звуки — мягкие ч, ddcfe,
шъ, жь.
Сравните:
cyrk
pracy
pieniędzy
władzy
nosy
posyła
mrozy
wozy
[цырк]
[працы]
[пенен&Зы]
[владбы]
[носы]
[посыла]
[мрозы]
[возы]
цирк
работы
денег
власти
носы
посылает
морозы
возы
cichy
traci
pędzi
chodzi
nosi
prosiła
mrozi
wozi
[чихы]
[трачи]
[пэньдбки]
[ходЗди]
[ноши]
[прошила]
[мрожи]
[вожи]
тихий
теряет, тратит
бежит быстро
ходит
носит
просила
морозит
возит
После k, g всегда пишется и произносится i (так же и в русском языке):
ręki
nogi
[рэцки]
[ноги]
руки
ноги
После ch в основном выступает у. Исключений немного (например,
Chiny — Китай). В этом отношении польский язык отличается от рус­
ского*):
пожалуй
[хыба]
chyba
хитрый
[хытры]
chytry
тихий
[чихы]
cichy
мухи
[мухы]
muchy
покатый
[похылы]
pochyły
pończochy [понъЯШохы] чулки
После h может быть как i, так и у:
hymn
historia
[хымн]
[хисторъя]
гимн
история
XXVIII
Фонетика и орфография
После I всегда пишется у, после 1— только
1
1
szkoły
łyżw y
[школы]
[лыжвы]
школы
коньки
[1мст]
list
litera
[Ытэра]
письмо
буква
12.
Характерным для польского языка (следовательно, отличающим
его от русского) является оглушение звуков rz, w после глу х и х соглас­
ных (т. е. произношение их в этом положении как ш, ф):
chrzan
krzesło
krzyw y
przyjaciel
przyjemnie
trzeba
trzymać
chwila
czwarty
[хшан]
[кшэсло]
[кшывы]
[пшыячеХ]
[пшыемне]
хрен
стул
кривой
друг
приятно
[тшэба]
надо
[тшымач] держать
[хфи1а]
минута
[тгйфарты] четвертый
ćwiczyć
ćwierć
kwiat
Moskwa
swój
świat
świetnie
twardy
tworzyć
[чфи^гйыч] упражняться
[чферч]
четверть
[кфят]
цветок
Москва
[москфа]
свой
[сфуй]
мир, свет
[шьфят]
[шьфетне] чудесно
[тфарды] твердый
[тфожыч] создавать
13. Другие фонетические явления польского языка в общем сходны
с Соответствующими явлениями в русском языке.
Так, например, на конце слов и перед глухими согласными звонкие
согласные оглушаются:
nóż
ząb
żaglówka
prędko
[нуш]
[зомп]
[жагХуфка]
[ прэнтко]
нож
зуб
парусная лодка
быстро
Перед звонкими глухие согласные озвончаются:
prośba
liczba
[прожьба] просьба
[Ыдэйба]
число 1
4
14. Польский алфавит имеет по две буквы для обозначения следу­
ющих звуков:
Какие буквы следует писать в каждом конкретном случае отчасти по­
может узнать сравнение с русским языком.
Буква ó пишется тогда, когда в родственных словах в русском языке
имеется о или е:
Фонетика и орфография
góra
kw iatów
róg
pióro
[гура]
[кфятуф]
[рук]
[пюро]
XXIX
гора
цветов
рог
перо
Буква rz пишется там, где в русском языке выступает р’ (р мягкое):
orzeł
rzeka
krzyk
Гоасэл]
[аюэка]
[кшык]
орел
река
крик
Буква eh пишется там, где в русском языке имеем х:
mucha
chodzić
chcieć
[муха]
[ходбйчч]
[ хчеч ]
муха
ходить
хотеть
Букве h соответствуют в русском языке г, j (тогда пишется йотиро­
ванная буква) или ноль звука:
herb
hektar
hymn
Helena
humor
harfa
historia
[хэрп]
[хэктар]
[хымн]
[хэ1эпа]
[хумор]
[харфа]
[ хисторъя]
герб
гектар
гимн
Елена
юмор
арфа
история
В тех случаях, кода в русском языке нет слова родственного поль­
скому, старайтесь его написание запомнить.
ТАБЛИЦА Б УК В И ИХ ЗНАКОВЫ Х ЭКВИВАЛЕНТОВ В ТРАНСКРИПЦИИ
ТЕКСТОВ
(польские буквы даются в алфавитном порядке)
А, а
ą
>ą
в, ь
С, с
Ch, ch
Cz, cz
C, ć
D, d
Dz, dz
Dź, dź
(Почет, ia передаем
знаком [я])
[оя], [ож], [он], [Off]
(сочет.
ią
пере­
даем знаками
[ё я], [ёж], [ён], [eff])
[a]
J, j
[й]
К,
L,
Ł,
М,
N,
ЯГ,
О,
[K ]
[6]
M
[x ]
[#гй]
[4]
[d]
[d3]
[dScb]
(ci = ч + йотиро­
ванная
буква: е,
ё, я, ю или и)
(dzi
=
дж +
+
йотированная
буква: е, ё, я, ю
ИЛИ
Dż, dż
E, e
Ę>
F, f
G, g
H, h
I. i
[dSdl
[Э]
и)
(сочет. ie пере­
даем знакам [е])
[эИ], [ Э М ] У [ЭН], [Э0]
(сочет. ię переда­
ем знаками [ен],
[ем]> [ен], [е//])
№
[г]
M
[* ]
к
1
ł
ш
п
ń
о
(для
написаний
ja, je, ju и т. д.
в транскрипции
применяем бук­
вы: я, е, ю и т. д.)
[i]
U]
[ж]
[H]
[H b ]
сочет. io переда­
ем знаком [в])
(сочет. ió переда­
ем знаком [ю]
[0]
Ó, 6
[y ]
Р, Р
R, г
Rz, rz
S, s
Sz, sz
§, ś
[»]
[p]
[шъ]
T, t
U, u
[у ]
W, w
Y, у
Z, z
Ż, ź
Ż, ż
[3K ]
[C ]
[Ш ]
(si = ш 4- йоти­
рованная
буква
или и )
[Г ]
сочет. iu переда­
ем знаком [ю]
[в]
[ы ]
[3 ]
[эюъ] (zi = ж + йоти­
рованная
буква
или и)
[а с ]
ПОЛЬСКИЙ
Рукописные буквы
Печатные буквы
Прописные
АЛФАВИТ
Строчные
Прописные
Строчные
А
а
Oj
Л
ą
Ч
В
ь
63
4
С
с
c
с
i
С
Ć
c
Ó
D
d
2D
d
Е
е
8
е
Ę
ę
§
Ч
F
f
G
g
§
9
Н
h
Ж
А
I
i
У
i
J
j
J
/
К
k
Ж
А
L
1
оС
А
Ł
ł
с£
Г
f
XXXII
Печатные буквы
Рукописные буквы
Прописные
Прописные
Строчные
Строчные
м
ш
ж
га
N
п
ж
7Ь
N
ń
О
о
О
о
Ó
Ó
Ó
о
р
Р
&
П'
R
г
SŁ
7*
S
S
S
Ś
X
6
т
t
т
t
и
u
ч
СО
w
w
7Г
их
Y
У
Ч
У
Z
z
2€
2С
г
ź
Ź
ż
тъ
6
зс
2Ż
%
PAŃSTW OW E
W Y D A W N IC T W O
.W IE D Z A P O W S Z E C H N A ” — W A R S Z A W A
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Zeszyt 2
Lekcje 1—9
1
LEKCJA PIERWSZA
1. Род имен существительных
2. Глаголы типа czytać.
ROZMOWA
[розмова]
1. — То jest moja koleżanka Wanda.
[то ест моя ко1эжанка Ванда]
2. — Ona tu mieszka.
[она ту мешка]
3. — To jest jej siostra Irena, a to jej brat Janusz.
[то ест ей шёстра ирэна а то ей брат януш]
4. — A kto to jest?
[а
кто то ест]
5. — То jest jej matka, a to jej ojciec.
[то ест ей матка а то ей ойчец]
6. — То są jej rodzice.
[го сон ей роджице]
7. — Czy oni też tu mieszkają?
[fwtaH
они тэт ту мешкаёя]
8. — Nie, oni tu nie mieszkają.
[не они ту не мешкаён]
3 Uczebnik
2
Первый урок
Rodzina:
dziadek — babka
ojciec — matka
syn — córka
9. — To nie jest ich mieszkanie.
[го не ест их мешкане]
10. — Tu mieszka tylko Wanda i Irena.
[ту мешка тьйко ванда и ирэнаJ
11. — Gdzie one są teraz?
[гдже онэ соя тэрас]
12. — Wanda i Irena są w domu.
[ванда и ирэна сон в дому]
13. — One odpoczywają.
[окэ OTnofuXbieaeH]
14. — Co to jest?
[цо то ест]
15. — To jest ich książka, gazeta i czasopismo.
[го ест их кшёпшка газэта и тгйасописмо]
3
Первый урок
16. — Czy Wanda czyta?
[fгйы ванда fuiura]
17. — Tak, Wanda czyta, a Irena słucha.
[так ванда тШыта а ирэна слуха]
С Л О ВА РЬ
brat
со
czasopismo
czy
czytać
gazeta
gdzie
je j
koleżanka
książka
matka
mieszkać
mieszkanie
mój
брат
что
ж урнал
ли
читать
газета
где
ее
подруга
книга
мать
жить
квартира
мой
nie
odpoczywać
ojciec
rodzice
rozmowa
siostra
słuchać
tak
teraz
też
to
tu
tylko
РАЗГО ВО Р
1. Это моя подруга Ванда.
2. , Она здесь живет.
3. Это ее сестра Ирина, а это ее брат Януш.
4. А это кто?
5. Это ее мать, а это ее отец.
нет, не
отдыхать
отец
родители
разговор
сестра
слушать
да
теперь
тоже
это
здесь
только
4
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Первый урок
Это ее родители.
Ойи тоже здесь живут?
Нет, они здесь не живут.
Это не их квартира.
Здесь живут (живет) только Ванда и Ирина.
Где они теперь?
Ванда и Ирина дома.
Они отдыхают.
Что это?
Это их книга, газета и журнал.
Ванда читает?
Да, Ванда читает, а Ирина слушает.
Ж И ТЬ'
w domu
mieszkać
żyć
дома
КОММЕНТАРИЙ
1., 3., 6. и др. В нескольких предложениях первого урока встречаются
слова: jest, są, например:
1. То jest moja koleżanka Wanda.
3. To jest jej siostra Irena.
6. To są jej rodzice.
12. Wanda i Irena są w domu.
Это формы 3-их лиц глагола być быть:
3 л. ед. ч. jest
3 л. мн. ч. są
Запомните пока эти две формы и сразу старайтесь привыкать к их
употреблению. Сравнивая польский текст с его русским переводом, Вы,
наверно, заметили, что везде там, где выступают формы: jest, są, в рус­
ском языке глагол отсутствует. И х употребление во всех этих случаях
обязательно.
1., 3., 5. и др.
Притяжательные местоимения:
mój, moja, moje
twój, twoja, twoje
jego*), jej
nasz, nasza, nasze
wasz, wasza, wasze
ich
i) Произносите здесь [г], не [ej.
мой, моя, мое
твой, твоя, твое
его, ее
наш, наша, наше
ваш, ваша, ваше
их
Первый урок
5
Примеры из текста:
moja koleżanka
je j siostra, brat
ich mieszkanie
(1) моя подруга
(2) ее сестра, брат
(9) их квартира
Другие примеры:
mój (tw ój, jego, jej, ich) dom
moja (twoja, jego, jej, ich) książka
moje (twoje, jego, jej, ich) mieszkanie
Согласно правилу о месте ударения в словах польского языка, ставьте
ударение на предпоследний (здесь первый) слог местоименных форм:
m’oja, tw ’oja, m’oje, tw ’oje, j’ego.
2., 7., 11., 13.
Личные местоимения 3-го лица:
ед. ч.
мн. ч.
on, ona, ono
oni, one i
(он, она, оно)
(они)
Русскому местоимению „они” соответствуют в польском языке две
формы: oni, one. Форма oni употребляется для обозначения лиц муж ­
ского рода. Это т. наз. лично-мужская форма.
Кроме того, она употребляется, когда говорят о двух или нескольких
лицах, если среди них есть хотя бы один мужчина.
Во всех остальных случаях употребляется форма one.
Помните о месте ударения (предпоследний слог): ’ona, ’ono, ’oni, ’one.
6
Первый урок
7. Д ля постановки вопроса обычно пользуемся словом czy? (соответ­
ствует русскому „л и ”), которое всегда стоит в начале вопросительного
предложения.
Сравните следующие пары предложений:
Tu mieszka Wanda. Czy tu mieszka Wanda?
One odpoczywają.
Czy one odpoczywają?
Wanda czyta.
Czy Wanda czyta?
(Здесь ли живет Ванда?)
(Отдыхают ли они?)
(Ванда читает?)
Вопросительное слово czy? употребляется в польском языке гораздо
чаще, чем слово „л и ” в русском языке.
8. Отрицательное слово nie соответствует двум русским словам:
и „не” .
C z y oni tu mieszkają?
Nie, oni tu nie mieszkają.
C z y one odpoczywają?
Nie, one nie odpoczywają.
„нет”
(Нет’ они здесь не живут->
дает они не отдыхают.)
Утвердительное слово „да” — по-польски tak.
C z y one odpoczywają?
Tak, one odpoczywają.
(Да- они вды хаю т.)
РОД ИМ ЕН СУ Щ Е С Т ВИ Т Е ЛЬН Ы Х
В польском языке, так же как и в русском, имеются три граммати­
ческих рода. Примеры существительных всех трех родов даны в тексте
урока.
м. род на согласный
ojciec
brat
czasopismo
mieszkanie
koleżanka
siostra
matka
książka
noc
przyjaźń
ср. род с окончанием -о
ср. род с окончанием -е
ж. род с окончанием -а
ж. род на согласный (см. рис.
на стр. 3)
Однако в некоторых случаях грамматический род слова в польском
и русском языках не совпадает. Сравните:
medal
cień
plenum
muzeum
kontrola
metoda
(M.p.)
(M.p.)
(cp.p.)
(cp.p.)
(ж.р.)
(ж.р.)
—
—
—
—
—
—
медаль
тень
пленум
музей
контроль
метод
(ж.р.)
(ж.р.)
(м.р.)
(м.р.)
(м.р.)
(м.р.)
Первый урок
7
ГЛАГОЛЫ Т И П А czytać
В текст настоящего урока мы ввели формы 3-го лица ед. и мн. ч. гла­
голов типа czytać (I I I спряжение).
Запомните следующие формы польских глаголов и сравните их с рус­
скими эквивалентами:
3. л. ед. ч. mieszka
odpoczywa
czyta
słucha
rozmawia
живет
отдыхает
читает
слушает
разговаривает
3. л. мн. 4. mieszkają
odpoczywają
czytają
słuchają
rozmawiają
живут
отдыхают
читают
слушают
разговаривают
инфинитив:
mieszkać
odpoczywać
czytać
słuchać
rozmawiać
В отличие от русского языка форма 3-го лица ед. числа не имеет ни­
какого окончания, а в окончании 3-го лица мн. числа -ją нет -т.
УПРАЖНЕНИЯ
I. Дайте утвердительный и отрицательный ответы на следующие во­
просы:
1.
2.
3.
4.
5.
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
Irena tu mieszka?
to jest jej koleżanka?
to jest jej mieszkanie?
jej rodzice odpoczywają?
oni rozmawiają?
II. Замените существительные (в скобках)
имениями:
1.
2.
3.
4.
5.
соответствующими место­
(moja matka i moja siostra) rozmawiają.
(rodzice) odpoczywają.
(mój ojciec i jego ojciec) czytają.
(matka i ojciec) są w domu.
(Wanda i Irena) tu mieszkają.
III. Замените инфинитивы (в скобках) личными формами:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Oni (czytać).
Rodzice (być) w domu.
To (być) ich mieszkanie.
One tu (mieszkać).
Co to (być)?
Czy ona (czytać)?
2
LEKCJA DRUGA
1. Образование множественного числа существительных.
2. Глаголы типа czytać (продолжение).
3. Имя прилагательное.
ZWIEDZAMY MIASTO*>
[зведЪамы място]
1. — Czy pani jest tu po raz pierwszy?
[tftifcw,
пани ест ту по рас перфгиы]
2. — Tak.
[так]
3. — A pan?
[а пан]
4. — Ja również.
[я рувпеги]
5. — Co państwo chcą teraz zobaczyć?
[цо паньстфо хцон тэрас зобаЯШыч]
6. — Ja chcę zwiedzić muzeum i zobaczyć Stare Miasto **>
[я хцэн зведЗдич музэум и зобаЯШыч старэ място]
7. — Właśnie teraz w muzeum jest ciekawa wystawa: współ­
czesne malarstwo polskie. Czy pan również chce zwiedzić
muzeum?
[влашъне тэрас в музэум ест чекава выстава фспулНЫэснэ ма1арстфо по1ске futbi пан рувнеш хцэ зведэйич музэум]^
8. — Owszem. Poz’a tym chcę zobaczyć tutejsze teatry. Jakie
tu są teatry?
[офшэм поза тым хцэ11 зобаЯйыч тутэйшэ тэатры яке ту
тэатры]
сон
* ) Текст записан на пластинке.
**) S t a r e M i a s t o — (старый город) старинная часть (район) города. Stare
Miasta есть в Варшаве, Гданьске, Люблине и других городах Польши.
9
Второй урок
9.
— Dwa teatry dramatyczne, opera i operetka. A może pań­
stwo chcą również zobaczyć nasze parki? Niedaleko mu­
zeum są dwa piękne parki i ogród botaniczny.
[два театры драматы&йхнэ опора и опэрэтка а ложе панъстфо
хцоИ рувпеш зобаЯШыч пагиэ парки недаЬко лузоул сов два
пеукно парки и огрут ботани^Шны]
10. — Chętnie, ale najpierw proszę nam pokazać Stare Miasto,
[яэнтне а1э найперф npomoB нам показан старо лясто]
11- — Czy państwo chcą jechać, czy iść pieszo?
\fHXbi панъстфо хцов ехач fuXbi ишъч nemo]
12. — Ja wolę pójść pieszo. Chcę oglądać domy, sklepy, wystawy.
[я во1эа пуйшъч nemo хцов ог1ондач долы ск1эпы выставы]
13. — A pan?
[а пан]
14. — Ja także.
[я тагжэ]
СЛ О ВА РЬ
ale
botaniczny
chcieć
chętnie
ciekawy
dramatyczny
iść
jaki
jechać
malarstwo
miasto
może
muzeum
najpierw
nasz
niedaleko
oglądać
ogród
opera
operetka
owszem
pan
pani
HO
ботанический
хотеть
с удовольствием
интересный
драматический
идти
какой
ехать
живопись
город
может быть
музей
сначала
наш
недалеко от
осматривать
сад
опера
оперетта
Да
вы (при обращении
к мужчине)
вы (при обращении
к женщине)
państwo
park
pierwszy
pieszo
piękny
pokazać
polski
poza tym
pójść
proszę
raz
również
sklep
stary
teatr
tutejszy
właśnie
woleć
współczesny
wystawa
zobaczyć
zwiedzać
zwiedzić
вы
парк
первый
пешком
прекрасный
показать
польский
кроме того
пойти
пожалуйста
раз
тоже
магазин
старый
театр
здешний
как раз
предпочитать
современный
выставка, витрина
увидеть, посмо­
треть
осматривать
осмотреть, посетить
Второй урок
ю
О СМ АТРИ ВАЕМ ГОРОД
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Вы здесь впервые (первый раз)?
Да.
А вы?
Я тоже.
Что вы хотите теперь посмотреть (увидеть)?
Я хочу посетить музей и посмотреть Старый город.
Как раз теперь в музее интересная выставка: современная польская
живопись. Вы тоже хотите посетить музей?
Да. Кроме того, я хочу посмотреть здешние театры. Какие здесь
есть театры?
Два драматических театра, опера и оперетта. А не хотите ли посмо­
треть также наши парки? Недалеко от музея есть два прекрасных
парка и ботанический сад.
С удовольствием (охотно), но сначала покажите нам, пожалуйста,
Старый город!
Вы хотите поехать или пойти пешком?
Я предпочитаю пойти пешком. Хочу осмотреть дома, магазины, ви­
трины.
А вы?
Я тоже.
miasto
место
город
miejsce
выставка
витрина (магазина)
wystawa
tu, tutaj — tutejszy
tam
— tamtejszy
może państwo chcą zobaczyć
proszę nam pokazać
не хотите ли посмотреть
покажите нам, пожалуйста
КОММЕНТАРИЙ
1.
po raz pierwszy
По этому образцу:
po raz drugi
po raz trzeci
впервые, (в) первый раз
(во) второй раз
(в) третий раз и т. д.
И
Второй урок
1.* 3., 5. pani — принятая в Польше форма обращения к женщине и к
девушке
pan — форма обращения к мужчине
Обе они передаются в русском языке обращением „вы ” .
Czy pani jest tu po raz pierwszy?
Czy pan również chce zwiedzić
muzeum?
Вы здесь впервые?
Вы тоже хотите посетить музей?
Слова pani, pan всегда сочетаются с глаголом в третьем лице ед. ч.
(здесь: jest, chce).
Форма państwo употребляется в качестве обращения к женщине (де­
вушке) и мужчине или к группе лиц, в которой есть женщины (девуш­
ки) и мужчины (по-русски тоже „вы ” ).
Со państwo chcą teraz zobaczyć?
Что вы хотите теперь посмотреть?
Слово państwo сочетается с формой 3-го лица мн. ч. (здесь: chcą).
Оно может сочетаться также с формой второго лица мн. ч., но такая
конструкция считается более фамильярной.
5., 6. и др.
Формы глагола chcieć [хчеч] хотеть:
chcę
chce
chcą
6., 7. и др.
[хцэп]
[хцэ]
[хцов]
хочу
хочет
хотят
Слова с окончанием -um — среднего рода:
muzeum
музей
plenum
пленум
konserwatorium консерватория
Эти слова в ед. ч. н е
склоняются.
Teraz w muzeum jest ciekawa w y ­
stawa.
Niedaleko muzeum są dwa piękne
parki.
Теперь в музее интересная вы­
ставка.
Недалеко от музея есть два пре­
красных парка.
8. Синонимом утверждения tak является слово owszem.
Owszem считается более вежливой формой утвердительного ответа.
— Czy pan również chce zwiedzić muzeum?
— Owszem.
11. Русскому „или” в вопросительных
в польском языке двойное czy:
предложениях
Czy państwo chcą jechać czy iść pieszo?
Вы хотите ехать или идти пешком?
или одно czy перед вторым членом вопроса
соответствует
12
Второй урок
Państwo chcą jechać czy iść pieszo?
12. woleć
w olę
[во1эч]
предпочитать
предпочитаю
[во1эн]
ОБРАЗОВАНИЕ МНОЖЕСТВЕННОГО ЧИСЛА СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ
Одним из нескольких окончаний, образующих множественное число
существительных мужского и женского рода, является окончание -у (-i)
(относительно распределения звуков у, i см. фон. п. 11).
m.
teatr
dom
sklep
park
ж . p.
p.
wystawa
siostra
książka
teatry
domy
sklepy
parki
w ystawy
siostry
książki
Это окончание получают существительные женского рода на -а и муж­
ского рода с основой на твердый согласный, а также большинство су­
ществительных женского рода на согласный, например:
kość — kości
część — części
rzecz — rzeczy
Все приведенные формы функционируют как именительный и вини­
тельный падежи мн. ч.
Jakie tu są teatry? (им. падеж)
Chcę zobaczyć teatry, (вин. падеж)
Niedaleko muzeum są piękne parki. (им. падеж)
Chcę oglądać domy, sklepy, wystawy, (вин. падеж)
13
Второй урок
Сказанное н е к а с а е т с я н а з в а н и й л и ц м у ж с к о г о р о ­
да, о которых речь будет ниже (см. урок 16).
Запомните, что числительные dwa (два), dwie (две), в отличие от рус­
ского языка, сочетаются с им. пад. мн. ч.
dwa parki
dwie siostry
два парка
две сестры
ГЛАГОЛЫ Т И П А c z y t a ć
(продолжение)
В настоящем уроке Вы встречаетесь с новой формой известного Вам
уж е типа глаголов — с формой 1-го лица мн. ч.:
zwiedzamy (посещаем, осматриваем) — форма 1-ого лица мн. ч. гла­
гола zwiedzać
Обратите внимание на отличное от русского языка окончание - т у .
В от еще формы 1-ого лица мн. ч., образованные от известных Вам
уж е из первого урока слов:
mieszkamy
czytamy
słuchamy
rozmawiamy
живем
читаем
слушаем
разговариваем
И М Я П РИ Л А Г А Т Е Л Ь Н О Е
В настоящем уроке впервые встречаются отдельные формы при­
лагательных:
Stare Miasto (6)
ciekawa wystawa (7)
współczesne malarstwo polskie (7)
teatry dramatyczne (9)
tutejsze teatry (8)
piękne parki (9)
ogród botaniczny (9)
Постарайтесь запомнить их родовые окончания:
м. род
-у
ciekaw y
интересный
ж.
РОД
-а
ciek aw a
интересная
ср. род
мн. ч.
-е
ciekaw e
интересное
-е
ciekaw e
интересные
Форма им. пад. мн. ч. совпадает с формой им. пад. среднего рода. За­
помните однако, что эта форма множественного числа не сочетается
с существительными, обозначающими лиц мужского рода. Д ля этого
служит специальная форма, о которой речь будет ниже (см. урок 16).
Второй урок
14
Такие же окончания принимают все местоименные прилагательные
(как и в русском языке), например, jaki (какой), jaka (какая), jakie
(какое), jakie (какие); nasz, nasza, nasze, nasze.
Сравните: mój, moja, moje, moje (в мужском роде гласный ó в основе).
В польском языке, в отличие от русского, прилагательные не имеют
кратких и полных форм. Двум русским формам соответствует в поль­
ском языке одна.
Польские прилагательные доставят Вам много трудностей в другом
отношении: они могут стоять перед или после существительного, но
выбор их места не свободный.
Вернитесь к тексту и посмотрите, какое место занимают те или иные
прилагательные по отношению к существительным.
Просим Вас следить впредь за каждым употреблением прилагатель­
ного.
УПРАЖНЕНИЯ
I. Ответьте на следующие вопросы, давая утвердительный ответ:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
pani
pani
pani
pani
pani
pani
(pan)
(pan)
(pan)
(pan)
(pan)
(pan)
chce zwiedzić muzeum?
czyta książki?
zgadza się najpierw zobaczyć teatry?
tu mieszka?
zwiedza miasto?
ogląda sklepy i wystawy?
II. Добавляя везде числительное два (две), измените формы прилага­
тельных и существительных (а также, где нужно, глаголов).
Образец: Tu jest piękny park. Tu są dwa piękne parki.
1.
2.
3.
4.
Tu jest ogród botaniczny.
Tam jest ciekawa wystawa.
Oglądam stary dom.
One chcą zobaczyć teatr dramatyczny.
III. Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Вы (обращаетесь к мужчине и женщине) здесь второй раз?
Вы (к женщине) осматриваете город?
Они (женщина и мужчина) осматривают драматические театры.
Они (девушки) хотят пойти пешком.
Вы (к мужчине) хотите поехать или пойти пешком?
Там есть два прекрасных парка.
3
LEKCJA
TRZECIA
1. Винительный пад. ед. ч. существительных.
2. Настоящее время глаголов типа czytać
(II I спряжение).
ZBLIŻAJĄ SIĘ WAKACJE *>
[зб1ижаён шеп вакацъе]
1. — Dzień dobry, Olu! Co pani czyta?
[дженъ добры oly цо пани fuiura]
2. — A, to pan! Dzień dobry. Powtarzam literaturę.
[а то
пап дженъ добры пофтажам Ытэратурэ11]
3. — То chyba pani ostatni egzamin? Przecież za tydzień zaczy­
nają się wakacje.
[то хыба пани остатни эгзамин пшэчеш за тыдженъ затгйынаёв
те4 вакацъе]
4. — Nie, jeszcze nie ostatni.
[не emfuls не остатни]
5. — A ja od wczoraj mam urlop.
[а я от фтШорай мам yplon]
6. — Dokąd wybiera się pan w tym roku?
[доконт выбера ше11 пан ф тым року]
7. — Ja i moja żona co rok spędzamy urlop nad morzem.
Bardzo dobrze tam odpoczywamy. Mamy własny namiot,
żaglówkę.
[я и моя жона цо рок спэндзамы yplon над можэм бардзо добжэ
там отпоЯгНывамы мамы власны намёт жаг1уфкэн]
8. ,— Kiedy państwo wyjeżdżają?
[кеды панъстфо выежджаён]
9. — Za trzy dni. Dziś chcę kupić bilety.
A gdzie pani spędza wakacje?
[за тшы
вакацъе]
дни дэюишъ хцэн купич билэты а гдяде пани спэндза
*) Текст записан на пластинке.
i) Различайте слитное и раздельное произношение г + ш. В словах t r z e c i a
[т ш ч я ], trzy [ т ш ы ] сочетание т ш произносится раздельно, как в русском слове
о т ш в ы р н у т ь . Следовательно, надо различать в произношении: czy [ т ш ы ] ли и trzy
[ т ш ы ] три.
16
Третий урок
10. — Dopiero się zastanawiam, dokąd pojechać.
[доперо шев застанавям доконт поехач]
И. — Zapraszamy panią nad morze!
[запрашамы панёв над можэ]
12. — Bardzo chcę zobaczyć góry.
[бардзо хцэп 3o6afuXbin гуры]
13. — Tatry czy Sudety?
[татры fulbi судэты]
14. — Tatry znam. Chcę zobaczyć Sudety: Kudowę, Polanicę,
Duszniki **>
[татры знам хцэ11 зобаЯгйыч судэты кудовэв по1аницэп душ­
ники]
15. — Так, tam warto pojechać... Kiedy pani ma egzamin?
[так там варто поехач кеды пани ма эгзамин]
16. — Jutro.
[ютро]
17. — Już jutro? О, to przepraszam, nie przeszkadzam. Proszę
się uczyć. Do widzenia!
[юш ютро о то пшэпрашам не пшэшка&дам прошэв шев уРйХыч
до видзэня]
18. — Do widzenia! Proszę pozdrowić żonę.
[óo видзэня прошэн поздрович оюонэ*]
19. — Dziękuję.
[дЗсеукуев]
С Л О ВА РЬ
bardzo
bilet
chyba
dobrze
dokąd
dopiero
dzień
dziękować
dziś
egzamin
góra
jeszcze
jutro
już
kiedy
kupić
literatura
очень
билет
наверное
хорошо
куда
только
день
благодарить
сегодня
экзамен
гора
еще
завтра
уж е
когда
купить
литература
**) K u d o w a ,
Polanica,
(Нижняя Силезия).
mieć
morze
namiot
od wczoraj
ostatni
pani
pojechać
powtarzać
pozdrowić
przecież
przeszkadzać
rok
spędzać
tam
tydzień
uczyć się
Duszniki
иметь
море
палатка
со вчерашнего дня
последний
ваш
поехать
повторять
передать привет
ведь
мешать
год
проводить
там, туда
неделя
учиться, учить
(что), заниматься
— курортные местности в Судетах
17
Третий урок
urlop
wakacje
warto
własny
wybierać się
wyjeżdżać
za
отпуск
каникулы
стоит
собственный, свой
собираться
выезжать, ехать
через
zaczynać się
zapraszać
zastanawiać się
zbliżać się
znać
żaglówka
żona
начинаться
приглашать
думать
приближаться
знать
парусная лодка
жена
П РИ Б Л И Ж АЮ ТС Я К А Н И К У Л Ы
1. Здравствуйте (добрый день), Оля! Что вы читаете?
2 . : А, это вы! Здравствуйте! Я повторяю литературу.
3. *Это, наверное, ваш последний экзамен? Ведь через неделю начи­
наются каникулы.
4. Нет, еще не последний.
5. А я со вчерашнего дня в отпуске (у меня отпуск).
6. Куда вы собираетесь поехать в этом году?
7. Мы с женой (я и моя жена) каждый год проводим отпуск у моря.
Там мы очень хорошо отдыхаем. У нас собственная палатка, па­
русная лодка.
8. Когда вы едете (выезжаете)?
9. Через три дня. Сегодня я хочу купить билеты. А где вы будете про­
водить (проводите) каникулы?
10. Я еще не решила, куда поехать.
11. Приглашаем вас к морю!
12. Я очень хочу увидеть горы.
13. Татры или Судеты?
14. Татры я знаю. Хочу увидеть Судеты: Кудову, Поляницу, Душники.
15. Да, туда стоит поехать... Когда у вас экзамен?
16. Завтра.
17. У ж е завтра? О, тогда извините, не буду мешать (не мешаю). Зани­
майтесь, пожалуйста (прошу заниматься)! До свидания!
18. До свидания! Передайте, пожалуйста (прошу передать), привет жене.
19. Спасибо!
Dzień dobry!
Здравствуйте! Здравствуй!
Добрый день! Доброе утро!
Dobry wieczór! Добрый вечер!
Do widzenia! До свидания!
Dobranoc!
Спокойной ночи!
k i e d y ?
wczoraj
dziś, dzisiaj
4 liczebnik
o d
k i e d y ?
od wczoraj
od dziś, od dzisiaj
18
Третий урок
jutro
dawno
niedawno
od jutra
od dawna
od niedawna
w tym roku
в этом году
nad morze (вин. пад.)
nad morzem (твор. пад.)
к морю, на море
у моря, на море
pojechać nad morze
być nad morzem
поехать к морю, на море
быть у моря, на море
przepraszam
извините, простите
pozdrowić
поздравить
передать привет
powinszować, pogratulować
КОММЕНТАРИЙ
1. Olu! — зват. форма слова Ola.
3. В настоящем уроке впервые появляются возвратные глаголы. Воз­
вратные глаголы характеризуются наличием частицы się, которая
в польском языке пишется отдельно от глагола. Она может стоять как
после глагола, так и перед ним. Сравните следующие пары предло­
жений:
Za tydzień zaczynają się wakacje.
Wakacje już się zaczynają.
Dokąd wybiera się pan w tym roku?
Dokąd pan się wybiera w tym roku?
Zastanawiam się, dokąd pojechać.
Dopiero się zastanawiam, dokąd pojechać.
Частица się не имеет самостоятельного ударения и в интонационном
отношении примыкает к предшествующему слову, не изменяя его места
Ударения:
zaczynają
ńczyć
dopiero
— zaczynają się
— uczyć się
— dopiero się zastanawiam
Частица się почти всегда стоит внутри предложения (не на конце).
Исключения составляют те случаи, когда предложение состоит из од­
ного возвратного глагола.
Третий урок
19
3. В тех случаях, когда в обращении употребляются слова pani, pan,
państwo, русским местоимениям „ваш, ваша, ваше, ваши” соответствуют
в польском языке слова pani, pana, państwa.
То pani ostatni egzamin?
Czy to pana książka?
Czy to państwa bilety?
Это ваш последний экзамен?
Это ваша книга?
Это ваши билеты?
3, 9. za tydzień (вин. пад)
za trzy dni
через неделю
через три дня
По этому образцу:
za
za
za
za
rok
miesiąc
godzinę
minutę
7. со rok (им. пад.)
через
через
через
через
год
месяц
час
минуту
каждый год
По этому образцу:
со
со
со
со
со
miesiąc
tydzień
dzień
godzina
minuta
каждый
каждую
каждый
каждый
каждую
месяц
неделю
день
час
минуту
9. Множественное число (им. и вин. пад.) существительного dzień — dni.
Напоминаем, что числительное dwa (dwie) сочетается с именительным
и винительным падежом мн. числа. То же касается числительных trzy
[ тшы] и cztery рчйгэры]:
dwa dni, egzaminy
dwie godziny, minuty
trzy dni, egzaminy, godziny, minuty
cztery dni, egzaminy, godziny, minuty
два дня, экзамена
два часа, две минуты
три дня, экзамена, часа, минуты
четыре дня, экзамена, часа, минуты
В И Н И Т Е Л ЬН Ы Й П АД ЕЖ (kogo? СО?) ЕД. Ч. С У Щ Е С ТВИ ТЕ ЛЬН Ы Х
literaturę
литературу
Формы с окончанием ~ę, — это вин. пад. слов на -a, -i:
żaglówka
Kudowa
Polanica
żona
godzina
minuta
gospodyni
—
—
—
—
—
—
—
żaglówkę
Kudowę
Polanicę
żonę
godzinę
minutę
gospodynię
20
Третий урок
Единственное исключение представляет слово pani:
вин. пад. — panią
ср.; Zapraszamy panią nad morze.
Zapraszam koleżankę nad morze.
В сущ. мужского и женского родов на согласный и ср. рода вин.
пад. совпадает с именительным, как и в русском языке. Это правило не
касается одушевленных существительных мужского рода.
НАСТОЯЩ ЕЕ ВРЕМ Я ГЛАГОЛОВ Т И П А
czytać
(III СПРЯЖ ЕНИЕ)
В первом и втором уроках В ы уже познакомились с тремя формами
глаголов этого спряжения. Теперь мы познакомим Вас с полным соста­
вом форм этих глаголов. Это самое простое спряжение польского язы­
ка, но оно необычно для Вас, и поэтому требует особого внимания.
ед. ч.
(ja)
czytam
(ty)
czytasz
(on, ona, ono) czyta
MH. 4.
(my)
(w y)
(oni, one)
czytamy
czytacie
czytają
По этому образцу спрягается значительное количество
глаголов. Характерные черты этого спряжения:
1-ое л. ед. ч.
3-е л. ед. ч.
1-ое л. мн.ч.
3-е л. мн. ч.
—
—
—
—
польских
оконч. - т
отсутствие окончания
оконч. - т у
отсутствие т в окончании (это характерно для всех
спряжений)
В нашем словаре мы указываем принадлежность глаголов к этому
спряжению следующим образом:
czytać, -m
По этому образцу спрягается также глагол mieć, отличающийся от
всех остальных лишь инфинитивом.
Сравните:
czytać
czytam
czytasz
и т. д.
mieć
mam
masz
ma
mamy
macie
mają
В польском языке глагол mieć играет значительно большую роль, чем
„иметь” в русском. Он выступает в качестве эквивалента не только
глагола „иметь” , но и русской конструкции „у меня есть, у тебя есть
и т.д.” . В обоих случаях нужно употреблять соответствующие формы
глагола mieć.
Третий урок
21
Примечание: Личные местоимения 1-го и 2-го лица обоих чисел при
глаголах почти не употребляются. Местоимения 3-го лица ед. и мн.
числа употребляются гораздо реже, чем в русском языке. Подробнее
об этом см. урок 5.
УПРАЖНЕНИЯ
I. Замените существительные в скобках соответствующими польскими
падежными формами в ед. и мн. числах:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zapraszam (подруга) nad morze.
Czytamy (книга и газета).
Oglądacie (горы).
Zwiedzasz (опера и драматический театр).
Czy pan chce zobaczyć (выставка)?
Oni mają (палатка и парусная лодка).
II. Образуйте нужные глагольные формы и замените ими инфинитивы:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Czy państwo (wyjeżdżać) za tydzień?
Czy pani (mieć) czasopismo?
W akacje (zaczynać się) za cztery dni.
Ja i moja koleżanka (oglądać) morze.
(my — znać) polskie góry.
(ty — mieć) bilety.
III. Дополните предложения соответствующими выражениями (по-поль­
ски): через неделю, через три часа, каждый год, каждый день, через
две минуты, каждый месяц.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
M ój urlop zaczyna się . . . .
. . .
Chcę kupić bilety nad morze . . . .
. . . .
. . . oglądam góry i morze.
Jestem w d o m u ..........................
W yjeżdżam y . . . . . . .
. . . . . . . zastanawiam się, dokąd pojechać.
4
LEKCJA
CZWARTA
1. Творительный падеж имен существительных.
2. Настоящее время глагола być.
WIZYTA *>
[визыта]
Dzwonek. Krystyna otwiera drzwi.
[дзвонэк
крыстына отфера джвиJ)]
1. —- Dobry wieczór! Czy pan Marek Kalinowski jest w domu?
[добры eefulyp fuLbi пан марж калинофски ест в дому]
Z, — Nie, ale proszę wejść, brat za chwilę wraca.
[не а1э прошэ11 вэйшьч брат за хфи1эн враца]
3. — То pani jest jego siostrą! Bardzo mi przyjemnie poznać
panią. Jestem jego przyjacielem. Nazywam się Tadeusz
Zalewski... Czy można poczekać? Nie przeszkadzam?
[то пани ест его 2) шёстроa бардзо ми пшыемне познан панёя
естэм его2) пшыячеЪм называм ш ен тадэуш за1эфски тШы
можна nofui3Ka4 не пшэшкадзам]
4. — Ależ nie, wcale pan nie przeszkadza. Proszę usiąść!
[а1эш не фца1э пан не пшэшкадза прошэ11 ушёншъч]
5. — Dziękuję... Pani podobno jest studentką konserwatorium?
[джеукуе* пани подобно ест студэнтко11 консэрваторъюмЩ
6. — Nie, to nie ja. Studentką konserwatorium jest moja siostra.
[не то не я студэнтков консэрваторьюм3) ест моя шёстра]
7. — A kto jest jej profesorem?
[а кто ест ей профэсорэм]
8. — Profesor Drzewiecki.
[продбэсор
джевецки]
9. — То znakomity pianista.
[то
знакомиты пяниста]
* ) Текст записан на пластинке.
1) В слове d r z w i д + ж надо произносить слитно.
2) Напоминаем, что в слове j e g o надо произносить г , а не в (как в русском
„его”).
3) В слове k o n s e r w a t o r i u m буква i обозначает звук й (см. фон. п. 10).
Четвертый урок
23
10. — Pan również interesuje się muzyką?
[пан рувнеш интэрэсуе шеи музыкоа]
11. — Owszem, i nawet trochę gram, ale mój zawód nie pozwala
mi dużo ćwiczyć.
[офшэм и навэт трохэв грам ale муй завут не noseala ми дужо
чфи^шыч]
12. — A czym pan jest z zawodu?
[a fulbiM пан ест з заводу]
13. — Proszę zgadnąć!
[прошэП згаднонъч]
14. — Lekarzem? Inżynierem? Nauczycielem?
[1екажзм инжынерэм нау1Чйыче1эм]
15. — Nie, jestem dziennikarzem.
[не естэм дженникажэм]
16. — Dziennikarzem? Jesteśmy więc kolegami, ja również je­
stem dziennikarką.
[дженникажем естэшьмы венц ко1эгами я рувнеш естэм дженникарков]
17. — Jak długo pani pracuje?
[як длуго пани працуе]
18. — Bardzo krótko. Dopiero rok.
[бардзо крутко доперо рок]
(Dzwonek)
[дЪвонэк]
19. — То chyba Marek wraca. Przepraszam.
[то
хыба марж враца пшэпрашам]
С Л О ВА РЬ
chwila
chyba
ćwiczyć
długo
drzwi
dużo
dziennikarka
dziennikarz
dzwonek
grać
interesować się
inżynier
jak
kolega
konserwatorium
krótko
момент, минута
вероятно
упражняться,
заниматься
долго
дверь
много
журналистка
журналист
звонок
играть
интересоваться
инженер
как
коллега
консерватория
коротко
lekarz
można
muzyka
nawet
nauczyciel
nazywam się
otwierać
pianista
poczekać
podobno
poznać
pozwalać
pracować
profesor
przyjaciel
przyjemnie
врач
можно
музыка
даже
учитель
меня зовут
открывать
пианист
подождать
кажется
познакомиться
позволять
работать
профессор,
преподаватель
друг
приятно
24
studentka
trochę
usiąść
wcale
wejść
wieczór
więc
Четвертый урок
студентка
немного
сесть
вовсе
войти
вечер
значит, тогда
wizyta
wracać
zawód
zgadnąć
znakomity
посещение, визит
возвращаться
профессия, спе­
циальность
отгадать
знаменитый
ВИЗИТ
Звонок. Кристина открывает дверь.
1. Добрый вечер! Марк Калиновский дома?
2. Нет, но войдите, пожалуйста! Брат вернется (возвращается) через
несколько минут (через минуту).
3. Вы его сестра! (Мне) очень приятно познакомиться с вами. Я его
друг. Меня зовут Тадеуш Залевский... Можно подождать? Я не
мешаю?
4. - Нет, конечно, вы вовсе не мешаете! Садитесь, пожалуйста!
5. Спасибо. Кажется, вы студентка консерватории.
6. Нет, это не я. Это моя сестра студентка консерватории.
7. Кто ее преподаватель?
8. Профессор Джевецкий.
9. Это знаменитый пианист.
10. Вы тоже интересуетесь музыкой?
11. Да, и даже немного играю, но моя профессия не позволяет мне
много заниматься.
12. А кто вы по специальности?
13. Отгадайте, пожалуйста (прошу отгадать).
14. Врач? Инженер? Учитель?
15. Нет, я журналист.
16. Ж урналист? Тогда мы коллеги, я тоже журналистка.
17. А вы давно работаете?
18. Нет, недавно. Только год. (Звонок).
19. Это, вероятно, вернулся Марк. Извините!
chwila
minuta
z zawodu
момент, минута, мгновение (короткий отрезок вре­
мени)
минута (единица измерения времени)
по профессии, по специальности
только
dopiero
25
Четвертый урок
КОММЕНТАРИЙ
1. Слова pan, pani, państwo выполняют еще одну функцию (об обра­
щении см. урок 2): они употребляются с именем и (или) фамилией,
когда говорят о ком-нибудь, с кем разговаривающие (или по крайней
мере один из них) на „вы ” , а также когда говорят о нем с незнако­
мыми (так, напр., в тексте). В русском языке им соответствует просто
имя и фамилия или имя и отчество, а в более официальном языке
„товарищ + имя и фамилия” .
Czy pan Marek Kalinowski jest w domu?
„Марк Калиновский дома?” или „Марк (напр.)
(офиц. „Товарищ Марк Калиновский дома?” ).
Васильевич
дома?”
Czy pan zna panią Krystynę Kalinowską?
„Вы знакомы с Кристиной Калиновской?” или „Вы знакомы с Кристи­
ной (напр.) Дмитриевной?” (офиц. „Вы знакомы с товарищем Кристиной
Калиновской?” )
Pan Tadeusz Zalewski jest dziennikarzem.
Pani Krystyna Kalinowska też jest dziennikarką.
3, 11. mi (мне) — краткая форма дательного падежа местоимения ja.
Форма mi не имеет ударения и в интонационном отношении примыкает
к предшествующему слову.
Bardzo mi przyjemnie poznać panią.
Mój zawód nie pozwala mi dużo ćwiczy
16. Некоторые существительные мужского рода оканчиваются на -а.
Их значительно больше, чем в русском языке.
Сравните:
kolega
pianista
poeta
komunista
mężczyzna
товарищ, коллега
пианист
поэт
коммунист
мужчина
В е д и н с т в е н н о м ч и с л е они склоняются, как существительные
женского рода на -а (относительно мн. ч. см. урок 16)
10, 17. interesuje się
интересуется
interesować się интересоваться.
pracuje
работает
pracować
работать1
8
18. Русскому слову „только” соответствуют два польских слова:
dopiero и tylko.
26
Четвертый урок
Dopiero является эквивалентом русского „только” в значениях „пока
еще” , „пока лишь” и „раньше (какого-то момента) не...”
Dopiero się zastanawiam, dokąd pojechać (см. урок 3, предл. 10).
я пока еще думаю ... = еще не решила.
Pracuję dopiero rok.
Я
Dopiero dziś zwiedzam miasto.
работаю только год ( = пока
лишь год).
Только сегодня я осматриваю го­
род ( = раньше не осматривал).
В других случаях употребляется слово tylko.
Tylko one tu mieszkają (см. урок 1).
Oni chcą zwiedzić tylko Stare
Miasto.
Только они здесь живут.
Они хотят осмотреть только
Старый город.
ТВО РИ ТЕ ЛЬН Ы Й ПАДЕЖ (kim? czym?) ИМЕН СУЩ ЕСТВИ ТЕЛЬН Ы Х
В текст четвертого урока мы ввели новую форму существительных
— творительный падеж.
Творительный падеж ед. ч. сущ. мужского и среднего рода характе­
ризуется окончанием -е т .
м. род
przyjaciel —
lekarz
—
inżynier
—
nauczyciel —
ср. род
miasto
morze
przyjacielem
(другом)
lekarzem
(врачом)
inżynierem
(инженером)
nauczycielem (учителем)
— miastem
— morzem
(городом)
(морем)
У существительных с основой на к, д перед окончанием творительного
падежа появляется буква г, знак смягчения k, g.
м. род
robotnik
słownik
pociąg
brzeg
—
—
—
—
ср. род
dziecko
łóżko
— dzieckiem
— łóżkiem
robotnikiem
słownikiem
pociągiem
brzegiem
(рабочим)
(словарем)
(поездом)
(берегом)
(ребенком)
(кроватью)
Творительный падеж сущ. женского рода и мужского рода на -а
имеет окончание -ą:
ж. род
siostra
studentka
noc
część
—
—
—
—
м. род
pianista
kolega
— pianistą
— kolegą
siostrą
studentką
nocą
częścią
(сестрой)
(студенткой)
(ночью)
(частью)
(планистом)
(товарищем, коллегой)
27
Четвертый урок
Не смешивайте форм творительного падежа с винительным паде­
жом, у которого окончание -ę:
siostrę
mężczyznę
(вин пад.) — siostrą
(твор. пад.)
(вин пад.) — mężczyzną (твор. пад.)
Лишь у одного слова pani обе формы совпадают (см. урок 3):
Zapraszamy panią nad morze (вин. пад.).
On interesuje się panią (твор. пад.).
Форма творительного падежа мн. ч. огромного большинства суще­
ствительных имеет окончание -ami:
kolegami
siostrami
nocami
lekarzami
НАСТОЯЩ ЕЕ В РЕ М Я ГЛА ГО Л А
być
В первых уроках Вы познакомились с двумя формами глагола być:
jest, są.
В тексте настоящего урока употреблены другие его формы. А вот
полный состав форм:
ед. ч.
1. jestem
2. jesteś
3. jest
мн. ч.
1. jesteśmy
2. jesteście
3. są
В отличие от русского языка, польский глагол być образует в наст,
времени все личные формы. И х употребление обязательно во всех тех
случаях, когда в русском языке нет никакого глагола (см. урок 1):
Czy pan Marek Kalinowski jest w domu?
Jestem jego przyjacielem.
Jesteśmy więc kolegami.
Обратите внимание на то, что в двух последних примерах (см. также
предл. 3., 5., 7., 12., 13., 14.) существительное следующее за формами гла­
гола być принимает форму твор. пад.
Сравните:
być lekarzem
jestem lekarzem
быть врачом
я врач
Вопросительные местоимения kto? со? также выступают в твори­
тельном падеже:
Czym pan jest z zawodu?
Czym on jest?
K im on jest?
Кто
Кто
по
Кто
вы по специальности?
он (по специальности,
профессии)?
он?
28
Четвертый урок
Примечание: Местоимение czym? употребляется лиш ь в вопросах
о профессии. Местоимение kim? употребляется в вопросах с другим
значением. Однако, в разговорной речи допускается употребление ме­
стоимения kim? также в вопросе о профессии.
Указательные местоимения:
ten
ta
to
te
этот
эта
это
эти
Ten mężczyzna jest sportowcem.
tamten
tamta
tamto
tamte
тот
та
то
те
Tamten mężczyzna jest
również sportowcem.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие вопросы:
1. Czy pani (pan) jest lekarzem? (нет)
2. Czy ta pani jest studentką? (да)
3. Czy ten mężczyzna jest poetą? (нет)
4. Czym pani (pan) jest? (инженер)
5. Czym są tamte kobiety? (машинистки)
6. Czym jest ten mężczyzna? (учитель)
II. Замените множественное число единственным:
1. Jesteśmy komunistami.
2. One są robotnicami.
3. Jesteście lekarzami.
4. Oni są studentami konserwatorium.
5. Te kobiety są konduktorkami.
6. Państwo są nauczycielami.
Четвертый!пятый урок
29
7. Jesteśmy mechanikami.
8. Jesteście górnikami.
III.
Поставьте слова в скобках в соответствующей падежной форме:
1. Przepraszam (pani).
2. Bardzo mi przyjemnie poznać (pani).
3. Chcę zobaczyć jego (siostra).
4. Ona interesuje się (literatura i malarstwo).
5. Zwiedzam (Warszawa).
6. Jesteśmy jego (rodzice).
5
LEKCJA PIĄTA
1. Родительный падеж ед. ч. существительных.
2. Настоящее время глаголов типа móc (I спряжение).
3. Отсутствие личных местоимений при глаголах.
CHCĘ NAPISAĆ LIST *>
[ая^э*1*
написан 1ист]
1. — Może masz przypadkiem adres Wandy? Nie pamiętam,
gdzie ona mieszka i nie mogę znaleźć jej adresu.
[можэ м ш пшыпаткем адрэс ванды не паментам гдзде она
мешка и не могэн знаЪшьч ей адрэсу]
2. — Nie, adresu Wandy nie mam, ale możesz zadzwonić. Ona
chyba ma telefon.
[не адрэсу ванды не мам а1э можэш задзвонич она хыба ма
тэЬфон]
3. — Zdaje się, że tak, ale nie znam numeru jej telefonu ani
nie mam książki telefonicznej.
[здае шеа жэ так а1э не знам нумэру ей тэ1эфону ани не мам
кшёншки тэ1эфони?шнэй]
4. — Masz z’a to bardzo zły humor. Dlaczego?
[маш за то V бардЗо злы хумор дЫЯшэго]
*) Текст записан на пластинке.
1) z’ a t o — ударение падает на слово za. Обратите внимание на раздельное
написание.
30
Пятый урок
5. — Nie umiem napisać listu po rosyjsku.
[не умел написан 1исту по росыйску]
6. — Ńie umiesz?
[не умеш]
7. — Przecież dopiero zaczynam się uczyć rosyjskiego. Czasem
pomaga mi Marek albo Tadek, ale dziś oni nie mogą. Nie
mają czasu.
[пшэчеш доперо затгйынам me11 yfuiun росыйскего fгйасэм
помага ми марж al6o тадэк а1э джигиь они не могон не маем
fulacy]
8. — A czyż Wanda ma czas? Przecież pracuje jako tłumacz
i jednocześnie studiuje historię Polski. Nie, ona też na
pewno nie ma czasu.
[a fuLbim ванда ма futac пшэчеш працуе яко тлуматгй и едHofvXsmbHe студъюе О хисторъен 1) по1ски не она тэш на пэвно
не ма fulacy]
9. — Так, masz rację. Więc со robić?
[тате
маш рацъеи венц цо робич]
10. — Nie rozumiem! Czy nie możesz napisać tego listu jutro
albo pojutrze? Dlaczego chcesz pisać właśnie dziś?
[не розумем fulu не можэш написач тэго 1исту ютро а1бо поютшэ dlafuXdio*2) хцэш писан влашьне джишъ]
И. — Nie mogę zwlekać. То bardzo pilny list.
[не могэн звХэкач то бардзо пи1ны 1ист]
12. — Czy Ola nie może ci pomóc?
[fu1ы ola не можэ чи помуц]
13. — Ona zna chyba tylko język francuski.
[ona
зна хыба ты1ко еннзык француски]
14. — Nie, zna również inne języki: rosyjski, angielski.
[не зна рувнеш иннэ ензыки росыйски анге1ски]
15. — A czy dobrze zna rosyjski?
[a
fxUbi добжэ зна росыйски]
16. — Tak. Swobodnie rozmawia, czyta utwory literatury pięk­
nej. Ona może ci pomóc.
[так сфободне розмавя тгйыта утфоры Ытэратуры пеукнэй она
можэ чи помуц]
1) i в словах s t u d i u j e и h i s t o r i ę произносится как й (см. фон. п. 10).
2) В слове d l a c z e g o произносится звук г, а не в (как в русском для чего
— [для чево]). Так же в род. пад. прилагательных, напр.: rosyjskiego, angielskiego,
francuskiego, и местоим.: czego, kogo.
31
Пятый урок
С Л О ВА Р Ь
adres
albo
angielski
ani
czas
czasem
czyż
dlaczego
francuski
historia
humor
inny
jednocześnie
język
list
móc
na pewno
napisać
numer
pamiętać
pilny
pisać
pojutrze
адрес
или
английский
ни
время
иногда
разве
почему
французский
история
настроение
другой
одновременно
язык
письмо
мочь
наверное
написать
номер
помнить
срочный
писать
послезавтра
Polska
pomagać
po rosyjsku
przypadkiem
robić
rosyjski
rozmawiać
rozumieć
studiować
swobodnie
telefon
telefoniczny
tłumacz
umieć
utwór
właśnie
zadzwonić
zdawać się
zły
znaleźć
zwlekać
że
Польша
помогать
по-русски
случайно
делать
русский
говорить
понимать
изучать
свободно
телефон
телефонный
переводчик
уметь
произведение
именно
позвонить
казаться
плохой
найти
медлить
что
Х О Ч У Н А П И С А Т Ь ПИСЬМО 1
0
9
8
7
6
5
4
3
2
1. Нет ли у тебя случайно адреса Ванды? Я не помню, где она живет
и не могу найти ее адрес.
2. Нет, адреса Ванды у меня нет, но ты можешь позвонить. У не<
вероятно, есть телефон.
3. Кажется, да, но я не знаю номера ее телефона, и у меня нет те
лефонной книги.
4. Зато у тебя плохое настроение. Почему?
5. Не умею написать письмо по-русски.
6. Не умеешь?
7. Я ведь только начинаю учить русский язык. Иногда мне помогав
Марек или Тадек, но сегодня они не могут. У них нет времени.
8. А разве у Данды есть время? Она ведь работает переводчиком и о,
повременно изучает в университете историю Польши. Нет, у н
тоже, наверное, нет времени.
9. Да, ты права. Что же делать?
10. Не понимаю. Н еуж ели ты не можешь написать это письмо завт
или послезавтра? Почему ты хочешь написать его именно сегодн
11. Не могу откладывать (медлить). Это очень срочное письмо.
12. А Оля не может тебе помочь?
13. Она, кажется, знает только французский язык.
14. Нет, она знает также другие языки: русский, английский.
32
Пятый урок
15. Она хорошо знает русский?
16. Да, она свободно говорит, читает произведения художественно^
литературы. Она может тебе помочь.
.
.^-настроение
humor г-—'
----- -юмор
literatura piękna
художественная литература
uczyć się czego (род. дад.)
uczyć się alfabetu
uczyć się literatury
dopiero zaczynam się uczyć
rosyjskiego
учиться чему, учить что
учить азбуку
учиться литературе
я только начинаю учить
русский язык
КОММЕНТАРИЙ
1. może может быть, возможно
Конструкция: Masz może je j adres? синонимична конструкции: Czy nie
masz jej adresu?
Może kolega ma agrafkę?
Czy kolega nie ma agrafki?
1. и др. В третьем уроке впервые выступают формы глагола mieć
(предл. 2, 5, 7). Напоминаем, что глагол mieć отличается от всех осталь­
ных глаголов этой группы лишь формой инфинитива.
Посмотрите в текст настоящего урока (предл. 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9) и срав­
ните все случаи употребления этого глагола с русским переводом
текста.
Одновременно усвойте следующие выражения, в составе которых
выступает глагол mieć:
mieć
mieć
mieć
mam
К
zły humor
dobry humor
rację
rację
быть в цлохом настроении
быть в хорошем настроении
быть правым
я прав(-а)
третьему спряжению принадлежат также (предл. 5, 6, 10) глаголы
umieć (уметь), rozumieć (понимать), porozumieć się (договориться), но
они, в отличие от глагола mieć, не видоизменяют основы.
Сравните:
mieć
mam
masz
ma
umieć
umiem
umiesz
umie
umiemy
umiecie
umieją
33
Пятый урок
3, 7. формы род. пад. прилагательных и местоимений:
м. и ср. род -ego, напр.: ciekawego, złego, mojego, tego
ж. род -ej, напр.: telefonicznej, ciekawej, mojej, tej
Если конечный согласный основы — звук к или g, то в род. пад.
появляется буква i знак смягчения этих звуков.
м. и ср. род
ж. род
5. po
По
po
po
po
po
po
rosyjskiego, warszawskiego
rosyjskiej, warszawskiej.
rosyjsku
этому образцу:
polsku
francusku
angielsku
niemiecku
warszawsku
по-русски
по-польски
по-французски
по-английски
по-немецки
по-варшавски
В этих наречиях в польском языке на конце всегда -и
8. pracować jako tłumacz (им. пад.) работать переводчиком.
Другие примеры:
pracować jako kierowca
pracować jako dziennikarz
pracować jako kelnerka
работать водителем
работать журналистом
работать официанткой
и т. д.
12, 16. В уроке 4 Вы познакомились с формой дат. пад. mi (мне) (от
местоимения ja). Теперь постарайтесь запомнить краткую форму дат.
пад. местоимения ty — ci (тебе).
Czy Ola nie może ci pomóc?
Ona może ci pomóc.
РОД И ТЕЛЬН Ы Й П АД ЕЖ
( kogo?
А О ля не может тебе помочь?
Она может тебе помочь.
czego?)
ЕД. Ч. СУ Щ Е С ТВИ ТЕ ЛЬН Ы Х
Adresu Wandy nie mam. (2)
Nie znam numeru jej telefonu. (3)
Все встречающиеся в тексте слова с окончанием -и — это формы
род. пад. ед. ч. существительных м. рода:5
adres
numer
telefon
list
czas
humor
5 liczebnik
—
—
—
—
—
—
adresu
numeru
telefonu
listu
czasu
humoru
Пятый урок
34
В польском языке род. пад. м. рода имеет два окончания -и и -а. Б оль­
шое количество существительных принимает окончание -и. Старайтесь
запоминать, какие слова, встречающиеся в наших уроках, получают
окончание -и. Трудно дать точные правила об употреблении оконча­
ний -и и -а. Поэтому окончание род. пад. ед. ч. слов мужского рода
дается в нашем словаре:
adres м.у род. -и
Образование род. пад. существительных ж. род гораздо проще. Все
существительные принимают окончание -у (-i), в зависимости от ка­
чества основы (см. фон. п. 11).
literatura
siostra
noc
ziemia
rola
książka
—
—
—
—
—
—
literatury (литературы)
(сестры)
siostry
(ночи)
nocy
ziemi
(земли)
roli
(роли)
(книги)
książki
Поэтому формы род. пад. существительных женского рода з словаре
не даются.
Запомните, что глаголы, сочетающиеся с винительным падежом
(переходные), после отрицания в с е г д а заменяют винительный падеж
родительным (в русском языке, как Вам известно, это не всегда так).
Znam numer telefonu.
Я знаю номер телефона.
Nie znam numeru telefonu.
Я не знаю номера телефона.
Wołam siostrę.
Зову сестру.
Nie wołam siostry.
Не зову сестру.
Piszesz list.
Пишешь письмо.
N ie piszesz listu.
Не пишешь письма (письмо).
НАСТОЯЩ ЕЕ ВРЕМ Я ГЛАГОЛОВ Т И П А móc (I СП РЯЖ ЕН И Е)
В настоящем уроке мы хотим познакомить Вас с новым спряжением
глагола. К этому спряжению принадлежат глаголы с различными че­
редованиями в основе, и поэтому оно труднее других. По типу оно сов­
падает с русским первым спряжением. В качестве образца возьмем
глагол móc (мочь) 1).
ед. ч.
1. mogę
2. możesz
3. może
i) См. также таблицу на конце книги.
мн. ч.
1. możemy
2. możecie
3. mogą
35
Пятый урок
Четыре формы требуют специальной тренировки:
а) 1-ое лицо, где русскому окончанию -у (могу) соотв. польское -ę;
б) 3-е лицо ед. ч., в котором на конце нет звука -т
ср.: может
— może
(в польском языке его вообще нет в этой глагольной форме);
в) 1-е лицо мн. ч. с гласным -у в конце - е т у (см. глаг. типа czytać),
ср.: можем
— możemy
г) 3-е лицо мн. ч., где русскому -уг соответствует польское -ą (опять
без конечного -т).
ср.: могут
— mogą
В случае чередований огласовка основы 3-го лица мн. ч. в польском
языке всегда совпадает с 1-ым лицом ед. ч.:
mogę
— mogą
Из известных Вам уж е глаголов по этому образцу спрягаются:
chcieć
— chcę, -esz
и группа, в которой суффикс инфинитива -owa- чередуется с -ujв настоящем времени:
dziękować
interesować się
pracować
studiować
(ср. русск.:
—
—
—
—
dziękuję, -uje sz
interesuję się, -ujesz się
pracuję, -ujesz
studiuję, -ujesz
рисовать — рисую
= рис-uj-y).
О ТСУТСТВИЕ Л И Ч Н Ы Х МЕСТОИМЕНИЙ П РИ ГЛАГОЛАХ
Вы, наверное, уже заметили, что в польском языке личные место­
имения при глаголах почти не употребляются. Это относится к место­
имениям 1-го и 2-го лица: ja, ty, my, wy. Примеры, иллюстрирующие
это правило, встречаются в каждом уроке. Возьмем несколько предложений по выбору.
Dopiero się zastanawiam, dokąd
pojechać.
Jestem dziennikarzem.
N ie pamiętam, gdzie ona mieszka.
Nie mogę zwlekać.
Możesz napisać Ust jutro lub po­
jutrze.
Я еще не решила, куда поехать.
Я журналист.
Я не помню, где она живет.
Я не могу откладывать.
Ты можешь написать письмо за­
втра или послезавтра.
Местоимения 1-го и 2-го лица употребляются лишь тогда, когда на
них падает логическое ударение (например, при противопоставлении).
A ja od wczoraj mam urlop.
(т. e. я в отличие от Вас)
36
Пятый урок
Ja chcę zwiedzić muzeum i zobaczyć Stare Miasto.
(т. e. это касается только меня, так как я не знаю, что Вы хотите
посетить)
Ja również jestem dziennikarzem.
(здесь ja подчеркивается словом również)
Чтобы не употреблять несвойственных польскому языку оборотов,
старайтесь избегать употребления местоимений 1-го и 2-го лица, когда
для этого нет особых причин.
В польском языке могут опускаться также местоимения 3-го
лица, когда подлежащее известно из контекста. Это чаще всего имеет
место в группе (двух или нескольких) предложений с общим подле­
жащим. Подлежащее, как правило, выражено только в первом пред­
ложении, напр.:
(13)
(14)
(15)
(16)
Ona zna chyba tylko język francuski.
Nie, zna również inne języki.
Czy dobrze zna rosyjski?
Tak, swobodnie rozmawia, czyta utwory literatury pięknej.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
II.
III.
а) Переведите следующие предложения на польский язык:
1. Вы (обращаетесь к мужчинам и женщинам) правы.
2. Он прав.
3. Мы сегодня в хорошем настроении.
4. Ты сегодня в плохом настроении.
5. Вы умеете говорить по-польски.
6. Они (девушки) понимают простой русский текст.
б) В переведенном Вами тексте замените утвердительные предло­
жения (1, 2, 5, 6) отрицательными.
Вместо точек поставьте слова dopiero или tylko:
1............ teraz rozumiem ten utwór.
2. Ona z n a .........język angielski.
3. M a m ......... trzy godziny czasu.
4............ rok pracuję jako tłumacz.
5. N ie mamy jej adresu, m a m y ........numer jej telefonu.
6............ dziś mogę ci pomóc.
Употребите нужные глагольные формы:
1. Pani nie (chcieć) być tłumaczem?
2. (Studiować — ja) literaturę.
3. N ie (umieć — my) mówić po niemiecku.
4. N ie (mieć — ty) matki.
5. On (móc) napisać list po polsku.
6. Państwo (pracować) tu dopiero pół roku.
6
LEKCJA SZÓSTA
1. Предложный падеж существительных
мужского и среднего родов.
2. Настоящее время глаголов типа mówić
(I I спряжение).
3. Конструкция: nie ma + р о д. п а д е ж .
ROZMOWA TELEFONICZNA
[розмова тэ1эфони?Шна]
1. — Halo, słucham!
[a:aZo слухам]
2. — Czy to Irena?
[fulbi то ирэиа]
3. — Nie, Ireny nie ma w domu, jest w instytucie.
[не ирэны не ма в дому ест в инстытуче О]
4. — То ty, Wanda? Dzień dobry!
[то ты ванда дЯденъ добры]
5. — Kto mówi?
[кто муви]
6. — Nie poznajesz? То ja, Tadek. Dzwonię już po raz drugi.
Chcę pomówić z Ireną i z tobą.
[не познает то я тадэк дзвоне71 юш по раз други]
[хц9н пому вин з ирэно111) и с тобон]
7. — Proszę, słucham.
[прошэП слухам]
8. — Czy masz dziś czas?
[fulbi мат дожить fUlać]
9. — Nie słyszę, co mówisz.
[не слышэп цо мувит]
10. — Halo! Halo! Słyszysz teraz?
[xalo xalo слытыт тэрас]
i) В словах, начинающихся со звука i, не происходит изменения этого звука
в у под влиянием конечного твердого согласного предшествующего слова. Сле­
довательно, произносите [в и и с т ы т у ч е ], а не 1в ы и с т ы т у ч е ] .
То ж е [з и р э н о в ] , а не [з ы р э н о в \.
38
Шестой урок
И. — Так, teraz już słyszę.
[тате тэрас юш слышэв]
12. — Czy masz dziś czas?
[•Яйы маш джишъ futac]
13. — А о со chodzi?
[а о цо ходэгси]
14. — Ola, Marek i ja chcemy dziś wieczorem obejrzeć wystawę
książki radzieckiej w Klubie Międzynarodowej Prasy
i Książki. Czy masz chęć pójść z nami?
[ola марж и я хцэмы джишъ ветшорэм обэйжэч выставэ11
кшёпшки раджецкей в к 1убе мендзынародовэй прасы и кшёншки ОШы маш хэнъч пуйшъч з нами2)]
15. — Bardzo chcę, ale niestety nie mam czasu.
[барддо хцэн ale нестзты не мам fulacy]
16. — А со robisz?
[а цо робиш]
17. — Jestem zajęta i dziś nie mogę z wami pójść.
[естэм заента и джишъ не могэп з вами2) пуйшъч]
18. — Jesteś zajęta? Przecież ani ty, ani Irena dzisiaj nie pra­
cujecie.
[естэшъ заента пшэчеш ани ты ани ирэна джишяй не працуече]
19. — Dziwisz się? Mam dużo pracy w domu. Ireny nie ma, ja
sama sprzątam. Właśnie teraz myję podłogę. Tu straszny
nieporządek, a przecież jutro jest święto.
[дживиш шен мам дужо працы в дому ирэны не ма я сама
епшонтам влашъне тэрас мыев подлогэ11 ту страшны непожондэк а пшэчеш ютро ест шъвенто]
20. — А со Irena robi w instytucie?
[а цо ирэна роби в инстытуче]
2) Обратите внимание на произношение предлога z (з). Следовательно,
z nami
произносите [з н а м и )
z w am i
„
[з в а м и ]
z Markiem
„
[з м а р к е м ]
z Olą
„
1з o l o B ]
z nimi
,,
[3 н и м и ]
39
Шестой урок
21. — Pisze referat.
[пишэ рэфэрат]
22. — Więc nie możecie iść z nami? Szkoda!
[вепц не можэче ишъч з нами шкода]
23. — Możemy przecież jutro pójść razem.
[можэмы пшэчеш ютро пуйшъч разэм]
24. — No tak, ale trzeba się umówić z Olą i z Markiem. Teraz
tu ich nie ma, są w barze na obiedzie. Mogę zobaczyć się
z nimi dopiero za godzinę. A gdzie chcecie jutro spotkać
się z nami?
[но так ale тшэба3) шен умувич з oloH и з маркем2) тэрас ту
их не ма соп в бажэ на обедже могэи зобаЯгйыч шен з ними2)
доперо за годжинэ11 а гдже хцэче ютро споткач шен з нами]
25. — Może na Starym Mieście koło muzeum lub koło księgarni?
[можэ на старым мешьче коло музэум lyn коло кшенгарни]
Z6. — Może lepiej w Łazienkach *>.
[можэ 1эпей в лаженках]
27. — No, dobrze, w Łazienkach koło pałacu.
[но добже в лаженках коло палацу]
СЛ О В А Р Ь
bar
chęć
dużo
dzisiaj
dziwić się
dzwonić
godzina
instytut
klub
koło
księgarnią
lepiej
międzynarodowy
mówić
myć
nieporządek
niestety
no
obejrzeć
obiad
pałac
закусочная
охота
много
сегодня
удивляться
звонить
час
институт
клуб
у, около
книжный магазин
лучше
международный
говорить
мыть
беспорядок
к сожалению
ну
посмотреть
обед
дворец
podłoga
pomówić
poznawać
pracą
prasa
radziecki
razem
referat
sam
słyszeć
spotkać się
sprzątać
straszny
szkoda
święto
trzeba
umówić się
w
z
zajęty
zobaczyć się
пол
поговорить
узнавать
работа
печать
советский
вместе
доклад
один
слышать
встретиться
убирать
ужасный
жаль
праздник
надо
условиться
в
с
занятый
увидеться
з) В слове t r z e b a т + ш надо произносить раздельно (ем. фон. пп. 2, 12
и урок 3).
•) Ł a z i e n k i — бывший королевский парк. Самый большой парк в В ар-
40
Шестой урок
РАЗГО ВО Р ПО ТЕЛЕ Ф О Н У
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
А лло, слушаю!
Это Ирина?
Нет, Ирины нет дома, она в институте.
Это ты, Ванда? Здравствуй!
Кто говорит?
Не узнаешь? Это я, Тадек. Я звоню уже второй раз. Хочу пого­
ворить с Ириной и с тобой.
Пожалуйста, слушаю.
У тебя сегодня есть свободное время?
Я не слышу, что ты говоришь.
А л л о ! А л л о ! Теперь слышишь?
Да, теперь слышу.
У тебя сегодня есть свободное бремя?
А в чем дело?
Мы с Олей и Марком хотим сегодня вечером посмотреть выставку
советской книги в К лубе международной печати и книги. Хочешь
пойти с нами?
Очень хочу, но, к сожалению, у меня нет времени.
А что ты делаешь?
Я занята и сегодня не могу пойти с вами.
Ты занята? Ведь нй ты, ни Ирина сегодня не работаете!
Тебя это удивляет (удивляешься)? У меня много работы дома.
Ирины нет, я убираю одна. Как раз теперь мою пол. Здесь ужасный
беспорядок, а ведь завтра праздник.
А что делает Ирина в. институте?
Она пишет доклад.
Значит, вы не можете идти с нами? Ж а ль!
Можем ведь завтра пойти вместе.
Н у да, но надо условиться с Олей и Марком. Теперь их здесь нет,
они обедают в закусочной. Я могу увидеться с ними только через
час. А где вы хотите завтра встретиться с нами?
Скажем (может быть), в Старом городе у музея или у книжного
магазина?
А не лучш е ли в Лазенках?
Ну, хорошо, в Лазенках у дворца.
czas
час
о со chodzi?
mieć chęć
mam chęć
время
godzina
в чем дело?
хотеть, иметь желание
хочу
41
Шестой урок
КОММЕНТАРИЙ
6., 14., 17., 24. В шестом уроке Вы встречаете новые формы местоиме­
ний — твор. пад. ед. и мн. ч.
ty
my
wy
oni, one
—
—
—
—
tobą (тобой)
nami (нами)
wami (вами)
nimi (ими)
z
z
z
z
tobą (с тобой)
nami (с нами)
wam i (с вами)
nimi (с ними)
Одновременно запомните:
ja
on, ono
ona
— mną (мною)
— nim (им)
— nią (ею)
ze mną (со мною)
z nim (с ним)
z nią (с ней)
6., 19. Как мы уж е сказали (см. урок 5), в глаголах первого спряжения
могут иметь место изменения основы.
Вот две других группы глаголов с такими изменениями:
1) wa : j
poznawać
dawać
stawać
— poznaję, -jesz
— daję, -jesz
— staję, -jesz
(узнавать, познавать)
(давать)
(останавливаться)
(cp. русск. давать — даю ( = даjy)
2)
myć
żyć
szyć
pić
— myję,
—
—
—
-jesz (мыть)
żyję, -jesz (жить)
szyję,-jesz (шить)
piję, -jesz (пить)
Запомните личные формы второй группы глаголов, так как они
отличаются от соответствующих форм в русском языке.
24. Ich (их) — род. пад. мн. ч. местоимений oni, one.
П РЕД ЛО Ж Н Ы Й П АД ЕЖ (о kim? о czym?) СУЩ Е СТ ВИ ТЕ ЛЬН Ы Х М УЖ СКОГО
И СРЕДНЕГО РОДОВ
Просим Вас познакомиться с новой падежной формой — предлож­
ным падежом (см. предл. 3, 14, 20, 24, 26). В польском языке предложный
падеж ед. ч. м. и ср. родов имеет два окончания -е и -и. Пока мы
вводим лишь одно (-е), совпадающее с соответствующим русским окон­
чанием. Оно прибавляется к существительным с основами на следующие
согласные: b, d, f, ł, m, n, p, r, s, t, w, z.
Окончание -e вызывает разные, не известные русскому языку, изме­
нения согласных (и гласных) основы. Поэтому усвоение форм предлож­
ного пад. с окончанием -е не так легко, как это может показаться на
первый взгляд.
42
Шестой урок
Существительные с основами на согл. b, f, m, n, р, w подвергаются
таким изменениям, как в русском языке (т. е. лишь смягчаются; на
письме появляется знак смягчения i):
—
klub
niebo
dym
kran
słup
gniew
słowo
klubie
niebie
dymie
kranie
słupie
—
—
—
—
gniewie
sło wie
—
—
Остальные согласные подвергаются другим изменениям. Пока за­
помните три таких чередования:
t : ć(ci)
instytut
święto
d : dź(dzi) obiad
wygląd
bar
r : rz
teatr
—
—
—
—
—
—
instytucie
święcie
obiedzie
w yglądzie
barze
teatrze
[инстытуче]
[шьфенъче]
[обедже]
[выг1оньдже]
[бажэ]
[тэатшэ]
В слове miasto чередуются две последние согласные:
st : ść(ści)
miasto — mieście
Одновременно запомните, что гласный а может чередоваться с е:
świat
miasto
lato
obiad
świecie
mieście
lecie
obiedzie
[ шьфече]
[мешъче]
[1эче]
[обедже]
О других случаях чередования мы скажем впоследствии.
Предложеный падеж мн. ч. существительных всех склонений характе­
ризуется окончанием -ach:
Łazienki
instytuty
święta
teatry
—
—
—
—
Łazienkach
instytutach
świętach
teatrach
В нашем словаре предложный падеж ед. ч. отмечен следующим
образом:
instytut, пр. -сге
Н АСТО ЯЩ ЕЕ В РЕ М Я ГЛАГО ЛО В Т И П А mówić (И СП РЯЖ ЕН И Е)
В текст шестого урока мы ввели формы настоящего времени гла­
голов второго спряжения (предлож. 5, 6, 9, 10, 11, 14, 16, 19, 20). Оно
соответствует второму русскому спряжению. Вот образец:
43
Шестой урок
ед. ч.
1. mówię
2. mówisz
3. mówi
мн. ч.
1. mówimy
2. mówicie
3. mówią
После твердых согласных в окончании по фонетическим причинам
имеется не i, но у (см. фон. п. 11):
patrzyć
patrzę
patrzysz
У некоторых глаголов в инфинитиве окончание -eć (słyszeć, woleć),
но личные формы абсолютно тождественны остальным:
słyszę
słyszysz
w olę
wolisz
Принадлежность к этой глагольной группе отмечается нами в сло­
варе следующим образом:
mówić, -ię,
słyszeć, -ę,
КОНСТРУКЦ ИЯ:
n ie
-isz
-ysz
m a + РОД.
НАД.
Нам придется еще несколько раз остановиться на употреблении
глагола mieć. Теперь нас интересует лишь одна форма т а , которая
вместе со словом nie (nie ma) заменяет отрицательные формы глагола
być.
Русским эквивалентом конструкции nie ma является „нет” .
Заметьте, что конструкция nie ma, подобно русскому „нет” , сочетается с родительным падежом.
Ср.: Wanda jest w domu.
Ванда дома.
Wandy nie ma w domu.
Ванды нет дома.
Irena jest w instytucie.
Ирина в институте.
Ireny nie ma w instytucie.
Ирины нет в институте.
Oni są w barze.
Они в закусочной.
Ich nie ma w barze.
И х нет в закусочной.
nie ma czasu
tu nie ma teatru
nie ma mrozu
нет времени
здесь нет театра
нет мороза
Не смешивайте конструкции:
1) On ma książkę.
On ma pracę.
On nie ma książki.
On nie ma pracy.
44
Шестой урок
—
Przepraszam, czy kolega nie ma przypadkiem
agrafki?
2) Tu jest książka.
Tu jest nieporządek.
Tu nie ma książki.
Tu nie ma nieporządku.
В первом случае отрицается глагол mieć, а во втором być.
Вернитесь к тексту! Найдите в нем предложения с конструкцией
nie ma (предл. 3, 19, 24) и сравните их с предложениями без отрицания.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Раскрывая скобки, образуйте предложный падеж (с соотв. пред­
логом):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
II.
Ona ma pracę (instytut).
M oja siostra jest (teatr).
(klub) jest telefon.
(miasto) jest piękny park.
Ten mężczyzna pracuje (teatr).
Chcemy pokoju (świat).
Oni są (bar, obiad).
Замените конструкцию nie ma словами ma или jest, są:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
On nie ma czasu.
W mieście X nie ma muzeum.
Czy pani nie ma chęci pójść tam?
Nie ma ich w barze.
Jeszcze nie ma obiadu.
Dziś nie ma wiatru.
W sklepie nie ma wystawy.
Шестой/седьмой урок
III.
45
Образуйте нужные глагольные формы:
1. One (dzwonić) dziś po raz trzeci.
2. Czy pani (słyszeć), có on (mówić).
3. Czy (móc — ty) pójść z nami? Przecież nie (robić) dziś nic.
4. One (słuchać) koncertu.
5. (mieć — ja) dużo pracy: (pisać) referat i (czytać) książkę.
6. (myć się — my) rano i wieczorem.
7. (dawać — ja) ci książkę.
7
LEKCJA SIÓDMA
1. Дательный-предложный падежи существи­
тельны х на -а.
2. Простое будущее время.
3. Kiedy, gdy.
W DESZCZOWY DZIEŃ
[в дэшИШовы джень]
Tekst
А *)
1. — Jaka dziś okropna pogoda! Deszcz pada już prawie trzy
godziny i w ogóle nie wiadomo, kiedy przestanie padać.
1яка дЗдишъ окропна погода дэшЯШ nada юш праве тшы годолины и в огу1э не вядомо кеды пшэстане падач]
2. — Instytut Meteorologiczny со dzień zapowiada piękną po­
godę, nic więc dziwnego, że jest pochmurno i mokro.
[инстытут мэтэоро1оги?шны цо Ó3Ъенъ заповяда пеукно11 погодэв
ниц венц до1дивнэго жэ ест похмурно и мокро]
3. — Jeżeli takie będzie całe lato, to nigdzie nie warto wyjeż­
dżać.
[ежэ1и таке бэкъдбйе цалэ 1ато то нигдЗде не варто выежд&ач]
*) Текст записан на пластинке.
46
Седьмой урок
4. — Oczywiście. Wszędzie, nad morzem, w górach i nad jezio­
rami, będzie jednakowo zimno i ponuro: deszcz, wiatr,
chmury, mgły.
[ofuLbiBuiubue фшэиъдяде над можэм в гурах и над ежёрами
бэньдже еднаково жимно и понуро дэшЯШ вятр хмуры мглы]
5. — A wtedy na wczasach można będzie umrzeć z nudów.
[а фтэды на фтгйасах можна бэньдже умжэч з нудуф]
6. — Со za przesada! Stwarzacie taką atmosferę, jak w tej ba­
nalnej piosence:
. . . 'ponury dzień, jak co dzień . . .
Dwa dni pada deszcz, a wam się już wydaje, że takie bę­
dzie całe lato.
[цо за пшэсада стфажаче тако11 атмосфэрэ11 як ф тэй банаЫэй
пёсэнцэ понуры джень як цо джень два дни пада дэuifut а вам
шеи юш выдав жэ таке бэньдо/се цалэ 1ато]
7. — A ja lubię siedzieć w domu i czytać, gdy pada deszcz.
[а я 1убеа шедШеч в дому и $шытач гды пада дэшЯТй]
8. — То dlatego i teraz, zamiast rozmawiać z nami, cały czas
czytasz gazetę.
[то д1атэго и тэрас замяст розмавяч з нами цалы ИШас f гйыташ
газэтэн]
9. — W gazecie też piszą o pogodzie. Przeczytam wam, chcecie?
Instytut Meteorologiczny...
[в газэче тэш пишон о погодже пшэЯгйытам вам хцэче ипстытут
мэтэоро1оги&й1ны]
10. — Może skończysz z tymi żartami?
[люясэ CKOHbfutbiuL с тыми жартами]
11. — Z wami nigdy pożartować nie można. Zawsze jesteście
nie w humorze.
[3 вами нигды пожартовач не можна зафшэ естэшьче не в хуможэ]
12. — Dziwisz się? Kto ma chęć na wczasach wiecznie patrzeć
na deszcz i cały czas tylko czytać książki. W lecie każdy
woli słońce niż niepogodę.
[дживиш шен кто ма хэньч на фтгйасах eefume патшэч на
douiful и цалы fmac тьйко ЯШытач кгиёншки в 1эче кажды eolu
слоньцэ ниш непогодэн]
13. — A ja zawsze jadę na wczasy w zimie. Wolę mróz niż upał.
Poz’a tym lubię jeździć na nartach, gdy pada biały, puszy­
sty śnieg.
Седьмой урок
47
[а я зафшэ ядэ11 на фтшасы в жиме во1эн ярус ниж упал поза
тым 1убен ежъджич на нартах гды пада бялы пушисты шьнек]
14. — W tobie odzywa się raczej romantyk niż narciarz.
[ф тобе одзыва meHl) рсгЯйэй романтик ниш нарчяш]
С Л О ВА Р Ь
atmosfera
banalny
biały
cały
chmura
deszcz
deszczowy
dlatego
dziwny
gdy
jednakowo
jezioro
jeżeli
każdy
lato
lubić
meteorologiczny
mgła
mokro
mróz
narciarz
narty
nic
niepogoda
nigdy
nigdzie
niż
nuda
oczywiście
odzywać się
okropny
patrzeć
piosenka
настроение
банальный
белый
весь
туча
дождь
дождливый
поэтому
удивительный
когда
одинаково
озеро
если
каждый
лето
любить
метеорологический
туман
сыро
мороз
лыжник
лыжи
ничто, ничего
непогода
никогда
никуда
чем
скука
конечно
здесь: говорить
ужасный
смотреть
песенка
pochmurno
pogoda
ponuro
pożartować
prawie
przeczytać
przesada
przestać
puszysty
raczej
romantyk
siedzieć
skończyć
słońce
stwarzać
śnieg
taki
umrzeć
upał
wczasy
wiadomo
wiatr
wiecznie
w ogóle
wszędzie
wtedy
wydawać się
zamiast
zapowiadać
zawsze
zimno
żart
облачно
погода
уныло
пошутить
почти
прочитать
преувеличение
перестать
пушистый
скорее
романтик
сидеть
кончить
солнце
создавать
снег
такой
умереть
жара
курорт
известно
ветер
вечно
вообще
везде
тогда
казаться
вместо
предсказывать
всегда
холодно
шутка
В ДО Ж ДЛИ ВЫ Й ДЕНЬ
1. Какая сегодня ужасная погода! Дождь идет уже почти три часа,
и вообще неизвестно, когда он перестанет идти.
2. Институт прогнозов ежедневно (каждый день) обещает (предска­
зывает) прекрасную погоду, и поэтому нет ничего удивительного,
что облачно и сыро.
i) В слове odzywać się d 4ваться”
з
произносится раздельно, как в русском „отзы­
48
Седьмой урок
3. Если все лето будет такбе, то никуда не стоит ехать (выезжать).
4. Конечно. На море, в горах и на озерах — везде будет одинаково
холодно и уныло: дождь, ветер, тучи, туманы.
5. И тогда на курорте можно будет умереть со скуки.
6. Какое преувеличение! Создаете настроение, как в этой банальной
песенке: ... унылый день, и таков каждый день... Два дня идет
дождь, а вам уж е кажется, что все лето будет такое.
7. А я люблю сидеть дома и читать, когда идет дождь.
8. Поэтому-то и теперь, вместо того чтобы с нами разговаривать, ты
все время читаешь газету!
9. В газете тоже пишут о погоде. Прочитаю вам, хотите? Институт
прогнозов...
10. Прекрати эти шутки! (Может быть, ты покончишь с этими шут­
ками?)
11. С вами никогда пошутить нельзя! Всегда вы не в духе.
12. Это тебя удивляет? Кому хочется на курорте вечно смотреть на
дождь и все время только читать книги? Летом каждый предпо­
читает солнце непогоде.
13. А я всегда еду на курорт зимой. Предпочитаю мороз жаре. Кроме
того, я люблю ходить на лыжах, когда идет белый пушистый снег.
14. Ты (в тебе говорит) скорее романтик, чем лыжник!
deszcz pada ]
pada
I Д0ЖДЬ ИД6Т
śnieg pada
снег идет
Pada!
СеОьмой урок
wszędzie —
zawsze
—
nad morzem, nad jeziorami
umrzeć z nudów
można
(можно
49
nigdzie
nigdy
на море, на озерах
(см. комм, к 3-му уроку)
умереть со (от) скуки
— nie można
— нельзя)
być nie w humorze быть не в духе
być w humorze
быть в хорошем настроении
(ср. урок 5: mieć zły (dobry) humor)
jeździć na nartach ходить на лыжах
КОММЕНТАРИЙ
1. Глаголы przestawać (несов. вид) — przestać (сов. вид) принадлежат
к первому спряжению:
przestawać — przestaję, przestajesz
przestać
— przestanę, przestaniesz
2. że, что (союз)
Nic dziwnego, że jest
pochmurno i mokro.
Нет ничего удивительного,
что облачно и сыро.
Не смешивайте под влиянием русского языка союза że и местоиме­
ния со (в русском языке в обоих случаях „что” ),
ср.: N ie słyszę, со mówisz.
Не слышу, что ты говоришь.
М ы вернемся еще к этому вопросу (см. урок 12).
3.,
8. cały (-а, -е) весь, целый
całe
cały
cały
cały
cała
lato
czas
miesiąc
rok
rodzina
все лето
все время
весь (целый) месяц
весь (целый)' год
вся семья
Польские слова wszystek, wszystka, wszystko (весь, вся, всё) в ед. ч.
употребляются лиш ь с вещественными существительными:
wszystek chleb, cukier
wszystka mąka, kasza
wszystko wino
б Uczebnik
весь хлеб, сахар
вся мука, каша
все вино
50
Седьмой урок
Кроме того, слова wszystko, мн. ч. wszyscy употребляются самостоя­
тельно (без существительных):
wszystko
wszyscy
8. zamiast(вместо), в отличие от
средственно с инфинитивом:
zamiastrozmawiać z nami
12.,
всё
все
русского „вместо” ,сочетается непо­
вместо того,чтобы
разговаривать
с нами
13. woleć (предпочитать) спрягается по образцу mówić (II спряжение):
wolę, wolisz
Każdy w oli słońce niż niepogodę.
Каждый предпочитает солнце
непогоде.
Предпочитаю мороз жаре.
W olę mróz niż upał.
При глаголе woleć конструкция niż + в и н . п а д е ж соответствует
в русском языке дательному падежу.
Niż + с у щ е с т в и т е л ь н о е может в других случаях соответство­
вать русскому „чем” :
W tobie odzywa się raczej romantyk niż narciarz, (предл. 14)
Ты скорее романтик, чем лыжник.
13. Глагол jechać не только образует настоящее время от другой основы
(совпадая в этом отношении с русским „ехать” ), но, кроме того, в нем
наблюдаются не свойственные русскому языку чередования гласных
а : е и согласных d : dź (dzi).
ед. ч.
jadę
jadziasz
jedzie
[ядэн]
мн. ч.
[еджеш]
[едже]
jadziamy
jedziacie
jadą
[едядемы]
[едэсече]
[я<Эон]
(См. замечание в 5-ом уроке относительно совпадения огласовки осно­
вы 1-го лица ед. ч. и 3-го лица мн. ч.).
Так же спрягаются производные от него глаголы сов. вида:
przyjechać — przyjadę, przyjadziesz
pojechać
— pojadę, pojadziesz
wyjechać
— wyjadę, wyjadziesz
(приехать)
(поехать)
(выехать, уехать).
14. w tobie в тебе, we mnie во мне (предл. пад.).
Вы знаете уж е 4 формы местоимений ja и ty (см. уроки 4, 5, 6).
(дат. пад.)
(твор. пад.)
(предл. пад.)
ja
ty
mi
(мне)
mną (мной)
mnie (мне)
ci
tobą
tobie
(тебе)
(тобой)
(тебе)
Седьмой урок
51
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Употребите, где нужно, слова cały (-а, -е), или wszystko:
1...............lato pada deszcz.
2. . . . . . . . , co mówisz, jest okropne.
3.............. dzień jesteś nie w humorze.
4. Nie wiadomo, co t o ...........znaczy.
5. D la c z e g o .........czas na wczasach czytasz książki?
6.......... świat i ......... na świecie się zmienia.
II.
Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
III.
Предпочитаю лето зиме.
Предпочитаю читать книги, чем разговаривать с вами.
Вместо того, чтобы быть в институте, Ъы пишешь письмо дома.
С вами никогда нельзя пошутить.
Я скорее учительница, чем инженер.
Не понимаю, как ты можешь проводить с ними все лето.
Образуйте нужные формы существительных и глаголов:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Dziś mój brat (jechać, wczasy).
Cały rok (mieć — my) ładną (pogoda).
Całą (zima) (myć się — ja) zimną (woda).
Państwo nie (lubić, deszcz i wiatr).
Pani zawsze (rozmawiać, książki i teatr).
Dlaczego cały swój urlop (spędzać) państwo (miasto)?
Tekst
В
1. — Może ty przypadkiem wiesz, kiedy wreszcie przyjdzie Ma­
rek? Czekamy na niego już pół godziny. Dlaczego jeszcze
go nie ma?!
[можэ ты пшыпаткем веш кеды врэшче пшыйдже марЗк fuLoкамы на него х) юш пул годжины д1атШэго еш'тШэ го не ма]
2. — Nie wiem, pewnie boi się deszczu. On zawsze ma katar,
gdy trochę zmoknie.
[не вем пэвне бои шен дэштгйу он зафшэ ма катар гды трохэ11
змокне]
3. — Nie ma sensu dłużej na niego czekać, ja już idę.
[не ма сэнсу длужэй на него ИШэкач я юш идэ 11]
4. — Już idziesz? Nie zaczekasz? Porozmawiamy jeszcze.
[юш иджеш не 3afui3Kaui порозмавямы ештшэ]
i) В слове n i e g o
произносите
г.
52
Седьмой урок
5. — О czym? О pogodzie? Szkoda czasu na takie rozmowy!
[o futUM о погодЗде шкода fulacy на таке розмовы]
6. — Marek na pewno zaraz przyjdzie.
[марж на пэвно зарас пшыйдЗсе]
7. — On czeka na pogodę, więc możecie tu siedzieć jeszcze
trzy dni. Ja idę. Cześć!
[он 'Яиэка на погодзи венц можэче ту шедядеч emfuXo тшы дни
я идэн ЯШэшъч]
8. — Słychać kroki na schodach! To pewnie Marek.
[слыхач кроки на сходах то пэвне марж]
9. — No, oczywiście! Z olbrzymim parasolem i w kaloszach.
[но оНгйывишъче з оШжымим парасоХэм и ф каХошах]
10. — Marek: —■ Ależ dziś ulewa i błoto na dworze. Zupełnie
jak jesienią. Kiedyż wreszcie będzie ciepło!... Ale o czym
z takim ożywieniem rozmawiacie?
[alsm дудишь уХэва и блото на двожэ зупелне як ешенёа кедыш врэшче бэньдже чепло аХэ о тгйым с таким ожывенем
розмавяче]
11. — Nie mają о czym mówić, więc narzekają na pogodę: albo
im za zimno, albo za gorąco.
[не маёП o fxubiM мувич венц Нажжаён на погодэн аХбо им за
жимно а1бо за горонцо]
12. — A ja mam dla was nowinę. Za tydzień przyjadą Maryjka
i Włodek. Będą w Polsce cały miesiąc.
[а я мам dla вас новинэ71 за тыджень пшыядо11 марыйка и елодэк бэндон в по1сце цалы мешёнк,]
СЛОВАРЬ
ależ
bać się
błoto
ciepło
czekać
cześć!
dla
dłużej
gorąco
jesień
kalosz
katar
krok
miesiąc
narzekać
nowina
ну и
бояться
грязь
тепло
ждать
пока!
для
дольше
ж арко
осень
галоша
насморк
шаг
месяц
жаловаться
новость
olbrzymi
ożywienie
parasol
pewnie
przyjechać
przyjść
schody
sens
słychać
ulewa
wiedzieć
wreszcie
zaczekać
zmoknąć
zupełnie
огромный
оживление
зонт
наверное
приехать
прийти
лестница
смысл
слышен, -а, -о, -ы
ливень
знать
наконец
подождать
промокнуть
точно, совсем
Седьмой урок
53
Б
1. Ты случайно не знаешь, когда, наконец, придет Марк? Мы ждем
его уж е полчаса. Почему его еще нет.
2. Не знаю. Он, наверное, боится дождя. У него всегда насморк, когда
он немного промокнет.
3. Нет смысла дольше ждать его, я пошел (я уж е иду)! Пока!
4. Т ы уж е идешь? Не будешь ждать? Поговорим еще.
5. О чем? О погоде? Ж а л ь времени на такие разговоры!
6. Марк, наверное, сейчас придет.
7. Он ждет хорошей погоды, и поэтому вы можете здесь сидеть еще
три дня. Я пошел.
8. Слышны шаги на лестнице! Это, наверное, Марк!
9. Н у конечно! С огромным зонтом и в галошах.
10. М.: Н у и ливень сегодня и грязь на дворе. Точно осенью. Когда
же, наконец, будет тепло... Но о чем вы так оживленно разго­
вариваете?
11. Не о чем им говорить, так жалуются на погоду: то (или) им слиш­
ком холодно, то (или) слишком жарко.
12. А у меня для вас новость: через неделю приедут Марийка и Во­
лодя. Они пробудут (будут) в Польш е весь месяц.
Pory roku: wiosna, lato, jesień, zima
весной
летом
осенью
зимой
Na wiosnę
wiosną
latem
jesienią
zimą
и na wiosnę
w lecie
na jesieni
w zimie
W lecie
Na jesieni
W zimie
— Czy długo czekasz na mnie, kochanie?
54
Седьмой урок
^/znać
(обладать знанием, быть знакомым с кем)
X^wiedziec (иметь сведения)
nie ma sensu
jest sens
czekać na kogo, со
нет смысла
есть смысл
ждать кого, чего, что
czekamy na niego
czekam na tramwaj
czeka na pogodę
czekam na koleżankę
мы ждем его
я жду трамвая
он ждет хорошей погоды
жду подругу
КОММЕНТАРИЙ
1. Глагол wiedzieć (знать) спрягается, как umieć, rozumieć (см. урок
5., л. 1)
wiem, wiesz, wie, wiem y, wiecie
но обратите внимание на форму 3-го лица мн. ч.:
wiedzą
Так же как wiedzieć, спрягаются следующие глаголы:
dać
jeść
odpowiedzieć
opowiedzieć
powiedzieć
—
—
—
—
—
dadzą
jedzą
odpowiedzą
opowiedzą
powiedzą
(дать)
(есть)
(ответить)
(рассказать)
(сказать)
1., 2. Русскому глаголу „знать” соответствуют два польских эквива­
лента: wiedzieć и znać.
Чем руководствоваться в употреблении этих глаголов?
несколько примеров:
Дадим Вам
Ты знаешь номер телефона?
Czy znasz numer telefonu?
Нет, не знаю (номера телефона).
Nie, nie znam (numeru telefonu).
Ты знаешь польский язык?
Czy znasz język polski?
Да, знаю (польский язык).
Tak, znam (język polski).
(Другие примеры в уроках 3., 5.)
Следовательно, глагол znać употребляется с винительным падежом,
или когда вин. пад. предполагается (после отрицания, конечно, роди­
тельный).
55
Седьмой урок
Ты не знаешь, когда придет Марк?
Czy nie wiesz, kiedy przyjdzie Marek?
Не знаю (к о г д а ___ )
N ie w iem (kiedy .. . )
Знаешь, что сегодня идет дождь?
Czy wiesz, że dziś pada?
Знаю (что ___ ).
W iem (że ___ .).
Я знаю, что он говорит.
W iem, со on mówi.
Я знаю, что он говорит (неправду).
W iem, że on m ówi (nieprawdę).
Когда за глаголом „знать” в русском языке следует (или предпола­
гается) придаточное предложение, тогда ему соответствует польский
глагол wiedzieć.
Глагол wiedzieć сочетается также с конструкцией:
о +
п р е д л.
падеж.
Wiem о tobie wszystko.
Я о тебе все знаю.
1. niego, go него, его (формы род.-вин. пад. местоимения on). Форма
niego, как и русск. „него” , употребляется только с предлогами:
patrzę na niego
czekam na niego
mam dla niego nowinę
(вин. пад.) смотрю на него
(вин. пад.) ж ду его
(род. пад.) у меня для него новость
Форма go употребляется лиш ь без предлогов:
jeszcze go nie ma
(род. пад.) его еще нет
nie ma go w domu
(род. пад.) его нет дома
znam go bardzo dobrze (вин. пад.) я его очень хорошо знаю
Форма go не имеет своего ударения и в интонационном отношении
примыкает к предшествующему слову. Она не может стоять в начале
предложения.
2. Глагол bać się (бояться) епрягается по образцу mówić:
Обратите внимание на изменения в основе:
boję się, boisz się, boi się, boją się.
Так же спрягается глагол stać (стоять):
stoję, stoisz, stoi, stoją.
3., 4. В формах наст, времени глагола iść (идти) наблюдается чередо­
вание d : dź(dzi)
idą [гедэн], idziesz [ udoicemJ, idzie [идЗде], idą [гедон].
56
Седьмой урок
Так же спрягаются производные от него глаголы сов. вида:
przyjść
pójść
wejść
wyjść
[пгиыйгиьч]
[пуйгиьч]
[вэйгиъч]
[выйшьч]
—
—
—
—
przyjdę
pójdę
w ejdę
w yjdę
[пгиыйдэ11], przyjdziesz [пшыйджеш]
[пуйджеш]
pójdziesz
[вэйджеш]
wejdziesz
[выйджеш]
wyjdziesz
[пуйдэя],
[вэйдэн],
[выйдэн],
и глагол znaleźć (найти что-н.):
znajdę [знайдэн], znajdziesz [знайджеш],
[знайдон].
znajdzie [знайдже],
znajdą
11. Еще одно употребление глагола mieć, характерное для польского
языка: m i e ć с о т р и ц а н и е м + ф о р м ы с л о в а с о + и н ф и ­
н и т и в = нечего, нечему и т. д.
nie ma о czym mówić
nie mają о czym mówić
не о чем говорить
не о чем им говорить
Подробно см. урок 27.
11. za в сочетании с прилагательным (наречием) имеет значение „слиш ­
ком” .
za zimny, za zimno
za gorący, za gorąco
слишком холодный, слишком холодно
слишком жаркий, слишком жарко
Д А Т Е ЛЬН Ы Й (komu? czemu?) — П РЕД ЛО Ж Н Ы Й (о k i m ?
ПАД ЕЖ С У Щ Е С Т В И Т Е Л Ь Н Ы Х Н А -а
о c z y m?)
В обоих текстах 7-го урока Вы встретили новую падежную форму
— предложный падеж существительных женского рода.
Предложный падеж существительных женского и мужского рода
на -а характеризуется окончанием -е. Но это окончание, в отличие от
русского языка, принимают лиш ь существительные с твердым соглас­
ным основы (за исключением согл. с, cz, dz, dż, 1, rz, sz, ż) и, кроме
того, здесь, так как в группе существительных мужского и среднего
родов, оно влечет за собой изменение согласных (а иногда и гласного а)
основы. Некоторые чередования Вам уж е известны:
t : ć(ci)
d : dź(dzi)
r : rz
gazeta
pogoda
pora
—
——
gazecie
pogodzie
porze
[газэче]
[погодэде]
[позгсэ]
Чередования, характерные лиш ь для существительных на -а:
к:с
g : dz
[пёсэнцэ]
książka
—
—
—
piosence
Polsce
książce
[по1сцэ]
[кшёпшцэ]
podłoga
kolega
—
—
podłodze
koledze
[коЬдзэ]
piosenka
Polska
[подлодзэ]
57
Седьмой урок
В этой группе существительных форма дательного падежа совпадает
с предложным.
В словаре форма дат.-предл. пад. существительных на -а отмечается
следующим образом:
piosenka, пр. -се
П РО СТО Е БУД УЩ ЕЕ В РЕ М Я
В польском языке, так же как и в русском, у глаголов имеются ви­
довые различия (несовершенный — совершенный вид).
Глаголы совершенного вида, в полном соответствии с русскими гла­
голами, не образуют настоящего времени. Формы, внешне похожие на
известное Вам уж е настоящее время, имеют значение будущего вре­
мени. Это и есть простое будущее время. Так как образование форм
простого будущего времени ничем не отличается от образования настоя­
щего времени глаголов несовершенного вида, мы не будем рассматри­
вать их отдельно.
ср.:
kończę
czytam
rozmawiam
moknę
skończę
(кончу)
przeczytam
(прочитаю)
porozmawiam (поговорю)
zmoknę
(промокну)
и др.
В текстах 7-го урока Вы встретили ряд примеров употребления форм
будущего времени. Вот некоторые из них:
N ie wiadomo, kiedy przestanie padać.
Przeczytam wam, chcecie?
K iedy wreszcie przyjdzie Marek?
Porozm awiam y jeszcze?
(7a,l)
(7a,9)
(76,1)
(76,4)
Одновременно просим Вас усвоить будущее время глагола być (обра­
тите внимание на чередование d : dź (dzi).
ед. ч.
będę
będziesz
będzie
[бэкбэн]
мн. ч.
[бэпъдЗЬеш]
[бэнъдяде]
Ki edy,
będziemy
będziecie
będą
[бэнъдясемы]
[бэнъдЗдече]
[бэндо
gdy
Русскому слову „когда” соответствуют в польском языке два слова:
когда
kiedy
gdy
K ied y можно употреблять как полный заменитель русского „когда” ,
gdy функционируют лишь как союз в придаточных предложениях вре~
мени, и в этой функции он употребительнее слова kiedy.
58
Седьмой урок
Примеры:
K ied y przestanie padać?
N ie wiadomo, kiedy przestanie padać.
K iedy państwo wyjeżdżają?
N ie wiem, kiedy przyjedzie Marek.
K ied y wreszcie będzie ciepło!
Так как ни одно из этих предложений не является придаточным
времени, замена kiedy словом gdy недопустима.
Ja lubię siedzieć w domu i czytać, gdy pada deszcz.
Lubię jeździć na nartach, gdy pada śnieg.
On zawsze ma katar, gdy trochę zmoknie.
В этих предложениях можно было бы употребить слово kiedy, но
gdy здесь употребительнее.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
II.
Употребите соответственно формы глаголов znać или wiedzieć.
1. Czy p a n ....... . о со tu chodzi?
2. Czy n i e ......... pan numeru telefonu pani X?
3. Czy ( t y ) ......... .., że oni rozmawiają o pogodzie.
4. Pew nie nie (w y) ............ . kto przyjeżdża za tydzień.
5. ( J a ) ......... was bardzo dobrze.
6. Czy p a n ........., ile już czasu tu czekam?
Вставьте нужные формы существительных и местоимений:
1. Patrzę (on).
2. Czy państwo czekają (autobus)?
3. (lato) jest za gorąco.
4. One rozmawiają (ty).
5. Czy boicie się (niepogoda)?
6. (wiosna) pada deszcz.
III. Замените инфинитивы личными формами:
1. Za trzy godziny (przestać) padać deszcz.
2. Dokąd pan (wyjechać) w lecie?
3. W krótce (poznać — ja) to miasto.
4. Zaraz (być) pogoda.
5» Czy państwo (dać) mi wody?
6. Jutro (pójść — my) tam.
IV. Употребите слово kiedy или gdy.
1. ........... pada deszcz, narzekamy na pogodę.
2. N ie w ie m ,............ on tu przyjdzie.
3.............. będę w Warszawie, zobaczę pałac w Łazienkach.
4. Pytam p a n ią ,.........przyjedzie pani nad morze.
5. Zastanawiam s i ę , _______wreszcie będzie pogoda.
8
LEKCJA
ÓSMA
1. Дательный падеж и звательная форма
существительных и личных местоимений.
2. Склонение имен прилагательных.
3. Образование качественных наречий.
4. Составное будущее время I.
5. Наречия со значением направления и места.
СО POKAŻEMY NASZYM GOŚCIOM?
[цо покажемы нашим гошъчём?]
1. Tadek: — Kiedy przyjadą Maryjka i Włodek **
[кеды пшыядов марийка и влодэк]
2. Marek: — Prawdopodobnie za tydzień. Przyślą mi jeszcze
depeszę. Wówczas będziemy dokładnie wiedzieć,
kiedy przyjadą.
[правдоподобие за тыдЗсенъ пшышъ1ов ми eiufuis дэпэшэн вуфЯхйас бэпъдЗсемы докладне ведЗдеч кеды
пшиядов]
3. Ola:
— Może opowiesz nam, со piszą w liście?
[можэ оповеш нам цо пишо11 в Ышъче]
4. Marek: — Ich list jest bardzo krótki. Zawiadamiają mnie
o swoim przyjeździe, piszą, ile radości sprawia im
wycieczka do Polski. Maryjka jest bardzo zado­
wolona, że będzie w Polsce właśnie w lecie. Na­
stępnie przesyłają wam wszystkim pozdrowienia:
Wandzie, Irenie, Tadkowi.
[их Iuct ест бардзо крутки завядамяёв мне о сфоим
пшыежьдже пишон и1э радошьчи справя им eunefulка до по1ски марийка ест бардзо задово1она жэ бэнъдШе в по1сцэ влашьне в 1эче настэмпне пшэсылаён
вам фшыстким поздровеня вандэюе ирэне таткови]
*) Волсщя — по польски: W ł o d e k
(Włodzimierz — Владимир).
60
5. Ola:
Восьмой урок
— Bardzo się cieszę, że wreszcie zapoznamy się
z twoimi kolegami. Tak często opowiadasz nam
o nich.
[бардзо шев чешэн эюэ врзшъче запознамы шен
с тфоими ко1эгами так ?гйэпсто onoвядаш нам о них]
6. Tadek: — Prawdopodobnie dlatego wydaje mi się, że znam
ich od dawna.
[правдоподобие д1атэго выдав ми шеп жэ знам их од
давна]
7. Irena:
— A ja prawie nic о nich nie wiem. Czy Maryjka
jest studentką?
[а я праве ниц о них не вем fulu марыйка ест студэнткоП]
8. Marek: — Tak. Studiuje filologię polską na Uniwersytecie
Moskiewskim.
[так студъюе фи1о1огъев по1скоп на унивэрсытэче москефским]
9. Wanda: — A czym jest Włodek?
[а fulbiM ест влодэк]
10. Marek: — Włodek jest ekonomistą. Pisze teraz pracę kan­
dydacką o stosunkach handlowych między Polską
a Związkiem Radzieckim.
[влодэтс ест экономистон пишэ тэрас працэн кандыдацкошо стосунках ханд1овых мендзы по1скоя а звенскем радШецким]
11. Tadek: — Maryjka bardzo podoba się Markowi. Podobno
jest miła, towarzyska, wesoła i nieprzeciętnie
ładna, co, jak wiadomo, też nie jest bez znaczenia.
Ma piękne, czarne oczy, długie, ciemne włosy.
[марыйка бардзо подоба шеп маркови подобно ест
мила товажыска вэсола и непшзчентне ладна цо як
вядомо тэш не ест бзз зна1гй1эня ма перкнэ 1чйарнэ
ofulbi длуге чемнэ влосъь]
12. Irena:
— Czy oni są stałymi mieszkańcami Moskwy?
[тгйы они coR сталыми мешканъцами москфы)
13. Marek: — Maryjka tak. Włodek stale mieszka w Krasnodarze, ale studiuje cały czas w Moskwie.
[марыйка так влодэк ста1э мешка ф краснодажэ а1э
студъюе цалы fulaс ф москфе]
Восьмой урок
61
14. Wanda: — Bardzo żałuję, że ani ja, ani Irena nie poznamy
ich osobiście.
[бардЗо жалуе11 жз ани я ани ирэна не познамы их
особишьче]
15. Ola:
— Dlaczego, Wando?
[dlafulszo вандо]
16. Wanda: — Wtedy ,gdy oni przyjadą do Warszawy, będziemy
na praktyce. Mam nadzieję, że będziecie do nas
pisać, jak spędzacie czas, jak Maryjka i Włodek
czują się w Polsce.
[фтэды гды они пшыядоп до варгиавы бэнъдЗдемы на
практыцэ мам надЗдее11 жэ бэньдядече до нас писач
як спэнддаче тшас як марыйка и елодэк f iЛуён шен
ф по1сцэ]
17. Marek: — Na pewno będziemy pisać. Szkoda jednak, że
nie możemy być wszyscy razem.
[на пэвно бэньдядемы писач шкода еднак жэ не можэмы быч фшысцы разэм]
18. Ola:
— Trzeba się teraz zastanowić, co będziemy robić,
gdy oni przyjadą, jakie wycieczki będziemy orga­
nizować, dokąd pojedziemy.
[тшэба шен тэрас застанович цо бэнъдЗсемы робич
гды они пшыядо11 яке в ы ч е с к и бэньдясемы организовач доконт поедаемы]
19. Marek: — Uważam, że naszym gościom należy pokazać
przede wszystkim Warszawę.
[уважам жэ нашым гошъчём наЪжы показач пшэдэ
фшыстким варшавэн]
20. Ola:
— Owszem, ale nie będziemy przecież cały miesiąc
siedzieć w mieście. Może pojedziemy z nimi naj­
pierw nad morze, a potem do Zakopanego *>...
[офшэм ale не бэньдясемы пшэчеш цалы мешёнц шедясеч в мешъче можэ поедядемы з ними найперф над
можэ а потэм до закопанэго]
21. Tadek: — Ja mam inną propozycję. Zwiedzimy z nimi
Warszawę, potem Kraków... Kraków jest przecież
*) Z a k o p a n e — курортная местность в Татрах.
62
Восьмой урок
drugą naszą stolicą. Będziemy tam tydzień. Stam­
tąd pojedziemy na Dolny Śląsk. Pokażemy im
Wrocław. Tu zatrzymamy się dwa lub trzy dni.
Następnie zwiedzimy Poznań i dopiero stąd uda­
my się nad morze.
[я мам инпон пропозыцъея зведЗдимы з ними варъиаеэн потэм кракуф кракуф ест пшэчеги другоп нашоя
сто1ицоя бэньджемы там тыдЗ&енъ сталтоит поедЗдемы
на до1ны шь1онск покажэмы им вроцлав ту затшымамы шен два Iуп тшы дни настэмпне зведжимы По­
знань и доперо стоит удалы шен над можэ]
22. Ola:
A nasze piękne Tatry? Czyż nie pokażemy ich
Maryjce i Włodkowi?
[а нашэ пеукнэ татры ЯШыш не покажэмы их марыйцэ и влоткови]
23. Tadek:
Chyba nie będzie czasu tam pojechać... Marek,
dlaczego masz taką niezadowoloną minę?
[хыба не бэнъдясе fulacy там поехач марж dlafulszo
маш такоя незадово1оноП минэн]
24. Marek:
Wiesz...
25. Ola:
Widocznie nie podoba mu się twój projekt.
[веш]
[eudofulHe не подоба му шеи тфуй проект]
26. Tadek:
A ty, Olu, со powiesz na mój projekt?
27. Ola:
Uważam, że plany trzeba będzie jednak układać
razem z Maryjką i Włodkiem.
[а ты oly цо повеш на муй проект]
[уважал жэ п1аны тшэба бэпъдже еднак укладач ра­
зам з марыйкон и влоткем]
28. Marek:
Masz rację, Olu. Zaczekamy z projektami, do­
póki nie przyjadą.
[маш рацъен oly за^лиэкамы с проектами допуки не
пшыядов]
СЛОВАРЬ
chyba
ciemny
cieszyć Się
czarny
często
пож алуй
темный
радоваться
черный
часто
czuć się
depesza
długi
do
dokładnie
чувствовать себя
телеграмма
длинный
в
точно
63
Восьмой урок
dopóki
ekonomista
filologia
gość
handlowy
ile
jednak
kandydacki
ładny
mieszkaniec
między
mina
moskiewski
nadzieja
należy
następnie
nieprzeciętnie
niezadowolony
oko
opowiadać
opowiedzieć
organizować
osobiście
plan
podobać się
pozdrowienia
praktyka
prawdopodobnie
пока
экономист
филология
гость
торговый
сколько
однако
кандидатский
красивый
житель
между
выражение лица,
мина
московский
надежда
следует
затем
незаурядно
недовольный
глаз
рассказывать
рассказать
организовать
лично
план
нравитьоя
привет
практика
вероятно
projekt
propozycja
przesyłać
przyjazd
przysłać
radość
stale
stały
stamtąd
stąd
stolica
stosunek
towarzyski
udać się
uniwersytet
uważać
wesoły
widocznie
włos
wówczas
wycieczka
zadowolony
zapoznać się
zastanowić się
zatrzymać się
zawiadamiać
znaczenie
związek
żałować
проект
предложение
з д е с ь : передавать
приезд
прислать
радость
все время
постоянный
оттуда
отсюда
столица
отношение
общительный
отправиться
университет
считать
веселый
по-вйдимому
волос
тогда
экскурсия
довольный
познакомиться
подумать
остановиться
сообщать
значение
союз
жалеть
Ч ТО М Ы П О К А Ж Е М Н А Ш И М ГОСТЯМ?
1. Когда приедут Марийка и Володя?
2. Вероятно, через неделю. Они пришлют мне (еще) телеграмму. Тогда
будем точно знать, когда они приедут.
3. Может быть, ты нам расскажешь, что они пишут в письме?
4. И х письмо очень короткое. Они сообщают мне о своем приезде,
пишут, как много (сколько) радости доставляет им экскурсия
в Польшу. Марийка очень довольна тем, что будет в Польш е именно
летом. Затем, они передают всем вам привет: Ванде, Ирине, Тадеку.
5. Я очень рада, что мы, наконец, познакомимся с твоими товарищами.
Т ы так часто нам о них рассказываешь...
6. Вероятно, поэтому мне кажется, что я давно с ними знаком.
7. А я почти ничего о них не знаю. Марийка студентка?
8. Да. Она студентка польского отделения филологического ф акуль­
тета Московского университета.
9. А Володя кто?
10. Володя экономист. Он пишет теперь кандидатскую диссертацию
о торговых отношениях между Польш ей и Советским Союзом.
64
Восьмой урок
11. Марийка очень нравится Марку. Она, насколько мне известно,
очень мила, общительна, весела и незаурядно красива, что, как
известно, тоже не лишено значения. У нее красивые, черные глаза,
длинные темные волосы.
12. Марийка и Володя (они) — постоянные жители Москвы?
13. Марийка да. Володя (постоянный) житель Краснодара, но учится
он все время в Москве.
14. Сожалею, что ни я, ни Ирина не познакомимся с ними лично.
15. Почему, Ванда?
16. В то время (тогда), когда они приедут в Варшаву, мы будем на
практике. Надеюсь, что вы будете нам писать, как проводите время,
как Марийка и Володя чувствуют себя в Польше.
17. Конечно, мы будем писать, но жаль, что мы не можем быть все
вместе.
18. Теперь надо подумать, что мы будем делать, когда они приедут,
какие экскурсии организуем, куда поедем.
19. Я думаю, что нашим гостям надо (следует) показать прежде всего
Варшаву.
20. Да, но ведь весь месяц мы не будем сидеть в городе. Я предлагаю
поехать с ними сначала к морю, а потом в Закопане!
21. У меня другое предложение. Мы посмотрим с ними Варшаву, по­
том К р а к ов ___ Ведь Краков — наша вторая столица... Проведем
(будем) там неделю. Оттуда мы поедем в Нижнюю Силезию. Пока­
жем им Вроцлав. Здесь мы остановимся на два или три дня. Затем
посмотрим Познань и только оттуда отправимся к морю.
22. А наши прекрасные Татры! Неуж ели мы не покажем их Марийке
и Володе?
23. Туда, пожалуй, не будет времени п оехать... Марк, почему у тебя
такое недовольное выражение лица?
24. З наеш ь...
25. Ему, повидимому, не нравится твой проект.
26. А ты, Оля, что скажешь насчет моего проекта?
27. По-пбему (я считаю), все планы надо будет обсудить вместе с Ма­
рийкой и Володей.
28. Ты права, О ля! Подождем с проектами, пока они не приедут.
przesyłać pozdrowienia
pozdrawiać (см. урок 3)
sprawiać radość
mieć nadzieję
przede wszystkim
układać plany
привет
доставлять радость
надеяться
прежде всего
строить планы
Восьмой урок
65
drugi второй
другой inny
na uniwersytecie
в университете
Studiuje filologię polską па Uniwersytecie Moskiewskim.
Она студентка польского отделения филологического факуль­
тета Московского университета,
On wykłada język rosyjski na Uniwersytecie Warszawskim.
Он преподает русский язык в Варшавском университете.
pisać do kogo писать кому
Będziecie do nas pisać.
Будете нам писать.
КОММЕНТАРИЙ
2. przysłać (I спряжение) — przy ślę, przyślesz, przyśle и т. д.
3., 4. и др. У основ существительных, оканчивающихся сочетанием со­
гласных st, zd, sn, sm, zn, оба согласных звука в предложном падеже
заменяются соответственно ść, idź, śń, śm(i), źń,
cp.: miasto
—
mieście
Другие примеры:
list
wiosna
czasopismo
bielizna
—
—
—
—
liście
wiośnie
czasopiśmie
bieliźnie
[1ишъче]
[ вёшъне]
[futaconuiiibMe]
[беЫжъне]
Существительные с чередованием а : е (см. урок 7):
[пшыежьдже]
м. род przyjazd
przyjeździe
[выежъдЗсе]
wyjazd
wyjeździe
[coHuieddide]
sąsiad
sąsiedzie
[ветшэ]
wiatr
wietrze
[мешьче]
cp. род miasto
mieście
[ежьдже]
ж. род jazda
jeździe
[гвежъдже]
gwiazda
gwieździe
4., 6. Винительный падеж местоимений:
mnie (им. пад. ja)
ich
(им. пад. oni)
7 Uczebinik
66
Восьмой урок
13. око
глаз
им.-вин. мн. ч. oczy (глаза)
16. Русской конструкции „в
языке: do + р о д . п а д .
+
вин. пад.” соответствует в польском
do 4- род. пад. = в + вин. пад.
Wycieczka do Polski. (4)
Oni przyjadą do Warszawy. (16)
Pojedziem y z nimi do Zakopanego. (20)
Д А Т Е ЛЬН Ы Й П АД ЕЖ (komu? czemu?) И З В А Т Е Л Ь Н А Я Ф О Р М А
С У Щ Е С Т ВИ Т Е ЛЬН Ы Х И Л И Ч Н Ы Х М ЕСТИ М ЕН И Й
Огромное большинство существительных мужского рода принимает
в дательном падеже окончание -ow i (в русском языке этого окончания
нет):
student
inżynier
profesor
syn
projekt
list
sklep
—
—
—
—
—
—
—
studentowi
inżynierowi
profesorowi
synowi
projektowi
listowi
sklepowi
Лиш ь небольшая группа слов м. рода имеет совпадающее с рус­
ским окончание -и. Пока запомните лишь одно слово с этим оконча­
нием:
pan
— panu
Существительные среднего рода имеют в дательном падеже оконча­
ние -и, а форма дат. пад. существительных женского рода, как бь&ю
сказано выше (см. урок 7), совпадает с известной Вам уж е формой
предложного падежа.
67
Восьмой урок
Примеры из текста:
Przesyłają wam wszystkim pozdrowienia: Wandzie, Irenie, Tadkowi. (4)
Maryjka bardzo podoba się Markowi. (11)
Czyż nie pokażemy ich M aryjce i W łodkowi? (22)
Дательный падеж множественного числа существительных всех ро­
дов оканчивается на - о т :
м. род
panom
studentom
kolegom
gościom
ж. род
paniom
studentkom
koleżankom
ср. род
miastom
Naszym gościom należy pokazać przede wszystkim Warszawę (19).
Дательный падеж личных местоимений:
им.
дат.
ja
mi
ty
ci
on, ono
mu
ona
je j
my
nam
wy
wam
oni, one
im
Краткие формы местоимений: mi, ci, mu не имеют своего ударения.
В интонационном отношении они примыкают к предшествующему слову
и не могут стоять в начале предложения.
Przyślą mi jeszcze depeszę.
Opowiem ci o nich.
N ie podoba mu się tw ój projekt.
В польском языке имеется также звательная форма, которая употреб­
ляется как обращение. У существительных мужского рода на соглас­
ный она совпадает с формой предложного падежа. Исключений почти
нет.
Существительные женского и мужского родов на -а образуют зва­
тельный падеж с помощью окончания -о:
kolega
kobieta
koleżanka
dziewczyna
—
—
—
—
kolego!
kobieto!
koleżanko!
dziewczyno!
Уменьшительные женские имена могут принимать окончание -и:
Ola
Basia
— Olu!
— Basiu!
Примеры из текста:
Dlaczego, Wando? (15)
A ty, Olu, co powiesz na mój projekt? (25)
68
Восьмой урок
Так как Вы знаете уж е все падежи единственного числа существитель­
ных с твердой основой, повторите все склонения ед. ч. по таблице на
конце книги.
Усвойте также склонение местоимений kto? со?
СКЛОНЕН ИЕ ИМ ЕН П РИ Л А Г А Т Е Л Ь Н Ы Х
В тексте настоящего урока Вы встречаете почти все падежные фор­
мы имени прилагательного. Выучите все формы по таблице на конце
книги {за исключением лично-мужских форм мн. ч., о которых см.
урок 16).
Здесь мы хотим обратить ваше внимание лишь на некоторые детали,
отличающие склонение польских прилагательных от русских.
1) Формы творительного и предложного падежей мужского и сред­
него родов совпадают.
твор.
Warszawa jest dużym miastem.
предл. Studiuje filologię opolską na Uniwersytecie Moskiewskim.
2) Совпадают также винительный и творительный падежи женского
рода.
твор.
Studiuje filologię polską.
Pisze teraz pracę kandydacką,
Kraków jest przecież drugą naszą stolicą.
{
3)
Совпадают также формы им. пад. ед. ч. среднего рода и им. пад.
мн. ч. прилагательных всех родов (за исключением лично-мужских
форм).
piękne lato
piękne góry
Склонение прилагательных мягкой разновидности (например: ostatni,
poprzedni, zachodni) ничем не отличается от твердой (появляется лишь
знак смягчения г):
ostatni
ostatniego
и т. д.
В соответствии с произношением буква i появляется также после к,
g вместо у (см. фон. § 11) и перед буквой е.
род.
krótki
krótkiego
им. мн. krótkie
и др.
długi
długiego
długie
и др.
(ср. cichy
cichego
ciche)
Так ж е как прилагательные, склоняются местоимения-прилагательные и порядковые числительные (например: jaki, taki, mój, nasz,
sam, pierwszy, drugi и др.). И х склонения мы отдельно рассматривать
не будем.
В о с ь м о й ур о к
69
О Б РА ЗО В А Н И Е К А Ч Е С Т ВЕ Н Н Ы Х Н АРЕ Ч И Й
От основ имен прилагательных образуются качественные наречия на
-о и на -е. Образование наречий в польском языке отличается от их
образования в русском языке в двух отношениях:
1) в польском языке суффикс ~е гораздо продуктивнее, чем в русском.
С помощью этого суффикса образуется большое количество наречий
от прилагательных с твердой основой (но ни одно от основ на
мягкий согласный);
2) суффикс -е, подобно окончанию -е в предложном падеже имен
существительных, вызывает изменения предшествующих согласных
основы.
Приведем примеры встретившихся Вами наречий (в скобках для
сравнения приводим прилагательные в форме ср. рода):
chętnie
samotnie
swobodnie
jednocześnie
(chętne)
(samotne)
(swobodne)
(jednoczesne)
pochmurno
zimno
mokro
ponuro
(pochmurne)
(zimne)
(mokre)
(ponure)
Трудно найти какое-либо точное правило распределения обоих суф­
фиксов. Как видно из приведенных выше примеров, основы с одина­
ковым согласным в конце могут принимать то - е , то - о .
Можно лишь указать на то, что мягкие основы и основы на согласные
с, cz, dz, 1, rz, sz, ż, k, g, ch, всегда принимают - о (в противном случае
произошло бы совпадение форм среднего рода с наречием):
poprzednio
(poprzednie)
dużo
(duże)
długo
(długie)
krótko
(krótkie)
В словаре наречия, образованные от прилагательных, даются вместе
с ними. Они отхмечены следующим образом:
dobry, нар. -rze
zimny,нар. - о
СОСТАВНОЕ БУДУЩ ЕЕ В РЕ М Я I
От глаголов несовершенного вида будущее время образуется, как
и в русском языке, с помощью форм будущего времени глагола być
и инфинитива:
będę
będziesz
znać,
znać,
kupować,
kupować
mówić
mówić
и T. д.
Примеры из текста:
Wówczas będziemy dokładnie wiedzieć, kiedy przyjadą. (2)
Będziecie do nas pisać, jak spędzacie czas. (16)
Nie będziemy przecież cały miesiąc siedzieć w mieście. (20)
70
Восьмой урок
Н АР Е Ч И Я СО ЗН АЧЕН И ЕМ Н А П Р А В Л Е Н И Я И М ЕСТА
Для выражения места в русском языке употребляются наречия „где” ,
„там” , „здесь” , „нигде” , „везде” и др., а для выражения направления
в сторону предмета (с глаголами движения) — „куда” , „туда” , „сюда” ,
„никуда” и др.
В польском языке такого различия нет. В обоих случаях употребля­
ются одни и те же наречия.
Единственное исключение — dokąd?, употребляемое только в сочета­
нии с глаголами движения (но допустимо и gdzie?)
Jestem tu (tutaj).
Jestem tam.
Gdzie jesteś?
Nigdzie go nie ma.
Idę tu (tutaj).
Idę tam.
Dokąd (gdzie) idziesz?
Nigdzie nie idę.
Примеры из текстов:
урок 2: Teraz jest tam ciekawa wystawa.
Czy pani zgadza się pójść tam najpierw?
урок 3: Zastanawiam się, dokąd pojechać.
Tam warto pojechać.
урок 7: Nigdzie nie warto wyjeżdżać.
урок 8: Chyba nie będzie czasu tam pojechać.
(там)
(туда)
(куда)
(туда)
(никуда)
(туда)
Конечно, отсутствие такого различия в польском языке ограйичено
лишь рамками наречий.
место
gdzie?
tu (tutaj)
tam
wszędzie
nigdzie
gdzie indziej
направл. в стор. предм.
направл. со стор. предм.
dokąd? (gdzie?)
tu (tutaj)
tam
wszędzie
nigdzie
gdzie indziej
skąd?
stąd
stamtąd
zewsząd
znikąd
skądinąd
УПРАЖНЕНИЯ
I. От инфинитивов в скобках образуйте соответствующие формы бу­
дущего времени:
1. Oni (przysłać) ci depeszę.
2. Państwo (spędzać) urlop w Polsce.
3. Szkoda że pani ich nie (poznać).
4. Kiedy (układać — my) plany?
5. Jutro (opowiedzieć — ja) mu wszystko.
6. Nad morzem (być — ty) tydzień.
7. Czy (pokazać — my) im Tatry?
Восьмой/девятый урок
II.
Поставьте прилагательные и существительные в соответствующей
форме:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
III.
71
Wiosna jest (piękna рога) roku.
W (gazeta rosyjska) piszą o (Polska).
One śpiewają (banalna piosenka).
Oni rozmawiają (pogoda).
K w iaty stoją (podłoga).
Daję (mój kolega) ciekawe czasopismo,
Dajemy kw iaty (nauczyciel).
Przyjazd (Warszawa) sprawi mu (w ielka radość).
O (co) oni piszą w (ostatni list)? Piszą o (w yjazd) (Moskwa).
Ona studiuje (Uniwersytet Warszawski).
От приведенных (в скобках) прилагательных образуйте наречия:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Dziś jest (zimny i pochmurny).
(Chętny) pojadę teraz nad morze.
Ona (dobry) mówi po rosyjsku.
On (zły) mówi po angielsku.
Jutro i pojutrze będzie (gorący i słoneczny).
(Przyjem ny) spędzam czas.
Będę w W arszawie bardzo (krótki).
Poznamy ich (osobisty).
9
LEKCJA DZIEWIĄTA
1. Множественное число существительных (продолжение).
2. Существительные с чередованием ó : о в основе.
3. Глаголы второго спряжения с чередованием в основе.
GDZIE BĘDĄ MIESZKAĆ MARYJKA I WŁODEK?
[гдже бэндо11 мешкач марыйка и влодэк]
1. — Czy Maryjka i Włodek przyjadą do Warszawy pociągiem,
czy przylecą samolotem?
[fulbt марыйка и влодэк пшыядоп до варшавы почёугем fvXbi
пшы1эцои само1отэм]
72
Девятый урок
2. — Przyjadą pociągiem pospiesznym Moskwa—Berlin. Będą
w Warszawie już za dwa dni.
[пгиыядо11 почёугем поспешным москфа бэрЫн бэндок
шаве юш за два дни]
в
Вар­
3. — Musimy więc pomyśleć, gdzie będą mieszkać.
[мушимы венц помышъ1эч гдже бэндо11 мегикач]
4. — Hotele są za drogie.
[хотэХэ со11 за дроге]
5. — Ach, przecież nie chodzi o cenę. Chodzi o to, że będzie
im przyjemnie mieszkać razem z nami. Ja mam dość duże
mieszkanie i Tadek również.
[ах пшэчеш не ходжи о цэнэн ходжи о то жэ бэнъдя&е им
пшыемне мешкай разэм з нами я мам дошьч дужэ мешкапе
и тадэк рувнеш]
#
6. — Tadek mieszka na Starym Mieście w zabytkowej kamie­
niczce.
[тадэк мешка на старым мешьче в забытковэй каменшЯйцэ]
7. — Wszystkie kamieniczki na Starym Mieście zewnętrznie
zachowują dawny styl.
[фшыстке каменитшки на старым мешьче зэвпэнтшне заховуен давны стъй]
8. — Również sienie i korytarze są takie same jak kiedyś:
ciemne, trochę ponure, o kamiennych ścianach.
[рувнеш шене и корытажэ со11 таке самэ як кедышь чемнэ
трохэн понурэ о каменных шъчянах]
9. — Ale mieszkania są całkowicie nowoczesne, z centralnym
ogrzewaniem i wszystkimi wygodami.
[а?э мешканя сон цалковиче ново1гй1эснэ с цэнтраХным огжэванем и фшысткими выгодами]
10. — Kamieniczki te nie są zbyt wysokie: trzy- lub cztero­
piętrowe, wąskie, o niewielkich oknach i stromych da­
chach. Ich zewnętrzne ściany zdobią kolorowe ornamenty
i malowidła.
[каменшРгйки тэ не с ои збыт высоке тшы 1уп тШтэропентровэ
вонске о невеХких окнах и стромых дахах их зэвнэнтшнэ
шьчяны здобёя коХоровэ орнаменты и ма1овидла]
Девятый урок
11
73
— Na parterze znajdują się kawiarnie, restauracje, bary *\
księgarnie, kwiaciarnie.
[на партэжэ зиайдуён ше.п кавярне рэстаурацъе бары кшен~
гарне кфячярне]
12. — Wchodzimy do bramy. Na prawo są drzwi do sieni.
[фходжимы до брамы на право соП джви до шени]
13. — Kamienne schody prowadzą na piętra i do piwnicy. Scho­
dami ^chodzimy na trzecie piętro.
[каменнэ сходы провадзо11 на пентра и до пивницы сходами
входжимы на тшэче пентро]
14. — Windy tu oczywiście nie ma.
[вгшды
ту о^Шывишъче не ма]
15. — Pukamy do drzwi.
[пукамы до джви]
16. — Tadek zaprasza nas do pokoju.
[тадэк запраша нас до покою]
С Л О ВА РЬ
brama
całkowicie
cena
czteropiętrowy
dach
dawny
dość
drogi
hotel
kamieniczka
kamienny
kawiarnia
kiedyś
kolorowy
korytarz
kwiaciarnia
malowidło
musieć
na prawo
niewielki
nowoczesny
ogrzewanie
okno
ornament
parter
piętro
ворота
вполне
цена
пятиэтажный
крыша
прежний
довольно
дорогой
гостиница
каменный дом
каменный
кафе
прежде, когда-то
цветной
коридор
цветочный магазин
роспись
нужно, необходимо
направо
небольшой
современный
отопление
окно
орнамент
первый этаж
этаж
piwnica
pociąg
pokój
pomyśleć
pośpieszny
prowadzić
przyjemnie
przylecieć
pukać
restauracja
sień
stromy
styl
ściana
wąski
wchodzić
winda
wygoda
zabytkowy
zachowywać
zbyt
zdobić
zewnętrznie
zewnętrzny
znajdować się
*) В Польше широко распространены закусочные
молочная)
Bar
подвал
поезд
комната
подумать
скорый
вести
приятно
прилететь
стучать
ресторан
сени
покатый
стиль
стена
узкий
входить, подни­
маться
лифт
удобство
старинный
сохранять
слишком
украшать
внешне
внешний
находиться
mleczny
(кафе
74
Девятый урок
ГДЕ Б У Д У Т Ж И Т Ь М А Р И Й К А И ВОЛОДЯ?
1. Марийка и Володя приедут в Варшаву поездом или прилетят са­
молетом?
2. Они приедут скорым поездом „Москва—Берлин” . Они будут в Вар­
шаве уж е через два дня.
3. Значит, нам надо подумать, где они будут жить.
4. Гостиницы слишком дороги.
5. Дело ведь не в цене! Дело в том, что им будет приятно жить вместе
с нами. У меня довольно большая квартира, и у Тадека тоже.
6. Тадек живет в Старом городе, в старинном каменном доме.
7. Все дома Старого города внешне сохраняют прежний стиль.
8. Сени и коридоры тоже такие, как
и прежде: темные, немного
мрачные, с каменными стенами.
9. Но квартиры здесь вполне современные, с центральным отопле­
нием и всеми удобствами.
10. Дома эти не очень высокие: четырех- или пятиэтажные, узкие,
с небольшими окнами и покатыми крышами. И х внешние стены
украшает цветной орнамент и роспись.
11. На первом этаже обычно находятся кафэ, рестораны, закусочные,
книжные и цветочные магазины.
12. Мы входим в ворота. Направо дверь в сени.
13. Каменная лестница ведет на верхние этажи и в подвал. По лест­
нице мы поднимаемся на четвертый этаж.
14. Лифта здесь, конечно, нет.
15. Мы стучим в дверь.
16. Тадек приглашает нас в комнату.
о со chodzi?
в чем дело? (урок 6)
chodzi о to, że ...
дело в том, что . ..
(nie) chodzi о cenę дело (не) в цене
современный
nowoczesny (новейший)
współczesny (теперешний)
nowoczesne mieszkanie
nowoczesne malarstwo
nowoczesny samochód
bar
współczesne malarstwo
współczesna sztuka
współczesny poeta
закусочная
Девятый урок
wchodzić—wejść (na górę)
schodzić—zejść (w dół)
75
подниматься—подняться (наверх)
спускаться—спуститься (вниз)
zewnętrzny — wewnętrzny
zewnątrz
— wewnątrz
КОММЕНТАРИЙ
6. na Starym Mieście
но: w mieście
в Старом городе
в городе
Если обозначаемое нами место — название района какого-нибудь го­
рода, тогда употребляем предлог па:
Mokotów
Muranów
Bielany
— na Mokotowie \
— na Muranowie г названия районов Варшавы
— na Bielanach
'
Напоминаем, что в слове miasto чередуются гласный и последние
два согласных основы (см. урок 6).
miasto — w mieście
6. kamienica
kamieniczka
каменный дом
уменьшительное существительное от kamienica
Так называют каменные дома в старинных районах польских го­
родов.
7. Не известная Вам до сих пор форма мн. ч. wszystkie ( = все) (другие
формы, см. урок 7) употребляется со всеми существительными за
исключением личных существительных мужского рода:
wszystkie kamieniczki
wszystkie mieszkania
wszystkie pokoje
7. К первому спряжению (тип móc) принадлежит еще одна группа
глаголов. В этой группе суффикс инфинитива -yw a- заменяется суф­
фиксом -u j- в настоящем времени (о других группах глаголов I спря­
жения см. урок 4 и след.):
zachowywać
przygotowywać
odbudowywać
obiecywać
przekonywać
pokazywać
—
—
—
—
—
—
zachowuję, -ujesz
przygotowuję, -ujesz
odbudowuję, -ujesz
obiecuję, -ujesz
przekonuję, -ujesz
pokazuję, -ujesz
76
Девятый урок
Обратите особое внимание на этот тип чередования, так как его
в русском языке нет,
ср.:
pokazywać
(показывать
8.
— pokazuję
— показываю)
takie same
taki sam
taka sama
takie samo
tak samo
Следовательно:
такие же
такой же
такая же
такое же
так же
Слова taki (такой) и sam (сам, самый, один) склоняются , как при л ага*
тельные:
samego
samemu
takiego
takiemu
8. kiedyś
и т. д.
когда-нибудь, когда-то
С помощью "ś образуются неопределенные местоимения. Суффикс -ś
соответствует по значению русским -нибудъ, - то, но пишется слитно:
czyj
jaki
który
jak
kto
co
gdzie
skąd
—
—
—
—
—
—
—
—
czyjś
jakiś
któryś
jakoś
ktoś
coś
gdzieś
skądś
(чей-нибудь, чей-то)
(какой-нибудь, какой-то)
(какой-нибудь, какой-то)
(как-нибудь, как-то)
(кто-нибудь, кто-то)
(что-нибудь, что-то)
(где-нибудь, где-то, куда-нибудь, куда-то)
(откуда-нибудь, откуда-то)
При склонении ~ś остается всегда на конце слова:
род. пад.
дат. пад.
kogoś
komuś
jakiegoś
jakiemuś
czyjegoś
czyjemuś
8., 10. В 7-ом уроке Вы познакомились с новой предложной конструк­
цией: о + п р е д л. пад. , которая соответствует такой же конструкции
в русском языке. В настоящем уроке она выступает в необычной для
современного русского языка функции и переводится на русский язык
по разному:
korytarze о kamiennych ścianach
kamieniczki о niewielkich oknach
i stromych dachach
pokój o dwóch oknach
dziewczyna o pięknych oczach
artysta o światowej sławie
człowiek o kulach
коридоры с каменными стенами
каменные дома с небольшими
окнами и покатыми крышами
комната в два окна
девушка ć прекрасными глазами
артист с мировой славой (извест­
ностью)
человек на костылях
Девятый урок
77
М Н ОЖ ЕСТВЕНН О Е ЧИ СЛО ИМ ЕН СУ Щ Е С Т ВИ Т Е ЛЬН Ы Х (ПРОД ОЛЖ ЕНИ Е)
Вернитесь ко второму уроку! Там мы сказали, что одним из окон­
чаний, образующих именительный и винительный падежи мн. ч., явля­
ется окончание -у (-i).
В настоящем уроке Вы знакомитесь с новым окончанием, на которое
просим Вас обратить особое внимание, так как оно почти не встреча­
ется в русском языке и, наоборот, широко распространено в польском:
kawiarnia
restauracja
księgarnia
piwnica
—
—
—
—
kawiarnie
restauracje
księgarnie
piwnice
pani
korytarz
pokój
— panie
— korytarze
— pokoje
rodzice
wakacje
Это окончание принимают существительные женского рода на -а
и мужского рода с мягким конечным согласным основы, а также с со­
гласным с, dz, cz, sz, rz, ż, 1 (ср. тот же перечень согласных л р и предл.
пад.). Окончание -е принимает также часть существительных женского
рода на согласный, например:
noc
łódź
sień
twarz
wieś
—
—
—
—
—
noce
łodzie
sienie
twarze
wsie
В этой последней группе наряду с окончанием -е выступает и окон­
чание -i (-у) (см. урок 2). Трудно дать точные правила употребления
в этой группе окончания -е или -i (-у). Можно лишь указать, что
существительные на -ść (напр., nowość, kość) никогда не принимают
этого окончания (всегда -i). Поэтому форма им.-вин. пад. мн. ч.
существительных женского рода на согласный дается в нашем словаре:
twarz,
мн. -е
nowość, мн. -ci
Повторяем: все сказанное об образовании мн. ч. не касается названий
лиц м. рода, о которых речь будет ниже.
Им.-вин. падежи существительных ср. рода образуется, как и в рус­
ском языке, с помощью окончания -а:
mieszkanie
morze
piętro
miasto
—
—
—
—
mieszkania
morza
piętra
miasta
78
Девятый урок
СУЩ ЕСТВИ ТЕЛЬН Ы Е С ЧЕ РЕД О В АН И Е М О : О В ОСНОВЕ
В польском языке имеется группа существительных, у которых
наблюдается типичное для польского языка чередование о ; о. Основа
с гласным ó = основа им. (-вин.) пад. ед. ч. Во всех остальных падежах
обоих чисел в основе имеется о. Огромное большинство существитель­
ных этого типа — слова мужского рода.
им.-вин. пад. lód
mróz
ogród
pokój
wieczór
zawód
(лед)
(мороз)
(сад)
(комната, мир)
(вечер)
(профессия)
Это чередование наблюдается
женского рода на согласный:
им.-вин. пад.
sól
łódź
(соль)
(лодка)
род. пад.
также
в
род пад.
lodu
mrozu
ogrodu
pokoju
wieczoru
zawodu
группе
существительных
soli
łodzi
Такие существительные мы отмечаем в словаре следующим образом:
mróz л., (о) род, -u, пр. -ie
Чередование ó : о не ограничено рамками существительных.
встречается также в других частях речи, например:
mój — mojego
tw ój — twojego
móc
pomóc
Оно
— mogę
— pomogę
ГЛАГОЛЫ II-ГО СП РЯЖ ЕН И Я С ЧЕРЕД О ВАН ИЕМ В ОСНОВЕ
К о второму спряжению принадлежит группа глаголов с чередую­
щимися основами. У этих глаголов основа 1-го лица ед. ч. и 3-го
лица мн. числа (см. замечание в уроке 4 относительно совпадения
основ этих форм) настоящего времени (у глаголов сов. вида - - буду­
щего простого) отличается от основы инфинитива и других форм.
В настоящем уроке Вы встретили глаголы с тремя чередованиями:
ć (c i): с
przylecieć [пшы1эчеч] — przylecę [-эцэн], ‘ przylecisz
płacić
[плачич]
— płacę
[-сщэн], płacisz
wrócić
[вручич]
— wrócę
[-УЦЭИ], wrócisz
[-эчиш]
[-ачиш]
[-учиш]
Другие глаголы: tracić, święció(się), odwrócić(się), zwrócić и др.
dżfdzi) :dz
wchodzić [фходойич] — wchodzę [-одЗэн], wchodzisz
prowadzić [провадбйич] — prowadzę [-адзэн], prowadzisz
siedzieć
[шедбйеч]
— siedzę
[шедЗэн], siedzisz
[-оджиш]
[-адзйчш]
[шедядиш]
79
Девятый урок
Другие глаголы: chodzić, budzić, sądzić, słodzić и др.
ś(si): sz
musieć [мушеч]
prosić [прошич]
nosić
[ногиич]
— muszę
— proszę
— noszę
[мушэп], musisz
[прогиэ11], prosisz
[ношэ11],
nosisz
[мушиш]
[прошиш]
[ногииш]
Другие глаголы: zaprosić, zmusić и др.
Это, конечно не единственные, но самые распространенные типы
чередования в этом классе глаголов.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Образуйте им. пад. мн. ч. следующих слов:
rola, kamienica, pociąg, mieszkanie, morze, samolot, korytarz, noc, nóż,
pokój, lekcja, część, rzecz, styl, dach, gmach, wieczór.
II. Заменяя глаголы в следующих предложениях глаголами в скобках,
соответственно измените предложные конструкции:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Jestem w domu (iść).
Przebywam na wczasach (pojechać).
Oni są w Polsce (przyjechać).
Będziemy w Moskwie za tydzień (polecieć).
Mieszkasz na drugim piętrze (wejść).
Spotykam panią w teatrze (zapraszać).
III. Образуйте I-oe и II-o e лицо ед. ч. глаголов:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
(patrzeć) na niebo i (widzieć) chmury.
(chodzić) co dzień do kawiarni.
(siedzieć) w domu i nie (wychodzić) na ulicę.
Za dwa miesiące (zwiedzić) Warszawę i Kraków.
(zaprosić) swojego kolegę do Polski.
(musieć) pójść na obiad do restauracji.
(zaprowadzić) koleżankę do księgarni.
пустая страница бумажного оригинала
я
PAŃSTWOWE W YDAWNICTW O „WIEDZA POWSZECHNA” — W ARSZAW A
DANUTA WASILEWSKA
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
П О Л Ь С К О Г О
Zeszyt 3
ЯЗЫКА
Lekcje 10— 14
LEKCJA DZIESIĄTA
1. Существительные с беглым e.
2. Родительный падеж мн. числа существительных.
3. Повелительное наклонение.
MIESZKANIE TADKA
[мегикане татка]
Tekst
А
1. — Mieszkanie Tadka składa się z trzech pokojów, kuchni,
łazienki i przedpokoju.
[мешкане татка склада шеЕ с тшэх покоюф кухни лаженки
и пшэтпокою]
2. — Jeden pokój zajmują rodzice, drugi — siostry, w trzecim
mieszka Tadek.
[едэн покуй займуёЕ родЗдицэ други шёстры ф тшэчим мешка
тадэк]
3. — Jego pokój jest jasny, słoneczny. Okna wychodzą na połu­
dnie, na rynek staromiejski.
[его покуй ест ясны слопэФиШы окна выходзон на полудне на
рынэк старомейски]
8 Uczebnik
82
Десятый урок
4. — Mieszkanie nie ma balkonu. Na Starym Mieście prawie
nigdzie nie ma balkonów. Jest to jeszcze jedna cecha stylu
kamieniczek staromiejskich.
[мешкане не ма баЛкопу на старым мешьче праве нигдже не ма
ба1конуф ест то emfula една цэхаустьйу камениЯШзк старомейских]
5. — Tadek lubi swój pokój. Stoją tu ładne i proste meble.
W oknach wiszą firanki i story.
[тадэк 1уби сфуй покуй стоён ту ладнэ и проста мэб1э в окнах
бишоЕ фиранки и сторы]
6. — Dwie ściany od podłogi do sufitu zajmują półki pełne
książek. Stoi tu również biblioteczka. W niej są tylko
czasopisma.
[две щьчяны от подлоги до суфиту займуён пулки пэлнэ кшёнжэк стой ту рувнеш биб1ъётэ^ка в ней соП тъйко fuiaconucMa]
7. — Obok biblioteczki stoi biurko. Na nim lampka.
[оботс бибЬъётэЯШки стой бюрко на ним 1ампка]
8. — Jest tu także tapczan, są wygodne fotele. Przed tapczanem
na podłodze leży dywanik.
[есг ту тагжэ тапЯШан coE выгодна фота1э пшат ташпйанам на
подлодзз 1эжы дываник]
9. — Tadek woli pracować tu niż w bibliotece.
[гадэк solu працовач ту ниш в биб1ъётэца]
10. — Do pokoju rodziców jest wejście i z przedpokoju, i z po­
koju Tadka.
[do покою родядицуф ест вайшьче и с пшатпокою и с покою
татка]
11. — Jest to duży, wygodny pokój o dwóch oknach.
[ест то дужы выгодны покуй о двух окнах]
12. — Pośrodku stoi okrągły stół, a dokoła stołu sześć krzeseł.
Nad stołem wisi żyrandol.
[пошьротку стой окроуглы стул а докола столу шэшъч кшэсзл
нат столам виши жырандоУ]
13. — Również i tu nie ma łóżek. Jest tapczan i amerykanka.
[рувнеш и ту не ма луж эк ест Tanfulan и амарыканка]
83
Десятый урок
14. — Na wprost tapczanu stoi telewizor i aparat radiowy.
[на фпрост Tanfuiauy стой тэ1эвизор и апарат радъёвы]
15. — Na ścianach wiszą prace współczesnych gr’afikow.
[wa шьчянах вишов працэ фспул^гйэсных графикуф]
С Л О ВА РЬ
amerykanka
aparat radiowy
balkon
biblioteczka
biblioteka
biurko
cecha
dokoła
dywanik
firanka
grafik
jasny
krzesło
kuchnia
lampka
leżeć
łazienka
łóżko
mebel
nad
na wprost
кресло-тахта
радиоприемник
балкон
книжный шкаф
библиотека
письменный стол
свойство, характер­
ная черта
вокруг
коврик
гардина
график
светлый
стул
кухня
лампочка
лежать
ванная комната
кровать
предмет мебли­
ровки
над
напротив
obok
okrągły
południe
pośrodku
półka
prosty
przed
przedpokój
rynek
składać się
słoneczny
stać
staromiejski
stora
stół
sufit
tapczan
telewizor
wejście
wisieć
wygodny
zajmować
żyrandol
возле
круглый
юг
посредине
полка
простой
перед
передняя
рынок (площадь)
состоять
солнечный
стоять
старогородский
штора
стол
потолок
тахта
телевизор
вход
висеть
удобный
занимать
люстра
КВАРТИРА ТАДЕКА
А
1. Квартира Тадека состоит из трех комнат, кухни, ванной и передней.
2. Одну комнату занимают родители, вторую — сестры, в третьей жи­
вет Тадек.
3. Его комната светлая, солнечная. Окна выходят на юг, на рынок
Старого города ( = площадь).
4. В квартире нет балкона. В Старом городе почти нигде нет балко­
нов. Это еще одна характерная черта стиля домов Старого города.
5. Тадек любит свою комнату. Здесь стоит красивая и простая ме­
бель. На окнах висят гардины и шторы.
6. Две стены от пола до потолка заняты полками, полными книг.
Здесь стоит также книжный шкаф. В нем есть только журналы.
7. Возле книжного шкафа стоит письменный стол. На нем лампочка.
84
Десятый урок
8. Здесь есть также тахта и удобные кресла. Перед тахтой на полу
лежит коврик.
9. Тадек предпочитает работать здесь, чем в библиотеке.
10. В комнату родителей можно войти (вход) и из передней, и из ком­
наты Тадека.
11. Это большая, удобная комната в два окна.
12. Посредине стоит круглый стол, а вокруг стола шесть стульев.
Над столом висит люстра.
13. И здесь также нет кроватей, а только тахта и американка (раз­
движная кресло-тахта).
14. Напротив тахты стоит телевизор и радиоприемник.
15. На стенах висят работы современных графиков.
północ
а
zachód <
> wschód
v
południe
południe юг, полдень
północ
север, полночь
wygodny
выгодный
удобный
korzystny
wygoda
выгода
удобство
korzyść
mebel (м. род) предмет меблировки
meble (мн. ч.) мебель
stół
стул
fotel
СТОЛ
krzesło
кресло
КОММЕНТАРИЙ
6.
biblioteka
библиотека
biblioteczka (также: biblioteka) книжный шкаф
Напоминаем (см. урок 7), что слова на -а с конечным согласным
основы к заменяют в дат.-предл. пад. к на с
85
Десятый урок
biblioteka
biblioteczka
6., 7. w niej
na nim
niej
nim
— bibliotece
— biblioteczce
в ней
на нем
— предл. пад. местоимения ona
— предл. пад. местоимений on, ono (здесь: ono)
Таким образом, Вы уж е знаете следующие формы местоимения on:
род. пад.
дат. пад.
вин. пад.
твор. пад.
предл. пад.
so
mu
go
(после предлогов: niego)
(после предлогов: niemu)
(после предлогов: niego)
nim
nim
8., 12. Предлоги, сочетающиеся с творительным падежом:
przed (czym)
za (czym)
nad (czym)
pod (czym)
перед
за
над
под
przed
nad
ф
pod
za
УПРАЖНЕНИЯ
I.
II.
III.
Замените отрицательные предложения утвердительными:
1. N ie mam pokoju.
2. Dziś nie ma dużego mrozu.
3. N ie mamy stołu.
4. Na Starym Mieście nie ma rynku.
5. W tym mieście nie ma hotelu.
6. To mieszkanie nie ma balkonu.
Переведите на польский язык:
1. Москва расположена на восток от Варшавы.
2. Берлин расположен на запад от Москвы.
3. Варшава расположена на север от Праги.
4. Белград расположен на юг от Варшавы.
5. Эта комната удобна.
6. Посредине комнаты стоит стол, вокруг стола — четыре стула.
7. На стене висят картины.
8. Это вполне современная квартира.
Ответьте на вопросы, употребляя по-польски наречия:
1. Czy państwo tutaj mieszkają? (нет, в другом месте).
2. Skąd pan wraca? (оттуда).
3. Dokąd idziesz? (никуда).
4. Czy tam warto pojechać? (нет, в другое место).
5. Gdzie państwo chcą pojechać? (везде).
6. Skąd przyjeżdżają delegacje do Warszawy? (отовсюду).
86
Десятый урок
Tekst
В
1. — Włodkowi oddasz chyba swój pokój?
[ влоткови оддаш хыба сфуй покуй]
2. — Oczywiście. Wprawdzie teraz wolne są i pozostałe pokoje
— rodziców i sióstr nie ma — ale za trzy dni wszyscy
wrócą z wczasów.
[о^Шывишьче фправдШе тэрас во1нэ соП и позосталэ покое родЗдицуф и шюстр не ма а1э за тшы дни фшысцы вруцоП
с фЯгйасуф]
3. — Przygotujmy już teraz ten pokój.
[пшыготуймы юш тэрас тэн покуй]
4. — Olu, poradź, со tu trzeba zrobić!
[oly порач цо ту тшэба зробич]
5. — Posprzątajmy! Tadek, poukładaj te książki! Schowaj
swoje ubrania do szafy! Ja zetrę kurz z półek.
[поспшонтаймы тадэк поукладай тэ кшёншки сховай сфое
убраня до шафы я зэтрэн куш с пулэк]
6. — Marek, nie otwieraj teraz okien. Wywietrzymy potem.
Wyrzuć te papiery.
[марж не отферай тэрас окен выветшымы потэм выжуч тэ
пиперы]
7. — Olu, nie wyrzucaj moich gazet, są mi jeszcze potrzebne.
[oly не выжуцай моих газэт сон ми ешЯШе потшэбнэ]
8. — То zabierz je z półki i schowaj, przeszkadzają mi. Daj mi
odkurzacz, a ty wyfroteruj teraz podłogę!
[то забеш e с пулки и сховай пшэшкадзаён ми дай ми откужаРШ а ты выфротэруй тэрас подлогэ11]
9. — Zaraz tu będzie porządek.
[зарас ту бэнъдЗде пожондэк]
*
10. — Muszę jeszcze przynieść z pokoju rodziców swój aparat
radiowy.
[мушэн ешЯТйэ пшынешьч с покою роджицуф сфуй апарат
радъёвы]
И. — Na czym będziesz spać, jeśli oddasz Włodkowi swój tap­
czan?
[wa fulbiM бэнъдЗсеш спач ешь1и оддаш влоткови сфуй тап:Яйан]
12. — Rozstawię dla siebie łóżko połowę
[россгавен dla шебе лушко по1овэ]
87
Десятый урок
13. — No, na dziś wystarczy. A jutro, Olu, pomożemy ci przy­
gotować pokój dla Maryjki.
[но на джигиъ выстарЯШы а ютро oly поможэмы чи пгиыготовач покуй dla марыйки]
СЛ О ВА РЬ
dać
kurz
łóżko połowę
oddać
odkurzacz
papier
poradzić
porządek
potrzebny
poukładać
pozostały
przygotować
przynieść
rozstawić
schować
дать
пыль
раскладушка
отдать
пылесос
бумага
посоветовать
порядок
нужен
сложить
остальной
приготовить
принести
расставить
спрятать
spać
szafa
ubranie
wolny
wprawdzie
wyfroterować
wyrzucać
wyrzucić
wystarczyć
wywietrzyć
ęabrać
zaraz
zetrzeć
zrobić
спать
шкаф
одежда
свободный
правда
натереть
выбрасывать
выбросить
хватить
проветрить
убрать
сейчас
стереть
сделать
Б
1. Володе ты отдашь, пожалуй, свою комнату?
2. Конечно. Правда, теперь свободны и другие (остальные) комнаты,
— родителей и сестер нет, — но через три дня все вернутся с ку­
рорта.
3. Давайте приготовим уже теперь эту комнату!
4. Оля, посоветуй, что здесь надо сделать!
5. Давайте уберем! Тадек, сложи эти книги!
в шкаф! Я сотру пы ль с полок.
Спрячь свою одежду
6. Марк, не открывай теперь окон!
бумаги!
Проветрим потом.
7. Оля, не выбрасывай мои газеты!
Они мне еще нужны.
8. Тогда убери их с полки и спрячь, они мне мешают!
лесос, а ты натри теперь пол!
Выбрось эти
Дай мне пы­
9. Сейчас здесь будет порядок.
10. Мне надо еще принести из комнаты родителей свой радиоприем­
ник.
11. На чем ты будешь спать, если отдашь Володе свою тахту?
12. Раставлю для себя раскладушку.
13. Ну, на сегодня хватит.
комнату для Марийки.
А завтра, Оля, поможем тебе приготовить
88
Десятый урок
О времени спрашиваем:
K ied y?
и отвечаем:
kiedyś
teraz
(теперь)
potem
(потом)
zaraz
(сейчас)
niedawno (недавно)
dawno
(давно)
zawsze
nigdy
kiedy indziej
(когда-то, когда-нибудь, некогда)
(всегда)
(никогда)
(в другое время)
КОММЕНТАРИЙ
3., 5., 8.
им. пад.
род. пад.
Местоимение ten (этот) склоняется, как прилагательное:
ten
to
tego
Так же
ta
tej
te
tych
tamta
tamtej
tamte
tamtych
tamten (тот):
им. пад. tamten
tamto
род. пад.
tamtego
Единственное исключение — форма вин. пад. ед. ч. ж. рода:
tę эту
5., 8. Познакомьтесь еще с другими глаголами 1-го спряжения, в кото­
рых происходит чередование основы.
В глаголе zetrzeć (стереть) rz чередуется с г (конечно, rz после t
произносится [ш]):
zetrzeć — zetrę, zetrzesz, zetrą
Так же drzeć (рвать):
drzeć — drę, drzesz, drą
В глаголах brać (брать), zabrać (забрать, взять), wybrać (выбрать,
избрать, подобрать), przebrać się (переодеться), ubrać się (одеться), roze­
brać się (раздеться) выступает чередование г : rz и, кроме того, чере­
дование гласных поль звука: о : е.
brać — biorę, bierzesz, biorą
Обратите внимание на выпадение е после roz- в личных формах гла­
гола rozebrać się:
rozebrać się — rozbiorę się, rozbierzesz się, rozbiorą się.
К этой группе принадлежит также глагол prać (стирать):
prać — piorę, pierzesz, piorą
Напоминаем, что основа 1-го лица ед. ч. и 3-го лица мн. ч. в поль­
ском языке совпадает.
Десятый урок
89
8. je (их) — форма вин. пад. местоим. one (т. е. местоимения, заме­
няющего существительные мужского, женского и среднего родов,, за
исключением названий лиц мужского рода):
zabierz gazety
zabierz je
znam te studentki
znam je
widzę domy
widzę je
lubię psy
lubię je
m yję okna
m yję je
возьми газеты
возьми их
я знаю этих студенток
я знаю их
вижу дома
вижу их
люблю собак
люблю их
мою окна
мою их
12. siebie (себя) — род.-вин. пад. Здесь родительный падеж.
z +
род. пад.
wrócić z wczasów
zetrzeć kurz z półek
zabrać gazety z półki
wejście z pokoju i z przedpokoju
przynieść aparat radiowy z pokoju
с + род. пад.
из + род. пад.
вернуться с курорта
стереть пы ль с полок
убрать газеты с полки
вход из комнаты и из передней
принести радиоприемник из ком­
наты
СУЩ ЕСТВИ ТЕЛЬН Ы Е С БЕГЛЫ М Е
Кроме чередования о : о, в группе существительных мужского рода
и женского рода на согласный наблюдается еще один тип чередования
е : ноль звука. Основа с гласным е имеется в форме именит.-винит,
пад. ед. ч. В других падежах обоих чисел выступает основа без е:
им.-вин. пад.
м. род.
rynek
nieporządek
piasek
początek
przystanek
sen
(cp. русск. беспорядок:
—
—
—
—
—
—
род. пад.
rynku
nieporządku
piasku
początku
przystanku
snu
беспорядка; сон : сна и др.)
ж. род. wieś — w si
krew — krw i
Существительные с чередованием е : ноль звука отмечены в словаре
следующим образом:
przystanek
м., (nk) род. -и
90
Десятый урок
РО ДИ ТЕЛЬН Ы Й ПАД ЕЖ
( kogo?
czego?)
МН. Ч. СУЩ Е СТВИ ТЕ ЛЬН Ы Х
В текст обеих частей 10-го урока мы ввели новую форму — род. пад.
мн. ч. всех трех родов.
Одним из окончаний род. пад. мн. ч. слов м. рода является оконча­
ние -ów:
pokój
balkon
grafik
sufit
tapczan
stół
papier
—
—
—
—
—
—
—
pokojów
balkonów
grafików
sufitów
tapczanów
stołów
papierów
—
—
rodziców
wczasów
4.
rodzice
wczasy
Это окончание, как видно на примере слова pokój, встречается не
только у существительных с твердым согласным основы. Оно высту­
пает также у существительных с основой на мягкий согласный и со­
гласные с, cz, dz, dż, rz, sz, ż, 1, наряду с другим окончанием. О нем
мы скажем позднее.
Существительные женского рода на -а с основой на твердый соглас­
ный, часть существительных с основой на мягкий согласный, а также
огромное большинство существительных ср. рода в род. пад. мн. ч. не
имеют никакого окончания.
ж. род
ściana
praca
szafa
pani
ср. род czasopismo
miasto
ubranie
uczucie
—
—
—
—
ścian
prac
szaf
pań
—
—
—
—
czasopism
miast
ubrań
uczuć
В род. пад. мн. ч. слов женского и среднего родов в связи с отсут­
ствием окончания основа существительного может подвергаться изме­
нениям.
Одно из изменений — замена гласного о гласным о (явление харак­
терное для польского языка):
ж. род
siostra
podłoga
rozmowa
noga
droga
—
—
—
—
—
sióstr
podłóg
rozmów
nóg
dróg
Десятый урок
ср. род morze
słowo
czoło
pole
91
— mórz
— słów
— czół
— pól
Замена гласного о гласным ó проведена в польском языке непосле­
довательно. Чаще она встречается у существительных, основа кото­
рых оканчивается на звонкий согласный.
Примеры слов без такой замены:
żona
strona
anegdota
— żon
— stron
— anegdot
Все случаи такой замены гласных в род. пад. мн. ч. отмечены в сло­
варе следующим образом:
siostra, pod. мн. (ó)
Второе изменение — это появление звука е при стечении согласных
в основе (т. наз. беглое е):
ж.
род kamieniczka
książka
półka
— kamieniczek
— książek
— półek
ср.
род krzesło
łóżko
okno
— krzeseł
— łóżek
— okien
Это изменение основы не отмечено в словаре.
Появление беглых звуков в таких ж е условиях, как в польском
языке, характерно и для русского языка, но там имеются два беглых
звука: е и о. Напр.: ручка — ручек (rączek); полка — полок (półek).
П О ВЕЛИ ТЕЛЬН О Е Н А К Л О Н Е Н И Е
Повелительное наклонение в польском язы ке образуется иначе, чем
в русском. Д ля глаголов первого и второго спряжения за основу надо
взять форму 3-го лица ед. ч. От нее отбрасывается конечный гласный.
Оставшаяся часть и является формой 2-го лица ед. ч. повелительного
наклонения. Если отбрасывается гласный i, мягкость предшествующего
согласного сохраняется и обозначается (как всегда на конце слова)
специальной буквой, а не i:
bierze
pisze
— bierz!
— pisz!
92
Десятый урок
w yfroteruje
poradzi
wyrzuci
w yw ietrzy
—
—
—
—
w yfroteru j!
poradź!
wyrzuć!
w yw ietrz!
Повелительное наклонение глаголов Ш -г о спряжения образуется от
формы 3-го лица мн. ч., при этом отбрасывается конечное -ą:
posprzątają
schowają
opowiedzą
jedzą
исключение:
—
—
—
—
posprzątaj!
schowaj!
opowiedz!
jedz!
dadzą, но: daj!
— Powiedz, czy mnie kochasz, Adasiu?
Характерной чертой польского языка является наличие в нем фор­
мы 1-го лица мн. ч. повелительного наклонения. Она образуется от вы­
ше приведенных форм 2-го лица ед. ч. с помощью окончания - т у .
bierz!
w róć!
wychodź!
daj!
posprzątaj!
opowiedz!
— bierzm y!
— wróćm y!
— wychodźm y!
— dajm y!
— posprzątajmy!
— opowiedzm y!
[ бешмы]
[ вручмы]
[выхочмы]
[ даймы]
[поспшоптаймы]
[оповецмы]
Обратите внимание на то, что конечный согласный перед оконча­
нием - т у всегда глухой (как в форме 2-го лица ед. ч.).
2-ое лицо мн. ч. образуется с помощью окончания -cie:
bierzcie!
wróćcie!
wychodźcie!
wiedzcie!
[ бешче]
[ вручче]
[ выхочче ]
[ вецче]
Д е ся ты й урсгк
93
— Chodźmy lepiej do kina!
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Образуйте отрицательные предложения:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
II.
То mieszkanie ma balkony.
W oknach są firanki i kwiaty.
Obok stołu są krzesła.
Mam książki.
Na północ od Moskwy są morza.
Są tu półki na książki.
W tym sklepie sprzedają telewizory i aparaty radiowe.
Добавляя числительные 4 и 5, измените соответственно формы слов:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
W tym mieście jest bar.
Na tej ulicy stoi dom.
Na parterze tego domu jest apteka.
On ma siostrę.
Oni wyrzucą to krzesło.
Oni posprzątają pokój.
Образец:
III.
Tu jest biurko.
Tu są cztery biurka.
Tu jest pięć biurek.
Образуйте все формы повелительного наклонения от следующих
слов: sprzątać, poznać, brać, mieszkać, pracować, wchodzić, wejść, iść,
jechać, odwrócić się, płacić, przeprosić, myć, pisać, rozmawiać, przeko­
nywać, odbudowywać, prowadzić, jeść, odpowiedzieć, wykonywać.
11
LEKCJA JEDENASTA
1. Предложный падеж ед. ч. существительных м. и ср. родов.
2. Родительный-винительный падежи личных местоимений.
3. Прошедшее время.
NA PRZYSTANKU TRAMWAJOWYM
1. — Nareszcie jesteś, Olu! Ale dlaczego sama? Gdzie Marek?
2. — Obiecał przyjść do mnie o godzinie piątej. O pół do szóstej
jeszcze go nie było. Przyjechałam więc sama.
3. — Ja czekam na was już kwadrans.
4. — Czyżby? Która teraz godzina?
5. — Punkt szósta.
6. — A o której dokładnie przychodzi pociąg?
7. — O osiemnastej dwadzieścia. Mamy niewiele czasu.
8. — Czy kupiłeś już bilety peronowe?
9. — Nie, nie zdążyłem kupić, nie byłem jeszcze na dworcu.
10. — Chodźmy na dworzec!
11. — Musimy czekać na przystanku, inaczej Marek nas nie
znajdzie.
12. — O, widzę go! Właśnie wysiada z tramwaju.
13. — Ależ się wystroił! Na taki upał włożył krawat i ciemny
garnitur.
14. — Marku, nie widzisz nas? Znów się spóźniłeś!
15. — Przepraszam cię, Olu, że się spóźniłem. Dostałem depeszę:
Maryjka i Włodek nie przyjadą bezpośrednim pociągiem
z Moskwy. Mają przesiadkę w Brześciu.
16. — Musimy więc pojechać na Dworzec Centralny.*)
17. — O której godzinie przychodzi do Warszawy pociąg brze­
ski?
18. — Możemy zapytać. Na Dworcu Gdańskim*) jest infor­
macja.
19. — Szkoda czasu! Jedźmy na Dworzec Centralny. Tam spraw­
dzimy w rozkładzie jazdy.
Один на дц аты й
урок
95
NA DWORCU CENTRALNYM
20. — Popatrzmy na rozkład jazdy! Pociąg pospieszny z Brześcia
przychodzi o godzinie 1900 (dziewiętnastej).
21. — W której kasie sprzedają bilety peronowe?
22» — We wszystkich kasach biletowych.
23.
Przy kasie. — Proszę trzy peronówki. Ile płacę?
24.
Kasjer: — 6 (sześć) złotych.
25. — Chodźmy teraz do poczekalni! Pozostało nam jeszcze
dwadzieścia minut czasu.
26. — Nie, tam jest duszno. Chodźmy na peron!
*
27.
28.
Przy wejściu na perony Ola, Marek i Tadek okazują bilety.
Bileter sprawdza je i informuje ich, na który peron przy­
chodzi pociąg z Brześcia.
29. — Słyszycie? Ogłaszają przyjście pociągu.
30.
,,Uwaga! Uwaga! Pociąg pospieszny z Brześcia do War­
szawy Centralnej wjeżdża na tor czwarty przy peronie
drugim. Powtarzam../’
[на пшыстанку трамваёвым 1. нарэшче естэшь oly а1э дХаЗлйэго сама
гдЗде марж 2. обецал пшыйшъч до мне о годЗдине пёнтэй о пул до шустэй emfuxs го не было пшыехалам венц сама 3. я ^Шэкам на вас юш
кфадрапс 4. fulыжбы ктура тэрас годжина 5. пуркт шуста 6. а о ктурэй докладне пшыходзди почерк 7. о ошемнастэй дваджешъчя мамы
невеХэ fxhacy 8. fului купилэшь юга биЪты пэроновэ 9. не не здовжылэм
купич не былэм еш'Шэ на дворцу 10, хочмы на двожэц 11, мушимы
•Яйжач на пшыстанку ина^йХэй марж нас не знайдбйе 12, о видбэ* го
влашъне вышяда с трамваю 13. а1зш шев выстроил на таки упал еложыл крават и чемны гарнитур 14. марку не видЗдиш нас знуф шев
спужьнилэшъ 15. пшэпрашам чев oly же шев спужьнилэм досталэм
дэпэшэв марыйка и влодж не пшыядов бэспошърэдним почёргем з москфы маёв пшэшяткэв в бжэшьчю 16. мушимы венц поехач на двожец
цэнтраХны 17. о ктурэй годжине пшыходжи до варшавы поцёрк
бжэски 18. можэмы запытач на дворцу гданьским ест информацъя
19. шкода fuŁacy ечмы на двожэц цэнтраЫы там справджимы в роскладже язды 20. попатшмы на росклат язды почерк поспешны
з бжэшьчя пшыходжи о годжине джевентнастэй 21. ф ктурэй каше
спшэдаён биЪты пэроновэ 22. вэ фшыстких касах биХэтовых 23. пшы
*) Dworzec Centralny, Dworzec Gdański — вокзалы в Варшаве.
S6
Оди нна дц аты й
ур ок
каше прршэн тшы пэронуфки и1э плацэв 24. касъер шэшьч злотых
25. хочмы тэрас до поЯШэкаЫи позодтало нам emfuls двад&ешъчя минут
fulacy 26. не там ест душно хочмы на пэрон 27. пшы вэйшъчю на пэроны ola марж и тадэк оказуёп би1эты 28. биЪтэр справдЪа е и информуе их на ктуры пэрон пшыходжи почёук з бжэшъчя 29. слышыче
оглашаёП пшыйшьче почёугу 30. увага увага почёук поспешны з бжэшъ­
чя до варгиавы цэнтраЫэй въежджа на тор 'РиХфарты пшы пэроне
другим пофтажам]
СЛОВАРЬ
bezpośredni
bileter
czyżby
do
dokładnie
dostać
duszno
dworzec
garnitur
inaczej
informacja
informować
kasa
kasjer
krawat
który
kwadrans
nareszcie
obiecać
ogłaszać
okazywać
peron
peronowy
peronówka
płacić
прямой
контролер
разве
к
точно
получить
душно
вокзал
костюм
в противном слу­
чае
справочное бюро
зообщать, информи­
ровать
касса
кассир
галстук
который, какой
четверть часа
наконец
обещать
объявлять
предъявлять
платформа, перрон
перронный
перронный билет
платить
poczekalnia
popatrzeć
pozostać
przesiadka
przy
przyjście
przystanek
punkt
rozkład jazdy
spóźnić się
sprawdzać
sprawdzić
sprzedawać
tor
tram waj
tram wajowy
uwaga
widzieć
wjeżdżać
włożyć
wysiadać
wystroić się
zapytać
zdążyć
znów
зал ожидания
посмотреть
остаться
пересадка
У
прибытие
остановка
ровно
расписание (двия
ния поездов)
опоздать
проверять
проверить
продавать
путь
трамвай
трамвайный
внимание
видеть
въезжать, здесь;
прибывать
надеть
выходить
нарядиться
спросить
успеть
опять
Н А ТРАМ В АЙ Н О Й ОСТАНОВКЕ
1. Наконец ты явилась, Оля! Но почему одна? Где Марк?
2. Он обещал прийти ко мне в пять часов. В половине шестого его
еще не было. Вот я и приехала одна.
3. Я вас жду уже четверть часа.
4. Разве? ... Который теперь час?
5. Ровно шесть,
6. А когда (во сколько) точно приходит поезд?
7. В 1820. У нас времени немного.
8. Ты купил уже перронные билеты?
9. Нет, не успел купить, я еще не был на вокзале.
10. Пойдем на вокзал!
Одиннадцатый урок
97
11. Нам надо ждать на остановке, в противном случае Марк нас не
найдет.
12. О, я его вижу! Вот он выходит из трамвая.
13. Ну и нарядился! В такую жару надел темный костюм и галстук.
14. Марк, ты нас не видишь? Ты опять опоздал!
15. Извини, Оля, что я опоздал. Я получил телеграмму: Марийка и Во­
лодя не приедут прямым поездом из Москвы. У них пересадка
в Бресте.
16. Значит, мы должны поехать йа Центральный вокзал.
17. В котором часу прибывает в Варшаву брестский поезд?
18. Мы можем спросить. На Гданьском вокзале есть справочное бюро.
19. Ж а ль времени! Давайте поедем на Центральный вокзал! Там мы
посмотрим (проверим) по расписанию.
Н А Ц Е Н ТРАЛЬН О М ВО КЗАЛЕ
20. Посмотрим на расписание! Скорый поезд из Бреста прибывает
в 19 часов.
21. В какой кассе продают перронные билеты?
22. Во всех билетных кассах.
23. У кассы: Дайте, пожалуйста, три перронных би лета!... Сколько
с меня (плачу)?
24. Кассир: шесть злотых.
25. Пойдем теперь в зал ожидания. У нас осталось еще 20 минут (вре­
мени).
26. Нет, там душно. Пойдемте на перрон.
27. У выхода (входа) на перрон Оля, Марк и Тадек предъявляют би­
леты.
28. Контролер проверяет билеты (их) и сообщает им, на какую плат­
форму прибывает поезд из Бреста.
29. Вы слышите? Объявляют прибытие поезда!
30. „Внимание! Внимание! Скорый поезд Брест—Варшава (из Бреста
в Варшаву Центральную) прибывает на четвертый путь второй
платформы. Повторяю.......... ”
pociąg przychodzi
pociąg odchodzi (odjeżdża)
wsiadać do tranrwaju (autobu­
su itd.)
wysiadać z tramwaju (autobu­
su itd.)
dworzec
дворец
9 Uczebnik
вокзал
pałac
поезд приходит, прибывает
поезд отходит, отправляется
садиться в (на) трамвай (авто­
бус и т. д.)
выходить из (сходить с) трам­
вая (автобуса и т. д.)
garnitur мужской костюм
гарнитур komplet
98
Одиннадцатый урок
przy + п р е д л. па
przy kasie
przy wejściu
/ У + Р°Д- пад.
\ при + предл. пад.
у кассы
у входа (при входе)
КОММЕНТАРИЙ
2., 3. и др. Która godzina?
godzina
szósta
который час?
godzina pół
do jedenastej
godzina pół
do szóstej
godzina
dwunasta
В польском языке для обозначения времени используются порядко­
вые числительные (их склонение не отличается от склонения прилага­
тельных) :
godzina
godzina
szósta
pół do szóstej
шесть часов (не: шестой час)
половина шестого
Официальное обозначение времени (по радио, на железной дороге
и т. п.).
утром:
godzina
godzina
вечером: g o d z i n a
godzina
szósta
szósta trzydzieści
шесть часов
шесть часов тридцать минут
osiemnasta
osiemnasta
trzydzieści
восемнадцать часов
восемнадцать часов тридцать
минут
Для указания времени употребляется известная Вам уж е конструк­
ция: о + п р е д л . па д.
о której g o d z i n i e ?
в котором часу?
о godzinie
о godzinie
в пять часов
в половине шестого
piątej
pół do szóstej
Официальное:
о g o d z i n i e piątej
о g o d z i n i e piątej trzydzieści
вечером: o g o d z i n i e siedemna­
stej
o g o d z i n i e siedemnastej trzy­
dzieści
в пять часов
в пять часов тридцать минут
в семнадцать часов
в семнадцать часов тридцать ми^
нут
Одиннадцатый урок
99
Слово godzina можно опускать. Сравните:
Która teraz?
O której przychodzi pociąg?
—
—
O piątej.
—
Która teraz godzina?
O której godzinie przychodzi po­
ciąg?
O godzinie piątej.
Начиная с этого урока усваивайте порядковые числительные по
таблице на конце книги. Они склоняются как имена прилагательные.
2. В восьмом уроке Вы познакомились с предлогом do + р о д. п а д.
Этот предлог имеет несколько значений. Он соответствует также рус­
скому предлогу к + д а т . п а д .
do .+ род. пад. = к + дат. пад.
Obiecał przyjść do mnie o godzinie
piątej.
Обещал прийти ко мне в пять
часов.
Другие примеры:
podejść do stołu
przygotować się do egzaminu
zwrócić się do kogoś
подойти к столу
приготовиться к экзамену
обратиться к кому-нибудь и т. д.
21., 23. Здесь Вы встречаете новое чередование согласных в предложном
падеже: s : ś(si).
Оно встречается у существительных всех трех родов:
kasa
—
kasie
[каше]
100
Одиннадцатый урок
Другие примеры:
ж. род
м. род
ср. род
szosa —
prasa —
czas —
głos —
sos
—
mięso —
szosie
prasie
czasie
głosie
sosie
mięsie
[шогие]
[прайме]
[fulame]
[глоше]
[соше]
[менше]
В некоторых случаях чередование s : ś (si) выступает с дополнитель­
ным чередованием гласных а : е
las
21., 28.
—
lesie
[ 1эше]
który = который, какой
Местоимение który употребляется как вопрос не о качестве предме­
тов, а о порядке их выбора (какой из нескольких?).
W której kasie sprzedają bilety pe­
ronowe?
Na który peron przychodzi pociąg?
Którym tramwajem pojedziemy?
Na którym piętrze pan mieszka?
В какой кассе продают перронные
билеты?
На какую платформу приходит
поезд?
На каком трамвае мы поедем?
На каком этаже вы живете?
Местоимение jaki (какой) употребляется
предметов.
лрпиь
как вопрос о качестве
ПРЕДЛОЖНЫЙ ПАДЕЖ (о k i m? о c z y m?) ЕД. Ч. СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ
МУЖСКОГО И СР. РОДОВ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)
Вы уж е знаете (см. урок 6), что в предложном падеже мужского
и среднего родов два окончания: -е и -и.
В текст настоящего урока мы ввели формы предложного падежа
с окончанием -и. Оно прибавляется к существительным с мягкой осно­
вой и с основой на следующие согласные: с, cz, dz, dż, sz, rz, ż, 1, k,
g, ch.
m . род
dworzec
— dworcu
tramwaj
— tramwaju
pociąg
— pociągu
nauczyciel — nauczycielu
dzień
— dniu
cp. род
mieszkanie — mieszkaniu
morze
— morzu
wejście
— wejściu
Исключения (существительные с основой на твердый согласный):
dom
pan
—
—
domu
panu
syn
państwo
—
—
synu
państwu
101
Одиннадцатый урок
Так
образуется звательная форма. Она тождественна форме
падежа. Исключений из этого правила почти нет. За­
помните следующие отступления:
же
п р е д ло ж н о г о
предл.
panu
— зват.
ojcu
—
chłopcu —
panie!
ojcze!
chłopcze!
РОДИТЕЛЬНЫЙ-ВИНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖИ ЛИЧНЫХ МЕСТОИМЕНИЙ
род.
вин.
ja
mnie
mnie
ty
cię
cię
on
go
go
my
nas
nas
wy
was
was
oni
ich
ich
one
ich
je
Примеры из текста:
О pół do szóstej jeszcze go nie było. (2)
O, widzę go! (12)
Bileter sprawdza je ( = билеты) i informuje ich ( = нашйх знакомых). (28)
Przepraszam cię, Olu. (15)
Таким образом, Вы знаете уж е следующие формы местоимений: ja,
ty, on:
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
ja
mnie
mi
mnie
mną
mnie
ty
cię
ci
cię
tobą
tobie
on
go (niego)
mu (niemu)
go (niego)
nim
nim
Напоминаем, что краткие формы mi, ci, mu, cię, go не имеют своего
ударения. Они не могут стоять в начале предложения и не сочетаются
с предлогами. О соответствующих им полных формах будет сказано
ниже (см. урок 13).
Склонение местоимений my, w y, oni, one повторите по таблице в конце
книги.
ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
Прошедшее время в польском языке, в полном соответствии с рус­
ским, образуется от основы инфинитива путем добавления суффикса -ł:
być
czekać
dziękować
myć
mówić
—
—
—
—
—
był
czekał
dziękował
mył
m ówił
Но в отличие от русского, в польском языке приведенная выше
форма является лишь формой 3-го лица ед. ч. м. рода. В других лицах
прибавляются окончания, которых нет в русском языке.
102
Одиннадцатый урок
м. род
czekałem
czekałeś
czekał
ж. род
czekałam
czekałaś
czekała
cp. род
czekało
Примечание: личные местоимения при формах прошедшего времени
употребляются лишь тогда, когда на них падает логическое ударение
(см. урок 5).
Obiecał przyjść do mnie o godzinie piątej. (2)
Przyjechałam więc sama. (2)
Czy kupiłeś już bilety peronowe? (8)
Nie, nie zdążyłem kupić, nie byłem jeszcze na dworcu. (9)
A leż się wystroił! (13) и др.
Усвойте пока лишь формы единственного числа. Формы множествен­
ного числа будут даны в следующем уроке.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Вместо точек вставьте формы местоимений ty, on, oni, one:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
II.
Spotkałem . . . na dworcu.
W krótce . . . znajdziemy.
Wczoraj . . . nie było.
O pół do szóstej jeszcze . . .
Przepraszam . . . .
Wybaczę . . . .
Pójdziem y jutro do . . . .
Widzę . . . na przystanku.
Należy . . . zapytać.
nie było.
Образуйте предложный падеж ед. ч. существительных и прила­
гательных:
na(bilet kolejowy), o(godzina druga), na(peron trzeci), na(przystanek
autobusowy), w(dom), w(morze), w(pokój), w(duże miasto), przy(kasa
biletowa), o(pierwszy syn), w(pociąg pośpieszny), w(samolot), w(czas
wojny), na(dworzec kolejowy), w(pałac królewski), przy(wejście na
perony), w(ręka), w(czarny garnitur), w(autobus), w(duży las), na(podłoga), wszystko w(porządek), zupa na(talerz), w(ten rok).
Одиннадцатый/двенадцатый урок
103
III. В приведенных ниже предложениях образуйте прошедшее время
глаголов (формы мужского и женского родов):
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Kupuję bilety peronowe.
Przychodzę na dworzec co dzień o godzinie czwartej.
Czekam na was kwadrans.
W yjedziesz do Warszawy.
Dostaniesz depeszę.
M yję się rano.
Piszesz list.
Biorę książkę.
Wrócę do domu o pół do drugiej.
Widzę was na przystanku tramwajowym.
Pojedzie do Moskwy.
IV. Прочитайте по-польски:
1) 2 ч. 2) B I 30 ч. 3) 8 ч. 4) В I I 30 ч. 5) В 7 ч. 6) 830 ч. 7) 5 ч.
LEKCJA
DWUNASTA
1. Родительный падеж ед. ч. существитель­
ных м. и ср. родов.
2. Формы 3-го лица повелительного накло­
нения.
3. Прошедшее время (продолжение).
4. Союз że.
SPOTKANIE*»
1. Marek:
— Dzień dobry, Maryjko! Dzień dobry, Włodku!
Jakże się cieszę, że możemy powitać was
w Warszawie.
2. Maryjka:— Dzień dobry, Marku!
3. Marek: — Poznajcie się! To Ola i Tadek, a to są moi przy­
jaciele z Moskwy. Na pewno szybko się zaprzy­
jaźnicie. Tadek, zawołaj numerowego, niech od­
niesie walizki do taksówki!
*) Текст записан на пластинке.
104
Двенадцатый урок
4. Tadek:
— Czyż sami nie możemy zanieść dwóch walizek?
5. Maryjka:— Chcecie wziąć taksówkę? Chodźmy pieszo! Tak
długo czekałam, żeby zobaczyć Warszawę, a wy
chcecie natychmiast zawieźć nas do domu!
6. Tadek: — Oddajmy więc walizki do przechowalni bagażu.
Przywieziemy je potem. Niech państwo wezmą
tylko nesesery.
*
7. Tadek:
8.
9.
10.
11.
12.
13.
*
— Oddałem już walizki do przechowalni. Panie
Włodku, niech pan schowa kwit bagażowy.
Chodźmy!
Marek: — Nie mogliśmy się was doczekać. Dlaczego nie
przyjechaliście bezpośrednim pociągiem z Mo­
skwy?
Maryjka: — Za późno zamówiliśmy bilety w biurze „Inturist” i nie było już miejscówek na pociąg ber­
liński. Musieliśmy więc jechać z przesiadką.
Ola:
— To mieli państwo chyba nie bardzo wygodną
podróż? Czy do Brześcia jechali państwo pocią­
giem osobowym?
Włodek: — Nie, pospiesznym. Pociąg brzeski zatrzymuje
się tylko na dużych stacjach i idzie tak samo
szybko, jak pociąg berliński. Jechaliśmy wago­
nem sypialnym. Jedliśmy w wagonie restaura­
cyjnym. Poza tym w Brześciu jest bardzo wy­
godne połączenie do Warszawy.
Maryjka:— Mieliśmy bardzo sympatycznego konduktora.
Gdy dowiedział się, że po raz pierwszy jedziemy
za granicę, zaopiekował się nami. W Brześciu
pokazał nam, z którego peronu odchodzi pociąg
do Warszawy, i pomógł nam znaleźć wagon
pierwszej klasy. Nie wiedzieliśmy, że „мягкий
и жесткий вагоны” to w polskich pociągach
wagony pierwszej i drugiej klasy.
Włodek: — Potem nadawaliśmy do was telegram i omal nie
spóźniliśmy się na pociąg.
Двенадцатый урок
105
14. Maryjka:— W ogóle wszystko było bardzo niezwykłe. Czu­
łam się jakoś dziwnie, gdy mijaliśmy granicę.
I nawet wówczas, gdy zobaczyłam żołnierza pol­
skiego i polskiego kolejarza z orzełkami *> na
czapkach, nie mogłam uwierzyć, że już jestem
w Polsce.
15. Włodek: — Maryjka wszystko przeżywała bardzo silnie.
W Terespolu **> z wrażenia nie mogła znaleźć
paszportu, a podczas odprawy celnej miała tak
przerażoną minę, że rozśmieszyło to nawet cel­
nika. Zresztą celnik wcale nie zamierzał spraw­
dzać bagażu Maryjki.
16. Maryjka: — Wołodia też na swój sposób przeżywał tę po­
dróż. W wagonie interesowały go jedynie polskie
napisy, które wielokrotnie aż do znudzenia od­
czytywał.
17. Włodek: — W przedziale z nami...
18. Maryjka:— Przepraszam cię, Wołodia, czy poznajesz? Przed
nami Pałac Kultury i Nauki ***>.
[Споткане 1. дэйенъ добры марыйко дженъ добры влотку, ягжэ шен чешэя
жэ можэмы повитач вас в варшаве 2. дженъ добры марку 3. познайче
шен то ola и тадэк а то сон мои пшыячеЪ з москфы на пэвно шыпко шеп
запшыяжъниче тадэк заволай нумэровэго нех однеше ваЫски до таксуфки 4. •Яйыш сами не можэмы занешъч двух ваЫзэк 5. хцэче
вжёнъч таксуфкэ11 хочмы пешо так длуго •Нйэкалам жэбы зобаЗДйыч
варшавэя а вы хцэче натыхмяст завешъч нас до дому 6. оддаймы венц
ваЫски до пшэховаЫи багажу пшывежемы е потэм нех панъстфо
вэзмоя тъйко нэсэсэры 7. оддалэм юш ваЫски до пшэховаЫи пане влот­
ку нех пан схова кфит багажовы хочмы 8. не могЫшъмы шен вас
доИШэкач dlafuioio не пшыехаЫшъче беспошърэдним почёргем з мо­
скфы 9. за пужъно замувиЫшъмы биЪты в бюжэ интурист и не было юш
мейсцувэк на почерк бэрЫнъски мушеЫшъмы венц ехач с пшэшятко11
10. то ме1и панъстфо хыба не бардзо выгодно11 подруш тшы до бжэшъчя
exalu панъстфо почёугем особовым 11. не поспешным почерк бжэски за*) O r z e ł e k — уменьшительное от orzeł (орел). Белый орел является гер­
бом Польской Народной Республики.
**) T e r e s p o l — пограничный пункт на польско-советской границе.
***) P a ł a c K u l t u r y 1 N a u k i — Дворец культуры и науки (высотное
здание в Варшаве, дар Советского Союза Польше).
106
Двенадцатый урок
тшымуе шен тыХко па дужых стацъях и идже так само шыпко як
почёук бэрЫньски ехаХишъмы вагонэм сыпяХным едЫшъмы в вагоне
рэстаурацыйным поза тым в бжэшъчю ест бард*зо выгоднэ полоптгихэпе
до варшавы 12. меХишъмы бардзо сымпатытгйнэго кондуктора гды доведжял шеП жэ по рас перфшы еджемы за границэ11 заопековал шен
нами ś бжэшъчю показал нам с ктурэго пэрону отходжи почёук до
варшавы и помугл нам зпаХэшъч вагон перфшэй к 1асы не веджеХишъмы
жэ мягкий и жёсткий вагоны то ф по1ских почёугах вагоны перфшэй
и другей кХасы 13. потэм надаваХишъмы до вас тэХэграм и омаХ не
спужъниХишъмы шен на почёук 14. в огуХэ фшыстко было бардзо незвыклэ •Яйулам шен якошъ дживне гды мияХишъмы границэя и навэт
вуф'тгйас гды зобатшылам жолнежа поХскего и поХскего коХэяжа з ожэлками на Ягйапках не моглам увежыч жэ юш естэм ф поХсцэ 15. марыйка
фшыстко пшэжывала бардзо шиХне ф тэрэспоХу з вражэня не могла
знаХэшъч пашпорту a noTfulac отправы цэХнэй мяла так пшэражоно11
минэн жэ росшъмешыло то навэт цэХника зрэштоя цэХник фг^аХэ не
замежал справдзач багажу марыйки 16. володя тэш на сфуй спосуп
пшэжывал тэн подруш в вагоне интэрэсовалы го едыне поХске написы
ктурэ веХокротне аж до знудзеня от’тшытывал 17. ф пшэджяХэ з нами
18. пшэпрашам чен володя тгйы познаеш пшэд нами палац куХтуры
и науки]
СЛОВАРЬ
bagażowy
celnik
celny
czapka
doczekać się
dowiedzieć się
dziwnie
granica
jakoś
jeść
klasa
kolejarz
konduktor
kwit
miejscówka
mijać
nadawać
napis
natychmiast
neseser
niezwykły
numerowy
odczytywać
odnieść
odprawa (celna)
багажный
таможенник
таможенный
шапка
дождаться
узнать
странно
граница
как-то
есть
класс
ж елезнодорожник
проводник
квитанция
плацкарта
переезжать
отправлять
надпись
сразу ж е
несессер
необычный
носильщик
перечитывать
отнести
досмотр
omal nie
чуть не
orzełek
орел
osobowy
пассажирский
paszport
паспорт
podczas
во время
podróż
путешествие
połączenie
сообщение
powitać
приветствовать
poznać się
познакомиться
przechowalnia
камера хранения
przedział
купе
przerażony
испуганный
przeżywać
переживать
rozśmieszyć
рассмешить
sam
сам
silnie
сильно
spotkanie
встреча
stacja
станция
sympatyczny
симпатичный
sypialny
спальный
szybko
скоро, быстро
taksówka
такси
telegram
телеграмма
поверить
uwierzyć
wagon restauracyjny вагон-ресторан
107
Двенадцатый урок
walizka
wielokrotnie
wrażenie
wziąć
za granicę
zamierzać
zamówić
чемодан
много раз
впечатление
взять
за границу
думать
заказать
zanieść
zaopiekować się
zaprzyjaźnić się
zawieźć
zawołać
zresztą
żołnierz
отнести
позаботиться
подружиться
отвезти
позвать
впрочем
солдат
В С ТРЕЧ А
1. Здравствуй, Марийка! Здравствуй, Володя! Как я рад (радуюсь),
что мы можем приветствовать вас в Варшаве.
2. Здравствуй, Марк!
3. Познакомьтесь! Это О ля и Тадек, а это мои друзья из Москвы.
Наверное, вы скоро подружитесь. Тадек, позови носильщика, пусть
отнесет чемоданы к такси!
4. Н еуж ели мы сами не можем нести два чемодана?
5. Хотите ехать на такси? Пойдемте пешком! Я так долго ждала,
чтобы увидеть Варшаву, а вы хотите сразу же отвезти нас домой!
6. Тогда сдадим чемоданы в камеру хранения. Привезем их потом.
Возьмите только несессеры....
7. Я уж е сдал чемоданы в камеру хранения. Володя, спрячьте багаж­
ную квитанцию. Пойдемте!
8. Мы не могли вас дождаться. Почему вы не приехали из Москвы
прямым поездом?
9. Мы слишком поздно заказали билеты в бюро „Интуриста” , и на
берлинский поезд не было уже купированных мест. Поэтому мы
были вынуждены ехать с пересадкой.
10. Значит, у вас было не очень удобное путешествие. До Бреста вы
ехали пассажирским поездом?
11. Нет, скорым. Брестский поезд останавливается только на больших
станциях и идет так же быстро, как и берлинский поезд. Мы ехали
в спальном вагоне, ели в вагоне-ресторане. Кроме того, из Бреста
очень удобное сообщение с Варшавой.
12. У нас был очень симпатичный проводник (кондуктор). Когда он
узнал, что мы впервые едем заграницу, он позаботился о нас. В Бре­
сте он показал нам, с какой платформы отправляется поезд в Вар­
шаву и помог нам найти мягкий вагон (1-го класса). Мы не знали,
что „мягкий и жесткий вагоны” — это в польских поездах вагоны
1-го и 2-го классов.
13. Потом мы отправляли вам телеграмму и чуть не опоздали на поезд.
14. Вообще все было очень необыкновенно. Я чувствовала себя как-то
странно, когда мы переезжали границу. И даже когда я увидела
польского солдата и польского железнодорожника с польским орлом
на шапках, я не могла ..поверить, что я уж е в Польше.
108
Двенадцатый урок
15. Марийка вс'е переживала очень сильно. В Тересполе от обилия
впечатлений она не могла найти паспорт, а во время таможенного
досмотра у нее было такое испуганное лицо, что это рассмешило
даже таможенника. Впрочем таможенник вовсе не думал проверять
вещи (багаж) Марийки.
16. Володя тоже своеобразно переживал это путешествие. В вагоне
интересовали его только польские надписи, которые он много раз
перечитывал, так что это мне даже надоело.
17. В купе с нам и.......
18. Извини, Володя, узнаешь? Перед нами Дворец культуры и науки,
wziąć taksówkę
телеграмма
z wrażenia
взять такси, поехать на такси
— depesza (ж.
.
,
—----^-telegram (м.
от обилия впечатлений, от волнения,
под сильным впечатлением
podczas
подчас
na swój sposób
во время
czasem, czasami
своеобразно
nadawać со do kogo
отправлять что кому
Nadawaliśmy do was telegram.
Мы отправляли вам телеграмму.
przepraszać kogo
(вин. пад.)
извиняться
przepraszam cię, Wołodia
извини, Володя
przepraszam panią
przepraszam pana
извините, простите
przepraszam państwa
dzień dobry!
do widzenia!
+ зват. форма (или им. падеж) имени
dobry wieczór!
dobranoc!
Dzień dobry, Maryjko (Maryjka)!
Dzień dobry, Włodku (Włodek)!
Dzień dobry, Marku (Marek)!
109
Двенадцатый урок
КОММЕНТАРИЙ
3., 6. К первому спряжению принадлежат следующие глаголы с раз­
ным трипом чередования в основе (а также производные от них):
wieźć [ вешьч] — wiozę [еёзэя], wieziesz [ вежеш], wiozą [ вёзон]
Так же: przewieźć, odwieźć и др.
nieść [нешьч] — niosę [нёсэн], niesiesz [нешеш], niosą [ нёсоп]
Так же: przynieść, zanieść, odnieść, wnieść, wynieść и др.
wziąć [ вжёньч] — wezmą [вэзмэ11], weźmiesz [вэжъмеш], wezmą [вэзжон]
Так же: zdjąć (zdejmę, zdejmiesz), w yjąć (wyjmę, wyjmiesz), przyjąć
(przyjmę, przyjmiesz), zająć (zajmę, zajmiesz) и др.
9. Слова иностранного происхождения на -о (ср. род) в польском языке
склоняются:
biuro
kino
metro
palto
—
—
—
—
род.
род.
род.
род.
biura,
kina,
metra,
palta,
предл.
предл.
предл.
предл.
biurze
kinie
metrze
palcie
Исключение: какао (несклоняемое).
10., 16. Известный Вам уж е предлог do + р о д . па д . (эквивалент рус­
ских: в + вин. пад., к + дат. пад.) имеет в польском языке еще одно
значение:
do ~Ь род. пад. = до + род. пад.
jechaliście do Brześcia
do znudzenia
вы ехали до Бреста
до тошноты
Другие примеры:
pracować do północy
wypić do dna
do czasu
работать до полуночи
выпить до дна
до поры, до времени
Этот предлог (и некоторые другие) может быть усилен с помощью
слова aż:
aż do znudzenia
(вплоть до)
pracować aż do północy
выпить до самого дна
wypić aż do dna
dojechaliśmy aż do Warszawy 1
7 мы доехали до самой Варшавы
17. Еще один тип чередования согласных в предложном падеже — 1:1
przedział — przedziale
по
Двенадцатый урок
Это чередование встречается у существительных всех родов:
м. род
stoi
tytui
ж. род szkoia
ср. род dzieio
—
—
—
—
stole
tytule
szkole
dziele
При этом возможно дополнительное чередование а : е
ciało
światło
— ciele
— świetle
Сочетание -si- чередуется c -śl-:
krzesio
masio
— krześle
— maśle
РОДИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ ( k o g o ? c z e g o ? ) ЕД. 4. СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ
МУЖСКОГО И СРЕДНЕГО РОДОВ
Родительный падеж, как Вам известно (см. урок 5), имеет два окон­
чания: -и и -а. В тексте 11-го урока Вы встретили форму род. пад.
с окончанием -a (z Brześcia). В настоящем уроке этих форм больше.
Примеры:
м. род
konduktor
żołnierz
kolejarz
pan
ср. род wrażenie
znudzenie
—
—
—
—
—
—
konduktora
żołnierza
kolejarza
pana
wrażenia
znudzenia
Окончание -а принимают все без исключения существительные
среднего рода (поэтому у них форма род. пад. в словаре не отмечена).
Среди существительных мужского рода окончание -а принимают:
1) все одушевленные существительные, независимо от характера ос­
новы;
2) огромное большинство слов с основой на мягкий согласный:
cień
gwóźdź
kamień
liść
—
—
—
—
cienia
gwoździa
kamienia
liścia
Исключение представляют слова с основой на -j, например, kraj —
kraju.
Только существительные мужского рода с твердым согласным осно­
вы, не обозначающие одушевленных предметов, принимают два окон­
чания: -и и -а. Не существует никаких строгих правил употребления
в этой группе слов того или иного окончания. Можно лишь указать на
то, что окончание -и принимают существительные собирательные, ве­
щественные и отвлеченные, например: tłumu, ludu, cukru, piasku, bólu,
gniewu и др.
Двенадцатый урок
111
Форму род, пад. существительных м. рода надо запоминать в каждом
отдельном случае. Она приводится нами в словаре.
В группе одушевленных существительных м. рода форма род. пад.
ед. ч. функционирует и в значении винительного падежа (так же как
в русском языке). Это правило относится лишь к единственному числу.
Mieliśmy sympatycznego konduktora.
Zobaczyłam żołnierza polskiego.
Zobaczyłem polskiego kolejarza.
To rozśmieszyło nawet celnika.
— A dlaczego interesuje pana, ile kosztuje
bilet dla psa?
Это относится и к существительным с формой прилагательного, на­
пример: numerowy, podróżny.
Zawołaj numerowego. Позови носильщика.
У слова państwo винит, пад. тоже равен родительному:
Przepraszam państwa. Извините, простите.
Witam państwa. Я приветствую вас.
Запомните несколько слов с чередованием е : ноль звука, в которых
исчезновение е вызывает изменения в основе:
ojca
ojciec
dworca
dworzec
marca
marzec
przechodnia
przechodzień
dnia
dzień
kwietnia
kwiecień
112
Двенадцатый урок
Особо образует косвенные падежи слово tydzień, изменяя также пер­
вую часть:
tydzień
—
tygodnia, tygodnie
Слова на -пгес, в отличие от русского языка, сохраняют мягкость й:
koniec
mieszkaniec
—
—
końca
mieszkańca
ФОРМЫ 3-ГО ЛИЦА ПОВЕЛИТЕЛЬНОГО НАКЛОНЕНИЯ
Формы 3-го лица ед. и мн. ч. повелительного наклонения образуются
с помощью слова niech, прибавляемого к соответствующим формам
будущего простого или настоящего времени.
Niech
Niech
Panie
Niech
odniesie walizki.
państwo wezmą nesesery.
Włodku, niech pan schowa kwit bagażowy.
oni tu nie przychodzą.
Со словами: pan, pani, panie, państwo надо употреблять эти формы.
В таких случаях они являются эквивалентами русской формы 2-го
лица мн. ч. повелительного наклонения. При вежливом обращении
нужно добавить слово proszę.
Proszę, niech pan (pani) usiądzie. ) „
0
Proszę, niech państwo usiądą.
J
адитесь, пожалуйста.
Niech pan pozdrowi żonę.
Передайте привет жене.
Proszę, niech pan (pani) wejdzie.
Proszę, niech państwo wejdą.
1
j
Войдите, пожалуйста.
Когда хотим назвать имя, фамилию, профессию, звание того, к кому
обращаемся, тогда добавляем звательную форму. Такой конструкции
в русском языке соответствует обращение по имени-отчеству или по
званию (должности).
Ср.: P a n i e
Tadeuszu,
pan chwilę poczeka!
niech
Тадеуш, подождите минутку! (или
имя и отчество)
Panie
Zalewski,
pan przyjdzie jutro!
niech
(здесь в русском языке чаще все­
го имя и отчество)
P a n i e k o n d u k t o r z e (pa­
ni konduktorko), niech pan(-i)
zatrzyma autobus!
Кондуктор, остановите автобус!
P a n i e i n ż y n i e r z e , niech
mi pan zostawi te plany.
(имя, отчество или товарищ инже­
нер) оставьте мне эти планы.
Двенадцатый урок
113
Русским обращениям „товарищ” , „девушка” и др. соответствует
конструкция: Proszę pana (pani, państwa).
Proszę pana (pani), niech pan (pani) pokaże mi ten m ateriał! Продавец
(девушка), покажите этот материал!
Формулу: Proszę рапа и т. д. употребляем тогда, когда не называем ни
имени ни звания (должности), в частности, обращаясь к незнакомым.
В отличие от формы повелительного наклонения со словом niech,
употребляемая в первых текстах конструкция: proszę + и н ф и н и т и в ,
например:
proszę usiąść, proszę zgadnąć и т.д.
имеет более официальный характер.
Panie doktorze, proszę przepisać mi
Доктор, пропишите мне, пожалуйto lekarstwo!
ста, это лекарство!
или: Proszę pana, proszę przepisać mi to lekarstwo!
Пропишите мне, пожалуйста, это лекарство.
ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)
Во множественном числе в польском языке имеем две группы форм
прошедшего времени.
1) Одна из них употребляется тогда, когда речь идет о мужчинах или
о группе лиц, в составе которых есть мужчины. Это так называе­
мые лично-мужские формы. Во множественном числе такж е высту­
пают личные окончания (ср. урок 11):
czek'alismy
czekaliście
czek'ali
— Mieliśmy bardzo przyjemną podróż
10 Uczebnik
114
Двенадцатый урок
— Zrobiliśmy w am niespodziankę.
2) В остальных случаях употребляются так называемые женско-вещные формы:
czekałyśm y
czekałyście
czekały
— Jechałyśmy tram wajem .
Ударение в формах 1-го и 2-го лица мн. ч. падает на третий слог
от конца.
В прошедшем времени возможны разные случаи чередования глас­
ных основы,, которых нет в русском языке. Самый распространенный
тип чередования — это чередование гласны х е : а у слов с инфини­
тивом на -е«б. Основа с гласным а выступает во всех формах ед. ч.
и в женско- вещных формах мн. ч.
mieć — miałem, miałam, miałyśmy
Двенадцатый урок
115
Формы с е — в лично-мужской парадигме мн. ч.:
mieć
—
mieliśmy
Примеры глаголов из текста:
musieć — musiałem, musiałyśmy, musieliśmy
dowiedzieć się — dowiedziałem się, dowiedziałyśmy się, dowiedzieliśmy się
wiedzieć — wiedziałem, wiedziałyśmy, wiedzieliśm y
Особые случаи:
jeść — jadłem, jadłyśmy, jedliśmy
znaleźć — znalazłem, znalazłyśmy, znaleźliśmy
usiąść — usiadłem, usiadłyśmy, usiedliśmy
śmiać się — śmiałerti się, śmiałyśmy się, śmieliśmy się (и śmialiśmy się)
СОЮЗ 2Б
Выше (см. урок 7) шла речь о различении союза że и местоимения со
(в русском языке в обоих случаях „что” ). В тексте настоящего урока
также имеются примеры на употребление союза że.
Jakże się cieszę, że możemy powitać was w Warszawie. (1)
N ie wiedzieliśmy, że „мягкий и жесткий вагоны” , to w polskich pocią­
gach wagony pierwszej i drugiej klasy. (12)
N ie mogłam uwierzyć, że już jestem w Polsce (14)
Miała taką przerażoną minę, że rozśmieszyło to nawet celnika. (15)
Союз że лиш ь связывает придаточное предложение с главным. Местоимение со, связывая придаточное предложение с главным, одновремен­
но служит подлежащим или дополнением сказуемого придаточного
предложения.
Практический совет: если, отбросив первую (главную) часть соответ­
ствующего русского сложного предложения, получим вопросительное
предложение, тогда в польском языке употребим со. Возьмем примеры:
Не знаю, что он заметил Hą вокзале.
Отбросим первую часть. Получаем вопросительное предложение:
Что он заметил на вокзале?
следовательно, в польском языке со:
N ie wiem, со on zauważył na dworcu.
Скажи, что ты ешь?
Что ты ешь?
следовательно: Powiedz, со jesz.
Не хочу слышать, что случилось.
Что случилось?
следовательно:
N ie chcę słyszeć, со się stało.
116
Двенадцатый урок
Когда такое превращение невозможно, тогда употребляется że, на­
пример:
Я знаю, что у вас сегодня нет времени.
(нет: что у вас сегодня нет времени).
Следовательно: Wiem, że pan (pani) dziś nie ma czasu.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
II.
Переведите на русский язык:
1. Pójdę jutro do ojca.
2. Jedziemy do Polski.
3. Dojechaliśmy do miasta.
4. Pracowaliśm y do rana.
5. Zwracam się do milicjanta.
6. Będziemy pracować do późnego wieczora.
Вставьте союз że или местоимение со.
1. N ie w iedziałem ,. . . czekasz na mnie.
2. N ie w iedziałem ,. . . mi przywieziesz.
3. N ie w iedziałem ,. . . mi przywieziesz tego pięknego psa.
4. Obawiam s ię ,. . . się spóźnisz.
5. On m ó w i,. . . nie ma już miejscówek na pociąg pospieszny.
6. Opowiedzieli m i,. . . w idzieli za granicą.
III. Употребите предлог do или z, одновременно образуя , форму род.
пад.
1. Wysiadam (tramwaj).
2. Wsiadam (pociąg).
3. Wchodzimy (biuro).
4. Wychodzimy (kino).
5. Otrzymuję list (Związek Radziecki).
6. Chodźmy (mój kolega).
7. Przyjechaliśmy (Warszawa).
8. Odłożymy pracę (następny dzień).
IV. Образуйте нужные формы прошедшего времени:
1. (Cieszyć się — my = две девушки), że możemy powitać was
w Polsce.
2. Czy (oddać — w y = два парня) bagaż do przechowalni?
3. Dlaczego państwo nie (przyjechać) bezpośrednim pociągiem z M o­
skwy?
4. Pociągi (zatrzymywać się) tylko na dużych stacjach.
5. One (musieć) jechać z przesiadką.
6. (znaleźć — my =* две женщины) na peronie numerowego.
7. Czy panie (być) za granicą?
8. Taksówki (przewozić) podróżnych z jednego dworca na drugi.
13
LEKCJA
TRZYNASTA
1. Дательный-предложный падежи слов женского рода
(продолжение).
2. Краткие и. полные формы местоимений да, ty, on.
3. Повелительное наклонение (продолжение).
KOLACJA U MARKA
Tekst
А
1. — Czy kolację zjemy dziś w restauracji?
2. — Nie, u mnie. Wszystko, co trzeba już kupiłem. Olu, chodź
ze mną do kuchni! Przekonasz się wreszcie, że potrafię
ci dorównać przynajmniej w przygotowaniu kolacji.
Spójrz, jaką wędlinę kupiłem: szynkę, polędwicę, parówki.
3. — Czy nie za mało?
4. — Nie żartuj! Po takim spacerze na pewno wszyscy mają
doskonały apetyt. Kupiłem również sałatkę, ser, szproty.
5. — Gdzie kupowałeś sałatkę?
6. — W garmażerii, a wędlinę w „Delikatesach” *>. Na pewno
jest smaczna. Pomóż mi nakryć do stołu!
7. — Przecież miałeś zamiar sam przygotować kolację... Ale
chętnie ci pomogę.
8. — Będziemy jeść w jadalni. Olu, nakryj stół tym obrusem.
9. — Ja też pomogę wam nakrywać do stołu.
10. — Świetnie, Maryjko! Tak będzie prędzej. Przecież po ko­
lacji chciałyście jeszcze pójść na spacer. Postaw na stole
chleb, masło i cukier. Olu, w kredensie są talerzyki, spod­
ki i szklanki, a w tej szufladzie noże, widelce i łyżeczki.
Połóż je na stole.
11. — Tylko ty, Tadku, nic nie rób. Zaraz coś stłuczesz.
■) „Delikatesy** — большие магазины, где продают деликатесы.
118
Тринадцатый урок
12. — Gdzie są zapałki? Trzeba zapalić gaz. Jeszcze nie zagoto­
waliśmy wody na herbatę.
13. — Nie trzeba zapalać gazu. Już włączyłem czajnik elek­
tryczny. Woda za chwilę się zagotuje. Niech Tadek za­
parzy herbatę. On wprawdzie od czasu do czasu tłucze
naczynia, ale herbatę zaparza świetnie.
14. — Możecie siadać do stołu. Za chwilę podam wam her­
batę.
[ко1ацъя у марка 1. &йхы ко1ацъев зъемы джишь в рэстаурацъйи
2. не у мне фшыстко цо тгиэба юш купилэм oly хоч зэ мнон до кухни
пшэконаш шен врэшче жэ потрафен чи дорувнач пшынаймней ф пшыготованю ко1аг^ъйи спуйш яко11 вэнд1инэн купилэм шынкэ11 по1ендвицэи
паруфки 3. fulbi не за мало 4. не жартуй по таким спацэжэ на пэвно
фшысцы маён досконалы апэтыт купилэм рувнеш салаткэ11 сэр и шпро­
ты 5. гдже куповалэшъ салаткэ11 6. в гармажэръйи а вэнд1инэи ег дэ1икатэсах на пэвно ест смаИШна помуш ми накрывач до столу 7. пшэчеш
мялэшь замяр сам пшыготовач ко1ацъев а1э хэнтне чи помогэ11 8. бэнъджемы ешьч в ядаЫи oly накрый стул тым обрусэм 9. я тэш помогэ11
вам накрывач до столу 10. шьфетне марыйко так бэнъдэЬе прэндзэй
пшэчеш по ко1ацъйи хчялышьче em.fvbo пуйшьч на спацэр постаф на
сто1э х1эп масло и цукер oly ф крэдэнъше сон та1эжыки спотки и шкХанки а ф тэй шуф1адже ножэ видэ1цэ и лыжэfШкu полуш е на сто1э
11. тьйко ты татку ниц не руп зарас цошь стлугШэш 12. гдже сон за­
полни тшэба запа1ич гас ешИШэ не заготоваЫшъмы воды на хэрбатэн
13. не тшэба запа1ач газу юш влонИШылэм fulaUnuK э1эктры?шны
вода за хфи1эн шев заготуе нех тадэк запажы хэрбатэн он фправдже
от fxHacy до fulacy тлутйХэ натшыня а1э хэрбатэн запажа шьфетне
14. можэче шядач до столу за хфи1эн подам вам хэрбатэ11].
С Л О В А Р Ь
apetyt
chleb
cukier
czajnik
dorównać
doskonały
elektryczny
garmażeria
gaz
herbata
jadalnia
kolacja
kredens
аппетит
хлеб
сахар
чайник
сравняться
замечательный
электричес кий
кулинария
газ
чай
столовая (н:омната)
ужин
буфет
łyżeczka
masło
naczynia
nakryć
nóż
obrus
parówka
po
podać
polędwica
położyć
postawić
potrafić
ложечка
масло
посуда
накрыть
нож
скатерть
сосиска
после
подать
филейная колбаса
положить
поставить
суметь
119
Тринадцатый урок
prędzej
przekonać się
przygotowanie
przynajmniej
sałatka
ser
siadać
smaczny
spacer
spodek
spojrzeć
stłuc
szproty
szuflada
sasynka
świetnie
talerzyk
tłuc
tylko
wędlina
widelec
włączyć
zagotować
zagotować się
zapalić
zapałka
zaparzać
zaparzyć
zjeść
быстрее
убедиться
приготовление
по крайней мере
салат
сыр
садиться
вкусный
прогулка
блюдце
посмотреть, взглянуTb
разбить
шпроты
ящик
ветчина
замечательно
тарелка
бить
но
копчености
вилка
включить
вскипятить
закипеть
зажечь
спичка
заваривать
заварить
съесть
УЖ ИН У M APK A
A
1. Ужинать сегодня будем в ресторане?
2. Нет, у меня. Все нужное я уж е купил. Оля, пойдем со мной на кух­
ню. Ты, наконец, убедишься, что я сумею сравняться с тобой, по
крайней мере, в приготовлении ужина. Посмотри, что я купил:
ветчину, филейную колбасу, сосиски.
3. А не слишком мало?
4. Не шути! После такой прогулки, наверно, у всех замечательный
аппетит. Я купил также салат, сыр, шпроты.
5. Где ты покупал салат?
6. В кулинарии, а копчености в „Деликатесах” . Наверно, все вкусно.
Помоги мне накрыть на стол!
7. Ведь ты собирался сам приготовить ужин... Но я с удовольствием
тебе помогу.
8. М ы будем ужинать в столовой. Оля, накрой стол этой скатертью.
9. Я тоже помогу вам накрывать на стол.
10. Замечательно, Марийка! Так будет быстрее. Ведь после ужина вы
еще хотели пойти погулять (на прогулку). Поставь на стол хлеб,
масло и сахар. Оля, в буфете есть» тарелки блюдца и стаканы,
а в этом ящике ножи, вилки, ложечки. Полож и их на стол!
11. Но ты, Тадек, ничего не делай! Сразу что-нибудь разобьешь.
12. Где спички? Надо зажечь газ. Мы «еще не вскипятили воды для
чая.
13. Не надо зажигать газ. Я уж е вклю чил электрический чайник.
Вода Через несколько минут закипит. Пусть Тадек заварит чай!
Правда, он время от времени бьет посуду, но чай заваривает заме­
чательно.
14. Можете садиться за стол. Сейчас я подам вам чай.
120
Тринадцатый урок
jeść (zjeść) śniadanie
jeść (zjeść) obiad
jeść (zjeść) kolację
nakrywać do stołu
siadać do stołu
prosić do stołu
mieć zamiar
od czasu do czasu
sałatka
sałatka
sałatka
sałatka
sałatka
завтракать (позавтракать)
обедать (пообедать)
ужинать (поужинать)
накрывать на стол
садиться за стол
просить к столу
намереваться, собираться
время от времени
салатс^Г^
sałata (zielona)
sałatka
rybna
mięsna
śledziowa
jarzynowa
z drobiu
салат из рыбы
мясной салдт
салат из селедки
салат из овощей
салат из кур
КОММЕНТАРИЙ
2. В польском языке конструкция: u -f р о д . п а д . употребляется го­
раздо реже, чем соответствующая русская конструкция, в основном,
лишь при обозначении пребывания, проживания и т. п. у кого-нибудь.
być u kogoś
mieszkać u kogoś
Kolację zjemy u mnie.
быть у кого-н.
жить у кого-н.
Мы будем ужинать у меня.
Вы знаете уж е три других эквивалента русской конструкции „у +
4- род. пад.”
например: Я стою у входа.
Я выхожу у вокзала.
У меня собственная
квартира.
Stoję przy wejściu.
Wysiadam koło dworca.
Mam własne mieszkanie,
2., 6. Д ля польского слова wędlina нет точного эквивалента в русском
языке. Это собирательное название всех колбасных и мясных изделий
(кроме мяса). Можно его переводить словом „копчености” (хотя это и не
очень точно) или словом „колбасы” , но польское wędlina употребляет­
ся гораздо шире.
Nie chcę sera, chcę spróbować wędliny.
Я не хочу сыра, хочу попробовать колбасу (или „что-нибудь из мяса” ,
или „что-нибудь из мясного” ).
121
Тринадцатый урок
Popatrz, jaką wędlinę kupiłem: szynkę, polędwicę, parówki.
Посмотри, что я купил: ветчину, филейную колбасу, сосиски. (В пере­
воде слово wędlina пропущено).
Wędlinę kupiłem w „Delikatesach” .
Копчености я купил в „Деликатесах” .
10. Глаголы stawiać (postawić) и kłaść (położyć) сочетаются с двумя
типами предложных конструкций: со значением места и со значением
направления (факультативно):
stawiać, kłaść со
kłaść książkę na stole (na stół)
stawiać lampę na biurku (na biurko)
na czym (па со)
w czym (do czego)
pod czym (pod co)
za czym (za co)
класть книгу на стол
ставить лампу на письменный стол.
Глаголы wieszać (powiesić), siadać (usiąść, siąść) сочетаются лишь
с конструкциями со значением места (gdzie?):
wieszać obraz na ścianie (предл.)
wieszać ubranie w szafie (предл.)
siadać na krześle (предл.)
siadać w fotelu (предл.)
вешать картину на стену
вешать одежду в шкаф
садиться на стул
садиться в кресло
opierać się (oprzeć się) na czym (предл.)
opierać się (oprzeć się) о со (вин.)
opierać się na faktach
opierać się o ścianę
11.
опираться на что
опираться обо что
опираться на факты
опираться о стену
Усвойте следующие глаголы, принадлежащие к первому спряжению
(по образцу móc):
tłuc — tłukę, tłuczesz, tłuką
piec — piekę, pieczesz, pieką
spostrzec — spostrzegę, spostrzeżesz, spostrzegą
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Образуйте
голов:
1.
2.
3.
4.
в
следующих
предложениях
прошедшее
Jem obiad.
Oni zjedzą kolację w domu.
Sałatka jarzynowa jest smaczna.
Mamy (девушки) zamiar pójść do „Delikatesów” .
время
гла­
122
Тринадцатый урок
5.
6.
7.
8.
9.
II.
Czy chcesz (мужчина) spróbować wędliny?
Nie wiem y (женщины), czy on żartuje, czy nie.
Czy położysz (девушка) nakrycie na stole?
Pomogę mu napisać list.
Oni siadają do stołu.
Вставляя предлоги na, do или w, поставьте существительные (в скоб­
ках) в нужной форме:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Siadam (stół).
Prosimy państwa (stół).
Kładę nakrycie (stół).
Siadam (fotel).
Wieszam garnitur (szafa).
Wieszam obraz (ściana).
Mam zamiar postawić tapczan (pokój).
Stawiam wazon z kwiatami (stół).
Nakrywam (stół).
Tekst
В
PRZY STOLE
1. — Na co masz apetyt, Maryjko? Może spróbujesz sałatki?
Proszę!
2. — Wolę wędlinę. Podaj mi musztardę albo chrzan! Dziękuję!
3. — Olu, a co tobie podać?
4. — Mam apetyt na szproty.
5. — Zupełnie o nich zapomniałem. Zaraz je przyniosę, są
w kuchni.
6. — Włodku, dlaczego tak mało jesz? Weź jeszcze coś! Może
wędliny?
7. — Dziękuję, już się najadłem. Czy możesz mi nalać herbaty?
8. — Lubisz mocną czy słabą?
9. — Mocną.
10. — Proszę, posłodź herbatę i weź cytrynę!
11. — Ja nie słodzę herbaty, lubię gorzką.
12. — Czy smakuje wam kolacja?
13. — Owszem, wszystko jest bardzo smaczne. Ale za wcześnie
na pochwały. Zobaczymy, co nam jeszcze podasz do her­
baty.
Тринадцатый урок
123
14. — Do herbaty? Zupełnie o tym zapomniałem. Nie kupiłem
ani ciastek, ani w ogóle nic słodkiego.
15. — Szkoda że nic nie wiedziałyśmy o twojej kolacji. Byłyś­
my z Maryjką na Nowym Swiecie *> i mogłyśmy w cu­
kierni kupić ciastek.
16. — Przypuszczałem, że Marek o czymś zapomni. Ale nie
martwcie się! Kupiłem tort.
17. — W takim razie Tadkowi, nie tobie, należy się pochwała.
18. — Pokraj, Olu, tort i połóż nam na talerzykach. A ja zaparzę
jeszcze herbaty. Już nie ma esencji.
19. — Ja chcę się napić fruktowitu. Dziś taki gorący wieczór.
20. — Pij ostrożnie, jest bardzo zimny. Trzymałem go w lo­
dówce.
21. — Pyszny!
22. — A tort wam smakuje?
23. — Tak, bardzo smaczny.
24. — Chciałyście po kolacji iść na spacer. Która godzina?
25. — Pół do dziesiątej. Chodźmy!
26. — Pokażemy wam Mariensztat **>. Wieczorem i w nocy jest
tam wyjątkowo pięknie.
[пшы сто1э 1. на цо маш апэтыт марыйко можэ спрубуеш салатки
прошэн 2. во1эн вэнд1инэн подай ми муштардэП а1бо хшан джеукуе*
3.
oly а цо тобе подач 4. мам апэтыт на шпроты 5. зупэлне о них запомнялэм зарас е пшынёсэ11 сон ф кухни 6. влотку дЫЯТйэго так мало
еш вэшь еш’Нйэ цошъ можэ вэнд1ины 7. джэукуен юш шен наядлэм
fulbi можэш ми на1ач хэрбаты 8. 1убиш моцнон •fiilbi слабо11 9. моцно11
10. прошэн послоч хэрбатэ11 и вэшь цытрынэя 11. я не слодзэИ хэрбаты
1убев гошко11 12. fulbi смакуе вам ко1ацъя 13. офшэм фшыстко ест бардзо сматШнэ а1э за ф’гШэшъне на похвалы 3o6afulbiMbi и,о нам emful3
подаш до хэрбаты 14. до хэрбаты зупэлне о тым запомнялэм не купилэм ани чястэк ани в огу1э ниц слоткего 15. шкода жэ ниц не веджялышъмы о тфоей ко1ацъйи былышъмы з марыйко11 на новым шъфече
и моглышьмы ф цукерни купич чястэк 16. пшыпуш1?й1алэм же марж
о •Яйымшъ запомни а1э не мартфче шеа купилэм торт 17. ф таким раже
таткови не тобе на1эжы шен похфала 18. покрай oly торт и полуш
нам на та1эжыках а я запажэн ешРьйэ хэрбаты юш не ма эсэнцъйи
*) N o wy Świ a t — улица в Варшаве.
**) Ma r i e n s z t a t — небольшой жилой район на левом берегу Вислы.
124
Тринадцатый урок
19. я хцэн шен напич фруктовиту дясишъ таки горонцы eefulyp 20. пий
острожне ест бардЪо жимны тшымалэм го в 1одуфце 21. пышны
22. а торт вам смакуе 23. так бардЪо с м а ч н ы 24. хчялышьче по кolaцъйи ишьч на спацэр ктура годЗЬина 25. пул до джешёнтэй хочмы
26. покажэмы вам маръенштат eeflЬорэм и в ноцы ест там выёнтково
пеукне]
СЛОВАРЬ
chrzan
ciastko
cukiernia
cytryna
esencja
fruktowit
gorący
gorzki
lodówka
martwić się
mocny
musztarda
najeść się
nalać
należy się
napić się
ostrożnie
хрен
пирожное
кондитерская
лимон
заварка
фруктовая вода
жаркий
горький
холодильник
беспокоиться,
огорчаться
крепкий
горчица
наесться
налить
следует
напиться
осторожно
pić
pochwała
podać
pokrajać
posłodzić
przypuszczać
pyszny
słaby
słodki
słodzić
smakować
spróbować
tort
trzymać
wcześnie
wyjątkow o
zapomnieć
пить
похвала
передать, дать
нарезать
насыпать сахару
предполагать
великолепный
слабый
сладкий
сыпать сахар
нравиться
попробовать
торт
держать
рано
исключительно
забыть
Б
З А СТО ЛО М
1. Что ты хочешь,, Марийка? Может быть, попробуешь салат. Пожа­
луйста!
2. Я предпочитаю что-нибудь из мясного. .. Передай мне горчицу
или х р е н !. . . Спасибо!
3. Оля, а что тебе дать?
4. Я хочу шпроты.
5. Я совершенно о них забыл. Сейчас их принесу, они в кухне.
6. Володя, почему ты так мало ешь? Возьми еще чего-нибудь? Не
хочешь что-нибудь из мясного?
7. Спасибо, я уж е наелся. Можешь налить мне чаю?
8. Любишь крепкий или слабый?
9. Крепкий.
10. Пожалуйста, насыпь сахару и возьми лимон!
11. Я пью чай без сахару (я не сыплю сахару), люблю горький.
12. Ну, как ужин?
13. Все очень вкусно. Но хвалить еще рано. Посмотрим, что нам еще
дашь к чаю.
34. К чаю? Я совершенно об этом забыл. Не купил ни пирожных,
ни вообще ничего сладкого.
Тринадцатый урок
125
15. Ж аль, что мы ничего не знали о твоем ужине. Мы с Марийкой
были на улице Новый Свят и могли в кондитерской купить пи­
рожных.
16. Я так и знал (предполагал), что Марк о чем-нибудь забудет. Но
не беспокойтесь! Я купил торт.
17. В таком случае следует похвалить не тебя, а Тадека.
18. Нарежь, Оля, торт и положи нам на тарелки! А я заварю еще
чаю. У ж е нет заварки.
19. Я хочу напиться фруктовой воды. Сегодня такой жаркий вечер.
20. Пей осторожно! Она очень холодная. Я держал ее в холодильнике.
21. Великолепная.
22. А торт вам нравится?
23. Да, очень вкусный.
24. Вы хотели после ужина пойти погулять (на прогулку). Который час?
25. Половина десятого. Пойдем!
26. Покажем вам Мариенштат. Вечером и ночью там исключительно
красиво.
(siedzieć) przy stole
(сидеть) за столом
(ср.: siadać do stołu и siedzieć przy stole)
mieć apetyt na coś
(точно на русский язык не пе­
реводится)
Na co masz (pani ma) apetyt?
(мы переводим): Что хочешь
(хотите) есть?
Mam apetyt na coś (na sałat­ Хочу, мне хочется чего-ни­
будь (салат и т.п.).
kę itp.).
Czy wam smakuje kolacja (śniadanie, wędlina и вообще все,
Нравится вам ужин
что можно кушать)?
(завтрак...)?
Ну, как ужин (вкусный ли
Jak wam smakuje kolacja?
ужин)?
Ужин мне нравится (ужин
Kolacja mi smakuje.
вкусный).
Шпроты вкусные,
Szproty mi smakują,
подавать (подать) на стол
podawać (pociąć) do stołu
передай мне горчицу!
podaj mi musztardę!
что тебе дать?
co ci podać?
сообщить (указать) данные
podać dane
дать (сообщить) адрес
podać adres
126
Тринадцатый урок
zapomnieć
запомнить
Zupełnie о tym zapomniałem.
Przypuszczałem, że Marek
о czymś zapomni.
gorący
забыть
zapamiętać
Я совершенно обэтом забыл.
Я знал, что Марк очем-нибудь забудет.
-жаркий
горячий
próbować czego пробовать что
Spróbować sałatki
Pora dnia (время суток)
ranek, poranek
przedpołudnie
południe
popołudnie
wieczór
północ
dzień
noc
Попробовать салат
kiedy?
rano, rankiem
przed południem
w południe
po południu
wieczorem
o północy
w dzień
w nocy, nocą
(утром)
(перед обедом)
(в полдень)
(после обеда)
(вечером)
(в полночь)
(днем)
(ночью)
КОММЕНТАРИЙ
14. Форма им.-вин. пад. слова nic (ничто) употребляется очень часто
в тех случаях, когда в русском языке требуется форма „ничего” (т. е.
при глаголах с отрицанием или с некоторыми прилагательными в род.
пад.).
nic nie słyszę
nic nie słychać
nie kupiłem nic słodkiego
nic mi nie smakuje
nic nie wiedziałyśmy
o tw ojej kolacji
nic nie zauważyłem
nic podobnego
nic dziwnego
nic nowego
я ничего не слыш у
ничего не слышно
я не купил ничего сладкого
все не вкусно, мне все не нравится
мы ничего не знали о твоем
ужине
я ничего не заметил
ничего подобного
ничего удивительного
ничего нового
127
Тринадцатый урок
}
— Nic nie słyszę (nic nie słychać)!
15., 24. Обращаем Ваше внимание на употребление женско-вещных
форм прошедшего времени (на -1у-) (говорится о девушках).
Szkoda że nic nie wiedziałyśm y o tw ojej kolacji.
Byłyśm y z M aryjką na N ow ym Swiecie i mogłyśm y w
ciastek.
cukierni kupić
Chciałyście po kolacji iść na spacer.
Предлог po в польском языке сочетается с предложным падежом.
В настоящем уроке он выступает в такой функции, как русский пред­
лог „после” .
po + предл. пад. = после + род. пад.
po
po
po
po
spacerze
kolacji
wakacjach
przyjeździe
после
после
после
после
прогулки (погуляв)
уж ина
каникул
приезда (приехав)
Д А Т Е Л Ь Н Ы Й ( k o m u ? c z e m u ? ) — П РЕ Д Л О Ж Н Ы Й (о k i m
ЕД. Ч. СЛ О В Ж Е Н СК О ГО Р О Д А
о c z y m ? ) П АД ЕЖ
В обеих частях урока выступают новые д ля Вас формы предлож ­
ного падежа существительных женского рода с окончанием -i(-y). Это
окончание принимают слова (склонения на -а и на согласный) с мягкой
основой и основой на согласные с, cz, dz, dź, rz, sz, ż, 1.
128
Тринадцатый урок
этой группе дат. пад. также совпадает с предложным. Вот примеры:
restauracja —- restauracji
garm ażeria— garmażerii
kolacja
— kolacji
cukiernia
— cukierni
pani
— pani
jesień
— jesieni
noc
— nocy
Сравните с русскими окончаниями:
ziemia
kuchnia
czytelnia
świeca
burza
—
—
—
—
—
ziemi
kuchni
czytelni
świecy
burzy
(земле)
(кухне)
(читальне)
(свече)
(буре)
Обратите особое внимание на формы дат.-предл. пад. существитель­
ных на -а с мягкой основой и основой на указанные выше согласные»
так как слова этого склонения в русском языке имеют окончание -е.
Окончание -i (-у) является также окончанием звательной формы
существительных женского рода на согласный и слов на -i, напр., pani
pani konduktorko!
Сравните:
(о) ziemio!
(о) nocy!
Теперь Вы знаете уж е все падежные формы ед. ч. слов всех трех
родов твердой и мягкой разновидности. Просим Вас повторить их по
таблице на конце книги.
К Р А Т К И Е И П О ЛН Ы Е Ф О Р М Ы М ЕСТО И М ЕН И Й JA, TY, ON.
До сих пор Вы познакомились со следующими краткими формами
местоимений ja, ty, on.
род. пад.
дат пад.
вин. пад.
ja
—
mi
—
ty
cię
ci
cię
on
go
mu
go
Эти формы нейтральны в стилистическом отношении и именно их
надо употреблять в качестве эквивалентов соответствующих форм
русских личных местоимений.
Но в отличие от русского языка, польские местоимения ja, ty, on
характеризуются также наличием полных форм:
род пад.
дат. пад.
вин. пад.
mnie
mnie
mnie
ciebie
tobie
ciebie
jego
jemu
jego
Тринадцатый урок
129
Полные формы употребляются лишь в тех случаях, когда месторшение особо подчеркивается, когда на него падает смысловое ударе­
ние, т.е. в начале предложения, при противопоставлении, при усилении
с помощью слов również, także i, oraz и др. (Напоминаем, что в таком
случае употребляются местоимения ja, ty, my, w y при глагольных
формах, см. урок 5).
Со ci (mu) podać?
А со tobie (jemu) podać?
Należy ci (mu, mi) się pochwała.
Jemu, nie tobie (mnie) należy się pochwała.
Tobie (mnie, jemu) należy się pochwała.
Opowiedzą ci (mu, mi) o tym zdarzeniu.
Również tobie (jemu, mnie) opowiedzą o tym zdarzeniu.
N ie ma cię (go) w domu.
Ciebie (jego) nie ma w domu.
Również ciebie (jego) nie ma w domu.
Odprowadzę go (cię) do domu.
Jego (ciebie) odprowadzę do domu.
Odprowadzę i jego (ciebie) do domu.
Не следует употреблять полные формы в нейтральной речи, т. е.
тогда, когда местоимение логически не подчеркнуто.
Примечание: Краткая форма род. пад. местоимения ty — cię не соче­
тается с возвратными глаголами.
Так как краткие формы не сочетаются с предлогами, то в предлож­
ных конструкциях употребляются формы mnie, tobie, ciebie.
walczą przeciwko mnie (tobie) (дат. пад.)
patrzą na mnie (ciebie) (вин. пад.)
Местоимение on образует специальные формы, сочетающиеся с пред­
логами: niego, niemu (ср. русск.: него, нему).
Теперь просим Вас повторить все падежные формы местоимений
ja, ty, on по таблице на конце книги.
П О ВЕ ЛИ ТЕ ЛЬН О Е Н АК Л О Н Е Н И Е (П РО Д ОЛЖ ЕНИ Е)
Возвращаемся еще раз к образованию форм повелительного накло­
нения. Особенностью форм повелительного наклонения от слов с глас­
ным о и последующими звонкими согласными в основе наст.-простого
буд. времени является замена о гласным 6. Вот примеры из текстов:
spojrzy
pomoże
położy
robi
11 Uczebnik
—
—
——
spójrz!
pomóż!
połóż!
rób!
130
Тринадцатый урок
Другие примеры:
— złóż!
złoży
— otwórz!
otworzy
zastanowi się -— zastanów się!
Но чередование o .: ó проведено непоследовательно.
zgodzi się — zgódź się
posoli
— posól!
chodzi
— chodź!
Сравните:
ho:
ogoli się
posłodzi
—
—
ogol się!
posłodź!
Второй особенностью повелительного наклонения в польском
является утрата мягкости согласных b, p, w, f, m:
postawi
—
robi
—
m artwi się —
postaw! (cp.: поставь)
rób!
martw się!
kłamie
kupi
mówi
zostawi
kąpie się
kłam!
kup!
mów!
zostaw! (cp.: оставь)
kąp się!
Другие примеры:
—
—
—
—
—
Особо образует повелит, накл. глагол wziąć — w eź!
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Употребите соответствующие формы местоимений ja, ty и on.
1. N ie ma . . . . w domu.
2. Oni rozmawiają o .......
3...........należy się pochwała.
4. N a le ż y ....... się pochwała.
5. Oni boją s i ę .......
6. One długo czekały n a ___ _
7. Ona p o d a je .........herbatę.
II. Образуйте предложный падеж следующих существительных:
sałatka, kolacja, cukiernia, kuchnia, wędlina, szynka, polędwica, ja ­
dalnia, szklanka, zapałka, woda, herbata, musztarda, pochwała, esen­
cja, lodówka, noc, jajecznica, ziemia, godzina, wiosna, jesień.
III. Поставьте глаголы в следующих сочетаниях в формах (всех трех)
повелительного наклонения:
I. posłodzić herbatę, 2. pomóc im w pracy, 3. otworzyć drzwi, 4. kupić
chleb, 5. postawić kw iaty na stole, 6. położyć się do łóżka, 7. napić
się wody, 8. uszyć garnitur, 9. żyć długo, 10. pokazać im Warszawę,
II. kąpać się w jeziorze.
131
Тринадцатый/четырнадцатый урок
IV.
Переведите на польский язык:
1. После обеда они пойдут на прогулку.
2. Я запомнил все, что вы (женщина) мне сказали.
3. Пей осторожно, эта фруктовая вода холодная.
4. Мойся быстро, у нас мало времени.
5. Нет ничего удивительного, что вы (мужчина
опоздали.
6. Я ничего интересного в этой пьесе не заметил.
7. Время от времени мы ходим в кафе.
8. После урока я должен бы л отдохнуть.
9. Что тебе хочется кушать?
10. Они (мужчины и женщины) сидели за столом.
LEKCJA
и
женщина)
CZTERNASTA
1. Возвратное и личные местоимения.
2. Глаголы с суффиксами -ą-, -ną~ в инфинитиве.
PIERWSZY WIECZÓR U OLI
1. — Maryjko, spodziewam się, że będziesz się czuć u mnie jak
u siebie w domu.
Chodź, zapoznam cię teraz z moją mamą.
Mamusiu, to moja koleżanka Maryjka. Znasz ją już z opo­
wiadań Marka,
2. — Bardzo mi przyjemnie poznać panią. Mam nadzieję, że
będzie pani u nas dobrze. Jak się pani czuje po podróży?
3. — Dziękuję, bardzo dobrze. Nawet nie jestem zmęczona.
4. —■Zaraz nakryję do stołu. Zjemy razem kolację.
5. — Dziękuję pani! Jesteśmy już po kolacji.
6. — Jedliśmy wszyscy u Marka, a potem byliśmy na spacerze.
Kiedy wróci tatuś?
7. — Dopiero za półtorej godziny. Zapoznasz go z panią jutro.
Teraz jest już po jedenastej. Idźcie spać! O której chcecie
wstać jutro rano?
132
Четырнадцатый урок
8. — Wcześnie. О ósmej.
9. — Jestem pewna, że zaśpicie. Dam ci, Olu, budzik. Nastawisz
go sobie. Może jeszcze czegoś potrzebujecie?
10. — Nie, mamusiu, dobranoc! Szkoda że tatusia nie ma. Po­
wiedz mu, że bardzo chciałam go widzieć.
11. — Dobranoc pani.
12. — Dobranoc.
♦
13. —
14. —
15. —
16. —
17.
18.
19.
20.
—
—
—
—
21. —
22. —
(Maryjka i Ola wchodzą do swego pokoju)
Maryjko, może rozpakujesz swoją walizkę? W szafie są
wieszaki. Powiesisz tam sukienki, a na tej półce możesz
poukładać bieliznę.
Olu, pomóż mi otworzyć walizkę. Tak mocno ją zamknę­
łam, że teraz nie mogę jej otworzyć. Naciśnij ten zamek,
a ja przekręcę kluczyk. O, już! Dziękuję.
Zaprowadzę cię teraz do łazienki.
Najpierw się przebiorę. Zdejmę sukienkę i włożę szlafrok.
No, proszę! Oderwał mi się guzik! Muszę go sobie przy­
szyć.
Dać ci igłę i nici?
Dziękuję mam je ze sobą.
A czego jeszcze szukasz?
Pióra.. Jeszcze dziś chcę napisać list do rodziców. Oni się
zawsze bardzo niepokoją, gdy gdzieś wyjadę. Papier i ko­
pertę znalazłam. Ale gdzie jest pióro? Czyżbym go nie
wzięła?
Dam ci swoje. Zaraz je przyniosę.
Kładę je na nocnej szafce. Atrament znajdziesz w szufla­
dzie.
Dziękuję ci.
*
23. — Jestem bardzo ciekawa, co jutro będziemy robić, dokąd
pójdziemy?
24. — Spotkamy się jutro z Włodkiem, Markiem i Tadkiem
o pół do pierwszej i pójdziemy chyba zwiedzać Muzeum
Narodowe.
Четырнадцатый урок
133
25. — О której wyjdziemy z domu?
26. — Możemy wyjść dziesięć albo piętnaście po dwunastej.
27. — To mi bardzo dogadza. Przed południem pójdę do fryzjera.
Czy jest tu gdzieś blisko zakład fryzjerski?
28. — Owszem. Niedaleko stąd. Pokażę ci.
29. — Czesałam się niedawno, w zeszły czwartek. Minął dopiero
tydzień, ale po podróży nic z tego nie zostało. A co ty
będziesz robić, gdy ja pójdę do fryzjera?
30. — Muszę załatwić w mieście kilka spraw. Nie zabrałam
wczoraj sandałów od szewca. Wezmę je jutro. Potem
wstąpię do krawca. Jeśli u fryzjera nie będzie kolejki,
może zdążysz pójść ze mną?
31. — Dobrze!
32. — Maryjko, już późno. Chodźmy spać. Będziemy jutro bar­
dzo zmęczone.
33. — Nakręć, Olu, budzik, bo stoi.
34. — Która teraz godzina?
35. — Na moim zegarku jest dwadzieścia po dwunastej, ale on
źle chodzi. Raz się spóźnia, raz spieszy. Włącz radio!
(Ola włącza radio. Po chwili słychać głos spikera):
36. — Minęła godzina dwudziesta czwarta. Zakończyliśmy nasz
dzisiejszy program. Życzymy państwu dobrej nocy.
[перфшы ветгйур у olu 1. марыйко cno д ж ев ам шен жэ бэнъджеш те11
fvXyn у мне як у тебе в дому хоч запозпам чеп тэрас с моён мамон мамушю то моя ко1эжанка марыйка знаш ён юш з оповяданъ марка
2. бардЪо ми пшыемне познан панёл мам наджеел жэ бэнъдже пани
у нас добжэ як шен пани fulye по подружы 3. джеукуел бардзо добжэ
навэт не естэм змэнтшона 4. зарас накрыея до столу зъемы разэм ко 1ацъен 5. джеукуен пани естэшъмы юш по коЫцъйи 6. едЬишъмы фшысцы у марка а потэм бьйишъмы на спацэжэ кеды вручи татушь 7. доперо за пулторэй годядины запознашь го е панёи ютро тэрас ест юш по
едэнастэй ичче спач о ктурэй хцэче фстач ютро рано 8. фИШэшъне
о усмэй 9. естэм пэвна жэ зашьпиче дам чи oly буджик наставиш го
собе можэ euifuld •Яйэгошь потшэбуече 10. не мамушю добраноц шкода
жэ татушя не ма повец му жэ бардзо хчялам го видШеч 11. добраноц
пани 12. добраноц (марыйка и ola фходзоП до сфэго покою) 13. марыйко
можэ роспакуеш сфоён ва1искэП ф шафе сон вешаки повешиш там су -
134
Четырнадцатый урок
кепки а на тэй пулцэ можэш цоукладач беЫзнэ11 14. Oly помуш ми
отфожыч ва1искэи так моцно ён замкнэлам жэ тэрас не могэя ей отфожыч нсчишъний тэн замэк а я пшэкрэнцэ11 кХутшык о юш дэйеукуе11
15. запровадзэ11 чен тэрас до лаженки 16. найперф шен пшэбёрэи здэймэ11
сукенкэн и вложэн ш1афрок но прошэ11 од эр вал ми ше11 гужик мушэн го
собе пшышыч 17. дач чи иглэн и ничи 18. джеукуен мам е зэ собои_ 19.
а ЯШэго emflИэ шукаш 20. тора emfuia джишь хцэ11 написан 1ист до
родясицуф они шен зафшэ бардЪо непокоён гды гдо&ешъ выядэн папер
и копэртэн знаЬазлам а1э гдэде пюро 'Яйыжбым го не вжела 21. дам чи
сфое зарас е пшынёсэн кладэн е на шафцэ ноцнэй атрамэнт зпайджеш
ф шуфХадже 22. дэйеукуен чи 23. естэм барддо чекава цо ютро бэнъджемы робич доконт пуйджемы 24. споткамы ше11 з влоткем маркем
и таткем о пул до перфшей и пуйдэкемы хыба зведзач музэум народовэ 25. о ктурэй выйдядемы з дому 26. можэмы выйшъч джешеньч
а1бо пентнашъче по двунастэй 27. то ми барддо догадза пшэт полуд­
нем пуйдэв до фрызъера •РиХы ест ту гд&дешъ бЫско заклат фрызъерски 28. офшэм неда1еко стонт покажэ17 чи 29. fulэсалам гиен недавно
в зэшлы •Яйфартек минол доперо тыдженъ а1э по подружы ниц с тэго
не з остало а цо ты бэнъджеш робич гды я пуйдэ11 до фрызъера 30. мушэн залатфич в мешъче ки1ка спраф не забралам ф’Нйорай сандалуф
от шэфца вэзмэн е ютро потэм фстомпен до крафца ешъли у фрызъера
не бэнъд&де коЪйки можэ здонжыги пуйшъч зэ мнон 31. добжэ 32. ма~
рыйко юш пужъно хочмы спач бэньджемы ютро бардзо змэн?Тйопэ
33. накрэнъч oly буджик бо стой 34. ктура тэрас годШина 35. на моим
зэгарку ест дваджешъчя по двунастэй а\э он жъ1э ходжи рас шен
спужъна рас спешы влонтШ радъё (ola влон'Яйа радъё по хфиХи слы­
хан глос спикэра) минэла годжина двудЗдеста fu lфарта законъ1Чйы1ишъмы наш джишейшы програм жы!ъ1ымы панъстфу добрэй ноцы].
СЛОВАРЬ
atrament
bielizna
budzik
czesać się
dogadzać
fryzjer
głos
guzik
igła
kilka
kolejka
koperta
krawiec
minąć
nakręcić
nacisnąć
nastawić
nić
чернила
белье
будильник
причесываться
устраивать
парикмахер
голос
пуговица
иголка
несколько
очередь
конверт
портной
пройти
завести
нажать
поставить
нитка
niepokoić się
oderwać się
opowiadanie
pewien
pióro
południe
potrzebować
powiesić
półtorej
program
przebrać się
przekręcić
przyszyć
rano
rozpakować
sandał
spiker
spodziewać się
беспокоиться
оторваться
рассказ
уверенный
ручка
обед, полдень
нужно (что-н.)
повесить
полторы
программа
переодеться
повернуть
пришить
утром
распаковать
сандалия
диктор
надеяться
135
Четырнадцатый урок
sprawa
sukienka
szafka nocna
szewc
szlafrok
szukać
wieszak
wstać
wstąpić
zakład fryzjerski
дело
платье
тумбочка
сапожник
халат
искать
вешалка
встать
зайти
парикмахерская
zakończyć
zamek
zamknąć
zaprowadzić
zaspać
zdjąć
zeszły
zmęczony
zostać
życzyć
закончить
замок
закрыть
проводить
проспать
снять
прошлый
усталый
остаться
желать
П Е РВ Ы Й ВЕЧЕР У О ЛИ
1. Марийка, надеюсь, что у меня ты будешь чувствовать себя как
(у себя) дома. Пойдем, теперь я познакомлю тебя с моей мамой.
Мама, это моя подруга, Марийка. Ты ее уж е знаешь по рассказам
Марка.
2. Мне очень приятно познакомиться с вами. Надеюсь, что вам будет
у нас хорошо. К ак вы себя чувствуете с дороги?
3. Спасибо, очень хорошо. Я даже не устала.
4. Сейчас я накрою на стол. М ы вместе поужинаем.
5. Спасибо! М ы уж е поужинали!
6. Мы все уж инали у Марка. А потом гуляли (были на прогулке).
Когда вернется папа?
7. Только через полтора часа. Познакомишь его с Марийкой завтра.
Теперь уж е двенадцатый час. Ложитесь спать! В котором часу х о ­
тите встать завтра утром?
8. Рано. В восемь.
9. Я уверена, что вы проспите. Я дам тебе, Оля, будильник. Ты заведи
его. Вам не нужно еще что-нибудь?
10. Нет, мама. Спокойной ночи! Ж а ль, что нет папы. Скажи ему, что
я очень хотела его видеть.
11. Спокойной ночи!
12. Спокойной ночи!
(Марийка и О ля входят в свою комнату).
13. Марийка, распакуй свой чемодан! В ш кафу есть вешалки. Пове­
сишь туда платья. А на эту п олку можешь положить белье.
14. Оля, помоги мне открыть чемодан! Я его так крепко закрыла, что
теперь не могу открыть. Нажми этот замок, а я поверну ключик.
Вот уж е все! Спасибо.
15. Теперь я провожу тебя в ванную комнату.
16. Сначала я переоденусь. Сниму платье и надену халат. Н у вот!
У меня оторвалась пуговица. Надо пришить ее.
136
Четырнадцатый урок
17. Дать тебе иголку и нитку?
18. Спасибо, я взяла их с собой.
19. А что ты еще ищешь?
20. Ручку. Еще сегодня я хочу написать письмо родителям.
Они
всегда очень беспокоятся, когда я куда-нибудь еду. Бумагу и кон­
верт я нашла, но где ручка? Н еуж ели я ее на взяла?
21. Я дам тебе свою. Сейчас ее принесу. Вот, кладу ее на тумбочку.
Чернила ты найдешь в ящике.
22. Спасибо.
23. Мне очень интересно, что мы будем делать завтра, куда пойдем?
24. Мы встретимся завтра с Володей, Марком и Тадеком в половине
первого и пойдем, вероятно, в Национальный музей.
25. В котором часу мы выйдем из дому?
26. М ы можем выйти 10 или 15 минут первого.
27. Это меня устраивает. До обеда я пойду к парикмахеру. Здесь есть
где-нибудь поблизости парикмахерская?
28. Да, недалеко отсюда. Я покажу тебе.
29. Я причесывалась недавно, в прошлый четверг. Прош ла только
неделя, но после дороги ничего не осталось. Что ты будешь делать,
когда я пойду к парикмахеру?
30. У меня в городе несколько дел. (Я должна сделать в городе
несколько дел). Вчера я не взяла сандалий у сапожника. Возьму их
завтра. Затем зайду к портному. Если у парикмахера не будет
очереди, может быть, ты успеешь пойти со мной?
31. Хорошо!
32. Марийка, уж е поздно. Пойдем спать! М ы будем завтра очень утом­
лены.
33. Заведи, Оля, будильник. Он стоит.
34. Который час теперь?
35. На моих часах 20 минут первого, но они плохо ходят. Т о отстают,
то спешат. Включи радио!
(О ля включает радиоприемник. М инуту спустя слышен голос дик­
тора):
36. „Н оль часов. М ы закончили нашу сегодняшнюю программу. Ж е л а ­
ем всем спокойной ночи” .
być pewnym
jestem pewien, pewna
jestem ciekaw, ciekawa
быть уверенным
я уверен, уверена
мне интересно
Четырнадцатый урок
zakład fryzjerski
nakręcać zegarek
nastawiać zegarek
zegarek chodzi
zegarek staje
zegarek się spieszy
zegarek się spóźnia
rano
рано
przy okazji
Dni tygodnia: poniedziałek
wtorek
środa
czwartek
парикмахерская
заводить часы
ставить часы
часы идут, ходят
часы останавливаются
часы идут вперед, спешат
часы отстают
утром
wcześnie
при случае
piątek
sobota
niedziela
niedziela воскресенье
неделя
tydzień
pisać list do kogo писать письмо кому
137
138
Четырнадцатый урок
Chcę napisać list
do rodziców.
Хочу написать письмо
родителям.
potrzebować czego нужно что кому, нуждаться в чем
Może jeszcze czegoś
potrzebujecie?
Вам не нужно еще что-нибудь?
szukać czego
искать что и чего
A czego jeszcze szukasz?
А что ты еще ищешь?
В некоторых оборотах дат, пад. соответствует русской констр.
„у кого”:
Oderwał mi się guzik.
У меня оторвалась пуговица,
zabrać, wziąć со od kogo взять что у кого
Nie zabrałam wczoraj
sandałów
od szewca.
dziękować komu
dziękuję ci
Я не взяла вчера сандалий
у сапожника.
благодарить кого
благодарю тебя
КОММЕНТАРИЙ
Определение времени
Która godzina?
25 (minut)
po pierw szej
kwadrans
po siódmej
Который час?
5 (minut)
po drugiej
10 (minut)
po dziesiątej
20 (minut)
po szóstej
Д ля обозначения времени между полным часом и половиной употре­
бляется конструкция: ро + п р е д л . п а д е ж .
Możemy w yjść 10 (dziesięć) albo 15 (piętnaście) po 12 (dwunastej).
Можем выйти 10 или 15 минут первого.
139
Четырнадцатый урок
Na moim zegarku jest 20 (dwadzieścia) po 12 (dwunastej).
На моих часах 20 минут первого.
Обратите внимание на перевод:
jest już po jedenastej
już po drugiej
już po szóstej
уже двенадцатый час
уж е третий час
уж е седьмой час
Начиная ć этого урока, систематически учите количественные числи­
тельные по таблице на конце книги.
2., 5.,^ 35. Конструкция ро + п р е д л. п а д. в известном Вам уж е зна­
чении (см. урок 13) употребляется шире, чем русская конструкция
„после + род. пад.”
Сравните примеры:
Jak się pani czuje po podróży?
Jesteśmy już po kolacji.
Po chwili słychać głos spikera.
Как вы себя чувствуете с дороги?
Мы уж е (по)ужинали.
Минуту спустя слышен голос дик­
тора.
А также:
Po godzinie odjechaliśmy.
Po roku w rócił do Warszawy.
Спустя час мы уехали.
Спустя год он вернулся в Вар­
шаву.
В сочетании с формами прошедшего времени
является также эквивалентом предлога „через” .
эта
конструкция
Po godzinie odjechaliśmy.
Po roku w rócił do Warszawy.
Через час мы уехали.
Через год он вернулся в Варшаву.
Cp.: Отец вернется через час.
Отец вернулся через час.
Ojciec w róci z a g o d z i n ę .
Ojciec w rócił p o g o d z i n i e .
2., 16., др. Частица się (структурный элемент возвратных глаголов) не
только может стоять перед глаголом или после него (см. урок 3), но
может быть также отделена от глагола другими словами.
Jak się pan czuje po podróży?
Oderwał mi się guzik.
Oni się zawsze bardzo niepokoją, gdy gdzieś wyjadę.
Если рядом встречаются два или больш е возвратных глаголов, ча­
стица się стоит только при одном из них.
On źle chodzi. Raz się spieszy, raz spóźnia. (15)
140
Четырнадцатый урок
9. В глаголе spać (и производных, например: zaspać, wyspać się) наблю­
дается чередование sp : śp(i)
spat —
śpią, śpisz, śpią (zaspać — zaśpię)
11. Если хотите быть более вежливыми употребляйте с оборотами dzień
dobry, do widzenia и т. п. дательный падеж слов pan, pani, państwo.
d z i e ń d o b r y pani, panu, państwu
d o w i d z e n i a pani, panu, państwu
d o b r y w i e c z ó r pani, panu, państwu
И
T.
Д.
Этот дат. падеж соответствует (когда обращаетесь к знакомым Вам ли ­
цам) русскому обращению по имени-отчеству после упомянутых обо­
ротов:
Здравствуйте, Александр Васильевич!
Добрый вечер, Надежда Захаровна!
и т. д.
Глагол dziękować при более вежливом выражении благодарности
также требует дательного падежа.
d z i ę k u j ę pani, panu, państwu
спасибо, благодарю вас.
12. Местоимения swój, tw ój склоняются как mój (см. таблицу на конце
книги). Все они образуют полные и стяженные формы.
M aryjka i Ola wchodzą do swego pokoju.
20. Вопросительное слово czyżby (неужели), сочетаясь с формами про­
шедшего времени, отрывает их окончания и присоединяет их к себе
(о других случаях отрыва окончания от форм прошедшего времени
см. урок 24).
Czyżbym go (pióra) nie wzięła?
Другие примеры:
Czy'żbyśmy się spóźnili?
Czyżbyś zapomniał napisać do mnie?
Czyżbym nie nakręciła zegarka?
29. Так же как и в русском, в польском языке Названия дней недели
в форме винительного падежа сочетаются с предлогом w (we).
Czesałam się niedawno, w zeszły czwartek.
W e środę pójdziemy zwiedzać muzeum.
W niedzielę pojedziemy na wycieczkę.
35. В польском языке, как и в русском, слово radio употребляется так­
же в значении „радиоприемник” . В разговорном языке оно более упо­
требительно, чем слово odbiornik или сочетание aparat radiowy.
Четырнадцатый урок
141
ВО ЗВРАТН О Е И ЛИЧНЫ Е М ЕСТОИМ ЕНИЯ
В настоящем уроке встречается много разных форм личны х место­
имений. Обратите особое внимание на формы местоимений ona, ono,
с которыми Вы встречаетесь впервые.
Формы родительного и дательного падежа местоимения ona одина­
ковы — je j (ср. в русск. языке род. — ее, дат. — ей). Форма винитель­
ного падежа ją, в отличие от русского языка, не совпадает с формой
род. пад.
Znasz ją już z opowiadań Marka.
Tak mocno ją (вин.) zamknęłam, że teraz nie mogę je j (род.) otw o­
rzyć.
Dziękuję je j (дат.).
Opowiadam je j (дат.).
Форма творительного падежа — nią (ею):
Interesuję się nią.
С предлогами употребляются особые формы (так ж е как в русском
языке): niej (род., дат. пад.), nią (вин. пад.):
dla niej, bez niej
Piszę do niej list.
Patrzę na nią.
Czekam na nią.
Формы местоимения среднего рода ono в основном совпадают с соот­
ветствующими формами мужского рода.
Разница наблюдается лиш ь в винительном падеже. Формы родитель­
ного и винительного падежей мужского рода совпадают,
ср: N ie ma go (род.) w domu.
Znam go (вин.) osobiście.
A jego (род.) tam nie było.
Jego (вин.) wszyscy znają.
В среднем роде они различаются:
род. пад. go, jego
вин. пад. je
Czyżbym go ( = pióra) nie wzięła? (род. пад.)
Zaraz je ( = pióro) przyniosę, (вин. пад.)
Kładę je na szafce nocnej, (вин. пад.)
По форме вин. пад. ср. рода (je) совпадает с вин. падежом ж ен­
ско-вещной формы мн. ч.
Ср.: (18) Mam j© ze sobą (je = igłę i nici).
(21) Zaraz je przyniosę (je = pióro).
(21) Kładę je na szafce nocnej (je = pióro).
(30) Wezmę je jutro (je = sandały).
142
Четырнадцатый урок
Теперь Вы знаете уж е все формы личных местоимений. Повторите
их по таблице на конце книги.
В тексте настоящего урока встречаются формы возвратного место­
имения siebie (себя).
(род. пад.)
(дат. пад.)
(дат. пад.)
(твор. пад.)
Będziesz się czuć u mnie jak u siebie w domu. (1)
Nastawisz go sobie. (9)
Muszę go sobie przyszyć. (16)
Dziękuję, mam je ze sobą. (18)
Выучите все формы по таблице на конце книги.
ГЛАГО ЛЫ С С У Ф Ф И К С А М И -ą -, -n ą - В И Н Ф И Н И Т И В Е
Все глаголы с суффиксами -ą-, -ną- в инфинитиве принадлежат
к первому спряжению:
zamknąć
sprzątnąć
zginąć
zacząć
zapiąć
zdjąć
zająć
—
—
—
—
—
—
—
zamknę, zamkniesz
sprzątnę, sprzątniesz
zginę, zginiesz
zacznę, zaczniesz
zapnę, zapniesz
zdejmę, zdejmiesz
zajmę, zajmiesz
В настоящем (простом будущем) времени наблюдается чередование
групп sn, zm (1 лицо ед. ч. и 3 лицо мн. ч.) и śń, źm' (другие лица):
rosnąć
zasnąć
wziąć
—
—
—
rosnę, rośniesz
zasnę, zaśniesz
wezmę, weźmiesz
Повелительное наклонение глаголы этой группы образуют двояко:
1) если перед ń (ni) имеется гласный звук, повелит, накл. образуется без
суффикса:
odsunie —
zginie
—
stanie
odsuń!
zgiń!
stań!
2) если перед ń, my (mi) имеется согласный звук, повелительное накло­
нение образуется с помощью суффикса -ij:
zamknie —
zacznie* —
zapnie
—
zdejm ie —
zaśnie —
но вспомните: weźm ie — weź!
zamknij!
zacznij!
zapnij!
zdejm ij!
zaśnij!
143
Четырнадцатый урок
В прошедшем времени глаголы этой группы характеризуются чере­
дованием гласны х ą : ę (произношение о : е см. фон. п. 1). В ед. ч. в фор­
мах мужского рода основа с гласным ą, во всех других формах с глас­
ным ę:
zamknąłem
zamknąłeś
zamknęli
zamknęłam
zamknęłaś
zamknęła
Некоторые
zmoknąć
zmarznąć
zgasnąć
глаголы
zamknęłyśmy
zamknęłyście
zamknęły
zamknęliśmy
zamknęliście
zamknęli
в прошедшем времени теряют
суффикс
- ną:
—
—
—
zmokłem (ср. промокнуть — промок)
zmarzłem [змарзлэм] (замерзнуть — замерз)
zgasł (погаснуть — погас)
и др.
Примеры глаголов этой группы из текста:
Tak mocno ją zamknęłam, że teraz nie mogę jej otworzyć. (14)
Naciśnij ten zamek, a ja przekręcę kluczyk. (14)
Zdejm ę sukienkę i włożę szlafrok. (16)
Czyżbym go nie w zięła? (20)
M inął dopiero tydzień. (29)
W ezm ę je jutro. (30)
M inęła godzina dwudziesta czwarta. (36)
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Прочитайте по-польски:
только первый час, уж е третий час, четверть шестого, I I 20, 927,
210
, 813.
И. Употребите нужные формы местоимений: ty, on, ona, oni, one.
1. Jutro napiszę ...... list.
2...........nie ma w domu.
3. Odwiedzę ....... jutro.
4. Szukam ...........
5.......... już rozmawialiśmy.
6. Nic ....... nie wiem.
7. Potrzebujem y ........ a nie kogo innego.
8. Spodziewam się ....... dopiero jutro.
9. Chcemy ....... podziękować za uprzejmość.
III.
Переведите на польский язык:
1. Я лож усь очень поздно, но встаю ранним утром.
2. Он всегда заводит часы утром.
3. Его часы никогда не отстают и не идут вперед. Они идут точно.
4. Я взял у него ручку.
5. Мне интересно, когда вы к нам приедете.
6. М ы приедем к вам через месяц.
144
Четырнадцатый урок
7. Через месяц они приехали.
8. Положи белье на эту полку.
9. Я уверен, что мы завтра проснемся поздно.
10. Надо поставить будильник, в противном случае мы проспим.
IV.
От
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
глаголов в скобках образуйте прошедшее время:
One (zasnąć) dopiero po północy.
W pokoju (zgasnąć) światło.
N ie (wziąć — ja, мужчина) ze sobą zegarka.
(minąć) już dwa tygodnie, a oni do nas nie (napisać).
(zginąć) mi klucz.
(zdjąć — on) palto.
Przed waszym przyjazdem (sprzątnąć — my, девушки и парни)
pokój.
M aryjka nie (znaleźć) pióra.
Oni (wsiąść) do tramwaju, a one (wsiąść) do autobusu.
Podczas deszczu one bardzo (zmoknąć).
Zegarek (stanąć).
Ш
PAŃ STW O W E
W Y D A W N IC T W O
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
„ W IE D Z A
POW SZECHNA” — W AR SZAW A
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Lekcje 15—20
Zeszyt 4
LEKCJA PIĘTNASTA
1. Безличный оборот — настоящее время.
2. Составное будущее время II.
NASTĘPNEGO DNIA RANO
1. — Włodek, wstawaj! Już późno. Ależ ty mocno śpisz!
2. — Która godzina?
3. — Za 25 (dwadzieścia pięć) ósma. Jak się czujesz? Wyspałeś
się?
4. — Nie bardzo. Jestem jeszcze trochę senny.
5. — Nic dziwnego, położyliśmy się o północy.
6. — Ja zasnąłem dopiero o świcie, nad ranem.
7. — Dlaczego?
8. — Nie mogłem zasnąć. Myślałem o naszych rozmowach, spa­
cerach, o wszystkim, co widziałem.
9. — To niedobrze. Będziesz miał wciąż nowe wrażenia i co
wtedy? W ogóle nie będziesz spać?
10. — Nie żartuj! Wkrótce się przyzwyczaję i wtedy będę spał
jak zabity.
11. — Jeżeli jesteś senny, to zaśnij jeszcze!
12 Uczebmik
146
Пятнадцатый урок
12. — О tej porze? Nie, nie warto, już czas wstawać... Czy po­
ściel schować do tapczana?
13. — Złóż razem kołdrę, poduszkę i prześcieradło i zostaw na
tapczanie. Ja to potem sprzątnę. Idź teraz do łazienki
umyć się.
14. — Chwileczkę, tylko nakręcę zegarek, bo potem zapomnę.
15. — Spójrz! Na tej półeczce będzie zawsze leżało twoje my­
dło, gąbka, szczoteczka i pasta do zębów. Chcesz się wy­
kąpać? Przygotuję ci wannę.
16. — Nie, dziękuję, wezmę prysznic.
17. — A może się najpierw ogolisz? '1
18. — Nie, dziś nie będę s|ię golił. Golę się co drugi dzień.
19. — Spójrz do lustra! Już ci broda rośnie.
20. — Rzeczywiście... Muszę wyjąć z walizki przybory do go­
lenia. Wiesz, wydaje mi się, że zapomniałem wziąć mydło
do golenia i wodę kolońską. Czy możesz mi je dać?
21. — Proszę, weź! Może ci jeszcze czegoś trzeba? Czy masz ma­
szynkę do golenia, żyletki?
22. ®- Tak, wszystko mam. Pokaż mi tylko, jak się zapala gaz.
23. — Spójrz, przesuwa się tę rączkę, zapala gaz i puszcza wodę.
W tym kranie jest woda gorąca, a w tym zimna. Nie
myj zębów nad umywalką. Jest zepsuta. Dopiero dziś
albo jutro przyjdą ją naprawić.
24. — Gdzie ja wczoraj podziałem ręcznik?
25. — Nie szukaj teraz swojego ręcznika, weź mój, jest nieuży­
wany, i zacznij się golić. Zaraz będziemy jedli śniadanie.
Mama już prosiła do stołu.
H UM O R
TR U D NO ŚĆ O B IE K T Y W N A
—
—
—
—
Która godzina?
Za dwadzieścia.
Dziękuję, ale która za dwadzieścia?
Niestety, w moim zegarku brak małej wskazówki.
147
П я т н а д ц а ты й у р о к
EGZAMIN
Pan Narcyz przychodzi do biura z siedmioma plastrami na twarzy.
— Poszedłem dziś rano do zakładu fryzjerskiego ogolić się i akurat
uczniowie fryzjerscy m ieli egzamin. Właśnie mnie golił uczeń.
— No i co?
— I oblał egzamin.
[настэлпнэго дня рано 1. влодэк фставай юш пужьно а1эш ты моцно
шьпиш 2. ктура годядина 3. за дваджешьчя пеньч уела як шея f t йуеш
выспалэшь шеп 4. не бардзо естэм еш$Шэ трохэн сэнны 5. ниц дЖивнэго
положьйишъмьь шен о пулноцы 6. я заснолэм доперо о шьфиче над ранэм 7. дХаЯШэго 8. не моглэм засноньч мышьХалэм о нашых розмовах
спацэрах о фшыстким цо виджялэм 9. то недобжэ бэньдЖеш мял фчёпш
новэ вражэня и цо фтэды в ozyle не бэньдЖеш спач 10. не жартуй
фкрутцэ шея пшызвъиЯйае11 и фтэды бэндэн спал як забиты И. ежэ1и
естэшь сэнны то зашъний ешРшэ 12. о тэй пожэ не варто юш fu la c
фставач futbi пошьче1 сховач до Tanfulaua 13. злуш разэм колдрэИ по душкэш и пшэшьчерадло и зостаф на тап^Шане я то потэм спшонтнэИ
ич тэраз до лаженки умыч шен 14. хфиХэтШкэ4 тьйко накрэнцэ* зэгарэк бо потэм запомнэ11 15. спуйш на тэй пулэТшцэ бэньдже зафшэ 1эжало тфое мыдло гомпка шЯШотэЯШка и паста до зэмбуф хцэш шеП, вы компач пшыготуен чи ваннэ4 16. не 065сеукуен вэзмэн прышниц 17. а можэ шев найперф оголит 18. не джишь не бэндэм шен гоХил я го1эн шеи
цо други дяденъ 19. спуйш до Хустра юш чи брода рошъне 20. ж э ^ ы вишьче мушэ11 выёнч з ва1иски пшыборы до гоХэня веш выдав ми шен
жэ запомнялэм вжёньч мыдло до гоХэня и водэ11 коХоньскон ЯШы можеш
ми е дач 21. прошэ11 вэшь можэ чи ештгйэ ЯШэгошъ тшэба futbi маш машыпкэн до гоХэня жыХэтки 22. так фшыстко мам покаш ми тьйко як шен
запаХа гас 23. спуйш пшэсува шеП тэ11 ронИШкэ11 запаХа гас и пушИчйа
водэн в тым кране ест вода горонца а ф тамтым жимна не мый зэм­
буф над умываХко11 ест зэпсута доперо джишь аХбо ютро пшыйдо11 ён направяч 24. гдже я фЯШорай поджялэм рэнтшник. 25. не шукай тэрас
сфэго рэнтгйника вэшь муй ест неужываны и за1пйний шен гоХич зарас бэньджемы edlu шьиядане мама юш прошила до столу]
[хумор трудношьч обектывна ктура годжина за дваджешьчя джеукуе11
аХэ ктура за дваджешьчя нестэты в моим зэгарку брак малэй фсказуфки]
С Л О В А Р Ь
akurat
brak
broda
gąbka
golić się
как раз
нет, не хватает
борода
мочалка
бриться
humor
kołdra
kran
lustro
mały
юмор
одеяло
кран
зеркало
маленький
148
П я т н а д ц а ты й у р о к
maszynka do gole­
nia
mydło
naprawiać
nieużywany
obiektywny
ogolić się
pasta
plaster
poduszka
podziać
położyć się
pora
pościel
północ
prysznic
przesuwać
prześcieradło
przybory do golenia
przyzwyczaić się
puszczać
rączka
ręcznik
rosnąć
безопасная бритва
мыло
чинить
новый
объективный
побриться
паста
пластырь
подушка
деть
лечь
время
постель
полночь
душ
передвигать
простыня
бритвенный прибор
привыкнуть
пускать
ручка
полотенце
расти
rzeczywiście
senny
szczoteczka
śniadanie
świt
trudność
twarz
uczeń
umyć się
umywalka
wkrótce
woda kolońska
wskazówka
wyjąć
wykąpać się
wyspać się
zabity
zasnąć
ząb
zegarek
zepsuty
złożyć
żyletka
в самом деле
сонный
щетка
завтрак
рассвет
трудность
лицо
ученик
умыться
умывальник
вскоре, скоро
одеколон
стрелка
достать, вынуть
принять ванну
выспаться
убитый
заснуть
зуб
часы
неисправный
сложить
лезвие
НА СЛЕДУЮЩИЙ ДЕНЬ УТРОМ
1. Володя, вставай! У ж е поздно. Н у и крепко ж е ты спишь!
2. Который час?
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Без 25-и восемь. К ак ты себя чувствуешь? Т ы выспался?
Не очень. Я бы еще немного поспал.
Нет ничего удивительного. М ы легли в полночь.
Я заснул лишь на заре, к утру.
Почему?
Я не мог заснуть. Думал о наших разговорах, прогулках, обо всем,
что видел.
Это нехорошо. У тебя будут все время новые впечатления, и что же?
Вовсе не будешь спать?
Не шути! Вскоре я привыкну и тогда буду спать, как убитый.
Если тебе хочется спать, засни еще!
Теперь? Нет, не стоит, уж е пора вставать... Постель спрятать
в тахту?
Сложи вместе одеяло, подушку и простыню и оставь на тахте!
Я все это потом уберу. Иди теперь в ванную умыться.
Минутку, только еще заведу часы, а то потом забуду.
Посмотри! Здесь, на этой полочке, будет всегда леж ать твое мыло,
мочалка, зубная щетка и зубная паста. Хочеш ь принять ванну?
Я тебе приготовлю.
149
П я тпа дх^ аты й ур о к
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Нет, спасибо, я приму душ.
А может быть, сначала побреешься?
Нет, сегодня я не буду бриться. Я бреюсь через день.
Посмотри в зеркало, у тебя уж е растет борода.
В самом д е л е ... Мне надо достать из чемодана бритвенный прибор.
Знаешь, мне кажется, что я забыл взять мыльную палочку и оде­
колон. Можешь мне их дать?
Пожалуйста, возьми! Не нужно ли тебе еще что-нибудь? Есть ли
у тебя безопасная бритва, лезвия?
Да, у меня все есть. Покажи только, как зажигается газ.
Посмотри! Передвигается эта ручка, зажигается газ, и пускается
вода. В этом .кране горячая вода, а в том холодная. Чисти зубы не
над умывальником. Он неисправен. Только сегодня или завтра при­
дут его чинить.
Куда я вчера дел полотенце?
Не ищи теперь свое полотенце, возьми мое. Оно новое. Начинай
бриться! Сейчас будем завтракать. Мама уже приглашала к столу.
czas
время
р о га
(наручные, карманные)
(стенные, башенные, на жел. дор.)
zega rek
часы
zegar
купаться
мыться (в ванне), принимать ванну
k ą p a ć się
w z ią ć p r y s z n ic
ju ż ci b r o d a ro ś n ie
принять душ
у тебя уже растет борода
zimny
зимний
холодный
zimowy
żyletka
лезвие
жилетка kamizelka
m yć zęby
o b la ć e g z a m in
чистить зубы
провалиться на экзамене
определение дней
przedwczoraj
wczoraj
\
/
/
\
jutro
pojutrze
150
П я т н а д ц а ты й у р о к
КОММЕНТАРИЙ
Продолжаем изучение способов определения времени.
Która godzina?
Который час?
Для определения времени с половины до полного часа служит конструк­
ция: za + в и н. п а д .
разг.:
za dwadzieścia
pięć ósma
za kwadrans
dziesiąta
za pięć
dwunasta
za dziesięć
pierwsza
офиц. днем:
siódma trzy­
dzieści pięć
dziewiąta
czterdzieści
pięć
jedenasta pięć­
dziesiąt pięć
dwunasta pięć­
dziesiąt
офиц. вечером:
dwudziesta
dwudziesta
dziewiętnasta
trzydzieści pięć pierwsza czter­ trzecia pięć­
dzieści pięć
dziesiąt pięć
zero pięćdzie­
siąt
В этих определениях времени слова godzina и minuta могут опус­
каться,
ср.: godzina z a d z i e s i ę ć minut d r u g a
z a d z i e s i ę ć minut d r u g a
za dziesięć druga
o której godzinie?
в котором часу?
o której?
во сколько?
(о godzinie) za dziesięć druga
без десяти два
(о godzinie) za kwadrans dziesiąta без четверти десять
Запомните также следующие способы определения времени:
а) конструкция: о - Ь п р е д л . п а д .
о
о
о
о
о
północy
в полночь
świcie
на заре
zmroku
)
zmierzchu ) в сумерки
tej porze
в это время
б) конструкция: nad + т в о р. п а д.
nad ranem
nad wieczorem
к утру (под утро)
к вечеру (под вечер)
151
П я т н а д ц а ты й у р о к
6. и др. В настоящем уроке встречаются формы глаголов с суффикса­
ми -q- и -ną-.
прошедшее время:
Ja zasnąłem dopiero о świcie, nad ranem. (6)
повелительное наклонение:
Jeżeli jesteś senny, to zaśnij jeszcze. (11)
Proszę, w eź! (21)
Nie szukaj teraz swojego ręcznika, w eź mój i zacznij się golić (26)
8. и др. Вот еще группа глаголов с чередованием е : а в формах про­
шедшего времени (из текста):
leżeć — leżałem, leżałyśmy, leżeliśmy
mieć — miałem, miałyśmy, mieliśmy
myśleć — myślałem, myślałyśmy, myśleliśmy
podziać — podziałem, podziałyśmy, podzieliśmy
widzieć — widziałem, widziałyśmy, widzieliśm y
zapomnieć — zapomniałem, zapomniałyśmy, zapomnieliśmy
14. В 1-ом лице ед. ч. и 3-ем лице мн. ч. глагола zapomnieć звук п
твердый (поэтому нет буквы г):
zapomnę, zapomną
18.
со drugi dzień
через день (см. укор 3)
XI о
со
со
со
co
co
этому
trzeci dzień
trzeci tydzień
drugi miesiąc
piąty człowiek
dziesiąty autobus
о б р а з ц у :
каждый
каждую
каждый
каждый
каждый
третий день
третью неделю
второй месяц
пятый человек
десятый автобус
Известный Вам уж е предлог do в словосочетании с существительным
в роли главного слова имеет такое значение, как русский предлог
„д л я ” (надо переводить его русским „д ля ” или прилагательным).
szczoteczka do zębów
pasta do zębów
proszek do zębów
przybory do golenia
mydło do golenia
krem do golenia
pasta do obuwia
maszynka do golenia
chusteczka (chustka) do nosa
atrament do wiecznych piór
szczotka do ubrania
зубная щетка
зубная паста
зубной порошок
бритвенный прибор
мыльная палочка
крем д ля бритья
крем д ля обуви
безопасная бритва
носовой платок
чернила для авторучек
щетка д ля одежды (одежная щетка)
152
П я тн а д ц а ты й у р о к
БЕЗЛИЧНЫЙ ОБОРОТ — НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ
В тех случаях, когда в русском языке употребляются формы стра­
дательного залога или так называемые неопределенно-личные формы
глагола (т.е. 3-е лицо мн. ч. без подлежащего), в польском языке упо­
требляются безличные формы глаголов.
Безличная форма настоящего времени образуется с помощью части­
цы się, прибавляемой к форме 3-го лица ед. ч. настоящего времени
невозвратного глагола. При этом глагол в безличной форме управляет
тем же падежом, что и в личных формах, следовательно, переходные
глаголы в безличной форме сохраняют при себе винительный падеж.
Ср. следующие примеры в польском и русском языках:
O n r o z p o c z y n a pracę о ósmej.
Pracę (вин. пад.) rozpoczyna się
o ósmej.
O n p u s z c z a wodę.
Puszcza się wodę.
O n p r z e s u w a tę rączkę.
Przesuwa się tę rączkę.
Он начинает работу в восемь.
Работа (им. пад.) начинается в во­
семь.
Он пускает воду.
Пускают воду.
Он передвигает эту ручку.
Эта ручка передвигается.
При отрицании, как и в личных конструкциях, винительный падеж
прямого дополнения заменяется родительным.
Sklepy otwiera się о siódmej.
Sklepów nie otwiera się o siódmej.
Магазины открываются в семь.
Магазины не открываются в семь.
При замене единств, числа множественным форма глагола не изменя­
ется.
Ср.: Tu sprzedaje się chleb.
Tu sprzedaje się książki.
Здесь
дают
Здесь
дают
продается хлеб (здесь про­
хлеб).
продаются книги (здесь про­
книги).
Практически от каждого глагола (переходного и непереходного) можно
образовать безличную форму. Исключение составляют лишь возврат­
ные глаголы.
Примеры
из
текста:
Jak się zapala gaz? (22)
Przesuwa się rączkę, zapala gaz i puszcza wodę. (23)
Другие примеры:
Bilety sprzedaje się na trzy dni naprzód.
Po odejściu od kasy reklamacji nie przyjm uje się.
Nie jeździ się tramwajem bez biletu.
Za towar płaci się w kasie.
Często mówi się o sztuce nowoczesnej.
П я т н а д ц а ты й у р о к
153
W Polsce produkuje się samochody.
Tu mówi się po rosyjsku i po angielsku.
Imiona własne pisze się dużą literą.
W języku polskim często używa się form nieosobowych.
СОСТАВНОЕ БУДУЩЕЕ ВРЕМЯ II
Кроме известного Вам уж е составного будущего времени, польский
язык знает еще второй тип образования этого времени. Составное
будущее время второго типа образуется с помощью форм будущего
времени глагола być и формы 3-его лица прошедшего времени соотвествующего глагола.
ед. ч.
м. род
będę chciał
będziesz chciał
będzie chciał
ж:. род.
będę chciała
będziesz chciała
będzie chciała
cp. род
—
—
będzie chciało
MH. 4.
ж.-вещн. формы
лично-муж. формы
będziemy chciały
będziemy chcieli
będziecie chciały
będziecie chcieli
będą chciały
będą chcieli
Оба типа будущего времени равноправны в польском языке, и между
ними кет никакой разницы в значении. Можно лиш ь отметить, что
они различаются в стилистическом отношении. Формы второго типа
следует употреблять в вежливых разговорах и при вежливом обра­
щении.
154
П я тн а д ц а ты й ур о к
Надо заметить, что некоторые глаголы образуют лишь будущее время
второго типа, например:
będę mógł
będę musiał
będę chciał
смогу
должен буду, мне нужно будет
нет эквивалента (иногда „захочу” )
В этой форме употребляются также все глаголы в сочетании с инфи­
нитивом, например:
Będę się starał wrócić
wcześnie.
Będę się uczył jeździć
na nartach.
Będę próbował rozmawiać
po polsku.
Я постараюсь вернуться рано.
Я буду учиться ходить на лыжах.
Я буду пробовать разговаривать
по-польски.
Примеры употребления форм будущего времени (из текста):
Będziesz miał wciąż nowe wrażenia i co wtedy? (9)
W tedy będę spał jak zabity. (10)
Na tej półeczce będzie zawsze leżało tw oje mydło. (15)
Dziś nie będę się golił. (18)
Zaraz będziemy jedli śniadanie. (26)
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие Bonpoćbi:
1. О której Tadek zbudził Włodka?
2. Czy W łodek goli się co dzień? (нет, через день)
3. Czy W łodek w ziął ze sobą mydło do golenia i wodę kolońską? (за­
был)
4. Czy pani bierze prysznic co dzień? (через день)
5. Czy pani (pan) kąpie się rano czy wieczorem? (вечером)
6. O której pani (pan) wstaje? (на заре)
7. K iedy kładzie się pani spać? (в полночь)
8. ,0 której godzinie wychodzi pani (pan) z domu do pracy? (без
15 девять)
И. От глаголов в скобках образуйте будущее время Н -го типа:
1. Nie (мужчина, я — móc) wstać jutro wcześnie.
2. Czy państwo (chcieć) wrócić tu jeszcze?
3. Czy jutro nie (девушки, вы — mieć) czasu przyjść do mnie?
4. (Женщины, мы — myśleć) zawsze o Warszawie.
5. Stąd państwo nic nie (widzieć).
6. Czy panie teraz (jeść) obiad?
7. Nie (девушки и парни, мы — siedzieć) cały czas w Warszawie,
(zwiedzać) również inne miasta Polski.
8. Dziś nie (девушка, я — kąpać się).
П я тн а д ц а ты й !ш е с тн а д ц а ты й , у р о к
155
III. Прочитайте по-польски (в разговорном языке и официально):
105, 215, 1135, 1830, 440, 1220, 005, 2150.
IV. Из личных образуйте безличные предложения:
1. On zw ykle wstaje о godzinie siódmej.
2. Oni chowają kołdrę, poduszkę i prześcieradło do tapczanu.
3. Sprzątamy pokój wczesnym rankiem.
4. Nakręcam zegarek rano lub w południe.
5. M yjem y zęby nad umywalką.
6. Oni jedzą obiad o godzinie drugiej.
LEKCJA SZESNASTA
1. Образование им. пад. мн. ч. личных су­
ществительных мужского рода.
2. Образование лично-мужских форм прила­
гательных.
WRAŻENIA Z TEATRU *>
1. — Dlaczego nie przyszłyście wczoraj wieczorem do kawiar­
ni? Czekaliśmy na was prawie godzinę, od 20 (dwadzie­
ścia) po szóstej do kwadrans po siódmej. Mieliśmy bilety
do kina „Moskwa” na film Mali muzycy. Ten film dopiero
niedawno wszedł na ekrany kin warszawskich.
2. — Bardzo was przepraszamy, że nie przyszłyśmy do ka­
wiarni. Przypadkowo byłyśmy w Teatrze Polskim na
sztuce Mickiewicza Dziady. Moi sąsiedzi nie mogli pójść
do teatru i oddali nam swoje bilety. Przykro nam, że nie
mogłyśmy was uprzedzić.
3. — No cóż, nie będziemy się n’a was gniewać . . . Opowiedz,
Maryjko, o swoich wrażeniach z teatru. Czy dobrze rozu­
miałaś tekst sztuki?
4. — Z początku nie bardzo. Gdy kurtyna uniosła się w górę,
obserwowałam wszystko n’a raz: dekoracje, kostiumy
aktorów, ich grę. To rozpraszało moją uwagę.
') Текст записан на пластинке.
156
Ш е с тн а д ц а ты й ур о к
5. — Jakie miałyście miejsca?
6. — Byłyśmy na parterze. Siedziałyśmy wprawdzie w ostat­
nim rzędzie, ale w Teatrze Polskim ze wszystkich miejsc
dobrze widać scenę, a przez lornetkę można było dosko­
nale obserwować grę aktorów.
7. — Jak grali aktorzy?
8. — Jestem zachwycona grą Gogolewskiego, wykonawcą roli
Gustawa-Konrada. Inni artyści grali również znakomicie.
Po każdym akcie publiczność gorąco ich oklaskiwała.
9. — Jak oceniasz grę polskich aktorek w tej sztuce?
10. — Barszczewska w roli Maryli zrobiła na mnie duże wraże­
nie, natomiast inne artystki grały przeciętnie.
Jestem zadowolona, że widziałam tę sztukę. Gustaw-Konrad to jeden z moich ulubionych bohaterów. Polscy
poeci XIX (dziewiętnastego) wieku stworzyli piękne po­
stacie bohatera romantycznego.
11. — Czy podobał ci się Teatr Polski?
12. — Owszem. W przerwach oglądałam widownię, byłyśmy
z Olą w lożach, na balkonie, w foyer . . . Jakie są jeszcze
teatry w Warszawie?
13. — Filią Teatru Polskiego jest Teatr Kameralny. W obu wy­
stępują ci sami artyści. Teatr Narodowy wystawia prze­
ważnie sztuki klasyczne. Ciekawy, współczesny rep’ertuar
mają takie teatry, jak Teatr Dramatyczny i Teatr Współ­
czesny. Są także teatry satyryczne. Ogółem w Warszawie
jest ponad 20 (dwadzieścia) teatrów.
14. — Zdaje się, że dwadzieścia pięć. Przedwczoraj czytałem
afisz z programem wszystkich teatrów warszawskich i na­
liczyłem ich chyba dwadzieścia pięć.
15. — Jutro kupimy bilety do Teatru Współczesnego. Właśnie
teraz grają tam dramat Kruczkowskiego Niemcy.
1. [пшышлышьче] [фшэдл] 2. ] тэатшэ] [ соИшеджи] 3. [н'а вас] /оповец J
[сфоих] [тэкст] 4. [дэкорацъе костъюмы акторуф] 7. [актожы] 8. з а хфыцона] [ инни] 9. [акторэк] 10. [инпэ артыстки] [пшэчентне] [по1сцы
поэчи джеветпастэго веку стфожъйи] 12. [фуа'е] 13. [тэатр камэраЫы]
[чи сами артышъчи] [рэп'эртуар] [сатыры'пйнэ] 14. [пшэтфтгйорай]
Шестнадцатый урок
157
С Л О В А Р Ь
afisz
akt
aktor
aktorka
artysta
bohater
dekoracja
doskonale
dramat
ekran
filia
film
foyer [ ф у а * е \
gniewać się
gra
kam eralny
kino
klasyczny
kurtyna
lornetka
loża
muzyk
naliczyć
na raz
natomiast
oba
obserwować
oceniać
ogółem
oklaskiwać
parter
афиша
действие
актер
актриса
артист
герой
декорация
великолепно
драма
экран
филиал
фильм, кинокар­
тина
фойе
сердиться
игра
камерный
кинотеатр
к л ассич еский
занавес
бинокль
лож а
музыкант
насчитать
сразу
но
оба
смотреть, наблю­
дать
оценивать
в общем
аплодировать
партер
poeta
ponad
postać
przeciętnie
przedwczoraj
przerwa
przeważnie
przykro
przypadkowo
publiczność
repertuar
romantyczny
rozpraszać
rząd
satyryczny
sąsiad
stworzyć
sztuka
tekst
ulubiony
unieść się
uprzedzić
uwaga
w górę
widać
widownia
wiek
wykonaw ca
wystawiać
występować
zachwycony
z początku
поэт
свыше, больше
образ
средне
позавчера
антракт
главным образом,
преимущественн
ж аль
случайно
публика
репертуар
романтический
отвлекать
ряд
сатирический
сосед
создать
пьеса
текст
любимый
подняться
предупредить
внимание
вверх
виден, -а, -о, -ы
зрительный зал
век
исполнитель
ставить
выступать
восхищенный
сначала
В П Е Ч А Т Л Е Н И Я О Т Е А Т РЕ
1. Почему вы вчера вечером не пришли в кафе? Мы вас ждали почти
час, с 20 минут седьмого до четверти восьмого. У нас были билеты
в кинотеатр },Mocквa’, на ф ильм „М аленькие музыканты” . Этот
ф ильм только недавно вышел на экраны варшавских кинотеатров.
2. Извините нас, что мы не пришли в кафе. Случайно мы попали
в Польский театр и смотрели спектакль „Д зяды ” Мицкевича. &1ои
соседи не могли пойти в театр и отдали нам свои билеты; Нам
очень ж аль, что мы не могли вас предупредить.
3. Н у что ж, не будем на вас сердиться. Расскажи, Марийка, о своих
впечатлениях о театре! Т ы хорошо понимала текст пьесы?
4. Сначала не очень. Когда поднялся занавес, я смотрела на все сра­
зу: на декорации, костюмы актеров, на их игру. Это меня отвлекало.
5. Какие у вас были места?
158
Шестнадцатый урок
6. М ы были в партере. Правда, мы сидели в последнем ряду, но
в Польском театре с любого места хорошо видна сцена, а в бинокль
можно было великолепно наблюдать игру актеров.
7. Как играли актеры?
8. Я восхищена Гоголевским, исполнителем роли Густава-Конрада.
Другие артисты играли также великолепно. После каждого дей­
ствия публика горячо аплодировала им.
9. Как ты оцениваешь игру польских актрис в этой пьесе?
10. Барщевска в роли Марыли произвела на меня большое впечатле­
ние, но другие артистки играли средне. Я очень, рада, что смотрела
этот спектакль. Густав-Конрад — это один из моих любимых ге­
роев. Польские поэты X I X века создали замечательные образы
романтических героев.
11. Понравился ли тебе Польский театр?
12. Да. В антрактах я осматривала зрительный зал, мы с Олей были
в ложах, на балконе, в ф ойе... Какие еще есть театры в Варшаве?
13. Ф илиал Польского театра — Камерный театр. В обоих выступают
те же самые артисты. Национальный театр ставит главным обра­
зом классические пьесы. Интересный, современный репертуар в та­
ких театрах как Драматический театр, театр Современник. Есть
также театры сатиры. В общем в Варшаве свыше 20-ти театров.
14. Кажется, 25. Позавчера я читал сводную афишу с программой
варшавских театров и насчитал их, кажется, 25.
15. Завтра мы купим билеты в театр Современник. Сейчас там идет
драма Кручковского „Немцы” *).
kino^
'К И Н О
-кинотеатр
Film wszedł na ekrany.
sztuka
Фильм вышел на экраны.
пьеса
искусство
штука
być na sztuce
смотреть спектакль
przykro mi (ci, mu jej и т. д.)
rozpraszać czyjąś uwagę
мне (тебе, ему, ей и т.д.) жаль
отвлекать кого-нибудь
parter*) Пьеса была переведена на русский
семьи” .
первый этаж
партер
язык под заглавием „История одной
Шестнадцатый урок
być na parterze
быть в партере
obserwować, oglądać, patrzeć
przez lornetkę
artysta
robić (wywierać) na kim duże
wrażenie
przerwa
grają, wystawiają sztukę
grają (wyświetlają) film
wrażenie z czego
wrażenia z teatru
wrażenia z podróży do Polski
oklaskiwać со
Publiczność gorąco ich oklaskiwała.
15Р
наблюдать, осматривать,
смотреть в бинокль
артист
художник
производить на кого-нибудь
большое впечатление
перерыв
антракт
идет пьеса, ставят пьесу
идет фильм, демонстрируется
фильм
впечатление о чем
впечатления о театре
впечатления о поездке
в Польшу
аплодировать чему
Публика горячо аплодировала им.
КОММЕНТАРИЙ
1. Формы прошедшего времени от глагола iść и производных (wyjść,
wejść, przyjść и др.) образуются след, образом:
iść — szedłem, szłam, szłyśmy, szliśmy
wejść — wszedłem, weszłam, weszłyśmy, weszliśmy
w yjść — wyszedłem, wyszłam, wyszłyśmy, wyszliśm y
przyjść — przyszedłem, przyszłam, przyszłyśmy, przyszliśm y
1. Конструкция с двумя предлогами: o d . . . do, в составе которой имеются
слова, обозначающие время,
соответствует русской
конструкции
„ с . .. д о ... (о т ... д о ...)” .
Czekać od szóstej do siódmej.
Ж дать с шести до семи.
Przedstawienie trwało od siódСпектакль продолж ался с семи
mej do pół do jedenastej.
до половины одиннадцатого.
160
Шестнадцатый урок
1., 2. и др. Обратите внимание на встречающиеся в тексте урока ж ен­
ско-вещные формы прошедшего времени (когда говорится о Марийке
и Оле, актрисах).
Dlaczego nie przyszłyście wczoraj wieczorem do kawiarni? (1)
Bardzo was przepraszamy, że nie przyszlyśmy do kawiarni. (2)
Przypadkowo byłyśmy w Teatrze Polskim. (2)
Przykro nam, że nie mogłyśmy was uprzedzić. (2)
Jakie miałyście miejsca? (5)
Byłyśmy na parterze. Siedziałyśmy w ostatnim rzędzie. (6)
Inne artystki grały przeciętnie. (10)
2. Если хотите быть более вежливыми, добавляйте к известной Вам
уж е формуле извинения слово bardzo (очень):
Bardzo
Bardzo
Bardzo
Bardzo
was przepraszamy.
panią przepraszam(-y).
pana przepraszam(-y).
państwa przepraszam(-y).
5. Jakie miałyście miejsca? ( = вопрос о том, хорошие ли у них были
места),
но: K tóre krzesła państwo mają?
W którym rzędzie?
Какие кресла?
В каком ряду?
6. Еще одно чередование в группе существительных м. рода: ą : ę.
(Пока Вы знакомы ć двумя: 1) ó : о, 2) е : ноль звука).
Основа с гласным ą выступает в форме им.(-вин.) пад. ед. ч. В дру­
гих падежных формах — основа с гласным ę:
rząd
urząd
mąż
ząb
błąd
—
—
—
—
—
rzędu
urzędu
męża
zęba
błędu
Существительное: rząd — rządu (без чередования) имеет значение: пра­
вительство.
Этот тип чередования наблюдается также в группе существительных
женского и ср. родов. Основа с гласным ą выступает в форме род.
пад. мн. ч.:
ręka — rąk
męka — mąk
święto — świąt
В словаре это чередование отмечается следующим образом:
rząd м., (ę) род. -u, пр. - dzie
święto ср.. пр. -сге. род. лн. (а)
Шестнадцатый урок
161
6. Слова widać и słychać сочетаются с вин. пад. и не изменяются.
Ср.:
ничего не видно
ничего не слышно
видна сцена
видны сцены
слышен шум
nic nie widać
nic nie słychać
widać scenę
widać sceny
słychać szum
13. Числительное oba, obie склоняется как pięć, то есть во всех косв.
падежах имеет окончание -и (см. таблицу на конце книги). В творит, пад.
возможны две формы: obu, oboma (ж. род. obiema).
13.
ten sam
ta sama
to samo
te same
ci sami
тот же
та ж е
то же
те ж е
те ж е (лично-мужская форма, см. ниже)
О Б Р А З О В А Н И Е ИМ. ПАД. МН. Ч. Л И Ч Н Ы Х С У Щ Е С Т В И Т Е Л Ь Н Ы Х М У Ж С К О ГО
РО Д А
Говоря об образовании формы им. пад. множественного числа имен
существительных (см. уроки 2, 9), мы Вас предупредили, что все ска­
занное не касается существительных мужского рода, обозначающих
лиц. В настоящем уроке Вы встречаетесь с этими формами впервые.
Это типично польское явление, его нет в русском языке.
Легче всего усвоить образование лично-мужских форм от существи­
тельны х с мягким конечным согласным основы, так как почти все они
принимают известное Вам уж е окончание - е . Но в отличие от всех
охарактеризованных в 9-ом уроке существительных они получают это
окончание только в им. пад.
gość
przechodzień
— goście
— przechodnie
Это окончание (-е) могут принимать также существительные с основой
на cz, rz, sz, ż, 1:
dziennikarz
obywatel
•— dziennikarze
— obywatele
Гораздо сложнее образование им. пад. мн. ч. существительных с твер­
дым согласным основы. Д ля них имеются в польском языке два окон­
чания: 1) -i(-y), 2) -owie. Пока мы займемся первым из них.
Прибавлению окончания -i(-y ) сопутствует в определенных случаях
изменение качества предшествующего согласного, а иногда и гласного
основы:
U
liczebnik
162
Шестнадцатый урок
sąsiad
m ilicjant
poeta
artysta
mężczyzna
—
—
—
—
—
(d ; dź и a ; e)
( t : ć)
sąsiedzi
m ilicjanci
poeci
artyści
mężczyźni
( t : ć)
(s t : ść)
(z n : źń)
Если
получившийся путем чередования
согласный по
фонети­
ческим причинам не может сочетаться с -i (см. фон. п. 11), тогда при­
бавляем окончание -у:
aktor
muzyk
robotnik
kolega
Niem iec
dozorca
— aktorzy
( г : rz)
— muzycy
( k ; ć)
— robotnicy
( k ; c)
— koledzy
(g : dz)
— Niem cy (без чередования согласных)
— dozorcy (без чередования)
Все неличные существительные с твердым согласным основы прини­
мают окончание -y(i) без изменения качества согласного.
Ср.:
но
teatr
— teatry
słownik — słowniki
aparat
— aparaty
aktor
robotnik
milicjant
— aktorzy
— robotnicy
— m ilicjanci
Так ж е в склонении на -а:
kobieta — kobiety
но
poeta — poeci
Лично-мужская форма им. пад. мн. числа отмечается в нашем словаре
следующим образом:
aktor м., мн. -rzy
О Б Р А З О В А Н И Е Л И Ч Н О -М У Ж С К И Х Ф О Р М И М ЕН П Р И Л А Г А Т Е Л Ь Н Ы Х
Еще во втором уроке мы просили Вас запомнить, что форма им. пад.
мн. ч. прилагательных с окончанием -е не сочетается с личными су­
ществительными м. рода.
Все выше охарактеризованные существительные сочетаются с особой
формой прилагательного. Ее окончание — -i(-y), и ему сопутствуют
разные изменения конечного согласного основы.
Примеры:
stary
duży
cichy
polski
drogi
starzy
duzi
cisi
polscy
drodzy
( r ; rz)
( ż : i)
(c h : ś)
( k : c)
(;0 : dz)
163
Шестнадцатый урок
uparty
uparci
młody
młodzi
biały
białi
( t ; ć)
(d : dź)
( ł : l)
Эту форму образуют также местоименные прилагательные, порядко­
вые числительные и причастия:
mój
sam
inny
jaki
ten
pierwszy
drugi
moi
sami
inni
jacy
ci
pierwsi
drudzy
(m : ra’)
( n : n')
(fc: c)
( t : ć)
(s z ; ś)
t o : dz)
Сравните следующие сочетания и обратите внимание на различие
в образовании форм им. пад. мн. ч.:
moi sąsiedzi
ci sami mężczyźni
polscy poeci
inni artyści
młodzi artyści
dobrzy aktorzy
wszyscy koledzy
moje sąsiadki
te same kobiety
polskie poetki
inne artystki
młode artystki
dobre aktorki
wszystkie koleżanki
Лично-мужская форма приводится нами в словаре. Следовательно, при­
лагательное в словаре отмечается следующим образом:
dobry, лм. -rzy, нар. -rze
УПРАЖНЕНИЯ
I. Замените существительные женского рода личными существитель­
ными мужского рода, соответственно изменяя формы других слов:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
II.
W tej samej sztuce grały znakomite artystki.
M oje sąsiadki nie m ogły pójść do teatru.
Te znane poetki spotkały się dziś z czytelnikami.
M oje znajome siedziały w trzecim rzędzie parteru.
Te stare nauczycielki zakończyły już pracę.
Sympatyczne urzędniczki w yszły z biura o. godzinie trzeciej.
Te kobiety bardzo mi się podobały.
Образуйте лично-мужские формы следующ их слов:
ten sam, taki sam, w ielki, jaki, taki, który, mały, pierwszy, drugi,
trzeci, wasz, piękny, przeciętny, ostatni, gorący, wysoki, niski, gruby,
cienki, rosyjski, niemiecki, angielski, ciekawy, współczesny, stary.
164
III.
Шестнадцатый/семнадцатый урок
Переведите на польский язык:
1. Мы посмотрели афишу с репертуаром кинотеатров.
2. В кинотеатре „Столица” демонстрируется польская картина
„Поезд” .
3. Эта картина вчера вышла на экраны варшавских кинотеатров.
4. Какое впечатление произвела на вас (женщина и мужчина) эта
пьеса?
5. Наши места были в партере, а наши товарищи пошли на балкон.
6. Они смотрели в бинокль.
7. В антракте мы (девушки) осматривали зрительный зал и фойе.
8. Мне очень жаль, что я опоздал.
9. Все время что-то меня отвлекало.
10. Она живет на первом этаже.
11. Мы очень извиняемся (обращаясь к женщинам), что не могли
(мужчины) купить билетов в „Драматический театр” .
LEKCJA SIEDEMNASTA
1. Имя числительное.
2. Образование степеней сравнения прилагательных.
ZAMELDOWANIE
1. — Jakie formalności należy załatwić w związku z naszym
przyjazdem do Polski? W ambasadzie radzieckiej już
byliśmy. Co jeszcze trzeba zrobić?
2. — Musimy was zameldować. Wypełnij, Maryjko, kartę mel­
dunkową.
3. — Nie wiem, czy potrafię.
4. — Pomogę ci.
5. — Wczoraj Tadek też dał mi taką kartę i jeszcze jej nie wy­
pełniłem. Czy Polacy wypełniają przy zameldowaniu in­
ne karty niż cudzoziemcy?
6. — Tak, w Polsce są specjalne karty meldunkowe dla cudzo­
ziemców. Jeśli wziąłeś tę kartę ze sobą, to siadaj i pisz
razem z nami! Ja będę wpisywać dane Maryjki, a ty swoje.
Семнадцатый урок
165
7. — U góry należy wypełnić rubrykę „obywatelstwo”. Pisze­
my „radzieckie”.
Miejsce zameldowania: Warszawa, ulica Marszałkowska
nr 58, mieszkania 10. Włodku, ty podaj adres Tadka!
Punkt pierwszy: nazwisko i imiona.
8. — Jak się nazywam, wiesz. Imię mam tylko jedno: Maria.
9. — Data i miejsce urodzenia.
10. — 24 (dwudziesty czwarty) marca 1939 (tysiąc dziewięćset
trzydziestego dziewiątego) roku. Urodziłam się w Moskwie.
11. — Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. A ty ile masz lat,
Włodku?
12. — Jestem z was najstarszy. Mam 28 (dwadzieścia osiem) lat. f
Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Maryjki o pięć
lat. Maryjka jest z nas najmłodsza.
13. — Następny punkt: zawód.
14. — Nie mam jeszcze żadnego zawodu, jestem na razie stu­
dentką.
15. — Wpiszemy więc „studentka”, a ty, Włodku, pisz „aspi­
rant”.
16. — Punkt czwarty: rodzaj paszportu.
17. — Jak należy wypełnić tę rubrykę?
18. — Należy podać, czy masz paszport dyplomatyczny, służbo­
wy czy zwykły.
19. — Mamy oczywiście paszporty zwykłe.
20. — Zaczekaj chwilę, Olu! Muszę zajrzeć do paszportu. Tu
jest taka olbrzymia ilość danych, że nie sposób wszyst­
kich zapamiętać? numer paszportu, wizy, terminy waż­
ności ... Z tego wszystkiego pamiętam jedynie datę prze­
kroczenia granicy.
*
21. — Podaj jeszcze tylko miejsce zamieszkania, podpisz się i to
już wszystko.
22. — Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunko­
wej jest znacznie łatwiejsze.
23. — Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety
paszportowej. Może dlatego, że wszystko wpisuje się tu
w języku obcym.
166
Семнадцатый урок
24. — Nie, tu po prostu trzeba podać większą ilość danych.
25. — Ależ nic podobnego. Tu ilość danych jest mniejsza. Nie
ma na przykład takich punktów, jak kolor włosów, oczu,
wzrost... Wiesz, Olu w Moskwie, gdy Włodek otrzymał
paszport, stał przed lustrem i przyglądał się swoim oczom
i włosom.
26. — Robiłem to tylko dlatego, żeby sprawdzić, czy urzędniczka
właściwie określiła kolor oczu. Ale nie wiem. Raz wyda­
wały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze.
27. — Czy dziś jeszcze pójdziemy do biura meldunkowego?
28. — Nie, jutro. Dziś biuro jest nieczynne.
HUMOR
— Mamusiu, ile lat ma nasz piesek?
— T y le samo, co ty.
— To dlaczego nie umie jeszcze mówić?
*
*
*
— Gdy Zosia coś opowiada, zawsze musi przesadzić.
— A czy pytałeś ją, ile ma lat?
1. [залатфич] [з нашым] [тшэба] 2. [выпэлний] 5. [пшы замэ1дованю]
[ цудзожемцы] 6. [спэцъяЫэ] [вжёлэжъ] 7. [обыватэ1стфо] [мейсцэ замэЮованя] 8. [Маръя] 10. [тышёнц джевенъчсэт тшыджестэго джевёнтэго] 11. [млотша] 12. [наймлотша] 13. [настэмпны] 16. [ тгйфарты] [ро дзай пашпорту] 17. [р’убрыкэн] 18. 1дып1оматы1лйиы] 20. [зайжэч]
[и1ошьч даных] [тэрмины важношьчи] [пшэкротгйэня] 22. [пшыпуш’ггйалэм] [латфейшэ] 24. [веукшон] 25. [мнейша] [на пшыклат] 26.
[яшьнейшэ] [чемнейшэ]
С Л О В А Р Ь
ambasada
ankieta
aspirant
biuro meldunkowe
cudzoziemiec
dane
data
dyplomatyczny
formalność
ilość
imię
karta meldunkowa
kolor
посольство
анкета
аспирант
паспортный стол
иностранец
данные
дата
дипломатический
формальность
количество
имя
бланк для прописки
цвет
łatwy
marzec
młody
na razie
nazwisko
nieczynny
obcy
obywatelstwo
określić
otrzymać
piesek
podać
podpisać się
przekroczenie
простой
март
молодой
пока
фамилия
не работает
иностранный
гражданство
определить
получить
собачка
указать
расписаться
переезд
Семнадцатый урок
przesadzić
przyglądać się
przykład
rodzaj
rubryka
służbowy
termin
trudny
u góry
urodzenie
urodzić się
urzędniczka
ważność
wiza
преувеличить
присматриваться
пример
вид
графа
Служебный
срок
трудный
вверху
рождение
родиться
служ ащ ая
действие
виза
właściwie
wpisywać
wypełniać
wypełnić
wzrost
w związku
zajrzeć
załatwić
zameldować
zameldowanie
zamieszkanie
zwykły
żaden
167
правильно
вписывать
заполнять
заполнить
рост
в связи
заглянуть
выполнить
зарегистрировать
регистрация,
прописка
жительство
общегражданский
никакой
РЕ ГИ С ТРА Ц И Я
1. Какие формальности надо выполнить в связи с нашим приездом
в Польш у? В советском посольстве мы уж е были. Что еще надо
сделать?
2. М ы долж ны вас зарегистрировать. Заполни, Марийка, бланк для
прописки.
3. Не знаю, сумею ли.
4. Я помогу тебе.
5. Вчера Та дек дал мне тоже такой бланк, и я еще не заполнил его.
Поляки при прописке заполняют другие бланки, чем иностранцы
при регистрации?
6. Да, в Польш е есть специальные бланки д ля иностранцев. Если ты
взял с собой этот бланк, садись и пиши вместе с нами. Я буду
вписывать данные Марийки, а ты свои.
7. Вверху надо заполнить графу „гражданство” . Пишем „советское” ...
Куда прописываетесь (мес'то прописки): Варшава, ул. Марш алковска,д. 58, кв. 10. Володя, ты пиши адрес Тадека! Теперь пункт пер­
вый: фамилия и имена.
8. Мою фамилию ты знаешь. Имя у меня только одно: Мария.
9. Время и место рождения.
10. 24-ое марта 1939 года. Я родилась в Москве.
11. Ты моложе меня на два года. А сколько тебе лет, Володя?
12. Я старше вас обеих. Мне 28 лет. Я старше тебя на три года и старше
Марийки на пять лет. Марийка самая, молодая из нас.
13. Следующий пункт: профессия.
14. У меня еще нет никакой профессии, пока я студентка.
15. Тогда впишем „студентка” , а ты, Володя, пиши „аспирант” .
16. Пункт четвертый: вид заграничного паспорта.
17. Как надо заполнить эту графу?
18. Надо написать, какой у тебя паспорт: дипломатический, служебный
или общегражданский.
168
Семнадцатый урок
19. У нас, конечно, общегражданские паспорта.
20. Подожди минутку, О ля! Я должен заглянуть в паспорт. Здесь еще
такое огромное количество данных, что невозможно всех их запом­
нить: номер паспорта, визы, сроки действия. Из этого всего помню
лишь дату переезда через границу...
*
*
*
21. Укажи еще только место жительства, распишись, и это уж е все.
22. Я думал, что заполнение такого бланка для прописки гораздо проще.
23. Да, это, пожалуй, даже труднее, чем заполнение анкеты на загра­
ничный паспорт. Возможно, потому, что все надо здесь вписывать
на иностранном языке.
24. Нет, здесь просто надо указать больше (большее количество) дан­
ных.
25. Ничего подобного. Здесь данных меньше (меньшее количество). Нет,
например, таких граф, как цвет волос, глаз, рост. Знаешь, Оля,
в Москве, когда Володя получил паспорт, он стоял перед зеркалом
и присматривался к своим глазам и волосам.
26. Я делал это лишь для того, чтобы проверить, правильно ли служ а­
щая определила цвет глаз. Но не знаю. Они казались мне то светлее,
то темнее.
27. М ы пойдем в паспортный стол еще сегодня?
28. Нет, завтра. Сегодня паспортный стол не работает.
Ile masz lat?
Ile pan ma lat?
Ile lat ma nasz piesek?
Mam dwadzieścia osiem lat.
Сколько тебе лет?
Сколько вам лет?
Сколько лет нашей собачке?
Мне 28 лет.
— Ile masz lat?
169
Семнадцатый урок
nie sposób
zawsze musi przesadzić
невозможно
всегда преувеличивает
podpisywać się
расписываться
подписываться (на что-н.) prenumerować
w języku obcym
на иностранном языке
рост
wiek
wzrost
возраст
przyglądać się czemu
присматриваться к чему
Przyglądał się swoim oczom
i włosom.
Присматривался к своим глазам и волосам.
КОММЕНТАРИЙ
2. Кроме глаголов с суффиксами -ą-, -ną- (см. урок 14) повелительное
наклонение с помощью суффикса -ij (- yj) образуют глаголы, на конце
основы которых имеется стечение (два или больш е) Согласных:
(wypełnić)
(spać)
(obejrzeć)
(drwić)
(upaść)
w ypełni
śpi
obejrzy
drw i
upadnie5
—
—
—
—
—
w ypełn ij
śpij
obejrzyj
d rw ij
upadnij
и другие
5. В настоящем уроке Вы встречаете еще два примера им. пад. мн. ч.
личных существительных м. рода:
Pola/c
cudzoziemiec
— Polacy
— cudzoziemcy
(ср.: ptak
pałac
—
—
ptaki
pałace)
Одновременно обратите внимание на то, что названия национальностей
пишутся с большой буквы:
Polak
—
Rosjanin
—
Am erykanin—
A nglik
—
Francuz
—
Niem iec
—
Bułgar
—
Polka
Rosjanka
Am erykanka
Angielka
Francuzka
Niemka
Bułgarka
(поляк — полька)
(русский — русская)
(американец — американка)
(англичанин — англичанка)
(француз — француженка)
(немец — немка)
(болгарин — болгарка)
170
Семнадцатый урок
7. По-польски адрес пишется следующим образом:
Warszawa, ul. Marszałkowska (N r) 58, m. 10
(ul. = ulica, m. = mieszkania (род. пад.)
8. У слова imię (имя) особое склонение (см. таблицу на конце книги);
род. пад.
им. мн.
imienia
imiona
Так же склоняется ramię (плечо) и некоторые другие.
25, Слова око и ucho образуют особые формы род. пад. мн. ч.:
им. мн.
род. мн.
oczy
uszy
oczu
uszu
И М Я Ч И С Л И Т Е Л ЬН О Е
Теперь мы просим Вас усвоить по таблице на конце книги падежные
формы количественных числительных вещно-женского типа (о лично-мужских мы будем говорить позже).
Все количественные числительные за исключением dwa(dwie), trzy,
cztery образуют лиш ь две формы: одну для именительного и винитель­
ного падежей и другую для остальных падежей. Лиш ь в творительном
падеже, кроме формы с окончанием -и, возможна форма с окончанием
-oma. Обе эти формы равноправны.
Здесь мы хотим обратить Ваше внимание лиш ь на некоторые особен­
ности в образовании форм косвенных падежей.
У числительных siedem и osiem появляется при склонении мяг­
кость 7п:
siedmiu
ośmiu
У числительных jedenaście — dziewiętnaście, а также dwadzieścia, trzy­
dzieści и czterdzieści чередуются согласные ść : st
jedenaście — jedenastu
Числительные dwanaście, dwadzieścia и dwieście склоняются в обеих
частях:
dwanaście
dwadzieścia
dwieście
У
числительных
— dwunastu
— dwudziestu
— dwustu
pięćdziesiąt — dziewięćdziesiąt
чередуются
гласные
ą : ę и согласные t : ć. Но они, в отличие от соответствующих русских
числительных, склоняются лишь в одной части:
pięćdziesiąt — pięćdziesięciu (ср.: пятидесяти)
Семнадцатый урок
171
У числительны х pięćset — dziewięćset склоняется только первая часть:
pięćset —
sześćset —
pięciuset
sześciuset
и т. д.
Все формы косвенных падежей даются в таблице числительных.
К ак вы уж е знаете, числительные dwa (dwie), trzy, cztery сочетаются
с им. пад. мн. ч. существительных, например:
dwa lata
trzy lata
cztery lata
Все числительные, начиная с 5-и, сочетаются в им.-вин. пад. (как
и в русском языке) с род. пад. мн. ч. существительного. В других паде­
ж ах числительное согласуется с существительным
pięć lat
sześć lat
так же: dwadzieścia jeden lat
trzydzieści jeden lat
(cp.: двадцать один год)
(cp.: тридцать один год)
и т. д.
но: dwadzieścia dwa lata
„
trzy lata
„
cztery lata
Косвенные
падежи:
род.
дат.
твор.
предл.
pięciu książek
pięciu książkom
pięciu (pięcioma) książkami
(o) pięciu książkach
род.
дат.
твор.
предл.
dwudziestu jeden książek
dwudziestu jeden książkom
dwudziestu jeden książkami
(o) dwudziestu jeden książkach
Так же как числительные, склоняются слова:
ile
tyle
w iele
parę
kilka
—
—
—•
—
—
kilkanaście
kilkadziesiąt
kilkaset
— kilkunastu
— kilkudziesięciu
— kilkuset
ilu
tylu
w ielu
paru
kilku
(сколько)
(столько)
(много)
(несколько)
(несколько)
(больше десяти, от 11 — 19)
(несколько десятков)
(несколько сот)
И х сочетаемость такая же, как числительных от 5-и.
172
Семнадцатый урок
Порядковые числительные склоняются, как имена прилагательные.
Разница между польским и русским языками наблюдается в склонении
составных порядковых числительных. В польском языке склоняются
и единицы, и десятки.
dwudziesty pierwszy
— род. dwudziestego pierwszego
(двадцать первого)
дат. dwudziestemu pierwszemu
(двадцать первому)
и т. д.
ток tysiąc dziewięćset pięćdziesiąty dziewiąty
„ tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty
„ tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty pierwszy
K ied y urodziła się Maryjka?
Dwudziestego czwartego marca tysiąc dziewięćset trzydziestego dziew iątego
roku.
При обозначении даты порядковые числительные выступают в форме
мужского рода, а не среднего (подразумевается „dzień” ; в русском языке
подразумевается „число” ).
pierwszy maja
piętnasty stycznia
dwudziesty czwarty marca
trzydziesty pierwszy lipca
первое мая
пятнадцатое января
двадцать четвертое марта
тридцать первое июля
О Б РА З О В А Н И Е СТЕПЕНЕЙ С Р А В Н Е Н И Й П Р И Л А Г А Т Е Л Ь Н Ы Х
Сравнительная степень прилагательных в польском языке образуется
с помощью двух суффиксов: -sz- и ejsz-. Суффикс -sz- принимают при­
лагательные, у которых на конце основы нет стечения согласных:
młody
stary
cichy
ciekawy
głupi
tani
—
—
—
—
—
—
młodszy
starszy
cichszy
ciekawszy
głupszy
tańszy
Его принимают также прилагательные с группами rd, st в конце основы:
tw ardy
prosty
—
—
twardszy
prostszy
Очень часто суффиксу -sz- сопутствует изменение качества согласных
(и гласных) основы;
173
Семнадцатый урок
—
—
—
—
biały
wesoły
długi
gorący
bielszy
weselszy
dłuższy
gorętszy
(1 :1 и a : e)
(l : l и o : e)
(fif : i)
(c : t и ą : ę)
При стечении согласных сравнительная степень образуется с помощью
суффикса -ejsz-. Обратите внимание на смягчение основы (на письме
знак смягчения г) и возможные чередования:
—
—
—
—
—
—
—
trudny
łatw y
jasny
ciemny
ciepły
dowcipny
mądry
trudniejszy
łatw iejszy
jaśniejszy
ciemniejszy
cieplejszy
dowcipniejszy
mądrzejszy
(n ń)
(w : w’)
(sn : śń>
(n • ń)
(l : l)
ń)
(n
(r rz)
.Превосходная степень образуется с помощью префикса -naj-, прибавля­
емого к формам сравнительной степени:
młodszy
starszy
ciekawszy
weselszy
dłuższy
trudniejszy
Запомните формы
duży, mały.
—
—
—
—
—
—
najmłodszy
najstarszy
najciekawszy
najweselszy
najdłuższy
najtrudniejszy
степеней
dobry
lepszy
najlepszy
сравнения
zły
gorszy
najgorszy
прилагательных:
duży
mały
większy
mniejszy
największy najm niejszy
dobry,
zły,
174
Семнадцатый урок
Прилагательные в сравнительной и превосходной степени изменяются
по родам, падежам и числам:
ед. ч.
им. пад.
род. пад.
дат. пад.
ж. род
(naj)młodszy
(naj)młodszego
(naj)młodszemu
им. пад.
род. пад.
дат. пад.
женско-вещные
(naj)młodsze
(naj)młodszych
(naj)rnłodszym
ср. род
(naj)młodsze
(naj)młodszego
(naj)młcdszemu
и т.д.
м. род
(naj)młodsza
(naj)młodszej
(naj)młodszej
мн. ч.
лично-мужские
(naj)młodsi
(naj)młodszych
(naj)młodszym
и т.д.
— Oto jeden z największych poetów na­
szego miasta.
Конструкции с прилагательным в сравнительной степени в польском
языке строятся иначе, чем в русском. Эквивалентом род. пад. является
в польском языке конструкция:
od + р од. п а д . (или niż + им .
ты моложе меня
jesteś młodszy(-a) ode mnie (niż ja)
ты старше ero
jesteś starszy(-a) od mego (niż on)
п а д .)
Семнадцатый урок
175
Эквивалентом русской конструкции „на + вин. пад.” является в поль­
ском языке не известная Вам еще до сих пор конструкция о + в и н .
п ад.
Марийка моложе Володи на 5 лет.
M aryjka jest młodsza od Włodka o pięć lat.
Володя старше Оли на 3 года.
W łodek jest starszy od Oli o trzy lata.
Примеры форм сравнительной и превосходной степеней из текста:
Jesteś ode mnie młodsza o dwa lata. (11)
Jestem z was najstarszy. Od ciebie jestem starszy o trzy lata, a od Mary jk i o pięć lat. M aryjka jest z nas najmłodsza. (12)
Przypuszczałem, że wypełnienie takiej karty meldunkowej jest znacznie
łatwiejsze. (22)
Tak, to chyba nawet trudniejsze niż wypełnienie ankiety paszportowej. (23)
Tu trzeba podać większą ilość danych. (24)
Tu ilość danych jest mniejsza. (25)
Raz w ydaw ały mi się jaśniejsze, raz ciemniejsze. (26)
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие вопросы:
1. Ile lat ma M aryjka?
2. Ile lat ma Ola?
3. Ile lat ma Włodek?
4. O ile lat W łodek jest starszy od Maryjki?
5. O ile lat Ola jest młodsza od Włodka?
6. O ile lat M aryjka jest młodsza od Oli?
7. Gdzie mieszka Maryjka?
8. K im jest Maryjka? (русская)
9. Czym jest M aryjka? (студентка)
10. K im jest Włodek? (русский)
11. Czym jest Włodek? (аспирант)
12. K ied y i gdzie urodziła się Maryjka?
13. Obywatelem jakiego państwa jest Włodek?
14. Jakie paszporty mają M aryjka i Włodek?
II. Образуйте сравнительную и превосходную степени от выступающих
в примерах прилагательных:
1. Ona ma ciemne oczy.
2. Oni są weseli.
3. One są wesołe.
4. Ten mężczyzna jest dowcipny.
5. Te tow ary są tanie.
176
Семнадцатый/восемнадцатый урок
6.
7.
8.
9.
10.
III.
Przyglądam się ciekawemu rysunkowi.
Dzisiejszy dzień jest ciepły.
Wypełniam trudną ankietę paszportową.
Szukam ciekawej książki.
Język polski nie jest łatwy.
Образуйте нужные формы числительных:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Ona nie ma jeszcze (23 года).
Związek Radziecki istnieje (60 лет).
Druga wojna światowa zakończyła się w (1945 год).
Dziś jest (31 -oe) lipca (1962 год).
Nie przeczytałem nawet (50 страниц).
Delegacja przyjechała (25 машин).
Ta powieść ma (несколько сот страниц).
Uczę się (несколько иностранных языков).
Konduktor wydał mi reszty z(e) (20, 50, 100 злотых).
Muszę dziś napisać list (два товарища).
LEKCJA OSIEMNASTA
1. Именит, пад. мн. ч. личных существитель­
ных мужского рода (продолжение).
2. Образование страдательных причастий
прошедшего времени.
3. Страдательный оборот.
ZWIEDZAMY WARSZAWĘ *>
1. — Dziś jest piękna pogoda. Może pospacerujemy po ulicach
Warszawy?
2. — Dobrze. Pokażemy wam najciekawszą część miasta.
3. — Zacznijmy od Placu Zamkowego! Przed nami kolumna
Zygmunta. Na lewo ruiny Zamku Królewskiego**. Od
XVII wieku mieli tu swoją siedzibę królowie polscy.
* Текст записан на пластинке.
**) Королевский дворец был восстановлен в 1973 г.
Восемнадцатый урок
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
177
W tym właśnie czasie stolica Polski została przeniesiona
z Krakowa do Warszawy. Podczas ostatniej wojny świa­
towej zamek został zburzony przez okupantów hitlerow­
skich.
— Marku, mówisz, jak zawodowy przewodnik!
— No, więc słuchajcie dalej! Pod Placem Zamkowym prze­
biega tunel trasy W—Z. Możemy zjechać na dół rucho­
mymi schodami.
— Ale po co? Przecież na Trasie W—Z już byliśmy. Chodź­
my na Krakowskie Przedmieście!
— Ta część Warszawy powstała w XVII i XVIII wieku. Od
pierwszej połowy XIX wieku koncentruje się tu życie kul­
turalne stolicy. Obok mieszczańskich kamieniczek i zabyt­
kowych kościołów charakterystycznym elementem Kra­
kowskiego Przedmieścia są pałace dawnej arystokracji.
Na tym skwerze na lewo jest pomnik Mickiewicza.
— A co mieści się obecnie w tych pałacach?
— Tu jest Urząd Rady Ministrów, a naprzeciwko, w pałacu
Potockich, Ministerstwo Kultury i Sztuki.
— Tamte domy pochodzą chyba z późniejszego okresu? Ich
architektura jest zupełnie inna.
— Tak, one pochodzą z końca XIX wieku. Tu jest hotel, re­
stauracja i kawiarnia „Bristol”.
Zbliżamy się teraz do Uniwersytetu.
— W roku 1958 (tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym ósmym)
obchodziliśmy 140-(stoczterdziesto-)lecie istnienia Uniwersytetu Warszawskiego. Na tę uroczystość przyjechali
do Warszawy znakomici profesorowie i wybitni uczeni
z różnych krajów.
— Po przeciwległej stronie w pałacu Raczyńskich znajduje
się teraz Akademia Sztuk Pięknych. Przejdźmy przez
jezdnię!
Widzicie tę tablicę pamiątkową? W tym pałacu mieszkał
Fryderyk Chopin.
— A to jest pomnik Kopernika i Pałac Staszica.
— Skąd wiesz, Maryjko?
— Znam już trochę Warszawę . . .
14 Uczebnik
178
В о се м н а дц а ты й у р о к
17. — Pomnik Kopernika został wzniesiony z inicjatywy Sta­
szica.
18. — W Pałacu Staszica mieszczą się obecnie niektóre wydziały
i instytuty Polskiej Akademii Nauk.
19. — Idziemy teraz ulicą Nowy Świat. W tym domu mieszkał
Julian Tuwim.
20. — Zatrzymajmy się na chwilę! Widzicie tę tablicę wmuro­
waną w ścianę domu? W czasie okupacji w masowych
egzekucjach ginęli pod ścianami domów bohaterowie walk
o wolność i niepodległość.
21. — Czy ulice Krakowskie Przedmieście i Nowy Świat były
zburzone w czasie wojny?
22. — Tak, prawie wszystkie domy zostały spalone przez faszy­
stów. Przy odbudowie został całkowicie zachowany ich
dawny styl.
23. — Mijamy skrzyżowanie ulic Nowego Światu i Alei Jero­
zolimskich. Ten duży, monumentalny gmach to Dom
Partii.
24. — Ja już tu byłam z Olą zaraz następnego dnia po przyjeździe.
25. — Jak się nazywa ten plac?
26. — To Plac Trzech Krzyży. Maryjko, czy tę ulicę również
znasz?
27. — Nie. Jeszcze tu nie byłam.
28. — To Aleje Ujazdowskie. Są tu trzy najstarsze parki stolicy:
park Ujazdowski, Ogród Botaniczny i Łazienki. Na końcu
ulicy znajduje się Belweder *>.
29. — A w tych pałacach mieszczą się ambasady różnych państw.
30. — Czy pójdziemy dziś do Łazienek?
31. — Oczywiście. Pokażemy wam pomnik Chopina, pałac ła­
zienkowski i królewski teatr letni.
32. — Co dziś jeszcze zwiedzimy?
33. — Mamy czas tylko do godziny trzeciej. Myślę, że dalsze
zwiedzanie miasta odłożymy do jutra.
•) Belw eder — дворец в классическом стиле, построенный в начале X IX века.
В о се м н а дц а ты й у р о к
179
34. — A może przyjdziemy tu dziś jeszcze o zmroku zobaczyć
uroczą o tej porze ulicę Warszawy — Agrykolę.
3. [от шедэмнастэго веку] [noTfulac] 5. [тунэ1 трасы ву-зэт] [зъехач н'а
дул] 6. [п ’о цо] 7. [ф шедэмнастым и ошемнастым] [джеветпастэго]
[мештшанъских камени^шэк] [кошьчёлуф] [характэрыстытщпым э1эмэнтэм] [ арыстокрацъйи] [скфэжэ] 8. [мешъчи шен обэцне] .9. [министэрстфо] 10. [с пужънейшэго] [архитэктуры] [инна] [с конъца джевет­
пастэго] [хотэ1] [рэстаурацъя] [брысто1] [унивэрсытэту] 12. [ф тышёпц
джевепьчсэт пеньдже шёнтым усмыл] [стогпйтэрджесто1эче] [утшэпи]
13. [по пшэчив1эглэй] [ратгйынъских] [акадэмъя] [шопэн] 14. [сташыца]
17. [з иницъятывы] 18. [акадэмъйи] 19. [ю1ъян] 20. [окупацъйи] [гинэЫ]
[бохатэрове] 22. [давны сты1] 23. [ скжыжоване] [а1эи ерозоШмских]
[партъйи] 24. [настэмпнэго] 26. [п1ац тшэх кшыжы] 28. [бэ1вэдэр]
[паньстф] [одложымы]
СЛ ОВАР Ь
architektura
charakterystyczny
egzekucja
faszysta
ginąć
gmach
hitlerowski
inicjatywa
istnienie
jezdnia
kolumna
koncentrować się
kościół
kraj
król
królewski
krzyż
kulturalny
masowy
mieszczański
mieścić się
minister
ministerstwo
na dół
na lewo
naprzeciwko
niepodległość
obchodzić
obok
obecnie
архитектура
характерный
экзекуция, рас­
стрел
фашист
погибать
здание
гитлеровский
инициатива
существование
улица
колонна
сосредоточиваться
костел
страна
король
королевский
крест
культурный
массовый
относящийся к го­
рожанам
помещаться
министр
министерство
вниз
налево
напротив
независимость
отмечать, праздно­
вать
наряду
в настоящее время
odbudowa
odłożyć
okres
okupant
pamiątkowy
państwo
plac
pochodzić
pod
połowa
pomnik
powstać
przebiegać
przeciwległy
przejść
przenieść
przewodnik
rada
ruiny
schody ruchome
siedziba
skrzyżowanie
skwer
spalić
ślad
światowy
tablica
tunel
uczony
uroczy
uroczystość
urząd
реконструкция
отложить
период
оккупант
мемориальный
государство
площадь
з д е с ь : быть постро­
енным
У
половина
памятник
возникнуть
проходить
противоположный
перейти
перенести
экскурсовод
совет
руины, развалины
эскалатор
местопребывание
перекресток
сквер
сжечь
след
мировой
доска
туннель
ученый
очаровательный
торжество
бюро, ведомство
180
walka
wmurować
wojna
wolność
wybitny
wydział
wznieść
zachować
В о се м н а дц а ты й у р о к
борьба
вмуровать
война
свобода
выдающийся
отделение
воздвигнуть
сохранить
zamek
zam kowy
zawodowy
zburzyć
zjechać
zmrok
życie
здесь:
дворец
дворцовый
профессиональный
разрушить
спуститься
сумерки
жизнь
О С М АТРИ В А Е М В А Р Ш А В У
1. Сегодня прекрасная погода! Погуляем по улицам Варшавы?
2. Хорошо. Мы покажем вам самую интересную часть города.
3. Начнем с Дворцовой площади. Перед нами колонна (короля) Сигизмунда. Налево следы руин Королевского дворца. Начиная с X V II
века дворец был местопребыванием польских королей. Именно в это
время столица Польш и была перенесена из Кракова в Варшаву.
Во время последней мировой войны дворец был разрушен гитле­
ровскими оккупантами.
4. Марк, ты говоришь, как профессиональный экскурсовод.
5. Слушайте дальше! Под Дворцовой площадью проходит туннель
трассы В-3 (Восток-Запад). Можем спуститься вниз по экскалатору.
6. Но зачем? Ведь на трассе В-3 мы уж е были. Пойдем на (улицу)
Краковское Предместье.
7. Эта часть Варшавы зозникла в X V I I и X V I II вв. Начиная с первой
половины X I X века здесь сосредоточивается культурная жизнь
столицы. Наряду с домами торожан и историческими костелами
характерным элементом Краковского Предместья являются дворцы
бывшей аристократии. В этом сквере налево памятник Мицкевичу.
8. А что помещается теперь в этих дворцах?
9. Здесь Бюро Совета министров, а напротив, во дворце Потоцких,
Министерство культуры и искусства.
10. Те дома были, вероятно, построены в более поздний период? И х
архитектура совершенно другая.
11. Да, они были построены в конце X I X века. Здесь гостиница, ресто­
ран и кафе „Бристоль” . Мы приближаемся теперь к университету.
12. В 1958 году мы праздновали 140-летие со дня основания Варшав­
ского университета (существования университета). На торжество
приехали в Варшаву знаменитые профессора и выдающиеся уче­
ные из разных стран.
13. На противоположной стороне, во дворце Рачинских, находится
теперь Академия художеств. Перейдем через улицу. Видите ме­
мориальную доску? В этом дворце ж и л Фридерик Шопен.
14. А это памятник Копернику и дворец Сташица.
В о се м н а дц а ты й у р о к
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
181
Т ы откуда знаешь, Марийка?
Я уж е немного знаю Варшаву.
Памятник Копернику был воздвигнут по инициативе Сташица.
В настоящее время во дворце Сташица помещаются некоторые
отделения и институты Польской Академии наук,.
Мы идем теперь по улице Новый Свят. В этом доме жил Юлиан
Тувим.
Остановимся на минутку! Видите эту доску, вмурованную в стену
дома? Во время оккупации в результате массовых экзекуций у стен
домов погибали герои борьбы за свободу и независимость.
Улицы Новый Свят и Краковское Предместье были разрушены
во время войны?
Да, почти все дома были сожжены фашистами. При реконструкции
был полностью сохранен их прежний стиль.
Мы проходим перекресток улиц Новый Свят и Иерусалимская аллея.
Это большое, монументальное здание — Дом Партии.
Я здесь уж е была с Олей на следующий же день после приезда.
Какая это площадь?
Это площадь Трех Крестов. Марийка, эту улицу ты тоже знаешь?
Нет, здесь я еще не была.
Это Уяздовская аллея. Здесь три старейших парка столицы:
Уяздовский -парк, Ботанический сад и Лазенки. В конце улицы
находится Бельведер.
А в этих дворцах помещаются посольства разных государств.
Мы пойдем сегодня в Лазенки?
Конечно, мы покажем вам памятник Шопену, Лазенковский дворец
и королевский летний театр.
Что мы еще посмотрим сегодня?
У нас время только до трех. Я думаю, что дальнейшее осматрива­
ние города отложим на завтра.
А может быть, мы придем сюда еще в сумерки посмотреть очаро­
вательную в эту пору улицу — Агриколу.
wiek
ruchome schody
po со?
возраст
век
эскалатор
зачем?
pomnik Mickiewicza (род. пад.)
pomnik Kopernika (род. пад.)
памятник Мицкевичу
памятник Копернику
182
В о се м н а дц а ты й у р о к
na skwerze
в сквере, на сквере
вы — обращение к женщине (-ам)
и мужчине (-ам)
государство
państwo
zaczynać od czego
Zacznijmy od Placu Zamkowego!
Od czego zacząć?
начинать с чего
Начнем с Дворцовой площади!
С чего начать?
walczyć о со бороться за что
walka о со
борьба за что
bohaterowie walk о wolność
i niepodległość
герои борьбы за свободу и независимость
КОММЕНТАРИЙ
1., 13. Напоминаем, что предлог ро в польском языке сочетается
с предложным падежом. В настоящем уроке предлог ро употреблен
в функции, свойственной русскому предлогу „по” .
ро + предл. пад. = по + дат. пад.
pospacerować po ulicach
po przeciw ległej strome
погулять по улицам
по противоположной стороне
Другие примеры:
po całych dniach
po nocach
chodzić po mieście
po godzinie na dobę
по целым дням
по ночам
ходить по городу
по часу в сутки
3., 7. Вторая функция предлога od — его употребление при обозначении
BpęMeH^ С его помощью обозначается момент, с’ которого начинаем
считать время. В этой функции предлог od является эквивалентом
русского „с” (иногда „от” ).
od + род. пад. = с(от) -Ь род. пад.
Od X V I I w ieku m ieli tu swoją siedzibę królowie polscy.
Начиная с X V II века дворец был местопребыванием польских королей.
В о се м н а дц а ты й у р о к
od
od
od
od
od
od
od
od
od
pierwszej połowy X I X wieku
dzieciństwa
wczoraj
1959 roku
(chw ili) zakończenia w ojny
urodzenia
tego czasu
pierwszej chwili
(samego) rana
183
начиная с первой половины X I X в.
с детства
со вчерашнего дня
с 1959 года
с момента окончания войны
от рождения
с тех пор
с первого момента
с (самого) утра
В этой функции он Вам уж е известен в соединении с предлогом do
(см. урок 16):
od drugiej do czwartej
od rana do wieczora
od rana do nocy
(с . . . . . д о ---- )
(c . . . . .
д о ---- )
(c/от .. . до ...).
3., 20. В польском языке конструкция w + п р е д л. п а д .
в русском языке, используется для обозначения времени:
w
w
w
w
w
w
w
w
tym czasie
czasie okupacji
czasie w ojn y
naszych czasach
epoce socjalizmu
dniu pierwszego
tych dniach
tym, przyszłym,
dniu
w tym, przyszłym,
siącu
w tym, przyszłym,
w roku 1958
w X V I I wieku
w nocy
w zimie
w lecie
чаще, чем
ubiegłym tygo­
в это (то) время
во время оккупации
во время войны
в наше время
в эпоху социализма
в день 1-го мая
на этих днях
на этой, будущей, прошлой неделе
ubiegłym
в этом, будущем, прошлом месяце
maja
m ie­
ubiegłym roku
в этом, будущем, прошлом году
в 1958 году
в X V II веке
ночью
зимой
летом
8., 29. К известным Вам уж е чередованиям в формах настоящего (бу­
дущего) времени глаголов 11-го спряжения прибавьте еще одно ść : szcz.
mieścić się — mieszczę się, mieścisz się, mieszczą się
złościć się — złoszczę się, złościsz się, złoszczą się
mścić się
— mszczę się, mścisz się, mszczą się
10., 11. Конструкцию: pochodzić z 4- с у щ е с т в и т е л ь н о е
чением времени передаем на русский язык по-разному:
со
зна­
184
В о се м н а дц а ты й у р о к
Tamte domy pochodzą chyba z późniejszego okresu.
То дома были построены, вероятно, в более поздний период.
One pochodzą z końca X I X wieku.
Они были построены в конце X I X века.
Та tradycja pochodzi z X I I wieku.
Эта традиция восходит к X I I веку.
Те zabytki pochodzą z X I wieku.
Это памятники X I века; эти памятники относятся к X I веку.
24. Для обозначения времени употребляется в польском языке также
род. падеж:
następnego dnia po przyjeżdzie
pewnego dnia, pewnego razu
tego dnia
tego ranka
każdego tygodnia ( — co tydzień)
każdego roku ( = co rok)
на следующий день после приезда
один раз, однажды
в этот день
этим утром
каждую неделю
каждый год
Русскому языку известно лишь одно употребление родительного па­
дежа со значением времени, т. наз. родит, даты, например:
Мы приехали в Варшаву двадцать первого июня.
Przyjechaliśm y do Warszawy dwudziestego pierwszego czerwca.
ИМ. ПАД. MH. 4 . Л И Ч Н Ы Х С У Щ Е С Т В И Т Е Л Ь Н Ы Х М У Ж С К О ГО РОД А
(ПРО Д ОЛЖ ЕНИ Е)
Возвращаемся к характеристике личных существительных мужского
рода. Тепер мы займемся вторым окончанием им. пад. -owie. Это окон­
чание принимает часть личных существительных, в основном слова,
обозначающие должности, звания, титулы (но не все слова с таким зна­
чением), а также с'лова со значением родства.
Вообще трудно определить границы применения окончаний -i (-у)
и -owie. Иногда даже одно и то же слово может принимать оба окон­
чания. По этой причине мы приводим формы им. пад. мн. ч. личных
существительных в словаре. Окончание -owie выступает в основном
в словах с твердой основой, хотя встречаются отдельные примеры
слов с мягкой основой (например, uczeń — uczniowie). Окончание -owie
не вызывает никаких изменений в основе слова.
Примеры из текста:
król
— królowie
profesor — profesorowie
bohater — bohaterowie и bohaterzy
В о се м н а дц а ты й у р о к
185
Другие примеры:
minister
wódz
generał
w róg
pan
ojciec
syn
mąż
(но: brat
—
—
—
—
—
—
—
—
—
ministrowie
wodzowie
generałowie
w rogowie
panowie
ojcowie
synowie
mężowie
bracia)
Все эти слова, конечно, сочетаются с лично-мужскими формами при­
лагательных:
znakomity profesor — znakomici profesorowie
wiel/ci bohater
— w ielcy bohaterowie
król polski
— królowie polscy
Теперь, наконец, Вы знаете все формы обращения.
К женщине (девушке): pani
Czy pani chce zwiedzić Warszawę
(русск.: вы)
К нескольким женщинам (девушкам): panie
Czy panie chcą zwiedzić Warszawę?
(русск.: вы)
К мужчине: pan
Czy pan chce zwiedzić Warszawę?
(русск.: вы)
К нескольким мужчинам: panowie
Czy panowie chcą zwiedzić Warszawę?
(русск.: вы)
К группе, в которой имеются мужчины и женщины: państwo
Czy państwo chcą zwiedzić Warszawę?
(русск.: вы)
Обратите внимание на им. пад. мн. ч. слова uczony:
uczony — uczeni
О Б РА З О В А Н И Е С Т Р А Д А Т Е Л Ь Н Ы Х П РИ Ч А С Т И Й ПРОШЕДШЕГО В РЕМ ЕН И
Страдательные причастия прошедшего времени образуются от гла­
голов совершенного вида следующим образом:
1) если глагол в инфинитиве оканчивается на - ać, отбрасывается
—ć и прибавляется суффикс -л -;
zbudować
schować
dać
zameldować
—
—
—
—
zbudowany
schowany
dany
zameldowany
186
Восемнадцатый урок
2) для глаголов I I спряжения на -ić {ус) надо взять за основу I лицо
ед. ч., отбросить -ę и добавить -on-:
—
—
—
—
—
—
—
spalę
zburzę
zniszczę
zrobię
zaproszę
zapłacę
zbudzę
spalony
zburzony
zniszczony
zrobiony
zaproszony
zapłacony
zbudzony
3)
для глаголов I спряжения (типа: przenieść, przewieźć, spostrzec)
надо взять за основу 3-е лицо ед. ч., отбросить -е и добавить суффикс
-on-:
przeniesie
przewiezie
spostrzeże
stłucze
— przeniesiony
— przewieziony
spostrzeżony
— stłuczony
С Т Р А Д А Т Е Л Ь Н Ы Й О Б О РО Т
С помощью этих причастий образуются формы прошедшего времени
страдательного залога. В отличие от русского, в польском языке стра­
дательные причастия от глаголов совершенного вида для образования
форм страдательного залога сочетаются с двумя глаголами zostać и być
(О разлйчии в значении см. урок 29):
został
został
został
został
zaproszony
zburzony
przyniesiony
spalony
Русскому страдательному обороту с творительным исполнителя дей­
ствия соответствует в польском языке конструкция
przez Ч- вин. пад.
został zaproszony przez kolegów
został zburzony przez okupantów
został przyniesiony przez listonosza
został spalony przez faszystów
был
был
был
был
приглашен товарищами
разрушен оккупантами
принесен почтальоном
сожжен фашистами
П р и м е р ы из т е к с т а :
Stolica Polski z o s t a ł a p r z e n i e s i o n a z Krakow a do W arsza­
wy. (3)
Zamek z o s t a ł z b u r z o n y p r wę z o k u p a n t ó w hitlerowskich. (3)
Pomnik Kopernika z o s t a ł w z n i e s i o n у z inicjatyw y Staszica. (17)
Восемнадцатый урок
187
Praw ie wszystkie domy z o s t a ł y s p a l o n e p r z e z f a s z y s t ó w . (22)
Przy odbudowie z o s t a ł całkowicie z a c h o w a n y ich dawny styl. (22)
Czy ulice Krakow skie Przedmieście i Now y Świat b y ł y z b u r z o n e
w czasie wojny? (21)
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Преобразуйте действительный залог в страдательный:
1. Faszyści zniszczyli Warszawę.
2. Ola zameldowała Maryjkę.
3. Robotnicy i inżynierowie radzieccy zbudowali Pałac Kultury
i Nauki.
4. Publiczność wysoko oceniła grę aktorów.
5. Tę powieść napisał znakomity pisarz.
6. Zespół Teatru Współczesnego w ystaw ił dramat Kruczkowskiego
Niemcy.
II.
Образуйте им. пад. мн. ч. следующих слов:
okupant, przewodnik, Niemiec, Francuz, Anglik, żołnierz, Polak, ak­
tor, minister, mechanik, król, student, sprzedawca, pan, oficer, czło­
wiek, ambasador, konduktor.
III. Ответьте на следующие вопросы:
1.
2.
3.
4.
Gdzie się znajduje kolumna króla Zygmunta?
W którym wieku stolica Polski została przeniesiona do Warszawy?
Gdzie mieści się Ministerstwo Kultury i Sztuki?
K iedy obchodziliśmy 140-lecie istnienia Uniwersytetu W arszaw­
skiego?
(
5. Z czyjej inicjatyw y został wzniesiony pomnik Kopernika?
6. Przy której ulicy znajdują się najstarsze parki Warszawy?
IV. Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
С самого утра наши знакомые начали осматривать Варшаву.
Со вчерашнего дня они в Варшаве.
На будущей неделе Марийка и Володя поедут в Краков.
На следующий день после приезда Марийка была в театре.
Он работает с восьми до трех.
С момента окончания войны Польш а строит социализм.
В наше время все борются за мир.
Во время войны поляки боролись за свободу и независимость.
19
LEKCJA DZIEWIĘTNASTA
JA N KN O TH E
A TU JEST WARSZAWA
(Fragment)
... Dnia piętnastego maja roku tysiąc dziewięćset czterdzieste­
go piątego Inspektor znalazł się w Warszawie. Powiedzeniu „zna­
lazł się w Warszawie” można by zarzucić odrobinę przesady.
... To, co widział z okien wagonu, nie było chyba Warszawą;
przypominało... nie, właściwie nic nie przypominało. Płaskie,
okopcone ściany, lekko wystrzępione u góry, i czarne dziury
okien. Gdzieniegdzie cudem ocalała od ognia, bezużyteczna rama
okienna podkreślała pustkę...
Inspektor wyszedł z wagonu. Tłum ludziszedł w stronę mia­
sta. Drogą w niczym nie przypominała2) ulicy — tylko szlak,
przypadkowo przetarty przez pagórkowaty teren. Jego splatające
się3) z wielu ścieżek, przetykane kałużami pasmo prowadziło
w kierunku ściany wypalonych domów...
Wbrew przewidywaniom tłum nie robił wrażenia „opłakują­
cego-^ gruzy ukochanej stolicy”. Wprost przeciwnie, był ruchli­
wy, gwarny i — o dziwo! — całkiem wesoły.
Przekupki, sławne warszawskie przekupki, trwały na posterun­
ku. Ich pyskata indywidualność wypełniała w sposób zdecydo­
wany całą przestrzeń placu. Reszta służyła jako tło4). Ale tło nie
pozbawione swoistego kolorytu i siły wyrazu. Stroje były, mó­
wiąc najskromniej 5), przypadkowe. Noszono6) je ze swobodą
i fantazją. Poza tym każdy prawie przechodzień dźwigał tobołek,
walizę albo inny co dziwniejszy przedmiot. Obywatel w pasia­
stych pidżamowych spodniach i słomkowym kapeluszu parado­
wał dzierżąc pod każdą pachą wałek od kanapy. Dwie panienki
w nieprzemakalnych płaszczach niosły stolik obrócony do góry
Девятнадцатый урок
189
nogami7), między którymi zwalona była piramida wszelkiego ro­
dzaju gratów...
Zagospodarowują się — pomyślał Inspektor.
Szedł Grójecką i skręcił w Mochnackiego. Zupełna pustka i po­
gorzelisko. Ludzie nie mieli tu czego szukać8)...
Dzikie wino zieleniło się wspaniale na okopconych ścianach.
W ogródkach kwiaty i krzewy, zostawione sobie samym, rozple­
niły się w bezczelny sposób. Bujność roślinności podkreślała
jeszcze bardziej pustkę tych miejsc...
Zbliżał się do Marszałkowskiej. Na Hożej z przyjemnością
obejrzał nie zniszczony dom. Wprawdzie gdyby mu w czasach
przedwojennych pokazano taką budę, skrzywiłby się z obrzydze­
niem. Poczciwe domisko sterczało jakby zawstydzone tym, że
nie spaliło się jak jego najbliżsi sąsiedzi. Poobijane też było
niezgorzej. Ściany ospowate od gęstych śladów pocisków. Szyby
częściowo wstawione, reszta okien pozatykana prowizorycznie.
Ale stał na swoim miejscu, a z kominów szedł dym równiutki­
mi słupami.
Na Marszałkowskiej ruch był ogromny. Gdzieniegdzie w podłatanych parterach widać już było sklepy. Czym tu handlują —
zastanawiał się przybysz — i kto to kupuje, i za co? Handlowa­
no 6) właściwie wszystkim. Sklepy spożywcze, galanteryjne, an­
tykwariaty... Parę lotnych księgarni na wózkach...
Zbaczał co chwila, porwany pasją zobaczenia wszystkiego od
razu. To było jego miasto — beznadziejnie chore i wynędzniałe,
niektórzy twierdzili nawet, że martwe. Martwe nie było na pew­
no. Co do tego 9) był spokojny. Cóż... można nawet wszystkie bu­
dynki zburzyć, nawet miejsca po nich zaorać... Miasto tworzą
ludzie, a ci powrócą na pewno. I wtedy — Inspektor mówił to
sobie z naiwną dumą — wtedy przydamy się my, architekci.
Potrafimy przecież odtworzyć wszystko to, co było cenne, to,
co zrosło się z nazwą Warszawa w nierozłączną całość. Toteż mi­
mo całej przeraźliwości oglądanych widoków czuł się podniesio­
ny na duchu. Nie było tak źle, jak mówiono 6>. Miasto jest zbu­
rzone, ale żyje, i to żyje dosyć intensywnie.
190
Девятнадцатый урок
СЛОВАРЬ
antykwariat
architekt
bezczelny
beznadziejnie
bezużyteczny
buda
budynek
bujny
całkiem
całość
chory
cud
częściowo
duma
dzierżyć
dziki
dziura
dźwigać
galanteryjny
gdzieniegdzie
graty
gruzy
gwarny
handlować
indywidualność
intensywny
kałuża
kanapa
kapelusz
kierunek
koloryt
komin
krzew
lekko
lotny
m artwy
mimo
nazwa
iii eprz ema kalny
nierozłączny
niezgorzej
obrócić
obrzydzenie
obywatel
ocaleć
od razu
odrobina
odtworzyć
o dziwo!
ogień
букинистический
магазин
архитектор
нахальный
безнадежно
ненужный
постройка
дом, здание
буйный
вполне, совсем
целое
больной
чудо
частично, отчасти
гордость
держать
дикий
дыра
тащить
галантерейный
кое-где
хлам
руины
шумный
торговать
индивидуальность
напряженный, ин­
тенсивный
лужа
диван
шляпа
направление
колорит
труба
куст
слегка
передвижной
мертвый
несмотря на
название, имя
непромокаемый
неразрывный
порядочно
перевернуть
отвращение
гражданин
сохраниться
сразу
крупица
восстановить, вос­
создать
как ни странно
огонь
ogródek
okopcony
ospowaty
pacha
pagórkowaty
panienka
paradować
pasiasty
pasja
pasmo
pidżamowy
płaski
pocisk
poczciwy
podłatany
podkreślać
pogorzelisko
poobijany
porwać
posterunek
potrafić
powiedzenie
powrócić
pozbawić
pozatykać
prowizorycznie
przedmiot
przechodzień
przedwojenny
przekupka
przeraźliwość
przesada
przestrzeń
przetarty
przetykać
przewidywania
przybysz
przydać się
przypominać
pustka
pyskaty
reszta
roślinność
rozplenić się
Równiutki
ruchliwy
siła wyrazu
skręcić
skrzywić się
sławny
небольшой садик
закопченный
в оспинах
здесь: рука
холмистый
девушка
выступать
полосатый
сильное желание
полоса
пижамный
плоский
снаряд, пуля
добрый
отремонтированный
на скорую руку
подчеркивать
пепелище
здесь: пострадал
увлечь
пост
суметь
слова
вернуться
лишить
заткнуть
кое-как, временно
предмет
прохожий
довоенный
торговка
ужас
преувеличение
пространство
проложенный
протыкать
здесь: ожидание
приезжий
пригодиться
напоминать
пустота
языкастый, острый
на язык
остальное
растительность
разрастить, раз­
множиться
ровный ( у м е н ъ ш . )
полный движения
выразительность
свернуть
скривиться
знаменитый
191
Девятнадцаты й урок
słomkowy
słup
spalić się
spodnie
spożywczy
sterczeć
strój
swoisty
szlak
szyba
ścieżka
teren
tło
tłum
tobołek
toteż
trwać
twierdzić
tworzyć
u góry
ukochany
wałek
wbrew
соломенный
столб
сгореть
брюки
продовольственный
торчать
одежда
своеобразный
дорога
оконное стекло
тропинка
местность, про­
странство
фон
толпа
узелок
поэтому
быть
утверждать
создавать
вверху
любимый
валик
вопреки
widok
wiele
wino
wózek
wspaniale
wstawić
wynędzniały
wypalić
wystrzępiony
zagospodarowywać
się
zaorać
zarzucić
zawstydzić
zbaczać
zdecydowany
zielenić się
znaleźć się
zostawić samym
sobie
zrosnąć się
zwalony
виденное, вид
много
виноград
повозка
пышно
вставить
истощенный
сжечь (внутри)
выщербленный
устраиваться
вспахать
считать
пристыдить
сворачивать в сто­
рону
решительный
зеленеть
очутиться, ока­
заться
предоставить самим
себе
срастись
з д е с ь : высился
здесь:
ЯН KHOTE
ВОТ ОНА В АРШ АВ А
(Отрывок)
Пятнадцатого мая 1945 года инспектор очутился в Варшаве. „О чу­
тился в Варшаве” можно было бы сказать лиш ь с некоторым преуве­
личением.
... То, что он видел из окон вагона, не было, пожалуй, Варшавой. Это
напоминало... нет, собственно говоря, это ничего не напоминало. П ло ­
ские, закопченные, выщербленные стены и черные отверстия окон.
Кое-где чудом сохранившаяся от огня ненужная оконная рама под­
черкивала пустоту...
Инспектор вышел из вагона. Толпа народа направлялась к городу.
Дорога ничем не напоминала улицу. Это была скорее дорога, случайно
проложенная через холмистую местность. Она состояла из многих пе­
реплетающихся тропинок с бесконечными лужами и вела к стене сож­
женных домов...
Сверх всякого ожидания, толпа не производила впечатления „оплаки­
вающей руины любимой столицы” . Напротив... она была полна дви­
жения, шумная и, как ни странно, веселая.
Торговки, знаменитые варшавские торговки, были на своих постах.
192
Девятнадцатый урок
И х характерная речь заполняла всю площадь... Одежда людей, мягко
говоря, была случайной... Но носили ее непринужденно, даже фран­
товато. Притом почти каждый прохожий тащил узелок, чемодан или
какой-нибудь еще весьма странный предмет. Какой-то гражданин
в полосатых пижамных брюках и соломенной шляпе выступал, держа
под каждой рукой валик от дивана. Две девушки в непромокаемых
плащах несли столик, перевернутый вверх ногами. На нем высилась
пирамида всякого хлама... Устраиваются, — подумал инспектор.
Он шел Груедкой и свернул на улицу Мохнацкого. Улица представля­
ла собой, сплошное пепелище. Людям нечего было здесь искать...
. На закопченных стенах пышно зеленел дикий виноград. В небольших
садиках буйно разрослись предоставленные самим себе цветы и к у­
сты. Буйная растительность еще сильнее подчеркивала пустоту этих
мест...
Он приближался к Маршалковской. На Хож ей он с удовольствием
заметил неразрушенный дом. Правда, если бы ему показали эту ж а л­
кую постройку до войны, он бы взглянул на нее с отвращением. До­
мишко торчал, будто стыдясь, что не сгорел вместе с ближайшими со­
седями. Но пострадал он порядочно. Стены были в оспинах от много­
численных следов пуль. Несколько оконных стекол было уж е вставле­
но, остальные окна были кое-как заткнуты. Но дом стоял на своем
месте, а из труб столбом поднимался дым...
На Маршалковской было большое движение. Кое-где, в отремонти­
рованных на скорую руку первых этажах домов уж е видны были
магазины. Чем здесь торгуют? — размыш лял приезжий. — И кто по­
купает, на какие деньги?
Впрочем, торговали всем: продовольственные магазины, галантерей­
ные, букинистические... Несколько повозок с книгами...
Инспектор сворачивал с одной улицы на другую, увлеченный ж ела ­
нием увидеть все сразу. Это был его город, безнадежно больной, исто­
щенный, даже мертвый, как утверждали некоторые. Но мертвым он
во всяком случае не был. В этом отношении инспектор был спокоен.
Что ж... Можно даже все дома разрушить и вспахать места, на кото­
рых они стояли... Но город создают люди, а они обязательно вернутся.
И тогда, — инспектор говорил это себе с наивной гордостью, — тогда
пригодимся мы, архитекторы. Мы ведь сумеем восстановить все цен­
ное, все то, что неразрывно срослось с Варшавой. И поэтому, несмотря
на ужасные разрушения, которые он видел, инспектор приободрилсй.
Было не так плохо, как говорили. Город разрушен, но он живет, и при­
том живет напряженной жизнью.
Девятнадцатый/двадцатый урок
1) tłum ludzi
2) w niczym nie przypominała
3) splatający się
opłakujący
4) służyć jako co
5) mówiąc najskromniej
6) noszono
handlowano
mówiono
7) do góry nogami
8) nie m ieli tu czego szukać
9) co do tego
LEKCJA
193
толпа народа
ничем не напоминала
сплетающийся
(действ, причаоплакивающий
стия наст, вр.)
служить чем
мягко говоря, сдержанно говоря
носили
(безличные форторговали
мы прошедшего
говорили
времени)
вверх ногами
нечего им было здесь искать
в этом отношении
DWUDZIESTA
1. Винительный падеж множественного числа
существительных.
2. Образование степеней сравнения прилага­
тельны х (продолжение).
3. Страдательные причастия настоящего вре­
мени.
NA KONCERCIE
1. Przed Filharmonią spacerują Ola, Maryjka i Włodek. Po
upływie kilku minut podchodzi do nich Tadek w towarzyst­
wie trzech osób: młodej dziewczyny i dwóch młodych męż­
czyzn.
2. Tadek:
— Proszę, niech się państwo poznają — moi kole­
dzy z redakcji: Ewa Barska, Andrzej i Mirek
Urbanowicze — nasi goście z Moskwy.
3. Młodzi ludzie podają sobie ręce, wymieniają nazwiska wi­
tają się.
4. Maryjka: — Bardzo mi przyjemnie poznać państwa — Czarugina.
15 Uczebnik
194
Двадцатый урок
5. Włodek: — Mnie również. Jestem Korolkow.
6. Ola:
— Może wejdziemy do Filharmonii? Za kilka mi­
nut rozpocznie się koncert.
Tadek (do Oli i Maryjki):
— Pozwólcie, że oddam wasze
płaszcze do szatni.
8 . Ola:
— Jesteś bardzo uprzejmy, dziękuję.
9. Ewa:
— Nie znam dokładnie programu dzisiejszego kon­
certu.
10. Tadek:
— Solistą jest dziś pianista X.
И. Ewa:
— To wiem. Wykona drugi koncert fortepianowy
Chopina. Ale co usłyszymy poza tym?
12. Andrzej: — Symfonią g-moll Mozarta i Symfonią pieśni.
13. Maryjka:— Czyj to utwór?
14. Andrzej: — Serockiego.
15. Maryjka: — Nie znam żadnego utworu tego kompozytora.
16. Mirek:
— Kupimy program, żeby się czegoś dowiedzieć
o wykonywanych utworach i o kompozytorach.
17. Portier: — Czy państwo życzą sobie program? Proszę
uprzejmie. Trzy złote pięćdziesiąt groszy.
18. Tadek płaci i bierze program.
19. Portier: — Dziękuję państwu.
20. Wszyscy wchodzą na salę. Maryjka, Ola i Włodek mają
miejsca bliższe, w szóstym rzędzie, a pozostali — dalsze.
21. Maryjka: — Szkoda, żeśmy nie dostali miejsc obok siebie.
Czy w Warszawie wszystkie koncerty symfo­
niczne cieszą się tak wielkim powodzeniem, że
trudno na nie dostać bilet?
22. Ola:
— Tak, zwłaszcza gdy w programie jest któryś
z koncertów fortepianowych Chopina.
23. Włodek: — Chyba żaden polski kompozytor nie jest tak
ceniony i uwielbiany przez Polaków, jak Chopin.
24. Maryjka: — Wydaje mi się, że nic piękniejszego, nic wspa­
nialszego nad utwory Chopina nie słyszałam.
25. Ola:
— Maryjko, usiądź na moim miejscu. Stąd będziesz
dobrze widziała ręce pianisty. Czy wzięłaś pro­
gram od Tadka?
Двадцатый урок
195
26. Maryjka: — Так, ale teraz nie zdążę już go przeczytać.
27. Na sali gasną światła. Orkiestra pod dyrekcją Stanisława
Skrowaczewskiego rozpoczyna koncert Symfonią g-moll Mo­
zarta.
W CZA SIE P R Z E R W Y
28. Włodek: — Nie widzę nikogo z naszych kolegów. Czyżby
jeszcze byli na sali?
29. Ola:
— Możliwe ... Poczekajmy chwilę!
30. Maryjka: — Niedawno orkiestra Filharmonii Warszawskiej
była u nas w Moskwie.
31. Ola:
— Czyś była wówczas na jakimś koncercie?
32. Maryjka: — Nie, ńie dostałam biletu.
33. Włodek: — Przeważnie gdy przyjeżdżał z zagranicy jakiś
zespół lub solista, nikomu z nas, ani Maryjce,
ani mnie, nie udawało się kupić biletów. Nie
mieliśmy czasu stać w kolejce.
34. Maryjka: — Dlatego bardzo chcę jeszcze pójść w Warszawie
na kilka koncertów symfonicznych, kameral­
nych... A może w tym miesiącu będą również
jakieś recitale? Chcę usłyszeć polskie śpiewacz­
ki, polskich śpiewaków i wasze słynne skrzy­
paczki. Nigdy bezpośrednio ich nie słyszałam.
Jeśli chodzi o polskich pianistów i pianistki,
byłam tylko na recitalu Czerny-Stefańskiej.
Jutro jest recital fortepianowy Reginy Smen35. Ola:
dzianki.
W dniu recitalu nie dostaniemy biletów.
36. Maryjka:
Może jeden z moich kolegów będzie mógł po­
37. Ola:
starać się dla nas o trzy bilety.
Czy ten, z którym mnie wczoraj poznałaś?
38. Maryjka:
Tak. Jeszcze dziś zadzwonię do niego.
39. Ola:
Widziałem afisze tego recitalu. Między innymi
40. Włodek:
pianistka wykona te same trzy utwory, które
usłyszeliśmy dziś na bis: Poloneza fis-moll.
Walca As-dur i Etiudą a-moll.
196
Двадцатый урок
41. Zbliżają się Ewa, Tadek i Urbanowicze.
42. Ola:
— Gdzieście byli tak długo?
43. Tadek:
— Szukaliśmy was gdzie indziej. Który z utworów
granych na bis podobał się wam najbardziej?
44. Maryjka: — Polonez fis-moll i jeszcze jeden krótki utwór.
Ten, który zaczynał się kilkoma pojedynczymi
dźwiękami...
45. Tadek: — To Etiuda a-moll Chopina. Moim zdaniem, taki
utwór należy grać inaczej: tempo powinno być
szybsze, uderzenie lżejsze. Ta uwaga dotyczy
również trzeciej części koncertu.
—• Jestem tego samego zdania. Natomiast druga
46. Ewa:
część koncertu wykonana była po mistrzowsku.
— Ja najbardziej lubię słuchać muzyki współ­
47. Mirek:
czesnej.
48. Ola:
— A ja jej wcale nie rozumiem.
49. Mirek:
— Ten, kto chociaż- parę razy słyszał na przykład
Prokofiewa, nie może go nie rozumieć i nie
cenić.
50. Słychać uderzenie gongu.
51. Tadek:
— To już trzeci gong...
52. Portier: — Państwo będą łaskawi wejść na salę. Za chwilę
druga część koncertu.
HUMOR
U Z N A N IE
Małą Zosię, córkę małżeństwa skrzypków pytają:
— Kto, według ciebie, gra lepiej, tatuś czy mamusia?
— Ojstrach.
POW ÓD
Do kasy sali kongresowej przed koncertem znanego pianisty wirtuoza
podchodzi jakaś pani z synkiem.
— Ile kosztuje bilet w drugim rzędzie?
— Sto dwadzieścia złotych.
Pani zwraca się do synka:
— Słyszysz, ludzie płacą sto dwadzieścia złotych za bilet. Czy teraz
nareszcie będziesz się uczył grać na fortepianię?
197
Двадцатый урок
1.
[фи1хармоньён] [ф товажыстфе тшэх осуп] [мэпШ’тгйызн] 7. [ позву1-
че] [плаштшэ до шатни] 11. [фортэпяновы] [поз'а тым] 13. [•Яйый то
утфур] 15. [жаднэго] [композитора] 17. [портъер] [пенъдЗкешёнт] 20. [на
са1эн] [б1ишшэ]
21. [н ’а не] - 22. [3BAam fula] [ктурышъ]
25. [ушёнъч]
[рэнце пянисты] [вжелашь] 27. [дырэкцъё11] [сымфоньён ге-мо1 Моцарта]
34. [камэраЫызс] [рзччтаЬ] [ш ъпеваШ т ] [бзопошърэднё] 40. [по1онэза
фис-мо1 ва1ца ас-дур и этъюдэн а-мо1] 43. [гдже ’индбйей] [найбардядей]
44. [поедынъФШыми джь звуками] 45. [моим зданем] [шыпшэ удэжэне
1жэйшэ] [fu lэышьчи] 49. [хочяш парэ11 разы]
С Л О В А Р Ь
a-m oll
As-dur
cenić
chociaż
córka
część
dostać
dotyczyć
dyrekcja
dźwięk
etiuda
filharmonia
fis-moll
fortepian
fortepianowy
gasnąć
g-moll
gong
koncert
kosztować
małżeństwo
mamusia
mężczyzna
orkiestra
osoba
parę
płacić
płaszcz
pojedynczy
polonez
po mistrzowsku
postarać się
po upływie
powodzenie
powód
przeważnie
ла-минор
ла-бемоль-мажор
ценить
хотя бы
дочка
отделение, часть
достать
касаться
управление
звук
этюд
филармония
диез-минор
рояль
фортепианный
гаснуть
соль-минор
гонг
концерт
стоить
супруги
мама
мужчина
оркестр
лицо, человек
несколько
платить
пальто
отдельный
полонез
мастерски
здесь: достать
спустя
успех
причина
почти всегда
recital [p34utal]
redakcja
sala kongresowa
skrzypaczka
skrzypek
słynny
solista
symfonia
synek
szatnia
śpiewaczka
śpiewak
światło
tatuś
tempo
towarzystwo
udawać się
uderzenie
uprzejmy
uwaga
uwielbiać
uznanie
walc
według
wielki
wirtuoz
witać się
wykonać
wymieniać
zdanie
zespół
zwłaszcza
zwracać się
życzyć sobie
концерт солиста
редакция
зал конгрессов
скрипачка
скрипач
знаменитый
солист
симфония
сын
гардероб
певица
певец
свет
папа
темп
общество
удаваться
туше, удар
вежливый, лю без­
ный
замечание
любить, обожать
признание
вальс
по
большой
виртуоз
здороваться
исполнить
называть
мнение
ансамбль
особенно
обращаться
хотеть
198
Двадцатый урок
Н А КО Н Ц ЕРТЕ
1. Перед филармонией прогуливаются Оля, Марийка и Володя. Нес­
колько минут спустя, к ним подходит Тадек в обществе трех че­
ловек: молодой девушки и двух молодых мужчин.
2. Познакомьтесь, пожалуйста! Мои товарищи по редакции — Эва Барска, Андрей и Мирек Урбановичи — наши гости из Москвы.
3. Молодые люди подают друг другу руку, называют фамилии, здо­
роваются.
4. Мне очень приятно познакомиться с вами. Чаругина.
5. Мне тоже. Корольков.
6. Может быть, войдем в филармонию! Через несколько минут нач­
нется концерт.
7. Разрешите, я отдам ваши пальто в гардероб.
8. Ты очень любезен. Спасибо.
9. Я не знаю точно программы сегодняшнего концерта.
10. Солист сегодня — пианист N.
11. Это я знаю. Он исполнит второй концерт для фортепиано Шопена.
Но что мы еще (кроме этого) услышим?
12. Симфонию соль-минор Моцарта и Симфонию песен.
13. Кто написал (чье) это произведение?
14. Сероцкий.
15. Я не знаю ни одной музыкальной пьесы этого композитора...
16. Давайте купим программу, чтобы узнать что-нибудь об исполня­
емых произведениях и композиторах.
17. Хотите купить программу? Пожалуйста... Три злоты х пятьдесят
грошей.
18. Тадек платит и берет программу.
19. Благодарю вас...
20. Все входят в зал. У Марийки, Оли и Володи места поближе, в шес­
том ряду, а у остальных — подальше.
21. Ж аль, что мы не достали мест рядом. Все ли симфонические кон­
церты в Варшаве пользуются таким большим успехом, что на них
трудно достать билеты?
22. Да, особенно, когда в программе один из фортепианных концертов
Шопена!
23. Ни одного, пожалуй, польского композитора поляки не ценят и не
любят так, как Шопена.
24. Мне кажется, что я не слышала ничего прекраснее, ничего более
замечательного, чем музыкальные произведения Шопена.
25. Марийка, сядь на мое место. Отсюда ты хорошо будешь видеть
руки пианиста. Ты взяла программу у Тадека?
26. Да, но теперь я уже не успею прочитать ее.
27. В зале гаснет свет. Оркестр под управлением Станислава Скровачевского начинает концерт симфонией соль-минор Моцарта.
Д в а д ц а ты й ур о к
199
В АН ТРАКТЕ
28. Я не вижу никого из наших товарищей. Неуж ели они еще в зале?
29. Возможно. Подождем минутку!
30. Недавно оркестр Варшавской филармонии приезжал к нам в Мос­
кву.
31. Ты была тогда на каком-нибудь концерте?
32. Нет, я не достала билета.
33. Почти всегда, когда приезжал из-за границы какой-нибудь ан­
самбль или солист, никому из нас, ни Марийке, ни мне, не удава­
лось купить билеты. У нас не было времени стоять в очереди.
34. Поэтому я очень хочу пойти в Варшаве еще на несколько симфо­
нических и камерных концертов... А не будет ли в этом месяце
концертов кого-нибудь из солистов? Мне хочется услышать поль­
ских певиц, польских певцов и ваших знаменитых скрипачек. Я их
никогда не слышала в концерте. Что касается польских пианистов
и пианисток, то я была только на концерте Черны-Стефанской.
35. Завтра концерт Регины Смендзянки.
36. В день концерта мы не достанем билетов.
37. Возможно, что один из моих товарищей сможет достать для нас
три билета.
38. Тот, с которым ты меня вчера познакомила?
39. Да. Еще сегодня я позвоню ему.
40. Я видел афиши этого концерта. Среди других произведений пиа­
нистка исполнит те же три произведения, которые мы слышали
на бис: полонез диез-минор, вальс ла-бемоль-мажор и этюд ла-минор.
41. Подходят Эва, Тадек и Урбановичи.
42. Где вы были так долго?
43. Мы вас искали в другом месте. Какое из произведений, исполнен­
ных на бис, понравилось вам больше всего?
44. Полонез диез-минор и еще одно короткое произведение. То, которое
начиналось несколькими отдельными звуками...
45. Это этюд ла-минор Шопена. По-моему, такое произведение надо
играть иначе: темп должен быть быстрее, туше легче... Мое за­
мечание касается также третьей части концерта.
46. Я того же мнения. Но зато вторая час’ть концерта была исполнена
мастерски.
47. Я больше всего люблю слушать современную музыку.
48. А я ее совсем не понимаю...
49. Тот, кто хотя бы несколько раз слышал, например, Прокофьева,
не может не понимать и не пенить его.
Д в а д ц а ты й у р о к
200
50. Слышен удар гонга.
51. Это уж е третий гонг.
52. Будьте добры войти в зал! Сейчас (через минуту) начнется второе
отделение концерта.
po upływie kilku minut
po kilku minutach
так же:
po upływie godziny, kilku godzin (po godzinie, po kilku godzinach)
po upływie tygodnia (po tygodniu)
po upływie miesiąca (po miesiącu)
po upływie roku (po roku)
osoba
trzy osoby
pięć osób
человек, лицо
три человека
пять человек
и т.д.
w towarzystwie trzech osób
w towarzystwie pięciu osób
podawać sobie ręce
na salę, na sali
в обществе (в сопровождении)
трех человек
в обществе пяти человек
подавать (протягивать) друг
ДРУГУ руку
в зал, в зале
cieszyć się powodzeniem
moim zdaniem
jego zdaniem
ich zdaniem
być tego samego zdania
пользоваться успехом
по-моему
по его мнению
по их мнению
быть того же мнения
na przykład
jeśli chodzi o (+ вин. над.)
niech pan (i) będzie łaskaw (a)
niech państwo będą łaskawi
например
что касается ( + род. пад.)
starać się о со
будьте любезны
хлопотать о чем, стараться
Д в а д ц а ты й ур о к
Będzie mógł postarać się o trzy
bilety.
dzwonić (telefonować) do kogo
Zadzwonię dziś do niego.
201
Сможет достать три билета.
звонить (телефонировать)
кому
Сегодня я ему позвоню.
słuchać czego
слушать что
Lubię słuchać muzyki współ- Я люблю слушать современczesnej.
ную Музыку.
Słucham koncertu.
Я слушаю концерт.
КОММЕНТАРИЙ
1. Родит, пад. мы. числа существительных мужского рода на - а обра­
зуется с помощью окончания -ów:
artysta
poeta
kolega
— artystów
— poetów
— kolegów
исключение:
mężczyzna
— mężczyzn
17. Слово uprzejmie (вежливо) в обороте:
proszę uprzejmie
подчеркивает вежливость обращения и
когда кому-нибудь что-нибудь вручается.
употребляется
лишь
тогда,
21., 25. и др. Личные окончания 2-го л. ед. ч., 1-го и 2-го л. мн. ч. про­
шедшего времени могут отрываться от глагольной формы и присоеди­
няться к другим словам. Чаще всего они присоединяются к вопроси­
тельным и относительным словам, к союзам и к личным местоимениям.
Это явление типично не только для разговорного языка, но в разго­
ворном языке оно наблюдается особенно часто. Обороты с оконча­
ниями, отделившимися от глагольны х форм, считаются более естествен­
ными.
Примеры из текста:
Szkoda, żeśmy nie dostali miejsc obok siebie. (21)
(cp.: Szkoda, że nie dostaliśmy miejsc obok siebie.)
Д в а д ц а ты й у р о к
202
Czyś była wówczas na jakimś koncercie? (31)
Gdzieście byli tak długo? (42)
Другие примеры:
Dlaczegoś się spóźnił?
Kiedyście przyjechali?
Gdyśmy w rócili do domu, nikogo już nie było.
Coś ty narobił!
Wyście to zrobili!
Po cośmy się tego uczyły?
Tyś jeszcze tego nie zrobił?
Слово, к которому присоединяется личное окончание, сохраняет свое
прежнее ударение.
Ki'edyście, р'о cośmy, dlacz'egoście и др.
22. В отличие от русского языка, в польском языке от слова który (ко­
торый) образуется неопределенное местоимение:
który — któryś
28.
(какой-нибудь, один из)
Местоимения nikt, nic склоняются так же, как: kto, со
род. nikogo, niczego
дат. nikomu, niczemu и т.д.
Когда местоимения nikt, nic выступают в сочетании с предлогами, niне отделяется от остальной части слова. Сравните:
do nikogo dziś nie będę dzwonił
z nikim tam nie pójdę
od nikogo nic nie brałem
na nic nie chcę patrzeć
o niczym nie chcę rozmawiać
w niczym nie chciał mi pomóc
никому я сегодня не буду звонить
ни с кем я туда не пойду
ни у кого я ничего не брал
ни на что я не хочу смотреть
ни о чем я не хочу говорить
он ни в чем не хотел мне помочь
38., 44., 49. ten (ta, to) = этот (эта, это),
но перед придаточным предложением ten = тот.
Czy ten, z którym mnie wczoraj zapoznałaś?
Тот, с которым ты меня вчера познакомила?
Ten, który zaczynał się kilkoma pojedynczymi dźwiękami.
Тот, который начинался несколькими отдельными звуками.
Ten, kto chociaż parę razy słyszał na przykład Prokofiewa...
Тот, кто хотя бы несколько раз слышал, например, Прокофьева...
40. В польском языке, в выражениях:
grać poloneza
grać walca
grać fokstrota
Д в а д ц а ты й у р о к
203
а также: tańczyć poloneza
tańczyć walca
tańczyć fokstrota и др.
винительный падеж совпадает с* родительным.
49. Форма род. пад. мн. ч. слова raz совпадает с формой им. пад. мн.
числа. Сравните:
dwa (trzy, cztery) razy
pięć razy
dziesięć razy
sto razy
два (три, четыре) раза
пять раз
десять раз
сто раз
В И Н И Т Е Л Ь Н Ы Й П А Д Е Ж ( k О g О? С О ?) МН. Ч. С У Щ Е С Т В И Т Е Л Ь Н Ы Х
В польском языке почти во всех случаях винительный падеж мн. ч.
существительных всех родов совпадает с именительным. Исключение
представляют лиш ь личные существительные мужского рода, вини­
тельный падеж которых совпадает С родительным. В этом заключается
отличие польского языка от русского, в котором все одушевленные
существительные образуют форму винительного падежа, совпадающую
с родительным.
В польском языке винит. = родит, не выступает ни у одушевленных
существительных женского рода, ни у одушевленных существительных
мужского рода, не обозначающих лиц. Присмотритесь к следующим
примерам.
Примеры из текста:
(34) Chcę usłyszeć polskie śpiewaczki (вин. *= им.), polskich śpiewaków
(вин. = род.) i wasze słynne skrzypaczki (вин = им.).
(34) Jeśli chodzi o polskich pianistów (вин. = род.) i pianistki (вин. = им.)...
К ак видно из приведенных примеров вин. пад. одуш евленных сут
ществительных женского рода совпадает с именительным.
Другие примеры:
Przepraszam panów. (вин. =
= род.)
Proszę panów. (вин. = род.)
Ср.: Pytam kolegów.
W idzę mężczyzn.
Znam Polaków.
Przepraszam panie. (вин. — им.)
Proszę panie. (вин. = им.)
Pytam koleżanki.
W idzę kobiety.
Znam Polki.
Została zaproszona przez znajomych.
Została zaproszona przez znajome.
204
Д в а д ц а ты й у р о к
— Zapraszam panie na spacerek, a panów do pchania
wozu.
В ед. ч. в польском языке, так же как и в русском, вин. пад. всех
одушевленных существительных мужского рода (кроме слов на -а)
совпадает с родительным.
Ср.: W idzę konduktora.
W idzę studenta.
Bo
m h
. 4.
— W idzę psa.
— W idzę orla.
это карается лишь личных существительных:
Ср.: Widzę konduktorów.
W idzę studentów.
— W idzę psy.
— W idzę orły.
Лично-мужские формы винит, пад. заменяются
в форме ich (nich), все остальные — je (nie):
Ср.: Pytam
Pytam
kolegów.
koleżanki.
местоимением
— Pyt am ich.
— Pytam je.
Jestem zaproszona przez z n a j o m y c h . — Jestem zaproszona przez
nich.
Jestem zaproszona przez z n a j o m e . — Jestem zaproszona przez nie.
Patrzę na s t u d e n t ó w .
Patrzę na o r ł y .
Zwiedzam m i a s t a .
Oglądam d o m y , s k l e p y .
В русском языке
у местоимения нет.
—
—
—
—
Patrzę na nich.
Patrzę na nie.
Zwiedzam je.
Oglądam je.
во всех случаях, конечно, „и х” , так как двух форм
Д в а д ц а ты й ур о к
205
О Б Р А З О В А Н И Е СТЕПЕНЕЙ С РА ВН ЕН И Я П РИ Л А Г А Т Е Л Ь Н Ы Х (ПРОДОЛЖ ЕНИЕ)
Сравнительная степень прилагательных на -к-, -ok -, -e k - образуется
также с помощью суффиксов -sz- или - ejsz - (см. урок 17), но при обра­
зовании сравнительной степени они утрачивают -к -, -ок -, - екkrótki
— krótszy
prędki
— prędszy
płytki
— płytszy
słodki
— słodszy
gładki
— gładszy
brzydki -r- brzydszy
ciężki
— cięższy
głęboki — głębszy
szeroki — szerszy
daleki
— dalszy .
Прибавлению суффикса сравнительной степени могут сопутствовать
изменения звуков в корне:
s : ż (произн. [ш]) niski
— niższy
[пишшы]
wysoki — wyższy [вышгиы]
bliski
— bliższy [блишшы]
ą : ę, s : ż
n : ń
wąski
cienki
— węższy
— cieńszy
От слова lekki сравнит, степень lżejszy.
Превосходная степень "образуется от форм сравнительной степени
с помощью префикса па;-:
krótszy — najkrótszy
niższy
— najniższy
Напоминаем, что формы сравнительной и превосходной степеней
в польском языке склоняются.
Примеры из текста:
(20) Maryjka, Ola i Włodek mają miejsca bliższe, a pozostali — dalsze.
(45) Tempo powinno być szybsze, uderzenie lżejsze.
Другие примеры:
To opowiadanie jest za długie.
Znajdź coś krótszego.
Kąp się przy brzegu. N ie płyń na
głębszą wodę.
W Warszawie nie ma gmachów
wyższych od Pałacu Kultury i N a ­
uki.
Przy bliższej znajomości ten czło­
wiek zyskuje.
Daj mi tę cięższą walizkę, a w eź
tamtą lżejszą.
Этот рассказ длинен. Найди что-нибудь покороче.
Купайся у берега. Не выплывай
на более глубокую воду.
В Варшаве нет более высоких зда­
ний, чем Дворец культуры и на­
уки.
При более близком знакомстве
с ним этот человек выигрывает.
Дай мне этот (более) тяжелый че­
модан, а возьми тот полегче.
206
Д в а д ц а ты й у р о к
СТ Р А Д А Т Е Л Ь Н Ы Е П РИ Ч А С Т И Я НАСТОЯЩ ЕГО В РЕ М Е Н И
Страдательные причастия настоящего времени образуются от гла ­
голов несовершенного вида Но в отличие от русского языка, польские
причастия этого типа по образованию ничем не отличаются от при­
частий прошедшего времени (т.е. причастий образуемых от глаголов
сов, вида, см. урок 18).
(наст, вр.)
(прош. вр.)
wykonywać
wykonać
— wykonywany
— wykonany
(исполняемый)
(исполненный)
(наст, вр.)
(прош. вр.)
poznawać
poznać
— poznawany
— poznany
(познаваемый)
(познанный)
znać
brać
uwielbiać
grać
—
—
—
—
znany
brany
uwielbiany
grany
płacę
rządzę
cenię
mówię
proszę
—
—
—
—
—
płacony
rządzony
ceniony
mówiony
proszony
niesie
w iezie
— niesiony
— wieziony
В отличие от русского языка, страдательные причастия настоящего
времени выступают в предложении не только как определения, но
также (подобно страдательным причастиям прошедшего времени) — как
составная часть сказуемого страдательных конструкций. Страдатель­
ные конструкции с причастиями настоящего времени образуются при
помощи вспомогательного глагола być.
То osiedle jest budowane przez
członków spółdzielni mieszkanio­
wej.
Ten utwór jest wykonywany przez
znakomitego pianistę.
W piątki transmitowane są koncer­
ty z sali Filharmonii Narodowej.
Wniosek był kilkakrotnie dyskuto­
wany.
Począwszy od jutra codziennie bę­
dą organizowane wycieczki w gó­
ry.
Этот поселок строится членами
жилищного кооператива.
Это
музыкальное
произведение
исполняется знаменитым пиа­
нистом.
По пятницам транслируются кон­
церты из зала Национальной
филармонии.
Предложение
обсуждалось
не­
сколько раз.
Начиная с завтрашнего дня каж ­
дый день будут организоваться
экскурсии в горы.
Д в а д ц а ты й у р о к
207
В функции определения:
W ydarzenia opisywane w tej książ­
ce są jedynie fik cją literacką.
W ydawane w języku rosyjskim pis­
mo „Polska” cieszy się dużym
zainteresowaniem.
События, описываемые в этой кни­
ге, — это только литературный
вымысел.
Издаваемый на русском языке
ж урнал
,>Полына”
вызывает
большой интерес.
Примеры из текста:
(23) Chyba żaden polski kompozytor nie jest tak ceniony i uwielbiany
przez Polaków, jak Chopin.
В функции определения:
(16) ... żeby dowiedzieć się czegoś o wykonywanych utworach.
(43) K tóry z utworów granych na bis podobał się wam najbardziej?
Примечание: в польском языке страдательный оборот употребляется
гораздо реже, чем в русском языке. В тех случаях, когда исполнитель
действия не обозначен, чаще всего употребляются безличные кон­
струкции.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Переведите на польский язык:
1. Он старается получить заграничный паспорт на поездку в П о ль­
шу.
2. Они (девушки) будут мне звонить завтра после обеда.
3. Меня спрашивают о моих впечатлениях о поездке в Советский
Союз.
4. Мы (женщины и мужчины) слуш али концерт камерной музыки.
5. Через час на заседании осталось лиш ь несколько человек.
6. Я придерживаюсь другого мнения.
7. Гастроли Польского театра пользовались большим успехом.
8. Делегация состояла из 22 человек.
II.
Замените отрицательные предложения утвердительными, изменяя
соответственно формы существительных:
1. N ie słuchałam '"bezpośrednio koncertów polskich pianistek.*
2. N ie zrozumiałem tych kobiet.
3. Nie poznaję granych teraz utworów.
4. N ie proś przechodniów o informację.
5. N ie pytaj m ilicjantów.
6. N ie znam Rosjanek.
7. N ie w idzę rąk pianisty.
8. W tym sklepie nie sprzedaje się ryb.
III.
В образованных вами утвердительных предложениях замените су­
ществительные местоимениями.
Двадц атый у р о к
203
IV.
От глаголов в скобках образуйте прошедшее время, присоединяя
личные окончания не к глаголу, а к другому слову предложения.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
W y mnie z nim (zapoznać — мужчины).
Niczego się nie (dowiedzieć — девзчнки, мы).
O co (pytać — мужчина, ты) konduktora?
Gdzie tak długo (być — женщины и мужчины, вы)?
Dlaczego do mnie nie (zadzwonić — девушка, ты)?
Do kogo (dzwonić — вы, девушки)?
Czy (jechać — вы, женщины и мужчины) autobusem czy tak­
sówką?
$
PAŃSTWOWE W YDAWNICTW O
„WIEDZA POWSZECHNA” — W ARSZAW A
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
DANUTA WASILEWSKA
ПОЛЬСКОГ О
Zeszyt 5
ЯЗЫКА
Lekcje 21—28
21
LEKCJA
DWUDZIESTA
PIERWSZA
1. Образование степеней сравнения наречий.
2. Лично-мужские формы страдательных причастий.
W POSZUKIWANIU „ ZACHĘTY ” *>
1. — Przepraszam papią, którym tramwajem można stąd do­
jechać do Placu Zwycięstwa?
2. — W tym kierunku idzie kilka tramwajów: piętnastka, piąt­
ka, czwórka, osiemnastka, trzydzieści jeden. Wysiądzie
pan na czwartym przystanku.
3. — Dziękuję pani.
Maryjko, nie przechodź przez jezdnię prży czerwonym
świetle! Zapłacisz karę.
W TRAM W AJU
4. Konduktor:
5. Włodek:
6. Konduktor:
— Proszę państwa, proszę przechodzić do
przodu! Jeszcze bardziej do przodu! Tam
jest znacznie luźniej... Kto z państwa nie
ma jeszcze biletu?
— Proszę dwa bilety.
— Normalne czy ulgowe?
*) Z a c h ę t a — салон искусства в Варшаве.
16
liczebnik
210
Двадгщть первый урок
7. Włodek:
— Normalne. Ile płacę?
8. Konduktor: — 1 (jeden) złoty.
(Włodekpodaje banknot dwudziestozłotowy)
Czy nie ma pan drobnych?
9. Włodek:
— Niestety, nie mam drobnych.
10. Konduktor (wydaje resztę z dwudziestu złotych). — Proszę
resztę.
11. Włodek:
— Dziękuję.
12. Konduktor: — Czy panowie mają już bilety?
13. Pasażerowie: — Miesięczne.
14. Konduktor: — Proszę okazywać miesięczne.
15. Włodek:
— Przejdźmy, Maryjko, na przedni pomost.
Wkrótce wysiadamy. (Do pasażera): Prze­
praszam pana! (Do Maryj ki): Ależ tłok
w tym tramwaju! (Po kilku minutach do
pasażerki): Przepraszam, czy pani będzie
wysiadała na tym przystanku?
16. Pasażerka: —» Nie, dopiero na następnym. Proszę, niech
państwo przejdą!
*
*
*
17. — Nie mogę się zorientować, gdzie jesteśmy... Czy to Plac
Zwycięstwa?
18; — Chyba tak. Marek tłumaczył mi, że z jednej strony jest
Ogród Saski. Tu właśnie widać jakiś park.
19. -— Ale jak znaleźć „Zachętę”? Może to tutaj?
Miejskie Przedsiębiorstwo
Komunikacyjne
20. — Nie! A może w tamtym pałacu? Przejdźmy na drugą
stronę!
Prezydium Rady Narodowej
m. st. Warszawy
21. — Niestety, znów źle trafiliśmy. To Stołeczna Rada Naro­
dowa, a nie salon sztuki.
Двадцать первый урок
211
2.2. — Musimy zapytać kogoś z przechodniów.
23. — Przepraszam pana, jak się nazywa ten plac?
24. — Plac Dzierżyńskiego. Stoi pan pod pomnikiem Dzierżyń­
skiego i nie poznaje pan?
25. — Ach, rzeczywiście, to pomnik Dzierżyńskiego.
26. — Dlaczegoś się od razu nie poinformował, jak trafić na
Plac Zwycięstwa?
27. •— Byłem trochę zmieszany odpowiedzią tego mężczyzny.
28. — Przez cały dzień będziemy błądzili i nic dziś nie zoba­
czymy.
29. — Jesteś niezadowolona, Maryjko? Przecież w ten sposób
też zwiedzasz miasto.
30. — Zapytaj tych panów o Plac Zwycięstwa.
31. — Nie, oni na pewno nie wiedzą.
32. — Dlaczego?
33. — To nie warszawiacy. Poznaję po wyglądzie.
34. — Co ty możesz wiedzieć o wyglądzie warszawiaków? Za­
pytajmy te dwie panie.
35. — Nie mam odwagi. Spójrz, jak są zajęte rozmową, spieszą
się gdzieś. Lepiej im nie przeszkadzać.
36. — Od tygodnia jesteśm y w Warszawie i do tej pory nie wie­
my, czym gdzie można dojechać.
37. — Chyba będziemy musieli zaraz wrócić do domu. Jesteśmy
już zmęczeni. Przecież chodzimy od rana. Odpocznijmy
w tym parku!
38. — Ty co parę kroków chcesz odpoczywać. Mam już dość
spacerów z tobą... Ale chodźmy! Przy okazji obejrzymy
park. Spójrz, jakie ładne, opalone dzieci biegają! Widzę
nie tylko matki, ale i ojców z małymi dziećmi.
39. — Chodźmy dalej! Tam są miejsca na ławce.
40. — Nie, wróćmy raczej na Plac Dzierżyńskiego. Poszukamy
milicjanta i zapytamy go o „Zachętę”.
41. — Na placu jest postój taksówek. Weźmiemy taksówkę i szo­
fer zawiezie nas, dokąd trzeba. Dlaczego wcześniej nie
przyszło mi to do głowy?
212
Двадцать первый урок
42. — Właśnie! Chodźmy szybciej! Uważaj, idziesz po trawniku!
43. — Tam na rogu ulicy stoi milicjant. On nas najlepiej poin­
formuje.
*
*
*
44. — Przepraszam pana, jak dojść do „Zachęty”?
45. — Chwileczkę, obywatelu, spojrzę na plan miasta... To nie­
daleko stąd. Mogą państwo na tym przystanku wsiąść do
setki. Wysiąść należy na drugim przystanku.
46. Przechodzień:—Państwo szukają „Zachęty”? Nie warto jechać
autobusem, to bardzo blisko. Proszę przejść przez Ogród
Saski. Dojdą państwo do Grobu Nieznanego Żołnierza *>.
Parę kroków na prawo jest „Zachęta”.
47. — Dziękujemy panom.
48. — Teraz już chyba nie zabłądzimy!
HUMOR
— Panie, ja już tu czekam od czterech tygodni!
— A o co panu chodzi?
— Chciałbym przedłużyć pobyt w Polsce o dwa dni.
СЛОВАРЬ
banknot
błądzić
chciałbym
dojechać
dojść
do przodu
drobne
głowa
grób
kara
komunikacyjny
luźno
ławka
miejski
miesięczny
milicjant
przedłużyć
купюра
бродить, блуждать
я хотел бы
проехать, доехать
пройти, дойти
вперед
мелкие
голова
могила
штраф
относящийся к
транспорту, сооб­
щению
свободно
скамейка
городской
месячный, проезд­
ной
милиционер
продлить
następny
nieznany
normalny
odpocząć
odpowiedź
odwaga
ogród
okazja
opalony
pasażer
pobyt
poinformować
poinformować się
pomost
postój
poszukiwanie
przechodzić
trawnik
следующий
неизвестный
обычный
отдохнуть
ответ
смелость
сад, парк
случай
загорелый
пассажир
пребывание
проинформировать,
объяснить
справиться
площадка
стоянка
поиски
переходить, прохо­
дить
газон
*) G r ó b N i e z n a n e g o Ż o ł n i e r z a — могила Неизвестного солдата, па­
мятник польским солдатам, павшим в боях за независимость, воздвигнутый после
первой мировой войны.
Двадцать первый урок
przedni
przejść
przedsiębiorstwo
reszta
róg
salon
spojrzeć
stołeczny
szofer
tłok
tłumaczyć
trafić
передний
пройти
предприятие, управление
сдача
угол
салон
взглянуть
столичный
шофер
давка
объяснять
попасть
ulgowy
uważać
wygląd
wysiąść
zabłądzić
zapłacić
zmieszany
znacznie
zorientować się
zwycięstwo
źle
213
льготный
быть
вниматель­
ным
внешность,
внешний вид
выйти
заблудиться
заплатить
смущенный
гораздо
сообразить
победа
здесь: не туда
В ПОИСКАХ „ ЗАХЭИТЫ ”
1. Извините, пожалуйста, на каком трамвае можно отсюда проехать
к площади Победы.
2. В этом направлении идет несколько трамваев: пятнадцатый, пя­
тый, четвертый, восемнадцатый, тридцать первый.
Выйдете на
четвертой остановке.
3. Благодарю вас... Марийка, не переходи улицу на красный свет!
Заплатишь штраф.
В ТРАМ ВАЕ
4. Кондуктор: Проходите вперед! Еще дальше вперед! Там гораздо
свободнее... У кого еще нет билета?
5. Володя: Дайте, пожалуйста, два билета!
6. Кондуктор: Обычные или льготные?
7. Володя: Обычные. Сколько с меня?
8. Кондуктор: Один злотый. (Володя дает купюру в двадцать зло ­
тых.) У вас нет более мелких?
9. Володя: К сожалению, у меня нет мелких.
10. Кондуктор (дает сдачу с .20-ти злоты х): Получите сдачу!
11. Володя: Спасибо.
12. Кондуктор: У вас, граждане, уж е есть билеты?
13. Пассажиры: Проездные.
14. Кондуктор: Предъявляйте проездные!
15. Володя: Пройдем, Марийка, на переднюю площадку! Скоро вы­
ходим. (Пассажиру): Разрешите пройти! (Марийке): Н у и давка
в этом трамвае! (Несколько минут спустя, обращаясь к пассажир­
ке): Вы выходите на этой остановке?
16. Нет, на следующей. Пройдите, пожалуйста!
17. Н е могу сообразить, где мы?... Это площадь Победы?
18. Вероятно, да. Марк объяснял мне, что с одной стороны находится
Сасский парк. Здесь я как раз виж у (виден) какой-то парк.
214
Двадцать первый урок
19. Но как найти „Захенту” ? Может быть, это здесь? (Управление го­
родского транспорта). Нет!
20. А может быть, это в том дворце? Перейдем на другую сторону.
(Совет столичного города Варшавы).
21. К сожалению, опять неудача. Здесь (столичный) горсовет, а не
салон искусства.
22. Нам надо спросить у кого-нибудь из прохожих.
23. Извините, пожалуйста, какая это площадь?
24. Площадь Дзержинского. Вы стоите у памятника Дзержинскому
и не узнаете?
25: Да, действительно, это памятник Дзержинскому.
26. Почему ты сразу не спросил, как попасть на площадь Победы?
27. Меня смутил ответ этого мужчины.
28. Beck день мы будем искать и ничего сегодня не увидим!
29. Ты недовольна, Марийка? Ведь таким образом ты тоже осматри­
ваешь город.
30. Спроси у этих мужчин, где площадь Победы!
31. Нет, они, наверное не знают.
32. Почему?
33. Это не варшавяне, я вижу это по их внешности.
34. Что ты можешь знать о внешности варшавян? Спросим у этих
двух женщин!
35. У меня не хватает смелости! Смотри, как они заняты разговором,
куда-то спешат. Лучш е им не мешать.
36. Мы уж е неделю в Варшаве и до сих пор не знаем, как можно
куда-нибудь проехать.
37. Пожалуй, нам надо будет сейчас вернуться домой. М ы уж е устали.
Мы ведь ходим с самого утра. Отдохнем в этом парке!
38. Т ы на каждом шагу хочешь отдыхать! Мне уж е надоело ходить
с тобой! Ну, хорошо, пойдем, воспользуемся случаем и осмотрим
парк. Посмотри, Володя, какие красивые загорелые дети бегают.
Я вижу не только матерей, но и отцов с маленькими детьми.
39. Пойдем дальше, там есть места на скамейке.
40. Нет, лучш е вернемся на площадь Дзержинского. Там мы найдем
милиционера и спросим у него, где „Захента” .
41. На площади есть стоянка такси. Сядем в такси и шофер довезет
нас, куда надо. Почему раньше это не пришло мне в голову?
42. Вот именно. Идем быстрее! Будь внимателен, ты ходишь по газону.
43. Там на у г л у (улицы) стоит милиционер. Он нам прекрасно все
объяснит.
44. Извините, пожалуйста, как пройти в „Захенту” ?
45. Одну минутку, гражданин, взгляну только на план города... Это
недалеко отсюда. На этой остановке вы можете сесть в сотый
автобус и выйдете на второй остановке.
Двадцать первый урок
215
46. Прохожий: Вы ищете „Захенту” ? Не стоит ехать автобусом. Это
очень близко. Пройдете через Сасский парк. Дойдете до могилы
Неизвестного солдата. Направо, в нескольких шагах, будет Захента.
47. Благодарим вас!
48. Теперь мы, пожалуй, уж е не заблудимся.
dojechać do
wydawać resztę
dowiadywać siępoznawać
od rana
z rana
узнавать
с утра
утром, с утра
do tej рогу
od tej pory
со parę kroków, со krok
przy okazji
prosić kogo о со
проехать к
доехать до
давать сдачу
до сих пор
с тех пор
на каждом шагу
при случае
просить кого (у кого) о чем (что, чего)
prosić о pomoc
prosić о bilety
просить (о) помощи
просить билеты
В разговорном языке часто:
prosić со
Proszę dwa bilety.
Дайте, пожалуйста,
два билета
Proszę kilo cukru.
Дайте, пожалуйста,
килограмм сахару
Prosić со
также при вручении:
Proszę dwa bilety.
Пожалуйста, (возьмите) два
билета.
pytać kogo о со
спрашивать кого (у кого) о чем
Zapytaj tych panów о Plac Zwycięstwa.
Спроси у этих мужчин, где площадь Победы.
Zapytaj go о „Zachętę”.
Спроси у него, где „Захента”.
216
Двадцать первый урок
КОММЕНТАРИЙ
1., 23. и др. Форм ула извинения:
Przepraszam panią, pana, państwa...
Przepraszam panie, panów...
употребляется также тогда, когда обращаются к кому-либо с просьбой,
вопросом и т. п.
Przepraszam panią, którym tram wajem można stąd dojechać do Placu
Zwycięstwa?
Przepraszam pana, jak się nazywa ten plac?
В трамвае, автобусе и т. п. этот оборот может быть эквивалентом
русского „разрешите пройти” (предл. 15).
2. Русским порядковым числительным, употребляемым для обозначе­
ния номеров трамваев, автобусов и т. п., соответствуют в польском язы ­
ке образованные от числительных существительные:
первый (напр., трамвай)
второй
третий
jedynka
dwójka
trójka
(единица)
(двойка)
(тройка)
и т. д. до двадцати, а также:
двадцатый
тридцатый
сотый
dwudziestka
trzydziestka
setka
Номера, обозначаемые составными числительными, передаются сле­
дующим образом:
(tram w aj) dwadzieścia jeden
(trolleybus) pięćdziesiąt dwa
(autobus)
sto dwadzieścia pięć и т. д.
28. Еще одно употребление предлога przez ( + вин. пад.). В сочетании
с существительным со значением времени он служит для обозначения
отрезка времени, полностью занятого действием.
Pracował przez tydzień.
Zrobił to przez dwa dni.
Przez godzinę zdążył wrócić,
przez cały dzień
przez cały tydzień
przez cały miesiąc, rok
przez tydzień
przez miesiąc
przez rok
Он работал в течение недели.
Он сделал это в два дня.
За один час он успел вернуться.
весь день, за весь день
всю неделю, за всю неделю
весь месяц, год, за весь месяц, год
неделю, за неделю
месяц, за месяц
год, за год
Двадцать первый урок
217
Пример из текста:
Przez cały dzień będziemy błądzili i nic dziś nie zobaczymy.
36. Предлог od ( + р о д . п а д . ) в сочетании с существительными, обо­
значающими промежуток времени (а также с количественными числи­
тельными 4- такое существительное), надо переводить формой вини­
тельного падежа со словами „у ж е” .
od
od
od
od
od
od
уж е
уж е
уж е
уж е
уж е
уж е
tygodnia (jesteśmy w W arszawie)
miesiąca
roku
kilku godzin
kilkunastu lat
tylu (wielu) lat
неделю
месяц
год
несколько часов
больш е десяти лет
столько (много) лет
Ср. (урок 18):
od zeszłego tygodnia
od przyszłego miesiąca
od roku tysiąc dziewięćset
dziesiątego dziewiątego
od godziny drugiej
с прошлой недели
начиная с будущего месяца
с 1959 года
pięć
с двух часов
О Б Р А З О В А Н И Е СТЕ П Е Н ЕЙ С Р А В Н Е Н И Я Н А Р Е Ч И Й
При образовании сравнительной степени наречий суффикс -е или -о
положительной степени заменяется суффиксЪм -ej:
ciekaw i(e)
tani(o)
mądrz(e)
— ciekaw iej
— taniej
— mądrzej
Прибавлению этого суффикса могут сопутствовать изменения соглас­
ны х (и гласных) основы.
d : &ź
dz : dź
9 : ż
ch : sz
ł : l
9 :1 ) ( a : e )
9 :D ( o : e)
n : ń
r : rz
sn : śn
st : ść
s t : ść
w : w’(wi)
ą : ę
młodo
bardzo
dłupo
cicho
ciepło
biało
wesoło
trudno
staro
jasno
prosto
często
łatwo
gorąco
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
m łodziej
bardziej
dłużej
ciszej
ciepłej
biełej
w eselej
trudniej
starzej
jaśniej
prościej
częściej
łatw iej
goręcej
218
Двадцать первый урок
Если в основе имеется -k - (-ok -, -ek-), в сравнительной степени он
утрачивается, а конечные согласные корня (а также предшествующие
им гласные) могут подвергаться изменениям.
t :
d :
d :
n :
r :
s :
s :
с
dz
dz
ń
rz
ż
ź (ą : ę)
krótko
prędko
brzydko
cienko
szeroko
nisko
—
—
—
—
—
—
—
wąsko
от szybko
от lekko
krócej
prędzej
brzydziej
cieniej
szerzej
niżej
węziej
cp. степень: szybciej
cp, степень: lżej
Превосходная степень образуется, так же как и у прилагательных,
с помощью префикса naj-t прибавляемого к формам сравнительной
степени:
najtrudniej
najczęściej
naj weselej
najgoręcej
najbardziej
najkrócej
najprędzej
Запомните формы степеней сравнения следующих наречий:
dobrze
lepiej
najlepiej
źle
gorzej
najgorzej
больше
dużo
w ięcej
najw ięcej
mało
mniej
najmniej
bardziej
w ięcej
On pracuje w ięcej niż ja.
nic w ięcej
co więcej, . . .
Он больш е любит кино, чем театр,
больше ничего
больше того, ...
T y się bardziej denerwujesz niż on.
On bardziej lubi film niż teatr.
Ты волнуешься больше, чем он.
Он больше любит кино, чем театр.
Если в положительной степени можно употребить в> русском языке
слово „очень” (в польском bardzo), в сравнительной степени русскому
„больш е” соответствует bardziej. Если ж е в русском языке можно
употребить в положительной степени слово „много” ( = польск. dużo,
w iele), то в сравнительной степени русскому „больш е” соответствует
польское w ięcej:
Двадцать первый урок
Bardzo się denerwujesz.
Denerwujesz się bardziej niż on.
Bardzo lubi film .
Bardziej lubi film niż teatr.
Dużo (w iele) pracuje.
Pracuje w ięcej niż ja.
Dużo się uczy.
Uczy się więcej, niż przypuszczasz.
219
Ты очень волнуешься.
Ты волнуешься больше, чем он.
Он очень любит кино.
Он больше любит кино, чем театр.
Он много работает.
Он работает больше, чем я.
Он много занимается.
Он занимается больше, чем ты
думаешь.
Сравнительная степень сочетается также с конструкцией
о + вин. пад.
Kiosk jest о 20 metrów dalej.
Mieszkam о 2 piętra wyżej.
Киоск находится в двадцати мет­
рах отсюда.
Я живу двумя этажами выше.
— Nie, о dwa kilometry dalej.
Примеры наречий из текста:
Jeszcze bardziej do przodu! Tam jest znacznie luźniej... (4)
Lepiej im nie przeszkadzać. (35)
Chodźmy dalej! (39)
Dlaczego wcześniej nie przyszło mi to do głowy? (41)
Chodź szybciej! (42)
On nas najlepiej poinformuje. (43)
Двадцать первый урок
220
Л И Ч Н О -М У Ж С К И Е Ф О Р М Ы С Т Р А Д А Т Е Л Ь Н Ы Х П Р И Ч А С Т И Й
Причастия в польском языке, так ж е как и прилагательные, обра­
зуют лично-мужские формы. В им. пад. мн. ч. лично-мужских форм
выступает окончание -i. Причастия, образованные с помощью суф ­
фикса -п-, не видоизменяют основы, например:
znany
— znani
oglądany
— oglądani
uwielbiany — uwielbiani
poznany
nazwany
powitany
— poznani
— nazwani
— powitani
У причастий, образованных с помощью суффикса -on-, наблюдает­
ся чередование о : е в основе:
rządzony
ceniony
proszony
prowadzony
rządzeni
cenieni
proszeni
prowadzeni
zniszczony
przeniesiony
przewieziony
zmuszony
zniszczeni
przeniesieni
przewiezieni
zmuszeni
Сказанное касается также прилагательных с суффиксом -on-:
niezadowolony — niezadowoleni
zmęczony
— zmęczeni
opalony
— opaleni
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Переведите на русский язык:
1. Od tygodnia M aryjka i Włodek są w Polsce.
2 Od zeszłego tygodnia zwiedzają Warszawę.
3. Od roku 1959 pracuję jako tłumacz.
4. Od pięciu lat W łodek mieszka w Moskwie.
5. Od tego czasu uczy się języka polskiego.
6. Od miesiąca Marek czeka na przyjazd M aryjki i Włodka.
II. В следующих предложениях образуйте от глаголов прошедшее
время:
1. Przejdźm y (женщина и мужчина) na drugą stronę ulicy.
2. W ejdziem y (мужчины) do tego pałacu.
3. N ie mogę się zorientować (девушка), gdzie jesteśmy.
4. Przejdź (девушка) przez jezdnię.
5. W tym kierunku idzie kilka tram wajów.
6. W ysiądzie pan na czwartym przystanku.
7. Odpocznijmy (две девушки) w tym parku.
8. Przy okazji obejrzym y (две девушки) park.
9. Spojrzę (милиционер) na plan miasta.
III.
От наречий в скобках образуйте сравнительную степень:
1. (очень) mi się to podoba, niż przypuszczałem.
2. Czekam na nich (долго) niż miesiąc.
Двадцать первый/второй урок
221
3. W tym pokoju jest o pięć osób (много).
4. W tym (bieżącym) roku uroczystość została zorganizowana o w iele
(интересно) niż w zeszłym.
5. Rozm aw iajcie trochę (тихо)!
6. W yglądasz dziś o kilka lat (молодо).
7. Obecnie (часто) bywam w W arszawie.
8. W tym tow arzystwie jest jakoś (весело).
9. Dziś jest o cztery stopnie (тепло).
10. M ówcie (много) po polsku.
11. Czuję się z każdym dniem (хорошо).
12. (М ало) czytam, ale (много) piszę.
13. W zim ie pociągi chodzą (плохо) niż o innej porze roku.
LEKCJA
DWUDZIESTA
DRUGA
1. Родительный падеж множественного числа
существительных (продолжение).
2. Образование страдательных причастий
(продолжение).
3. Образование отглагольны х существитель­
ных.
LIST DO KOLEGI
D ROGI JU RKU !
1. Jestem w Polsce już dłużej niż tydzień.
2. Bardzo jestem zadowolony z pobytu w Waszym kraju.
3. Nie wyobrażasz sobie, jak gościnnie i serdecznie zostałem
przyjęty przez Marka i jego przyjaciół.
4. Szkoda, że nie znasz Oli ani Tadka (to moi nowi znajomi).
Przed przyjazdem do Warszawy sądziłem, że będę mieszkał
w hotelu, a tymczasem Tadek oddał mi swój pokój. Miesz­
kam więc na Starym Mieście.
5. Mam ci wiele do opowiedzenia.
6. Każdy dzień przynosi wciąż nowe wrażenia, każdy dzień
wypełniony jest zwiedzaniem i poznawaniem nowych ludzi.
222
Двадцать второй урок
7. Jestem zajęty od rana do wieczora.
8. Przed kilku dniami zostałem zaproszony na spotkanie dzien­
nikarzy ze studentami. (Tadek jest dziennikarzem.)
9. W tym tygodniu organizowane są w Klubie Księgarza dwa
spotkania pisarzy z czytelnikami.
10. Myślę, że uda mi się pójść przynajmniej na jedno z nich:
na spotkanie z Janem Parandowskim.
11. Będę w Warszawie jeszcze przez całe dziesięć dni, to znaczy
do dwudziestego lipca.
12. Zaplanowaliśmy kilka ciekawych wycieczek, między innymi
do Żelazowej Woli*> i do Wilanowa **>. Zobaczę wreszcie
miejsce urodzenia Chopina i dowiem się jeszcze czegoś no­
wego o wielkim kompozytorze.
13. Następnie pojedziemy do Krakowa. Tam pozostaniemy przez
tydzień.
14. Nie wiem, czy starczy nam czasu na zwiedzenie wszystkich
zabytków Krakowa.
15. Przy okazji zwiedzimy Nową Hutę.
16. Z Krakowa chcemy pojechać do Zakopanego, zobaczyć Tatry
i polskich górali.
17. Po tygodniu wrócimy znów do Warszawy.
18. Wątpię jednakże, czy uda nam się zobaczyć wybrzeże. Po
powrocie z Krakowa zostanie już niewiele czasu do odjazdu.
19. Wyjeżdżamy z Polski piątego sierpnia.
20. Nie wiem, czy zdołam napisać do ciebie jeszcze raz. Strasznie
trudno znaleźć chwilę wolnego czasu, a poza tym zdaję sobie
sprawę, że opisanie w krótkim liście wszystkiego, co tu widzę
i przeżywam, jest absolutnie niemożliwe.
21. W połowie przyszłego tygodnia, to znaczy jeszcze przed wy­
jazdem do Krakowa, zamówię rozmowę telefoniczną. Będę
miał do ciebie prośbę w związku z obroną mojej pracy kan­
dydackiej. A ponieważ chcę ci szczegółowo wyjaśnić, o co
m)
Ż e l a z o w a W o l a — местность в 50 км от Варшавы, место рождения
Фридерика Шопена.
**) W i l a n ó w — местность недалеко от Варшавы. Славится дворцом в стиле
барокко, построенным по указаниям короля Яна III, победителя под Веной,
и большим парком, окружающим дворец.
223
Двадцать второй урок
chodzi, wygodniej będzie porozmawiać przez telefon, niż pi­
sać kilkustronicowy list. Czy w tym czasie będziesz jeszcze
w Moskwie?
22. Spodziewam się szybkiej odpowiedzi na mój list.
Pozdrowienia
Włodek
Pisz do mnie pod adresem:
Pan
T A D E U S Z K A L IN O W S K I
(d la
W,
K o r o lK o w a )
Rynek Sarego Miasta 4 m. 9
00-272 W a r s z a w a
P.S. Dziś wysłałem do Lidy pocztówkę, ale niezależnie od tego
proszę cię o przekazanie jej najserdeczniejszych pozdrowień
ode mnie.
Warszawa, dnia 11 lipca 1959 r.
С Л О ВА РЬ
absolutnie
czytelnik
gościnnie
góral
kilkustronicowy
księgarz
niemożliwy
niezależnie od
obrona
opisać
organizować
pisarz
pocztówka
połowa
powrót
pozostać
przeżywać
przyszły
абсолютно
читатель
гостеприимно
горец
в несколько стра­
ниц
работник книжного
дела
невозможный
несмотря на
защита
описать
организовать
писатель
открытка
середина
возвращение
пробыть
переживать
будущий
serdecznie
spodziewać się
starczyć
szczegółowo
szybki
wątpić
wciąż
wiele
wybrzeże
wypełnić
wycieczka
wyjaśnić
wyobrażać sobie
zabytek
zaplanować
zdołać
znajomy
zostać
сердечно
ждать
хватить
подробно
скорый
сомневаться
все
много
побережье
заполнить
экскурсия
объяснить
представлять (себе)
памятник, достопри­
мечательность
наметить, заплани­
ровать
смочь
знакомый
остаться
ПИСЬМ О К ТО В А Р И Щ У
Дорогой Юра!
1. В Польш е я уж е больше недели.
2. Я очень доволен, что имею возможность побывать в вашей стране.
3. Не можешь себе представить, как гостеприимно и сердечно меня
принял Марк и его друзья.
224
Двадцать второй урок
4. Ж аль, что ты не знаешь ни Оли, ни Тадека (это, мои новые зна­
комые). До приезда в Варшаву я думал, что буду жить в гости­
нице, но Тадек отдал мне свою комнату. Ж иву в Старом городе.
5. Хочется о многом тебе рассказать.
6. Каждый день приносит все новые впечатления, каждый день
заполнен посещением новых людей и знакомством с ними.
7. Я занят с утра до вечера.
8. Несколько дней тому назад я был приглашен на встречу журна­
листов со студентами. (Тадек — журналист.)
9. На этой неделе организуются в К луб е работников книжного дела
две встречи писателей с читателями.
10. Думаю, что мне удастся пойти, по крайней мере, на одну из них:
на встречу с Яном Парандовским
11. Б у д у в Варшаве еще целы х десять дней, т.е. до 20 июля.
12. Мы наметили несколько интересных экскурсий, в том числе, в Ж ел я зову Волю и в Вилянов. Я увижу наконец место рождения Фридерика Шопена и узнаю еще что-нибудь о великом композиторе.
13. Затем мы поедем в Краков. Там пробудем неделю.
14. Не знаю, хватит ли у нас времени осмотреть все достопримеча­
тельности Кракова.
15. При случае побываем в Новой Хуте.
16. Из Кракова мы хотим поехать в Закопане, увидеть Татры и поль­
ских горцев.
17. Через неделю мы опять вернемся в Варшаву.
18. Но я сомневаюсь, удается ли нам увидеть побережье. После воз­
вращения из Кракова останется уж е немного времени до отъезда.
19. Мы уезжаем из Польш и пятого августа.
20. Не знаю, смогу ли написать тебе еще раз. Ужасно трудно найти
свободную минуту, кроме того, я понимаю, что в коротком письме
невозможно описать все, что я здесь вижу и переживаю.
21. В середине будущей недели, т.е. еще до отъезда в Краков, я за­
кажу разговор по телефону. У меня будет к тебе просьба в связи
с защитой моей кандидатской диссертации. А так как я хочу под­
робно объяснить, в чем дело, удобнее будет поговорить по теле­
фону, чем писать письмо на нескольких страницах. Ты будешь
еще в Москве в это время?
22. Ж ду скорого ответа на мое письмо. Ш лю привет. Володя. Пиши
мне по адресу... Сегодня я отправил открытку Лиде, но, несмотря
на это, прошу тебя передать ей мой самый сердечный привет.
między innymi
to znaczy (tzn.)
между прочим, в том числе,
в числе других
то есть (т.е.)
Двадцать второй урок
pisać, wysyłać pod adresem
225
писать, посылать по адресу
(в адрес)
услышать по телефону
разговаривать по телефону
слушать концерт по радио
передавать по радио
отдавать себе отчет в чем
usłyszeć przez telefon
rozmawiać przez telefon
słuchać koncertu przez radio
nadawać przez radio
zdawać sobie sprawę z czego
Nazwy miesięcy
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
styczeń
luty
marzec
kwiecień
maj
czerwiec
zadowolony z czego
cieszyć się z czego
Jestem zadowolony z pobytu.
Cieszę się z pobytu.
довольный чем
радоваться чему
Я доволен возможностью по­
бывать (пребыванием)...
Я рад (радуюсь) возможности
побывать (пребыванию)...
dowiedzieć się czego
Dowiem się czegoś nowego.
spodziewać się czego
узнать что
Узнаю еще что-нибудь
ждать чего, надеяться на что
Spodziewam się szybkiej odpo*
wiedzi.
Spodziewam się listu.
Spodziewam się, że przyjedziesz.
Czegoś się spodziewał?
17 U c z e b n i k
lipiec
sierpień
wrzesień
październik
listopad
grudzień
Жду скорого ответа.
Жду письма.
Надеюсь, что ты приедешь.
На что ты надеялся?
226
Двадцать второй урок
КОММЕНТАРИЙ
3. przyjaciół (друзей) род.-вин. пад. мн. ч. слова przyjaciel:
дат. мн.
przyjaciołom
творит.
przyjaciółm i
пред л.
przyjaciołach
8. Конструкция: przed + т в о р. п а д . существительного со значением
времени является эквивалентом русского сочетания „вин. пад. суще­
ств. + (тому) назад” :
przed
przed
przed
przed
kilku (kilkoma) dniami
rokiem
dwoma miesiącami
tygodniem
несколько дней тому назад
год тому назад
два месяца тому назад
неделю тому назад
В этой конструкции слово rok
творит, падежа — laty (обычная
мн. числе образует особую форму
►ма — latam i):
przed
przed
przed
przed
два года тому назад
несколько десятков лет тому назад
несколько сот лет тому назад
данным давно
dwoma laty
kilkudziesięciu laty
kilkuset laty
laty
Синонимическая конструкция:
kilka dni temu
rok temu
tydzień temu
kilkanaście lat temu
kilka godzin temu
godzinę temu
13. pozostawać, pozostać (gdzie) оставаться, остаться.
Синонимический глагол: zostawać, zostać (gdzie)
pozostawać przez dłuższy czas
zostać w domu
zostać u kogoś na obiedzie
В сочетании с творительным падежом эти глаголы расходятся по
значению:
pozostać kim
zostać czym
Pozostał tym samym człowiekiem.
Pozostanę nieznanym.
Został dyrektorem.
Został pisarzem,
stać się (stawać się)
остаться кем
стать кем (с названиями профес­
сий)
Он остался тем ж е человеком.
Останусь неизвестным.
Он стал директором.
Он стал писателем
стать (становиться) (в значениях:
сделаться, превратиться, совер­
шиться)
Двадцать второй урок
Stał się ostrożny i skryty.
Stał się dorosłym mężczyzną.
Со się z nim stało przez ten rok?
227
Он стал осторожным и замкнутым.
Он стал взрослым мужчиной.
Что с ним стало за этот год?
21. Предлог przed во временном значении соответствует двум русским
предлогам „до” и „перед” :
przed przyjazdem do W arszawy
jeszcze przed odjazdem do Krakow a
przed wojną
до приезда в Варшаву
еще до отъезда в Краков
до войны, перед войной
22. В следующих оборотах конструкция: do 4- р о д . и ад. является
эквивалентом русского дат. пад. (с некоторыми из них Вы уж е знакомы):
pisać (list) do kogo
dzwonić, telefonować do kogo
nadawać co do kogo
w ysyłać co do kogo
adresować co do kogo
mówić do kogo
uśmiechać się do kogo
писать письмо (кому)
звонить (телефонировать) кому
отправлять что кому
посылать что кому
адресовать что кому
говорить кому (в значении: обра­
щаться)
улыбаться кому
22. В Польш е принято писать адрес на письмах иначе, чем в СССР
Сначала надо написать имя и фамилию (отчество не употребляется)
в им. пад. со словами:
Pani, Pan, Państwo
в официальных письмах Ob. ( = obywatel).
В час'гной переписке, особенно тогда, когда хотят подчеркнуть веж­
ливый характер обращения, употребляются иногда формулы:
W Pani ( = Wielmożna Pani)
W Pan ( = W ielm ożny Pan)
W Państwo ( = W ielm ożni Państwo)
Ниже следует название города, номер почтового отделения, название
улицы, номер дома и квартиры.
4 /. Ф а н
ф го/: cdr Guqem usz ^Pieezyns/ct
ud. zikac/ew icka я г ó~ян 73
3 0 - O fO /drako#
228
Двадцать второй урок
22. P.S. (лат.) = post scriptum пост скриптум.
22. Русскому сочетанию „просить + инфинитив” соответствуют в польс­
ком языке два варианта:
прошу передать
proszę przekazać
proszę о przekazanie
Вариант с конструкцией о + в и н. п а д. отглагольного существи­
тельного считается более вежливым. Вариант с инфинитивом невоз­
можен в случае, когда личная форма глагола prosić Сочетается с фор­
мой винительного падежа лица которому адресовано обращение. На­
пример:
proszę pana о przekazanie czegoś
proszę cię o przekazanie czegoś
— Oddaję słuchawkę tatusiowi, który po­
prosi panią o zwolnienie mnie z lekcji.
РОДИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ ( k o g o ? c z e g o ? ) MH. 4. СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ
(ПРОДОЛЖЕНИЕ)
Третье окончание род. пад. мн. ч. -i(-y). Его принимают существи­
тельные всех трех родов.
В группе существительных мужского рода оно присоединяется к сло­
вам с мягким согласным основы (исключение составляют слова на „j",
которые получают окончание -ów ) и ć основой на cz, ż (rz), sz, dz, 1.
Однако здесь наблюдаются колебания; в последнее время усиливается
тенденция прибавлять окончание ów к личным существительным (но
она не проведена последовательно).
Двадцать второй урок
229
В группе существительных женского рода это окончание принимают
слова на согласный (типа noc), а также некоторые слова на -а с мягким
согласным основы.
В группе среднего рода — некоторые существительные с оконча­
нием -е.
им. п. мн. ч.
род. п.
м. род ludzie
dni
tygodnie
liście
goście
dziennikarze
pisarze
górale
—
—
—
—
—
—
—
—
ludzi
dni
tygodni
liści
gości
dziennikarzy
pisarzy (реже: pisarzów)
górali
ж. род opowieści
noce
rzeczy
linie
partie
lekcje
księgarnie
—
—
—
—
—
—
—
opowieści
nocy
rzeczy
linii
partii
lekcji
księgarni
cp. род wybrzeża
narzędzia
wybrzeży
narzędzi
Формы род. пад. мн. ч. с чередованием гласных ą : ę
miesiące
pieniądze
tysiące
— miesięcy
— pieniędzy
— tysięcy
Все сказанное об образовании род. пад. мн. ч. существительных муж­
ского рода касается также вин. пад. мн. ч. личных существительных
м. рода (см. урок 20).
... zobaczyć polskich górali. (16)
ОБРАЗОВАНИЕ СТРАДАТЕЛЬНЫХ ПРИЧАСТИЙ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)
Страдательные причастия от глаголов с суффиксами -ą-, -ną-, (см.
урок 14) образуются от основы прошедшего времени лично-мужского
типа с помощью суффикса -t-.
przyjęli
w zięli
zaczęli
zamknęli
sprzątnęli
—
—
—
—
—
przyjęty
wzięty
zaczęty
zamknięty
sprzątnięty
Двадг^ать в то р о й у р о к
230
С помощью суффикса -t- образуются страдательные причастия также
от глаголов с основой на гласные у (i):
szyli — szyty
m yli — myty
bili
— bity
Лично-мужские формы им. пад. мн. ч. образуются с помощью окон­
чания -i с’ одновременной заменой t согласным с:
przyjęty
w zięty
m yty
— przyjęci
— wzięci
— myci и др.
ОБРАЗОВАНИЕ ОТГЛАГОЛЬНЫХ СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫХ
Отглагольные существительные в польском языке гораздо продук­
тивнее и гораздо употребительнее, чем в русском. Они образуются от
обеих видовых форм глагола.
Ср.: (нес'ов.)
(сов.)
opowiadać — opowiadanie
}
opowiedzieć — opowiedzenie J
русском нет^
(несов.)
(сов.)
zwiedzać — zwiedzanie )
zwiedzić - zwiedzenie } осматривание
(несов.)
(сов.)
poznawać — poznawanie познавание
poznać — poznanie
познание
(несов.)
(сов.)
opisywać — opisywanie
opisać — opisanie
(несов.)
(сов.)
przekazywać — przekazywanie
przekazać — przekazanie
описание
}
(нет)
При образовании отглагольны х существительных возьмите за основу
лично-мужскую форму страдательного причастия (у переходных гла ­
голов) и, отбросив окончание им. пад. мн. ч., добавьте -е (см. урок 21).
У глаголов непереходных образуйте основу так, как образуются стра­
дательные причастия.
В отглагольных существительных буква „ i” является лиш ь знаком
мягкости.
spotykani
spotkani
paleni
spaleni
zniszczeni
niszczeni
przyjęci
zamknięci
■
—
—
—
—
—
—
—
—
spotykanie
spotkanie
palenie
spalenie
zniszczenie
niszczenie
przyjęcie
zamknięcie
Д в а д ц а ть в то р о й у р о к
231
В большинстве случаев польским конструкциям с -отглагольным су­
ществительным соответствуют в русском языке конструкции с инфи­
нитивом, например:
W ystarczy czasu na zwiedzenie.
Opisanie wszystkiego jest niem ożli­
we.
Proszę o przekazanie.
Хватит времени посетить (осмо­
треть).
Совершенно невозможно описать
все.
Прош у передать.
Одновременно запомните несколько выражений с отглагольными су­
ществительными :
mieć w iele (niew iele) do opowia­
dania
mieć w iele (niewiele) do pow iedze­
nia
mieć dużo do zrobienia
mieć z kimś do czynienia
хотеть о многом (много, немного)
рассказать
мочь многое сказать (почти нечего
сказать)
иметь много работы ,(надо еще
много сделать)
иметь дело с кем-нибудь
УПРАЖНЕНИЯ
I. Поставьте слова (в скобках) в нужной форме:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Cieszę się (zwiedzenie) Krakowa.
Jestem zadowolony (obejrzenie) tego filmu.
Proszę pana (przyniesienie) mi pieniędzy.
Będę dzwonić (rodzice) w przyszłym tygodniu.
Od trzech tygodni nie otrzymałem listu (dom).
Wysłałam (profesor) depeszę.
Napisałem (on) list.
Jutro będę rozmawiać (telefon) z ambasadą polską w Moskwie.
И. От глаголов в Следующих сочетаниях образуйте существительные.
Если надо, измените также форму других слов в предложении:
1. wypełnić dzień pracą, 2. spotkać pisarzy, 3. poznawać nowych ludzi,
4. planować ciekawe wycieczki, 5. zwiedzać zabytki Krakowa, 6. zoba­
czyć polskie góry i górali, 7. pisać listy, 8. opisywać wszystkie w raże­
nia, 9. zamknąć sklepy o godzinie 19 (dziewiętnastej), 10. sprzątnąć
pokoje, 11. przekazać pozdrowienia, 12. wziąć lekcję jeżyka polskiego.
III.
От ниже приведенных глаголов образуйте
ед. ч. и лично-мужск. ф. им. пад. мн. ч.):
причастия
(им.
пад.
zapytać, poznać, poinformować, przesunąć, znać, zająć, zwrócić, zbu­
dzić, rządzić, zwiedzić, rzucić, zaprosić, zmusić, stracić, umieścić, roz­
winąć, nosić.
23
LEKCJA
DWUDZIESTA
TRZECIA
1. Место прилагательного в сочетании
с существительным.
2. Сослагательное наклонение.
POCZTA, TELEGRAF, TELEFON
1. — Marku, mam do ciebie prośbę. Napisałem list do mego
profesora. Mógłbyś sprawdzić, czy nie popełniłem jakie­
goś błędu?
2. — Chętnie. Co to za profesor? Czy to Rosjanin?
3. — Nie, Polak. Przez pewien czas, od roku 1953 (tysiąc dzie­
więćset pięćdziesiątego trzeciego) do 1955 (tysiąc dzie­
więćset pięćdziesiątego piątego) wykładał na Uniwersy­
tecie Moskiewskim język polski. Obecnie mieszka w Kra­
kowie. Po jego wyjeździe przez cały czas korespondujemy
ze sobą. (Wchodzą Maryjka i Ola).
4. — Włodku, miałeś zamiar iść z nami na pocztę. Wstąpiłyśmy
po ciebie, a ty dopiero teraz piszesz list.
5. — Czy nie mogłybyście chwilę poczekać? Weźcie coś do
czytania. Tu są czasopisma i gazety.
Daj mi list, Włodku!
(Marek czyta list.)
SZANO W N Y PA N IE PROFESORZE!
6. Bardzo się cieszę, że mogę napisać do Pana z Polski, z War­
szawy.
7. Przyjechałem tu na zaproszenie mego kolegi.
8. Staram się wykorzystać mój pobyt w Polsce dla pogłębienia
znajomości języka polskiego.
9. Za kilka dni będę w Krakowie.
10. Czy zechce Pan przyjąć u siebie swego dawnego ucznia?
11. Dla mnie spotkanie z Panem będzie bardzo radosną i długo
oczekiwaną chwilą.
Двадцать третий урок
233
12. Łączę wyrazy głębokiego szacunku.
13. Proszę o przekazanie Małżonce Pana Profesora ukłonów ode
mnie.
W. Korolkow
Warszawa, dnia 12 lipca 1960 r.
14. — W liście nie zrobiłeś żadnego błędu, natomiast koperta
zaadresowana jest nieprawidłowo. Dlaczego napisałeś na­
zwisko na końcu? Rosjanie często adresują listy w ten
sposób.
15. — Ach, rzeczywiście! Zrobiłem to zupełnie niechcący. Prze­
cież wiem, że w Polsce listy adresuje się inaczej niż u nas,
że nazwisko adresata należy pisać na początku.
16. — Włodku, pośpiesz się, bo urząd pocztowy jest czynny tylko
do szóstej.
17. — Ja również pójdę z wami. Dostałem dziś zawiadomienie
o nadejściu przesyłki pocztowej i muszę ją odebrać.
N A PO CZCIE
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Chciałabym zamówić rozmowę telefoniczną.
Z jakim miastem?
Z Moskwą.
Na kiedy?
Na dziś.
Na południe czy na wieczór?
Na wieczór.
Na którą godzinę?
Na ósmą.
Awizo czy na numer?
Na numer: D 5-76-35.
Proszę podać adres.
*
30.
31.
32.
33.
—
—
—
—
*
Co chcesz jeszcze załatwić na poczcie?
Muszę nadać depeszę i wysłać list lotniczy.
Czy masz już blankiet na depeszę?
Jeszcze nie.
234
Двадцать третий урок
P R Z Y O K IE N K U
34.
35.
36.
37.
— Ile kosztuje znaczek na list lotniczy do Moskwy?
—- Polecony czy zwykły?
— Polecony.
— Siedem złotych dwadzieścia groszy. Proszę nakleić znaczki
na kopercie. (Maryjka podaje urzędnikowi pocztowemu
10 złotych. Urzędnik wydaje 2 złote 80 groszy reszty.)
38. — W którym okienku nadaje się depesze?
39. — W drugim.
40. — Dziękuję.
*
*
*
41. — Proszę o blankiet na depeszę.
42. — Ile się płaci za słowo?
43. — A jaki telegram pani wysyła? Zwykły krajowy czy zagra­
niczny?
44. — Zwykły zagraniczny do Leningradu.
45. — Dwa złote pięćdziesiąt groszy.
46. — Czy za granicę można wysyłać depesze ozdobne?
47. — Owszem, proszę bardzo.
*
*
*
48. — Maryjko, czyś już wszystko załatwiła?
49. — Chciałabym wysłać jeszcze kilka pocztówek z pozdrowie­
niami, ale załatwię to jutro. Mu,szę je najpierw napisać,
a teraz by to za długo trwało.
50.
(Do Włodka): — Czyś już wrzucił listy do skrzynki?
51. — Tak. Może byśmy przy okazji zadzwonili do Tadka? Mu­
simy go uprzedzić, że nie będziemy mogli spotkać się
z nim wieczorem. Czy jest teraz w domu?
52. — Nie, będziesz musiał zadzwonić do redakcji.
53. — Jak się dzwoni z tego automatu?
54. — Przeczytaj! Tu jest instrukcja.
55.
„Podnieś słuchawką. Włóż monetę do otworu w aparacie.
Po usłyszeniu sygnału nakręć numer żądanego abonenta.
W wypadku nieuzyskania połączenia powieś słuchawkę
i wyjmij monetę”.
Двадцать третий урок
235
56. — Czy pamiętasz numer centrali?
57. — Так.
*
*
*
58. — Halo! Proszę wewnętrzny 26 (dwadzieścia sześć). Zajęty?...
Czy mógłbym zaczekać przy aparacie?...
59. — Halo! Chciałbym rozmawiać z panem Zalewskim. Wy­
szedł?... Przepraszam.
60. —- Będziemy musieli zadzwonić do Tadka później.
HUMOR
O S T R O ŻN Y
Jakiś pan podchodzi do okienka na poczcie i pyta, czy nalepił na list
dostateczną ilość znaczków. Urzędnik w aży list i stwierdza, że list jest
za ciężki i znaczków jest na nim za mało.
— Zwracam panu uwagę — mówi interesant — że jeśli nalepię jeszcze
jeden znaczek, list będzie cięższy...
СЛОВАРЬ
abonent
adresat
automat
awizo
błąd
centrala
czynny
dostać
dostateczny
instrukcja
interesant
korespondować
k rajow y
lotniczy
łączyć
nadejście
nakleić
nakręcić
nalepić
абонент
адресат, получа­
тель
(телефон-) автомат
с вызовом
ошибка
коммутатор
работает
получить
достаточный
инструкция, прави­
ла
здесь:
отправляю­
щий письмо
переписываться
относящийся к дан­
ной стране, в дан­
ной стране
отправляемый
авиапочтой
д о е л , присоединять,
прибавлять
прибытие
наклеить
з д е с ь : набрать
наклеить
niechcący
nieprawidłowo
nieuzyskanie
oczekiwać
odebrać
otwór
ozdobny
pocztowy
podać
podnieść
pogłębienie
polecony
połączenie
popełnić
pośpieszyć się
przesyłka
radosny
skrzynka
słuchawka
sprawdzić
starać się
stwierdzać
sygnał
szacunek
несознательно, не­
чаянно
неправильно
не получение
ожидать
получить
отверстие
на художественном
бланке
почтовый
сообщить
снять
углубление
заказной
соединение
сделать
поторопиться
бандероль, посылка
радостный
ящик
трубка
проверить
стараться
констатировать
гудок
уважение
236
szanowny
trwać
ukłony
ważyć
wewnętrzny
włożyć
wstąpić
wyjąć
wykładać
Двадцать третий урок
уважаемый, многоуважаемый
продолжаться
привет
взвешивать
добавочный
опустить
зайти
вынуть, получить
преподавать
wykorzystać
zaadresować
zagraniczny
załatwić
zaproszenie
zawiadomienie
znaczek
znajomość
zwykły
żądany
использовать
написать адрес
международный
сделать
приглашение
извещение
марка
знакомство
простой
требуемый
ПОЧТА, ТЕЛЕГРАФ, ТЕЛЕФОН
1. Марк, у меня к тебе просьба. Я написал письмо моему преподава­
телю. Ты мог бы проверить, не сделал ли я какой-нибудь ошибки?
2. С удовольствием. Что это за преподаватель? Он русский?
3. Нет, поляк. Некоторое время, с 1953 до 1955 года, он преподавал
в Московском университете польский язык. Теперь он живет в К ра­
кове. После его отъезда мы все время переписываемся. (Входят
Марийка и Оля.)
4. Володя, ты собирался пойти с нами на почту. Мы зашли за тобой,
а ты только теперь пишешь письмо.
5. Вы не могли бы минутку подождать? Возьмите что-нибудь почи­
тать! Здесь есть журналы и газеты. Дай мне письмо, Володя! (Марк
читает письмо.)
Многоуважаемый Профессор!
6. Я очень рад, что могу Вам написать из Польши, из Варшавы.
7. Я приехал сюда по приглашению моего товарища.
8. Стараюсь использовать мое пребывание в Польш е для лучшего
знакомства с польским языком.
9. Через несколько дней я буду в Кракове.
10. Можете ли вы принять у себя своего бывшего ученика?
11. Для меня встреча с Вами будет очень радостным, давно ожидаемым
событием.
12. Примите уверения в моем глубоком уважении.
13. Прошу передать привет Вашей многоуважаемой супруге.
14. В письме ты не сделал ни одной ошибки, но адрес на конверте на­
писан неправильно. Почему ты написал фамилию на конце? Так
часто пишут адрес русские.
15. Да, в самом деле! Я следал это несознательно. Я ведь знаю, что
в Польше адрес на письмах пишут иначе, чем у нас, что фамилию
адресата следует писать в начале.
16. Володя, поторопись, почтовое отделение работает только до шести.
17. Я тоже пойду с вами. Сегодня мне принесли (я получил) извещение
на получение заказной бандероли, и мне надо получить ее.
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
НА
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
237
ПОЧТЕ
Я хотела бы заказать разговор по телефону.
С каким городом?
С Москвой.
На какой день?
На сегодня.
Когда вы хотите говорить, после обеда или вечером?
Вечером.
В котором часу?
В восемь.
С вызовом или на номер телефона?
На номер: Д5-76-35.
Сообщите, пожалуйста, адрес.
Что еще тебе нужно Сделать на почте?
Мне надо отправить телеграмму и послать письмо авиапочтой.
У тебя уж е есть бланк для телеграммы?
Нет еще. (У окошка.)
Сколько стоит марка для письма авиапочтой в Москву?
Д ля заказного или простого?
Для заказного.
7 злоты х 20 грошей... Наклейте, пожалуйста, марки на конверт.
(Марийка подает почтовому работнику 10 злотых. Почтовый ра­
ботник дает 2 злоты х 80 грошей сдачи.)
В каком окошке принимают телеграммы?
Во втором.
Спасибо.
Дайте, пожалуйста, бланк для телеграммы.
Сколько стоит слово?
А какую телеграмму Вы отправляете? Простую? В П ольш е или
международную?
Простую международную, в Ленинград.
Два злоты х 50 грошей.
Можно ли послать за границу телеграмму (с доставкой) на худо­
жественном бланке?
Да, пожалуйста.
Марийка, ты уж е все сделала?
Я хотела бы послать еще несколько открыток с приветом из Вар­
шавы, но это я сделаю завтра. Мне надо сначала их написать,
а теперь это заняло бы слишком много времени.
(Володе): Ты уж е опустил письма в ящик?
Да. Давайте воспользуемся случаем и позвоним Тадеку! Нам надо
предупредить его, что мы не можем встретиться с ним вечером. Он
теперь дома?
238
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
Нет, ты должен позвонить в редакцию.
Как пользоваться этим автоматом?
Прочитай! Вот инструкция.
„Снимите трубку. Опустите монету в отверстие в аппарате. У с л ы ­
шав гудок, наберите номер абонента. Если нет соединения, по­
весьте трубку и получите монету” .
Ты помнишь номер коммутатора?
Да.
А лло , дайте, пожалуйста, добавочный 26! Занят?... Можно подож­
дать у телефона?...
А лло, я хотел бы говорить с товарищем Залевским. Вышел?... И з­
вините.
Мы должны будем позвонить Тадеку позже.
robić błędy, popełniać błędy
zrobić błąd, popełnić błąd
przyjechać na zaproszenie
делать, совершать ошибки
сделать, совершить ошибку
приехать по приглашению
list
письмо
лист (дерева) liść
лист (бумаги) arkusz
na końcu
na początku
(urząd) jest czynny
(urząd) jest nieczynny
naklejać znaczek na kopercie
(предл. пад.)
wrzucać list do skrzynki (pocz­
towej)
nakręcać numer
zwracam panu uwagę
в, на конце
в начале
(отделение) работает
(отделение) не работает
наклеивать марку на конверт
(вин. пад.)
опускать письмо в (почтовый)
ящик
набирать номер
учтите
КОММЕНТАРИЙ
2., 14. Существительные м. рода с суффиксом -in, так же как и в рус­
ском языке, утрачивают этот суффикс во мн. числе.
им. пад. ед. ч. Rosjan in
им. мн. Rosjanie
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
Amerykanin
Słowianin
mieszczanin
239
—
—
—
род. пад. мы. ч.
Amerykanie
Słowianie
mieszczanie
Rosjan
Słowian
mieszczan
но: Am erykanów
3. Русской конструкции: „глагол + друг друга” со значением взаимно­
сти действия соответствует в польском языке конструкция: „глагол -Ь
+ соответствующая падежная форма местоимения siebie” :
korespondujemy ze sobą
spotykają się ze sobą
walczą ze sobą
znali się dobrze
nienawidzą się
kochają się
pomagają sobie
podają sobie ręce
patrzą na siebie
zadowoleni z siebie
мы пишем друг другу, переписы­
ваемся
они встречаются друг с другом
они борются друг с другом
они хорошо знали друг друга
они ненавидят друг друга
они любят друг друга
они помогают друг другу
они подают (протягивают) друг
ДРУГУ руки
они смотрят друг на друга
они довольны друг другом
4. Предлог ро, кроме предложного падежа, сочетается также с в и н и ­
т е л ь н ы м п а д е ж о м . В этом сочетании он имеет значение цели
и является эквивалентом русской конструкции „за + творительный
падеж” :
wstąpiłyśmy po ciebie
pójść po lekarza
pojechać po dzieci
stać w kolejce po bilet
Запомните выражения:
po co?
po to, aby (by)...
pracujemy po to, aby wam było le ­
piej
мы зашли за тобой
пойти за врачом
поехать за детьми
стокть в очереди за билетом
зачем?
для того, чтобы...
мы работаем д ля того, чтобы вам
стало лучш е
5. Запомните еще несколько оборотов с отглагольными существитель­
ными (см. урок 22):
weźcie coś do czytania
kupić (przynieść, mieć) coś do zje­
dzenia
wziąć coś do przejrzenia
mieć coś do napisania
возьмите что-н. почитать
купить (принесли, иметь) что-н.
поесть
взять что-н., чтобы просмотреть
(перелистать)
надо еще кое-что написать
Д вадцать т р е т и й у р о к
240
15., 38. и др. В тексте урока встречаются безличные формы глаголов
с частицей się (см. урок 15). Напоминаем, что безличные формы пере­
ходных глаголов сохраняют винительный падеж.
W którym okienku nadaje się de­
pesze?
W Polsce listy adresuje się inaczej.
Ile się płaci za słowo?
Jak się dzwoni z tego automatu?
В каком окошке принимают (да­
ют) телеграммы?
В П ольш е адрес на письмах пи­
шут иначе.
Сколько стоит слово? (Сколько
надо платить за слово?)
К ак (надо) звонить с этого авто­
мата?
МЕСТО П Р И Л А Г А Т Е Л Ь Н О Г О В С О Ч Е Т А Н И И С С У Щ Е С Т В И Т Е Л Ь Н Ы М
Прилагательное в польском языке может стоять как перед существи­
тельным, так и после него (см. урок 2). Во многих случаях постановка
прилагательного перед существительным или после него зависит от
содержания всего высказывания, и изменение положения прилагатель­
ного влечет за собой изменение значения высказывания или изменение
значения самого прилагательного. Иногда положение прилагательного
является строго определенным в данном сочетании и изменение его
места вообще невозможно.
Вопрос о месте прилагательного в польском языке является д ля го­
ворящих на русском языке одним из наиболее сложных, так как
в русском языке прилагательное в основном стоит перед существитель­
ным.
Рассмотрим отдельные случаи употребления имен прилагательных.
Качественные прилагательные обычно стоят перед определяемым
словом. Также относительные прилагательные, когда они выражают
качественную характеристику предмета, (т.е. употребляются в пере­
носном значении), как правило, стоят перед существительным, напри­
мер:
dramatyczne nastroje
patetyczny dramat
romantyczna opowieść
nowoczesne meble
klasyczne rysy
драматические настроения
патетичная драма
романтичная повесть
современная мебель
классические черты лица и др.
Положение относительных прилагательных, употребленных в их пря­
мом значении зависит от того, противопоставляет ли говорящий данный
предмет другим или характеризует его безотносительно к другим пред­
метам. При противопоставлении (наличествующем в предложении или
предполагаемом) т.е. тогда, когда прилагательное в данном высказы­
вании выражает свойства характеризуемого предмета, отличающие его
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
241
от других однородных предметов, когда говорящий ставит его в ряд
других предметов и вы деляет по называемому признаку, прилагатель­
ное занимает положение после существительного.
Когда данный предмет не противопоставляется другим, характери­
зуется по называемому признаку безотносительно к другим предметам*
прилагательное стоит перед существительным.
Таким образом, во многих сочетаниях прилагательное может стоять,
перед существительным в том случае, когда по каким-либо причинам
противопоставление несущественно, или следовать за ним, когда н уж ­
но подчеркнуть противопоставление, например:
w ina zagraniczne
заграничные вина (напр., на вы­
весках в магазинах, где су­
щественно
противопоставление
винам неимпортным),
но говорят:
piłem zagraniczne wino
я пил заграничное вино (противо­
поставление в данном высказы­
вании несущественно)
waluta obca
иностранная валюта (напр., в та­
моженной декларации, где су­
щественно противопост. валю те
данной страны)
но говорят:
Przew oził przez granicę obcą w a ­
lutę.
stroje polskie
Он перевозил через границу ино­
странную валюту,
польские
народные
костюмы
(напр., на выставке, где сущ е­
ственно противопост. костюмам,
других народов)
но говорят:
wieśniak w polskim stroju
wydarzenia współczesne
współczesne wydarzenia
w p ływ y francuskie
francuskie w pływ y
18 Uczebnik
крестьянин в польском народном
костюме (в польской одежде)
современные события (д ля гово­
рящего существенно противо­
поставление их, напр., событи­
ям, происходившим в прошлом)
современные события ( = происхо­
дящие в настоящее время)
французские влияния (противо­
пост. влияниям других народов)
французские влияния ( = идущ ие
из Франции).
242
Д в а д ц а ть т р е ти й у р о к
Одни и те ж е прилагательные в одних сочетаниях могут всегда си­
гнализировать противопоставление и их постановка перед существи­
тельным недопустима, в других же такое противопоставление либо не­
существенно в данном высказывании, либо вообще невозможно. Срав­
ните следующие пары сочетаний:
wojna światowa
światowy konflikt
мировая
война
(противопост.,
напр., значению: война между
двумя странами)
мировой конфликт ( =
охваты­
вающий веСь мир, без противо­
пост. другим видам конфликтов)
(Возможно также сочетание: konflikt światowy с сигнализацией противопоставления)
współpraca międzynarodowa
międzynarodowe znaczenie
wakacje letnie
letni dzień
dzień świąteczny
świąteczny nastrój
международное
сотрудничество
(противопост. другим формам со­
трудничества)
международное значение
летние каникулы (противопост.,
напр., знач.: зимние каникулы)
летний день
праздничный день (противопост.,
напр., знач.: будний день)
праздничное настроение
(возможно также сочетание: nastrój świąteczny с сигнализацией противопоставления)
konflikt wewnętrzny
wewnętrzny głos
język obcy
obce zwyczajne życie
внутренний конфликт (противо­
пост., напр., знач.: международ­
ный конфликт)
внутренний голос, голос души
иностранный язык (противопост.,
н&пр., знач.: родной язык)
чужая обычная жизнь ( = не своя)
В первом сочетании каждой пары всегда (постоянно) сигнализируется
противопоставление, и потому перестановка прилагательного недопу­
стима.
Прилагательное занимает положение после существительного во вся­
кого рода сочетаниях, имеющих характер сложных названий, или в со­
четаниях, в которых прилагательное имеет терминологическое значение.
В таких случаях всегда налицо противопоставление, и изменение места
прилагательного недопустимо. Пpивeдęм примеры:
243
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
urząd pocztowy
list polecony
paszport zagraniczny
telefon międzymiastowy
bilet peronowy
pociąg podmiejski
koncert fortepianowy
muzyka poważna
ambasada radziecka
utwór literacki
aparat radiowy
почтовое отделение
заказное письмо
заграничный паспорт
междугородный телефон
перронный билет
пригородный поезд
концерт для фортепиано
симфоническая музыка
Советское посольство
художественное произведение
радиоприемник
и др.
Названия:
Związek Radziecki
Rewolucja Październikowa
Stany Zjednoczone
Uniwersytet Warszawski
Teatr Polski
Plac Zam kowy
Советский Союз
Октябрьская революция
Соединенные Штаты
Варшавский университет
Польский театр
Дворцовая площадь
В некоторых сочетаниях, где положение прилагательного строго
определено (оно стоит после существительного), все ж е можно изме­
нить место прилагательного, но тогда изменяется его значение. Имя
прилагательное получает переносное качественное значение. Сравните
следующие пары сочетаний:
życie kulturalne
культурная жизнь (противопост.,
напр., понятию: życie gospodar­
cze — экономическая жизнь)
kulturalne życie
культурная жизнь ( = жизнь на
высоком уровне культуры )
literatura piękna
художественная литература
( = значение терминологическое)
piękna literatura
означало бы: прекрасная литера­
тура
bohater romantyczny
романтический герой (противопост.,
напр., значению: bohater w spół­
czesny —г современный герой)
romantyczny bohater
романтичный герой
романтиком)
sztuka nowoczesna
современное искусство (противо­
пост., напр., значению: sztuka
tradycyjna — традиционное ис­
кусство)
(являющийся
244
Двадцать третий урок
nowoczesna sztuka
современное искусство ( = качест­
венная характеристика, искус­
ство, отвечающее требованиям
новейших течений)
aktor komiczny
комический актер ( = играющий
комические роли, противопост.,
напр., значению: aktor tragiczny
— трагический актер)
komiczny aktor
комичный, смешной актер
paszport zwykły
общегражданский паспорт (проти­
вопост., напр., значению: pasz­
port dyplomatyczny ;— диплома­
тический паспорт)
zwykły paszport
обычный паспорт ( = не отличаю­
щийся ничем особенным).
Сравните теперь сочетания, в которых прилагательное занимает по­
ложение после существительного или перед ним в зависимости от своего
значения (прямого или переносного):
teatr dramatyczny
драматический театр
dramatyczne wydarzenie
драматичное, исполненное драма­
тизма, событие
związek zawodowy
профессиональный союз
zawodowy przewodnik
профессиональный экскурсовод
paszport dyplomatyczny
дипломатический паспорт
dyplomatyczna odpowiedź
дипломатичный (ловкий) ответ
legitym acja partyjna
партийный билет
partyjna ocena
партийная оценка (чего-н.)
В сочетаниях с несколькими неоднородными прилагательными пос'ле
существительного ставится то прилагательное, которое в данном вы ­
сказывании выражает противопоставление, например:
współczesne malarstwo polskie
современная польская живопись
в данном сочетании для говорящего существенно противопоставление
польской живописи живописи других народов
polskie malarstwo współczesne
современная польская живопись
в данном сочетании существенно противопоставление современной ж и ­
вописи, например, классической живописи.
В сочетаниях, в которых от определяемого прилагательным сущ е­
ствительного зависит другое существительное, прилагательное может
245
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
занимать место перед определяемым словом (если зависимое существи­
тельное исключить из сочетания, необходимо изменить место прила­
гательного).
Komunistyczna Partia Związku R a­
dzieckiego
cp.: partia komunistyczna
ekonomiczne i polityczne przyczyny
w ojn y
cp.: przyczyny ekonomiczne i poli­
tyczne
krajow a produkcja samochodów
cp.: produkcja krajowa
Коммунистическая Партия Совет­
ского Союза
коммунистическая партия
экономические и политические
причины войны
экономические и политические
причины
отечественная продукция автомо­
билей
отечественная продукция
С О С Л А ГА Т Е Л Ь Н О Е Н А К Л О Н Е Н И Е
В тексте настоящего урока впервые встречаются формы сослага­
тельного наклонения. Они образуются, как и в русском языке, от форм
прошедшего времени с* помощью частицы by, но в отличие от русского
языка, у них имеются еще личные окончания. Частица by находится
между основой и окончанием. Частица by + личное окончание пи­
шутся слитно.
Обратите внимание на место ударения. Ударение в этих формах мо­
жет стоять даже на 4-ом слоге от конца.
м. род
chciałbym
chciałbyś
chciałby
ед. ч.
ж. род
chciałabym
chciałabyś
ch ciałaby
ср. род
ch cia ło b y
мн. ч.
лично-мужские ф. женско-вещные ф.
ch cielibyśm y
ch ciałyb yśm y
ch cielibyście
ch ciałyb yście
ch cielib y
ch cia łyb y
Употребляя сослагательное наклонение, не забывайте прибавлять
окончания в 1-ом и 2-ом лицах обоих чисел. Т о льк о 3-е лицо по струк­
туре похоже на формы сослагательного наклонения в русском языке.
Примеры:
M ógłbyś sprawdzić, czy nie zrobiłem jakiegoś błędu? (1)
Czy nie mogłybyście chwilę poczekać? (15)
Chciałabym zamówić rozmowę telefoniczną. (18)
246
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
Час'тица by вместе с личными окончаниями может отрываться от гла ­
гольной формы. В таких случаях она стоит перед глаголом и может
отделяться от него другими словами, интонационно присоединяясь
к предшествующему слову. Частица by вместе с личным окончанием
глагола пишется тогда отдельно от предшествующего слова.
Teraz by to za długo trwało. (49)
Może byśmy przy okazji zadzwonili do Tadka? (51)
Chętnie bym jutro poszedł do teatru.
Czy byście się na to zgodzili?
Może byś jeszcze zdążył na pociąg?
Chętnie byśmy państwa odwiedzili, ale już wyjeżdżamy.
sny domek.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие вопросы?
1. Do kogo W łodek napisał list?
2. Co profesor robił w Moskwie?
3. Gdzie obecnie mieszka?
4. Po kogo wstąpiły M aryjka i Ola?
5. Dokąd poszli wszyscy po przeczytaniu listu?
6. Czy W łodek zrobił jakiś błąd w liście?
7. Jak się w Polsce adresuje koperty?
II. И з личных предложений образуйте безличные:
1. Tutaj m ówim y tylko po polsku.
2. Jeśli nie mamy telefonu w domu, dzwonimy z automatu telefo­
nicznego.
Д в а д ц а ть т р е т и й у р о к
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
247
Na ogół unikamy błędów.
Listy wrzucamy do skrzynki pocztowej.
Po zdjęciu słuchawki czekamy na sygnał.
Potem nakręcamy właściw y numer.
Znaczki pocztowe naklejamy na kopercie.
Przy wejściu na perony okazujemy bilety.
Bilety sprzedają na kilka dni naprzód.
III. От инфинитивов образуйте нуж ные формы сослагательного на­
клонения: а) не отрывая окончаний от глаголов; б) отрывая, там
где это возможно, окончания.
1. (kupić — ja, мужчина) tę książkę, ale nie mam pieniędzy.
2. Chętnie (zadzwonić — my, девушки) do ciebie, ale nie mamy czasu.
3. Czy państwo (chcieć) pojechać na południe?
4. Bardzo (pragnąć — ja, девушка) go zobaczyć.
5. W ielką radość (sprawić) im w ycieczka do Polski.
6. Teraz już (umieć) panie porozumieć się z Polakami.
7. Czy nie (móc) pani poczekać na mnie kilkanaście minut?
IV. Переведите нижеследующие предложения на польский язы к и по­
ставьте прилагательные на соответствующее место по отношению
к определяемому существительному:
1. М ы ехали в спальном вагоне.
2. Нам надо завтра зайти в паспортный стол за паспортом.
3. В этом книжном магазине принимаются заказы на иностранные
книги.
4. Они отправили в Москву заказное письмо.
5. Советское посольство в Варшаве помещается в новом здании.
6. Граждане, предъявляйте, проездные (месячные) билеты.
7. Современное искусство ищет новых форм.
8. Повышается культурны й уровень общества.
9. Сходи в продовольственный магазин купить что-нибудь поесть.
10. В варшавских театрах ставят современные пьесы.
24
LEKCJA
1.
2.
3.
4.
DWUDZIESTA
CZWARTA
Дательный падеж ед. ч. м. рода (продолжение).
Творительный падеж мн. числа (продолжение).
Союзы żeby, aby.
Союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby.
ODWIEDZAMY WARSZAWSKIE KSIĘGARNIE
1. — Jakie książki chciałybyście kupić?
2. — Mnie interesuje współczesna literatura polska. Pamiętasz,
Marku, mniej więcej przed dwoma laty kupowaliśmy ra­
zem książki polskie w księgarni na ulicy Gorkiego.
3. — Doradziłem wówczas tobie i Włodkowi, żebyście kupili
Sławą i chwałą Iwaszkiewicza. Czy podobała się wam ta
powieść?
4. — To był pierwszy tom. Ja nie umiem oceniać utworu, jeśli
nie znam całości.
5. — Miałem zamiar przysłać wam drugi tom z Polski, ale je­
dyny swój egzemplarz pożyczyłem bratu* a on, niestety,
zgubił go.
6. — Czy to jest wspomniana kiedyś przez ciebie księgarnia
naukowa?
7. — Tak. Tu możesz dostać książki z dziedziny nauk przy­
rodniczych, medycyny, matematyki, filozofii...
8. — Gdybym miał dużo pieniędzy, najchętniej bym sobie skom­
pletował ,,Bibliotekę klasyków filozofii”. Z tego wydania
mam tylko pięć tomów, między innymi Człowiek-maszyna
La Mettrie, Wstąp do Encyklopedii D’Alemberta.
9. — A ja chciałbym kupić trzeci tom Słownika jązyka pol­
skiego.
1 0 , — Wejdźmy więc do księgarni. Jest tu również dział filologii.
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
249
11. — Czy mogę prosić о Słownik języka polskiego?
12. — Proszę... Jest również Słownik poprawnej polszczyzny
Szobera.
13. — Dziękuję. Tę książkę już mam.
14. — A czy można dostać Traktat o dobrej robocie Kotarbiń­
skiego?
15. — W tej chwili nie mamy. Może będzie dopiero za kilka
miesięcy. Nie spodziewamy się wcześniej niż w końcu
października lub na początku listopada.
*
*
*
16. — To jest księgarnia wydawnictw importowanych. Jest tu
również dział książek radzieckich. Proponuję, abyście
obejrzeli, jakie książki rosyjskie są u nas w sprzedaży.
17. ■—• Byłyśmy wczoraj z Olą w Księgarni Klubu Międzyna­
rodowej Prasy i Książki na Placu Unii Lubelskiej. W dzia­
le książek radzieckich obejrzałyśmy chyba wszystko, co
mogłoby nas interesować.
*
18.
19.
20.
21.
22.
*
*
—
—
—
—
—
Wstąpmy do księgarni muzycznej!
Czy dostanę książkę Iwaszkiewicza Chopin?
Owszem, proszę bardzo.
Ile płacę?
19 (dziewiętnaście) złotych 90 (dziewięćdziesiąt) groszy.
Proszę kwit do kasy. Czy zapakować panu?
23. — Dziękuję, nie trzeba. Chcę ją zaraz przejrzeć.
24. — Jesteśmy tak dawno przyjaciółmi, a ja nic nie wiedziałem
o twoich zainteresowaniach muzycznych.
*
*
*
25. — Zatrzymajmy się przed tą wystawą!
Widzicie cztery tomy Utworów wybranych Gałczyńskiego?
Może chciałabyś kupić to wydanie?
26. — Mam jeden duży tom wierszy tego poety. W Moskwie
kupiłam również trzy tomy dzieł Tuwima i zbiór wierszy
Broniewskiego.
250
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й ур о к
27. — Wejdźmy do środka!
28. — Spójrz, Maryjko, są Liryki Staffa.
29. — O właśnie! Tę książkę muszę kupić.
Do sprzedawcy: — Proszę o Liryki Staffa. Czy jest jeszcze
coś tego autora?"
30.
Sprzedawca: — Owszem, mamy jeszcze Wiklinę. Zapa­
kować to pani?
31. — Na rażie nie. Chciałabym jeszcze coś wybrać.
32.
Sprzedawca: — Może Poezje zebrane Różewicza, Liryki
Broniewskiego...
33. — Jeżeli interesujesz się współczesną poezją polską, to ra­
dzę, żebyś się zapoznała z twórczością najmłodszego poko­
lenia poetów. Może kupisz zbiorek wierszy Harasymo­
wicza albo Małgorzaty Hillar?
Włodku, a ty co wybrałeś?
34. — Dwie książki Jana Parandowskiego: Niebo w płomieniach
i Petrarca i Dąbrowskiej Gwiazda zaranna.
35. — Próbowałam kiedyś czytać Niebo w płomieniach, ale wów­
czas jeszcze bardzo słabo znałam język polski i nie wszyst­
ko mogłam zrozumieć.
36. — Teraz, Maryjko, już dobrze opanowałaś język polski.
37. — To chyba nie komplement?
38. — Nie, naprawdę bardzo dobrze mówisz po polsku.
*
*
*
39. — Czy mogłabym dostać jeszcze coś z ostatnich powieści
Brezy?
40.
Sprzedawca: — Niedawno otrzymaliśmy książkę Brezy
Spiżowa brama.
41. — Proszę o Spiżową bramę.
42. — Czy jest jeszcze coś z nowości wydawniczych?
43.
Sprzedawca: — Owszem. Jest Podróż Dygata, Dziura
w niebie Konwickiego. A może interesują państwa większe
wydania? Obecnie wydaje się w Polsce Dzieła wszystkie
Słowackiego.
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
2 51
44. — Dziękujemy. Na razie to wszystko. Do widzenia panu!
45,
Sprzedawca: — Dziękuję państwu. Do widzenia!
С Л О В А Р Ь
чтобы
автор
хвала
цикл
аЪу
autor
chwała
cykl
dobry
доброкаче­
ственный
посоветовать
область
произведение
экземпляр
если бы
импортный
единственный
если бы
комплимент
чек
лирическое
стихо­
творение
ноябрь
медицина
музыкальный
новинка
оценивать
посещать
овладеть
октябрь
деньги
пламя
сборник (собрание)
стихотворений
поколение
польский язык
здесь:
doradzić
dziedzina
dzieło
egzemplarz
gdyby
importowany
jedyny
jeśliby
komplement
kwit
liryk
listopad
medycyna
muzyczny
nowość
oceniać
odwiedzać
opanować
październik
pieniądze
płomień
poezje zebrane
pokolenie
polszczyzna
poprawny
powieść
pożyczyć
proponować
próbować
przejrzeć
przyrodniczy
robota
skompletować
słownik
spiżowy
sprzedawca
teraźniejszość
tom
wiersz
wiklina
wspomnieć
wstęp
w ybrać
w ydanie
w ydawnictwo
wydawniczy
zainteresowanie
zapakować
zaranny
zbiorek ( у м е н ь ш
zbiór
zgubić
żeby
.)
правильный
роман
одолжить
предлагать
пытаться
просмотреть
естественный
труд
собрать
словарь
бронзовый
продавец
настоящее
том
стихотворение,
стих
ива
упомянуть
введение
избрать, выбрать
издание
издание
з д е с ь : книжный
{д о е л .:
издатель­
ский)
интерес
завернуть
утренний
сборник
сборник
потерять
чтобы
ЗАХ О Д И М В В А РШ А В С К И Е К Н И Ж Н Ы Е М А Г А З И Н Ы
1. Какие книги вы хотели бы купить?
2. Меня интересует современная польская литература. Помнишь,
Марк, примерно два года тому назад мы покупали вместе п оль­
ские книги в книжном магазине на улице Горького.
3. Я посоветовал тогда тебе и Володе купить „С лаву и хвалу” Иваш­
кевича. Понравился ли вам этот роман?
4. Это был первый том. Я не умею оценивать произведение, если не
знаю его полностью.
5. Я собирался прислать вам второй том из Польши, но свой един­
ственный экземпляр я одолж ил брату, а он, к сожалению, потерял
его.
252
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
6. Это тот книжный магазин научной литературы, о котором ты ког­
да-то упоминал?
7. Да. Здесь можно достать книги по естественным наукам, медицине,
математике, философии...
в. Если бы у меня было много денег, охотнее всего я бы Собрал „Б и ­
блиотеку классиков философии” . И з этого издания у меня только
пять томов, между прочим, „Человек-машина” Л а Метри, „Введе­
ние в энциклопедию” Даламбера.
9. А я хотела бы купить третий том „Словаря польского языка” .
10. Тогда зайдем в книжный магазин! Здесь есть и отдел филологии.
11. Можете мне дать „Словарь польского языка” ?
12. Пожалуйста... Есть также „Нормативный словарь польского язы ­
ка” Шобера.
13. Спасибо. Эта книга у меня уж е есть.
14. Можно ли у вас достать „Трактат о доброкачественном труде” К о тарбинского?
15. В настоящее время у нас его нет. Возможно, что он будет у нас
только через несколько месяцев. Мы не ждем этой книги раньше
конца октября или начала ноября.
16. Это книжный магазин литературы на иностранных языках (им­
портных изданий). Здесь есть также отдел советской книги. Пред­
лагаю вам посмотреть, какие русские книги имеются у нас в про­
даже.
17. М ы были вчера с Олей в книжном магазине К луба международной
печати и книги на площади Любельской Унии. В отделе советской
книги мы посмотрели, пожалуй, все, что могло бы нас интересовать.
18. Зайдем в магазин музыкальной литературы!
19. У вас есть книга Ивашкевича „Ш опен” ?
20. Да, пожалуйста.
21. Сколько с меня?
22. 19 злотых 90 грошей. Отдайте, пожалуйста, чек в кассу. Завернуть
вам?
23. Спасибо, не надо. Я хочу сейчас просмотреть ее.
24. Мы так давно дружим, а я и не знал, что ты интересуешься му­
зыкой.
25. Остановимся перед этой витриной!.. Видите четыре тома „Избран­
ных произведений” Галчинского? Может быть, ты хотела бы к у­
пить это издание?
26. У меня есть однотомник стихотворений этого поэта. В Москве я к у­
пила также три тома произведений Тувима и сборник стихотворений
Броневского.
27. Войдем в магазин (внутрь)!
28. Посмотри, Марийка, продаются „Лирические стихи” Стаффа.
29. Вот эту книгу мне и надо купить. (Продавцу:) Дайте, пожалуйста,
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
43.
44.
253
„Лирические стихи” Стаффа! У вас есть еще что-нибудь этого
автора?
Продавец: Да, у нас есть еще „Ива” . Вам завернуть?
Нет, я хотела бы еще что-нибудь выбрать.
Продавец: Может быть, „Собрание стихотворений” Ружевича, „Л и ­
рические стихи” Броневского...
Если ты интересуешься современной польской поэзией, то советую
тебе познакомиться с творчеством молодого поколения поэтов. Купи,
например, сборник стихотворений Харасимовича или Малгожаты
Х и л л яр! Володя, а ты что выбрал?
Две книги Яна Парандовского: „Небо в огне” и „Петрарка” и кни­
гу Домбровской „Утренняя звезда” .
Я пыталась когда-то читать „Небо в огне” , но тогда я еще очень
плохо знала польский язык и не все могла понять.
Теперь, Марийка, ты хорошо знаешь польский язык.
Это, надеюсь, не комплимент, Марк?
Нет, ты на самом деле очень хорошо говоришь по-польски.
Можете мне дать еще что-нибудь из последних романов Врезы?
Продавец: Недавно мы получили книгу Врезы „Бронзовые врата” .
Дайте, пожалуйста, „Бронзовые врата” .
У вас есть еще какие-нибудь новинки?
Продавец: Да. Например, „Путешествие” Дыгата, „Дыра в небе”
Конвицкого. А не интересуют ли вас большие издания? Теперь
издается в Польш е полное собрание сочинений Словацкого.
Спасибо. Пока это все. До свидания!
Спасибо. До свидания!
mniej więcej
более или менее, приблизи­
тельно, примерно
powieść
повесть
w końcu czego
na początku (w początkach)
liryka
liryki (мн.)
nowości wydawnicze
роман
opowieść
в конце чего
в начале чего
лирика
лирические стихи
книжные новинки
254
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
nowość
новость
новинка
nowina
полное собрание сочинений
все сочинения (произведения)
dzieła wszystkie
wszystkie dzieła
pożyczać komu
pożyczać od kogo
одалживать, давать в долг кому
брать взаймы, занимать у кого
Jedyny swój egzemplarz poży­
czyłem bratu.
Pożyczyłem książkę od brata.
Pożyczyłem pieniądze od zna­
jomych.
opanować со
Już dobrze opanowałaś język
polski.
Свой единственный экземпляр
я одолжил брату.
Я взял книгу у брата.
Я занял деньги у знакомых.
овладеть чем
Ты хорошо овладела польским языком.
КОММЕНТАРИЙ
1. и др. Обращаем ваше внимание на формы сослагательного накло­
нения. В польском языке они имеют личные окончания (в 1-ом и 2-ом
лице обоих чисел).
Jakie książki chciałybyście kupić? (1)
Gdybym miał dużo pieniędzy, najchętniej bym sobie skompletował... (8)
A ja chciałabym kupić trzeci tom Słownika języka polskiego. (9)
Obejrzałyśmy chyba wszystko, co mogłoby nas interesować. (17)
Może chciałabyś kupić to wydanie? (25)
Chciałabym jeszcze coś wybrać. (31)
Czy mogłabym dostać jeszcze coś? (39)
6. Страдательные причастия (наст, и прош. времени) от глаголов с окон­
чанием -ес образуются от основы инфинитива с помощью суффикса -п
с одновременной заменой е гласным а. Это касается тех глаголов, в ко­
торых наблюдается чередование звуков и в формах прошедшего вре­
мени.
инф.
wspomnieć
zapomnieć
obejrzeć
w idzieć
słyszeć
прош. время
wspomniałem
zapomniałem
obejrzałem
widziałem
słyszałem
страдат. причастие
wspomniany
zapomniany
obejrzany
w idziany
słyszany
255
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
Лично-мужские формы этой группы по огласовке основы не отли­
чаются от других форм. Н о здесь выступает различие в основе между
лично-мужскими формами и отглагольными существительными. П о­
следние имеют гласный е:
wspomnienie
zapomnienie
obejrzenie
słyszenie
wspomniani
zapomniani
obejrzani
słyszani
От глагола w idzieć отглагольное существительное =
Д А Т Е Л Ь Н Ы Й П АД ЕЖ
widzenie.
( k o m u ? c z e m u ? ) ЕД. Ч. М У Ж С К О Г О РОД А
(П Р О Д О Л Ж Е Н И Е )
К а к Вы знаете, окончание дательного падежа ед. ч. мужского рода
-ow i принимает огромное большинство существительных мужского рода.
Лиш ь немногочисленная группа слов принимает окончание -и. Пока
Вы знаете лиш ь одно слово с окончанием -и в дат. пад. ед. ч. — panu.
И з — наиболее часто употребляемых существительных в эту группу
входят:
brat
ojciec
chłop
chłopiec
kot
pies
świat
—
—
—
—
—
—
—
bratu
ojcu
chłopu
chłopcu
kotu
psu
światu
Запомните их, так как форма дательного падежа не отмечена в сло­
варе.
ТВО РИ ТЕЛЬН Ы Й ПАДЕЖ
(k i m ?
czym ?)
М Н . Ч. (П РО Д ОЛ Ж Е Н И Е )
Немногочисленная группа существительных мужского рода с мягким
согласным основы (а также слова на -dz, -1) и женского рода на мягкий
согласный образует творительный падеж мн. ч. с помощью окончания -mi.
ж. род.
m
.
род.
gość
liść
koń
brat (мн. bracia)
człowiek (мн. ludzie)
pieniądz
przyjaciel
nić
kość
dłoń
—
—
—
—
—
——
—
—
—
gośćmi
liśćmi
końmi
braćmi
ludźmi
pieniędzm i (черед, ą : ę)
przyjaciółm i
nićmi
kośćmi
dłońmi
256
Д в а д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
и одно слово ср. рода:
dziecko (мн. dzieci) — dziećmi
Одновременно усвойте склонение слов brat и dziecko.
им. ед. ч. brat
род.
brata
дат.
bratu
и т. д.
им. мн. ч.bracia
им. ед. ч. dziecko им. мн. ч.
dziecka род.
род.
braci
род.
дат.
и т. д.
braciom
дат.
вин.
braci
вин.
твор.
braćmi
твор.
предл.
предл. braciach
СОЮ ЗЫ
żeby,
dzieci
dzieci
dzieciom
dzieci
dziećm i
dzieciach
aby
Союзы żeby и aby, так же как русский союз „чтобы ” , сочетаются
с формами прошедшего времени (другие временные формы исклю ча­
ются).
К союзам żeby, aby присоединяются личные глагольны е окончания,
которые в этом случае отрываются от форм прошедшего времени
глагола:
Chcę, żebyś pojechał.
Kadzę, żebyście kupiły.
Chcę, aby pojechał.
Я хочу, чтобы ты поехал.
Советую вам купить.
Я хочу, чтобы он поехал, (здесь
в польском языке нет оконча­
ния, это 3-е лицо)
Присмотритесь к примерам из текста:
(3) Doradziłam wówczas tobie i W łodkowi, żebyście kupili...
(16) Proponuję, abyście obejrzeli...
(33) Kadzę, żebyś się zapoznała...
Личные окончания присоединяются также к слову oby (лишь бы, т оль ­
ко бы):
Obyś przyszedł!
СОЮ ЗЫ
gdyby,
Лишь бы ты пришел!
ieśliby,
jeżeliby
Условные союзы gdyby, jeśliby, jeżeliby также выступают с личными
глагольными окончаниями:
(8) Gdybym miał dużo pieniędzy...
так же:
Jeślibyśmy m ieli dużo czasu, poszli­
byśmy do kina. (Gdybyśm y m ie­
li...)
Gdyby (jeśliby) mieli dużo czasu,
poszliby do kina.
Если бы у меня было много денег...
Если бы у нас было много време­
ни, мы пошли бы в кино.
Если бы у них было много време­
ни, они бы пошли в кино.
(здесь нет личных окончаний —
3-е лицо)
Д в а д ц а ть ч е т в е р т ы й у р о к
257
УПРАЖНЕНИЯ
I. Изменяя, где нужно, лицо исполнителя действия, употребите союз
żeby:
Образец:
On chce (pojechać) do W arszawy, (ja)
On chce, żebym pojechał (pojechała) do W arszawy.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Proponowałem (skompletować) utw ory Gałczyńskiego, (ty)
Radzę wam (kupić) wszystkie dzieła Słowackiego.
Oni chcą (pochodzić) po księgarniach, (my)
Postaram się (poznać) literaturę polską, (w y)
Proszę (zapoznać się) z twórczością młodych poetów, (państwo)
Rozkazał oficerow i (przysłać) mu żołnierzy.
II. Переведите русский текст, используя инфинитив и ли отглагольное
существительное:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
У меня есть возможность пойти сегодня в театр, (сущ.)
Я заставлю его приехать, (сущ.)
Он бросил курить, (сущ.)
Я реш ил ничего не говорить, (инф.)
Они обещали привезти с собой стихотворения, (инф.)
Я собираюсь просмотреть это произведение, (инф.)
Прош у принести воды. (инф. и сущ.)
Она начала интересоваться детьми, (инф.)
У меня привычка вставать в 6 часов, (инф.)
Я считаю нужным познакомиться со „Словарем польского язы ­
ка” . (сущ., инф.)
I I L Образуйте дательный падеж ед. ч. существительных:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Pokażem y (nasz gość) Warszawę.
Dziękuję (pan).
Opowiadamy (dziecko) bajkę.
Przesyłam (matka i ojciec) pozdrowienia z Polski.
Kupiłam (mąż) upominek.
Kazałam (syn) zostać w domu.
Co pan zrobił (ten chłopiec)?
Podaję (sprzedawca) pieniądze.
(siostra) potrzebne jest mieszkanie.
Przyglądam się (ten człowiek).
(pisarz i poeta) została przyznana nagroda.
19 Uczebnik
25
LEKCJA DWUDZIESTA
PIĄTA
M A R IA D ĄB RO W SKA
PRZYGODY CZŁOWIEKA MYŚLĄCEGO
(Fragment)
Ludwik przestraszył Ewę zadzwoniwszy późnym październiko­
wym wieczorem w dobry kwadrans po godzinie policyjnej.
Ą oprócz tego nie widziała go już od paru lat; wracał jakoby spod
Grójca, gdzie mu rajono jakąś inną dzierżawę.
— Jak się nie bałeś lecieć tak późno? Mogli cię jak nic sprząt­
nąć.
Ewa zagadnęła o to z obawą i niejasną nadzieją usłyszenia
jednej z tych wspaniałych bredni, której mogłaby wzgardliwie nie
dać wiary.
— Od kolejki szedł jeszcze tramwaj — usłyszała. — Konduktor
do mnie: „Masz blisko od przystanku? To wal pan”. I wsiadłem.
Przyjechałem do placu Zbawiciela, a stamtąd kłusem na Polną.
— Kłusem! To był akurat świetny cel dla niemieckiego patrolu.
— Ja tam zawsze jestem dobrej myśli — uśmiechnął się nie
bez próżności.
— I zawsze mi się poszczęści. Było pusto. Zresztą mnie... nie
wolno się bać. Żebym ja raz dał się przestraszyć, to Kunke w jed­
nej chwili by się na nas rzucił. On się nie śmie nas tknąć tylko
dlatego, że ja się niczego nie boję.
To zabrzmiało sensownie i po męsku. Ewa miała chęć Ludwika
za te słowa pochwalić, lecz przypomniała sobie, że w dawniejszym
życiu bywał tyleż odważny co paskudnie tchórzliwy, i zamilczała.
Siedział teraz tu ciężko i nawet poczciwie spracowany, pogodzony
ze swoim losem chłop o jeszcze, owszem interesującej, ale przed­
wcześnie postarzałej zbrużdżonej zużyciem czy zmęczeniem twa­
rzy. Gdzie się podziała jego świetna uroda porucznika ułanów?
Gdzie to pyszne wzniesienie głowy, nad którą zawsze zdawał się
chwiać pióropusz jakiejś — urojonej co prawda — chwały?
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
259
Ludwik przerwał milczenie chrząknąwszy z zakłopotaniem:
— Czy tego... Czy nie masz papierosa, Ewa? W drodze mi
wyszły....
— Proszę cię. Za tobą na biurku w czeczotowym pudełku. Zna­
lazłeś?
— Tak, dziękuję. Ale ty jesteś chora. Może dym ci zaszkodzi?
— Nie zaszkodzi. Zapałki leżą przy karbidówce.
Ludwik zaciągnął się i spytał z ujmującą słodyczą w swym
niskim głosie:
— Czy to coś poważnego? Czy masz dobrą opiekę?
— Nic, grypa. Zanosiło się na komplikacje, ale już mija. Mam
świetną opiekę. Józkowie i Joasia prawie nie wychodzili ode mnie.
— A ta panienka, co mi drzwi otwierała?
— Bronka? Bronka jest kompletną sierotą po Zygmunta stry­
jecznym bracie. Chodzi na popołudniowy kurs buchalterii, a w
wolnych godzinach zajmuje się domem. Niby to ja jej pomagam,
a właściwie ona mi robi łaskę. Dzięki niej mogę znowu malować
i pisać. Bardzo miła i ładnie śpiewa. Kiedy po śmierci obojga ro­
dziców dobrnęła do Zadr, gdzie była pewna, że rna jeszcze jednych
krewnych ojca... Ale to długa historia. Jej ojciec...
Ludwik nie był ciekaw historii panny Bronki.
— Pisać? — przerwał. — Prawda, że ty pisywałaś coś o tej
sztuce. Ale przecież teraz nie mogłabyś i tak nic wydać? A na
przykład obrazy... czy teraz coś takiego można sprzedawać? — za­
interesował się ze szczególną żywością.
Ewa nie zdążyła odpowiedzieć, gdyż do pokoju weszła Bronka,
niewysokie dwudziestoletnie dziewczę, obdarzone pulchną gracją
staroświeckiej urody w typie „bardzo kobieca”. Miękkim głosem
oznajmiła Ludwikowi, że pościeliła mu już na tapczanie w jadal­
nym i że prosi go na herbatę. Odmiennym tonem zwróciła się do
Ewy, do której... mówiła: ciociu.
—- Czy ciocia nie ma znowu gorączki? Proszę zmierzyć — strząsnęła i podała termometr. — Zabieram pana Wochelskiego, ciocia
nie powinna się męczyć.
Orzechowe spojrzenie Bronki spoglądało na Ewę z przekorną
wyniosłością „młodego pokolenia”, które chce, by je uważano za
niezadowolone z przypadłego mu losu. Za to Ludwika przyjęła
260
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
Bronka czule i z wdziękiem. Pamiętała wybornie, że w jednej
z rozmów ,,o rodzinie” Ewa nazwała go nieodpowiedzialnym czło­
wiekiem, który nigdy nie powinien się był żenić. Tak właśnie
mawiano o ojcu Bronki. To wystarczyło, aby Ludwik znalazł łaskę
w jej oczach. Zrobiła mu prawdziwej herbaty będącej wówczas
kosztowną rzadkością, podała cieniutko krajany wędzony boczek
do chleba i zapaliła aż dwie świece.
— Elektryczność o tej porze mamy tylko co drugi dzień — rze­
kła.
Ludwik mało zręcznie nawiązywał rozmowę, a gdy się rwała,
wyjął nagle i pokazał pannie fotografie swych synów. Bronka
westchnęła przypatrując się.
— Muszą pana uwielbiać -— powiedziała.
— Owszem, lubimy się — powiedział Ludwik. — A skąd pani
zgadła?
— Nie wiem. Pewno dlatego, że my uwielbialiśmy ojca. Grał
na skrzypcach i uczył nas śpiewać. Pieśni na cześć mamy, które
sam układał. Razem z ojcem szaleliśmy za mamusią.
— To zupełnie jak u nas — ucieszył się Ludwik. — Ja też gram
na skrzypcach. I też razem z chłopcami szalejemy za mamusią.
Spojrzeli na siebie roześmiani.
сл o b a
brednia
by
cel
czule
chłop
chrząknąć
chwała
chwiać się
dobrnąć
dzierżawa
elektryczność
głos
gorączka
gracja
jadalny
karbidówka
kłusem
kobiecy
p
ь
выдумка
чтобы
мишень
с нежностью
мужик
kolejka
каш лянут ь
krajany
krew ny
los
łaska
m alować
m ęczyć się
m iękki
nieodpowiedzialny
obawa
obdarzony
obraz
odm ienny
odważny
слава
колыхаться
добраться
аренда
электричество
голос
температура
грация
столовая
карбидная лампа
рысью
женственный
kom plikacje
kosztow ny
узкоколейная ж елезная дорога
осложнения
дорогой, дорого­
стоящий
нарезанный
родственник
судьба
благосклонность
писать (картины)
утомляться
мягкий
безответственный
опасение
наделенный
картина
другой
смелый
261
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
opieka
orzechowy
oznajmić
październikowy
pióropusz
poczciwie
postarzały
pościelić
pow inien
prawdziwy
próżność
przedwcześnie
przekorny
przestraszyć
przypadły
pulchny
raić
roześm iany
rzadkość
rzec
rzucić się
sensownie
skrzypce
spojrzeć na siebie
spojrzenie
spoglądać
sprzątnąć
starośw iecki
уход
ореховый
сказать, заявить
октябрьский
султан
добродушно
постаревший
постелить
должен
настоящий
самодовольство
прежде времени
упрямый, непокор­
ный
испугать
выпадший (на чью-нибудь долю)
полный, пухлый
суетовать
смеющийся
редкость
сказать
кинуться
разумно
скрипка
посмотреть друг на
друга
взгляд
смотреть
здесь: убить
старомодный
świeca
śmieć
św ietny
tchórzliwy
tknąć
twarz
układać
uroda
urojony
uważać za
uwielbiać
wdzięk
westchnąć
wędzony
właśnie
wybornie
wydać
wyniosłość
zagadnąć
zapałki
zaszkodzić
zbrużdżony
zgadnąć
zmęczenie
zmierzyć
zmilczała
zużycie
свеча
сметь
отличный
трусливый
тронуть
лицо
сочинять
красота
воображаемый
считать кем
обожать
обояние
вздохнуть
копченый
собственно, по су­
ществу
превосходно
издать, опублико­
вать
надменность, высо­
комерие
заговорить
спички
повредить
изрытый
угадать
усталость
измерить, померить
промолчала
истасканность
М А Р И Я Д ОМ БРОВСКА
ПРИКЛЮЧЕНИЯ МЫСЛЯЩЕГО ЧЕЛОВЕКА
(Отрывок)
Людвик напугал Эву, позвонив в дверь поздним октябрьским вечером,
спустя пятнадцать добрых минут после комендантского часа. Кроме того,
она не видела его уж е несколько лет; сейчас он будто бы возвращался
из-под Груйца, где ему кто-то пообещал сдать в аренду участок земли...
— Как ты не боялся идти по улице так поздно? Тебя могли на любом
углу пристрелить.
Эва заговорила об этом с некоторой опаской, но и со смутной надеж­
дой, что сейчас услышит одну из тех великолепных выдумок, в которую
можно будет, презрительно пожав плечами, не поверить.
— У вокзала как раз остановился трамвай, — услышала она. — Кон­
дуктор спросил: „От остановки недалеко бежать? Тогда валяйте” . Я и
сел. Доехал до площади Спасения, а оттуда рысью на Польную.
262
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
— Рысью! Отличная мишень для немецкого патруля.
— Я привык надеяться на лучшее. И до сих пор мне всегда везло, —
не без самодовольства улы бнулся Людвик. — На улице не было ни души.
К тому же... мне нельзя бояться. Если бы хоть раз позволил себя напу­
гать, Кунке тотчас бы на нас кинулся. Он только потому нас не тро­
гает, что я ничего не боюсь.
Это прозвучало разумно и вполне по-мужски. Эве захотелось даже
похвалить брата за его слова, но она вспомнила, что н своей жизни он
проявлял не только отвагу, но и постыдную трусость, и промолчала.
А Людвик сидел возле нее, грузно и солиндо, как усталый свыкшийся
со своей судьбой мужик, еще красивый, но прежде времени постаре­
вший, с изрытыми морщинами, не то истасканным, не то измученным
лицом. Куда девались блеск и неотразимость уланского поручника? Где
гордо вскинута толова, которую, казалось, всегда украшал султан осле­
пительной — хоть и воображаемой — славы? Людвик, смущенно кашля­
нув, прервал молчание:
— Хм-м... У тебя случайно нет сигаретки? Я свои все в дороге вы­
курил...
— Есть. За твоей спиной, на письменном столе в коробке из карель­
ской березы. Нашел?
— Да. Спасибо. Но ты ж е больна. Дым тебе не помешает?
— Не помешает. Спички возле лампы.
Людвик затянулся и участливо спросил своим низким бархатным го­
лосом:
— Что с тобой? Что-нибудь серьезное? А ухаживать есть кому?
— Цустяки, обыкновенный грипп. Боялась осложнений, но теперь уже
все позади. И уход за мной отличный. Юзеф с женой и Йоася отсюда
почти не выходили.
— А что за девушка открыла мне дверь?
— Бронка. Она дочь двоюродного брата Зигмунта, круглая сирота.
Учится на вечерних бухгальтерских курсах, а в свободное время зани­
мается хозяйством. Вроде бы я ей помогаю, а по существу, это она мне
делает одолжение. Благодаря ей я снова начала рисовать и писать.
Очень милая девочка и прелестно поет. После смерти родителей она
с трудом добралась до Задр, уверенная, что найдет там единственных
родственников отца... Впрочем, это долгая история. Ее отец...
Но Люд вика не интересовала история Бронки.
— Писать? — перебил он Эву. — А х да, ты же пописывала кое-что
об искусстве. Но ведь сейчас все равно нельзя ничего опубликовать?
Любопытно, а, например, картины... такие вещи продавать можно? —
вдруг оживился он.
Эва не успела ответить, потому что в комнату вошла Бронка, невысо­
кая девушка лет двадцати, пухленькая, но изящная; к ее чуть старо­
модному типу красоты подошло бы определение „очень женственный” .
Нежным голоском она сказала Людвику, что постелила ему на диване
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
263
в столовой, и позвала пить чай. Потом совсем другим тоном обратилась
к Эве, которую... называла тетей.
— Нет ли у вас опять температуры, тетя? Пожалуйста, померьте. —
Она встряхнула и подала Эве градусник. — Пана Вохельского я заби­
раю, вам вредно много разговаривать.
В быстром взгляде Бронки, брошешенном на Эву сверкнуло дерзкое
высокомерие „молодого поколения” , которое хочет казаться недоволь­
ным своей судьбой. Зато с Людвиком Бронка была мила и обворожи­
тельна. Она отлично помнила, что в одном из разговоров „о семье” Эва
назвала его безответственным человеком, которому ни в коем случае
не следовало жениться. То же самое говорили про Бронкиного отца,
и этого было достаточно, чтобы Людвик удостоился ее благосклонности.
Бронка заварила ради него чай — по тем временам это бы ла дорого­
стоящая редкость, поставила на стол тарелочку с тоненько нерезанными
ломтиками корейки и зажгла две свечи.
— Электричество в эти часы у нас бывает только через день, — ска­
зала она.
Людвик довольно неуклюже поддерживал разговор, а когда говорить
стало не о чем, неожиданно вытащил фотографии своих сыновей. Брон­
ка, разглядывала карточки и вздохнула.
— Они вас, должно быть, обожают. — сказала она.
— Да, мы очень любим друг друга. А как вы догадались?
— Не знаю. Наверное, потому, что мы обожали отца. Он играл на
скрипке и учил нас петь. Песни в честь мамы, его собственного сочи­
нения. И мы, как и он, души не чаяли в маме.
— Совсем как у нас, — обрадовался Людвик. — Я тоже играю на
скрипке. И мы с мальчиками тоже души не чаем в маме.
Они дружно рассмеялись.
Перевод К. Старосельской
być dobrej myśli
со drugi dzień
do której mówiła:
godzina policyjna
kompletna sierota
mało zręcznie
muszą pana uwielbiać
na cześć
nawiązywać rozmowę
niejasna nadzieja
od paru lat
o tej porze
pogodzić się z losem
надеяться на лучшее
через день
которую называла
комендантский час
круглая сирота
довольно неуклюже
должно быть, они вас обожают
в честь
завязывать разговор
смутная надежда
уж е несколько лет
в эти часы
свыкнуться с судьбой
264
Д в а д ц а ть п я т ы й у р о к
popołudniowy kurs buchalterii
porucznik ułanów
poszczęści mi się
robić łaskę
rozmowa rwała się
stryjeczny brat
szaleliśmy za mamusią
tak właśnie mawiano
to wystarczyło
wędzony boczek
zanosiło się na komplikacje
ze szczególną żywością
z ujmującą słodyczą
z zakłopotaniem
zwrócić się do kogo
вечерние курсы бухгалтерии
уланский поручник
мне повезет
делать одолжение
разговор рвался
двоюродный брат
мы были без ума от мамы
именно так же говорили
этого было достаточно
корейка
можно было ожидать осложнений
с особой оживленностью
с покоряющей нежностью
смущенно
обратиться к кому
26
LEKCJA
DWUDZIESTA
SZÓSTA
1. Описательные формы степеней сравнения прилагательны х
и наречий.
2. Powinien.
CZYTAMY WIERSZE
1. — Myślę, że nie możemy jechać dziś do Młocin *>. Jest już
zbyt późno, a poza tym zanosi się na burzę. Spójrzcie, jak
się chmurzy! Może spędzimy ten wieczór u mnie? Napije­
my się kawy.
2. — Proponuję, żebyśmy poczytali wiersze. Wczoraj kupiliśmy
tyle książek!
3. — Dobrze.
*
*
*
4. — Zacznijmy od poezji najmłodszych. Posłuchajcie!
N A R C Y Z Y
N arcyzy m ają płatki
białe i m iękkie
jak tw o je w łosy
Gdybyś był blisko
dałabym ci te narcyzy
Gdybym miała w iele pieniędzy
byłbyś zawsze blisko
Szlibyśm y przez w ielk i most
i patrzyli na katedrę świętego Jan a **)
Tw ojego imiennika
Kupiłabym Ci
najładniejszą koszulę
najładniejszy krawat
i dużo narcyzy
Za to że nauczyłeś mnie
Głaskać zw ierzęta i owoce
<M. Hillar)
*) M ł o c i n y — Местность под Варшавой, место отдыха варшавян. В М лоцинах находится Музей народных культур.
**) K a t e d r a ś w . (świętego) J a n a — один из ценнейших памятников готи­
ческой архитектуры X I I I —X I V вв., находящихся в Старом городе в Варш аве.
В о время войны бы л разруш ен гитлеровцами. В настоящее время полностью
восстановлен.
Д в а д ц а ть ш е сто й у р о к
266
5. — Ten wiersz jest prostszy niż zwykła piosenka, a jedno­
cześnie nie banalny, pełen głębokiego uczucia.
6. — Zgadnijcie, komu autorka go poświęca! Narzeczonemu,
mężowi, ojcu, bratu?
7. — Oczywiście, ojcu! To żadna zagadka!
8. — Jeżeli już bawicie się w zagadki literackie, to powiem
wam dwa wiersze. Zgadnijcie, kto jest ich autorem?
WIEK
Dlaczego — pytasz mnie —
Śmiałeś się wczoraj,
A dziś masz chmurę na czole?
Przecież wczoraj deszcz padał,
A dziś jest piękna pogoda.
— Tak, czasem mam lat cztery,
A czasem cztery .tysiące.
CHW ILA
Że mija? I cóż, że przemija?
Od tego chwila, by minęła,
Zaledwo moja, już niczyja,
Jak chmur znikome arcydzieła.
Chociaż się wszystko wiecznie zmienia
I chwila chwili nie pamięta,
Zawsze w jeziorach na przemiany
Kąpią się gwiazdy i dziewczęta.
Olu, ty powinnaś wiedzieć, czyje to wiersze.
9. — Prostota stylu... filozoficzna refleksja... To chyba wiersze
Staffa.
10. — Tak, zgadłaś! A ten wiersz?
OCIEMNIAŁY
—
—
—
—
—
—
—
Pokaż mi drzewo.
Jestem niewidomy.
Gdzie jest prawo i lewo?
Jestem niewidomy.
Gdzie jest światło i ciemność?
Jestem niewidomy.
Pow iedz mi! Jesteś jasnowidzem!
Czy trzeba kochać?! — Tak. W idzę
Д в а д ц а т ь ш е с то й у р о к
267
11. — Skąd ty znasz tyle wierszy na pamięć?
12. — Uczyłem się kiedyś, bardzo dawno i dotychczas pamiętam.
Ale zgadnijcie, kto jest ich autorem.
Marku, ty powinieneś zgadnąć! Kiedyś czytałeś tylko
poezje Broniewskiego.
13. — W twórczości Broniewskiego najbardziej wartościowa
i porywająca jest rewolucyjność jego poezji. Zacytowany
przez ciebie wiersz jest zupełnie inny, dlatego nigdy bym
nie odgadł, że jego autorem jest Broniewski.
14. — Znalazłam w Wierszach Gałczyńskiego uroczy wiersz
miłosny. Posłuchajcie!
LIST
JEŃCA
Kochanie moje, kochanie,
dobranoc, już jesteś senna —
i w idzę T w ó j cień na ścianie,
i noc jest taka wiosenna!
Jedyna m oja na świecie,
jakże w ysław ię T w e imię?
T y jesteś m i wodą w lecie
i rękawicą w zimie.
Tyś szczęście m oje wiosenne,
zimowe, latow e, jesienne —
lecz powiedz mi na dobranoc,
w yszeptaj przez usta senne:
za cóż to taka zapłata,
ten raj przy Tobie tak błogi?...
T y jesteś światłem świata
i pieśnią m ojej drogi.
15. — Najbardziej urocze jest zakończenie wiersza:
T y jesteś światłem świata
i pieśnią m ojej drogi.
16. — Co wam jeszcze przeczytać?
17. — Chyba już nic. Powinniśmy iść do domu. Czy wiecie, któ­
ra godzina? Dziesięć po dwunastej.
18. — Co? Już po północy? Jak szybko minął czas!
19. — W porę spojrzałeś na zegarek! Może zdążymy jeszcze na
ostatni autobus. Po północy trudno stąd dojechać na Stare
Miasto.
268
Д в а д ц а ть ш е с то й у р о к
20. — Так. Musicie natychmiast iść. Najwyższy czas!
21. — Nie bój się o nas, Olu. Możemy nawet przejść się pieszo.
Tadek będzie nam po drodze recytować wiersze.
22. — Dobranoc!
23. — Dobranoc! Do jutra!
HUMOR
N IE M U S I
W biurze szef opowiada dowcip. Cały personel pokłada się ze śmiechu,
tylko jedna urzędniczka nie śmieje się. Szef urażony pyta:
— Czy pani nie zrozumiała dowcipu?
— Owszem, zrozumiałam, ale ja pierwszego odchodzę...
DOBRA R A D A
— Jestem w rozterce. Nie mogę się zdecydować czy ożenić się ze starą
bogatą wdową, czy też z młodą, biedną dziewczyną, którą kocham.
— Powinieneś ożenić się z tą, którą kochasz.
— Masz rację! Pal-sześć pieniądze!
— Słuchaj, a gdzie mieszka ta wdowa?
С Л О В А Р Ь
arcydzieło
bać się
bawić się
biedny
błogi
bogaty
by
chmura
chmurzy się
ciemność
czasem
czoło
dowcip
głaskać
imiennik
jasnowidz
jeniec
katedra
kawa
kąpać się
kochanie
koszula
literacki
шедевр
беспокоиться,
бояться
играть
бедный
блаженный
богатый
чтобы
туча
небо
покрывается
тучами
тьма
иногда
лоб
анекдот
гладить
тезка
ясновидец
пленный
кафедральный собор
кофе
купаться
любимая
рубашка
литературный
miłosny
most
na przemiany
narcyz
nauczyć
niczyj
niewidomy
ociemniały
odgadnąć
od tego
owoc
ożenić się
personel
płatek
poezje { м п . )
porywający
poświęcać
powinien
przejść się
przemijać
pytać
raj
recytować
refleksja
любовный
мост
попеременно
нарцисс
научить
ничей
слепой
слепой
отгадать
для того
фрукт
жениться
сотрудники, персонал
лепесток
стихи
захватывающий
посвящать
должен
пройтись
проходить
спрашивать
рай
читать
рефлексия, размышления
Д в а д ц а ть ш е сто й у р о к
rewolucyjność
rękawica
rozterka
szef
śmiech
święty
twórczość
tyle
uczucie
urazić
wartościowy
wdowa
wiek
революционность
рукавица
внутренний разлад
начальник
смех
святой
творчество
столько
чувство
обидеть
ценный
вдова
возраст
wysławić
wyszeptać
zacytować
zakończenie
zaledwo
zanosi się (па со)
zaplata
zdecydować się
zmieniać się
znikomy
zwierzę
269
расславить
прошептать
привести, процити­
ровать
последние
строки,
заключение
едва
собирается (что)
вознаграждение
решиться
изменяться
мимолетный
животное
Ч И Т А Е М С ТИ Х И
1. Я думаю, что с'егодня мы не можем ехать в Млоцины. У ж е слиш­
ком поздно и, кроме того, собирается гроза. Посмотрите, как небо
покрывается тучами. Может быть, этот вечер проведем у меня?
Будем пить кофе.
2. Я предлагаю почитать стихи. Вчера мы купили столько книг!
3. Хорошо.
4. Начнем с поэзии самых молодых. Послушайте!
5. Это стихотворение проще обыкновенной песенки и одновременно
не банальное, оно исполнено глубокого чувства.
6. Отгадайте, кому автор посвящает его! Ж ениху, мужу, отцу, брату?
7. Конечно, отцу! Это вовсе не загадка!
8. Если уж вы играете в литературные загадки, то я прочитаю вам
два стихотворения. Отгадайте, кто их автор. Оля, ты должна знать,
чьи это стихи.
9. Простота с’тиля... философские размышления... Это, пожалуй, сти­
хи Стаффа?
10. Да, ты отгадала! А это стихотворение?
11. Откуда ты знаешь столько стихотворений наизусть?
12. Я учил их когда-то, очень давно, и до сих пор помню. Но отгадай­
те, кто автор! Марк, ты должен отгадать! Когда-то ты читал только
поэзию Броневского.
13. В творчестве Броневского наиболее ценным и захватывающим
является революционность его поэзии. Прочитанное тобою стихо­
творение совершенно другое, поэтому я бы никогда не отгадал, что
его автор — Броневский.
14. Я нашла в „Стихотворениях” Галчинского чудесное любовное
стихотворение. Послуш айте!
15. Последние строки самые чудесные.
16. Что вам еще прочитать?
Д в а д ц а ть ш е с то й у р о к
270
17. Пожалуй, уж е ничего. М ы должны идти домой. Вы знаете, кото­
рый час? Десять минут первого.
18. Что? У ж е первый час? К а к быстро прошлр время!
19. Т ы вовремя посмотрел на часы! М ож ет быть, успеем еще на по­
следний автобус. После двенадцати отсюда трудно доехать до Ста­
рого города.
20. Да. Вам необходимо сейчас ж е идти. У ж е пора!
21. Н е беспокойся о нас, О ля! М ы можем даже пройтись пешком. Т а дек будет нам по дороге читать стихи.
22. Спокойной ночи!
23. Спокойной ночи! До завтра!
zanosi się na burzę
zanosi się na deszcz
собирается гроза
собирается дождь
na pamięć наизусть
на память na pamiątkę
poezja
poezje (дн.)
w porę
najwyższy czas
recytować wiersze
pokładać się ze śmiechu
być w rozterce
pal sześć
ożenić się z kim
Czy ożenić się ze starą bogatą
wdową, czy też z młodą
biedną dziewczyną, którą ko­
cham?
Powinieneś ożenić się z tą,
którą kochasz.
bawić się w со
Bawicie się w zagadki literac­
kie.
поэзия
стихотворения
вовремя
уж е пора
читать стихи наизусть
покатываться со смеху
быть в состоянии душевното
разлада
к черту
жениться на ком
Жениться ли мне на старой
богатой вдове или ж е на
молодой бедной девушке,
которую я люблю?
Ты должен жениться на той,
которую любишь.
играть во что
Вы играете в литературные
загадки.
271
Д в а д ц а ть ш е с то й у р о к
bać się о kogo бояться за кого, беспокоиться
о ком, за кого
Nie bój się о nas, Olu!
1
Не беспокойся о нас, Оля!
КОММЕНТАРИЙ
2. Обращаем Ваше внимание на случаи употребления в настоящем
уроке союзов żeby и gdyby и напоминаем, что к ним присоединяется
личное глагольное окончание (см. урок 24).
Proponuję, żebyśm y poczytali wiersze.
Gdybyś był blisko, dałabym ci te narcyzy.
Gdybym miała w iele pieniędzy, byłbyś zawsze blisko.
4. Szlibyśm y przez w ielk i most
i p a trzyli na katedrę świętego Jana
patrzyli = patrzylibyśm y
Пропуск окончания вызван стремлением избежать повторения гро­
моздкой глагольной формы.
4. (i dużo) n arcyzy— род. пад, мн. ч., форма необычная. Слово narcyz
в род. пад. получает окончание -ów.
4., 8. Сущ ествительны е ср. рода с оконч. -ę в косвенных пад. расширяют
основу:
им. ед. zw ierzę
род. ед. zw ierzęcia
дат. ед. zw ierzęciu
и т.д.
им. мн. zw ierzęta
род. мн. zwierząt (черед, ę : ą)
дат. мн. zw ierzętom
и т.д.
Так ж е склоняется слово dziewczę, но в ед. ч. это слово употребляется
преимущественно в поэтическом языке. В нейтральном лит. языке
обычно употребляется слово dziewczyna (мн. ч. этого слова — dziewczyny
употребляется в сниженном стиле). Следовательно:
ед. ч.
девушка = им. dziewczyna
род. dziew czyny
дат. dziewczynie
и т.д.
мн. ч.
dziewczęta
dziewcząt
dziewczętom
и т.д.
8. При обратном порядке слов (в поэтическом языке) числительны е
dwa (dw ie), trzy, cztery также сочетаются с формами род. пад. мн. ч.
сущ ествительны х:
...czasem mam lat cztery...
Изменение порядка слов не влечет за собой изменения смысла кон­
струкции, которая, в отличие от русского языка, не имеет значения
приблизительного количества.
Д в а д ц а ть ш е с то й у р о к
272
8. by = чтобы
Od tego chwila, by minęła.
Этот союз также отрывает окончания от глагольны х форм и при­
соединяет их к себе.
14. latow y (летний) — форма индивидуальная.
Общепринятая форма — letni.
21. Усвойте следующие
+ в и н . па д. :
bać się о kogo, со
obawiać się о kogo, со
niepokoić się o kogo, со
глаголы,
с
конструкцией
бояться за кого, что
опасаться за кого, что
беспокоиться о ком, чем; за кого,
что
тревожиться за кого, что
дрожать за кого, что
заботиться о ком, чем
m artwić się o kogo, co
drżeć o kogo, co
troszczyć się o kogo, co
ОП ИСАТЕЛЬНЫ Е Ф О РМ Ы
сочетающиеся
СТЕПЕН ЕЙ
СРАВН ЕН И Я П РИ ЛАГАТ. И Н АРЕЧИ Й
Описательные формы сравнительной степени образуются с помощью
наречия bardziej + п о л о ж и т е л ь н а я с т е п е н ь п р и л а г а т е л ь ­
н о г о или н а р е ч и я ,
прилаг.
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
wartościowy
uroczy
rewolucyjny
zrozumiały
ironiczny
chory
наречие
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
uroczo
rewolucyjnie
zrozumiale
ironicznie
Превосходная степень образуется с помощью наречия najbardziej +
п о л о ж и т е л ь н а я с т е п е н ь п р и л а г а т е л ь н о г о ил и н а р е ­
чия.
прилаг.
najbardziej
najbardziej
najbardziej
najbardziej
najbardziej
wartościowy
uroczy
rewolucyjny
zrozumiały
chory
наречие
najbardziej
najbardziej
najbardziej
najbardziej
uroczo
rewolucyjnie
zrozumiale
ironicznie
Д в а д ц а ть ш е с то й у р о к
273
Хотя эти формы можно было бы образовать от всех без исклю чения
прилагательны х и наречий, в живой речи они образуются ли ш ь от
тех прилагательных (наречий), у которы х нет известных вам уж е син­
тетических (не описательных) форм (редко встречающиеся описатель­
ные формы этих прилагательных воспринимаются как искусственные
либо специально стилизованные).
Описательные формы в основном образуются от прилагательны х,
внешне сходных с причастиями, от относительных прилагательны х,
в контексте получающих качественное значение, и от некоторых дру­
гих (а также от образованных от них наречий).
znany
opalony
zadowolony
zmęczony
porywający
błędny
chory
gorzki
gościnny
ironiczny
krzyw y
miękki
obcy
słoneczny
słony
upalny
uparty
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
bardziej
znany
opalony
zadowolony
zmęczony
porywający
błędny
najbardziej
najbardziej
najbardziej
najbardziej
n ajbardziej
najbardziej
znany
opalony
zadowolony
zmęczony
poryw ający
błędny
и т.д.
P O W IN IE N — Д О ЛЖ Е Н
Слово powinien изменяется в польском язы ке не только по родам
и числам, но и по лицам, а также по временам и наклонениям. Вот
состав форм.
Настоящее
м. род.
powinienem
powinieneś
powinien
ж. род
powinnam
powinnaś
powinna
время
cp. род
powinno
MH. 4.
лично-мужские ф.
pow inn iśm y
pow inniście
powinni
20 Ucizebnik
женско-вещные ф.
p o w in n yśm y
p o w in n yście
powinny
274
Д в а д ц а ть т е с т о й у р о к
Прошедшее
м. род
powinienem był
powinieneś był
powinien był
время
ж. род
powinnam była
powinnaś była
powinna była
MH.
cp. род
powinno było
4.
ж.-в. ф.
л.-м. ф.
pow inn yśm y były
pow inn iśm y byli
pow inn yście były
pow inniście byli
powinny były
powinni byli
Будущего времени нет. Его заменяют формы глагола musieć:
będę musiał, -a
będziesz musiał, -a
И
Т .Д .
Сослагательное наклонение
м. род
ж. род
ср. род
powinien bym
powinna bym
—
powinien byś
powinna byś
powinien by
powinna by
powinno by
MH.
л.-м.
powinni
powinni
powinni
ф.
byśmy
byście
by
4.
ж.-в.
powinny
powinny
powinny
ф.
byśmy
byście
by
Следовательно, Вы знаете уж е два польских эквивалента русского
слова „долж ен” : глагол musieć и слово powinien.
Разница между ними следующая:
powinien — выражает субъективную, моральную необходимость, т.е.
обязаннос'ть, к исполнению которой никто (ничто) не при­
нуждает
musieć
— выражает объективную необходимость, независимую от
данного человека, которой он не в состоянии противостоять
Напр.: Pan musi to zrobić.
Pan powinien to zrobić.
Вы должны это сделать ( = я или
кто-н. другой вас принуждает
это сделать, для вас нет другого
выхода).
Вы должны это сделать ( = это
ваша моральная обязанность, к
исполнению которой никто, ко­
нечно, вас не принуждает, в кон­
це концов вы можете этого не
сделать, но ваш с'обеседник счи­
тает это необходимым).
Д в а д ц а ть ш е сто й у р о к
275
Muszę już iść.
Мне нужйо уж е идти, уходить
( = может быть, я хотел бы и
остаться, но есть что-то незави­
симое от меня, что меня заста­
вляет уйти).
Powinienem już iść.
Я должен уж е уйти ( = я пони­
маю, что уж е пора уходить; вну­
тренняя мотивировка).
Возьмем примеры из текста:
Ту powinnaś wiedzieć, czyje to
wiersze.
Ты должна знать (я уверен, что
ты не можешь не знать).
Ty powinieneś zgadnąć.
Ты должен отгадать.
Powinniśmy iść do domu.
Мы должны идти домой ( = мы
понимаем, что пора уходить).
Musicie natychmiast iść.
Вам необходимо сейчас же идти
(== вас принуждают обстоятель­
ства, потом не на чем будет
ехать).
УПРАЖНЕНИЯ
I. От помещенных в скобки инфинитивов образуйте нужные формы:
1. Gdyby (mieć — ja = девушка) dużo pieniędzy, (kupić) sobie sa­
mochód.
2. Gdyby (być — my = mężczyźni i kobiety) w Warszawie, przede
wszystkim (obejrzeć) Stare Miasto.
3. Gdyby (być) ciepło, (wykąpać się — ja —девушка) w rzece.
4. Jeśliby (dostać — t y = мужчина) bilety, (pójść — m y= dziewczęta)
na tę sztukę.
5. Gdyby ( być — ty = девушка) blisko, (czuć się — ja) szczęśliwy.
6. Jeśliby (pozostać — my = мужчины) u ciebie dłużej, (spóźnić się)
na ostatni autobus.
II. Поставьте прилагательные в форме сравнительной и превосходной
степени.
1. Ten krawat jest ładny.
2. Tw oje włosy są jasne i miękkie.
3. Styl tego wiersza jest prosty.
4. Pogoda jest piękna.
5. Głębokie uczucie.
6. Wartościowy utwór.
7. Miła dziewczyna.
8. Wiersz rewolucyjny.
9. Interesująca powieść.
276
III.
Д в а д ц а ть ш е сто й !седьм о й у р о к
Переведите текст на польский язык и употребите соответствующие
формы слов powinien или musieć:
1. Мне необходимо пойти в университет (я вынужден пойти).
2. Я должен уж е уходить (чувствую).
3. Я вынужден поговорить с товарищем (что-то меня заставляет).
4. Если хотим поехать в Краков, мы должны сначала купить
билеты.
5. Они должны быть здесь в 9 часов (предполагаем).
6. Все должно измениться в этом городе (говорит человек, у кото­
рого намерение многое изменить в городе).
7. Они должны наказать его за это (но неизвестно, накажут ли).
8. Человек должен умереть.
9. Этот человек должен умереть (таково мое убеждение).
LEKCJA
DWUDZIESTA SIÓDMA
1. Эквиваленты русских местоимений „некого, нечего” .
2. Выражение долженствования (продолжение).
NA PLAŻY NAD WISŁĄ
1. — Gdzie usiądziemy? Między drzewami, na trawie czy może
lepiej na piasku, bliżej rzeki?
2. — Chodźmy na piasek! Weź leżaki dla dziewcząt, a my poło­
żymy się na kocu. Gdzie jest Maryjka i Oia?
3. — Pewnie jeszcze w szatni. Ubieranie się, rozbieranie i cze­
sanie zawsze zajmuje dziewczętom dużo czasu.
4. — Już idą!
5. — Nie widzę ich.
6. — Są tam za krzewami. Teraz poszły w stronę bufetu. Chodź­
my do nich, mogą nas nie znaleźć!
7. — Znajdą nas na pewno! Przecież na plaży prawie nikogo
nie ma.
8. — Czy o każdej porze dnia jest tu tak pusto?
9. — Nie, tylko z rana i przed południem.
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
277
10. — I to jedynie w dni powszednie. W niedzielę jest tu tak
dużo ludzi, że po prostu nie ma czym oddychać, brak po­
wietrza.
11. — Ja chodzę nad Wisłę lub na pływalnię zwykle z samego
rana albo o zachodzie słońca. Po to jedynie, żeby popły­
wać.
12. — Dlatego też wcale nie jesteś opalony.
13. — Nie lubię bezczynnie leżeć na piasku i opalać się.
14. — Czy tu można wypożyczyć jakieś łódki, kajaki?
15. — Owszem, ale trzeba mieć kartę pływacką.
16. — O, już idą dziewczęta! Maryjka ma bardzo ładny kostium
kąpielowy.
17. — Przyniosłyśmy z bufetu coś do jedzenia.
18. — Dajcie mi ze dwie kanapki. Jestem okropnie głodny.
19. — Świetne miejsce wybraliście! Oczywiście leżaki są dla nas,
a dla was koce, nieprawdaż?
*
*
*
20. — Maryjko, jeśli chcesz, mogę ci pożyczyć swoje okulary
słoneczne.
21. — A tobie nie są potrzebne?
22. — Nie, idę się kąpać. Kto ze mną? Ty, Tadek?
23. — Oczywiście.
24. — Marek, ty zostajesz? I ty, Maryjko, też?
25. — Mnie tu będzie lepiej. Wolę się opalać niż kąpać. Zresztą
nie umiem pływać.
26. — Nie szkodzi. Nie masz się czego bać, nie utoniesz! Przy
brzegu jest płytko.
27. — Chodź! Tu nie będziesz miała nawet z kim porozmawiać.
Marek zawsze śpi, gdy się opala.
28. — Tylko nie kpijcie sobie ze mnie! Idźcie już!
*
*
*
29. — Jak tu płytko! Odeszliśmy tak daleko od brzegu, a woda
wciąż tylko do pasa.
30. — Chodźmy jeszcze dalej! Tu już głębiej i jaki silny prąd!
31. — Nie wypływaj za boje, nie wolno! Przyjedzie milicja
wodna i zapłacisz karę.
32. — Spójrz, jak Włodek świetnie pływa: crawlem i na plecach.
278
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
33. —
34. —
35. —
36. —
37. —
Teraz dał nurka. Widzisz, jak daleko odpłynął od tego
miejsca? Dobrze nurkuje i długo płynie pod wodą.
Olu, wychodzisz już z wody?
Tak. Nie chcę zamoczyć włosów. Nie wzięłam czepka.
Pożycz od Marka, on ma. Tadek, chodź z nami!
Już idę!
Olu, przyglądałem się, jak pływasz. Masz trochę nierówny
oddech i dlatego nie możesz długo płynąć.
Muszę więcej trenować.
Tak, powinnaś.
*
*
*
38. — Spójrzcie, jak Marek zabawia Maryjkę! Chociaż nie zasnął,
ale za to coś pilnie .czyta.
Mówiłem ci, że nie będziesz miała z kim rozmawiać.
39. — Marek, połóż się trochę dalej, zająłeś cały koc. Nie mam
się gdzie położyć.
40. — Odsuń się ode mnie! Jesteś mokry i zimny.
41. — A ty za bardzo opaliłeś sobie nogi i plecy. Posmarować
cię kremem?
42. — Czy masz coś do czytania?
43. — Kupiłem Kulturą *>. Przejrzyj, wyjątkowo ciekawy numer.
44. — Olu, czy macie jeszcze coś do jedzenia i do picia? Jestem
głodny po tym pływaniu i pić mi się chce.
45. — Nie, nic już nie mamy. Idź do bufetu i kup coś!
46. — Ale od kogo z was mogę pożyczyć trochę pieniędzy? Swoje
zostawiłem w szatni.
47. — Weź ode mnie! Ile ci dać?
48. — Ze 30 (trzydzieści) złotych. A może nie warto? Przecież
o pierwszej mamy pójść na obiad. Która teraz?
49. — Za dwadzieścia pierwsza.
50. — Dokąd mamy dziś Iść po obiedzie? Jaki jest plan?
51. — Pojedziemy do Wilanowa.
52. — Najwyższy czas! Zadnia na dzień odkładaliśmy tę wy­
cieczkę.
53. — Ja, niestety, z wami nie pojadę. Mam się spotkać z kolegą.
*)
K u ltu r a
— еженедельная литературная газета.
279
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
HUMOR
POGODA
— W róciłem właśnie z urlopu.
— Czy m iał pan pogodę?
— O, tak. Przez cały miesiąc lało tylko dwa razy. Za pierwszym razem
dziesięć dni, a za drugim dwadzieścia.
*
*
*
— N ie mogę się zdecydować, czy mam iść na ten ślub.
— A kto cię zaprosił?
— Nikt. Mam być panem młodym.
С Л О В А Р Ь
bezczynnie
boja
craw l [ к р а у Ц
czepek
głodny
k ajak
kanapka
karta pływacka
kąpielow y
koc
kostium
lać; leje
kpić
leżak
łódka
m ilicja
nieprawdaż?
nurkować
oddech
oddychać
odsunąć się
okulary
pas
piasek
pilnie
без дела, праздно
бакен
кроль
купальная шапочка
голодный
байдарка
бутерброд
справка о том, что
данное лицо уме­
ет плавать
купальный
одеяло
костюм
лить; дождь льет
издеваться
шезлонг
лодка
милиция
не так ли?
нырять
дыхание
дышать
отодвинуться
очки
пояс
песок
прилежно
plaża
plecy
płytko
pływ ać
pływ alnia
popływać
posmarować
powietrze
powszedni
prąd
przejrzeć
pusto
rozbierać się
ślub
trenować
ubierać się
utonąć
w ypływ ać
wypożyczyć
zabawiać
zachód
zająć
zajm ować
zamoczyć
zostawać
zw ykle
пляж
спина
мелко
плавать
плавательный б
сейн
поплавать
смазать
воздух
будний
течение
просмотреть
пусто
раздеваться
свадьба
тренироваться
одеваться
утонуть
заплывать
взять на прокат
развлекать
закат
занять
занимать
намочить
оставаться
обычно
Н А П Л Я Ж Е Н А ВИСЛЕ
1. Куда мы с’ядем? М еж ду деревьями, на траве или на песке, ближ е
к реке?
2. Пойдем на песок! Возьми шезлонги д ля девушек, а мы ляж ем на
одеяло. Где Марийка и Оля?
3. Они, наверно, еще в гардеробе. Одевание, раздевание, прическа
всегда занимают у довушек много времени.
4. Они уж е идут!
280
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
5. Я их не вижу.
6. Они там за кустами, а теперь пошли в сторону буфета. Они могут
нас не найти. Пойдем к ним!
7. Наверное, нас найдут. Ведь на пляж е почти никогр нет.
8. Здесь всегда так пусто?
9. Нет, только утром и до обеда.
10. И то только в будни. По воскресеньям здесь так много народу,
что просто нечем дышать, не хватает воздуха.
11. Я хож у на В ислу или в плавательный бассейн обычно рано утром
или на закате. Т олько для того, чтобы поплавать.
12. Поэтому ты совсем не загорел.
13. Н е лю блю без дела леж ать на песке и загорать.
14. Здесь можно взять на прокат лодки или байдарки?
15. Да, но надо иметь справку о том, что умеешь плавать.
16. У ж е идут девушки! У Марийки очень красивый купальный костюм.
17. М ы принесли из буфета кое-что поесть.
18. Дайте мне пару бутербродов! Я ужасно голоден!
19. Вы выбрали замечательное место! Конечно, шезлонги для нас,
а д ля вас одеяла, не так ли?
20. Марийка, если хочешь, я могу дать тебе свои солнечные очки.
21. А тебе они не нужны?
22. Нет, я иду купаться. Кто со мной? Ты, Тадек?
23. Конечно.
24. Марк, ты остаешься? И ты, Марийка, тоже?
25. М не здесь будет лучше. Предпочитаю загорать, чем купатьс'я. Я ведь
не умею плавать.
26. Ничего. Нечего тебе бояться, не утонешь! У берега неглубоко
(мелко).
27. Идем! Здесь тебе даже не с кем будет поговорить. Марк всегда
спит, когда загорает.
28. Ну, ну, хватит издеваться надо мной! Идите, наконец!
29. К ак здесь мелко! Мы отошли так далеко от берега, а вода все
еще по пояс.
30. Пойдем еще дальш е! Здесь глубже, и какое сильное течение!
31. Н е заплывай за бакены, нельзя! Приедет водная милиция и за­
платишь штраф.
32. Посмотри, как Володя замечательно плавает: кролем и на спине.
Теперь нырнул. Видишь, как он далеко отплы л от этого места!
Он хорошо ныряет и долго плавает под водой. Оля, ты уж е вы ­
ходишь из воды?
33. Да. Я не хочу намочить волосы. Я не взяла купальной шапочки.
34. Возьми у Марка, у него есть. Тадек, идешь с нами!
35. И ду! Оля, я сЧютрел, как ты плавала. У тебя не всегда ровное
дыхание, и поэтому ты не можешь долго плавать.
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
281
36. М не надо больш е тренироваться.
37. Да, обязательно.
38. Посмотрите, как Марк развлекает Марийку! Правда, он не заснул,
но зато что-то прилежно читает. Я говорил, что тебе не с кем
будет поговорить.
39. Марк, л я г немного дальше, ты занял все одеяло. М не некуда лечь.
40. Отодвинься от меня! Т ы мокрый и холодный.
41. А у тебя обгорели ноги и спина. Смазать тебя кремом?
42. У тебя есть что-нибудь почитать?
43. Я к уп и л „К у ль т у р у ” . Просмотри, исключительно интересный номер.
44. Оля, у вас есть еще что-нибудь поесть и попить? Я после п ла­
вания проголодался, и пить мне хочется.
45. Нет, ничего уж е нет. Сходи в буф ет и купи что-нибудь!
46. Н о у кого из вас я могу занять немного денег? Свои я оставил
в гардеробе.
47. Возьми у меня! Сколько тебе дать?
48. З лоты х тридцать. А может быть, не стоит? Ведь в час мы соби­
рались пойти обедать. Который теперь час?
49. Б ез двадцати час.
50. К уда мы пойдем сегодня после обеда? Какие у нас проекты?
51. Поедем в Вилянов.
52. Давно пора! Со дня на день мы откладывали эту экскурсию.
53. К сожалению, я с вами не поеду. Д олж ен встретиться с товарищем-
dzień powszedni
dużo ludzi
wschód
zachód
nie szkodzi!
dać nurka
z dnia na dzień
pan młody
panna młoda
будний день
много народу
восток
восход
запад
закат
ничего! (не мешает!)
нырнуть
со дня на день
новобрачный, жених
новобрачная, невеста
kpić z kogo (czego) издеваться над кем (чем)
Tylko nie kpijcie sobie ze mnie.
Ну, хватит надо мной изде­
ваться.
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
282
КОММЕНТАРИЙ
3. Отглагольные существительные, образованные от возвратных гла­
голов, в отличие от русского языка, сохраняют частицу się:
одеваться — одевание
раздеваться — раздевание
переодеваться — переодевание
причесываться — прическа
купаться — купание
мыться — мытье
загорать — загорание
просыпаться — нет
здороваться — нет
задумываться — нет
ubierać się — ubieranie się
rozbierać się — rozbieranie się
przebierać się — przebieranie się
czesać się — czesanie się
kąpać się — kąpanie się
myć się — mycie się
opalać się — opalanie się
budzić się — budzenie się
witać się — w itanie się
namyślać się — namyślanie się
и др.
При стечении нескольких отглагольных существительных этого типа
в тексте, частицу się надо ставить только при первом из них; при
остальных она (по стилистическим соображениям) пропускается.
Ubieranie się, rozbieranie, czesanie zajmuje dziewczętom dużo czasu.
То же, как Вам известно, относится к возвратным глаголам (см. урок
И ).
W olę opalać się niż kąpać.
Co dzień trzeba się myć i czesać.
8., 9., 10. К известным Вам уж е оборотам с‘о значением времени добавьте
следующие:
с конструкцией: о + п р е д л . п а
на заре, на восходе
о wschodzie słońca
о zachodzie słońca
на закате
о każdej porze dnia
во всякое (любое) время дня
с предлогом z + р о д .
z rana
z samego rana
с
w
w
w
w
w
w
па д .
конструкцией: w + в и н .
dzień
dni powszednie
niedzielę, w niedziele
południe
święto, w święta
deszcz
утром, с утра
ранним утром
пад.
с предлогом przed + т в о p. п а д .
przed południem
przed godziną dziesiątą
przed niedzielą
днем
в будни
в воскресенье, по воскресеньям
в обед
в праздник, по праздникам
в дождь
до обеда
раньше (до) десяти
раньше (до) воскресенья
Д в а д ц а ть седьмой у р о к
283
18., 48. Предлог z с существительным ( + числительное) в вин. падеже
употребляется для обозначения приблизительного количества. В рус­
ском языке ему соответствует предлог „с” или обратный порядок слов
в сочетании „числительное + существительное” .
z tydzień
z rok
z minutę
z godzinę
z dziesięć osób
ze trzydzieści złotych
ze dwie kanapki
z piętnaście sztuk
z pięć minut
ze dwieście rubli
с неделю
с год
с минуту
с час
человек с десяток
злотых тридцать
два-три бутерброда, пару
бродов
штук пятнадцать
минут пять
рублей двести
бутер­
и др.
28. Запомните синонимы глагола kpić. Все они сочетаются с конструк­
цией: z + р о д. п а д.
drwić z kogo, czego
żartować z kogo, czego
śmiać się z kogo, czego
wyśm iewać się z kogo, czego
насмехаться над кем, чем
шутить над кем, чем
шутить над кем, чем
смеяться над кем, чем, насмехать­
ся над кем, чем
Э К В И В А Л Е Н Т Ы Р У С С К И Х М ЕСТО И М ЕН И Й „Н ЕК О ГО ” , „НЕЧЕГО”
И Н А Р Е Ч И Й „НЕГДЕ” , „Н Е К У Д А ” И Т.Д.
В качестве эквивалентов русских местоимений (и наречий) с пре­
фиксом не- употребляются в польском языке конструкции с глаголом
mieć: nie mam + соответствующее м е с т о и м е н и е + и н ф и н и т и в .
Глагол mieć в составе этой конструкции имеет все личные формы.
Д ля примера возьмем оборот: nie mam z kim rozmawiać.
Настоящее время
ед. ч.
1. nie mam z kim rozmawiać
мне не с кем разговаривать
2. nie masz z kim rozmawiać
тебе не с кем разговаривать
3. nie ma z kim rozmawiać
ему не с кем разговаривать
1. nie mamy z kim rozmawiać
2. nie macie z kim rozmawiać
3. nie mają ż kim rozmawiać
1.
мн. ч.
нам не с кем разговаривать
вам не с кем разговаривать
им не с кем разговаривать
Прош едш ее время
nie miałem (-am) z kim rozmaмне не с кем было разговаривать
wiać
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
284
2. nie miałeś (-aś) z kim rozm aтебе не с кем было разговаривать
wiać
3. nie miał (-а, -о) z kim rozmaему (ей) не с кем было разговариw iać
вать
и т. д.
Будущее время
1. nie będę m iał (-a) z kim rozm aw iać
2. nie będziesz m iał (-a) z kim roz­
mawiać
3. nie będzie m iał (-a, -o) z kim
rozmawiać
мне не с кем будет разговари­
вать
тебе не с кем будет разговаривать
ему (ей) не с кем будет разгова­
ривать
И T. Д.
Сослагательное
наклонение
1. nie m iał(-a)bym z kim rozmaмне не с кем было бы разговаw iać
ривать
и т. д.
Эта конструкция употребляется также без отрицания (во всех вре­
менных формах изъявительного наклонения и в сослагательном на­
клонении).
мне есть с кем разговаривать
наст. вр.
mam z kim rozmawiać
прош. вр.
miałem z kim rozma­
мне было с кем разговаривать
w iać
буд. вр.
będę m iał z kim roz­
m awiać
мне будет с кем разговаривать
с'осл. накл. miałbym z kim rozm a­
wiać
мне бы ло бы с кем разговаривать
Безличные
nie ma z kim rozm awiać
jest z kim rozm awiać
nie było z kim rozmawiać
było z kim rozm awiać
nie będzie z kim rozmawiać
będzie z kim rozmawiać
nie byłoby z kim rozmawiać
byłoby z kim rozm awiać
формы
не с кем разговаривать
есть с кем разговаривать
не с кем было разговаривать
было с кем разговаривать
не с кем будет разговаривать
будет с кем разговаривать
не с кем было бы разговаривать
было бы с кем разговаривать
Примеры из текста:
1. Личные формы
N ie masz się czego bać. (26)
Tu nie będziesz miała nawet z kim porozmawiać. (27, 38)
N ie mam gdzie się położyć. (39)
2. Безличная форма
N ie ma czym oddychać. (10)
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
285
Другие примеры:
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
nie
mam kiedy odpocząć
ma kiedy odpocząć
mam dokąd jechać
ma dokąd jechać
mam skąd przywieźć
ma skąd przywieźć
mam czego żałować
ma czego żałować
ma kto tego zrobić
мне некогда отдохнуть
некогда отдохнуть
мне некуда ехать
некуда ехать
мне неоткуда привезти
неоткуда привезти
мне нечего ж алеть
нечего ж алеть
некому это сделать
В Ы РА Ж ЕН И Е Д ОЛЖ ЕНСТВОВАН И Я
Кроме оборотов: musieć + и н ф и н и т и в и powinien + и н ф и н и ­
т и в , для выражения долженствования употребляется в польском языке
еще одна конструкция: mieć + и н ф и н и т и в . Оттенок долженствова­
ния в этой конструкции слабее, чем в первых двух. Она выражает
лиш ь действие предстоящее и по этой причине необходимое. Она, так
ж е как и конструкция musieć + инфинитив, служ ит д ля выражения
внешней необходимости, и поэтому может сближаться с нею по зна­
чению. Конструкция mieć + инфинитив имеет формы настоящего
и прошедшего времени. В будущем времени употребляется лишь mu­
sieć + инфинитив.
О pierwszej mamy pójść na obiad.
Mam spotkać się z kolegą.
Mam jeszcze napisać artykuł.
Dokąd mamy pójść po obiedzie?
M ają przyjechać o ósmej.
M a jeszcze załatwić kilka spraw.
В час мы условились (нам пред­
стоит) пойти обедать.
Я должен встретиться с товари­
щем (мне предстоит).
Мне нужно еще написать статью
(мне предстоит, она у меня еще
не написана).
Куда мы пойдем посде обеда (что
нам предстоит, что мы планиро­
вали)?
Мы их ожидаем в восемь (обеща­
ли приехать).
У нее еще несколько дел.
В вопросительных предложениях (и придаточных дополнительных
с вопросительными словами) конструкциям с глаголом mieć соответ­
ствует в рус'ском языке конструкция „дат. пад. + инфинитив” :
Skąd mam to wiedzieć?
K ied y mamy się tu zgłosić?
Po со ma pan czekać na nią?
Gdzie mam się położyć?
Откуда мне это знать?
Когда нам явиться сюда?
Зачем вам ждать ее?
Куда мне лечь?
286
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
Jak mam to zrobić?
Cóż miałem robić?
N ie mogę się zdecydować, czy mam
iść na ten ślub.
К ак мне это сделать?
Что мне было делать?
Не могу решиться, идти ли мне
на эту свадьбу или нет.
Формы второго и третьего лица ед. и мн. ч., произнесенные с воскли­
цательной интонацией, выражают приказание. Оно сильнее, чем при­
казание, выраженное формой повелительного наклонения.
Masz stąd odejść!
Macie tu jutro być!
M ają się zgłosić do mnie!
Уходи отсюда!
Обязательно будьте здесь завтра!
Пусть они ко мне явяться!
Формы прошедшего времени выражают действие, которое предпола­
галось совершить в прошлом, но которое не осуществилось или не
осуществится, а также действие подвергаемое сомнению.
M ieliśm y tam pojechać.
Przecież państwo m ieli
wać tę pracę na dziś.
przygoto­
M iał tu być o dziewiątej.
M iałem dzisiaj wcześniej wrócić do
domu (ale pójdę z tobą).
K ied y mieliście tam być?
М ы собирались туда поехать (под­
разумевается: но не поехали
или не поедем)
Ведь вы должны бы ли сделать
эту работу на сегодня ( = мы
так условились. Подразумевает­
ся: вы не приготовили)
Он долж ен бы л прийти в девять
(подразумевается: его ещ е нет,
он не пришел)
Я собирался (обещ ал) сегодня
раньше вернуться домой (но
пойду с тобой). (Предполагается,
что действие не осуществится)
Когда вы должны были там быть?
(Подразумевается: (еще) не бы­
ли)
Сравните теперь различия в значении всех трех конструкций со зна­
чением долженствования:
Русскому предложению: „Я должен написать статью” соответствуют:
Muszę napisać artykuł.
= я вынужден, меня что-то за­
ставляет, мне необходимо
Powinienem napisać artykuł.
= я морально обязан, от меня
ждут, не могу подвести
Mam napisać artykuł.
= мне предстоит
Русскому предложению: „П осле обеда мы долж ны отдохнуть” соответ­
ствуют:
Po obiedzie musimy odpocząć.
— нам необходимо, мы вынужде­
ны
Д в а д ц а ть седьм ой у р о к
Po
obiedzie powinniśmy odpocząć.
P o obiedzie mamy odpocząć.
287
= мы обязаны (напр., если: хотим.
беречь свое здоровье)
= нам предстоит, м ы условились
отдыхать
Русскому предложению: „О на долж на сделать несколько д ел” соот­
ветствуют:
Musi załatwić kilka spraw.
Pow inna załatwić kilka spraw.
M a załatwić kilka spraw.
— она вынуждена, ей необходимо
= морально обязана
= ей предстоит
УПРАЖНЕНИЯ
X. От нижеследующих глаголов образуйте существительные:
uczyć się, zachwycać się, zgodzić się, zw rócić się, żegnać się, spotkać
się, przesiadać się, opalać się, zastanawiać się, śmiać się, spóźniać się,
kąpać się, nudzić się, odwracać się.
U . Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Не над кем было даже Смеяться.
Здесь негде купаться.
Нам некуда сегодня пойти.
Там не на что бы ло смотреть.
Нам не с кем бы ло разговаривать.
Мне некогда вас принять.
Некогда будет обедать.
По праздникам и воскресеньям на п ляж е негде даже лечь.
Некому было это сделать.
Нам нечего читать.
XII. Ответьте на следующие вопросы;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
K ied y na plaży nikogo nie ma?
K ied y na plaży jest dużo ludzi?
K ied y Tadek chodzi nad W isłę lub na pływalnię?
Czy pani (pan) chodzi na spacer z rana, przed południem, w po­
łudnie, po południu czy wieczorem ?
Czy pani (pan) pracuje w niedzielę, czy tylko w dni powszednie?
Czy można dzwonić do pani (pana) o każdej porze dnia? (да)
Czy skończy pani (pan) tę pracę przed niedzielą? (нет)
Czy Francja leży na wschodzie Europy?
Czy pani (pan) w staje o wschodzie słońca?
Czy Zw iązek Radziecki leży na zachód od Polski?
28
LEKCJA DWUDZIESTA
ÓSMA
Прошедшее время глаголов
W RESTAURACJI
1. — Usiądźmy przy tym stoliku koło okna. Okno jest otwarte,
więc świeżego powietrza będzie dosyć.
2. — Czy to jest ta restauracja, o której mi opowiadałeś? Za­
pomniałem, jak się nazywa.
3. — Spójrz na rycerza w zbroi, zaraz sobie przypomnisz!
4. — Restauracja „Rycerska”! Przed laty gospodarze podawali
tu swoim gościom-rycerzom, a teraz siedzą tu jacyś
skromni studenci, jakiś dziennikarz... i nie mogą doczekać
się kelnera.
5. — Kto właściwie obsługuje ten stolik?
(Zjawia się kelner)
6. — Dzień dobry państwu. Proszę kartę.
(Kelner kładzie na stole nakrycia i odchodzi)
7. — Przejrzyjcie kartę!
8. — Dla mnie odczytanie i zrozumienie tych wszystkich nazw
będzie zbyt trudne.
9. — Czyżby rzeczywiście rozumienie ich sprawiało ci do tej
pory trudności?
10. — Tak, widocznie za mało interesuję się jedzeniem.
11. — Więc czytaj ty, Olu, i doradź, co mamy zamówić.
12. — Czy weźmiecie jakieś zakąski?
13. — Ja mam apetyt na sałatkę mięsną.
14. — Ja też.
15. — A ty, Włodku?
16. — Dla mnie może być szczupak w galarecie.
(Podchodzi kelner)
17. — Słucham państwa.
Д в а д ц а т ь восьмой у р о к
289
18. — Proszę trzy sałatki mięsne, raz szczupak w galarecie, raz
śledź w śmietanie i pieczywo. Zup jeszcze nie wybraliśmy.
19. — Z zup polecam państwu rosół z makaronem i ogórkową.
Są bardzo smaczne.
20. — Dobrze. Proszę więc dwie zupy ogórkowe, jeden rosół
i dla mnie barszcz z pasztecikiem.
21. — Barszczu już nie ma. Jest tylko bulion z pasztecikiem.
Czy może być bulion?
22. — Proszę!
23. — A czy jest zupa szczawiowa?
24. — Owszem, proszę bardzo.
(Kelner odchodzi)
25. — Co zamawiacie na drugie danie? Posłuchajcie, co jest!
Pieczeń cielęca, marchewka z groszkiem, frytki
Sztuka mięsa, ziemniaki, mizeria
Wątróbka, buraczki, ziemniaki
Bitki wołowe z kaszą gryczaną, kalafior
Schab pieczony z pieczarkami, kapusta, ziemniaki
Kotlet schabowy, fasolka, sałatka z pomidorów, frytki
Gołąbki z ziemniakami
26. — Chwileczkę, czytasz wszystko jednym tchem i nic z tego
nie możemy zapamiętać!
Jakie jarzynki są do wątróbki?
27. — Buraczki albo sałata zielona do wyboru.
28. — Dla mnie zamów wątróbkę.
29. — A dla mnie schab pieczony.
30. — Ja wolę coś z jarskich dań. Pozwól na chwilę kartę! Czy
są tam jakieś dania jarskie? Może być bukiet z jarzyn
albo omlet ze szpinakiem.
31. — A dla nas pierożki z mięsem.
*
*
*
32. — Jak długo ten kelner nie przychodzi! Tak szybko przy­
niósł kartę i nakrycia, a teraz każe nam umierać z głodu.
Strasznie mi się chce jeść.
33. — Widzicie, podaje tamtym państwu, a przecież oni przyszli
znacznie później niż my.
34. — No, nareszcie idzie do nas. Co zamówimy na deser?
21 Uczebnik
290
Д в а д ц а ть восьмой у р о к
35. — Chyba kompot z truskawek.
36. — Dla mnie lody!
37.
Kelner: — Czy państwo wybrali już drugie danie?
38. — Owszem. Prosimy wątróbkę, schab pieczony, omlet i dwa
razy pierożki z mięsem. I niech pan przyniesie dwie bu­
telki fruktowitu.
39.
Kelner: — A co państwu podać na deser?
40. — Dwa kompoty z truskawek, jeden kompot z jabłek i dwa
razy lody.
41. — Proszę bardzo.
(Kelner odchodzi)
42. — Nareszcie możemy przystąpić do jedzenia! Smacznego!
PO S K O Ń C ZO N YM OBIEDZIE
43. — Prosimy o rachunek.
44. — Płacą państwo 154 (sto pięćdziesiąt cztery) złote 50 (pięć­
dziesiąt) groszy.
(Marek podaje kelnerowi 200 (dwieście) złotych).
45. — Mbże pan ma drobne? 4 (cztery) złote 50 (pięćdziesiąt)
groszy.
46. — Mam, proszę.
47. — Proszę 50 złotych reszty.
Dziękuję państwu. Do widzenia!
48. — Dziękujemy również. Do widzenia!
49. — Marek, zabierz nasze płaszcze z szatni.
50. — Rozmieńcie mi 20 (dwadzieścia) złotych. Chciałbym dać
coś szatniarzowi.
51. — Ja mam drobne. Weź!
HUMOR
GOLONKA
Gość do kelnera:
— Proszę o kartę!
— Proszę bardzo, ale i tak wiem, że pan zamówi golonkę.
— Skąd pan wie? Czy pan mnie zna? — pyta uradowany gość.
— Nie, ale nic innego nie ma.
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
291
С Л О В А Р Ь
barszczyk
bitki w ołow e
bukiet z jarzyn
bulion
buraczki
cielęcy
danie
deser
doradzić
fasolka
frytki
galareta
golonka
gołąbki
gość
groszek
gryczana
jabłko
jarski
jarzynki
kalafior
karta
kasza
kelner
kompot
kotlet schabowy
lody
makaron
marchewka
mięsny
mizeria
nakrycie
nazwa
борщ прозрачный
говядина туш еная
туш еные овощи
бульон
свекла туш еная
из телятины, те­
лячий
блюдо
сладкое
посоветовать
фасоль
ж арены й карто­
фель
заливное
вареные свиные
нож ки
голубцы
посетитель
горошек
гречневая
яблоко
вегетарианский
гарнир
цветная капуста
меню
каша
официант
компот
свиная отбивная
мороженое
лапша
морковь
мясной
салат из огурцов
прибор
название
odczytać
ogórkow a (zupa)
omlet
pasztecik
pieczarka
pieczeń
pieczyw o
pierożki z mięsem
polecać
pom idor
przed laty
przypomnieć sobie
przystąpić
rachunek
rosół
rycerski
rycerz
rozmienić
schab pieczony
skrom ny
szatniarz
szczawiowy
szczupak
szpinak
sztuka mięsa
śledź
śmietana
świeży
truskaw ki
uradow any
w ątróbka
w łaściw ie
zakąska
zbroja
ziemniaki
zupa
прочитать
рассольник
омлет
пирож ок
шампиньон
ж аркое
хлеб
пельмени
рекомендовать
помидор
когда-то
вспомнить
приступить
счет
бульон
рыцарский
рыцарь
разменять
ж ареная свинина
скромный
гардеробщик
щавелевый
щ ука
шпинат
отварное мясо
сельдь
сметана
свеж ий
клубника
обрадованный
печенка
собственно
закуска
доспехи
картофель
суп
В РЕСТОРАНЕ
1. Сядем за этот стол у окна. Окно открыто, будет много свежего воз­
духа.
2. Это тот ресторан, о котором ты мне рассказывал? Я забыл, как он
называется.
3. Посмотри на рыцаря в доспехах, и сразу вспомнишь.
4. Ресторан „Рыцарский” . Когда-то хозяева обслуж ивали здесь посетителей-рыцарей, а теперь здесь сидят скромные студенты, ка­
кой-то журналист... и не могут дождаться официанта.
5. Кто, собственно, обслуживает этот стол? (Появляется официант).
6. Здравствуйте! Вот, меню. (Официант ставит на стол пять приборов
и уходит.)
7. Просмотрите меню!
292
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
8. Д ля меня чтение и понимание всех этих названий будет слишком
трудно.
9. Н еуж ели до сих пор тебя это затрудняет?
10. Да, по-видимому, я слишком мало интересуюсь едой.
11. Тогда прочитай ты, Оля, и посоветуй, что нам заказать!
12. Вы возьмете какие-нибудь закуски?
13. Я с удовольствием съел бы мясной салат.
14. Я тоже.
15. А ты, Володя?
16. Я бы взял заливную щуку. (Подходит официант.)
17. Я вас слушаю.
18. Принесите, пожалуйста, три мясных салата, одну заливную щуку,
одну селедку в сметане и хлеб. Супов мы еще не выбрали.
19. Из супов рекомендую бульон с лапшой и рассольник. Они очень
вкусные.
20. Хорошо. Принесите, пожалуйста, два рассольника, один бульон,
а д ля меня прозрачный борщ с пирожком.
21. Борща уж е нет. Есть только бульон с пирожком. Можно подать
вам бульон?
22. Пожалуйста!
23. А щавелевый суп есть?
24. Да, пожалуйста. (Официант уходит.)
25. Что вы заказываете на второе? Послушайте, что есть! Ж аркое из
телятины, морковь с горошком, жареный картофель. Отварное
мясо, картофель, салат из огурцов. Печенка, свекла тушеная, кар­
тофель. Говядина тушеная с гречневой кашей, цветная капуста.
Ж ареная свинина с шампионьонами, капуста, картофель. Свиная
отбивная, фасоль, салат из помидоров, жареный картофель. Го­
лубцы с картофелем.
26. Минутку, ты читаешь слишком быстро, и мы ничего не можем
запомнить... Какой гарнир к печенке?
27. Свекла тушеная или зеленый салат, на выбор.
29. Закажи мне печенку!
29. А мне жареную свинину!
30. Я предпочитаю что-нибудь из вегетарианских блюд. Дай на ми­
нутку меню! Здес*ь есть какие-нибудь вегетарианские блюда? Я бы
взял тушеные овощи или омлет со шпинатом.
31. А для нас пельмени.
32. Как долго не приходит официант! Так быстро принес нам меню
и приборы, а теперь заставляет нас умирать с голоду. Мне ужасно
хочется есть.
33. Видите, он обслуживает этих товарищей, а ведь они пришли го­
раздо позже нас.
34. Ну, наконец-то идет к нам. Что закажем на третье (на сладкое)?
293
Д в а д ц а т ь восьм ой у р о к
35. Пожалуй, компот из клубники.
36. Д ля меня мороженое.
37. Официант: Вы уж е выбрали второе?
39. Да. Принесите, пожалуйста, печенку, жареную свинину, омлет и две
порции пельменей. Принесите еще, пожалуйста, две буты лки ф рук­
товой воды.
39. А что вам подать на третье?
40. Два компота из клубники, один компот из яблок и две порции
мороженого.
41. Пожалуйста. (Официант уходит.)
42. Наконец-то, мы можем приступить к еде! Приятного аппетита!
П осле обеда.
43. Подайте, пожалуйста, счет.
44. С вас 154 злоты х 50 грошей (Марк дает официанту 200 злотых.)
45. Нет ли у вас мелких? 4 зло ты х 50 грошей?
46. Есть. Пожалуйста.
47. Вот, пожалуйста, 50 злоты х сдачи. Благодарю вас. До свидания!
48. Спасибо. До свидания!
49. Марк, возьми наши пальто в гардеробе.
50. Разменяйте мне 20 злотых. Я хотел бы дать что-нибудь гардероб­
щику.
51. У меня есть мелкие. Возьми!
Nakrycie
talerz głęboki
talerz płytki
talerzyk
widelec, łyżka, nóż
solniczka
kieliszek
szklanka
sprawiać trudności
pasztecik
pierożek
pierożki z mięsem
jednym tchem
ziemniak (разг. kartofel)
ziemniaki (kartofle) мн. ч.
Столовый
прибор
глубокая тарелка
мелкая тарелка
десертная тарелка
вилка, ложка, нож
солонка
рюмка
стакан
затруднять
пирожок (печеный)
вареник
пельмени
очень быстро,
дыхания
картофелина
картофель
не переводя
Д в а д ц а ть восьмой у р о к
294
menu [мзню] обычно в больших ресторанах
jadłospis
karta разг. (= karta potraw)
приятного аппетита!
меню
smacznego!
przypominać sobie со; о czym
Przypomniał sobie dawno za­
pomniany wiersz.
Przypomniał sobie list.
Przypomniał sobie o liście.
вспоминать что; о чем
припоминать что
Он в с п о м н и л давно забытое
стихотворение.
Он вспомнил письмо.
Он вспомнил о письме.
przypominać (komu) со; о czym
Przypomniał im о kilku spra­
wach.
Przypomniał jej o sobie.
To przypomina utwory klasycz­
ne.
wspominać со
Wspominał dawne czasy.
wspominać о czym
Wspomniał о nim w przemówieniu.
umierać z czego
umrzeć z głodu
umrzeć z nudów
umierać па со
umrzeć na gruźlicę
напоминать (кому) что;
о чем
Он напомнил им о нескольких
делах.
Он напомнил ей о себе.
Это напоминает классические
произведения.
вспоминать что
Он вспоминал прежние вре­
мена.
упоминать о чем
Он упомянул о нем в своем
выступлении.
умирать от чего
умереть от голода, с голоду
умереть от скуки (см. урок 7)
только со словами, обозн. болезнь
умереть от туберкулеза
295
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
R E S TA U R A C J A „ R Y C E R S K A ”
М in u
Zakąski
Cena
Śledź w oliwie
Śledź w śmietanie
Sałatka mięsna
Sałatka z drobiu
Sałatka jarzynowa
Karp w galarecie
Szczupak faszerowany
Jajko w majonezie
Nóżki
Szynka
Masło
Pieczywo
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
zł.
Zupy
Rosół z makaronem
Zupa grzybowa z kluskami
Zupa pomidorowa z ryżem
Zupa szczawiowa z jajkiem
Bulion z pasztecikiem
Barszcz z pasztecikiem
Zupa ogórkowa
Zupa grochowa
Zupa jarzynowa
Flaki
Dania
mięsne
Sznycel cielęcy, marchewka z grosz­
kiem, frytk i
Mostek cielęcy, kapusta czerwona,
ziemniaki
Befsztyk, kalafior, ziemniaki
Kotlet siekany, marchewka, ziem ­
niaki
Wątróbka, buraczki, ziemniaki
Cynaderki z kaszą perłową
Pierożki z mięsem
Dania
rybne
Filet z dorsza, surówka, ziemniaki
Szczupak po grecku
Sandacz smażony z pieczarkami,
sałata zielona, frytk i
K arp z wody, fasolka, ziemniaki
L in w śmietanie, ziemniaki
Dania
z drobiu
Gęś pieczona z jabłkami, frytk i
Indyk z borówkami, fry tk i
Kurczak pieczony, marchewka
z groszkiem, frytk i
Kaczka pieczona, sałatka z pom i­
dorów, frytk i
Desery
Dania
jarskie
Omlet z groszkiem zielonym
Omlet ze szpinakiem
Jajka sadzone z ziemniakami
Bukiet z jarzyn
K a la fior z masłem
Groszek zielony z masłem
Naleśniki z serem
Len iw e pierożki
Kom pot z truskawek
Kom pot z jabłek i śliwek
Kom pot z m oreli
K rem śmietankowy
Budyń czekoladowy
Galaretka cytrynowa
Tort
Ciastko
Lody
Napoje
Kaw a mała
Kaw a duża
Herbata
Fruktowit
Oranżada
P iw o jasne
Woda mineralna
Woda sodowa
296
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
Wina,
wódki,
likiery
L ik ier m iętow y
Czysta wyborow a
Stołeczna
Wiśniak
Śliwow ica
M iętów ka
Starka
Cherry Brandy
W ino czerwone
Wino w ęgierskie w ytraw n e
Szampan radziecki
Białe reńskie
Miód dwójniak
Koniak francuski
Koniak ormiański
L ik ier wiśniowy
КОММЕНТАРИЙ
1. Некоторые причастия (а следовательно и существительные) надо
образовывать от форм прошедшего времени.
znaleźli
starli
podarli
oparli
—
—
—
—
znaleziony —
znalezienie
starty
— starcie
podarty — podarcie
oparty — oparcie
Особо образуются причастия (и существительные) от глаголов (z)jeść,
otworzyć:
(z)jeść
— (z)jedzony
otw orzyć— otw arty
— (z)jedzenie
— otwarcie
8. Примеры употребления отглагольны х существительных в тексте уро­
ка. Напоминаем, что в польском языке они образуются от обоих видов
глагола.
Odczytanie i zrozumienie tych wszystkich nazw będzie zbyt trudne.
Czyżby rzeczywiście rozumienie ich sprawiało ci do tej pory trudności?
Za mało interesuję się jedzeniem.
18. Pieczyw o — общее название всех булочны х изделий. Иногда (напр.,
в меню) оно заменяет слово chleb или bułka.
33. Слова pani, pan, państwo в сочетании с определяющими словами
(а также без них), напр., с указательными местоимениями, имеют
значение женщина, мужчина, товарищ, женщины и мужчины, товарищи.
ten, tamten pan
ta, tamta pani
этот, тот мужчина (товарищ, граж­
данин)
эта, та женщина (товарищ, граж­
данка)
Д в а д ц а ть восьмой у р о к
297
Слово państwo требует определения в форме мн. числа.
им. пад.
род. пад.
дат. пад.
вин. пад.
твор. пад.
предл. пад. (o)
ci, tamci państwo
tych, tamtych państwa
tym, tamtym państwu
tych, tamtych państwa
tymi, tam tym i państwem
tych, tamtych państwu
эти, те товарищи, граждане
В сочетании с фамилией (во мн. ч.) слово państwo по значению соот­
ветствует русскому „супруги” :
pan Zalewski
pani Zalewska
państwo Zalewscy
тов. Залевский
тов. Залевская
(супруги) Залевские
— Niech się państwo nie cieszą, bo ja jestem przebrany
za kelnera.
Некоторые фамилии принимают в этом значении окончание -owie,
при обычном мн. числе с другим окончанием:
пр.:
Urbanowicze
Urbanowiczowie
( = panowie)
( = państwo)
ПРОШ ЕД Ш ЕЕ В Р Е М Я ГЛАГО ЛО В
В глаголах móc, pomóc, в прошедшем времени наблюдается чередо­
вание о : ó в основе (см. урок 12: mogłem, pomogłem — mógł, pomógł).
В польском языке имеются и другие глаголы с этим типом чередования:
298
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
nieść, wieźć, wlec, pleść и др., а также производные от них. Основа
с гласным ó выступает в 3 лице ед. ч. м. род. Кроме того, у них наблю­
дается чередование о : е. Основа с е представлена в лично-мужских
формах мн. числа:
nieść — niosłem, niósł, niosłyśmy, nieśliśmy
Эти же чередования выступают и во всех произведенных от него гла ­
голах, а именно, в глаголах: zanieść, przynieść, odnieść и др.
wieźć — wiozłem, wiózł, wiozłyśmy, wieźliśm y
То же и в произведенных от него глаголах: zawieźć, przywieźć, odwieźć
и др.
wlec — wlokłem, wlókł, wlokłyśmy, wlekliśm y
pleść — plotłem, plótł, plotłyśmy, pletliśmy
В третьем лице ед. ч. м. рода глаголов с основой на согласный пи­
шется 1. Это конечное 1 звучит только при особенно старательном про­
изношении.
Сравните:
niósł
w iózł
w lókł
pomógł
mógł
plótł
—
—
—
—
—
—
нес
вез
волок
помог
мог
п лел
Перед ł представлен тот ж е согласный, который выступает в первом
лице ед. ч. настоящего (будущего простого) времени.
kłaść (kładę)
piec (piekę)
spostrzec (spostrzegę)
usiąść (usiądę)
uciec (ucieknę)
upaść (upadnę)
—
—
—
—
—
—
kładł
piekł
spostrzegł
usiadł
uciekł
upadł
(он
(он
(он
(он
(он
(он
клал)
пек)
заметил)
с'ел)
сбежал)
упал)
В двух последних глаголах в будущем простом времени имеем п; пе­
ред ł в прошедшем времени этого звука нет.
Особо образуется прошедшее время глаголов umrzeć, trzeć (производ­
ные: zetrzeć, wytrzeć и др.), drzeć (podrzeć), oprzeć (się).
В основе этих глаголов чередуются группы rze : ar.
um rzec
zetrzeć
podrzeć
oprzeć (się)
—
—
—
—
umarł
starł
podarł
oparł (się)
Подводим итог всему сказанному о прошедшем времени:
Д в а д ц а ть восьм ой у р о к
299
В отличие от русского языка, формы прошедшего времени в польском
языке образуются с’ помощью личны х окончаний (см. уроки 11, 12).
Во множественном числе имеются особые формы, сочетающиеся лиш ь
с личными существительными м. рода (и местоимением oni). Это так
называемые лично-мужские формы.
oni czyta li — one czyta ły
Ср.:
В формах прошедшего времени наблюдаются следующие чередования
в глагольных основах:
1) е : а: у глаголов с окончанием -ес в инфинитиве (см. урок 12).
Основа с гласным е выступает в лично-мужских формах, во всех
остальных формах — основа с гласным а:
zapomnieć — zapomniałem, zapomniałyśmy, zapomnieliśmy
2) q : ę (в произношении о : e): у глаголов с суффиксами -nq-, -q- (см.
урок 14). Основа с гласным ą выступает в формах ед. ч. м. рода. Во
всех остальных формах — основа с гласным ę:
zamknąć — zamknąłem, zamknęłam, zamknęłyśmy, zamknęliśmy
У некоторых глаголов этой группы (так же как и в рус'ском языке)
суффикс -nq- может утрачиваться.
Ср.:
moknąć
zmarznąć
Zgasnąć
rosnąć
—
—
—
—
mókł
zmarzł
zgasł
rósł
[мук(л)]
[змарз(л)]
[згас(л)]
[рус(л) ]
3) о : ó: в небольшой группе глаголов (см. выше). Гласный
в 3 лице ед. ч. м. рода:
ó
выступает
móc — mogłem, mógł, mogłyśmy, mogliśmy
Чередование о : ó наблюдается также у глаголов, утрачивающих
суффикс -ną- в формах прошедшего времени:
(u)rosnąć — (u)rosłem, (u)rósł, (u)rosłyśmy, (u)rośliśmy
(z)moknąć — (z)mokłem, (z)mókł, (z)mokłyśmy, (z)mokiiśmy
4) o : e: в небольшой группе глаголов (см. выше). Гласный е выступает
в лично-мужских формах. Кроме чередования гласны х в глаголе
nieść (и производных от него) выступает чередование согласных s : ś,
а в глаголе w ieźć (и производных от него) — чередование соглас­
ных z : ź:
nieść — niosłem (niósł), niosłyśmy, nieśliśmy
wieźć — wiozłem (wiózł), wiozłyśmy, wieźliśm y
5) rze : ar: в небольшой группе глаголов типа oprzeć (się) (cfM. выше).
Д в а д ц а ть восьмой у р о к
300
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие вопросы:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Czy Włodek przypomniał sobie nazwę restauracji?
Kto przypomniał W łodkowi nazwę restauracji?
Czy Marek przypomina sobie szczegóły pobytu w Moskwie? (tak)
Czy M aryjka przypomniała Markowi, jak razem kupowali książki
w Moskwie? (tak)
Czy M aryjce sprawia trudność rozumienie nazw dań?
Jakie zupy w ybrali nasi znajomi?
Co w ybrali na drugie danie?
Co w ybrali na deser?
II. Поставьте глаголы в прошедшем времени:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Usiądźmy (девушки и парни) przy tym stoliku koło okna!
Spójrz na rycerza w zbroi i zaraz sobie przypomnisz!
Siedzą tu jacyś skromni studenci.
Kelner podejdzie do stolika i przyniesie kartę.
Czy bierzecie jakieś zakąski? Czy weźmiecie jakieś zakąski?
Ja mam apetyt na sałatkę mięsną.
Dla mnie może być szczupak w galarecie.
Kelner kładzie na stole nakrycie.
Maryjka przywiezie z Polski dużo wrażeń.
M aryjka i Włodek przywiozą z Polski dużo wrażeń.
Kierowca zawiezie nas, dokąd trzeba.
Ona w ypije kawę.
One zetrą kurz z mebli.
Ten człowiek ci pomoże.
III. Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
О чем я должен был тебе напомнить?
Перед отъездом нам надо (предстоит) еще посетить музей.
Куда нам сегодня пойти обедать?
Они должны были приехать на заре, а до сих пор их еще нет.
Перепишите это немедленно! (Машинистке, резко.)
Посоветуй, что нам выбрать?
Что ж мне было там делать?
Чему мне радоваться?
Я собирался было пойти погулять,, но раздумал.
Как же мне его понять, если он говорит не переводя дыхания.
Я не могу вспомнить, кому я должен (внутр. необх.) сегодня
позвонить.
1
PAŃSTW OW E
W Y D A W N IC T W O
„W IE D Z A
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
POW SZECHNA” — W ARSZAW A
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
Zeszyt 6
ЯЗЫКА
Lekcje 29— 37
29
LEKCJA
DWUDZIESTA
DZIEWIĄTA
1. Конструкции eto страдательным причастием.
2. Безличные обороты (продолжение).
PODAJEMY WIADOMOŚCI
1..— Tadku, pozwól, że włączę radio. Nie będzie ci przeszkadzać?
2. — Oczywiście, że nie... Chcesz posłuchać wiadomości?
3. — Tak. O której godzinie ma być dziennik?
4. — Nastawiłeś radio na fale długie czy średnie?
5. — Na średnie.
6. — Przełącz na długie. Za pięć minut na falach długich będzie
nadawany dziennik.
*
*
*
7. — Tu Warszawa. Dobry wieczór państwu! Podajemy wiado­
mości dziennika wieczornego.
Z zagranicy.
8. — Helsinki. W dniu wczorajszym wznowiono rozmowy na te­
mat dalszego umacniania procesów odprężenia międzynaro­
dowego. Obradowano nad zagadnieniem rozszerzenia dzia­
łalności ruchu pokoju. W toku dyskusji podkreślono, że pro­
ces odprężenia międzynarodowego i rozwój społeczeństw
może następować wyłącznie w warunkach pokojowej współ­
302
Д в а д ц а ть де в я ты й у р о к
pracy, niezależnie od systemów polityczno-społecznych
poszczególnych krajów. Wiodącym problemem działalności
ruchu pokoju jest problematyka powstrzymania wyścigu
zbrojeń oraz sprawa rozbrojenia. Znajduje to szczególny
wyraz w światowej kampanii dla poparcia IX Apelu Sztok­
holmskiego.
Przypuszcza się, że wkrótce zostanie zredagowany komuni­
kat końcowy.
9. — Moskwa. W Gwiezdnym Miasteczku w ZSRR rozpoczęli
szkolenie przyszli kosmonauci z Polski, Czechosłowacji
i NRD.
10. — Nowy Jork. Na kolejnym posiedzeniu Zgromadzenia Ogól­
nego Organizacji Narodów Zjednoczonych przystąpiono do
dyskusji nad sprawą przeniesienia części instytucji ONZ do
powstającego w Wiedniu „Miasteczka ONZ” budowanego
przez rząd austriacki, które ma być wydzierżawione Naro­
dom Zjednoczonym za symbolicznego szylinga rocznie.
11. — Moskwa. Na uroczystym posiedzeniu zorganizowanym przez
prezydium Akademii Nauk ZSRR obecny był pierwszy se­
kretarz КС KPZR. W przemówieniu wygłoszonym podczas
przyjęcia złożył on podziękowanie uczonym radzieckim za
ich wybitne osiągnięcia w dziedzinie techniki rakietowej
i wzniósł toast za dalszy rozwój nauki radzieckiej.
12. — Meksyk. Kostarykę nawiedziło w poniedziałek trzęsienie
ziemi. Szczególnie silne wstrząsy wystąpiły w stolicy re­
publiki i okolicach. Było to o godzinie piątej nad ranem. Ru­
chy tektoniczne wywołały panikę wśród mieszkańców.
Przerwany został ruch komunikacji miejskiej. Są znaczne
straty materialne.
Z kraju.
13. — Warszawa. Dzisiejsza prasa podaje nowe meldunki o wyko­
naniu zobowiązań podjętych przez robotników dla uczczenia
Święta Odrodzenia Polski.
O wykonaniu zobowiązań meldują robotnicy Fabryki Samo­
chodów Osobowych na Żeraniu, Warszawskiej Fabryki Mo­
tocykli, inżynierowie, konstruktorzy i robotnicy Zakładów
Radiowych im. Kasprzaka.
Д в а д ц а ть де в я ты й у р о к
303
14. — Katowice. Górnicy z kopalni „Pokój” wezwali do współza­
wodnictwa inne kopalnie węgla.
15. — Warszawa. Uroczyście obchodzone będzie w całym kraju
Święto Odrodzenia Polski. W Warszawie w sali Kongreso­
wej Pałacu Kultury i Nauki odbędzie się 21 lipca centralna
akademia.
16. — Łódź. W fabryce włókienniczej im. M. Nowotki zorganizo­
wano spotkanie robotników z członkami Komitetu Central­
nego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W czasie
spotkania omawiano uchwały ostatniego plenum Komitetu
Centralnego. Poruszono też szereg zagadnień związanych
z działalnością rad robotniczych.
17. — Warszawa. Dziś w Sejmie rozpoczęła się debata Komisji
Handlu Wewnętrznego.
18. — Poznań. Dziś w Poznaniu zakończyły się obrady aktywistów
Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.
19. — Warszawa. W Klubie Księgarza otwarto dziś wystawę wy­
dawnictw radzieckich, przywiezionych do Polski na Między­
narodowe Targi Książki. Ogółem w bieżącym miesiącu wpły­
nęło około pięciu tysięcy zamówień na książki radzieckie.
20. — W dzisiejszej prasie ogłoszono wyniki konkursu na opowia­
danie o współczesnej Warszawie. Konkurs został zorganizo­
wany przez redakcje Życia Warszawy, Sztandaru Młodych
i tygodnika Stolica. Pierwszą nagrodę przyznano autorowi
opowiadania „Warszawianka”.
Ze sportu.
21. — We wrześniu polscy piłkarze rozegrają mecz z reprezentacją
Związku Radzieckiego. Spotkanie odbędzie się w Moskwie.
22. — Prognoza pogody na jutro.
Jutro w całym kraju będzie zachmurzenie zmienne z możli­
wością przelotnych opadów. Na południu kraju większe roz­
pogodzenie. Temperatura maksymalna 23 stopnie na wscho­
dzie i 21 stopni na zachodzie kraju. Pojutrze bez większych
zmian.
23. — Nadaliśmy dziennik wieczorny.
Obecnie prosimy posłuchać muzyki tanecznej.
304
Д в а д ц а ть д е в я ты й у р о к
HUMOR
Żona pana Nowaka wyszła z domu i po kilku dniach nie było jej jeszcze
z powrotem. Pan Nowak zgłasza się do m ilicji, gdzie dyżurny prosi, by
petent wypełnił specjalny formularz, w którym należy opisać osobę za­
ginioną.
— Jeśliby moja żona się znalazła — m ówi pan Nowak po dokonaniu
tej czynności — prosiłbym bardzo, by je j tego formularza nie pokazywano.
СЛ ОВ А Р Ь
akademia
aktywista
austriacki
bieżący
broń
budujący się
chrapać
czynność
debata
długi
dokonać
doświadczenie
dyżurny
działalność
dziennik
fabryka
fala
formularz
górnik
kolejny
komunikat
końcowy
kopalnia
Kostaryka
kraj
krewny
ludowy
marynarka
mecz
meldować
meldunek
miasteczko
mieszkaniec
motocykl
naciskać
nadawać
nagroda
niezależnie
obradować
odbyć się
академия; торже­
ственное заседа­
ние
активист
австрийский
текущий
оружие
строящийся
храпеть
действие
дебаты
длинный
совершить
испытание
дежурный
деятельность
последние известия
завод, фабрика
волна
формуляр
шахтер
очередной
коммюнике
заключительный
шахта
Коста-Рика
страна
родственник
народный
пиджак
матч
докладывать
рапорт
городок
житель
мотоцикл
нажимать
передавать
премия
независимо
обсуждать разные
вопросы
состояться
odrodzenie
ogłosić
ogólny
okolica
omawiać
opady
opowiadanie
osiągnięcie
osobowy
petent
piłkarz
płaca
podawać
podkreślić
podwyżka
pokój
ponownie
poruszyć
poszczególny
posiedzenie
pracownik
proces
produkcja
prognoza
przedstawiciel
przelotny
przełączyć
przemówienie
przeniesienie
przyjęcie
przypuszczać
przyznać
rakietowy
redagować
reprezentacja
republika
robotniczy
robotnik
rozbrojenie
rozgłośnia
возрождение
опубликовать
здесь: генеральный
окрестность
обсуждать
осадки
рассказ
достижение
легковой
посетитель
футболист
зарплата
передавать,
сообщать
подчеркнуть
повышение
мир
вновь
затронуть
отдельный
заседание
работник
процесс
производство
здесь: сводка
представитель
кратковременный
переключить
речь, выступление
перенесение
прием
предполагать
присудить
ракетостроитель­
ный
здесь: готовить
сборная команда
республика
рабочий
рабочий
разоружение
радиовещательная
станция
305
Д в а д ц а ть де в я ты й ур о к
rozmowy
rozpogodzenie
rozwój
rząd
Rzeczpospolita
samochód
Sejm
społeczeństwo
stopień
szereg
szkolenie
system
targi
taneczny
toast
tygodnik
uchwala
uczcić
umocnienie
uroczysty
wezwać
wiadomość
Wiedeń
wiodący
переговоры
пояснение
развитие
правительство
республика
автомобиль
сейм
общество
градус
ряд
подготовка
система
ярмарка
танцевальный
тост
еженедельник
решение
отметить, отпразд­
новать
укрепление
торжественный
вызвать
известие
Вена
главный
włókienniczy
wpłynąć
współzawodnictwo
wstrząs
wśród
wuj
wznowić
wydzierżawić
wygłosić
wykonać
wymiana
zachmurzenie
zagadnienie
zaprzestać
zdrzemnąć się
zgłaszać się
zgromadzenie
zjednoczyć
zmiana
zmienny
znaczny
znaleźć się
zobowiązanie
z powrotem
текстильный
поступить
соревнование
толчок
среди
ДЯДЯ
возобновить
сдать в аренду
произнести
выполнить
обмен
облачность
вопрос
прекратить
вздремнуть
являться
ассамблея
объединить
изменение
переменный
значительный
быть обнаружен­
ным
обязательство
обратно
ПЕРЕДАЕМ ПОСЛЕДНИЕ ИЗВЕСТИЯ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Тадек, разреши, я включу радиоприемник. Это тебе не помешает?
Конечно, нет... Ты хочешь послушать последние известия?
Да. В котором часу их передают?
Ты поставил радиоприемник на длинные или средние волны?
На средние.
Переключи на длинные. Через пять минут на длинных волнах будут
передаваться последние известия.
7. Говорит Варшава. Добрый вечер! Передаем последние известия.
За рубежом.
8. Хельсинки. Вчера были возобновлены переговоры по делу дальней­
шего укрепления процессов международной разрядки. Обсуждался
вопрос распространения деятельности движения по укреплению ми­
ра. В ходе дискуссии подчеркивалось, что процесс международной
разрядки и общественное развитие стран может происходить исклю­
чительно в условиях мирного сотрудничества, независимо от обще­
ственно-политической системы отдельных стран. Главным вопросом
деятельности движения по укреплению мира является вопрос пре­
кращения гонки вооружений, а также проблема разоружения. Это
находит особое отражение в мировой кампании, поддерживающей
П-ой Стокгольмский Призыв.
22 liczebnik
306
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Д в а д ц а ть де в я ты й у р о к
Предполагается, что вскоре будет подготовлено заключительное
коммюнике.
Москва. В Звездном Городке в СССР начали подготовку будущие
космонавты из Польши, Чехословакии и ГДР.
Нью-Йорк. На очередном заседании Генеральной Ассамблеи ООН
обсуждался вопрос о перенесении некоторых учреждений ООН
в строящийся австрийским правительством в Вене „Городок ООН” .
Он будет сдан в аренду Организации за символическую плату —
один шиллинг в год.
Москва. На торжественном приеме, организованном президиумом
Академии наук СССР, присутствовал первый* секретарь Ц К КПСС.
В своей речи, произнесенной на приеме, он поблагодарил советских
ученых за их выдающиеся достижения в области ракетостроитель­
ной техники и поднял тост за дальнейшее развитие советской науки.
Мексик. В понедельник в республике Коста-Рика произошло земле­
трясение. Особенно сильные толчки выступили в столице республики
и в окрестностях. Это имело место в пять часов утра. Тектонические
движения вызвали панику среди населения. Городской транспорт
был остановлен. Отмечаются большие материальные потери.
По Польше (стране).
Варшава. Сегодняшняя печать помещает рапорты о выполнении
обязательств, принятых рабочими в честь праздника Возрождения
Польши. О выполнении обязательств докладывают рабочие автоза­
вода (фабрики легковых автомобилей) в Жеране, Варшавского за­
вода мотоциклов, инженеры, конструкторы и рабочие Радиозавода
им. Каспшака.
Катовице. Шахтеры шахты „М ир” вызвали на соревнование другие
угольные шахты.
Варшава. Торжественно будет отмечаться по всей стране праздник
Возрождения Польши. В Варшаве в зале Конгрессов Дворца к у ль ­
туры и науки состоится 21 июля торжественное заседание.
Лодь. На текстильной фабрике им. М. Новотко была организована
встреча рабочих с членами Ц К Польской Объединенной Рабочей
Партии. Во время встречи обсуждались решения последнего плену­
ма ЦК. Были также затронуты некоторые проблемы (ряд проблем),
связанные с деятельностью рабочих советов.
Варшава. Сегодня в Сейме начались дебаты Комиссии внутренней
торговли.
18. Познань. Сегодня в Познани закончилось совещание актива Союза
Социалистической Польской Молодежи.
19 Варшава. В К лубе работников книжного дела была открыта сегодня
выставка советских изданий, привезенных в Польш у на Междуна­
родную книжную ярмарку. В текущем месяце поступило около пяти
тысяч заказов на советские книги.
Д в а д ц а ть д е в я ты й у р о к
307
20. В сегодняшней печати были опубликованы результаты конкурса на
рассказ о современной Варшаве. Конкурс был организован редак­
циями газет „Ж ите Варшавы” , „Штандар М лоды х” и еженедельника
„Столица” . Первая премия была присуждена автору рассказа „Вар­
шавянка” .
Из спорта.
21. В сентябре польские футболисты разыграют матч со сборной ко­
мандой Советского Союза. Встреча состоится в Москве.
22. Передаем сводку погоды: Завтра по всей стране переменная облач­
ность. Возможны кратковременные дожди. На юге страны ожидается
пояснение. Максимальная температура 23 градуса на востоке и 21
градус на западе страны. Послезавтра погода без особых изменений.
23. Мы передали вечерние известия. Теперь послушайте тенцевальную
музыку.
wyścig zbrojeń
znajduje szczególny wyraz
kampania dla poparcia
część instytucji
nawiedziło trzęsienie ziemi
wywołać panikę
straty materialne
rozegrać mecz
na temat
odprężenie międzynarodowe
ruch pokoju
w toku dyskusji
komunikacja miejska
dziennik poranny
гонка вооружений
находит особое отражение
кампания поддерживающая
некоторые учреждения
произошло землетрясение
вызвать панику
материальные потери
разыграть матч
по делу
международная разрядка
движение по укреплению ми­
ра
в ходе дискуссии
городской транспорт
(radiowy, telewizyjny) послед­
ние известия (синоним: wia­
domości)
дневник
последние известия, переда­
ваемые утром
Д в а д ц а ть д е в я ты й ур о к
308
dziennik wieczorny
dziennik popołudniowy
ostatnie wiadomości
rozmowy
zagraniczny
paszport zagraniczny
towary zagraniczne
książki zagraniczne
prasa zagraniczna
handel zagraniczny
Ministerstwo Handlu
Zagranicznego
polityka zagraniczna
Ministerstwo Spraw Zagranicz­
nych
ho:
język obcy
waluta obca
wznieść toast
złożyć podziękowanie
wezwać do współzawodnictwa
robotnik
работник
zakład
последние известия, переда­
ваемые вечером
последние известия, переда­
ваемые после обеда
(букв.: последние известия)
известия, передаваемые пе­
ред окончанием программы
передач
разговоры
переговоры
иностранный
заграничный
зарубежный
внешний
заграничный паспорт
иностранные (заграничные)
товары
иностранные книги
зарубежная печать
внешняя торговля
Министерство внешней тор­
говли
внешняя политика
Министерство иностранних
дел
иностранный язык
иностранная валюта
поднять тост
поблагодарить
вызвать на соревнование
рабочий
pracownik
предприятие, ателье, мастер­
ская
Д в а д ц а ть д е в я ты й у р о к
zakłady (ми. ч.)
309
завод
w fabryce
w zakładach
akademia
prognoza pogody
iść, zbliżać się na palcach
на фабрике
на заводе
академия
торжественное заседание
сводка погоды
идти, подходить на цыпочках
КОММЕНТАРИЙ
2. У существительных женского рода на согласный (типа rzecz) с окон­
чанием им.-вин. падежа мн. ч. -i (-у) совпадают формы именительного,
винительного и родительного падежа мн. числа:
им.-вин. мн.
ostatnie wiadomości
ciekawe rzeczy
te części
nowości wydawnicze
род. мн.
ostatnich wiadomości
ciekawych rzeczy
tych części
nowości wydawniczych
Это касается также слов dzień, dziecko:
w ielkie dni
małe dzieci
wielkich dni
małych dzieci
Chcesz posłuchać wiadomości?
В этом примере род. пад., так как глаголы słuchać и posłuchać соче­
таются только с род. пад.
8., 13., 14. В тексте урока встречаются новые примеры форм им. пад.
мн. ч. личных существительных м. рода. Мы специально так часто об­
ращаем внимание на особое образование этих форм, так как русские,
говорящие по-польски, обычно делают в этой форме много ошибок.
Обратите внимание на чередования согласных перед окончанием -i (-у).
pracownik
robotnik
konstruktor
górnik
minister
inżynier
pracownicy
robotnicy
konstruktorzy
górnicy
ministrowie
inżynierowie
Д в а д ц а ть д е в я ты й у р о к
310
Слово
но
członek
członek
— член (в значении: член какого-н. общества, делега­
ции и т. п.) образует им. пад. мн. ч. członkowie
— член (в значении: часть тела) в им. пад. мн. числа
имеет форму członki.
КОНСТРУКЦИИ СО СТРАДАТЕЛЬНЫМ ПРИЧАСТИЕМ
Вам уж е известно, что страдательные причастия настоящего времени
(от глаголов несовершенного вида) в сочетании с соответствующими
формами глагола być образуют страдательные обороты. В русском язы ­
ке этим оборотам обычно соответствуют конструкции с глаголом на -ся.
Страдательные обороты несовершенного вида образуют формы насто­
ящего, прошедшего и будущего времени:
наст. вр.
wiadomości są nadawane
zobowiązania są podej­
mowane
święto jest obchodzone
пр. вр.
буд. вр.
известия передаются (букв, суть
передаваемы)
обязательства принимаются (букв.
суть принимаемы)
праздник отмечается (букв, есть
отмечаем)
wiadomości były nada­
wane
zobowiązania były podej­
mowane
święto było obchodzone
известия передавались
wiadomości będą nada­
wane
zobowiązania będą podej­
mowane
święto będzie obchodzone
известия будут передаваться
обязательства принимались
праздник отмечался
обязательства будут приниматься
праздник будет отмечаться
Запомните, что в польском языке возвратные глаголы (с się) в ф унк­
ции страдательного залога не встречаются.
Страдательные причастия прошедшего времени (от глаголов совер­
шенного вида) образуют два типа страдательных оборотов. С одним ти­
пом (zostać + причастие) вы уж е знакомы. Второй тип образуется с по­
мощью глагола być. Разница между ними заключается в том, что оборот
с глаголом zostać передает значение действия, процесса, -а оборот с гла­
голом być — результат действия, состояние. Оборот с глаголом zostać
употребляется в прошедшем и будущем времени:
пр. вр. ruch został przerwany
sklepy zostały zamknięte
miasto zostało zniszczone
движение было остановлено
магазины были закрыты
город был разрушен
Д в а д ц а ть д е в я ты й у р о к
буд. вр.
ruch zostanie przerw any
sklepy zostaną zamknięte
miasto zostanie zniszczone
3 11
движение будет остановлено
магазины будут закрыты
город будет разрушен
Обороты с глаголом być употребляются в трех временах:
движение остановлено
наст. вр. ruch jest przerwany
магазины закрыты
sklepy są zamknięte
город разрушен
miasto jest zniszczone
движение бы ло остановлено
прош. вр. ruch był przerw any
магазины бы ли закрыты
sklepy były zamknięte
город бы л разрушен
miasto było zniszczone
движение будет остановлено
буд. вр.
ruch będzie przerwany
магазины будут закрыты
sklepy będą zamknięte
город будет разрушен
miasto będzie zniszczone
Различие между конструкциями: miasto zostało zniszczone и miasto
było zniszczone следующее: в первом случае утверждается, что действие
было произведено в прошлом, но его результаты сохранились до на­
стоящего времени. Поэтому конструкция miasto zostało zniszczone мо­
жет приближаться по употреблению к конструкции miasto jest znisz­
czone. Во втором случае результат произведенного действия, состояние
относится к прошлому.
БЕЗЛИЧНЫЕ ОБОРОТЫ (ПРОДОЛЖЕНИЕ)
Русский язык гораздо свободнее, чем польский, пользуется страда­
тельными конструкциями. Польский язык избегает страдательных
оборотов и заменяет их безличными оборотами.
Вы уж е знакомы с безличными оборотами в форме настоящего вре­
мени (с частицей się). Они переводятся на русский язык личными
оборотами с глаголами на -ся или формой 3-го лица мн. ч. (т. наз. не­
определенно-личной формой).
przypuszcza się, że
предполагают, что
mówi się, że
говорят, что
отрицают достижения
neguje się osiągnięcia
магазины закрывают в 19 ч. (и:
zamyka się sklepy o 19
магазины закрываются в 19 ч.)
В прошедшем времени безличная форма образуется от обоих гла ­
гольны х видов. Основа этой формы совпадает с основой страдатель­
ного причастия (у глаголов переходных) или образуется так, как ос­
нова страдательного причастия (у глаголов непереходных).
К этой
основе прибавляется суффикс -о.
zamknięt(y)
zamykan(y)
przeezytan(y)
czytan(y)
zamknięto
zamykano
przeczytano
czytano
312
Д в а д ц а ть д е в я ты й ур о к
poznan(y)
poznawan(y)
ocenion(y)
ocenian(y)
w zięt(y)
bran(y)
poznano
poznawano
oceniono
oceniano
w zięto
brano
Безличные формы непереходных глаголов:
chodzono
mówiono
telefonowano
czekano
stano
Возвратные глаголы сохраняют частицу się:
uczesano się
czesano się
ubrano się
ubierano się
umyto się
myto się
В тексте настоящего урока примеров безличной конструкции в форме
прошедшего времени много.
Несовершенный вид
Obradowano nad zagadnieniem zaprzestania doświadczeń z bronią ją ­
drową.
W czasie spotkania omawiano uchwały ostatniego plenum.
— Mówiono
mi,
że w Polsce
w rękę...
całuje
się
Д в а д ц а ть де в я ты й у р о к
313
Совершенный вид
W czoraj wznowiono rozmowy.
Ponownie przystąpiono do dyskusji.
Zorganizowano spotkanie robotników7.
Poruszono też szereg zagadnień.
Otwarto wystawę wydaw nictw zagranicznych.
Ogłoszono w yniki konkursu.
Nagrodę przyznano Andrzejow i X.
УПРАЖНЕНИЯ
I. Переведите на польский язык следующие сочетания:
иностранное происхождение, иностранная валюта, заграничные ви­
на, заграничные сигареты, министры иностранных дел, загранич­
ные товары, заграничный паспорт, заграничная поездка, внешний
рынок, внешняя политика, иностранные языки, зарубежные стра­
ны, зарубежная печать
И. Замените пассивные конструкции безличными оборотами:
1. Ostatnie wiadomości są nadawane (były nadawane) o północy.
2. Ostatnie wiadomości zostały nadane o północy.
3. Dla uczczenia Święta Odrodzenia były podejmowane (są podejmo­
wane, zostały podjęte) zobowiązania.
4. Jest zorganizowany (był organizowany, został zorganizowany) kon­
kurs.
5. Nasze osiągnięcia były negowane.
6. Sklepy zostały zamknięte o godzinie dziewiętnastej.
7. Wczoraj zostały wznowione obrady.
8. W czasie spotkania zostały omówione uchwały plenum.
9. Kilkakrotnie były organizowane spotkania robotników.
III.
Поставьте числительные в нужном падеже:
1. Wydano książkę w (25 009) egzemplarzy.
2. Do (несколько десятков тысяч) mieszkań przeprowadzili się już
nowi mieszkańcy.
3. Wczoraj odbyło się uroczyste otwarcie (больше десяти) nowych
stacji metra.
4. Ten zakład przemysłowy nie zatrudnia nawet (100) robotników.
5. Nie zdążyli omówić nawet (больше десяти) zagadnień.
6. Prasa doniosła o uruchomieniu (21) obiektów przemysłowych.
7. Oczekujemy jeszcze około (10) osób.
8. Nastąpiło zderzenie (2) samochodów.
30
LEKCJA TRZYDZIESTA
1. Предложный падеж ед. ч.
2. Выражение долженствования (продолжение).
PRZYGOTOWANIE DO PODRÓŻY
1. — Maryjko, czy już jesteś gotowa?
2. — Prawie. O której odchodzi pociąg do Krakowa?
3. — O szóstej po południu. Nasi koledzy mają wstąpić po nas.
Powinni tu przyjść na pół do piątej.
4. — Czy mamy już bilety?
5. — Tadek miał kupić wczoraj w „Orbisie” *).
6. — Ile czasu jedzie się z Warszawy do Krakowa pociągiem
pośpiesznym?
7. — Około sześciu godzin. Na dwunastą w nocy powinniśmy
być na miejscu.
8. — W czym jedziesz, Olu?
9. — Włożę jakąś letnią sukienkę i płaszcz.
10. — W tych pantoflach na wysokim obcasie będzie ci chyba
niewygodnie?
11. — Oczywiście. Włożę tamte białe na płaskim obcasie.
12. — Czy dużo rzeczy bierzesz ze sobą?
13. — Bluzkę, tę spódnicę w kratę, sweter i jeden komplet bie­
lizny. Myślę, że to wszystko zmieści się w neseserze. A ty?
14. — Mam wrażenie, że zapakowałam zbyt dużo rzeczy.
15. — Chcesz wziąć ze sobą tę dużą walizkę?! Jaka ciężka! Co
w niej jest? Po co ci to wszystko? Jedziemy przecież do
Krakowa na kilka dni, może nawet na niecały tydzień.
16. — Nie mam mniejszej walizki.
17. — Pożyczę ci swojej.
18. — Mam więc od nowa się pakować? Przecież zaraz przyjdą
chłopcy.
*) „Orbis” — польское бюро путешествий и туризма.
Тр и д ц а ты й урок
315
19. — Nie denerwuj się! Mamy jeszcze dość czasu. Dopiero za
dwadzieścia czwarta. W tej walizce zmieścisz wszystko,
co trzeba.
20. — Wezmę jedną sukienkę, dwie bluzki wełniane, spodnie...
21. — Masz spodnie? No, widzisz! W spodniach będziesz bardzo
ładnie wyglądać. Jesteś wysoka, zgrabna...
22. — Tylko bez komplementów!
23. — Weź również ten sweterek. W niebieskim kolorze jest ci
bardzo do twarzy.
24. — Pończochy zostawię. Na pewno nie będzie zimno.
25. — Rękawiczki skórkowe weź! Ostatnio są modne. Poza tym
bardzo pasują do twojej torebki i do pantofli.
26. — Jak się zamyka tę walizkę?
27. — Pomogę ci.
28. — Poczekaj! Zapomniałam włożyć chusteczki do nosa i skar­
petki.
29. — Postawmy walizki koło ściany, żeby nam nie przeszka­
dzały. Która godzina?
30. — Już dziesięć po czwartej. Za dwadzieścia minut powinni
przyjść chłopcy. Trzeba się ubierać!
31. — Maryjko, co włożysz na siebie?
32. — Kostium i jedną z tych bluzeczek w paski.
33. — Radziłabym ci włożyć białą jedwabną bluzkę. Według
mnie w takim popielatym kostiumie i białej bluzeczce
będziesz wyglądała bardzo elegancko.
34. — Ale na podróż biała bluzka jest niepraktyczna.
35. — Czy mam umalować usta?
36. — Nie, szminka wcale ci nie jest potrzebna. Możesz tylko
nieznacznie się upudrować. Masz puder?
37. — Nie zabieraj mi jeszcze lusterka, chcę się uczesać.
38. — Gdzie jest mój beret?
39. — Leży na stole, za lusterkiem.
40. — No, już jesteśmy gotowe. Która godzina?
41. — Pięć po piątej.
42. — Со?! Tak późno, a chłopcy jeszcze nie przyszli?! Już od
pół godziny powinni tu być. Przez nich spóźnimy się na
3 16
Тр и д ц а ты й ур ок
pociąg! Zadzwonię do Tadka. Może dowiemy się czegoś
od niego lub od jego rodziców.
Halo! Mówi Ola. Czy Tadek jest w domu?... Słucham?...
Jak to?! Już dawno wyszli?... Co im się mogło przyda­
rzyć?... Nie, musimy czekać. Do widzenia panu! Prze­
praszam.
43. — Co mamy teraz robić?
44. — Według mnie, nic dziś nie będzie z naszego wyjazdu.
45. — A może jednak zaraz przyjdą? Może zdążymy na pociąg?
HUMOR
— Czy nie cisną cię te klipsy? Masz spuchnięte uszy.
— Tak, ale kiedy bolą mnie uszy, to mniej myślę o nogach.
СЛОВАРЬ
beret
bluzka
chusteczka
ciężki
cisnąć
elegancko
jedwabny
komplet
karata
modny
niecały
niepraktyczny^
nieznacznie
obcas
pakować się
pantofel
pasek
pasować
płaski
pończocha
przez
берет
блузка, кофточка
платок
тяжелый
жать
элегантно
шелковый
гарнитур
клетка
модный
неполный
неудобный
слегка
каблук
упаковываться
туфля
полоска
подходить
низкий
чулок
из-за
przydarzyć się
puder
rękawiczka
skarpetka
skórkowy
spódnica
spuchnięty
sweter
sweterek
szminka
torebka
umalować
upudrować się
usta
wełniany
włożyć
zabierać
zapakować
zgrabny
zmieścić się
zostawić
случиться
пудра
перчатка
носок
кожаный
юбка
распухший
свитер
кофточка
губная помада
сумка
покрасить
напудриться
здесь: губы
шерстяной
надеть
забирать
упаковать
стройный
поместиться
оставить
ПОДГОТОВКА К ПУТЕШЕСТВИЮ
1. Марийка, ты уж е готова?
2. Да, в котором часу отходит поезд в Краков?
3. В шесть часов вечера. Наши товарищи зайдут (должны зайти) за
нами. Они должны сюда прийти к половине пятого.
4. Билеты у нас есть?
5. Тадек должен бы л купить вчера в „Орбисе” .
Т р и д ц а ты й урок
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
3 17
Сколько времени надо ехать из Варшавы в Краков скорым поездом?
Около шести часов. К двенадцати ночи мы долж ны быть на месте.
В чем ты едешь, Оля?
Надену какое-нибудь летнее платье и пальто (летнее).
В этих туф лях на высоких каблуках тебе будет, пожалуй, не­
удобно?
Конечно. Я надену белы е на низких каблуках.
Что ты берешь с собой?
Блузку, эту юбку в клетку, свитер и один гарнитур белья. Я ду­
маю, что все поместится в несессере. А ты?
Мне кажется, что я упаковала слишком много вещей.
Т ы хочешь взять с собой этот большой чемодан? Какой он тяже­
лы й! Что в нем? Зачем тебе все это? М ы ведь едем в Краков на
несколько дней, возможно, даже меньше, чем на неделю.
У меня нет чемодана поменьше.
Я дам тебе свой.
Значит опять мне упаковываться? Ведь сейчас придут ребята!
Не волнуйся! У нас еще достаточно времени. Теперь только без
двадцати минут четыре. В этот чемодан поместишь все необходимое.
Я возьму одно платье, две шерстяные кофточки, брюки...
У тебя есть брюки? Ну, вот видишь! В брюках тебе будет очень хо ­
рошо. Т ы высокая, стройная...
Т олько без комплиментов!
Возьми и эту кофтОчку! Голубой цвет тебе очень к лицу.
Ч улки я оставлю. Наверное, не будет холодно.
Возьми кожаные перчатки. Они сейчас модны. Кроме того, они
очень подходят к твоей сумочке и туфлям.
К ак закрывается этот чемодан?
Я тебе помогу.
Подожди! Я забыла положить носовые платки и носки.
Давай поставим чемоданы у Стены, чтобы они нам не мешали!
Который час?
У ж е десять минут пятого. Через двадцать минут должны прийти
ребята. Надо одеваться!
Что ты наденешь, Марийка?
Костюм и одну из этих блузок в полоску.
Я бы тебе советовала надеть белую шелковую блузку. По-моему,
в сером костюме и белой блузке ты будешь выглядеть очень эле­
гантно.
Но в дороге белая блузка неудобна.
Покрасить губы?
Нет, губная помада тебе совершенно не нужна. Можеш ь только
слегка напудриться. У тебя есть пудра?
Не забирай еще зеркало, я хочу причесаться.
Тридцатый урок
318
38.
39.
40.
41.
42.
Где мой берет?
Он леж ит на столе, за зеркалом*
Ну, мы уж е готовы. Который час?
Пять минут шестого.
Как?! Так поздно, а ребята еще не пришли?! Они должны были
здес'ь быть уж е полчаса тому назад. И з-за них мы опоздаем на
поезд. Я позвоню Тадеку. Может быть, мы узнаем что-нибудь у него
или у его родителей. А л л о ! Говорит Оля. Тадек дома?.. Слушаю...
Как?
Они уж е давно вышли?!.. Что с ними могло случится?..
Нет, мы долж ны ждать. До свидания! Извините!
43. Как нам теперь быть?
44. По-моему, из нашей поездки сегодня ничего не выйдет.
45. А может быть, они сейчас придут, и мы успеем на поезд?
mieć wrażenie
mam wrażenie
w czymś jest komu bardzo do
twarzy
pasuje do czego
włożyć co na siebie
włożyć co
malować usta
przez nich
przydarzyło się coś komu
казаться
мне кажется (представляется),
у меня создается впечатление
что-то очень к лицу (очень
идет) кому
идет к чему-нибудь, подходит
к чему-н.
одеться во что
надеть что
красить губы
из-за них
что-то случилось с кем
zmieścić się w czym (gdzie)
поместиться во что (куда);
в чем (где)
Wszystko zmieści się w nese­
serze.
W tej walizce zmieścisz wszyst­
ko, co trzeba.
Все поместится, в несессере.
dowiedzieć się czego od kogo
В этот чемодан поместишь все
необходимое.
узнать что у кого
Może dowiemy się czegoś od niego lub od jego rodziców.
Может быть, мы узнаем что-нибудь у него или у его родителей.
Тридцатый урок
3 19
КОММЕНТАРИЙ
3., 7. Предлог па в сочетаниях со словами, обозначающими определен­
ное время, может соответствовать по значению русскому предлогу „к ” :
Przyjdą tu na pół do piątej.
Na dwunastą w nocy powinniśmy
być na miejscu.
Na rano wszystko będzie gotowe.
To powinno było być zrobione na
wczoraj.
Они будут здесь к половине пя­
того.
К двенадцати ночи мы должны
быть на месте.
К утру все будет готово.
Это должно было быть сделано ко
вчерашнему дню (на вчера).
В подобных случаях может употребляться также предлог do:
Zrobim y to do południa.
Сделаем это к обеду (до обеда).
6., 26. В настоящем уроке встречаются случаи употребления безличной
конструкции в настоящем времени (с частицей się).
Jak się zamyka tę walizkę?
Ile czasu jedzie się z W arszawy do
Krakowa?
Как закрывается этот чемодан
(и: как закрыть этот чемодан)?
Сколько времени надо ехать из
Варшавы в Краков?
К ак видно из выше приведенных примеров, эти конструкции иногда
переводятся на русский язык оборотами с инфинитивом.
19. Запомните несколько глаголов с частицей się, которым в русском
языке соответствуют невозвратные глаголы.
Примеры из текста:
denerwować się
spóźniać się, spóźnić się
dowiadywać się, dowiedzieć się
нервничать
опаздывать, опоздать
узнавать, узнать
Другие примеры:
nudzić się
zmęczyć się
opalać się, opalić się
czerwienić się
zaczerwienić się
zielenić się
położyć się
stać się
spieszyć się
bawić się
скучать
устать
загорать, загореть
краснеть
покраснеть
зеленеть
лечь
стать
спешить
играть
Следующим русским возвратным глаголам соответствуют в польском
языке глаголы невозвратные:
320
Тридцатый урок
останавливаться, остановиться
возвращаться, вернуться
садиться
спускаться, спуститься
подниматься, подняться
кататься
отправляться, отправиться
собираться (делать что-н.)
отсыпаться, отоспаться
клясться, поклясться
подписываться, подписаться (на
что-н.)
прогуливаться
stawać, stanąć
wracać, wrócić
siadać, wsiadać
schodzić, zejść
wchodzić, wejść
jeździć
wyruszać, wyruszyć
zamierzać, mieć zamiar
odsypiać, odespać
przysięgać, przysiąc
prenumerować, zaprenumerować
(co)
spacerować
33., 44. według mnie
по этому образцу:
по-моему
według
według
według
według
według
ciebie
niego, niej
nas
was
nich
по-твоему
по его, ее мнению
по-нашему
по-вашему
по их мнению
Синонимическая конструкция:
moim zdaniem
twoim zdaniem
jego, jej zdaniem
и т. д.
13., 32. В настоящем уроке вы встречаетесь с употреблением предлога
w + в и н . п а д . (не во временных конструкциях). Подобные случаи
в польском языке очень ограничены. Вот несколько примеров:
spódnica w kratę
bluzka w paski
юбка в клетку
блузка в полоски
grać w szachy (w karty)
bawić się w zagadki literackie
играть в шахматы (в карты)
играть в литературные, загадки
wprowadzić w błąd
coś rzuca się w oczy
patrzeć prosto w oczy
wystrzelić rakietę w przest­
rzeń kosmiczną
ввести в заблуждение
что-то бросается в глазц
смотреть прямо в глаза
запустить ракету в космическое
пространство
П РЕД ЛО Ж Н Ы Й П АД ЕЖ (о
kim? о
c z y m ? ) ЕД. Ч.
Подводим итог всему сказанному об образовании предложного па­
дежа. В польском языке предложный падеж ед. ч. может иметь
3 окончания:
1) окончание -е. Это окончание вызывает смягчение или замену
предшествующих согласных, а иногда также изменение гласных
Тр и д ц а ты й ур о к
321
основы. Оно прибавляется к существительным всех трех родов
с основой на твердый согласный (за исключением всегда выде­
ляемой нами группы согласных с, dz, cz, dż, 1, rz, sz, ż, а в м уж ­
ском роде (кроме слов на -а) и среднем окончание -е не высту­
пает также после звуков k, g, ch).
В предложном падеже ед. ч. возможны следующие чередования
согласных:
t : ć (ci)
st : ść (ści)
d : dź (dzi)
zd : źdź (ździ)
a : e
t : rz
s : ś (si)
z : ś (zi)
l : l
sl : śl
sn : śń (śni)
zn : iń (źni)
instytut — instytucie, kobieta — kobiecie, złoto — zlocie,
lato — lecie
list — liście, kapusta — kapuście, miasto — mieście
naród — narodzie, woda — w odzie
przyjazd — przyjeidzie, gwiazda — gw ieidzie,
gniazdo — gni eidzie
teatr — teatrze, góra — górze
obcas — obcasie, kasa — kasie, mięso — mięsie
parowóz — parowozie, łza — łzie
stół — stole, siła — sile, m ydło — m ydle
pomysł — pomyśle, masło — maśle
wios?ia — wiośnie
bielizna — bieliin ie
Следующие чередования
тельны х на -а:
к : с
g : dz
ch : sz
согласных
выступают
только
у
существи­
w alizka — walizce
kolegra — koledze
pończoc/ia — pończosze
2) окончание -u, прибавляемое к существительныым мужского (кро­
ме слов -а) и среднего рода с основой на мягкий согласный и на
согласные с, dz, cz, dż, 1, rz, sz, ż, k, g, ch, после которых не вы­
ступает окончание -е. Оно не влечет за собой никаких изменений
основы.
П р и м е р ы :
kwiecień
liść
tram w aj
dworzec
wódz
król
żołnierz
nóż
porządek
róg
ruch
23 Uczebnik
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
kwietniu
liściu
tramwaju
dworcu
wodzu
królu
żołnierzu
nożu
porządku
rogu
ruchu
322
ср. род
Тр и д ц а ты й ур ок
południe
miejsce
jajko
— południu
— miejscu
— jajku
Это ж е окончание имеют следующие слова с твердым согласным ос­
новы: państwo (обращение, товарищи, супруги), dom, syn, pan.
3) Окончание -i (-у), прибавляемое к существительным женского ро­
да на -а с конечным мягким согласным основы или согласным с, dz,
cz, dż, 1, rz, sz, ż, а также к существительным женского рода на
согласный (типа noc):
kuchnia
stacja
ulica
burza
wieś
noc
sól
—
—
—
—
—
—
—
kuchni
stacji
ulicy
burzy
wsi
nocy
soli и др.
Формы предложного и дательного падежей существительных жен­
ского рода совпадают.
В Ы РАЖ ЕН И Е Д ОЛЖ ЕНСТВОВАНИЯ
Обратите внимание на употребление в тексте урока разных кон­
струкций со значением долженствования и на разницу в их значениях,
mieć + и н ф и н и т и в
Nasi koledzy m ają wstąpić po nas.
Наши товарищи долж ны зайти за
нами
( = действие
предстоящее,
планированное)
Tadek miał wczoraj
kupić bilety.
Тадек должен бы л вчера купить
билеты ( = вероятно купил, пред­
полагается, что купил вчера; так
они условились)
Mam w ięc od nowa się pakować?
Czy mam umalować usta?
Значит, опять мне упаковываться?
Покрасить губы? ( — покрасить ли
мне губы?)
Co mamy teraz robić?
Как нам теперь быть?
powinien +
инфинитив
Pow inni tu przyjść na pół do piątej
Они должны сюда прийти к по­
ловине пятого ( = мы считаем, что
это должно состояться, надеемся)
Na dwunastą w nocy powinniśmy
być na miejscu.
К двенадцати ночи мы долж ны
быть на месте ( = предполагаем)
Тр и д ц а ты й урок
Za
dwadzieścia
minut
przyjść chłopcy.
powinni
Już od pół godziny powinni tu być.
musieć 4 - и н ф и н и т и в
Musimy czekać.
323
Через двадцать минут должны
прийти ребята ( — мы так услови­
лись, они обязались)
Они должны были здесь быть
уж е полчаса тому назад
М ы должны ждать (== мы вы нуж ­
дены, другого выхода нет)
УПРАЖНЕНИЯ
I. Переведите на польский язык:
ввести кого-нибудь в заблуждение, ввести кого-нибудь в комнату,
юбка в клетку, дорога в Берлин, пойти в университет, пойти на
фабрику, работать на фабрике, играть в карты, пойти в магазин
за хлебом, приехать к 12-ти ночи, узнать что-нибудь у знакомых,
слушать концерт по радио.
II. Образуйте предложный падеж ед. ч. и род. пад. мн. ч. следующих
слов:
rzecz, dzień, wiadomość, wiosna, kolega, ręka, gwiazda, zjazd, łza,
część, lekcja, noc, partia, pan, miejsce, oko, ucho, Rosjanin, A m ery­
kanin, woda, noga, Bułgar, wiatr, ciało, las, narzędzie, wybrzeże, m o­
rze, pole, święto.
III. Употребите нуж ные конструкции со значением долженствования.
Укажите, в каких случаях возможны разные конструкции и объясните
разницу в их значении.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
( т у ) ..............słuchać starszych, ale nie zawsze ich słuchamy.
( m y ) ............. się śpieszyć, jeżeli chcemy pojechać tym pociągiem.
N ie mamy innego w y jś c ia ,............. przyjść tu jeszcze raz.
Przy jedzeniu n i e ................(m y) czytać.
( j a ) .................. pójść dziś do kina.
( j a ) ................jutro pojechać do Krakowa.
Już od pół g o d z in y ............. (oni) tu być.
(on) . . . . . być tu już wczoraj.
31
LEKCJA
TRZYDZIESTA
PIERWSZA
Действительны е причастия настоящего вре­
мени и деепричастия несовершенного вида.
PODROŻ DO KRAKOWA
1. — Którędy wychodzi się na perony?
2. — Tędy. Chodź szybciej, Maryjko!
W przejściu do biletera:
3. — Czy pociąg do Krakowa jest już podstawiony?
4. — Tak.
5. — Na który peron?
6. — Peron A.
7. — Dziękuję.
*
*
*
8. — Jaki przepełniony jest ten pociąg! Często jeżdżę do Kra­
kowa, ale takiego przepełnienia nie4widziałam. Przez
wasze spóźnienie będziemy musieli całą drogę stać w ko­
rytarzu.
9. — Ale naprawdę to nie nasza wina. Ja po prostu zawsze mam
pecha. Gdy się spieszę, albo wyłączają prąd, albo wstrzy­
mują ruch z powodu jakiegoś wypadku. A przecież wiesz,
jak trudno o tej porze złapać taksówkę... Może jednak
znajdziemy gdzieś wolne miejsce.
10. — Chodźcie dalej! W przednich wagonach będzie chyba luź­
niej.
11. — Tu są dwa zupełnie puste wagony.
12. — Ale to druga klasa, a my mamy pierwszą. A poza tym te
wagony są zarezerwowane dla wycieczki. Chodźmy dalej!
13. — W tym przedziale są jeszcze miejsca.
14. — Przepraszam panią, czy te miejsca są wolne?
15. — Owszem, ale to jest przedział dla matek z dziećmi.
Т р и д ц а ть первы й ур о к
325
16.
Do konduktora:
— Proszę pana, czy już nigdzie nie ma miejsc?
17. — Przed chwilą doczepiono dwa wagony, ale niech państwo
idą szybciej, za trzy minuty odjazd.
W
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
—
—
—
—
—
—
—
P R Z E D Z IA L E
Przepraszam pana, czy te miejsca są wolne?
Owszem.
Marku, pomóż mi postawić walizki na półce!
Czy postawić je z tej strony?
Nie, postaw je na tamtej półce! Tam jest więcej miejsca.
Maryjko, usiądź przy oknie!
Zaledwie zdążyliśmy wsiąść, a już pociąg rusza. Gdyby
nie taksówka, z pewnością byśmy nie zdążyli.
*
He
*
25. — Czy to przedział dla palących?
26. -— Masz chęć zapalić? Zaraz cię poczęstuję. Dostałem od
znajomego papierosy bułgarskie. Ale gdzie ja je podziałem?
27. — Poszukaj w kieszeniach płaszcza! Na pewno ich nie wzią­
łeś.
28. — Rzeczywiście! Nie mam przy sobie papierosów.
29. — Ja wprawdzie nie palę, ale mogę was poczęstować papie­
rosami.
30. — Wydaje mi się, że kiedyś paliłaś, Olu?
31. — Tak, ale od pewnego czasu lekarz zabronił mi palić. Czy
masz zapałki?
32. — Nie. Poproś tamtego pana o zapałki. Tylko co zapalał
papierosa.
33. — Czy mamy coś do czytania?
34. — Nie. W pośpiechu nie zdążyliśmy nic kupić. Nie mamy
żadnych czasopism ani dzisiejszych gazet.
35. — Nie mamy też co jeść.
36. — Mama dała mi na drogę trochę słodyczy i owoców. Zaraz
zobaczymy, co tam jest w tej paczce. Czekolada, cukierki,
biszkopty.
326
Тридцать первы й урок
37. — Jedz, Maryjko, przecież jesteśmy bez obiadu.
38. — I to wszystko przez nas.
39. — Oczywiście. Przecież mieliśmy razem pójść na obiad.
m
*
*
40. — Marku, opuść trochę niżej okno! Jaki piękny las mijamy!
Ten jest znacznie większy niż te, które dotąd widziałam
w Polsce.
41. — Najwspanialsze na tej trasie lasy, ciągnące się kilometra­
mi wzdłuż toru kolejowego, zaczynają się dopiero w oko­
licach Kielc.
42. — Podobno do Krakowa można dojechać teraz pociągiem
elektrycznym.
43. — Tak. Linią Warszawa—Śląsk.
44. — Szkoda, że nie mamy czasu pojechać na Śląsk. Zobaczy­
libyśmy ośrodek polskiego przemysłu.
45. — Ja byłem na Śląsku tylko raz, w Katowicach, w 1953 roku.
Od tego czasu nie miałem okazji tam pojechać. Ola dobrze
zna Śląsk.
46. — Tak. Mieszkałam na Śląsku od 1947 .do 1954 roku. Mój
ojciec jest górnikiem.
47. — Już się ściemnia. Czy można zapalić światło?
48. — Maryjko, już nie będziesz mogła wyglądać oknem.
49. — Szkoda! Krajobraz polski jest zupełnie inny niż nasz. Nie
ma tu tak rozległych przestrzeni. Pojawiające się wciąż
miasta i wsie bardzo go urozmaicają. Ciągle widać ludzi
pracujących w polu, spieszących ulicami mijanych miast,
napełniających gwarem stację i perony.
50. — Czy prędko dojedziemy do Krakowa?
51. — Mniej więcej za dwie i pół godziny.
HUMOR
Z A L E 2Y
Do konduktora stojącego na peronie podchodzi m łody mężczyzna:
— Pan ie konduktorze, m oja żona odjeżdża tym pociągiem. Czy zdążę
jeszcze w ejść do pociągu i pocałować ją na do widzenia?
— T o zależy, jak długo jesteście państwo po ślubie.
327
Т р и д ц а т ь первы й урок
С Л О В А Р Ь
biszkopt
bułgarski
ciągnąć się
cukierek
czekolada
doczepić
gwar
kilometr
kolejowy
krajobraz
którędy
lekarz
napełniać
naprawdę
okolica
opuścić
ośrodek
paczka
palić
papieros
pocałować
poczęstować
pośpiech
prąd
prędko
przedni
бисквит
болгарский
тянуться
конфета
ш околад
прицепить
шум
километр
ж елезн од орож н ы й
пейзаж
каким путем, к а к
врач
наполнять
действительно,
на
самом д еле
окрестность
опустить
центр
пакет
курить
папироса, сигарета
поцеловать
угостить
спешка
ток
скоро
передний, головной
ПУТЕШ ЕСТВИ Е
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
przemysł
przepełnienie
przepełniony
rozległy
ruszać
słodycze
ściemniać się
tędy
urozmaicać
wieś
wstrzymywać
wyglądać
wyłączać
wypadek
wzdłuż
zależy
zabronić
zaledwie
zapalać
zapalić
zarezerwować
z pewnością
В
промышленность,
индустрия
сутолока,
много­
людье
переполненный
обширный
трогаться
конфеты, шоколад
и т.п.
смеркаться
этим путем,
этой
дорогой
разнообразить
деревня
останавливать
смотреть
выключать
несчастный случай
вдоль
смотря
запретить
едва
закуривать
закурить
забронировать
наверное, несо­
мненно
КРАКОВ
Где выход на платф ормы ?
Здес?ь. Поторопись, М ари й ка! (У выхода, контролеру):
Поезд в Краков у ж е подан?
Да.
Н а какую платф орму?
Н а платформу А .
Спасибо.
*
*
*
8. К а к переполнен этот поезд! Я часто езж у в Краков, но такой су­
толоки еще не видела. И з -з а того, что вы опоздали, мы должны
будем всю дорогу стоять в коридоре.
9. Н о мы действительно не виноваты. Мне просто всегда не везет.
Когда я тороплюсь, в ы клю чаю т ток или останавливают движение
и з-за какого-нибудь несчастного случая. А ведь ты знаешь, как
трудно в это время поймать такси. Но может быть, мы все-таки
найдем где-нибудь свободные места.
10. Пойдемте дальш е! В п ередних вагонах будет, пожалуй, свободнее.
11. Здесь два Совершенно п усты х вагона.
328
Т р и д ц а ть первы й ур о к
12. Но это второй класс, а у нас первый. Притом эти в а го н ы заброни­
рованы для экскурсии. Пойдемте дальше!
13. В этом купе есть еще места.
14. Извините, эти места свободны?
15. Да, но это купе для матерей с детьми.
16. Проводнику: У ж е нигде нет мест?
17. Только что прицепили два вагона, но поторопитесь, ч ер е з три ми­
нуты отправление поезда.
(В купе)
18. Извините, эти места свободны?
19. Да.
20. Марк, помоги мне поставить чемоданы на полку!
21. Поставить их с этой стороны?
22. Нет, поставь их на ту полку! Там больше места.
23. Марийка, садись у окна!
24. М ы едва успели сесть, а поезд уж е трогается. Е с л и б ы н е такси,
мы, наверное, не успели бы.
25. Это купе д ля курящих?
26. Хочешь закурить? Сейчас угощ у тебя. Я п о лу ч и л от знакомого
болгарские папиросы. Но куда я их дел?
27. Поищи в карманах пальто! Наверное, ты их в ообщ е не в зял.
28. В самом деле! У меня нет с собой папирос.
29. Правда, я не курю, но могу вас угостить сигаретами.
30. Кажется, что ты когда-то курила, Оля?
31. Да, но с некоторых пор врач запретил мне кури ть. У тебя есть
спички?
32. Нет, попроси спички у этого мужчины. Только ч т о он закуривал
сигарету.
33. У нас есть что-нибудь почитать?
34. В спешке мы не успели ничего купить. У нас нет н и к а к и х ж урн а­
лов, нет даже сегодняшних газет.
35. Нам и есть нечего!
36. Мама дала мне на дорогу немного вкусных вещей и ф руктов. Сей­
час посмотрим, что в этом пакете. Шоколад, конф еты , бисквиты.
37. Ешь, Марийка, ведь мы сегодня не обедали.
38. И все это из-за nać?
39. Конечно, мы собирались вместе пойти обедать.
40. Марк, опусти ниже окно! Какой чудесный лес! Он гораздо больш е
тех, которые я до сих пор видела в Польше.
41. Самые замечательные леса на этой линии, тянущ иеся целы м и ки­
лометрами вдоль железной дороги, начинаются т о л ь к о в окрестно­
стях города Кельце.
42. Кажется, в Краков можно ехать теперь электрическим поездом.
43. Да, линией Варшава— Силезия.
Т р и д ц а т ь п ерв ы й у р о к
329
44. Ж аль, что у нас нет времени поехать в Силезию. М ы увидели бы
центр польской промышленности.
45. Я был в Силезии только один раз, в Катовицах в 1953 году. С тех
пор мне ни разу не представился случай туда поехать. О ля хоро­
шо знает Силезию.
46. Да. Я жила в Силезии с 1947 до 1954 года. Мой о^ец — шахтер.
47. У ж е смеркается... Можно зажечь свет?
48. Марийка, уж е не будешь (не сможешь) смотреть в окно.
49. Ж а ль ! Польский пейзаж совершенно другой, чем наш. Здесь нет
таких обширных пространств, как у нас. Постоянно мелька­
ющие города и деревни очень его разнообразят. Все время видишь
людей, работающих в поле, спешащих улицами городов, мимо ко­
торых мы проезжаем, наполняющих шумом станции и перроны.
50. Мы скоро будем в Кракове?
51. Примерно (более или менее) через два с половиной часов.
tędy
tamtędy
каким путем, дорогой? как?
где?
этим путем, дорогой; здесь
тем путем, дорогой; там
podstawić pociąg (na peron)
mieć pecha
mam pecha
zawsze mam pecha
przednie wagony
tylne wagony
подать поезд (на платформу)
не везти
мне не везет
мне всегда не везет
передние, головные вагоны
задние, хвостовые вагоны
którędy
Тр и д ц а ть первы й ур ок
330
ТОЛЬКО ЧТО-
przedział (wagon) dla palących
przedział (wagon) dla niepalą­
cych
palić papierosa
papieros:
w pośpiechu
mieć okazję
mam okazję
mniej więcej
na do widzenia
to zależy, jak długo jesteście
państwo po ślubie
przed chwilą
dopiero co
tylko co
купе (вагон) для курящих
купе (вагон) для некурящих
курить папиросу (сигарету)
папироса
сигарета
в спешке
иметь случай
мне представляется случай
более или менее, примерно
на прощание
смотря как давно вы пожени­
лись
КОММЕНТАРИЙ
8., 38. Конструкция przez + в и н. п а д. выполняет в польском языке
еще одну функцию: она Служит для выражения причины и соответ­
ствует русским конструкциям „из-•за + род. пад.” и „по + дат. пад.” .
przez nich spóźnimy się na pociąg
przez wasze spóźnienie
i to wszystko przez nas
przez nieostrożność
przez roztargnienie
из-за них мы опоздаем на поезд
из-за того (вследствие того), что
вы опоздали
и все это из-за нас
из-за неосторожности, по неосто­
рожности
по рассеянности
8. Еще один тип чередования в группе глаголов 11-го спряжения
— żdź : żdż
jeździć [ ежъджич] — jeżdżą [ежджэ11], jeździsz [ежьджиш]
Следовательно, в этой глагольной группе возможны следующие типы
чередований:
dź : dz
ć : с
ś : sz
ść : szcz
źdz : żdż
chodzić — chodzę
płacić — płacę
musieć — muszę
mieścić się — mieszczę się
jeździć — jeżdżę
Т р и д ц а т ь п ерв ы й у р о к
331
11. Прилагательное при числительных dwa (dwie), trzy, cztery, высту­
пающих в форме именительного (винительного) падежа, принимает
формы им. (вин.) пад. мн. числа, т. е. согласуется с определяемым су­
ществительным:
dwa puste w a g o n y
dwie małe d z i e w c z y n k i
trzy wolne m i e j s c a
trzy duże s t a c j e
trzy piękne l a s y
два
две
три
три
три
пустых вагона
маленькие девочки
свободных места
большие станции
прекрасных леса
и т. д.
21., 22 и др. Возвращаемся к формам винительного падежа мн. ч. ме­
стоимений one, oni.
Форма je ( = вин. пад. от one) заменяет все существительные за
исключением личных существительных мужского рода.
Czy postawić je z tej strony?
(je = w alizki)
Postaw je na tamtej półce!
(je = w alizki)
Gdzie ja je podziałem?
(je = papierosy)
Поставить их с этой стороны?
Поставь их на ту полку!
Куда я их дел?
Личные существительные м. рода заменяются в вин. пад. мн. ч. фор­
мой местоимения ich ( = вин. пад. от oni):
Zobaczyłem polskich żołnierzy.
Zobaczyłem ich.
Я увидел польских солдат.
Я их увидел.
После отрицания употребляется не винит., а род. пад., который имеет
только одну форму ich:
Na pewno ich nie wziąłeś (ich = papierosów).
N ie zobaczyłem polskich żołnierzy.
N ie zobaczyłem ich.
31. Напоминаем, что предлог od в сочетании с существительными, обо­
значающими какой-то момент (а не отрезок) времени, переводится на
русский язык предлогом „с” .
od pewnego czasu
od tego czasu
с некоторых пор
с тех пор
Д ЕЙ СТВИ ТЕЛЬН Ы Е П РИ Ч А С Т И Я Н АСТОЯЩ ЕГО ВРЕ М Е Н И
И Д ЕЕ П РИ Ч А СТИ Я Н ЕСО ВЕРШ . В И Д А
Образование действительных причастий настоящего времени в поль­
ском языке очень просто. К форме 3-го лица мн. ч. прибавляется -с-,
а также родовые и падежные окончания прилагательных:
Тр и д ц а ть первы й ур ок
332
— palący (-a)
palą
— ciągnący (-a, -e) się
ciągną się
pojawiają się — pojawiający (-a, -e) się
— pracujący (-a, -e)
pracują
— spieszący (-a, -e) się
spieszą się
— napełniający (-a* -e)
napełniają
курящий, -ая
тянущийся, -аяся, -ееся
появляющийся, -аяся, -ееся
работающий, -ая, -ее
спешащий, -ая, -ее
наполняющий, -ая, -ее,
Форма без окончания = деепричастие несов. вида.
paląc
pojawiając się
pracując
куря
появляясь
работая
и т. д.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
II.
Замените личные предложения безличными:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
III.
Он курит сигарету.
Мы зажигаем огонь.
Они (девушки) только что вернулись из Польши.
По рассеянности она потеряла часы.
Они ехали в одном из передних вагонов электрического поезда.
Поезд был подан за час до отъезда (перев. безличн. оборотом).
Из-за вас мы чуть не опоздали.
С некоторых пор я бросил курить.
Сегодня нам нечего делать.
Некому позаботиться о нас.
Те wagony są zarezerwowane dla wycieczek.
Lekarz zabronił mi palić.
Zwiedziliśm y ośrodek polskiego przemysłu.
Pociąg został podstawiony.
Kupiliśmy tygodniki i gazety popołudniowe.
Marek opuścił okno.
От следующих глаголов образуйте деепричастия и действительные
причастия настоящего времени:
wychodzić, dziękować, widzieć, wiedzieć, jeść, mieć, iść, brać, nieść,
wieźć, móc, drzeć, kłaść, chcieć, być, opierać się, częstować, myć się,
żyć, stać, dawać, budzić, pisać, spać, jechać, lecieć, rosnąć.
32
LEKCJA
TRZYDZIESTA
DRUGA
W KRAKOWIE
1. — Nasz pociąg spóźnił się o czterdzieści pięć minut. Zamiast
o dwunastej, przyjechaliśmy za piętnaście pierwsza.
2. — Musimy zapytać kogoś o najbliższy hotel.
3. — O parę kroków stąd jest hotel „Europejski”. Zaprowadzę
was.
W RECEPCJI
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
—
—
——
—
Czy są wolne pokoje?
Jakie pokoje państwo sobie życzą?
Dla nas proszę jeden pokój dwuosobowy.
A dla nas jeden trzyosobowy.
Na pierwszym piętrze mamy jeszcze jeden pokój dwu­
osobowy, ale wszystkie pokoje trzyosobowe są zajęte.
Mogę dać panom tylko pokój czteroosobowy. Będzie kosz­
tować o 20 złotych drożej.
— Jaka jest cena pokoju czteroosobowego?
— 110 (sto dziesięć) złotych za dobę. Doba hotelowa, jak
państwo wiedzą, trwa od godziny osiemnastej do osiem­
nastej.
— A ile my płacimy za pokój?
— 70 (siedemdziesiąt) złotych. Proszę wypełnić te formu­
larze! Czy mogę prosić o dowody osobiste?
— .My dwoje jesteśmy z zagranicy. Mamy paszporty zagra­
niczne.
— W takim razie niech państwo będą łaskawi wypełnić ten
formularz.
— Olu, którego mamy dzisiaj? Nie wiem, jaką datę wpisać.
— Dziś jest już 21 lipca.
— Na jak długo zamawiają państwo pokoje?
— Na razie na cztery dni.
— Gdy tylko będzie wolny pokój trzyosobowy, natychmiast
panów zawiadomię.
334
Тридцать второй урок
Proszę klucze. Numer pokoju pań 116. Pokój panów jest
na drugim piętrze, numer 231. Portier zaprowadzi pań­
stwa na górę. Życzę państwu dobrej nocy.
20. — Dobranoc panu!
Ś N IA D A N IE
21.
22.
23.
24.
25.
26.
—
—
—
—
—
—
Maryjko, po co wracasz na górę?
Po portmonetkę. Zostawiłam pieniądze w pokoju.
A ja pójdę po płaszcz. Dziś jest chłodny ranek.
Przecież nie będziemy na razie wychodzili z hotelu.
Sądziłem, że pójdziemy na śniadanie do baru mlecznego.
Możemy zjeśó śniadanie w hotelu. Tu jest restauracja.
P R ZY STOLE
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
Kelner: — Słucham państwa.
Prosimy bułki, masło, dla mnie dwa jajka na miękko.
A dla mnie porcję jajecznicy.
Czy można dostać gotowane mleko?
Owszem, jest mleko, kawa, kakao, herbata.
Dla mnie proszę kawę.
A dla pani mleko?
Tak.
A co panowie zamawiają?
Trzy porcje wędliny, dżem śliwkowy i trzy szklanki her­
baty.
(Po chwili wraca kelner)
37. — Pan się pomylił! Zamiast zamówionej przez nas wędliny
przyniósł pan ser.
38. — A dla mnie zamiast kawy — kakao.
39. — Bardzo państwa przepraszam, pomyliłem się. To śniadanie
zamawiali tamci panowie.
—
—
—
—
—
—
—
—
—
*
*
*
40. — Mam wrażenie, że wkrótce zacznie padać deszcz. Spójrz­
cie, jak się chmurzy!
41. — Co, ty znów boisz się deszczu?
42. — Nie, tylko przypominam wam, żebyście wzięli płaszcze
nieprzemakalne.
Т р и д ц а т ь втор ой у р о к
335
43. — Zamiast chodzić po mieście, możemy dziś zwiedzać muzea.
44. — Czy Wawel jest otwarty dla zwiedzających we wszystkie
dni?
45. — We wszystkie dni prócz poniedziałków.
46. — A ów słynny ołtarz Wita Stwosza w kościele Mariac­
kim*** można obejrzeć o każdej porze dnia?
47. — Tak. Kościół Mariacki jest otwarty przez cały dzień.
48. — Chodźmy już! Zawołaj kelnera! Uregulujemy rachunek.
HUMOR
Gość do portiera w hotelu:
— Jaka tu jest cena pokojów?
— 250 złotych na pierwszym piętrze, 220 zł na drugim, 200 zł na trze­
cim, 160 zł na czwartym, 120 zł na piątym, 100 zł na szóstym i 80 na
siódm ym piętrze.
— Dziękuję panu, ale ten budynek jest dla mnie za niski.
СЛОВАРЬ
bułka
doba
d w oje
dw u osobow y
dżem
europejski
gość
gotow ać
jajecznica
ja jk o
lip iec
ołtarz
булочка
сутки
оба
двухместный
дж ем
европейский
приезж ий
кипятить
яичница
яйцо
июль
алтарь
pokój
pom ylić się
porcja
portier
portmonetka
przypominać
recepcja
śliw kow y
zaprowadzić
zawiadomić
zawołać
номер
ошибиться
порция
швейцар
портмоне
напоминать
бюро приема
сливовый
проводить
сообщить, изве­
стить
позвать
В К РА К О В Е
1. Наш поезд опоздал на сорок пять минут. Вместо 12 часов, мы при»
ехали без 15-ти час.
2. Нам надо спросить у кого-нибудь, где ближайшая гостиница.
3. В нескольких шагах отсюда находится гостиница „Европейская” .
Я провожу вас.
В бюро приема.*)
*) O ł t a r z W i t a S t w o s z a — триптик в готическом стиле (XV в.) работы
вы даю щ егося скульптора средневековья, один из немногочисленных памятни­
ков этого типа в Европе.
**) K o ś c i ó ł M a r i a c k i — один из красивейших памятников готической
архитектуры в Кракове, построенный в XIV веке.
336
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
Тр и д ц а ть
в то р о й у р о к
Есть свободные номера?
Какие номера вы желаете?
Нам, пожалуйста, один двухместный номер.
А для нас один трехместный.
На втором этаже есть еще один двухместный номер, но все трех­
местные номера заняты. Могу вам дать только четырехместный но­
мер. Он будет стоить на 20 злоты х дороже.
Сколько стоит четырехместный номер?
110 злоты х в сутки. Сутки в гостинице, как вы знаете, считаются
с восемнадцати до восемнадцати часов.
А сколько стоит (мы платим за) наш номер?
70 злотых. Заполните, пожалуйста, эти бланки! Дайте, пожалуйста,
ваши паспорта!
Мы оба из-за границы. У нас иностранные паспорта.
В таком случае, будьте добры, заполните этот бланк!
Оля, какое сегодня число? Не знаю, какое число впивать.
Сегодня уж е 21-ое июля.
На какой срок вы заказываете номера?
Пока на четыре дня.
Как только освободится трехместный номер, немедленно сообщу
вам об этом. Пожалуйста, вот ключи. Ваш номер 116. А ваш номер
231 на третьем этаже. Швейцар проводит вас наверх. Ж елаю вам
спокойной ночи.
Спокойной ночи.
Завтрак.
Марийка, зачем ты возвращаешься наверх?
За портмоне. Я оставила деньги в номере.
А я пойду взять пальто. Сегодня холодное утро.
Ведь мы пока не будем выходить из гостиницы.
Я думал, что мы пойдем завтракать в кафе-молочную.
Можем позавтракать в гостинице. Здесь есть ресторан.
За столом.
Официант: Я вас? слушаю.
Подайте, пожалуйста, булочки, масло, для меня два яйца всмятку.
А для меня яичницу.
Можно получить кипяченое молоко?
Да, есть молоко, кофе, какао, чай.
Мне, пожалуйста, кофе.
А вам молоко?
Да.
35. А что вы заказываете?
36. Две порции колбасы, сливовый джем и три стакана чаю.
(Чечез некоторое время официант возвращается.)
Т р и д ц а т ь вто р о й у р о к
337
37. Вы ошиблись! Вместо заказанной нами колбасы, вы принесли сыр.
38. А мне — вместо кофе, какао.
39. Извините, пожалуйста, я ошибся. Этот завтрак заказывали те то­
варищи.
40. Мне кажется, что скоро пойдет дождь. Посмотрите, какие тучи!
41. Ты что, опять боишься дождя?
42. Нет, я только напоминаю вам, чтобы вы взяли непромакаемые
плащи.
43. Вместо того чтобы ходить по городу, мы можем сегодня посещать
музеи.
44. Вавель во все дни открыт для посетителей?
45. Во все дни, кроме понедельников.
46. А этот знаменитый алтарь Вита Ствоша в Мариацком костеле мож­
но смотреть во всякое время дня?
47. Да. Мариацкий костел открыт весь день.
48. Пойдемте! Позови официанта! Заплатим по счету.
pokój jednoosobowy
pokój dwuosobowy
pokój trzyosobowy
номер на одного, одноместный
номер на двоих, двухместный
номер на троих, трехместный
Jaka jest cena pokoju?
Сколько стоит номер? (како­
ва цена номера?)
Сколько стоит номер?
Сколько стоит наш номер?
Сколько с нас (следует)?
Ile kosztuje pokój?
Ile płacimy za pokój?
Ile płacimy?
dowód osobisty
paszport (zagraniczny)
Którego mamy dzisiaj?
Jaki dzień mamy dzisiaj?
jajko na miękko
jajko na twardo
jajko sadzone
jajecznica
płaszcz nieprzemakalny
uregulować rachunek
24 Uczebnik
паспорт (удостоверение лично­
сти)
заграничный паспорт
Какое сегодня число?
Какой сегодня день?
яйцо всмятку
крутое яйцо
яичница-глазунья
яичница-болтунья
дождевик, непромакаемый
плащ
заплатить по счету
338
Тр и д ц а ть
в то р о й у р о к
КОММЕНТАРИЙ
1., 2. и др. Повторяем случаи употребления конструкции: о +
п а д ., добавляя некоторые новые сочетания:
spóźnić się о 45 minut
zapytać о najbliższy hotel
о parę (kilka) kroków stąd jest hotel
prosić о dowody osobiste
вин.
опоздать на 45 минут
спросить, где ближ айш ая гости­
ница („о чем ” )
в н ескольки х шагах отсюда находится гостиница
просить паспорта
Эта ж е конструкция выступает в оборотах со сравнительной степенью
прилагательных и наречий:
pokój droższy о 20 złotych
będzie kosztować drożej о 20 zł
tańszy о 20 złotych
taniej о 20 złotych
комната дороже на 20 зло ты х
будет стоить дороже на 20 зл.
деш евле на 20 злоты х
деш евле на 20 злоты х
13. Числительные dw oje, troje, czworo и т.д. употребляю тся в польском
языке немного иначе, чем в русском. В сочетании с личными место­
имениями и существительными, обозначающими лиц, они употребляю т­
ся только тогда, когда в данной группе лиц есть женщ ины (девуш ки)
и мужчины (при числительном dw oje, конечно, женщина (девуш ка)
и мужчина).
my dw óje jesteśmy z zagranicy
nas było dw oje
dw oje państwa
oboje rodzice
troje przyjaciół
pięcioro moich znajomych
kilkoro studentów
мы оба (т.е. Марийка и В олодя)
из-за границы
обязательно женщина (девушка)
и мужчина
вы оба
мать и отец
три друга (девушка и парни или
девушки и парень)
пять моих знакомых ( = в группе
долж ны быть женщины и м уж ­
чины)
несколько студентов ( = студентки
и студенты)
В том случае, когда речь идет только о мужчинах, эти числительны е
не употребляются. Русским сочетаниям „двое мужчин, трое рабочих,
пятеро солдат и др.” соответствуют в польском языке сочетания с д ру­
гими числительными (о них см. урок 35).
Числительные dw oje, troje и т.д. употребляются со словом dzieci (де­
ти) и с существительными, обозначающими детенышей животных
и птиц:
Т р и д ц а т ь в то р о й у р о к
dw oje dzieci
dw oje kociąt
pięcioro jagniąt
troje kurcząt
339
двое детей
двое котят
пятеро ягнят
трое цыплят
а также с существительными, обозначающими натуральные пары
предметов, и с некоторыми словами, не имеющими ед. числа (последняя
группа очень ограничена; русским собирательным числительным в этих
случаях чаще всего соответствуют в польском язы ке сочетания со словом para):
dw oje oczu
два глаза
dw oje uszu
два ух а
dw oje rąk
две руки (у одного человека)
dw oje drzw i
двое дверей
но: трое ножниц
trzy pary nożyczek
двое брюк
d w ie pary spodni
четверо лы ж
cztery pary nart
двое сапог
d w ie pary butów
В косвенных падежах этих числительны х прибавляется суффикс -д и падежное окончание (по типу существительных среднего рода):
dw oje
troje
czw oro
kilkoro
dw ojga
trojga
czw orga
kilkorga
dw ojgu
trojgu
czw orgu
kilkorgu
и т.д. (см. таблицу)
31. В отличие от других существительных на -о иностранного происхож­
дения, склоняющихся в польском язы ке (напр.: kino, biuro, palto),
слово kakao не склоняется.
37., 38., 43. Известный вам уж е предлог zamiast сочетается как с суще­
ствительными (в род. пад.), так и с инфинитивом:
zamiast zam ówionej przez nas w ędliny
zamiast kaw y
zamiast chodzić po mieście
вместо заказанной нами колбасы
вместо кофе
вместо того чтобы ходить по го­
роду
39. Вы знаете, что слово państwo имеет два значения:
1) форма обращения к женщине(-ам) и мужчине(-ам)
2) государство.
Но в каждом из этих значений оно характеризуется разными грамма­
тическими признаками:
а) ci państwo
to państwo
tamci państwo
tamto państwo
б) państwo żądają od nas w iele
państwo żąda od nas w iele
в) szanuję państwa
szanuję państwo
r) m ówim y o państwu
m ów im y o państwie
340
Т р и д ц а т ь в то р о й у р о к
43. Слова с окончанием -ипг (ср. род) не склоняются лиш ь в ед. ч.
Множественное число:
muzea
muzeów
muzeom
и т.д. (см. таблицу)
46. Слово kościół является единственным примером, где чередуются три
гласных звука — ó : о : е
kościół, род. kościoła, пр. kościele
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Ответьте на следующие вопросы:
1. О ile minut spóźnił się pociąg do Krakowa?
2. Czy nasi znajomi przyjechali do Krakowa przed północą, czy po
północy?
3. Gdzie się zamawia pokoje hotelowe?
4. O ile drożej kosztuje pokój czteroosobowy od pokoju trzyosobowego?
5. Od której godziny do której trwa w Polsce doba hotelowa?
6. Czy Polacy w kraju mają paszporty, czy dowody osobiste?
7. Kto ma paszporty?
8. Którego dnia nasi znajomi przyjechali do Krakowa?
II. Вставьте нужные предлоги и прибавьте окончания:
1. M aryjka wróciła (portmonetka), ponieważ zostawiła pieniądze (po­
kój).
2. Urzędnik w hotelu prosi gości (dowody osobiste).
3. Muszę zapytać (najbliższy hotel).
4. Pójdziem y (śniadanie, bar mleczny).
5. Przyjechaliśm y do W arszawy (rok).
6. Przebywam w Krakow ie (1 maja).
7. Wszystkie pokoje zostały zajęte (cudzoziemcy).
8. W Krakow ie pójdziemy (muzea i kościoły).
III. Приведите обороты:
1. Как надо обратиться к женщине (мужчине, женщинам, мужчи­
нам, женщинам и мужчинам) с просьбой, вопросом и т.п.?
2. Что вы скажете, если случайно толкнули в автобусе, трамвае
и т. п. женщину (несколько женщин), мужчину (неск. мужчин),
женщину и мужчину?
3. Как вы поблагодарите, если женщина (неск. женщин), мужчина
(неск. мужчин), женщина и мужчина оказали вам услугу?
4. Приведите вежливые формы приветствия: утром, вечером (к жен­
щине (к неск. женщинам), мужчине (неск. мужчинам), женщине
и мужчине)?
5. Что вы скажете, прощаясь с женщиной(-ами), мужчиной(-ами),
женщиной и мужчиной днем, поздним вечером?
33
LEKCJA TRZYDZIESTA TRZECIA
Безличные обороты (продолжение)
W DWÓCH SŁOWACH O KRAKOWIE
1. O początkach i najstarszych dziejach Krakowa opowiada
ludowa legenda.
2. Według tej legendy miasto zostało założone na wzgórzu
Wawel, w miejscu gdzie przebiegły Krak zwyciężył straszne­
go smoka. Od imienia zwycięzcy miasto nazwano Krakowem.
3. Rzeczywista historia Krakowa zaczyna się oczywiście nie od
Kraka.
4. W X (dziesiątym) wieku, za panowania Mieszka I *> (Pierwsze­
go), włączono Kraków w granice państwa polskiego.
5. W roku 1138 miasto stało się stolicą Polski.
6. Wraz z rosnącym znaczeniem gospodarczym i politycznym
Krakowa wzrastać zaczyna jego rola jako ośrodka kultury
i nauki.
7. W połowie XIII w. (wieku) po najazdach Tatarów, którzy
zniszczyli stary gród, na ruinach powstaje nowy Kraków.
8. Od tej chwili zaczyna się szybka rozbudowa miasta.
9. Na Rynku krakowskim wzniesiono gotycki gmach ratusza.
10. Obok ratusza, pośrodku Rynku, zbudowano Sukiennice —
dawne hale targowe.
11. W wieku XIV również na Rynku krakowskim wzniesiony
został jeden z najpiękniejszych zabytków architektury go­
tyckiej w Polsce — Kościół Mariacki.
12. Znajduje się w nim wielki ołtarz, rzeźbiony przez Wita Stwo­
sza.
*) M i e s z k o
записи.
I — первый польский князь, о котором имеются хроникальные
342
Тр и д ц а ть тр е ти й урок
13. W 1364 г. za panowania króla Kazimierza Wielkiego został
założony pierwszy w Polsce uniwersytet **)> — jedna z naj­
starszych uczelni w Europie.
14. Po odnowieniu uniwersytetu, w XV wieku, powstała krakow­
ska dzielnica uniwersytecka. Najstarszym budynkiem uni­
wersyteckim jest słynne Collegium Maius.
15. Na Uniwersytecie Jagiellońskim studiował Mikołaj Kopernik.
16. Przez dłuższy czas uczelnia była ośrodkiem postępu i huma­
nizmu.
17. W XVI w. (tak zwany „złoty wiek” w kulturze polskiej)
Kraków staje się ośrodkiem polskiego renesansu.
18. Na dwór wawelski przyjeżdżają z Włoch wybitni architekci
i rzeźbiarze.
19. Dawny gotycki zamek na Wawelu przebudowano na wspa­
niały renesansowy pałac.
20. Również stare domy i gmachy Krakowa, na przykład Su­
kiennice, bogato upiększono renesansowymi ozdobami.
21. Wiek XVII przynosi nowy styl — barok.
22. Druga połowa XIX wieku to okres naśladowania stylów hi­
storycznych. W tym okresie zbudowano m. in. dzisiejszy
gmach główny Uniwersytetu Collegium Novum w stylu neo­
gotyckim.
23. W takim stanie, z niewielkimi tylko zmianami, przetrwał
stary Kraków do dnia dzisiejszego, zachowując obok zabyt­
ków sztuki wiele ciekawych starych obyczajów.
24. Należy do nich hejnał mariacki***, rozbrzmiewający w po­
łudnie z wieży mariackiej, pochód lajkonika, przypominający
o wypędzeniu Tatarów, szopki krakowskie i wiele innych.
25. Warto wspomnieć jeszcze o murach obronnych i fosach, któ­
re niegdyś otaczały Kraków. Ze starych średniowiecznych
murów obronnych pozostała tylko w północnej części miasta
resztka baszt i bram. Najciekawsze fragmenty to Brama
*) Краковский университет был впоследствии преобразован и по имени ко­
роля Ягайло (по-польски: Jagiełło) получил название Ягеллонского университета
(Uniwersytet Jagielloński).
**) H e j n a ł
m a r i a c k i — обрывающийся музыкальный м<-1ив, исполняе­
мый трубачом на колокольне Мариацкого костела.
Т р и д ц а т ь тр е ти й ур о к
26.
27.
28.
29.
30.
343
Floriańska i Barbakan, jeden z rzadkich w Europie bastio­
nów tego typu.
W wieku XIX na miejscu dawnych fos i nie zachowanej czę­
ści murów założono słynne krakowskie Planty, wspaniały
park, otaczający zielenią stare miasto.
Planty pełne uroku latem i zimą są ulubionym miejscem
spacerów mieszkańców Krakowa.
Obecnie miasto znacznie się rozrosło.
Wciąż buduje się nowe dzielnice mieszkaniowe.
Obok Krakowa powstała Nowa Huta, nowoczesne, znane ca­
łemu światu miasto i wielki kombinat przemysłowy.
СЛ ОВА РЬ
barok
bastion
baszta
dwór
dzieje
dzielnica
fosa
gospodarczy
gotycki
gród
hale targowe
humanizm
kombinat
legenda
mur
najazd
należeć
naśladowanie
neogotycki
obronny
odnowienie
ozdoba
panowanie
pochód
polityczny
postęp
powstawać
północny
przebiegły
przebudować
przemysłowy
przetrwać
ratusz
барокко
бастион
башня
двор
история
район, квартал
ров, окружающий
крепость
экономический
готический
город-крепость
торговые ряды
гуманизм
комбинат
легенда
стена
нашествие
принадлежать
подражание
неоготический
з д е с ь : крепостной
реформа
украшение
царствование
шествие
политический
прогресс
возникать
северный
хитрый
перестроить
промышленный
просуществовать
ратуша
renesans
renesansowy
resztka
rozbrzmiewać
rozbudowa
rozrosnąć się
rzadki
rzeczywisty
rzeźbiarz
rzeźbić
smok
stan
szopka
średniowieczny
Tatar
typ
uczelnia
ulubiony
upiększyć
urok
wieża
wypędzić
wzgórze
wznieść
wzrastać
zachowywać
założyć
zieleń
zwycięzca
zwyciężyć
ренессанс
в стиле ренессанса
остаток
раздаватьса
развитие
разрастись
редкий
действительный
скульптор
ваять, высекать
змей
состояние
кукольный театр
средневековый
татарин
тип
университет, выс­
шее учебное за­
ведение
излюбленный
украсить
обаяние
колокольня
изгнать
холм
возвести
возрастать
сохранять
основать, заложить,
разбить
зелень
победитель
победить
344
Тр и д ц а ть тр е ти й ур о к
В ДВУХ СЛО ВАХ
О КРАКОВЕ
1. О возникновении и древнейшей истории Кракова рассказывает на­
родная легенда.
2. Согласно этой легенде, город б ы л основан на холм е Вавель, в том
месте, где хитрый Крак победил страшного змея. По имени побе­
дителя город бы л назван Краковом.
3. Действительная история Кракова начинается, конечно, не с Крака.
4. В X веке, в царствование князя Меш ко I, Краков бы л включен
в границы польского государства.
5. В 1138 году город стал столицей Польш и.
6. Вместе с возрастающим экономическим и политическим значением
Кракова начинает возрастать его роль как центра культуры и науки.
7. В середине X I I I века, после нашествий татар, разрушивших старый
город, на его руинах возникает новый Краков.
8. С этого момента начинается быстрое развитие города.
9. На краковском Ры нке было возведено здание ратуши в готическом
стиле.
10. Возле ратуши, посередине Ры нка были построены Сукенницы, быв­
шие торговые ряды.
11. В X IV веке также на краковском Ры нке бы л возведен один из
самых красивых памятников готической архитектуры в Польш е —
Мариацкий костел.
12. В нем находится главный алтарь работы Вита Ствоша.
13. В 1364 году в царствование короля Казимежа Великого здесь был
основан первый в П ольш е университет, один из старейших уни­
верситетов в Европе.
14. После реформы университета, в X V веке, возник краковский уни­
верситетский квартал. Самое старое здание университета — зна­
менитое Collegium Maius.
15. В Ягеллонском университете учился Николай Коперник.
16. Долгое время университет бы л центром прогресса и гуманизма.
17. В X V I веке (т. наз. „золотой век” польской культуры ) Краков ста­
новится центром польского ренессанса.
18. На вавельский двор приезжают из Италии выдающиеся архитек­
торы и скульпторы.
19. Старый готический замок на Вавеле бы л перестроен в замечатель­
ный дворец в стиле ренессанса.
20. Другие старые дома и здания Кракова, например, Сукенницы, также
были богато украшены разными деталями (украшениями) в стиле
ренессанса.
21. X V I I век приносит новый стиль — барокко.
22. Вторая половина X I X века — это период подражания разным исто­
рическим стилям. В это время было построено центральное здание
университета Collegium Novum в неоготическом стиле.
Т р и д ц а т ь тр е ти й у р о к
345
23. В таком состоянии, лиш ь с небольшими изменениями, просущество­
вал Краков до наших дней, сохраняя наряду с памятниками ис­
кусства много интересных древних обычаев.
24. К .ним принадлежит мариацкий хейнал, раздающийся в полдень
с колокольни Мариацкого костела, шествие лайконика, напомина­
ющее об изгнании татар, краковские кукольные театры и много
других.
25. Стоит еще упомянуть о крепос’тных стенах и рвах, некогда окру­
жавших Краков. И з старых средневековых крепостных стен со­
хранились лиш ь в северной части города остатки башен и ворот.
Найболее интересные и х фрагменты — это Флорианские ворота
и Барбакан, один из редких в Европе бастионов этого типа.
26. В X I X веке на месте, где прежде были не сохранившиеся крепост­
ные стены и рвы, бы л разбит великолепный краковский парк
Планты, окружающий зеленью старый город.
27. Планты, прекрасные и летом, и зимой, — излюбленное место про­
гулок ж ителей Кракова.
28. В настоящее время город значительно разросся.
29. Все время строятся новые жилые районы.
30. В озле Кракова возникла Новая Гута, вполне современный, извест­
ный всему миру город и большой промышленный комбинат.
stać się
stać
стать
стоять
gród (ист.)
город-крепость
КОММЕНТАРИЙ
1. dzieje (мн. ч.) — синоним слова historia, отличающийся от него в сти­
листическом отношении; оно употребляется в более торжественном
стиле.
4., 13. В польском языке предлог za сочетается также с родительным
падежом. В этом сочетании он соответствует разщлм русским кон­
струкциям с тем ж е временным значением:
za panowania Mieszka I
za panowania króla Kazim ierza
W ielkiego
za życia
za moich czasów
в царствование князя Мешко I,
при князе Мешко I
в царствование короля Казимежа
Великого
при жизни
в мои времена
346
Т р и д ц а т ь тр е ти й у р о к
7., 25. В польском языке нет действительных причастий прошедшего
времени. Русские обороты с этим причастием надо переводить на поль­
ский язык конструкцией: który + п р о ш е д ш е е в р е м я г л а г о л а .
После нашествий татар, разрушивших старый город.
Po najazdach Tatarów, którzy zniszczyli stary gród.
Крепостные стены, некогда окружавшие старый Краков.
M ury obronne, które niegdyś otaczały stary Kraków.
18. Примеры лично-мужских форм существительных (об окончаниях
этих форм см. урок 16):
architekt
rzeźbiarz
— architekci
— rzeźbiarze
23. и др. Деепричастие и причастия настоящего времени:
zachowując
rozbrzm iewający
przypominający
otaczający
сохраняя
раздающийся
напоминающий
окружающий
БЕЗЛИ ЧН Ы Е О Б О РО Т Ы (ПРО Д ОЛЖ ЕНИ Е)
Примеры безличных оборотов прошедшего времени на -no, (-to):
Od imienia zwycięzcy miasto nazwano Krakowem.
По имени победителя город был назван Краковом.
Za panowania Mieszka I włączono Kraków w granice państwa polskiego.
В царствование Мешко I Краков был включен в состав польского
государства.
Na Rynku krakowskim wzniesiono gotycki gmach ratusza.
На краковском Рынке было возведено готическое здание ратуши.
Dawny gotycki zamek na W awelu przebudowano na wspaniały rene­
sansowy pałac.
Старый готический замок на Вавеле был перестроен в замечатель­
ный дворец в стиле ренессанса.
Stare domy i gmachy Krakow a upiększono renesansowymi ozdobami.
Старые дома и здания Кракова были богато украшены разными де­
талями в стиле ренессанса.
W tym okresie zbudowano dzisiejszy gmach główny Uniwersytetu.
В это время было построено центральное здание университета.
Na ich miejscu założono słynne krakowskie Planty.
На их месте бы л разбит замечательный краковский парк Планты.
Т р и д ц а ть тр е ти й у р о к
Во всех этих случаях возможны страдательные конструкции:
stać + страдательное причастие. Сравните:
347
zo­
Na Rynku krakowskim wzniesiono gotycki gmach ratusza.
Na Rynku krakowskim wzniesiony został jeden z najpiękniejszych za­
bytków architektury gotyckiej w Polsce.
Miasto zostało założone na wzgórzu W aw el.
Na ich miejscu założono słynne krakowskie Planty.
Но безличные обороты в польском языке употребительнее.
Безличный оборот в форме настоящего времени:
Wciąż buduje się nowe dzielnice mieszkaniowe.
Все время строятся новые ж илы е районы.
УПРАЖНЕНИЯ
I. Переведите на польский язык:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Я не хочу здесь дольш е стоять.
Передо мной вдруг встал мой старый знакомый.
Они остановились у выхода на платформы.
Часы остановились.
Он стал читать.
Что с ним стало за этот год?
Он стал инженером.
Разговоры становились веселее.
Он становился все более угрюмым.
Стать под дерево.
Ягеллонский университет, ставший центром прогресса и гума­
низма, будет вскоре праздновать 600-летие своего существования.
12. Согласно народной легенде Краков вы л основан Краком, побе­
дившим страшного змея.
13. В X V I веке в Краков, ставший центром польского ренессанса,
приезжают иностранные архитекторы.
14. Одним из старых обычаев Кракова является мариацкий хейнал,
напоминавший и напоминающий об изгнании татар.
II. Ответьте на следующие вопросы:
1. K ied y Kraków został włączony w granice państwa polskiego?
2. Jakie gmachy zostały wzniesione na Rynku krakowskim?
3. Za panowania którego króla został założony Uniwersytet Jagielloń­
ski?
4. W którym wieku został przebudowany zamek wawelski?
5. Jakie dawne obyczaje Krakow a zna pani (pan)?.
6. Gdzie i kiedy założono krakowskie Planty?
34
LEKCJA
TRZYDZIESTA
CZWARTA
Местоимения nikt, nic с предлогами.
WŁODEK ZACHOROWAŁ
1. — Dzień dobry, Tadku! Przyszłyśmy się dowiedzieć, jak
zdrowie Włodka. Czy już mu lepiej?
2. — Jest z nim raczej źle, gorzej niż wczoraj. W nocy miał
wysoką temperaturę: 39,8. Był prawie nieprzytomny.
Chciałem nawet wezwać pogotowie.
3. — Włodek nie był wczoraj u lekarza?
4. — Nie, nie mogłem go namówić. Twierdżił, że to lekkie za­
ziębienie i zażył aspirynę. Nic mu to nie pomogło.
5. — Włodek nie lubi się leczyć. Gdy chorował, nigdy nie brał
zwolnienia lekarskiego, chodził na wykłady kaszląc, go­
rączkując, z bólem głowy.
6. — Czy on jeszcze śpi?
7. — Nie, ale oczywiście nie pozwoliłem mu wstawać. Miał
dziś o ósmej 38,4. Zaraz przyjdzie lekarz.
8. — Ciekawe, co mu jest? Chyba grypa... A może zapalenie
płuc? Już w drodze powrotnej zauważyłyśmy, że się źle
czuje. Nie miał chęci z nikim rozmawiać, do nikogo się nie
odzywał.
9. — Tak, widać było, że coś mu dolega i nawet o niczym nie
wspomniał.
10. — Co będzie z naszym powrotem do Moskwy? Przecież za
kilka dni mamy wyjechać.
(Dzwoni lekarz)
11. — Czy tu jest chory?
12. — Tak, proszę do tego pokoju.
13. — Dzień dobry panu! Co się stało? Co panu dolega?
14. — Może ja będę mówił za kolegę. On zawsze uważa się za
zdrowego. Nawet wówczas, gdy ma temperaturę ponad
39 stopni.
Т р и д ц а т ь ч е тв е р ты й у р о к
349
15. — Czy pan mierzył temperaturę? Jaka temperatura była
dziś rano?
16. — 38,4 stopni.
17. — Proszę zdjąć piżamę, muszę pana zbadać.
(Lekarz wyjmuje słuchawkę)
18. — Proszę położyć się na wznak... Serce ma pan zdrowe. Puls
przyśpieszony wskutek gorączki. Czy ma pan bóle brzu­
cha?
19. — Nie.
20. — Żołądek w porządku?
21. — Tak.
22. — Proszę usiąść! Czy bolą pana plecy?
23. — Tak, czuję łamanie w kościach, mam dreszcze i boli mnie
głowa.
24. — Płuca są zdrowe. Proszę pokazać gardło! Niech pan sze­
rzej otworzy usta!
Tak, jest pan chory na anginę.
25. — Ale ja muszę wstać!
26. — Nie ma mowy! Powinien pan leżeć,
27. — To bardzo przykre.
28. — Trudno, trzeba się zmusić. Poleży pan ze trzy dni i wszyst­
ko przejdzie. Przepiszę panu trzy zastrzyki penicyliny.
Proszę recepty. Witaminy będzie pan zażywał trzy razy
dziennie po dwie tabletki. Te proszki proszę brać co trzy
godziny. Przepiszę jeszcze krople do płukania gardła.
Gardło należy płukać co dwie godziny. Na pół szklanki
wody dziesięć kropli lekarstwa. Zastrzyk zrobi panu sio­
stra jeszcze dziś.
29. — Czy po zastrzyku poczuję się lepiej?
30. — Po zastrzyku powinna spaść temperatura, ustaną bóle
głowy i dreszcze. Czy dać panu zwolnienie?
31. — Nie, dziękuję! Mam teraz wakacje.
32. — Proszę więc stosować się do wszystkich moich wskazó­
wek, a szybko to panu przejdzie. Ma pan silny, młody
organizm.
33. — Kiedy będę mógł wstać?
350
Т р и д ц а ть ч е тв е р ты й ур о к
34. — Nie wcześniej niż za trzy, cztery dni. Jeżeli nie będzie
żadnej poprawy, proszę mnie wezwać ponownie. Do wi­
dzenia panom!
35. — Do widzenia panu, panie doktorze! Bardzo dziękuję.
36. — Włodku, pójdę teraz do apteki zamówić lekarstwa.
HUMOR
D IE T A
Do gabinetu lekarskiego w tacza się bardzo otyły pan i prosi o środek
na schudnięcie.
— Ścisła dieta — m ó w i lekarz. — P la sterek chleba z m argaryną, k o tle ­
cik cielęcy lub udko kurze, biały ser i dw a jabłka.
— Przed jedzeniem czy po?
сл o
angina
apteka
aspiryna
biały ser
brzuch
chorować
dieta
dreszcze
gabinet
gardło
gorączka
gorączkować
gry pa
kaszleć
kość
kotlecik
k ropla
kurzy
leczyć się
lekarski
łam ać
m argaryna
m ierzyć
nam ówić
na wznak
nieprzytomny
otyły
penicylina
plasterek
płuca
płukać
pogotowie
popraw a
ангина
аптека
аспирин
творог
ж ивот
болеть
диета
озноб
кабинет
горло
температура
температурить
грипп
каш лять
кость
котлетка
кап ля
курины й
лечиться
относящийся к вра­
чу
ломить
маргарин
измерять
уговорить
на спину
без сознания
полный
пенициллин
ломтик
легкие
полоскать
скорая помощь
улучш ен и е
APb
p o w ro tn y
proszek
przepisać
przyspieszony
puls
recepta
schudnąć
serce
spaść
stosow ać się
ścisły
środek
tabletka
tw ierdzić
udko
ustać
w itam in a
w sk a z ó w k a
w sk u tek
w taczać się
w y k ła d
zachorow ać
zapalen ie
zastrzyk
zaziębienie
zażyć*
zbadać
zd row ie
z d ro w y
zm usić się
zw olnien ie lekars­
kie
żołądek
обратный
порош ок
прописать
ускоренны й
пульс
рецепт
похудеть
сердце
упасть
соблюдать
строгий
средство
таблетка
утверждать
нож ка
прекратиться
витамин
указание
от, вследствие
вкатываться
лекция
заболеть
воспаление
укол
простуда
принять
осмотреть
здоровье
здоровый
заставить себя
освобождение от
работы, бю ллетень
ж елуд о к
Т р и д ц а т ь ч е тв е р ты й у р о к
351
ВОЛОДЯ ЗАБО ЛЕЛ
1. Здравствуй, Тадек! Мы пришли узнать, как здоровье Володи. Ему
уже лучше?
2. Нет, он чувствует себя плохо. Хуже, чем вчера. Ночью у него была
высокая температура, 39,8. Он был почти без сознания. Я хотел
даже вызвать скорую помощь.
3. Володя не был вчера у врача?
4. Нет, я не мог его уговорить. Он утверждал, что это легкая про­
студа и принял аспирин. Но это ему нисколько не помогло.
5. Володя не любит лечиться. Когда он болел, никогда не брал осво­
бождения от занятий, ходил на лекции с кашлем, с температурой
и головной болью.
6. Он еще спит?
7. Нет, но конечно, я не позволил ему встать. Сегодня утром у него
было 38,4. Сейчас придет врач.
8. Интересно, что с ним? Это, наверное, грипп... А может быть, вос­
паление легких? У ж е на обратном пути мы заметили, что он плохо
себя чувствует. Ему не хотелось ни с кем разговаривать, ни с кем
не заговаривал.
9. Да, видно было, что у него что-то болит, но он ни о чем даже не
сказал.
10. Что будет с нашим возвращением в Москву? Ведь через несколько
дней нам надо уезжать.
(Звонит врач).
11. Больной здесь?
12. Да, пройдите, пожалуйста, в эту комнату.
13. Здравствуйте! Что случилось? На что вы жалуетесь?
14. Может быть, я буду говорить за товарища. Он всегда считает себя
здоровым. Даже тогда, когда у него температура выше 39 градусов.
15. Вы измеряли температуру? Какая температура была сегодня утром?
16. 38,4.
17. Снимите, пожалуйста, пижаму! Мне нужно вас осмотреть.
(Врач вынимает трубку).
18. Ложитес’ь, пожалуйста, на спину... Сердце у вас в порядке. П ульс
ускоренный от температуры. У вас болит живот?
19. Нет.
20. Ж елудок в порядке?
21. Да.
22. Сядьте, пожалуйста! У вас болит спина?
23. Да, все тело ломит, меня знобит и голова болит.
24. Легкие в порядке. Покажите горло! Откройте шире рот! Да, у вас
ангина.
25. Но мне необходимо встать.
Т р и д ц а т ь ч е тв е р ты й у р о к
352
26. И речи быть не может! Вы должны лежать.
27. Очень жаль.
28. Ничего не поделаешь, надо себя заставить. Полежите дня три
и все пройдет. Пропишу вам три укола пенициллина. Вот, пожа­
луйста, рецепт. Витамины будете принимать три раза в день по
две таблетки. Эти порошки принимайте, пожалуйста, через каждые
три часа. Пропишу вам еще капли для полоскания горла. Горло
следует полоскать каждые два часа. На полстакана воды десять
капель лекарства. У кол сделает вам сестра еще сегодня.
29. После укола я буду чувствовать себя лучше?
30. После укола должна упасть температура, прекратится головная боль
и озноб. Дать вам освобождение?
31. Нет, спасибо! У меня теперь каникулы.
32. Прошу соблюдать все мои указания, и тогда все быстро у вас прой­
дет. У вас молодой, сильный организм.
33. Когда мне можно будет подняться?
34. Не раньше, чем через три, четыре дня. Если не будет никакого
улучшения, вызовете меня опять. До свидания!
35. До свидания, доктор! Большое спасибо.
36. Володя, теперь я пойду в аптеку заказать лекарство.
Pogotowie Ratunkowe
Скорая помощь
______brać
принимать (лекарство)=г^1
v
*
г
—-^zazywac
освобождение от занятий (ра­
zwolnienie lekarskie
боты), бюллетень
что
с ним (мной, тобой и т.д)?
Со mu (mi, ci и т.д.) jest?
Что с вами?
Со panu jest?
Co panu (pani, ci mu и т.д.)
На что вы (ты, он) жалуе­
dolega?
тесь?
Mam kaszel.
У меня кашель.
Mam dreszcze.
Меня знобит.
Boli mnie (cię, go, ją, pana, pa­ У меня (тебя, него, нее, вас)
nią) głowa.
болит голова.
Czy bolą pana plecy?
У вас болит спина?
plecy
плечи
to bardzo przykre
bardzo mi przykro
спина
ramiona (ед. ч. ramię)
это очень неприятно, досадно
мне очень жаль
Т р и д ц а т ь ч е тв е р ты й у р о к
353
-указание
-стрелка (часовая и т.п.)
wskazówka ^
chorować па со
chorować na grypą
chorować na oczy
chorować na zapalenie płuc
болеть чем
болеть гриппом
болеть глазами
болеть воспалением легких
Ср.: umrzeć па + н а з в а д и е б о л е з н и
uważać się za kogo (со)
считать себя кем (чем)
uważać się za zdrowego
uważać się za przystojnego
mężczyznę
uważać się za uczonego
считать себя здоровым
считать себя красивым муж­
чиной
считать себя ученым
stosować się do czego
stosować się do wskazówek
stosować się do zarządzeń
Синоним
przestrzegać dyscypliny
środek na schudnięcie
ścisła dieta
соблюдать что
соблюдать указания
соблюдать распоряжения
przestrzegać czego
соблюдать дисциплину
средство для того, чтобы по­
худеть
строгая диета
КОММЕНТАРИЙ
8, и др. Следующим возвратным глаголам соответствуют русские гла­
голы с местоимением „себя” :
czuć się
uważać się
zmuszać się
zachowywać się
чувствовать себя
считать себя
заставлять себя
вести себя
10. и др. Сравните встречающиеся в тексте конструкции со значением
долженствования:
za kilka dni mamy wyjechać
muszę pana zbadać
muszę wstać
25 Uczębnik
через несколько дней нам
ехать
мне нужно вас осмотреть
мне необходимо встать
надо
Т р и д ц а ть ч е тв е р ты й у р о к
354
powinien pan leżeć
powinna spaść tem peratura
вы долж ны лежать (но никто, ко­
нечно, не в состоянии вас за­
ставить)
долж на упасть температура
( = у меня все основания, что
она долж на упасть, но может
произойти что-то неожиданное)
М ЕСТОИМ ЕНИЯ n i k t , n i c
С П РЕ Д ЛО ГАМ И
Отличительной чертой п ольских местоимений nikt, nic (склоняются,
как kto, со?) является то, что они не разделяю тся в сочетании с пред­
логами.
Сравните русские и польские конструкции:
nie m iał chęci z nikim rozm aw iać
do nikogo się nie odzyw ał
o niczym naw et nie wspom inał
Другие примеры:
z nikogo się nie śm iał
nie troszczył się o nic
o nikim nie zapom niał
na nic nie chorow ał
o nic nie prosił
o nic nie pytał
nad niczym się nie zastanawiał
o niczym nie w ied zia ł
po nikogo nie w stępow ał
ему не хотелось ни с кем разговаривать
ни с кем не заговаривал
ни о чем даж е не упомянул
ни над кем не смеялся
не заботился ни о чем
ни о ком не забыл
ничем не болел
ни о чем не просил
ни о чем не спрашивал
ни над чем не задумывался
ни о чем нё знал
ни за кем не заходил
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Прибавьте нуж ны е предлоги и образуйте соотв. формы существи­
тельны х:
1. W łodek jest chory (angina).
2. U biegłej zim y chorowałem (grypa).
3. N a tej sztuce można umrzeć (nudy).
4. Ten człow iek um arł (zapalenie płuc).
5. Lek a rz kazał W łod kow i stosować się (wszystkie jego wskazówki).
6. W łodek n igdy nie uważał się (chory).
7. Chcem y dow iedzieć się (ty), czy W łodek czuje się lepiej.
8. W arszaw a stała się stolicą Polski (czasy) króla Zygmunta III.
9. Leningrad został zbudowany (panowanie) Piotra W ielkiego.
10. (N a ja zd y) Tatarów , którzy zniszczyli miasto, powstaje nowy K ra ­
ków.
11. Czy W łodek posłucha (rada) lekarza?
Т р и д ц а т ь ч е тв е р ты й !п я ты й у р о к
II.
III.
355
Вставьте нужные формы местоимений nikt или nic.
1........... mnie nie rozumie.
2. Patrzył na scenę, nie będąc za u w a żon y...........
3. N ie c z e k a m y ...........
4. On jest dla m n ie .............
5. N ie mogę a n i ............. robić, a n i ...............myśleć.
6. On j e s t .............nie wart.
7. O n ............. nie powiedział.
8. C z y ............. pana nie boli?
9. D o o k o ła .............nie widać.
10................ z tego nie rozumiem.
11. N ie stosuję s i ę .............
12. On nie s łu c h a .............
13. N ie p ożycza łem ............. ołówka.
14................ nie pamiętam.
15. D z iś ........... nie dzwoniłem.
16................ nie potrzebuję.
Вставьте нужные конструкции со значением долженствования:
1. Uważam, że ( j a ) ............. tu zostać.
2. Jutro w re s z c ie .............zdać ten egzamin.
3. Kazano mi, w i ę c ............. skończyć tę pracę.
4. Obiecałem im i d la te g o ............. do nich zadzwonić.
5. Za tydzień n ie s te ty .............(my) już wyjechać z Polski.
6. Przed wyjazdem ( j a ) ............. zrobić jeszcze trochę zakupów.
35
LEKCJA
TRZYDZIESTA
PIĄTA
1. Сочетаемость числительных с личными суще­
ствительными м. рода.
2. Неопределенные местоимения.
ZAKUPY
1. — Maryjko, chciałabym kupić materiał na sukienkę. Bardzo
byłoby mi przyjemnie, gdybyś zechciała pójść ze mną
do sklepu. Nie mam się kogo poradzić, co wybrać.
2. — Chodźmy, ja bardzo lubię robić wszelkie zakupy.
356
Тр и д ц а ть п яты й урок
3. — Chcecie iść same, bez nas?
4. — Wiem, że chłopcy nie lubią chodzić po sklepach. Poza tym
Włodek się zmęczy. Jest jeszcze osłabiony po chorobie.
5. — Czuję się bardzo dobrze!
6. — Chodźmy więc' wszyscy razem! Chyba wiesz, Olu, że Marek
ma dobry gust. Tylko z nim powinnaś kupować materiały.
7. — Może wejdziemy do tego sklepu? Tu jest duży wybór
materiałów.
8. — Zdaje się, że ten sklep jest zamknięty.
9. — No, oczywiście! Remanent!
10. — Chodźmy na Plac Konstytucji do „Galluxu”! *)
W SKLEPIE
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Sprzedawca: — Czym mogę służyć?
Proszę pokazać mi ten niebieski materiał!
Ten jasny?
Nie, tamten ciemniejszy.
Czy to jest czysta wełna?
Nie, to jest wełna 80% (osiemdziesięcioprocentowa).
W jakiej cenie, jest ten materiał?
Po 150 (sto pięćdziesiąt) złotych metr.
Proszę pokazać mi coś w lepszym gatunku.
Mamy 100% wełny w innych kolorach: bordo, granatowe,
zielone, brązowe, czarne...
— Proszę pokazać mi zieloną.
:— Proszę.
— Jak ci się podoba?
— Bardzo ładny wyrób, ale nie wiem, czy będzie ci do twa­
rzy w tym kolorze.
—- Który materiał decyduje się pani kupić?
— Nie widzę nic odpowiedniego. Przepraszam pana. Chodź­
my do działu jedwabiów, może tam coś wybiorę.
— Olu, kup ten biały jedwab w czerwone kwiaty!
— Słyszysz, jak Marek dobrze ci radzi?!
*) „G allu x ” [ г а Ъ у к с ] — сокращение названия: Galanteria luksusowa (высокока­
чественная галантерея).
Тр и д ц а ть п я ты й урок
357
29. — Och, jakiż to brzydki materiał! A poza tym, Marku, czy
nie wiesz, że teraz modne są paski albo kratki, a nie
kwiaty?
Do sprzedawczyni: -— Czy mogę prosić...
30. — Zaczekaj, Olu, przed tobą są jeszcze ci dwaj panowie.
31. — Przepraszam, nie zauważyłam panów...
32. — Sprzedawczyni: — Słucham panie?
33. — Czy mogę obejrzeć ten jedwab w paski?
34. — Proszę bardzo.
35. — Z bliska jest brzydszy niż z daleka. Nie podoba mi się!
36. — A to co za materiał?
37. — Nylon.
38. — Po czemu metr?
39. — Po 200 (dwieście) złotych.
40. — Czy jest jeszcze nylon w jakieś inne desenie?
41. — Tak, zaraz pani pokażę... Proszę.
42. — Jaki piękny, oryginalny deseń! Może kupisz, Olu?
43. — A czy nie bardziej podobają ci się tamte gładkie jedwa­
bie? Widzisz je?
44. — Są raczej brzydkie.
45. — Ach, Olu, wybierz cokolwiek i chodźmy już stąd!
46. — No, proszę! Już się niecierpliwicie! Nie mogę wybrać
czegokolwiek. Muszę się dobrze zastanowić.
47. — Sprzedawczyni: — Który materiał zamierza pani kupić?
48. — Chyba żaden. Przepraszam!... Może kupię sobie w „Galluksie” gotową sukienkę. Czy pójdziecie ze mną? Oczy­
wiście nie dziś!
49. — Ja raczej nie pójdę. To jednak trochę zbyt nudne! Wy­
prowadzisz z równowagi pięciu sprzedawców, dziesięć
sprzedawczyń i w końcu nic nie kupisz!
50. — Uprzedzałam cię.
51. — My, Olu, nie pójdziemy z tobą jedynie dlatego, że po­
jutrze już wyjeżdżamy.
*
*
*
52. — Powiedzcie, w którym sklepie można kupić coś na pa­
miątkę pobytu w Polsce. Ale nie chciałabym kupować
byle czego!
358
Т р и д ц а ть п я ты й ур о к
53. — Oczywiście w sklepie C.P.L.iA. *) Tam są piękne, arty­
styczne wyroby ludowe. Można wybrać coś bardzo ory­
ginalnego.
54. •— Czy to daleko?
55. — Nie, parę kroków stąd.
*
56. —
*
*
W tym dziale są różne tkaniny artystyczne, wstążki, dy­
waniki, maty...
57. —- Z czego robione są te maty?
58. — Ze słomy i z nitek lnu. Tu obok możecie kupić różne lal­
ki, bransoletki, korale, szkatułki...
59. — Z czego robi się te korale?
60. — Z farbowanych pestek ogórka. A te z drzewa.
61. — Nigdy bym nie przypuszczała! Jakie to piękne!
62. — Czy chcesz je kupić?
63. — Tak. Te broszki i klipsy też są robione z drzewa?
64. — Sprzedawczyni: — Tak, a tamte z gliny. A może chcą
państwo obejrzeć wyroby ze srebra czy z bursztynu?
65. — Nie, to jest już mniej oryginalne. Kupię sobie te korale.
Ile kosztują?
66. — 50 (pięćdziesiąt) złotych.
67. — Tu są ludowe naczynia: dzbanki, talerze, popielniczki...
68. — Czy są ręcznie malowane?
69. — Tak. A tamte talerze wyrabiane są z drzewa.
70. — Włodku, co ty kupiłeś?
71. — Dla siebie ten portfel i popielniczkę. A poza tym dwie
lalki: krakowiaka i krakowiankę. Podaruję je Lidzie.
72. — A ja kupię jeszcze tę małą lalkę ze słomy i taką ludową
chustkę na głowę.
73. — Maryjko, pośpiesz się! Mamy przecież jeszcze wstąpić
do drogerii.
74. — Czy już się zbliża siódma?
75. — Tak, już za dwadzieścia siódma.
•) C .P .L .iA (произносите [ ц э п э 1 ъ я ] ) — сокращение названия: Centrala Przem y­
słu Ludow ego i Artystycznego (Центральное управление кустарной и художест­
венной промышленности).
Т р и д ц а ть п я ты й урок
359
HUMOR
W Y Z N A N IE
On: — Cieszę się bardzo, kochanie, że w krótce zostaniesz m oją żoną,
tylk o muszę ci coś w yznać...
Ona: — C óż ta k iego?
On: — W idzisz, za ra b ia m ty lk o d w a tysiące miesięcznie. Cży ći to w y ­
starczy?
Ona (po n am yśle): — N o , m n ie to ostatecznie w ystarczy, ale jak ty w te ­
d y dasz sobie radę?
С Л О В А Р Ь
artystyczny
bransoletka
b rąz o w y
brzyd k i
bursztyn
ch oroba
decydow ać się
deseń
dro geria
dzban ek
fa rb o w a ć
gatun ek
gra n a to w y
gust
je d w a b
klips
k olor
k ora le
k w iat
len
m ata
m ateriał
m iesięcznie
naczynia
niebieski
n iecierpliw ić się
nudn y
nylon
odpow iedni
худож ествен н ы й
браслет
кори чн евы й
некраси вы й
янтарь
б олезн ь
реш ать
р и сун о к
п арф ю м ерн ы й
;
газин
к у вш и н
красить
сорт
синий
вкус
ш елк
кли п с
расцветка
бусы
цветок
лен
мат
м атериал
в м есяц
посуда
голубой
терять терпение
ск уч н ы й
н ей лон
подходящ и й
ory gin aln y
osłabiony
ostatecznie
pestka
popielniczka
poradzić się
p o rtfel
rem anent
ręcznie
ró w n o w a g a
słom a
srebro
szkatułka
tkanina
w e łn a
w stążka
w szelki
w ybór
w y b ra ć
w y ra b ia ć
w y ro b y
w y ró b
w y zn ać
w yzn an ie
zak u py
zam ierzać
zarabiać
z bliska
z daleka
оригинальный
ещ е не окреп
в конце концов
семечко
пепельница
посоветоваться
бум аж ник
переучет
ручны м способом
равновесие
солома
серебро
ш катулка
ткань
шерсть
лента
всякий
выбор
подобрать
делать
изделия
вы делка
признаться
признание
покупки
собираться
зарабатывать
вблизи
издали
ПОКУПКИ
1. Марийка, я х о т е л а бы к уп и ть м атериал на платье. М н е б ы л о бы
очень приятно, ес л и бы ты п о ш ла со мной в магазин. М н е не
с кем посоветоваться, что подобрать.
2. Пойдем, я о ч ен ь л ю б л ю д ела т ь всякие покупки.
3. Х отите пойти одни, без нас?
4. Я знаю, что м уж ч и н ы не лю бя т ходи ть по магазинам. К ром е того,
В о лод я устанет. О н ещ е не окреп п осле болезни.
360
Т р и д ц а т ь п я т ы й ур о к
5. Я чувствую себя очень хорошо.
6. Тогда пойдемте все вместе. Ты ведь знаешь, Оля, что у Марка
хороший вкус. Только с ним ты должна купить материал.
7. Зайдем в этот магазин? Здесь большой выбор материалов.
8. Кажется, этот магазин закрыт.
9. Ну, конечно! Переучет!
10. Пойдем на Площадь Конституции в „Галлю кс” !
В М А ГА ЗИ Н К Е
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
Продавец: Что вам угодно?
Покажите, пожалуйста, этот голубой материал!
Этот светлый?
Нет, тот, потемнее.
Это чистая шерсть?
Нет, это 80%-ая шерсть.
Сколько стоит этот материал?
По 150 злотых метр.
Покажите что-нибудь лучшего сорта!
У нас есть 100°/о-ные шерстяные материалы других расцветок:
бордо, синий, зеленый, коричневый, черный...
Покажите зеленый!
Пожалуйста!
Как тебе нравится?
Очень красивая выделка, но не знаю, будет ли тебе этот цвет
к лицу.
Какой материал вы решаете купить?
Не вижу ничего подходящего. Извините! Пойдем в отдел шелка.
Может быть, я там что-нибудь подберу?
Оля, купи этот белый шелк с красными цветами.
Слышишь, как Марк хорошо тебе советует?
Ох, какой это некрасивый материал! А кроме того, Марк, разве
ты не знаешь, что теперь модны полоски или клетка, а не цветы?
Продавцу: Вы можете мне показать...
Подожди, Оля! Перед тобой еще эти двое мужчин!
Простите, я вас не заметила...
Продавщица: Я вас слушаю!
Можно мне посмотреть этот шелк в полоску?
Пожалуйста.
Вблизи он не такой красивый, как издали. Мне не нравится!
А это что за материал?
Нейлон.
Сколько стоит метр?
По 200 злотых.
У вас есть нейлон с каким-нибудь другим рисунком?
Да, сейчас вам покажу... Пожалуйста.
Т р и д ц а т ь п я т ы й ур о к
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
56.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
361
Какой красивый, оригинальный, рисунок! Купишь, Оля?
А не больше ли тебе нравятся вот эти гладкие шелка? Видишь их?
Они, мне кажется, некрасивые.
Оля, выбери что-нибудь, и пойдем уже отсюда!
Н у вот, уж е теряете терпение. Я ведь не могу взять первый по­
павшийся материал. Я должна хорошо обдумать.
Продавщица: Какой материал вы собираетесь купить?
Пожалуй, никакой. Извините!.. Может быть, куплю в „Га л лю к­
се” готовое платье. Пойдете со мной? Конечно, не сегодня!
Я, пожалуй, не пойду. Это все же слишком скучно! Выведешь
из равновесия пять продавцов, десять продавщиц, и в результате
ничего не купишь!
Я тебя предупреждала.
Мы, Оля, не пойдем с тобой только потому, что послезавтра уже
уезжаем.
Скажите, в каком магазине можно купить что-нибудь на память
о пребывании в Польш е! Но конечно, я не хотела бы купить чтонибудь неинтересное!
В магазине Цепелия. Там прекрасные художественные изделия
в народном стиле. Можно выбрать что-нибудь очень оригинальное.
Это далеко?
Нет, в нескольких шагах отсюда..
В этом отделе есть разные художественные ткани, ленты, коври­
ки, маты.
Из чего делаются эти маты?
Из соломы и ниток льна. Здесь рядом можете купить разных ку­
кол, браслеты, бусы, шкатулки...
А из чего делаются эти бусы?
Из крашеных семечек огурца. А эти из дерева.
Никогда бы не подумала! Как это красиво!
Хочешь купить их?
Да. Эти брошки и клипсы тоже из дерева?
Продавщица: Да, а те из глины. А не хотите ли посмотреть из­
делия из серебра или янтаря?
Нет, это уж е менее оригинально. Я куплю эти бусы. Сколько они
стоят?
50 злотых.
Здесь посуда в народном стиле: кувшины, тарелки, а также пе­
пельницы...
Это ручная работа (Они раскрашены ручным способом)?
Да. А вот эти тарелки делаются из дерева.
Володя, ты что купил?
Д ля себя этот бумажник и пепельницу. А кроме того, двух к у­
кол: краковянина и краковянку. Подарю их Лиде.
362
Тр и д ц а ть п я ты й ур о к
72. А я куплю еще эту маленькую к у к лу из соломы и этот платок на
голову в народном стиле.
73. Марийка, поторопись! Нам ведь надо еще зайти в парфюмерный
магазин.
74. У ж е скоро семь?
75. Да, уж е без двадцати минут семь.
Что для вас? Что вы желае­
те?
Что вам угодно? Чем могу
служить?
Czym mogę służyć?
Вопросы о цене товара:
Не kosztuje metr?
Po czemu metr?
W jakiej cenie materiał?
w tym (czym) ci (komu) do
twarzy
coś w lepszym gatunku
wełny w innym kolorze
wyprowadzić z równowagi
portfel
портфель
(po)radzić się kogo
Nie mam się kogo poradzić.
po namyśle
dać sobie radę
Сколько стоит метр?
Почем метр?
В какую цену материал?
это (что) тебе (кому) идет,
это тебе к лицу
что-нибудь лучшего сорта
шерсть других расцветок
вывести из равновесия
бумажник
teczka
(по)советоваться с кем
Мне не с кем посоветоватсья
подумав
здесь: прожить
СОЧЕТАЕМОСТЬ ЧИСЛИТЕЛЬНЫХ С ЛИЧНЫМИ СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫМИ
М. РОДА
Личные существительные м. рода сочетаются в им. пад. с особыми
формами числительных.
Przed tobą są jeszcze ci dw aj panowie.
Przed tobq są jeszcze ci trzej panowie.
Przed tobą są jeszcze ci ezterej panowie.
Т р и д ц а ть п я ты й ур о к
363
D w aj milicjanci, żołnierze, panowie, Rosjanie, Polacy...
T rzej m ilicjanci, żołnierze, panowie, Rosjanie, Polacy...
Czterej milicjanci, żołnierze, panowie, Rosjanie, Polacy...
Следовательно, лично-мужские формы числительны х 2, 3, 4 = dw aj,
trzej, czterej.
Кроме того, в функции им. пад. может также выступать форма род.
пад. Обе они равноправны. Обратите также внимание на разницу
в глагольны х формах.
Przed tobą jest jeszcze tych dwróch panów.
Przed tobą jest jeszcze tych trzech panów.
Przed tobą jest jeszcze tych czterech panów.
Cp.: Na rogu ulicy stoją dw aj (trzej, czterej) milicjanci.
Na rogu ulicy stoi dwóch (trzech, czterech) milicjantów.
С формой род. пад. совпадает при личных именах существительных
форма винительного падежа.
W idzę dwóch (trzech, czterech) milicjantów.
Со всеми остальными существительными употребляются известные
вам уж е числительные dwa (dwie), trzy, cztery.
Dwie, trzy, cztery kobiety, artystki, książki, lalki...
Dwa, trzy, cztery domy, parki, psy, koty, ptaki...
Числительные от 5-ти и выше образуют лиш ь одну форму им. пад.
сочетающуюся с личными существительными м. рода. Форма им. па­
дежа совпадает с родительным (а также с винительным) пад.
Przed tobą jest jeszcze tych pięciu (sześciu itd.) panów.
N a rogu ulicy stoi pięciu (sześciu itd.) milicjantów.
Cp. вин. пад. (пример из текста):
W yprowadzisz z rów now agi pięciu sprzedawców i dziesięć sprzedaw­
czyń. Так же:
K ilku sprzedawców, mężczyzn
kilkunastu
sprzedawców, męż­
czyzn
kilkudziesięciu sprzedawców,
mężczyzn
(cp.: kilka sprzedawczyń, kobiet)
(cp.: kilkanaście sprzedawczyń, ko­
biet)
(cp.: kilkadziesiąt sprzedawczyń,
kobiet)
Усвойте парадигму лично-мужских форм имен числительны х по таб­
лице на конце книги.
Напоминаем (см. урок 32), что числительные dwoje, troje и т. д. не
выступают с личными существительными мужского рода. Русским
собирательным числительным в сочетании с личными существитель­
ными мужского рода соответствуют в польском языке охарактеризо­
ванные выше формы числительных.
Т р и д ц а ть п я ты й ур ок
364
Сравните польские соответствия следующих русских конструкций:
dw aj przyjaciele, dwóch przyjaciół
pięciu robotników
sześciu żołnierzy
było ich czterech
przyszli wszyscy trzej
m y trzej tam byliśmy
двое друзей
пятеро рабочих
шестеро солдат
их было четверо
пришли все трое
мы трое там были
НЕОПРЕДЕЛЕННЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ
Среди неопределенных местоимений в польском языке наиболее упо­
требительными являются местоимения, образованные с помощью эле­
ментов -kolw iek и byle. По значению они соответсвуют русским ме­
стоимениям с элементом - либо или - нибудь.
kto
со
jaki
czyj
który
—
—
—
—
—
kto kolwiek
cokolwiek
jaki kolwiek
czymkolwiek
którykolwiek
И х склонение ничем не отличается от склонения местоимений ktoś,
coś и т. д., т. е. склоняется только первая часть, а элемент rkolw iek при­
бавляется к падежной форме, напр., czegokolwiek и т. д. Эти неопре­
деленные местоимения пишутся слитно.
gdzie
dokąd
kiedy
jak
—
—
—
—
gdziekolwiek
dokąd kolwiek
kiedykolwiek
jakkolwiek
Примеры из текста:
Olu, w ybierz cokolwiek i chodźmy już stąd!
Nie mogę wybrać czegokolwiek.
Неопределенные местоимения с элементом byle соответствуют по зна­
чению русским местоимениям с элементами -либо, -нибудь, кое-. Они
пишутся раздельно.
byle
byle
byle
byle
byle
kto
со
jaki
jak
gdzie
кто-либо (-нибудь)
что-либо (-нибудь)
кое-какой, какой-либо
кое-как, как-нибудь, спустя рукава
где-либо, где-нибудь, куда-либо, куда-попало
Тр и д ц а ть п я ты й ур о к
Примеры:
N ie chciałabym kupować byle czego.
N ie rzucaj ubrania byle gdzie.
Robisz wszystko byle jak.
Byle kto potrafi to zrobić.
365
Я
не хотела бы купить первый
попавшийся материал (и др.),
что-нибудь неинтересное.
Не бросай одеж ду куда-попало.
Ты все делаеш ь спустя рукава.
Это любой может сделать.
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Прибавляя числительны е 2, 4, 5 измените формы существительных
и глаголов:
1. W tym sklepie pracuje jeden sprzedawca i jedna sprzedawczyni.
2. Profesor egzam inuje studentów.
3. Turysta zwiedza Warszawę.
4. K elner i kelnerka obsługują klientów.
5. Ulicą idzie m ój brat.
6. W tej sztuce gra jeden aktor.
7. Ten ptak bardzo mi się podoba.
8. K asjer sprzedaje bilety kolejowe.
II.
Вставьте нуж ные формы местоимений (или наречия) с элементом
-kol wiek.
1. On rozumiał sztukę lepiej n i ż ............. inny.
2. Chciała o tym porozmawiać ............... ale nikt nie zwracał na nią
uwagi.
3. N ie c h ............. z was pomoże mi w pracy.
4. P rzyjd ź do m n i e .............
5. W tym roku chcę p o je c h a ć .............
6................ będziesz, zawsze o mnie pamiętaj.
7. Porozm aw iajm y ...... .....
8. N ie chcę k u p ić ............. . ale rzeczywiście coś oryginalnego.
9. Chcę się u c z y ć ............. języka.
10. N ie mam czasu wybierać, proszę mi d a ć ............ z tych lalek.
III.
Ответьте на вопросы:
1. W którym sklepie można coś kupić na pamiątkę z Polski?
2. W ilu działach byli nasi znajomi?
3. Co można kupić w dziale tkanin artystycznych?
4. Co można kupić w dziale obok?
5. Z czego wykonane były korale, które podobały się Maryjce?
6. Dlaczego M aryjka nie chciała oglądać w yrobów ze srebra i bur­
sztynu.
7. Co można kupić w trzecim dziale?
8. Co kupiła M aryjka?
9. Co kupił W łodek dla siebie, a co dla Lidy?
36
LEKCJA
TRZYDZIESTA
SZÓSTA
Личные существительные мужского рода.
W KAWIARNI*)
1. — Przy tym stoliku nie zmieścimy się w pięcioro, usiądźmy
przy tamtym większym.
2. — Za chwilę powinien rozpocząć się dancing. Mam wielką
ochotę potańczyć.
3. — Szkoda, żeśmy nie zaprosili na dzisiejszy wieczór którejś
z naszych koleżanek. Zawsze jeden z nas będzie siedzieć
samotnie podczas tańca.
4. — U was nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych
pań?
5. — Raczej nie, każdy na ogół bawi się w swoim towarzystwie.
6. — Tadku, bądź tak dobry, podaj mi mój szal!
7. — Chłodno ci?
8. — Trochę... Teraz będzie cieplej. Dziękuję!
9. — Co macie ochotę zamówić? Lody, ciastka, kawę?
10. — Ja dużą kawę. Ostatnio coraz częściej piję kawę... Podo­
bają mi się wasze kawiarnie.
11. — Niewątpliwie są bardzo przyjemne. Szczególnie niektóre.
Powiedzmy, chodzi się po mieście, jest się zmęczonym,
można wstąpić do kawiarni, zamówić filiżankę kawy,
odpocząć, przejrzeć prasę...
12. — Wasze kawiarnie to wymarzone miejsce dla zakochanych.
Przychodzi dwoje młodych ludzi, zamawiają byle co, naj­
częściej oczywiście małą kawę, i przesiadują całymi wie­
czorami zapatrzeni w siebie.
13. — Tacy zakochani to klęska dla kelnerek. Przesiadują ca­
łymi godzinami, zajmują stoliki i przez nich kelnerki nie
wykonują planu. Szczególnie zimą.
*) Текст записан на пластинке.
Т р и д ц а т ь ш е с то й у р о к
367
14. — W kawiarni można niekiedy przypadkowo usłyszeć cie­
kawą rozmowę. Na przykład niedawno byłem świadkiem
zaciętej dyskusji literackiej trzech młodych ludzi, praw­
dopodobnie literatów.
15. — A niektórzy mają w kawiarni swój „warsztat pracy”.
Piszą tam artykuły, reportaże, felietony. To przeważnie
dziennikarze.
16. — Kawiarnia jako miejsce spotkań i dyskusji ma w Polsce
swoje tradycje. Chyba się nie mylę, nieprawdaż? Czyta­
łem parę lat temu książkę o Chopinie Kształt miłości *>.
Autor wspomina o warszawskich kawiarniach początku
X IX wieku. Znajdowały się one gdzieś niedaleko stąd...
Kawiarnia „Dziurka” na Miodowej, „Kopciuszek”. By­
wał tam często Chopin. Przesiadywał w towarzystwie
swych przyjaciół: poetów, myślicieli, -przyszłych działa­
czy patriotycznych.
17. — Kto ma ochotę zapalić? Proszę bardzo, częstujcie się.
A nawiązując do tego, co mówiłeś o polskich kawiarniach
X IX wieku, chciałbym przypomnieć wam, że w X X wie­
ku zaczęły się pojawiać u nas kawiarnie-kabarety. Pio­
senki i anegdoty kabaretowe nie tylko bawiły, lecz prze­
de wszystkim wyśmiewały mieszczaństwo i jego obycza­
je. Kwitła tam również satyra polityczna.
18. —•Masz na myśli krakowski „Zielony balonik” **>?
19. — Tak... Tradycje kabaretów nie zaginęły do dzisiaj...
20. — Ale nie będziemy chyba dziś cały wieczór rozmawiać
o kawiarniach. Zamawiam wino. Wzniesiemy toast za na­
sze ponowne spotkanie!
21. — Zanim się znów wszyscy razem spotkamy, upłynie na
pewno dużo czasu.
22. — Ale miejmy nadzieję, że to kiedyś znów nastąpi. W tym
* ) xK ształt m iłości — роман Еж и Брошкевйча.
**) „Zielony' balonik” — литературное кабаре „Зеленый ш арик” было основано
в 1905 году группой худож ников, музыкантов и литераторов. Оно вошло в исто­
рию польской литературы, благодаря участию в нем польского писателя БояЖ еленского (Boy-Żeleński) и, главным образом, благодаря его „Словечкам”
(„Słówka”) — сборнику сатирических стихов и эстрадных песенок.
Т р и д ц а т ь ш е сто й у р о к
368
23. —
24. —
25. —
26. —
roku trzech moich kolegów jedzie na praktykę do Lenin­
gradu. Będę im bardzo zazdrościł tego wyjazdu.
Trudno mi wyobrazić sobie, że już jutro odlatujemy do
kraju. Nasz pobyt w Polsce minął tak prędko!...
A więc pijmy za nasze ponowne spotkanie!...
Maryjko, czy mogę zaprosić cię do tańca?
Bardzo chętnie zatańczę...
HUMOR
Bądź punktualna, wówczas nikogo nie narazisz na niepotrzebną stratę
czasu, tylko siebie.
N O W O C Z E S N Y T A N IE C
Młody człowiek ma obandażowaną głowę. Przyjaciel pyta:
— Jakiś wypadek?
— Nie, tylko byłem wczoraj u m ojej dziewczyny i podczas gdy tańczy­
liśmy cha-cha wszedł niespodziewanie jej ojciec.
— I cóż w tym złego, że tańczyłeś z dziewczyną?
— Nic, ale jej ojciec jest kompletnie głuchy i nie słyszał muzyki.
С Л О В А Р Ь
anegdota
artykuł
balonik
bawić
bawić się
cha-cha [ c z a j c z a ]
dancing [дансинк]
filiżanka
głuchy
kabaret
kabaretowy
kelnerka
klęska
kompletnie
kopciuszek
kwitnąć
mylić się
myśliciel
na ogół
nawiązywać
анекдот
статья
шарик
развлекать
развлекаться
ча-ча (один из современных за падных танцев)
дансинг, танцы
чашка
глухой
кабаре
относящийся к кабаре
официантка
бедствие
полностью, совершенно
золуш ка
процветать
ошибаться
мыслитель
обычно
здесь: возвращаться
niepotrzebny
nieprawdaż
niespodziewanie
niewątpliwie
obandażować
obyczaj
odlatywać
patriotyczny
podczas
przesiadywać
ponowny
potańczyć
przeważnie
punktualny
przyszły
reportaż
samotny
strata
szal
szczególnie
świadek
taniec
towarzystwo
напрасный
не так ли
вдруг
несомненно
забинтовать
нрав
вылетать, отлетать
патриотический
во время
просиживать
следующий, по­
вторный
потанцевать
преимущественно
пунктуальный
будущ ий
очерк, репортаж
одинокий, один
потеря
ш арф
особенно
свидетель
танец
компания,
общ ество
369
Т р и д ц а т ь ш е сто й у р о к
uczestnik
upłynąć
warsztat
wykonywać
wymarzony
wyśmiewać
zacięty
участник
пройти
здесь: кабинет
выполнять
чудесный.
высмеивать
острый, ожесточенный
zaginąć
zakochany
zamówić
zanim
zatańczyć
zazdrościć
zwyczaj
исчезнуть
влюбленный
заказать
пока, прежде
потанцевать
завидовать
обычай
чем
В КАФЕ
1. За этим столиком мы впятером не поместимся. Сядем за тот по­
больше.
2. Через несколько минут должны начаться танцы. М не очень хо ­
чется потанцевать.
3. Ж аль, что мы на сегодняшний вечер не пригласили кого-нибудь
из наших подруг. Всегда кто-нибудь из нас будет во время танца
сидеть один.
4. У вас не принято приглашать на танец незнакомых женщин?
5. Нет, обычно все развлекаются в своей компании.
6. Тадек, будь добр, дай мне мой шарф.
7. Тебе холодно?
8. Немного. Теперь будет теплее. Спасибо.
9. Что вы хотите заказать? Мороженое, пирожные, кофе?
10. Я большую чашку кофе. В последнее время я все чаще пью кофе...
Мне нравятся ваши кафе.
11. Несомненно, в них очень приятно. Особенно в некоторых. Ходиш ь
по городу, устал и вот можешь зайти в кафе, заказать чашку кофе,
отдохнуть, просмотреть газеты...
12. Ваши кафе — чудесное место для влю бленных. Приходят двое
молодых людей, что-нибудь заказывают, чаще всего, конечно, ма­
ленькую чашку кофе, и просиживают целы е вечера, глядя друг
другу в глаза.
13. Такие влюбленные — это настоящее бедствие д ля официанток. Они
сидят целыми часами, занимают столики, и из-за них официантки не
выполняют плана. Особенно зимой.
14. А иногда в кафе можно случайно услышать интересную беседу.
Например, я недавно бы л свидетелем острой литературной дискус­
сии. Спорили три молодых человека, вероятно, литераторы..
15. Есть даже такие, для которых кафе — „рабочий кабинет” . Они
пишут там статьи, очерки, фельетоны. Это преимущественно ж ур­
налисты.
16. Каф е как место встреч и дискуссий имеет в П ольш е свои тради­
ции. Я, пожалуй, не ошибаюсь, не так ли? Н есколько лет тому
назад я читал книгу о Ш опене „Образ любви” . Автор упоминает
о варшавских кафе начала X I X века. Они находились где-то
26 liczebnik
370
Т р и д ц а т ь ш е с то й у р о к
неподалеку отсюда. Каф е „Дырка” на Медовой улице, „З олуш ка” ...
В них часто бывал Шопен. Просиживал в обществе своих друзей:'
поэтов, мыслителей, будущих участников патриотического движения.
17. К то хочет закурить? Пожалуйста, угощайтесь! А возвращаясь
к тому, что ты говорил о польских кафе X I X в., я хотел бы на­
помнить вам, что в X X в. стали у нас появляться кафе-кабаре.
Песенки и анекдоты кабаре не только развлекали, но главным
образом, высмеивали мещанство и его нравы. Процветала там так­
ж е политическая сатира.
18. Т ы имеешь в виду краковский „Зелены й шарик” ?
19. Да... Традиции кабаре живы и в наши дни.
20. Мы, надеюсь, не будем весь вечер говорить о кафе? Я заказываю
вино! Поднимем тост за нашу следующию встречу!
21. Пройдет, наверное, много времени, когда мы все опять встретимся.
22. Но будем надеяться, что это когда-нибудь будет. В этом году три
моих товарища едут на практику в Ленинград. Я буду им очень
завидовать.
23. Мне трудно себе представить, что завтра мы уж е вылетаем на ро­
дину. Все это (наше пребывание в Польш е) прошло так быстро.
24. Так давайте же выпьем за нашу новую встречу!
25. Марийка, можно тебя пригласить на танец?
26. С удовольствием потанцую.
siadać przy stole
садиться за стол
nie ma zwyczaju
jest zwyczaj
не принято
принято
bądź tak dobry
niech pan będzie tak dobry
будь добр
будьте добры
zapatrzeni w siebie
nawiązując do tego, co mówi­
łeś
mieć na myśli
wznieść toast za co
do kraju, w kraju
zaprosić do tańca
nikogo nie narazisz na stratę
czasu
глядя друг другу в глаза
возвращаясь к тому, что ты
говорил
иметь в виду
поднять тост за что
на родину, на родине
пригласить на танец
никто из-за тебя не будет те­
рять времени
Т р и д ц а т ь ш е с то й у р о к
371
КОММЕНТАРИЙ
4. Родительный падеж требуется в польском языке не только тогда,
когда он непосредственно зависит от отрицаемого глагола, но даже
тогда, когда отрицается один из глаголов в предложении:
nie ma zw yczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań
nie zdążyliśm y kupić biletów
6. Формы повелительного наклонения глагола być:
—
bądź!
niech będzie!
bądźmy!
bądźcie!
niech będą!
11. Обратите внимание на употребление безличны х форм глаголов:
chodzi się po mieście
jest się zmęczonym
12., 14. Напоминаем, что собирательные числительны е типа dwoje, tro ­
je и*т. д. употребляются для обозначения лиц обоих полов:
przy tym stoliku nie zmieścimy się w pięcioro ( = девушки и мужчины)
przychodzi dw oje młodych ludzi
( = девушка и парень)
но: dyskusja literacka trzech młodych ludzi
( = мужчин)
(cp.: dyskusja literacka trojga młodych ludzi
( = девушек и мужчин)
22. Формы повелительного наклонения глогола mieć:
—
m iej!
niech ma!
m iejm y!
m iejcie!
niech m ają!
Запомните:
m iejm y nadzieję, że...
будем надеяться, что...
ЛИЧНЫ Е СУЩ ЕСТВИ ТЕЛЬН Ы Е М УЖ СКОГО РОДА
В настоящем уроке мы хотим подвести итог всему сказанному о ли ч ­
ны х существительных мужского рода. Вот их грамматические признаки:
1. Они отличаются от всех остальны х существительных особыми окон­
чаниями им. пад. мн. ч. -i (-у ) и -оw ie. Это касается как существитель­
ны х на согласный (типа literat), так и существительных с окончанием
-a (poeta, sprzedawca). Совпадающее с другими группами окончание -е
принимают (за некоторыми исключениями) только существительные
с основой на мягкий согласный и на согласные cz, rz, sz, ż, 1 (см. уро­
ки 16, 18).
372
Т р и д ц а т ь ш е сто й у р о к
minister — m inistrowie
pan — panowie
organizator — organizatorzy
poeta — poeci
sprzedawca — sprzedawcy
(cp.: pani — panie
organizatorka — organizatorki
poetka — poetki
sprzedawczyni — sprzedawczy­
nie)
Личные существительные мужского рода на -а во мн. числе скло­
няются по типу существительных м. рода на согласный. В родительном
падеже (с которым совпадает винительный) все они получают оконча­
ние -ów.
poetów
sprzedawców
kolegów
Исключение: mężczyzna — mężczyzn
2. В им. пад. мн. ч. личные существительные мужского рода заменяются
местоимением oni (все остальные o n e ) :
robotnicy
oni pracują
pracują
(cp.: robotnice pracują
one pracują
jadą samochody
one jadą)
3. Форма вин. пад. мн. ч. этих существительных всегда совпадает с род.
пад.
род. пад. Rada M inistrów
spotkanie robotników
biblioteka poetów
вид. пад. Sejm mianował nowych ministrów
w idzim y robotników przy pracy
podziwiam y poetów
(cp.: w idzim y robotnice przy pracy
podziwiam y poetki)
Личные существительные м. рода в ед. ч. также имеют винит, пад.
равный родительному (конечно, это касается только существительных
на согласный), но этим грамматическим свойством характеризуются все
одушевленные существительные м. рода
w idzę robotnika
widzę orła
4. Вин. пад. мн. ч. этих существительных заменяется формой место­
имения ich (все остальные существительные заменяются местоимением
je)
w idzim y r o b o t n i k ó w
cy
w idzim y ich przy pracy
podziwiam y p o e t ó w
podziwiam y ich
przy pra-
(cp.: w idzim y robotnice przy pracy
w idzim y je przy pracy
podziwiam y poetki
podziwiam y je)
373
Т р и д ц а т ь ш е сто й у р о к
5. Личные существительные м. рода сочетаются с особыми формами
прилагательных (и других слов, склоняющихся, как прилагательные):
w ybitn i poeci
(cp.: w ybitne poetki
zdolni robotnicy
zdolne robotnice
uprzejm i sprzedawcy
uprzejme sprzedawczynie
nasi sąsiedzi
nasze sąsiadki
w ysocy mężczyźni
wysokie kobiety)
6. Они сочетаются также с особыми лично-мужскими формами про­
шедшего, будущего составного I I времени и сослагательного наклоне­
ния:
robotnicy pracowali
(cp.: robotnice pracowały
robotnicy będą pracowali
robotnice będą pracowały
robotnicy pracowaliby
robotnice pracowałyby)
sprzedawcy obsługiwali kientów
(cp.: sprzedawczynie obsługiwały
klientów
sprzedawcy będą obsługiwali klien ­
tów
sprzedawczynie będą
w ały klientów
sprzedawcy obsługiwaliby klientów
sprzedawczynie
klientów)
krawcy szyli ubrania
obsługi­
obsługiwałyby
(cp.: krawcowe szyły ubrania
kraw cy będą szyli ubrania
krawcowe będą szyły ubrania
krawcy szyliby ubrania
krawcowe szyłyby ubrania
autobusy pędziły ulicami m ia­
sta
autobusy będą pędziły ulicami
miasta
autobusy
miasta)
Tatarzy zniszczyli K raków
pędziłyby
(cp.: najazdy tatarskie
Kraków )
ulicami
zniszczyły
7. Наконец, они сочетаются с особыми формами числительны х (см.
урок 35).
Примеры:
przychodzi dwóch młodych ludzi или przychodzą dw aj młodzi ludzie
(cp.: przychodzi d w o j e m ł o d y c h l u d z i )
Т р и д ц а т ь ш е сто й у р о к
374
dyskutuje trzech literatów или dyskutują trzej literaci
(cp.: dyskutuje t r o j e l i t e r a t ó w ;
dyskutują t r z y
dziś spotkałem w teatrze kilku znajomych
(cp.: spotkałem k i l k o r o z n a j o m y c h ;
mych)
ulicą szło kilku mężczyzn, panów
(cp.: ulicą szło k i l k a k o b i e t ,
spotkałem
literatki)
kilka
znajo­
pań)
ośmiu moich kolegów wyjechało do Związku Radzieckiego
(cp.: o ś m i o r o m o i c h k o l e g ó w wyjechało do ZSRR;
m o i c h k o l e ż a n e k wyjechało do ZSRR)
osiem
УПРАЖНЕНИЯ
I.
Замените существительные ж. рода существительными мужского
рода, соответственно изменяя формы сочетающихся с ними слов.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
II.
Dwie znane artystki otrzymały nagrodę państwową.
W tym sklepie pracowało kilka młodych sprzedawczyń.
W biurze podróży „Orbis” pracowało kilkadziesiąt urzędniczek.
Kilkanaście rosyjskich studentek przyjechało na studia do Polski.
W tej kawiarni obsługują klientów cztery uprzejme kelnerki.
Trzy nasze koleżanki wyjechały do Francji.
Proszę cię, pozdrów w Moskwie dwie moje znajome.
Образуйте им. пад. мн. ч. следующих существительных:
podróż, nieporozumienie, liść, list, pieczeń, kierowca, kelner, krawiec,
szewc, fryzjer, ręka, czoło, wieża, loża, palec, dworzec, przechodzień,
ruch, brzuch, kuchnia, stacja, przystanek, Niemiec, przyjaciel, dzwo­
nek, pies, kościół.
III.
Поставьте глаголы в форме прошедшего времени:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Bardzo rzadko zdarza mi się robić błędy w języku polskim.
Nasi znajomi wznoszą toast za spotkanie w Moskwie.
Marek gratuluje W łodkowi jego znajomości języka polskiego.
Usiądziemy przy tym większym stoliku.
M aryjka cztery lata uczy się języka polskiego.
Nie ma zwyczaju zapraszać do tańca nieznajomych pań.
37
LEKCJA
TRZYDZIESTA
SIÓDMA
POŻEGNANIE
1. — Przyszliśmy tu trochę za wcześnie, autokar przyjedzie
dopiero za parę minut.
2. — To są twoje rzeczy, Maryjko? Na ogół uważa się, że
dziewczęta biorą ze sobą w podróż po kilka walizek, a do
tego mnóstwo różnych torebek i koszyczków. A ty masz
jakoś wyjątkowo mało, tylko jedną walizkę.
3. — Starałam się wziąć jak najmniej bagażu, żeby sobie nie
psuć przyjemności podróżowania.
4. -— A co by to było, gdybyś wzięła więcej! Spróbujcie pod­
nieść tę walizę!
5. — Najlżejsza to ona nie jest!
6. — Nie miejcie nam za złe, ale do waszych pakunków dodamy
jeszcze te dwa.
7. — Co to takiego?
8. — Drobiazg. To na pamiątkę od nas.
9. — Bardzo wam dziękujemy!
10. — Marku, ty zawsze musisz się pospieszyć. Znalazłeś odpo­
wiedni moment!
11. — Uwaga! Nadjeżdża autokar!... Wsiadaj, Maryjko i zajmij
miejsce przy oknie!
12. — Zobaczycie po drodze nie znaną wam jeszcze część War­
szawy.
13. — W tej części akurat nie ma nic ciekawego.
14. — Marku, po co znów wziąłeś ze sobą płaszcz? Powieś gó
przynajmniej!
15. — Nie, ja... wolę go mieć przy sobie.
16. — W tym płaszczu, moi drodzy, kryje się wielka tajemnica,
niespodzianka.
17. — Ach, Tadek, te twoje ciągłe żarty. Mam ich już powyżej
uszu!...
376
18. —
19. —
20. —
21. —
22. —
Т р и д ц а т ь седьм ой у р о к
Zresztą, żebyście się ze mnie nie nabijali, zdradzę swoją
tajemnicę już teraz. Proszę, Maryjko, to kwiaty dla cie­
bie.
Dziękuję! Bardzo dziękuję! Jakie śliczne róże... Szkoda,
że nie będę miała w co ich wstawić. Obawiam się, że
zwiędną mi w czasie podróży.
Sądzisz, że nie było komu pomyśleć o tym, żeby nie
zwiędły?... Ściągnąłem z domu jakiś wazon. Ale ten „upo­
minek” wręczę ci już na lotnisku.
Jesteś wzruszający! Nie wiem, jak ci dziękować!
Chciałem dać ci te kwiaty na lotnisku, przed samym od­
lotem. Byłoby bardziej uroczyście, ale Tadek zawsze
wszystko popsuje.
Powinieneś być mi wdzięczny! Róże ukryte w rękawie
twego płaszcza nie czułyby się chyba najlepiej. Pewno byś
je pogniótł i połamał. Ładnie by potem wyglądało uro­
czyste wręczenie takich badyli!
*
*
*
23. — Czy jeszcze daleko do lotniska?
24. — Jeszcze spory kawałek drogi. Zanim dojedziemy, zdąży­
cie jeszcze obejrzeć upominki... Pozwól, Maryjko, pomogę
ci odwinąć.
25. — O, coś ciekawego! Co to za albumy?
26. — To Warszawa XVIII wieku w malarstwie Canaletta, a to
współczesna Warszawa w grafice Toma. Kupiliśmy dla
was jednakowe albumy.
27. — A tu są jeszcze takie dwa drobiazgi, żebyście zbyt szybko
nie zapomnieli o Warszawie.
28. — Syrenka! Herb Warszawy!
29. — Obydwie jednakowe. Zęby nikomu z was nie było przy­
kro!
30. — Jesteśmy już na miejscu. Wysiadamy!... Do odlotu zosta­
ło pół godziny. Ciekawe, ile czasu będą trwały formal­
ności celne i paszportowe?
*) В Польше каждый большой город имеет свой герб. Сирена — герб Варшавы.
S y r e n k a — уменьшительное существительное от syrena.
Т р и д ц а т ь седьм ой у р о к
3 77
31. — Z pewnością bardzo krótko. Chodźmy teraz na komorę
celną!
32. — Czy lataliście już kiedykolwiek?
33. — Ja leciałem już kilka razy.
34. — A ja lecę dziś dopiero pierwszy raz. Obawiam się, że źle
będę znosiła podróż.
35. — Pogoda jest doskonała do lotów, nie będzie was kołysać.
Start również nie powoduje przykrych wrażeń. Dopiero
lądowanie może być odrobinę nieprzyjemne.
36. — Dobrze, że na linii Warszawa— Moskwa kursują samo­
loty odrzutowe. W nich nie odczuwa się ani startu, ani
lądowania.
37. — Musimy się już żegnać. Proszą pasażerów o zajmowanie
miejsc w samolocie. Za chwilę odlot.
38. — Włodek, nie zapomnij pozdrowić ode mnie wszystkich
naszych kolegów i przyjaciół.
39. — Do szybkiego spotkania u nas, w Moskwie!
СЛОВАРЬ
album
autokar
badyle
ciągły
dodać
drobiazg
herb
kołysać
komora celna
koszyczek
kryć się
latać
lądowanie
lotnisko
mnóstwo
nabijać się
nadjeżdżać
niespodzianka
альбом
автокар, автобус
веник.
постоянный, бес­
прерывный
прибавить
пустяк, мелочь
герб
качать
таможня
корзинка
крыться
летать
посадка
аэропорт, аэро­
дром
множество, масса
насмехаться
подходить
сюрприз
obawiać się
odczuwać
odlot
odrobinę
odrzutowy
odwinąć
pakunek
podnieść
pognieść
połamać
powodować
pożegnanie
przyjemność
przykro
przynajmniej
psuć
rękaw
róża
start
syrena
бояться, опасаться
чувствовать
отлет
немного, чуть
реактивный
развернуть
сверток, багаж
поднять
смять
поломать
вызывать
прощание
удовольствие
обидно
по крайней мере
портить
рукав
роза
старт
сирена
378
ściągnąć
tajemnica
ukryć
upominek
uważać
wazon
wdzięczny
Тридцать седьмой урок
стащить
тайна
спрятать
подарок
считать
ваза
благодарный
wręczyć
wstawić
zdradzić
znosić
zwiędnąć
żegnać się
вручить
поставить
здесь: открыть
переносить
увянуть
прощаться
П РО Щ АН И Е
1. Мы пришли сюда слишком рано. Автобус придет только через не­
сколько минут.
2. Это твои вещи, Марийка? Обычно считают, что девушки берут с со­
бой в дорогу по несколько чемоданов и к тому же множество раз­
ных сумочек и корзин. А у тебя как-то исключительно мало. Т о ль ­
ко один чемодан.
3. Я старалась взять как можно меньше багажа, чтобы мне было
приятнее путешествовать.
4. А что бы только было, если бы ты взяла больше? Попробуйте
поднять этот чемодан!
5. Да, он не из легких!
6. Не сердитесь на нас, но к вашему багажу мы прибавим еще два
пакета.
7. Что это?
8. Пустяки. Это на память от нас.
9. Большое вам спасибо!
10. Марк, ты всегда торопишься. Наш ел подходящий момент!
11. Внимание! Подходит автобус! Входи, Марийка, и займи место
у окна!
12. По дороге вы увидите незнакомую вам часть Варшавы.
13. В этой части как раз нет ничего интересного.
14. Марк, ты зачем опять взял с собой пальто? Повесь его по край­
ней мере!
15. Нет, я... предпочитаю иметь его при себе.
16. В этом пальто, мои дорогие, кроется большая тайна, сюрприз!...
17. А х, Тадек! Эти твои беспрерывные шутки! Мне это уж е надоело!...
Впрочем, чтобы вы надо мной не насмехались, я уж е теперь от­
крою перед вами свою тайну. Пожалуйста, Марийка, это цветы для
тебя!
18. Спасибо! Больш ое спасибо! Какие чудесные розы! Ж аль, что мне
не во что их поставить. Боюсь, они увянут во время пути.
Тридцать седьмой урок
379
19. Думаешь, некому было позаботиться о том, чтобы они не увяли?...
Я стащил дома какую-то вазу. Но этот „подарок” я вручу тебе уж е
в аэропорту.
20. Ты меня совсем растрогал! Не знаю как тебя благодарить!
21. Я хотел дать тебе эти цветы в аэропорту, перед самым отлетом
самолета. Было бы более торжественно, но Тадек всегда во всем
помешает.
22. Ты должен быть мне благодарен! Ведь розам, спрятанным в рукаве
твоего пальто, пришлось бы плохо. Ты бы их смял и поломал. Н и­
чего себе было бы торжественное вручение такого веника!
*
*
*
23. Далеко еще до аэропорта?
24. Еще довольно далеко. Пока доедем, успеете посмотреть подарки...
Позволь, Марийка, я помогу тебе развернуть,
25. О, что-то интересное! Что это за альбомы?
26. Это Варшава X V I II в. в живописи Каналетто, а это современная
Варшава в графике Тома. Мы купили вам одинаковые альбомы.
27. А здесь еще два пустячка, чтобы вы не так скоро забыли Варшаву.
28. Сирена! Герб Варшавы!
29. Оба одинаковые, чтобы никому из вас не было обидно!
30. Мы уж е на месте! Выходим! До отлета осталось полчаса. Интерес­
но, сколько времени продлится оформление багажа и паспортов?
31. Наверное, недолго. Марийка, пойдем теперь со мной в таможню!
*
*
*
32. Вы уж е когда-нибудь летали?
33. Я летал уж е несколько раз.
34. А я лечу сегодня впервые. Боюсь, что плохо буду переносить п у­
тешествие.
35. Сегодня летная погода, не будет вас качать. Старт не вызывает
неприятного самочувствия. Только посадка может быть немного
неприятной.
36. Хорошо, что на линии Варшава—Москва летают реактивные са­
молеты. В них не чувствуешь ни старта, ни посадки.
37. Уж е пора прощаться. Пассажиров просят занять места в самолете.
Через несколько минут отлет.
38. Володя, не забудь передать от меня привет всем нашим товарищам
и друзьям!
39. До скорой встречи у нас в Москве!
380
Тридцать седьмой урок
mieć komu со za złe
mieć czego pow yżej uszu
mam tego pow yżej uszu
spory kawałek drogi
pogoda doskonała (dobra) do lotów
jak najm niej
jak najw ięcej
ставить что кому в упрек
быть сытым по горло (в перенос­
ном значении)
мне это надоело
довольно далеко
летная погода
как можно меньше
как можно больше
P A Ń S T W O W E W Y D A W N IC T W O
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
„ W IE D Z A P O W S Z E C H N A ” — W A R S Z A W A
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Zeszyt 7
ТЕКСТЫ ДЛЯ ЧТЕНИЯ
STEFANIA GRODZIEŃSKA
KRYTYK I MINISTER
— Co sądzicie o nowej powieści Zbysława Szproty? — spytał
minister.
— Nową powieść Szproty uważam za dobrą1), ministrze —
odpowiedział krytyk.
Minister pokręcił głową.
— To jest, w pewnym sensie dobrą — poprawił się krytyk.
Minister pokręcił głową.
— W pewnym sensie dobra, to znaczy dobra dla wąskiej grupy
kawiarnianych intelektualistów.
Minister pokręcił głową.
— Raczej dla publiczności o niewybrednym guście, źle się
wyraziłem.
Minister pokręcił głową.
— A w ogóle to zła powieść, panie ministrze.
Minister pokręcił głową.
— Przy czym nie należy jej całkowicie potępiać.
Minister pokręcił głową.
— Strasznie niewygodny ten kołnierzyk — powiedział.
382
Тексты для чтения
СЛОВАРЬ
całkowicie
intelektualista
kawiarniany
kołnierzyk
krytyk
niewybredny
pokręcić
poprawić się
полностью
интеллектуалист
относящийся к ка
фе
воротничок
критик
невзыскательный
potępiać
spytać
w yrazić się
покрутить
уточнить, попра­
вить
осуждать
спросить
выразиться
ОБЪЯСН ЕН И Я
1)
nową powieść Szproty uważam
za dobrą
новый роман Ш проты я считаю
хорошим
JAROSŁAW IW ASZKIEW ICZ
DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE
Fragmenty
I
W dzień otwarcia MDM 1J siedzieli od samego rana w Warsza­
wie. Dzień był upalny, słoneczny, niebieski. Edek z Basią nie
przyłączyli się do swoich szkół. Kiedy inżynier zapytał Edka,
dlaczego tak uczynił, Edek wzruszył tylko ramionami2). Dopiero
po pochodzie żałowali tego.
Wzruszył ich ten marsz młodzieży jasnej, wesołej, śmiałej.
— Patrz, oni wszyscy mają jasne czupryny.
— Tylko za długie — swoim basem spokojnie powiedział Edek.
I rzeczywiście wiatr stroszył chłopcom na głowach ich długie
jasne włosy, jak strzechy słomianych chat.
— Przecież strzech u nas na wsi nie będzie — powiedział Edek
Basi, kiedy mu coś o tym wspomniała.
Ale potem, kiedy fale młodzieży zalały szeroki, biały plac
Konstytucji 3>, kiedy nastąpił moment przysięgi, Edek przestał
żartować. Wziął Basię pod ramię.
— Dobrze, Baśka! Słusznie — powiedział schylając się nad
uchem dziewczyny — my z nimi! Prawda?
— Przede wszystkim nie możesz być niezrzeszony — powie­
działa Basia — jaki ty jesteś aspołeczny!
— Za to jestem solidny — powiedział Edek.
Przeszły fale młodzieży, przeszły zespoły artystyczne w rytmie
tańca, przeszli jak rzeźby piękni sportowcy z lasem sztandarów.
Тексты для чтения
383
Gdy wszystko minęło, Basia i Edek znaleźli się sami na środku
placu, trzymając się za ręce. Było już bardzo późno. Poczuli gwał­
towny głód.
Chcieli więc ruszyć do domu, kiedy na pustym miejscu, które
się naokoło nich zrobiło, zauważyli małego, może trzyletniego
chłopczyka. Szedł bezmyślnie przed siebie4) i darł się wniebo­
głosy. Cała jego jasna twarzyczka zaczerwieniła się na policzr
kach, uszy miał purpurowe, z oczu spływały jasne, duże krople,
a usta to szeroko rozwierał, to zaciskał kurczowo, łkając boleśnie.
Basia podskoczyła do dziecka i przysiadając przy nim zatrzy­
mała je, a raczej chłopczyk wpadł na nią, nic nie widząc przed
sobą, i gwałtownie chwycił ją za szyję.
— Do mamy... — wołał szlochając — do mamy.
Edek podszedł do Basi i również przysiadł przy małym. Usi­
łował rozkurczyć jego piąstki, które zawarły się na sukience
Basi przy wycięciu.
— Co się stało? — zapytał. — Co takiego?
Mały płakał bez przerwy.
— A gdzie twoja mama? — zapytała Basia.
— Nie wiem... — powiedział chłopczyk pomiędzy jednym szlo­
chem a drugim — nie wiem...
СЛОВАРЬ
aspołeczny
bezmyślnie
bez przerw y
boleśnie
chwycić
drzeć się
gw ałtow ny
kurczowo
łkać
naokoło
niezrzeszony
piąstka
podnosić
pomiędzy
pod ramię
человек,
который
сторонит от об­
щественной работы
бессмысленно
не переставая
здесь: горько
схватить
реветь
внезапный, быстрый
судорожно
рыдать
вокруг
здесь: не принадле­
ж ащ ий к союзу
молодежи
кулачок
поднимать
между
под руку
podskoczyć
przyłączyć się
przysiadać
przysięga
purpurow y
rozkurczyć
rozwierać
ruszyć
rzeźba
schylać się
słomiany
słusznie
solidny
spływać
stroszyć
strzecha
szloch
szlochać
śmiały
подскочить
присоединиться
приседать
присяга, клятва
пурпурный
расжать
раскрывать
здесь: направиться
скульптура
наклоняться
соломенный
правильно
добросовестный,
честный
течь
взъерошивать
соломенная кры­
ша, стреха
вопль
рыдать
смелый
384
trzymać się
twarzyczka
uczynić
usiłować
wniebogłosy
wpaść ( n a K o g o )
wycięcie
Тексты для чтения
zaciskać
zaczerwienić się
zalać
zaśmiać się
zawrzeć się
zespół artystyczny
держать друг дру­
га
личико
сделать
пытаться
во всю глотку
натолкнуться, на-?
лететь
вырез
сжимать
покраснеть
залить
засмеяться
сжаться
ансамбль худо­
жественной
са­
модеятельности
О БЪ ЯСН ЕН И Я
Marszałkowska Dzielnica M ieszka­
niowa (ж илой район в центре
Варшавы)
только пожал плечами
площадь в M DM
вперед
1) M DM
2) wzruszył tylko ramionami
3) plac Konstytucji
4) przed siebie
II
— То ładna historia х) — zaśmiał się Edek — co my z nim,
Basiu, zrobimy?
Basia nie traciła kontenansu 2).
—• A jakże ty się nazywasz? — spytała.
Mały przestał płakać zupełnie nagle. Spojrzał na Basię przy­
tomnie, jasnymi, przejrzystymi oczami i na twarzy jego odbił
się wysiłek myśli.
— Darek — powiedział z powagą3) i grubym głosem. „R”
wymawiał starannie, ale mu się jednak ześliznęło na „1”.
Po czym znowu chlipnął i zdawało się, że zabiera się z powro­
tem do ryku. Ale zastanowił się i zatrzymał. Jasne krople za­
trzymały się również na jego twarzy na końcu swoich dróg od
kącików oczu do zaczerwienionych policzków.
Znowu popatrzył na Basię uważnie i prosto w oczy, a potem
spojrzał na kucniętego Edka i coś jak cień tryumfalnego uśmie­
chu przemknęło mu po wargach.
— Darek — powtórzył znowu i znowu mu „r” na „1” zjechało
— Dariusz Kryska.
Basia uściskała małego.
— Patrzcie go, jaki mądry 4) — zawołała podnosząc go w górę.
— No, jeżeli wiesz, jak się nazywasz, to jest już pół biedy 5).
Тексты для чтения
385
Ktoś im poradził dać znać 6) do megafonów.
— Poczekamy na matkę pod świecznikiem — powiedział Edek
i skoczył do aparatury. Gdy się rozmówił z panem, który zapo­
wiadał, wrócił do Basi. Spostrzegł, jak szła, wysmukła i jak gdy­
by dumna, przez plac, prowadząc uspokojonego Darka za rękę.
Mały lizał karmelek, który mu dał ktoś spośród zebranych wi­
dzów.
— Darek Kryska prosi swą mamusię — padały przez megafon
pretensjonalnie wymawiane wyrazy.
Edek bez słowa podszedł i wziął Darka z drugiej strony za
rękę. Tak szli w kierunku środkowego świecznika, pod którym
zamówiono spotkanie.
Basia rzuciła na Edka ucieszone spojrzenie.
— Chciałbyś mieć takiego? — spytała.
Edek zarumienił się, potem uśmiechnął i bez słowa kiwnął gło­
wą. Pochylił się nad Darkiem, ściskając drobną jego piąstkę
w swojej łapie i nieco zachwianym głosem powiedział:
— Co ty za świństwo tu smokczesz?
— Cukielek7) — powiedział Darek. Wyjął swą rękę z dłoni
Edka, wysunął czerwony karmelek z ust i pokazał go Edkowi.
Ale już leciała ku nim zaaferowana, wystrojona kobieta, z wy­
piekami na twarzy8). Wyrwała im Darka prawie z ręki. Za nią
biegł korpulentny pan w szarym ubraniu.
—v Ja ci zawsze mówię... ty nigdy mnie nie słuchasz... — do­
biegły ich uszu słowa pana.
Matka tymczasem zrzucała winę na Darka 9).
— Jak ty mogłeś? Jak ty mogłeś? -— powtarzała.
Basia i Edek nawet nie doczekali się podziękowania 10) uszczę­
śliwionych rodziców Darka.
Jeszcze Edek nigdy nie był taki wesoły, jak w powrotnej dro­
dze z Warszawy do Komorowa. Basia go nie poznawała, śmiał
się, żartował, oczy mu błyszczały.
Kiedy wyszli z kolejki, było już dość późno. Szli w stronę
swoich mieszkań. Edek wziął Basię pod rękę.
— Wiesz, Baśka — powiedział — muszę ci się pochwalić: czuję
się bardzo szczęśliwy.
27 Uezebnik
386
Тексты для чтения
Basia zaśmiała się cicho.
— Dlaczego właśnie dziś?
— No, bo mi się ta młodzież podobała... i tak mi jakoś raź­
niej1
01*..* i ten Darek taki miły... i ty...
1
9
8
7
6
5
4
3
2
— Co ja? — spytała Basia.
— Kocham ciebie — cichutko powiedział Edek.
С Л О В А Р Ь
błyszczeć
chlipnąć
cichutko
coś jak
dobiec
jak gdyby
karmelek
kącik
kolejka
korpulentny
kucnąć
megafon
nagle
odbić się
pochwalić się
pretensjonalnie
przejrzysty
przemknąć
przytomnie
rozmówić się
ryk
skoczyć
smoktać
spośród
starannie
szary
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
блестеть
всхлипнуть
тихонько
что-то вроде
донестись
как будто бы
карамелька
уголок
электричка
полный
сесть на корточки
громкоговоритель
вдруг, внезапно
отразиться
похвалиться
претенциозно
з д е с ь : чистый
пробежать
понимающе
переговорить
рев
побежать
сосать
из
старательно
серый
to ładna historia
nie traciła kontenansu
z powagą
patrzcie go, jaki mądry
to jest juz pół biedy.
dać znać
cukielek (детск.)
z wypiekami na twarzy
zrzucała winę na Darka
nawet nie doczekali się podzię­
kowania
11) i tak mi jakoś raźniej
ściskać
środkowy
świecznik
triumfalny
ucieszony
uspokoić
uszczęśliwiony
uściskać
uważnie
wymawiać
wysiłek
wysmukły
wystrojony
zaaferowany
zabierać się ( d o
сжимать
находящийся посе­
редине
канделябр
торжествующий
обрадованный
успокоить
счастливый
обнять
внимательно
произносить
усилие
стройный
нарядный, разоде­
тый
озабоченный
з д е с ь : собираться
czego)
zachwiany
zaczerwieniony
zapowiadać
zarumienić się
zebrany
ześliznąć się
z powrotem
неуверенный
покрасневший
вести программу
покраснеть
собравшийся
соскользнуть
опять
здесь:
вот так история
не растерялась
серьезно
смотрите, какой умница
это уже полбеды
сообщить
= cukierek (конфета)
вся раскрасневшаяся
сваливала вину на Дарека
их даже не поблагодарили
и так мне легко на душе
Тексты для чтения
387
A N ATO L POTEM KOW SKI
OSZUST
W domu przepaliło się żelazko.
Oglądałem je dokładnie, popukałem palcem tu i tam, potrząsną­
łem parę razy w powietrzu. Potem pełen optymistycznych prze­
czuć włączyłem do kontaktu.
Żelazko nie grzało nadal A
Powtórzyłem operację od początku, z tym samym rezultatem.
Żona przyglądała mi się ironicznie. Powiedziała:
— Mężczyzna powinien umieć naprawiać żelazka.
— Oczywiście — przytaknąłem.
Zawinąłem żelazko w gazetę i wyszedłem na miasto. Zamie­
rzałem oddać je do reperacji w pierwszym napotkanym zakładzie
elektrotechnicznym.
Po godzinnym marszu napotkałem pierwszy taki zakład. Wsze­
dłem i zademonstrowałem żelazko.
— Możemy podjąć się reperacji — rzekł niechętnie fachowiec.
— Będzie gotowe za sześć tygodni.
— O rany!2) — powiedziałem.
— A koszt naprawy wyniesie3) 120 złotych.
Zabrałem żelazko, ukłoniłem się i poszedłem sobie. Postanowi­
łem zwrócić się do konkurencji. W następnym zakładzie nie
chciano ze mną rozmawiać.
— Reperacje będziemy przyjmowali w sierpniu.
W trzecim miejscu mogli naprawić za miesiąc, ale chcieli 150
złotych.
To ja dla odmiany nie chciałem 4).
Bardzo wolno wracałem do domu wlokąc za sobą żelazko. Od
niechybnej kapitulacji uchronił mnie spotkany przypadkowo zna­
jomy.
— Jest tu taki prywatny specjalista od żelazek. Niedaleko.
Bardzo uczciwy...
Bardzo uczciwy specjalista przywitał mnie uprzejmie. Obejrzał
żelazko, powąchał, popukał palcem.
— Jutro będzie gotowe — rzekł.
— Pan żartuje! — zawołałem.
388
Тексты для чтения
— Sporo roboty — rzekł fachowiec. — Ale jak panu pilno,
to mogę zrobić na poczekaniu 5).
Wyszedł do drugiego pokoju z żelazkiem. Po paru minutach
wrócił, włączył żelazko do kontaktu. Grzało.
— Płaci pan 85 złotych — powiedział, owijając żelazko w ga­
zetę.
Niespodziewanie dla siebie pocałowałem go w rękę.
— Pan jest aniołem! — wołałem płacząc ze wzruszenia. —
Szybki, tani, skąd się biorą tacy elektrycy?!
Specjalista od żelazek sposępniał:
— Nie jestem elektrykiem — powiedział ze smutkiem. —- Nie
mam pojęcia, co trzeba zrobić, żeby takie coś grzało.
— Przecież naprawił pan żelazko — powiedziałem.
— Jestem oszustem — ciągnął specjalista. — Nie naprawiłem
w życiu ani jednego żelazka... Daję moim klientom nowe żelazka
z „Cedetu” 6)... Zarabiam na sztuce po 25 złotych. Okradam spo­
łeczeństwo.
— A dużo ma pan klientów? — spytałem.
— Dużo — rzekł fachowiec. — Uczciwe zakłady długo trzymają
robotę, poza tym ja jestem tańszy!
С Л О В А Р Ь
anioł
ciągnąć
elektrotechniczny
elektryk
fachowiec
grzać
konkurencja
kontakt
marsz
napotkać
napotkany
niechybny
niespodziewanie
okradać
optymistyczny
oszust
ow ijać
pojęcie
postanowić
potrząsnąć
ангел
здесь: продолжать
электротехнический
хлектротехник
специалист
нагреваться
здесь: конкурирую щ ее ателье
штепсель
здесь: ходьба
встретить
встретившийся
неизбеж ны й
неож иданно
обкрадывать
оптимистический
обманщик
завертывать
понятие
решить
встряхнуть
powąchać
prywatny
przeczucie
przepalić się
przytaknąć
przywitać
reperacja
smutek
specjalista
społeczeństwo
sposępnieć
sporo
uchronić
uczciwy
ukłonić się
wlec
wzruszenie
zademonstrować
zawinąć
żelazko
понюхать
частный
предчувствие
перегореть
согласиться
встретить
починка, ремонт
грусть
специалист
общество
помрачнеть
довольно много
спасти
честный
раскланяться
тащить
волнение
продемонстрировать
завернуть
утюг
Тексты для чтения
389
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1)
2)
3)
4)
5)
6)
żelazko nie grzało nadal
o rany!
a koszt naprawy w yniesie
to ja dla odmiany nie chciałem
mogę zrobić na poczekaniu
Cedet
утюг все не нагревался
о бог ты мой!
а ремонт будет стоить
тогда я не захотел
могу сделать срочно (сразу)
Centralny Dom T ow arow y
(Ц У М )
M A R IA Z IE N T A R Ó W А
METODA PAWŁOWA
W niedzielę rano zadzwonił telefon.
Andrzej podbiegł szybko i podniósł słuchawkę.
— Kto mówi? — zapytał.
— Jak to, kto mówi? Ach to ty, Andrzejku — powiedział stry­
jek Henio w słuchawce. — Czy mogę mówić z mamusią?
— 'Mamusia śpi — szepnął Andrzej — nie mogę jej obudzić,
bo powiedziała, że mnie spierze i że nic nie dostanę na Dzień
Dziecka.
— A czy mogę mówić z tatusiem?
— Tatuś też śpi i jego też nie mogę zbudzić, bo też spierze.
— No trudno, to zadzwonię we wtorek wieczorem.
— Możesz zadzwonić wcześniej. Oni się na pewno obudzą
przedtem — powiedział Andrzej. — Już bym nawet chciał, żeby
się obudzili, bo jestem bardzo głodny, a Janek stoi w bieliźnie
na balkonie i oblewa łudzi z konewki, i zalał cały nasz pokój,
wysmarował ściany moimi farbami. Lejek narobił w czterech
miejscach na dywan w przedpokoju i przewrócił butelkę z mle­
kiem, i wszystko wypił, a tym, co zostało, Janek namalował duży
obraz w* kuchni na podłodze. Ale ja jestem bardzo grzeczny i nic
nie robię, ale jestem głodny. Lejek też jest głodny, bo je taką
dużą książkę tatusia z obrazkami.i warczy, jak mu chcę odebrać,
i nie mogę znaleźć jednego sandała, bo mi gdzieś zawlókł. Oni
byli na imieninach.
— Lepiej już obudź mamusię — zawyrokował stryjek Henio.
Powiedz, że ja kazałem.
— Może byś ty przyszedł i ją obudził? Ja jej nie obudzę.
Chcę dostać hulajnogę na Dzień Dziecka.
390
Тексты для чтения
— Ja ci kupię hulajnogę na Dzień Dziecka.
— O, dziękuję. To mama będzie mi mogła kupić teczkę. Wiesz
co, przyjdź i zrób śniadanie 1). Zjadłem już całą czekoladę, co
była w tym pudełku, co mama chowa na szafie, ale znów mi się
chce jeść. Ja już lecę, bo muszę zobaczyć, czy mi Janek znów
wszystkich klocków nie wyrzuca na podwórze. Pa!
O dwunastej ojciec Janka zmęczonym krokiem wszedł do ła­
zienki. Do lewej nogawki od piżamy uczepiony był Lejek i je­
chał za nim na tylnej części ciała.
— Tata! — wrzasnął radośnie Andrzej — niech tata wejdzie
do naszego pokoju. Tata zobaczy, jakie tam jest kino2) Praha 3).
W kuchni też. To Janek zrobił. Ja nic. Ja tylko zjadłem czekola­
dę, ale odkupię z tygodniówki, jak mi tata da. Basia jest dwa
centymetry niższa ode mnie i dostaje.
— Mów trochę ciszej — ojciec Janka trzymał się za głowę —
mam straszny ból głowy'. Wczoraj pracowałem do późnej nocy.
Jest jeszcze bardzo wcześnie i mamusia śpi. Zabierz tego psa.
— Tata go przestraszy, to on puści. Ten Kazio, co na naszym
podwórzu robi Królaka na rowerze, powiedział, że najlepiej
szczekać na psa, to się odczepi.
— Hau! Hau! — szczeknął ojciec Janka.
Skutek był piorunujący. Lejek puścił piżamę i szmyrgnął za
miskę.
— Tata widzi?
— Widzę. Idź, obudź mamusię i poproś, żeby zrobiła coś dó
zjedzenia, tylko nie mów, że ci kazałem.
— Ja mamusi nie obudzę, bo nie kupi mi teczki na Dzień
Dziecka.
— Ja ci kupię teczkę na Dzień Dziecka:
— To dobrze, to mamusia będzie mogła mi kupić trąbkę do
roweru. Powiem Jankowi, żeby ją obudził, on i tak nic nie do­
stanie.
— Idź już, bo mi głowa pęka 4).
— Bo tata nie pije mleka. Ten Kazio, co jest za Królaka®,
mówi, że trzeba pić mleko i wcześnie chodzić spać, i się gimna...
tata wie: kucać, skakać i udawać zajączka. Jakby tata kucnął
Тексты для чтения
391
i udawał zajączka, to by tacie głowa przestała. A wódkę tata pił
na imieninach?
—^Uciekaj, bo szczeknę.
— Bo Kazio mówi, że nie wolno pić. Tata myśli, że Królak by
wygrał, żeby pił wódkę? Figa z makiem 6).
W drzwiach łazienki stanęła matka Janka w szlafroku i roz­
czochrana.
Pies rzucił się do szlafroka i zaczął ciągnąć za połę.
— Hau! Hau! — szczeknął ojciec Janka. Pies puścił i uciekł
za wiadro.
— Widzisz — uśmiechnął się ojciec Janka tryumfalnie. —- To
według metody Pawłowa.
— Nic podobnego —• oburzył się Andrzej. — Żadnego Pawło­
wa tylko Królaka, chciałem powiedzieć — Kazia.
— Gdzie Janek? — zaniepokoiła się matka Janka. -— Ale mnie
głowa boli.
— Na balkonie, ale on prezentu nie dostanie, mamusia zobaczy.
U drzwi rozległ się dzwonek. Matka Janka otworzyła, przygła­
dzając odruchowo włosy.
W drzwiach stanęła młoda dziewczyna w chustce na ramio­
nach.
— Ja spod piątki — powiedziała obrzucając przerażonym spoj­
rzeniem podłogę kuchenną, na której mlekiem namalowany był
wielki Pałac Kultury. — Moja pani7) kazała powiedzieć, że tu
ktoś od pani wyrzuca przez balkon na podwórze łyżeczki od her­
baty i różne inne rzeczy i leje wodę, i...
— Hau! Hau! — szczeknął ojciec Janka z łazienki. — Hau!
Hau! No widzisz, działa za każdym razem.
Lejek jak oparzony 8) wpadł do kuchni i rzucił się za spiżarkę.
— O raju! 9) — wrzasnęła dziewczyna. — To ja już pójdę.
Po drugiej stronie sieni otworzyły się drzwi i ukazała się gło­
wa innej dziewczyny.
— Pani podziękuje swojej pani 10) — powiedziała matka Jan­
ka uprzejmie i zamknęła drzwi.
— Niech ja skonam n) — usłyszała jeszcze z sieni — ależ to
musiały być imieniny!12)
Тексты для чтения
392
С Л О В А Р Ь
butelka
centymetr
działać
farba
gimna... ( = gim na­
stykować się)
grzeczny
hulajnoga
imieniny
klocek
konewka
kucać .
metoda
miska
namalować
narobić
nogawka
oblać
obrazek
obrzucać
oburzyć się
odczepić się
odebrać
odkupić
odruchowo
piorunujący
podbiec
podwórze
poła
prezent
przedtem
przestraszyć
przewrócić
бутылка
сантиметр
действовать
краска
делать ф иззарядку
(хороший, послу­
шный
самокат
именины
кубик
лейка
приседать
метод
таз
написать
напакостить
штанина
облить
рисунок
окидывать
возмутиться
отстать
отобрать, отнять
купить и отдать,
вернуть
инстинктивно
последовавший
тотчас ж е
подбежать
двор
пола
подарок
раньше
пугнуть
перевернуть
przygładzać
pudełko
row er
rozczochrany
rozlec się
skutek
spod piątki
sprać
szczeknąć
szepnąć .
szmyrgnąć
stryjek
trąbka
tryum falnie
tygodniówka
uciekaj!
uczepić się
udawać
ukazać się
warczeć
wiadro
wódka
wpaść
wrzasnąć
w ygrać
wysm arować
zadzwonić
zajączek
zalać
zaniepokoić się
zawlec
zawyrokować
żeby ( п р о с т . )
приглаживать
коробка
велосипед
растрепанный
раздаться
результат
из пятой квартиры
отлупить
залаять
шепнуть
шмыгнуть
ДЯДЯ
гудок
торжествующе
деньги, получае­
мые раз в неде­
лю
уходи! отстань!
вцепиться
з д е с ь : делать
появиться
ворчать
ведро
водка
вбежать
заорать
победить
вымазать
зазвонить
зайчик
залить
забеспокоиться
затащить
решить
если бы
ОБЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
5)
zrób śniadanie (разг .)
jakie tam jest kino „Praha”
kino „Prah a”
głowa mi pęka
ten Kazio, co jest za Królaka
6) figa z makiem
7) moja pani
8) jak oparzony
приготовь завтрак
какой там цирк
название кинотеатра в Варшаве
всю голову у меня разломило
тот Казик, который подражает
К р у ля к у (К руляк — известный
польский велосипедист, много­
кратный
участник
велогонок
мира)
кукиш с маслом
моя хозяйка
как угорелый
Тексты для чтения
9)
10)
11)
12)
393
господи!
поблагодарите вашу хозяйку
пусть я умру на месте
ну и именины это бы ли !
о raju!
pani podziękuje sw ojej pani
niech ja skonam
ależ to musiały być im ieniny!
WOJCIECH ŻUKR O W S KI
CÓRECZKA
Fragmenty
1
Obudził go głos córeczki. Mała podniosła się w łóżku i z zam­
kniętymi oczami wyszeptała błagalnie:
— Chcę iść-do misiów, tatulku!
Kiedy wziął ją na ręce, odsunął kołdrę i układał wygodniej,
dźwignęła powieki г\ błysnęła dużą ciemną źrenicą, rozpoznała
ojca i uśmiechnęła się sennie.
— Spij, Basiu — powiedział — jeszcze do rana daleko...
Pochwyciła jego mocną dłoń obiema rączkami, przytuliła lekko
do piersi.
— Kocham misie — szepnęła usypiając posłusznie.
Nachylony, przyglądał się chwilę dziecku z uczuciem lęku
i jakby zawstydzenia. „Właściwie nic o niej nie wiem” — po­
myślał marszcząc czoło2). Twarz jego odbita w dużym lustrze
miała wyraz psiego zatroskania. Potarł palcem wzdętą wargę 3),
zatrzeszczał silny zarost.
„Przyszedł do nas mały gość — myślał — cieszymy się nią
trochę jak zabawką. Teresa szyje sukienki, robi sweterki na dru­
tach 4), a ja zbywam dziecko paru pocałunkami. Niby wszystko
dla małej, a zarazem jest tego tak niewiele. Lubię słuchać tupotu
jej nóżek, kiedy biega z wózkiem lalczynym dookoła stołu, lubię
teń rytm pośpiesznych stąpań, ale poprzez zamknięte drzwi. Gdy
tylko wdziera się do mnie, oświadczam kategorycznie: — Basiuniu, nie przeszkadzaj! Nie widzisz, że tatuś pracuje? — Widzę —
odpowiada mała — ale przestań, bo chcę ci pokazać nowy ząbeki
394
Тексты для чтения
— Otwiera kapryśne usteczka i nastaje długa chwila uro­
czystych oględzin. I wtedy czuję zakłopotanie5), lekką pogardę
dla samego siebie. „Wymyślasz wydarzenia, tworzysz postacie,
piszesz powieści, a nie dostrzegasz najbliższej sobie istoty, popatrz
uważnie — obok ciebie rośnie mały człowiek, jego życie cie­
kawsze od twoich książek.”
Stał oparty dłońmi o drewnianą drabinkę ogradzającą łóżko.
Dziewczynka spała w ulubionej pozycji, na brzuszku, przypomi­
nała żabkę skuloną w trawie. Poduszki jej nie dawano w myśl
wskazań lekarki z Ośrodka 6): — Dziecko powinno spać zupełnie
równo, na poduszce tylko się główka zaparza. — „Spi jak małe
zwierzątko” — pomyślał wzruszony.
— Do kogo ona jest podobna? 7) — zapytywali znajomi podno­
sząc na rękach małą. -— Chyba do siebie — odpowiadali zgodnie
rodzice, ale z przekornym zadowoleniem, każde z nich rozpozna­
wało swoje cechy w dziecku. Po matce zapowiadała się na wy­
soką i długonogą8), po ojcu miała duże brunatne oczy9), „za­
wiedzione spojrzenie tkliwego kupca z Lewantu” — jak złośliwie
określiła Jana znajoma malarka.
Pomidorowa pidżama zaświeciła w zgaszonym lustrze. Prze­
szedł pokój pełny zmąconego przedświtu. Odsunął płócienną za­
słonę w zielone pasy, otworzył okno (...)
Chłód ciągnął od okna. Odwrócił się zaniepokojony, czy gwałt
ptasi nie rozbudzi mu dziewczynki, ale spała twardo. Pierwsze
promienie plamkami zaigrały na ścianie. Zalśniły jasne, mięciutkie włosy dziecka. Od drabinki ogradzającej łóżko niebieski
cień położył się na kołdrze.
Basia spała przyciskając do policzka zmytą, starą lalkę, którą
upodobała sobie 10) z czasów niemowlęctwa. Ostatnie chwile po­
silnego snu zaróżowiły małej skraj policzka. Spała z nosem roz­
płaszczonym na materacu. Miał ją ochotę poprawić u), ale po­
przestał na wygładzeniu kołderki12). „Niech śpi — pomyślał
z chytrym wyrachowaniem — będę miał jeszcze parę chwil dla
siebie.” Na palcach13) skradał się do tapczanu, parkiet słabo
zaskrzypiał. Z uczuciem ulgi zanurzył się w zburzonej pościeli(...)
Тексты для чтепия
395
С Л О В А Р Ь
błagalnie
błysnąć
brzuszek
cecha
cień
córeczka
dostrzegać
drabinka
drewniany
główka
gwałt
istota
kapryśny
kategorycznie
lalczyny
lekarka
lęk
malarka
materac
mięciutki
miś
nachylić się
nastawać
niby
niemowlęctwo
obudzić
odbity
oględziny
ogradzać
oświadczać
pierś
plamka
płócienny
pocałunek
pochwycić
podnosić
pogarda
policzek
poprawić
poprzez
posłusznie
posilny
pozycja
promień
przedświt
przekorny
przyciskać
przytulić
psi
умоляюще
блеснуть
животик
черта
тень
доченька
замечать
здесь; стенка
(кроватки)
деревянный
головка
гомон
существо
капризный
категорически
кукольный
врач (женщина)
боязнь
живописец (женщи­
на)
матрац
мягонький
мишка
наклониться
наступать
будто бы, как будто
младенчество
разбудить
отраженный
осмотр
обводить
заявлять
грудь
пятнышко
полотняный
поцелуй
схватить
поднимать
презрение
Щека
положить поудо­
бнее
через, сквозь
послушно
придающий сил и
бодрости
положение
луч
предрассветная
пора
лукавый
прижимать
прижать
собачий
ptasi
rączka
rozbudzić
rozpłaszczyć
rozpoznać
równo
rytm
skradać się
skraj
skulony
szepnąć
tatulku
tkliwy
tupot
ulga
usypiać
uważnie
wdzierać się
w myśl
wózek
wskazanie
wymyślać
wyrachowanie
wyszeptać
wzruszony
zabawka
zalśnić
zaniepokojony
zanurzyć się
zaparzać się
zarazem
zarost
zaróżowić
zaskrzypieć
zasłona
zaświecić
zatroskanie
zatrzeszczeć
zawiedziony
zawstydzenie
zbywać
zgasić
zgodnie
złośliwie
zmącony
zmyty
zwierzątko
źrenica
żabka
птичий
ручонка
разбудить
расплющить
распознать, узнать
ровно
ритм
идти крадучись
край
поджавший ноги
шепнуть
(з е а т .
ф орм а)
па­
пенька
чувствительный
топот
облегчение
засыпать
внимательно
врываться
согласно
коляска
указание
придумывать
расчетливость
прошептать
тронутый
игрушка
засиять
обеспокоенный
окунуться
слишком разогре­
ваться
вместе с тем, од­
новременно
растительность
сделать розовым
заскрипеть
штора
просиять
озабоченность
затрещать
разочарованный
сконфуженность
сбывать
потушить
единодушно
язвительно
мутный
вылинявший от
частого мытья
маленькое живот­
ное
зрачок
лягушка
396
Тексты для чтения
О БЪЯСНЕНИЯ
она подняла веки
подумал, морща лоб
повел пальцем по вздутой губе
вяжет кофточки (на спицах)
и тогда я испытываю неловкость
= Ośrodek Zdrowia (поликлиника)
на кого она похожа
она обещала быть такой же, как
ее мать, высокой и длинноногой
от отца она унаследовала большие
карие глаза
которую она облюбовала
ему хотелось положить ее поудоб­
нее
удовлетворился тем, что разгла­
дил одеяльце
на цыпочках
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
dźwignęła powieki
pomyślał marszcząc czoło
potarł palcem wzdętą wargę
robi sweterki na drutach
i w tedy czuję zakłopotanie
Ośrodek
do kogo ona jest podobna
po matce zapowiadała się na
wysoką i długonogą
9) po ojcu miała duże brunatne
oczy
10) którą upodobała sobie
11) miał ją ochotę poprawić
12) poprzestał na wygładzeniu koł­
derki
13) na palcach
II
— Misie, misiunie — szeptała przez sen Basia.
Jan podłożył ręce pod głowę. Tyle razy już to rozważał. Za­
trzymać, nie pozwolić, by mu się wymykały obrazy, opisać świat
tej małej, narysować ją i utrwalić. Kiedyś, gdy córeczka urośnie,
nie ośmieli się 'jej powiedzieć — taka byłaś. Może nawet na
własne zdjęcia będzie spoglądała jak na obcą dziewczynkę, zdziwi
się: „Więc to ja jestem?” Albo pomyśli: „Przecież ja zawsze by­
łam duża”, lub ogarnie ją bunt1}: „Ja nie chcę dalej rosnąć, bo
dorośli nie mają mamusi, tylko zawsze babcie...”
Opisać najprostsze sprawy, niech i w ludziach poruszą się za­
tarte wspomnienia. Tyle razy przyrzekał sobie: „Och to trzeba
zapamiętać, to mi się przyda” — i zaraz zapominał.
Jan ma ochotę zerwać się. Jest pewny, że gdyby teraz zaczął,
na pewno napisałby rzecz mocną, trafne zwroty same mu się
układają, niemal słyszy kadencję zdań. Ale leży spokojnie. „Prze­
cież nie mogę obudzić dziecka” — rozgrzesza się łatwo (...)
„A może by zacząć od tej sprawy z misiami — przemknęło mu
— tylko jak to opowiedzieć? — Poczuł się bezradny. — Najpierw
zestawię sobie całą historię, same wydarzenia ponotuję w naj­
prostszych słowach, muszę przejrzeć materiał, zanim go opracuję
397
Тексты для чтения
literacko” 2). Ułożył się wygodniej, spędził dotkliwy blask z oka
i zaczął odwracać karty nie napisanej powieści (...)
Zaszeleściła pościel w łóżeczku. Podniósł głowę. Basia patrzyła
na niego dużymi, brunatnymi źrenicami. Leciutki uśmieszek
bezmyślnego szczęścia tlił jej na wargach.
— Ubieraj — zawołała — dziękuję, Basia się wyspała! Po­
patrz, słoneczko!
Za oknem rozżarzał się porywający błękit, na tle gorącej zie­
leni ostrą plamą przemigotał pierwszy cytrynek. Ptaki gwizdały
zalotnie. Wabił wiosenny dzień.
„Siądę teraz z rana i zaraz sobie ponotuję” -— zatarł ręce 3).
Drzwi skrzypnęły lekko, Teresa wsunęła głowę, błysnęła oku­
larami.
— Wstawaj raźno, dosyć wylegiwania się. Był do ciebie tele­
fon 4), zaraz przyjadą tu z Radia. Chcą, żebyś im zrobił jakiś
pilny reportaż!
Pochwyciła córeczkę na ręce, zakręciła się uszczęśliwiona.
Twarz miała zaróżowioną i wypoczętą. W niebieskich oczach
spoza szkieł polśniewała pogoda.
— Powiedz, skarbie — przygarnęła mocno małą — kochasz
mamusię?
— A może tatulka — podpowiadał przekornie.
Dziewczynka przymrużyła oczy i wyznała szeptem jak aktorka:
— Basia kocha misie!
С Л О В А Р Ь
aktorka
babcia
bezmyślny
bezradny
blask
brunatny
cytrynek
dotkliwy
dziewczynka
gwizdać
kadencja
kartka
leciutki
łóżeczko
narysować
niemal
актриса
бабушка
бессознательный
беспомощный
блеск, свет
карий
лимонница
резкий
девочка
свистеть
каденция
лист, страница
легонький
кроватка
нарисовать
почти что
obudzić
odwracać
okulary
ostry
ośmielić się
pilny
plama
pochwycić
podłożyć
podpowiadać
polśniewać
ponotować
przemknąć
przygarnąć
przymrużyć
разбудить
перевертывать,
релистывать
очки
острый
осмелиться
срочный
пятно
схватить
подложить
подсказывать
посвечивать
записать
промелькнуть
прижать
прищурить
пе-
398
przyrzekać
raźny
reportaż
rozgrzeszać się
rozważać
rozżarzać
skarb
skrzypnąć
spoglądać
spoza
szept
szeptać
szkła
tlić
trafny
ułożyć się
urosnąć
uszczęśliwiony
uśmieszek
utrwalić
Тексты для чтения
обещать
живой, бодрый
репортаж
здесь:
оправдывать
себя
продумывать
раскаливаться
сокровище
скрипнуть
глядеть
сквозь
шепот
шептать
очки
теплиться
меткий
уложиться
вырасти
осчастливленный
улыбочка
запечатлеть
w abić
w arga
wsunąć
w ylegiw ać się
w ym ykać się
wypoczęty
wyznać
zakręcić się
zalotnie
zaróżowiony
zaszeleścić
zatarty
zawołać
zburzona (pościel)
zdjęcie
zerw ać się
zestawić
z rana
zwrot
манить
губа
просунуть
вылеживаться
ускользать
отдохнувший
признаться, со­
знаться
закружиться
игриво, резво
порозовевший
зашелестеть
здесь; смутный
закричать
разбросанная
(постель)
снимок
вскочить
составить
утром
оборот, выражение
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1) ogarnia ją bunt
2) zanim go opracuję literacko3
4
3) zatarł ręce
4) był do ciebie telefon
начинает протестовать
прежде чем подвергнуть его лите­
ратурной обработке
потер руки
тебе звонили
M A R IA ZIE N TA R Ó W А
LIST Z KOLONII
— Dlaczego nie ma wiadomości od chłopców? — denerwowała
się matka Janka.
— Bo chłopcy nie umieją jeszcze pisać — ojciec Janka rozłożył
aparat radiowy na małe kawałki i teraz składał go.
— Dlaczego wysadzasz język?
— Mmmm... — odpowiedział.
— Dlaczego rozłożyłeś aparat? Za chwilę będzie koncert, który
chcę usłyszeć.
— Mmmm...
— Jesteś gorszy od dzieci — stwierdziła matka Janka tonem
stanowczym. — Ale dlaczego nie ma od nich słowa? Chyba tam
jutro pojadę.
Тексты для чтения
399
— Nie pojedziesz — żachnął się ojciec Janka. — A niech to
wszyscy diabli 1}, ugryzłem się w język. Nie pojedziesz, bo wiesz,
że nie wolno. Już dosyć się wygłupiałaś przy wyjeździe 2). Siłą
trzeba cię było wyciągać z autobusu.
— Nic podobnego — oburzyła się matka Janka. — A Buraczkowska to co? Pojechała pociągiem i była na kolonii, zanim
jeszcze dzieci się zjawiły. Cały dzień siedziała w krzakach i ob­
serwowała.
— Wariatka! — stwierdził ojciec Janka krótko.
— Nic podobnego. Złapała swojego Kazia dwa razy, żeby munos wytrzeć. Poza tym zdała nam dokładne sprawozdanie3)
o warunkach. Przyłapała naszego Andrzeja, jak kozikiem wycinał
coś z deski.
— No i co? 4)
— Kierowniczka ją wyrzuciła.
— To doskonale! — ucieszył się ojciec Janka. — Co zrobiła
z kozikiem Andrzeja? — Ja mu go podarowałem na drogę. Zwa­
riować można z tymi babami.
— Jak to, co zrobiła? Odebrała mu. Miała czekać, aż się ska­
leczy? 5)
— Gdzie kozik? — krzyknął ojciec Janka.
— Nie wiem. Nie pytałam się.
-— Masz go natychmiast od niej odebrać.
— Ja się denerwuję o dzieci, a tobie chodzi o kozik 6).
— Mnie chodzi o dzieci. Andrzej miał zrobić ptasznik. Umó­
wiliśmy się, że postawimy go na balkonie na zimę.
— Do zimy daleko, a ja umówiłam się z panną Kazią, tą nową
od średniaków, że ona będzie pisała.
— Jak nie przestaniesz mówić, to ja nigdy tego radia nie
zreperuję.
— Kiedy ono wcale nie było zepsute, ślicznie grało, poza tym
nie mówisz chyba rękami.
Ojciec Janka zerwał się z krzesła.
— Wiesz co, zejdę do skrzynki, może tam coś jest. Lejek, na
spacer.
Lejek wygramolił się błyskawicznie spod łóżka. Matka Janka
zajrzała tam podejrzliwym wzrokiem.
400
Тексты для чтения
— Czego szukasz? — chciał wiedzieć ojciec Janka. — On na
leżąco 7> nie leje.
Matka Janka bez słowa wyciągnęła spod łóżka wełnianą skar­
petkę, pokrywkę od słoika z dżemem i ołówek.
— On w mieszkaniu już prawie nie leje — powiedziała. —
Dziś tylko cztery razy i tylko raz na dywan. Poza tym oblewa
schody, co jest już bardzo dobrym znakiem9), bo świadczy o tym,
że domyśla się, że w domu nie wolno. Pudle to bardzo mądre psy.
— Dozorczyni jest innego zdania — mruknął ojciec Janka pod
nosem. — No chodź już, idziemy. I żebyś mi części do radia nie
ruszała9).
-— Przecież to radio było zupełnie dobre...
Ojca Janka już nie było.
Po chwili wrócił, tryumfalnie wymachując niebieską kopertą.
— Jest, no widzisz, po co się było denerwować.
— Dawaj już albo sam czytaj na głos]0).
— „Kochana mamo — czytał ojciec Janka — to znaczy11*
szanowna pani, bo pani nie jest moją mamą, ale Andrzej dyktuje,
więc piszę: kochana mamo”. — Czytaj sama, bo ja nic nie rozu­
miem.
— Dawaj! To panna Kazia. Przecież to jasne. Ona nie jest
moją córką, więc nie może pisać „kochana mamo”. Ma osiem­
naście lat. Co ty sobie wyobrażasz, że ja już jestem taka stara? 12)
— „Tutaj jest bardzo dobrze, Janek wciąż za mną chodzi i mi
przeszkadza, i nie chce jeść płatków, i już nie mam czasu, bo
idziemy nad rzekę”. — No, widzisz, tam jest rzeka, a nam nic
nie mówili. Potopią się. Janek zaraz dostanie kataru 13). Ja chyba
jutro tam pojadę.
— No i co? To już wszystko? — zapytał ojciec Janka.
— Nie, jeszcze dużo. Tylko tu są jakieś krzyżyki zrobione
ołówkiem. — „Te krzyżyki to zrobił Janek, ale niech się pani nie
gniewa, bo to mają być pocałunki. Teraz dyktuje Janek. — Ko­
chana mamusiu, całuję się w buzię i w nos, i w całego człowieka.
Czy Lejek nie mógłby tu przyjechać, bo tu są szyszki? — Sza­
nowna pani. Andrzej poleciał gdzieś i Janek też, więc poczekam
do jutra, żeby jeszcze coś podyktowali. Jest już jutro, to znaczy
dziś, i udało mi się złapać Andrzeja, żeby jeszcze coś podyktował,
Тексты для чтения
401
bo rozumiem, że się pani niepokoi, a ja takiego krótkiego listu
nie chcę wysyłać. — Kochany tato. — To mówi Andrzej. — Mam
nadzieję, że państwo rozumieją, o co chodzi, bo sama zdaję sobie
sprawę z tego 14), że ten list trochę dziwnie wychodzi 15). O, An­
drzej przez ten czas, co ja pisałam to ostatnie zdanie, uciekł na
boisko i przeszkadza starszym chłopcom w siatkówce. Zaraz go
sprowadzę. Wczoraj nie udało mi się już sprowadzić Andrzeja
do dyktowania, bo musiał za karę16) siedzieć w sypialni przez
całe popołudnie. Nie chcę się na niego skarżyć, ale przecież muszę
wytłumaczyć, dlaczego tyle dni trwa pisanie tego listu. — Ko­
chany tato, jedna pani zabrała mi siłą kozik, co mi dałeś, ale
sobie pożyczyłem od Buraczkowskiego. Razem zrobiliśmy ptasz­
nik, ale bez dna. Będzie wdechowa zabawa17), jak te ptaszki
się będą zimą nabierały i wypadały na ziemię z ptasznika. Janek
rozbił sobie kolano i od tego czasu kaszle. Jest tu jeden pies,
większy od Lejka, ale jakiś głupi, bo wciąż staje przy drzewach
na trzech nogach. Nie mam więcej czasu. Pa! — Szanowna pani,
już chyba wyślę ten list, bo więcej mi się nie uda z nich wy­
ciągnąć. Tu jest bardzo dobrze, wszystko w porządku. Zaraz za­
biorę ten kozik Buraczkowskiemu. Z poważaniem 18) — Kazia.”
— No i widzisz, wszystko w porządku — powiedział ojciec
Janka zamykając skrzynkę radiową.
— Mówiłam, że Janek się przeziębi, jak będzie wchodził do
wody. Już kaszle. Dokąd idziesz z tym radiem?
— Muszę je oddać do naprawy19). Jest poważnie uszkodzone.
A po drodze wstąpię do Buraczkowskiej po ten kozik.
СЛОВАРЬ
błyskawicznie
boisko
buzia
deska
dozor czyni
domyślać się
dyktować
kiedy
kierowniczka
kolano
kolonie
kozik
krzak
28 Uczebnik
мигом
площадка
з д е с ь : губки
доска
дворничиха
догадываться
диктовать
здесь; ведь
руководительница
колено
лагерь
перочинный ножик
куст
krzyknąć
mruknąć
nabierać się
oburzyć się
odebrać
płatki
pocałunek
podejrzliwy
podyktować
pokrywa
potopić się
przeziębić się
przyłapać
воскликнуть
буркнуть
обманываться
возмутиться
отобрать, отнять
хлопья
поцелуй
подозрительный
продиктовать
крышка
утонуть
простудиться
поймать
Тексты для чтения
402
ptasznik
pudel
rozbić
rozłożyć
siatkówka
słoik
skarżyć się (n a
składać
spod
sprowadzić
stanowczy
sypialnia
świadczyć
tryumfalnie
kogo)
скворечник
пудель
разбить
разобрать
волейбол
банка
жаловаться
собирать
из-под
привести
решительный
сцальня
свидетельствовать
торжествующе
ugryźć się ( w с о )
uszkodzić
wariatka
warunek
wycinać
wygramolić się
wymachiwać
wysadzać
wytłumaczyć
wytrzeć
zerwać się
zreperować
zwariować
żachnąć się
укусить
повредить
сумасшедшая
условие
вырезывать
выкарабкаться
размахивать
высовывать
выяснить
вытереть
вскочить
починить
сойти с ума
дернуться
ОБЪЯСНЕНИЯ
1) a niech to wszyscy diabli
фу, черт
2) dosyć się wygłupiałaś przy w yjeździe
надурачилась во время и х отъезда,
и хватит
3) zdała nam dokładne sprawozda­
nie
она подробно рассказала нам
4) no i co?
и что?
5) miała czekać, aż się skaleczy?
что ей было делать? Ж дать, пока
он порежется?
6) a tobie chodzi o kozik
а ты все о ножике
7) na leżąco
лежа
8) co jest już bardzo dobrym zna­
kiem
и это уж е хорошо
9) i żebyś mi części do radia nie
ruszała
и смотри, не трогай частей радио­
приемника
10) czytaj na głos
читай вслух
11) to znaczy
то есть
12) co ty sobie wyobrażasz, że ja
już jestem taka stara?
ты что, думаешь, я уж е такая
старая?
13) zaraz dostanie kataru
сейчас получит насморк
14) sama zdaję sobie sprawę z tego
я сама понимаю
15) że ten list trochę dziwnie w y ­
chodzi
что письмо получается немного
странное
16) za karę
в наказание
17) będzie wdechowa zabawa
забава будет в доску
18) z poważaniem
с уважением
19) oddać do naprawy
сдать в ремонт
Тексты для чтения
403
S TA N IS ŁA W D Y G A T
PAN TRĄBKA SPRZEDAJE GAZETY
Panu Trąbce ogromnie spodobały się kioski „Ruchu” *>. Uwa­
żał, że jest coś szczególnie ujmującego, a i uspokajającego w ta­
kim drewnianym domku, pomalowanym na niebiesko 2>, oszklo­
nym, wieczorem oświetlonym. Są tam nie tylko gazety, ale i pa­
pierosy, ale i mydło, wody kolońskie, szczoteczki do zębów, ale
i pocztówki, znaczki pocztowe, papeteria, pióra wieczne, ale
i broszki, spinki, pamiątki z Warszawy. Najbardziej jednak godne
uwagi wydawało mu się chyba w tym wszystkim to, że w pew­
nych godzinach budkę oblegają tłumy ludzi, dosyć ożywionych,
nieco podnieconych, czasem rozmarzonych, zawsze przymilnych
i wdzięczących się przed kioskarzem, który z miną obojętną
strofuje jednych, mrugając porozumiewawczo do innych, roz­
dziela gazety i tygodniki.
Pan Trąbka pracował wówczas jako statysta w operze, ale to
nie zadowalało go w najmniejszym stopniu. Inni statyści pysznili
się swoim zajęciem... ale pan Trąbka był nadto inteligentny
i wrażliwy, by nie zdawać sobie sprawy3), iż nie wywiera naj­
mniejszego wpływu na przebieg dramatu4).
Korzystając ze znajomości (szwagier rekwizytora z opery pra­
cował w „Ruchu”) panu Trąbce udało się zostać kioskarzem.
Ach, bardzo był szczęśliwy i zadowolony.
W dzień nie było to nic szczególnego. Sprzedawał mydła, pocz­
tówki, ot tak sobie jak najzwyczajniejszy w świecie sprzedawca.
Ale gdy nadchodził wieczór i przywożono „Express”5*, a już
szczególnie pod koniec tygodnia, gdy przychodziły tygodniki,
zmieniał się nie do poznania 6). Budkę otaczał tłum bardzo różno­
rodny, nierzadko złożony z dyrektorów departamentu, pułkowni­
ków, adwokatów, lekarzy, profesorów i inżynierów. Ludzie mru­
czeli niecierpliwie, a pan Trąbka strofował ich w bezwzględny
sposób 7).
— Proszę o spokój 8). Proszę o spokój i porządek, bo nie roz­
pocznę sprzedaży.
A ludzie odpowiadali przymilnie:
404
Тексты для чтения
— No, dobrze, już dobrze, panie Trąbka. Stajemy w kolejce
cichutko jak trusie 9K
Potem pan Trąbka zrzędził na tych, co nie mają reszty, a wresz­
cie oznajmiał:
— Koniec! Wszystko wyprzedane!
— Jak to, panie Trąbka już nie ma ,„Expressu”?
— Ani „Expressu”, ani „Przeglądu Kulturalnego” ani „Prze­
kroju”, ani „Świata” 10), ani w ogóle nic,
— To skandal.
— Może i skandal, ale ja nic na to nie poradzę n). Ani ja to
drukuję, ani rozprowadzam.
— Panie Trąbka, zlituj się pan 12).
— Bardzo mi przykro. Proszę się rozejść i nie przeszkadzać
mi w pracy.
Ludzie rozchodzili się zawiedzeni i wyrzekający, a wtedy za­
czynał się właściwy, wielki moment, bo nagle, gdzieś zza latarni
wyskakiwał jakiś cień i hyc do budki.
— Panie Trąbka, chyba dla mnie schował pan „Przekrój”? —
Pan Trąbka robił minę tajemniczą, rozglądał się dokoła i wyj­
mował „Przekrój” spod lady.
— Proszę, panie ministrze, tylko nikomu ani słowa, bo pan
wie...13)
—■Ani mru, mru 14). Bardzo dziękuję, panie Trąbka, szczerze
zobowiązany 15).
A potem znów zza rogu jakiś cień hyc do budki. Wzrok błagal­
ny, przymilny.
— Proszę, panie prokuratorze. Ale wie pan...
— Panie Trąbka, pan mnie przecież zna. Najuniżeniej panu
dziękuję.
Wołają raz pana Trąbkę do kolportażu:
— Co jest, panie Trąbka?16) Wszędzie pisma rozchwytują,
a u pana zawsze tyle zwrotów? 17)
— Tego' już ja nie wiem. Nie będę przecież ludziom siłą wtykał.
— Hm, hm. Dziwne.
W jakiś czas potem 18) wołają go znowu.
— No, co jest, panie Trąbka? Tyle u pana zwrotów, a ludzie,
z pana ulicy przychodzą prosić, żeby zwiększyć panu przydziały?
Тексты для чтения
405
— Tego już ja nie wiem!
—1Oj, panie Trąbka, panie Trąbka, pan musi poszukać wła­
ściwego dla siebie zajęcia.
Ktoś spotyka pana Trąbkę na ulicy.
— Och, panie Trąbka, jaka szkoda, że już pan nie sprzedaje
gazet.
Pan Trąbka macha ręką.
— Bogu dzięki19), że się tego pozbyłem. Jak człowiek chce
wszystkim dogodzić, to tylko same ma z tego przykrości.
С Л О В А Р Ь
błagalny
dogodzić
domek
drewniany
drukować
godny
hyc
inteligentny
jak to
kioskarz
kolportaż
korzystać ( z c z e g o )
latarnia
mruczeć
mrugać
nadchodzić
nadto
najuniżeniej
niecierpliwie
nierzadko
oblegać
oszklić
oświetlić
otaczać
oznajmiać
ożywiony
papeteria
pismo
pod koniec
podniecony
porozumiewawczo
pozbyć się (czego)
przydział
умоляющий
угодить
домик
деревянный
печатать
достойный
прыг
интеллигентный
как
киоскер
бюро распростране­
ния печати
пользоваться
фонарь
ворчать
подмигивать
наступать
слишком
покорнейше
с нетерпением, не­
терпеливо
нередко
осаждать
застеклить
осветить
окружать
заявлять
оживленный
набор конвертов и
бумаги для писем
журнал
к концу
возбужденный
многозначительно
отделаться
доставляемое коли­
чество чего-н.
przykrość
przymilny
przywozić
pułkownik
pysznić się
rekwizytor
rozchodzić się
rozchwytywać
rozdzielać
rozejść się
rozglądać się
rozmarzony
rozprowadzać
różnorodny
skandal
spinka
spodobać się
statysta
strofować
szwagier
tajemniczy
ujmujący
uspokajać
wdzięczyć się
(p r z e d h i m )
wrażliwy
wtykać
wyprzedać
zadowalać
zajęcie
zawiedziony
złożony
zrzędzić
zwiększyć
неприятность
заискивающий
привозить
полковник
гордиться
реквизитор
расходиться
расхватывать
распределять
разойтись
осматриваться по
сторонам
размечтавшийся
распространять
разнообразный
безобразие
запонка
понравиться
статист
отчитывать
шурин
таинственный
привлекательный
успокаивать
заигрывать
впечатлительный
совать
распродать
удовлетворять
занятие
разочарованный
состоявший
брюзжать
увеличить
Тексты для чтения
406
О БЪ ЯСН ЕН И Я
1) „Ruch”
2) pomalowany na niebiesko
3) by nie zdawać sobie sprawy
4) iż nie w yw iera najm niejszego
w pływ u na przebieg dramatu
5) „Express”
6) zmieniał się nie do poznania
7) w bezwzględny sposób
8) proszę o spokój
9) stajemy w kolejce cichutko jak
trusie
10) „Przegląd K u ltu ralny” , „P r z e ­
k ró j” , „Ś w ia t”
11) ja nic na to nie poradzę
12) zlituj się pan
13) bo pan wie...
14) ani mru mru
15) szczerze zobowiązany
16) co jest, panie Trąbka?
17) u pana zawsze tyle zw rotów
18) w jakiś czas potem
19) Bogu dzięki
предприятие, занимающееся рас­
пространением печати. Соответ­
ствует предприятию „Сою зпе­
чать”
окрашенный в голубой цвет
чтобы не понимать
что он ни в малейшей степени не
влияет на ход действия
вечерняя газета
его просто трудно бы ло узнать
беспощадно
спокойно, товарищи
встаем в очередь тихонько и (Смир­
но
названия еж енедельны х ж урналов
я ничего не могу поделать
помилуйте
а то знаете...
ни гу гу
искреннее обязан
что это у вас?
вы всегда столько возвращаете
некоторое время спустя
слава богу
MIECZYSŁAW JASTRUN
PIĘKNA CHOROBA
Fragment
Były to rzeczywiście ostatnie dni Pompei, z tą różnicą, że Pom­
peja nie spodziewała się niczego, została zaskoczona, gdy dla nas
znaki ostrzegawcze mnożyły się z każdym dniem. Na co liczy­
liśmy? Myślę, że nie liczyliśmy na nic i tylko czekaliśmy, jak
skazańcy czekają na chwilę, gdy zostaną wyprowadzeni z wię­
zienia, które wydaje im się miejscem bezpiecznym i które zdążyli
już nawet pokochać jako jedyny azyl przed tym, co się stanie.
Cały czas życia skrócił mi się w tych miesiącach do tego stopnia,
że zmieściłem go prawie w ręku, mały nic nie znaczący wobec
Тексты для чтения
407
tej nie znanej jeszcze przestrzeni, gdzie miała rozegrać się reszta.
Nie pomyliłem się. Miał dla mnie nadejść czas, gdy godzina bę­
dzie znaczyła więcej od lat życia, gdy mała chwila będzie decy­
dowała o istnieniu lub śmierci...
Wakacje tego roku upłynęły mi w jakimś półodrętwieniu,
w oczekiwaniu na to, co się stać musi, a oznacza coś, czego na­
prawdę nie można sobie wyobrazić, jak nie można sobie wyobra­
zić śmierci. Wielka pogoda panowała J> w górach i cisza nad
reglami. Letnicy snuli się po uzdrowisku, opalali się w słońcu,
ale czynili to bez zapału i wiary, czując tymczasowość swego by­
tu, nie mogli mieć pewności2), czy jeszcze wrócą do domów,
które opuścili. Ci, których spotykałem tu co roku, przeważnie
mieli przed sobą3) już niewiele jniesięcy życia, nie wiedzieli
0 tym, lecz wydaje mi się dziś, że jakieś światło nie z tego świata
oświetlało i zmieniało ich rysy czyniąc je gotowymi do śmierci.
Wieczory były widmowe, gdy księżyc wschodził nad górami,
a po białych korytarzach sanatoriów i hoteli przechadzali się
portierzy w granatowych mundurach ze złotymi guzikami, mil­
czący, ospali, niechętnie odpowiadający. „Czy mieszka tu pan
N.?” „Wyjechał wczoraj”. Letnicy wyjeżdżali przed terminem4)
czując, że lepiej być na własnych śmieciachR) w czasie, który
nieuchronnie nadchodzi. I ja również wyjechałem, ale nie do
domu, lecz nad morze, miałem jeszcze przed sobą trzy tygodnie
wakacji. Morze było odrutowane. Patrole wojskowe łaziły po
plaży. W mieście portowym napis na pewnej restauracji głosił:
„Żydom i psom wstęp wzbroniony”. Gospodarz pensjonatu, w któ­
rym mieszkałem, wyjeżdżał co kilka dni6) do Gdańska. Był to
Niemiec zamieszkały w Polsce. Nieufnym okiem spoglądał na
swoich gości. Wyprowadziłem się po dwóch tygodniach, aby
ostatni tydzień spędzić w chacie rybaka. Morze odrutowane
1 strzeżone przez ludzi, nie było już dawnym morzem, było ludz­
kie, a to znaczyło w tej chwili: obce i wrogie. Albowiem życie,
zagrożone przez wroga, staje się również nieprzyjazne, pełne
podejrzeń albo ponurej obojętności. Tylko w alei lipowej po daw­
nemu kwitły lipy zgłaszając wesołą ofertę do dalszych ufnych
przemian i odrodzin 7).
408
Тексты для чтения
Uciekłem znad morza8) i na kilka dni przed wrześniem9)
wróciłem do domu, który przyjął mnie cichy, otoczony sadem
zaczynającym owocować, prześwietlony słońcami długich jeszcze
dni.
СЛОВАРЬ
albowiem
azyl
bezpieczny
byt
cisza
czynić
decydować
istnienie
księżyc
letnik
lipowy
milczeć
mnożyć się
nadchodzić
nadejść
naprawdę
niechętnie
nieprzyjazny
nieuchronnie
nieufny
obojętność
oczekiwanie
odrutowane
ospały
oświetlać
otoczony
owocować
patrol
pensjonat
po dawnemu
podejrzenie
pokochać
так как, ибо
убежище
безопасный
бытие
тишина
делать
решать
существовгяие,
жизнь
луна
дачник
липовый
молчать
множиться
приб ли ж а! ься
прийти, наступить
в Самом деле, в
действительности
неохотно
неприязненный
неизбежно, неот­
вратимо
полный недоверия
равнодушие
ожидание
обведенное прово­
локой
осовелый
освещать
окруженный
плодоносить
патруль
пансион
по-прежнему
подозрение
полюбить
portier
portowy
półodrętwienie
przechadzać się
prześwietlić
regle
швейцар
портовый
полуоцепенение
прогуливаться
просветить
лесистые холмы в
Татрах
свершиться
rozegrać się
rćżnica
разница
rysy
черты
sanatorium
санаторий
приговоренный
skazaniec
snuć się
сновать
spoglądać
посматривать
strzec
стеречь
śmierć
смерть
временность
tymczasowość
uzdrowisko
курорт
w iara
вера
w idm owy
призрачный
тюрьма
więzienie
wobec
перед
wrogi
враждебный
всходить
wschodzić
вывести
w yprowadzić
съехать (с кварти­
w yprowadzić się
ры)
воспрещенный
wzbroniony
подвергнуть угрозе
zagrozić
энтузиазм
zapał
поселиться
zamieszkać
застигнуть врас­
zaskoczyć
плох
znak ostrzegawczy з д е с ь : грозное
предвестие
ОБЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
5)
6)
w ielka pogoda panowała
nie m ogli mieć pewności
ci... m ieli przed sobą
w yjeżdżali przed terminem
być na własnych śmieciach
co kilka dni
стояла чудесная погода
не могли быть уверенными
тем... осталось
уезж али раньше времени
быть у себя дома
через каждые несколько дней
Тексты для чтения
7) zgłaszając wesołą ofertę do dalszych ufnych przemian i odrodzin
8) znad morza
9) na kilka dni przed wrześniem
409
весело предлагая, как и всегда,
беспечно обновляться и возрождаться
с моря
за несколько дней до начала вой­
ны (речь идет о сентябре 1939 го­
да)
JAN PARAN DOW SK I
POWRÓT DO ŻYC IA
Fragmenty
I
Zanim Jawień zdążył się jej zwierzyć ze swoich kłopotów 1),
Irena już je rozstrzygnęła. Nie we dworze, ale w czworakach zna­
lazła sojuszników i do tygodnia2) malarz miał sztalugi i dosko­
nałe płótno. Chłop, wygnaniec z Wielkopolski, przyniósł mu wy­
soki taboret.
— Widziałem, proszę pana, taki stołek u malarza, który był
u nas przez jedno lato, nad jeziorem.
Jawień uścisnął mu rękę, zafrasował się i zarumienił, bo nie
miał grosza przy duszy3). Chłop w lot zrozumiał.
— Niepotrzebnie się pan martwi, nikt tu od pana nie żąda pie­
niędzy. A ja — sięgnął do kieszeni i wyjął przedwojenną srebrną
złotówkę i trzymał ją w wyciągniętej dłoni — o, widzi pan, ja
to sobie chowam, i jak mnie złe myśli nachodzą 4), to patrzę na
tego orła w koronie. Jest. Prawda, że jest? No to wszystko do­
brze®.
Ukłonił się i wyszedł.
Chrostkowa zastała Jawienia w zadumie 6): stał na środku po­
koju z założonymi na piersiach rękami7) i patrzył na to nowe
gospodarstwo, które tak niespodziewanie opanowało jego izbę.
— Zostawię drzwi otwarte — panny Niemyskie strzegą mej
cnoty 8) troskliwiej niż moja matka.
Nie zwrócił uwagi® na jej słowa, w milczeniu podał jej krzesło.
— Nie, ja tylko na chwilę. Chciałam się przekonać, czy ma pan
wszystko, czego panu potrzeba. Czemu pan taki smutny?
— To nie smutek, pani Ireno,,sfo^wahanie, może nawet niepo­
kój. Od dawna nie malowałem olejnymi farbami, jeszcze pastel,
410
Тексты для чтения
akwarela zdarzają mi się od czasu do czasu. Jestem człowiekiem
ołówka, węgla, mniej pędzla. Poczciwy Jakub, który nie wyobraża
sobie malarza bez farb, przyniósł mi dar Danaów 10). A pani do­
konała reszty.
— Mój Boże, chciałam jak najlepiej n).
— I to mnie właśnie zobowiązuje i trwoży. Stoję przed tymi
sztalugami, przed tym czystym białym płótnem okrutnie zakło­
potany. To jak by mi kazano zaczynać nowe życie, a ja już jestem
po czterdziestce12).
Chrostkowa drgnęła i szybkim spojrzeniem obrzuciła jego po­
stać 13), twarz bez żadnej zmarszczki, włosy bez śladu siwizny.
Wzruszyła ramionami 14).
— No, widzi pani. Czterdzieści lat! Co jeszcze można zrobić
w tym wieku?(„.)
— Czterdzieści lat! Czyż to się liczy? 15)(...)
W otwartych drzwiach stał Bułat i uśmiechał się dobrodusznie.
— Słyszałeś naszą rozmowę?
— Mówiłeś, Andrzeju, tak głośno, że mógłbym cię słyszeć na­
wet w swoim pokoju. Ale naprawdę słyszałem tylko część idąc
po schodach. To wystarczy, bym wiedział, co zamierzasz malo­
wać na tym świeżutkim płótnie.
— Żartujesz. Skąd miałbyś wiedzieć, je śli16) ja sam jeszcze
nie wiem.
— Dlatego właśnie przyszedłem, żeby ci to powiedzieć.
Chrostkowa, którą Bułat zawsze trochę drażnił, odezwała się
niemal opryskliwie:
— Umie pan czytać w ludzkich myślach?17*
— Umiem — roześmiał się — i jak dobrze, zaraz to pani udo­
wodnię. Oto rzuciła mi pani tylko połowę pytania 18), które miała
pani na myśli 19>. Pierwsza połowa brzmiała: Sądziłam, że umie
pan czytać tylko w starych dokumentach.
Rumieniec Chrostkowej potwierdził jego domysł, ale on udał,
że tego nie widzi i że obchodzi go tylko czyste płótno rozpięte
na sztalugach. Trącił łokciem Jawienia i z jowialną powagą rzekł:
-— Oto wróżba jasnowidza. Na tym świeżym płótnie będziesz
malował panią Irenę.
Rozbawiony niespodzianką, jaką im sprawił20), patrzył na nich
411
Тексты для чтения
sponad okularów. Chrostkowa pierwsza się otrząsnęła ze zdzi­
wienia 21) i wzruszyła ramionami, jak by chciała powiedzieć:
„Niemądre żarty!” Ale Jawień szczerze się roześmiał:
— Ależ naturalnie, oczywiście, ma się rozumieć22*. Od pierw­
szej chwili o tym myślę tylko nie miałem odwagi prosić... 23)
— Prosić? — głos Chrostkowej. zadrżał wzruszeniem24). —
Czyż trzeba, żeby pan o to prosił?
СЛОВАРЬ
brzmieć
czworaki
dobrodusznie
dokonać
domysł
drażnić
drgnąć
fa rba
gospodarstwo
jo w ialn y
korona
malarz
naturalnie
niem al
niem ądry
niepotrzebnie
niespodziewanie
obrzucić
odezwać się
okrutnie
olejny
opryskliw ie
pędzel
płótno
poczciwy
potrzeba
pow aga
praw da
potwierdzić
roześmiać się
rozstrzygnąć
rumieniec
быть
избы для кресть­
янских семей в
усадьбе
добродушно
совершить, сделать
догадка
раздражать
вздрогнуть
краска
хозяйство
веселый, шутли­
вый
корона
живописец
конечно
почти
глупый
напрасно, зря
неожиданно
окинуть
з д е с ь : сказать
страшно
масляный
резко
кисть
холст, полотно
добрый
нуж но
серьезность
верно
подтвердить
рассмеяться
разрешить
румянец
здесь:
rzec
sięgnąć
siwizna
smutek
smutny
sojusznik
sponad
srebrny
stołek
szczerze
sztaluga
świeżutki
taboret
trącić
troskliwie
trwożyć
udać
udowodnić
ukłonić się
uścisnąć
w ahanie
w lot
w różba
wygnaniec
wystarczy
zafrasow ać się
zakłopotany
zarumienić się
złotówka
zmarszczka
zobow iązywać
сказать
полезть
седина
грусть
грустный
союзник
поверх
серебряный
табуретка
искренне
мольберт
свеженький
табурет
легко толкнуть,
коснуться
заботливо
беспокоить, трево­
жить
сделать вид
доказать
поклониться
пожать
колебание, нере­
шительность
вмиг
предсказание
изгнанник
достаточно
огорчиться
смущенный
покраснеть
монета, один зло­
тый
морщина
обязывать
здесь:
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1) zw ierzyć się ze swych kłopotów
2) do tygodnia
рассказать о своих затруднениях
не прошла неделя
412
Тексты для чтения
ни гроша за душой у него не было
и когда меня одолевают сомнения
значит, все хорошо
застала Явеня погруженным в мы­
сли
скрестив на груди руки
3) nie miał grosza przy duszy
4) i jak mnie złe m yśli nachodzą
5) no to wszystko dobrze
6) zastała Jawienia w zadumie
7) z założonymi na piersiach ręka­
8)
9)
10)
11)
mi
strzegą m ej cnoty
nie zw rócił uwagi na je j słowa
dar Danaów
chciałam jak najlepiej
стерегут мою честь
не обратил внимания на ее слова
данайский дар
я хотела устроить все как можно
лучш е
окинула его быстрым взглядом
12) szybkim spojrzeniem obrzuciła
je g o postać
13) ja już jestem po czterdziestce
14) wzruszyła ramionami
15) czyż to się liczy?
16) skąd miałbyś wiedzieć, jeśli...
17) umie pan czytać w ludzkich m y­
ślach
18) rzuciła mi pani tylko połowę
pytania
19) miała pani na myśli
20) rozbawiony niespodzianką, jaką
im sprawił
21) pierwsza się otrząsnęła ze zdzi­
wienia
22) ma się rozumieć
23) nie miałem odwagi prosić
24) głos zadrżał wzruszeniem
мне уж е за сорок
пожала плечами
разве это важно?/
откуда тебе знать, если...
вы умеете читать чуж ие мысли
вы высказали только часть во­
проса
вы хотели задать
развеселенный сделанным им сюр­
призом
первой отделалась от удивления
конечно, само собой разумеется
я не осмелился просить
в голосе прозвучало волнение
II
Со dzień od dziesiątej rano do obiadu Chrostkowa pozowała
Jawieniowi. Drzwi były zawsze uchylone, zaglądał przez nie każ­
dy, kto przechodził korytarzem, ale nikt nie odważał się wejść,
nawet Bułat. Cały dwór otoczył ten pokój ciszą i jakby szacun­
kiem, którego jedni sobie nie uświadamiali, drudzy nie byli
zdolni się do niego przyznać. Panny Niemyskie trawiła zazdrość l),
każdą z osobna i samotnie, nigdy o tym ze sobą nie mówiły.(...)
Dla Ireny, która nigdy dotąd nie widziała, jak się robi portret,
znała tylko gotowe, sławne portrety z galerii i muzeów, wszystko
Тексты для чтения
413
tu było nowe i niezwykłe. Olśniona i zalękniona patrzyła na te
szybkie ruchy ręki i pociągnięcia pędzla, które ukształtowały
jej głowę, twarz, całą postać w kostiumie, jeszcze utajonym wśród
barwnych zygzaków. (...)
W żadnym lustrze nigdy siebie taką nie widziała i nie taką
twarz nosiła we własnym wyobrażeniu 2). Czy była piękniejsza?
Może — albo i nie3). Była inna. Odkryła wreszcie, co ją tak
zmieniało — uśmiech! Nie umiałaby powiedzieć, czy był on wy­
wołany rysunkiem ust, czy oczu, czy ślizgał się po policzkach,
raczej było to światło. (...) Nie wiedziała, że taki uśmiech mógł
rozświetlać jej twarz — była zadziwiona, oczarowana, wdzięczna.
Cały dwór mówił o portrecie. Oczywiście, nie przy stole w ja­
dalni czy w salonie, ale po kątach, w pokojach.
— Zrobił z niej anioła!
— Też pomysł! 4) Powiedz: koczkodana.
— Dobrze mówi 5) pan Czado, że to marny malarz.
— Pan Malinowski inaczej mówi.
— Pan Malinqwski! Pan Malinowski! Daj się wypchać z tym
Malinowskim6). Ciekawa jestem, co by o tym powiedział doktor
Smęda.
Na sam dźwięk7) tego imienia wszystkie trzy panny parsknęły
śmiechem8).
A doktor Smęda był w Kozłowie jedynym człowiekiem, który
0 niczym nie wiedział. (...)
Właśnie przed chwilą doktor Smęda wprowadził swoich trzech
uczniów w błyskawicowy kosmos Króla Ducha9) i szedł wolnym
krokiem przez korytarz, jak zwykle 10) zatopiony w myślach n),
1 potrącił przez nieuwagę Bułata, który właśnie wychodził od
Jawienia.
— Bardzo przepraszam pana profesora, tu tak ciemno...
— Za to tutaj bardzo jasno — rzekł Bułat otwierając drzwi,
które dopiero co zamknął i wprowadził Smędę do pracowni ma­
larza.
I Jawień, i Bułat byli gotowi roześmiać się na widok12) olśnie­
nia Smędy. Stał u progu, zafascynowany i zdumiony. Na koniec
szczery, wzruszający, naiwny uśmiech szczęścia zmienił do niepozlnania tę twarz, tak zwykle szarą i zafrasowaną.
414
Тексты для чтения
Przesunął dłonią po czole, zrobił nieśmiały krok naprzód.
— Ja doprawdy... ja nie wiedziałem...
— Że mieszka pan w domu, gdzie rodzą się arcydzieła —
dokończył Bułat.
Smęda spojrzał nań 13) z wdzięcznością:
— Tak jest 14>, panie profesorze, to właśnie chciałem powie­
dzieć. A pan — zwrócił się do Jawienia — bardzo przepraszam,
czy pozwoli pan uścisnąć sobie rękę?
Jawień już biegł ku niemu.
Lecz ich ręce nie miały się nigdy spotkać 15). Jawień zamarł
w pół kroku 16): w drzwiach stał oficer niemiecki.
С Л О В А Р Ь
anioł
barw ny
błyskawicowy
cisza
dokończyć
doprawdy
galeria
kąt
koczkodan
ku
m arny
na koniec
nieśmiały
nieuwaga
odkryć
odważać się
olśnienie
olśniony
pociągnięcie
pozować
pracownia
ангел
цветной, много­
цветный
молнийный
тишина
з д е с ь : досказать
в самом деле
галерея
угол
чучело
к
плохой
наконец
несмелый, робкий
рассеянность
обнаружить
осмеливаться
изумление
изумленный
з д е с ь : движение,
взмах
позировать
мастерская
próg
rodzić się
rozświetlać
szczery
ślizgać się
uchylić
ukształtować
uścisnąć
uśmiech
uświadam iać sobie
utajony
wdzięczność
w yw ołać
zadziwiony
zafascynowany
zafrasowany
zaglądać
zalękniony
zdumiony
z osobna
zygzak
порог
рождаться
озарять
искренний
скользить
приоткрыть
з д е с ь : вырисовать
пожать
улы бка
осознавать
скрытый
благодарность
вызвать
пораженный
очарованный
озабоченный
заглядывать
оробевший
в недоумении
отдельно, в от­
дельности
зигзаг
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1) trawiła zazdrość
2) nie taką twarz nosiła w e w łas­
nym wyobrażeniu
3) może — albo i nie
4) też pomysł
5) dobrze mówi
6) daj się wypchać z tym M a li­
nowskim!
съедала зависть
не таким она представляла свое
лицо
возможно, да — возможно и нет
тоже придумала!
правильно говорит
да ну тебя с этим Малиновским!
Тексты для чтения
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
na sam d źw ięk
parsknęły śmiechem
K r ó l Duch
ja k z w y k le
zatopiony w m yślach
na w id o k
nań
tak jest
lecz ich ręce nie m iały się n ig ­
dy spotkać
16) zam arł w pól kroku
415
при одном упоминании
пры снули со см еху
произведение Ю . Словацкого
как всегда
погруж енны й в мысли
при виде, увидев
= na niego (стяженная форма)
да, да
но и х рукам не суждено бы ло
встретиться
замер на месте
Ш
Wszyscy zebrali się w salonie, tylko Mikołaj Czado został
w swoim pokoju.
— Szedłem za tym Niemcem — mówił pan Niemyski — bo
to mój obowiązek i oto co zobaczyłem: (...)
Niemiec wpatrzył się w portret, jak urzeczony. Bardzo powoli
zrobił krok naprzód, potem się pochylił i zaczął go pilnie oglądać.
Coś mruczał, żuł jakieś słowa, może to były przekleństwa. W koń­
cu krzyknął: Was ist das?
— Krzyknął to wprost w twarz pana Jawienia, który stał obok
— rzekł Smęda.
— Ja słyszałam co innego — odezwała się Niemyska — sły­
szałam, jak krzyczał na cały dom: Wo ist diese Damę? 2)
— To się pani przesłyszała — mruknął Bułat — Niemiec użył
zupełnie innego słowa. Zresztą to było później.
Wszyscy zamilkli. Nagle Smęda zaczął jęczeć:
— To straszne, jak on niszczył i deptał ten obraz. Proszę pana
— zwrócił się do Bułata — czy pan to rozumie?
— Każdy powinien to rozumieć po czterech latach.
— Ale ja też nie rozumiem. Proszę... — odezwał się wuj Ignacy.
Bułat mówił z niecierpliwością:
— Ten portret był wielkim dziełem sztuki, a Niemiec żył
w przekonaniu 3), że dwunożne istoty, które zamieszkują ten kraj,
nie są zdolne do tworzenia dzieł sztuki. Niszcząc płótno Jawienia
wyraził mu hołd4> na swój sposób. Przyjął to jak obelgę, jak
wyzwanie, i odpowiedział z całą pasją dzikiego człowieka.
416
Тексты для чтения
— A ja nie rozumiem: państwo ciągle mówicie o malowidle,
tak jak by nie było przy tym człowieka, który już może nie żyje.
To odezwała się pani Dorota, która cały czas siedziała w mil­
czeniu z założonymi na piersiach rękami5), z pochyloną głową.
Na jej słowa podniósł głos doktor Smęda6).
— Co pani mówi! Któż by o nim zapomniał! Do końca życia
będę widział tę okrutną scenę. Niemiec najpierw go pchnął...
— Bo Jawień — dodał Niemyski — chwycił ręką za obraz,
widocznie odgadł, co się święci7), chciał ratować...
— Padły strzały8> — zerwał się z krzesła Smęda — padły
strzały i pan Jawień zatoczył się i usunął na ziemię, zobaczyłem
krew na podłodze.
СЛОВАРЬ
chwycić
deptać
dwunożny
istota
jęczeć
krzyczeć
krzyknąć
malowidło
milczenie
mruczeć
mruknąć
niecierpliwość
obowiązek
obelga
okrutny
pchnąć
pochylić (się)
схватить
топтать
двуногий
существо
стонать, з д е с ь : го­
ворить со стоном
кричать
крикнуть
з д е с ь : картина
молчание
бормотать
буркнуть
нетерпение
обязанность
оскорбление
жестокий
толкнуть
наклонить(ся)
przekleństwo
przesłyszeć się
ratować
urzeczony
usunąć się
wpatrzyć się
wprost
wuj
wyzw anie
zamieszkiwać
zamilknąć
zatoczyć się
zebrać się
zerwać się
żuć
проклятие, руга­
тельство
ослышаться
спасать
заколдованный
медленно опустить­
ся, осесть
всмотреться
прямо
ДЯДЯ
вызов
обитать
умолкнуть
пошатнуться
собраться
вскочить
жевать
О БЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
5)
6)
ja słyszałam co innego
w o ist diese Damę?
Niem iec żył w przekonaniu
w yraził mu hołd
z założonymi na piersiach rękami
na je j słowa podniósł głos doktor
Smęda
?) odgadł, co się święci
8) padły strzały
я слыш ала другое
где эта женщина?
немец бы л убежден
оказал ему честь
скрестив на груди руки
доктор Сменда возразил
вышенным голосом
угадал, что произойдет
раздались выстрелы
ей
по­
Тексты для чтения
417
ADOLF R U D N IC K I
NIEKOCHANA
Fragmenty
I
Powoli zaczęła przychodzić do siebie J). Niewyraźnie, jak gdyby
zza siódmej góry2), przenikał hałas domu wielkomiejskiego. (...)
Kamil wyszedł po doktora, ale sam nie wrócił. Przysłał po­
słańca z listem, w którym pisał, że nie widzi innego wyjścia. Już
nie ma sił, niech Noemi sama rozstrzygnie o swym losie. Może
kiedyś jego dzisiejszy krok wyda jej się podły. Ale musi być
nareszcie koniec dla obopólnego dobra 3). Każde z osobna niech
decyduje o swym życiu.
Nie zdziwił jej ten list ani oburzył, nowy cios przyjęła jako
coś naturalnego; w okresie gdy rzeczywistość staje przeciw nam,
siłę dzisiejszego zła osłabia siła zła wczorajszego. Noemi zaczęła
się ubierać. Musiała mieć silną gorączkę4), czuła swą chorobę
w ustach i w ciele (...)
Zapadł wczesny zimowy wieczór5*, ponad miastem wisiało
niebo pąsowe od latarń, zimowymi wieczorami niebo często bywa
pąsowe. Ludzie gdzieś szli, ku czemuś śpieszyli, Noemi nie rozu­
miała, dlaczego tak śpieszą. Tramwajem pojechała na Dworzec
Wschodni.
Czemu konduktor tak patrzył na nią? Co jej te oczy przypo­
minały? Dawno — jak dawno temu — szli Ogrodem Saskim,
drobne żółte liście opadały z drzew, naraz odezwała się bez prze­
konania 6), że nie jest im dobrze, więc chce wyjechać. (Po tylu
miesiącach7* — i nic nowego!) Kamil wtedy spojrzał na nią po­
dobnymi oczami i rzekł: — Jak to, chcesz wyjechać, Noemi?
Chcesz mnie porzucić? — Konduktor stał nad nią, uśmiechał się
i mówił coś. Pojęła wreszcie. Dworzec.
Jeszcze miała trochę czasu do odejścia pociągu. Znalazła sobie
kawałek ławki i usiadła, znów tonąc w rojeniach: ujrzała się
przed ogromnym, żółto pomalowanym domem, wywierającym
-9 Uczebriik
418
Тексты для чтения
niesamowite, przygnębiające wrażenie. Dom był gładki jak ściana,
0 dużych, ciemnych krzyżach okien, jedyne oświetlenie, jakie
posiadał, płynęło z latarń ulicznych. W tym domu, w jednym
z okien trzeciego piętra, dostrzegła nagle Kamila, który się, gdy
ją zauważył, ukrył. Wbiegła do domu, panowały tu nieprzeniknio­
ne ciemności 8). Stąpała z wyciągniętymi przed siebie 9> rękami.
Rychło pojęła, że w tych ciemnościach nie odszuka go, choćby do
końca świata szukała10). Wołała więc: — Kamil! odezwij się!
widzisz przecież, że cię odnalazłam. Nie odejdę stąd, choćbym
miała stać do końca świata u). Gdzie jesteś? — Czuła, że stoi
obok, wystarczyło mu rękę wyciągnąć 12>, ale nie chciał. I jeszcze
się śmiał! Tak, śmiał się z tego, że o włos omijała go ręką 13).
Zaczęła płakać i z tym płaczem zbudziła się w małym czerwonym
pokoiku na Elektoralnej. Obok leżał Kamil i spoglądał na nią
z rozczuleniem. Mówił: — Oto jak jesteśmy związani ze sobą!
Czy wiesz, że przyśnił mi się ten sam sen co tobie? — Więc
czemuś się nie odezwał? — pytała go z wyrzutem. — Bo to był
sen — odpowiedział dobrotliwie. — Więc cóż, że sen? 14) — Czy
we śnie postępuje się tak jak na jawie, jak w życiu? — Więc we
śnie postępuje się inaczej, czyli że w życiu odezwałbyś się? —
Oczywiście — rzekł z zapałem— kochana, kochana. — Dwa razy
powiedział kochana, Noemi dobrze słyszała. Toś ty wiedział,
że to sen? — Wiedziałem. To się przecież zdarza, człowiek śni
1 mówi sobie, choć to sen, ale niech się wyśni do końca 15). —
Noemi zamyśliła się. — Powiedziałeś, że to sen, więc czemuś
krzyczał na mnie? — Ze złości, bo stale jestem zły na ciebie! (...)
СЛОВАРЬ
choć
хотя
choćby
если бы даже
cios
удар
czemu
почему
czyli że
значит, то есть
decydować ( о с гу т п )р е ш а т ь
dobrotliwie
ласково
dom wielkomiejski дом большого го­
рода
dostrzec
заметить
hałas
jak to
krzyczeć
ku
latarnia
lo s
nagle
na jawie
naraz
naturalny
шум
как
кричать
к
фонарь
судьба
вдруг
наяву
вдруг
естественный
419
Тексты для чтения
nieprzenikniony
niesamowity
niewyraźnie
oburzyć
odejście
odezwać się
odnaleźć
odszukać
opadać
osłabiać
oświetlenie
pąsowy
podły
podobny
pojąć
pomalować
porzucić
posiadać
posłaniec
postępować
powoli
przenikać
przygnębiający
przyśnić się
непроницаемый
жуткий
неотчетливо
возмутить
отход, отправление
сказать, заговорить,
откликнуться
отыскать
отыскать
падать
ослаблять
освещение
пунцовый
подлый
з д е с ь : такой же
понять
окрасить
покинуть, оставить
иметь
нарочный
поступать
постепенно
проникать
угнетающий
присниться
rojenie
rozczulenie
rozstrzygnąć
rzec
rzeczywistość
rychło
spoglądać
stąpać
śnić
śpieszyć
tonąć
ujrzeć
wbiec
wczorajszy
wschodni
wyciągnąć
wydać się
wyrzut
zamyślić się
zapał
zdziwić
złość
z osobna
związany
żółty
греза
умиление
решить
сказать
действительность
скоро
смотреть
идти
видеть сон
спешить
погружаться
увидеть
вбежать
вчерашний
восточный
протянуть
показаться
упрек
задуматься
страсть
удивить
злость
отдельно
связанный
желтый
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1)
2)
3)
4)
przychodzić do siebie
jak gdyby zza siódmej góry
dla obopólnego dobra
musiała mieć silną gorączkę
5) zapadał wczesny zimowy w ie­
czór
6) bez przekonania
7) po tylu miesiącach
8) panowały tu nieprzeniknione
ciemności
9) przed siebie
10) nie odszuka go, choćby do koń­
ca świata szukała
11) choćbym miała stać do końca
świata
12) wystarczyło mu rękę wyciągnąć
13) o włos omijała go ręką
14) więc cóż, że sen?
15) ale niech się wyśni do końca
приходить в себя
как будто из-за тридевяти земель
д ля нас обоих
должно быть, у нее б ы л сильный
жар
подходил ранний зимний вечер
неуверенно
столько месяцев прош ло
вокруг бы ла непроницаемая тьма
вперед
не отыщет его никогда
если бы даж е мне приш лось сто­
ять бесконечно
достаточно, чтобы он протянул
РУКУ
она почти доставала до него р у ­
кой
так что же, ес?ли это сон?
но пусть он снится до конца
420
Тексты для чтения
П
W godzinę później1* sama jedna wysiadła na małej, pustej
stacyjce 2). W poczekalni oświetlonej lampą naftową również nie
było nikogo. Noemi podeszła do kasy i spytała o dworek „Józe­
fin”. — To trzy kilometry stąd. Czy miał kto czekać na panią?
Zwykle posyłają konie. Jak pani trafi teraz po nocy? 3> — Po­
prosiła, żeby jej określić drogę mniej więcej. — Co też pani
mówi4), „mniej więcej”. Nie spotka pani nikogo, żeby się zapy­
tać! — krzyczał zawiadowca, wreszcie zamknął okienko. Noemi
przypuszczając, że nie chce dłużej rozmawiać, wyszła.
Mgła, głuche pola, pełne lekko ściętych kałuż 5>, groźne drzewa.
Kroczyła przed siebie, szczękając zębami6), gorączka prawdo­
podobnie podniosła się. W pewnym miejscu załamał się lód i Noe­
mi poczuła wodę w butach. W tej samej chwili usłyszała wołanie.
To zawiadowca przybiegł z chłopcem, który miał ją zaprowadzić.
— Niech się pani opamięta — próbował jeszcze — niech pani
da spokój na dzisiaj 7). Za pół godziny będzie pociąg do Mińska.
Jak pani nie chce wracać do Warszawy, to niech pani zanocuje
w Mińsku, a z rana wróci. W dzień zawsze bezpieczniej 8).
Straciła rachubę czasu 9> i nie umiałaby określić, jak długo
szli, nim stanęli przed długim, niskim budynkiem z zastawiony­
mi okiennicami 10) (...)
Noemi pojęła bezsens swojego postępowania u). Teraz zgodzi­
łaby się na Mińsk, na nie wiadomo co 12), aby tylko móc nie prze­
kroczyć progu tego domu. Stałaby pod drzwiami nie wiedzieć jak
długo13) (chłopiec, który ją przyprowadził, nie okazywał chęci
do samodzielnego działania) 14), gdyby nie wzrastające ujadanie
psów. Zresztą od środka ktoś pierwszy pchnął drzwi.
Zapytała o Kamila (...)
— Spodziewamy się go.
— Dzisiaj?
— Dzisiaj? Dlaczego dzisiaj? Może zresztą dzisiaj. Będzie je­
szcze jeden pociąg (...)
Wkrótce w sieni ktoś z hałasem 15) wycierał nogi. Wszedł Kamil.
Przywitał się z Noemi tak, jak gdyby byli umówieni16. To,
że wiedziała o „Józefinie”, jakkolwiek bardzo przed nią ukrywał
ten adres, nie zdziwiło go nawet. Był przyzwyczajony do tego,
Тексты для чтения
421
że wiedziała wszystko. Po kolacji oboje przeszli do pokoju nie­
obecnej córki właścicielki, w którym Noemi miała zanocować;
był to ten sam, gdzie przedtem siedziała; dla Kamila szykowano
„jego” pokój. Woda w dzbanku grzała się na piecu i tylko to
syczenie wody było słychać przez jakiś czas. Wreszcie Kamil
wybuchnął:
— Powiedz mi, po co to wszystko urządzasz? Co oznacza ten
szalony przyjazd? 17) Jak ty wyglądasz? Bez śniegowców przy­
jechałaś. Boże! Jak mogłaś bez śniegowców puścić się w taką
drogę! Chcesz mnie na nowo ściągnąć, i po co? Po to, aby otwo­
rzyć nową serię przejść i nową serię ucieczek? 18) Nie jesteśmy
dla siebie, nie powinniśmy już mieć złudzeń19*. Miłość, która
się nie udaje, to klęska życia. Tak, dlatego też20) musimy się
ratować. Żle umieściłaś swoje uczucia. Na co ci to wszystko?
Noemi, ratuj swoją godność. Nie doprowadzaj do tego, abyś miała
gardzić sobą. Chciałaś, abym pobył z tobą do wyjazdu, ale ten
wyjazd nigdy by przecież nie nastąpił...
С Л О В А Р Ь
but
córka
doprowadzać
dworek
dzbanek
gardzić ( k i m )
głuchy
godność
groźny
grzać się
kroczyć
naftowy
na nowo
nieobecny
nim
oświetlać
pchnąć
piec
próg
przedtem
przesączać się
przybiec
przyprowadzić
przywitać się
ботинок
дочь
доводить
небольшой дом
владельцев усадь­
бы
кувшин
презирать
глухой
достоинство
грозный
греться
шагать
керосиновый
снова
отсутствующий
пока, прежде чем
освещать
распахнуть
печь
порог
раньше
просачиваться
прибежать
привести
поздороваться
puścić się
ratować (się)
spytać ( o c o )
syczenie
szalony
szpara
szykować
ściągnąć
śniegowce
ujadanie
ukrywać ( p r z e d
urządzać
właścicielka
wołanie
wybuchnąć
wycierać
załamać się
zanocować
zawiadowca
zdziwić
z rana
пуститься
спасать(ся)
спросить
шипение
безумный
щель
готовить
з д е с ь : заставить
вернуться
ботики
лай
k i m ) скрывать
устраивать
владелица, хозяйка
крик
вспылить, вспых­
нуть
вытирать
подломиться
переночевать
дежурный по стан­
ции
удивить
утром
422
Тексты для чтения
О БЪ ЯС Н ЕН И Я
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
w godzinę później
stacyjka
po nocy
co też pani mówi
pełne lekko ściętych kałuż
szczękając zębami
niech pani da spokój na dzisiaj
w dzień zawsze bezpieczniej
straciła rachubę czasu
z zastawionymi okiennicami
Noemi pojęła bezsens swojego
postępowania
na nie wiadomo co
nie wiedzieć jak długo
nie okazywał chęci do samo­
dzielnego działania
z hałasem
jak gdyby byli umówieni1
0
2
9
8
7
17) co oznacza ten szalony przy­
jazd?
18) po to, aby otworzyć nową se­
rię przejść i nową serię ucie­
czek
19) nic jesteśmy dla siebie, nie po­
winniśmy już mieć złudzeń
20) dlatego też
часом позже
уменъш. от stacja
среди ночи
что вы говорите
с множеством луж , подернутых
тонким ледком
стуча зубами
сегодня вы и не думайте об этом
днем все ж е не так опасно
потеряла счет времени
с закрытыми ставнями
Ноэми поняла, как безумно она
поступила
на все на свете
бесконечно
не проявлял ж елания предпри­
нять что-либо самостоятельно
шумно
как будто они условились здесь
встретиться
как понимать этот безумный при­
езд?
для того, чтобы вновь и вновь
страдать и уходить друг от дру­
га
мы не созданы друг д ля друга и
должны это наконец понять
и потому
III
Noemi milczała. Przyjechała, zdecydowała się na tę drogę, aby
mu oznajmić, że już ostatecznie postanowiła wyjechać. Łudziła
się, że jego litość stanie się z czasem prawdziwą miłością. Łu­
dziła się, że on nie ma woli, więc zdoła mu narzucić swoją l).
Tymczasem on ma okrutną, lisią jakąś, ale i żelazną przy tym
wolę. Nie chciała wyjeżdżać bez pożegnania i dlatego przyjechała
do „Józefiną”. Chciała mu to wszystko powiedzieć, ale nagle
przeszła jej ochota 2). Nie miała mu nic do powiedzenia.
Dreszcze wstrząsały jej ciałem 3). Naraz uderzył Kamila wyraz
jej twarzy. Zdawało mu się, że stało się z nią coś bardzo niedo­
brego. Zawsze w takich momentach zdawało mu się, że oślepła.
Тексты
для чтения
423
— Noemi — jego głos stał się bełkotliwy — chcesz, to wróci­
my razem, zapomnimy, zaczniemy na nowo, Noemi...
Próbował dotknąć jej twarzy, ale odepchnęła go z całych sił.
Poruszyła gwałtownie ustami4), jakby chciała coś powiedzieć,
ale rozmyśliła się i wyleciała z pokoju bez słowa5). Biegnąc
wśród drzew słyszała wołanie Kamila: — Noemi! Noemi! — Jego
krzyk wywabił gości z pokoju 6). Słyszała, jak major zapropono­
wał, żeby posłużyć się psem7), na co administrator odparł, że
nim pies wytropi „panienkę”, wpierw pogryzie wszystkich pen­
sjonariuszy.
Pamiętała, w której stronie leży stacja. Biegła po wodzie i śnie­
gu, przeżywając najdziwniejsze uczucia 8). Odległe wspomnienia
mieszały się z ostatnio przeżytymi. Chwilami doznawała trwogi,
lecz o wiele częściej szalonej radości 9>. Czy nie czekał jej wy­
jazd? — Nowy kraj, nowi ludzie? Czy najgorszego nie miała już
poza sobą? 10) Nie byłaż uleczona z tego strasznego człowieka?
Czy nie postąpiła z godnością? Nie uratowałaś godności? Od tej
chwili powie sobie: Nigdy więcej! Nigdy więcej!
Biegła środkiem szyn, krzycząc w noc: — Koniec! Koniec! Ży­
cie na nowo! — Ogłuszyła ją radość własna — rzadki gość w jej
sercu. Upiła się nią, olśniło ją „nowe życie”, noc, przestrzeń, nie­
bo. Była szczęśliwa, płakała i śmiała się na przemian n). Noc jej
życia skończy się wraz z nocą dzisiejszą. Jutro i na jej ulicy za­
świeci słońce. Wyzwolona, lekka biegła środkiem toru, upojona
trwającym zachwytem.
С Л О В А Р Ь
bełkotliwy
biec
dotknąć ( c z e g o )
litość
łudzić się
major
mieszać się
milczeć
odepchnąć
odległy
odparł
ogłuszyć
okrutny
olśnić
невнятный
бежать
прикоснуться, ко­
снуться
жалость
обольщаться
майор
смешиваться
молчать
оттолкнуть
далекий
возразил
оглушить
жестокий
поразить блеском
ostatecznie
oślepnąć
oznajmić
pensjonariusz
pogryźć
postanowić
prawdziwy
rozmyślić się
szyny
tymczasem
uderzyć
uleczyć ( z c z e g o )
upić się ( c z y m )
wpierw
wraz z
окончательно
ослепнуть
объявить
пансионер
искусать
решить
настоящий
раздумать
рельсы
между тем
поразить
вылечить
опьянеть
сначала, сперва
вместе с
Тексты для чтения
424
wylecieć
wytropić
zachwyt
выбежать, вылететьгаргоропстаб
выследить
zaświecić
восторг, восхище- zdecydować się
ние
żelazny
предложить
засиять
решиться
железный
О БЪ ЯСН ЕН И Я
1) więc zdoła mu narzucić swoją
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
przeszła jej ochota
dreszcze wstrząsały jej ciałem
poruszyła gwałtownie ustami
bez słowa
jego krzyk wywabił gości z po­
koju
żeby posłużyć się psem
przeżywając najdziwniejsze
uczucia
chwilami doznawała trwogi, lecz
o wiele częściej szalonej radości
czy najgorszego nie miała już
poza sobą
płakała i śmiała się na prze­
mian
и потому она сможет подчинить
его своей
потеряла желание
она дрожала всем телом
вдруг она заш евелила губами
не сказав ни слова
на его крик все выбеж али из
комнаты
чтобы взять собаку
испытывая самые странные чув­
ства
минутами она испытывала трево­
гу, но чаще безумную радость
разве самое плохое не было уж е
позади
то плакала, то смеялась
STEFANIA GRODZIEŃSKA
LIZBONA
Dzień był niby jeszcze zimowy, a niby już wiosenny. W taki
dzień w człowieku powstają tęsknoty, powleczone melancholią
już w chwili ich narodzin. Każda kobieta myśli o sprawieniu so­
bie nowej sukni, a mężczyzna — nowej żony. Ale już następna
myśl jest: „A co zrobić ze starą?” I najczęściej marzenie pozo­
staje w sferze marzeń, zwłaszcza w wypadku sukni.
W taki oto zimowo-wiosenny dzień, pełen niepokoju, nadziei
i smutku, wyszłam na ulicę. Promień słońca, które już naprawdę,
pierwszy raz w tym roku, grzało, wywołał we mnie nagłą chęć
czegoś nowego, chęć przełamania szarego, normalnego tygodnia.
Przechodziłam akurat obok biura podróży. Podróż... tak. To
jest to x). Nastrój dworca... „Pociąg pośpieszny do Pragi, Wied­
nia, Paryża odejdzie z toru drugiego przy peronie pierwszym...”
Odjazd. Za oknami pociągu domy obcych miast. Fragmenty
Тексты для чтения
425
mieszkań, ulic, ludzie, prowadzący tam swoje normalne życie 2),
w które zaglądamy jak przez dziurkę od klucza: czy to nie dziwne,
że ta kobieta z dziećmi tu mieszka, w tym Brnie czy w tym
Wiedniu. Ubrała dzieci i wyszła z nimi po zakupy. Chodzi tak co
dzień, ale dla mnie gra ona tylko swoją rolę w teatrze. Dla mnie
ona istniała przez tę chwilę, jej epizod trwał mniej więcej cztery
sekundy. Tak. To jest to.
Weszłam do biura podróży.
— Poproszę o bilet drugiej klasy — powiedziałam rozmarzona.
— Dokąd? — spytał przystojny urzędnik.
— Gdzieś daleko.
— Może do Koszalina?
— A dalej nie można?
— Za Koszalinem jest jeszcze Mielno.
— A dalej?
— Dalej już jest morze.
— Szkoda. A na lądzie nic innego pan nie ma?
— Proszę bardzo. Świeradów! Bardzo daleko i jednocześnie
na lądzie.
— A dalej?
— Dalej już jest zagranica.
— Nie szkodzi. Nie zależy mi, żeby to było koniecznie w Pol­
sce. Co pan mi może zaproponować za granicą?
— Żeby było daleko?
— Żeby było daleko.
— Może Lizbona?
— A to daleko?
— Daleko.
— To poproszę jeden drugiej klasy do Lizbony.
Przystojny urzędnik zastanowił się chwilę i powiedział:
— Niestety, proszę pani, musiałaby pani mieć paszport i wizę.
— Kiedy ja tam wcale nie chcę siedzieć, tylko bym się prze­
jechała tam i z powrotem. Wiosna, wie pan, taki ładny dzień, po
prostu mam ochotę się przewietrzyć. To chyba naturalne.
— Jak najzupełniej3), proszę pani. Sam bym się chętnie prze­
wietrzył. Ale przepisy, niestety, utrudniają. Może by się pani
jednak zdecydowała na coś krajowego?
426
Тексты для чтения
— А со mi pan radzi?
— Ja bym pani polecił na przykład Poznań. Ładne miasto,
czyste. Uniwersyteckie.
— Hm... to nie jest zły pomysł. Jeśli pan już tak zachwala, to
poproszę jeden drugiej klasy do Poznania. O której odchodzi
pociąg?
— W nocy. Godzina zero dwadzieścia siedem.
— O, to dziękuję. Mówiłam panu wyraźnie, że wiosna, ładny
dzień, mam ochotę gdzieś się przelecieć. A nie w nocy. Po co
w nocy mam wyjeżdżać? W dzień nic pan nie ma?
— Dlaczego nie, proszę pani! Rozporządzamy szerokim asor­
tymentem dziennym, proszę bardzo.
— Na przykład?
— Kraków. Piękne, stare miasto. Zabytki, kościoły, zamek
królewski autentyczny na tak zwanym Wawelu. Będzie pani
miała prawdziwą satysfakcję 4).
— No dobrze, niech już będzie ten Kraków, żeby panu czasu
nie zajmować 5). Ile taki bilet kosztuje?
— Dziewięćdziesiąt jeden dwadzieścia.
— W jedną stronę?
— Tak.
— To tam i z powrotem sto osiemdziesiąt dwa czterdzieści?
— Tak jest, proszę pani.
— Za drogo. Fantazja fantazją, ale prawie dwieście złotych,
to już pieniądz. Nie mówię, żeby się targować, broń Boże 6), co
innego7), gdybym tam miała jakiś interes, ale na fantazję to za
drogo. Nic tańszego pan nie ma?
— Owszem, posiadamy piękne trasy po umiarkowanych cenach.
Wyszków ;— dziewiętnaście dwadzieścia. Tam i z powrotem po­
dróżuje pani za jedne trzydzieści osiem czterdzieści.
— Ale czy ten Wyszków ciekawy?
— Jeśli mam być szczery8), to porównanie z Lizboną wypa­
dłoby na jego niekorzyść 9). Ale za to jaka przystępna cena!
— Pewnie, drogo to nie jest. Ale jak pan sam przyznaje, że
gorsze miasto od Lizbony, to i czterdziestu złotych szkoda. Pie­
chotą nie chodzi10).
— A co pani powiedziałaby na Piastów? A może by Ursus
Тексты для чтения
427
albo Włochy? Tanie jak barszczn). Też ludzie podróżują. Nie
chciałbym, żeby pani wyszła od nas z pustymi rękami.
Zamyśliłam się i spytałam:
— A jakiego zdania pan, jako fachowiec, jest o Wilanowie?
— Jak najlepszego12), proszę pani. Wilanów mogę polecić
z czystym sumieniem 13). Osiemdziesiąt groszy, park i zabytki.
— Proszę więc jedeni do Wilanowa.
— Bardzo mi przykro 14), ale biletów na miejskie autobusy nie
sprzedajemy.
— Szkoda. Tak dobrze mi pan doradził, a teraz mam dać za­
robić konkurencji. I w autobusach już mi pan nie będzie mógł
pomóc.
Westchnęłam i spojrzałam na urzędnika. Miał bardzo ładne
oczy.
— Za dziesięć minut kończę pracę — powiedział — jeżeli pani
może poczekać, to postaram się pani załatwić autobus 15). Nasz
klient — nasz pan16).
Był piękny zimowo-wiosenny dzień. Błądziliśmy do zmroku po
błocie wilanowskiego parkui Na drzewach były pąki, urzędnik
biura podróży miał piękne oczy i wcale nie wiem, czy wiosna
w Lizbonie jest ładniejsza.
СЛОВАРЬ
autentyczny
dziurka
fachowiec
grzać
interes
kiedy
koniecznie
ląd
Lizbona
marzenie
narodziny
nastrój
naturalny
niby
niepokój
pąk
pewnie
polecić
posiadać
powlec
promień
подлинный
скважина
специалист
греть
дело
з д е с ь : но
обязательно
суш а
Лиссабон
мечта, грёза
рождение
атмосфера
естественный
как будто
беспокойство
почка
конечно
.порекомендовать
иметь
подернуть
лу ч
przejechać się
przelecieć się
przełam ać
przewietrzyć się
przystępny
przyznaw ać
rozmarzony
rozporządzać
sfera
smutek
spraw ić sobie
spytać
suknia
szary
tak zw any
targow ać się
tęsknoty
um iarkow any
utrudniać
westchnąć
прокатиться
здесь: проехаться
нарушить
проветриться
доступный
соглашаться
погруженный в
мечтах
располагать
область
грусть
приобрести
спросить
платье
серый
так называемый
торговаться
желания
умеренный
осложнять
вздохнуть
428
wyraźnie
wywołać
zachwalać
zamyślić się
Тексты для чтения
ясно
вызвать
расхваливать
задуматься
zaproponować
Zarobić
zdecydować się
z powrotem
предложить
заработать
решиться
обратно
ОБЪЯСНЕНИЯ
1) to jest to
2) ludzie, prowadzący tam swoje
normalne życie
3) jak najzupełniej
4) będzie pani miała prawdziwą
satysfakcję
5) żeby panu czasu nie zajmować
6) broń Boże
7) co innego
8) jeśli mam być szczery
9) wypadłoby na jego niekorzyść
10) piechotą nie chodzi
11) tanie jak barszcz
12) jak najlepszego
13) z czystym sumieniem
14) bardzo mi przykro
15) postaram się pani załatwić
autobus
16) nasz klient — nasz pan
это то, что нужно
люди, которые живут там своей
повседневной жизнью
конечно
вы будете вполне удовлетворены
не буду отнимать у вас время
сохрани бог
другое дело
откровенно говоря
было бы не в его пользу
на улице не валяется
дешевле грибов
самого хорошего
со спокойной совестью
очень ж аль
помогу вам попасть на (найти)
автобус
наш клиент — наш хозяин
STEFANIA GRODZIEŃSKA
FOTOGRAFUJĘ SIĘ
Proszę sqbie wyobrazić miałam takie szczęście, że mi się udało
wkręcić na wycieczkę za granicę. Tylko że do tego trzeba mieć
kupę fotografii. Więc poszłam do fotografa i mówię:
— Proszę sobie wyobrazić, miałam takie szczęście, że mi się
udało wkręcić na wycieczkę za granicę. Tylko że do tego trzeba
mieć kupę fotografii. Więc może by mi pan zrobił taką kupę
fotografii.
Ten fotograf powiedział, że dlaczego nie, od tego on tu jest1),
i poprosił mnie do atelier. Muszę się przyznać, że bardzo nie lubię
się fotografować. To dlatego, że nie mamy dobrych fotografów.
W ogóle u nas rzemiosło upada, a specjalnie fotograficzne. Jeszcze
niedawno byli u nas tacy świetni fotografowie, a teraz brako-
Тексты, для чтения
429
róbstwo i brakoróbstwo. Wystarczy porównać moje zdjęcie sprzed
dziesięciu lat2) i obecne.
Ale trudno, trzeba to trzeba. Siadam w tym atelier, a ten foto­
graf już łapie za aparat.
— Panie! — mówię — co pan, prosto z ulicy chce mnie pan
fotografować? Muszę się chociaż trochę przetargać! Zdjęcie idzie
do zagranicznego paszportu i zaraz tam powiedzą, że u nas fry­
zjerów nie ma.
Musiałam mu dobrze nadepnąć na tę dumę narodową s>, bo dał
mi lusterko, żebym się ładnie potargała.
— Myślę, żeby może tę całą grzywkę kopnąć do góry — mó­
wię — to tak szlachetnie będzie. Co?
— Niech pani kopnie — powiada ten fotograf.
Kopnęłam grzywkę do góry, patrzę do lustra — coś okropnego!
— Pięknie mi pan poradził, wyglądam jak nauczycielka mate­
matyki. Zgrabię to wszystko w dół. Co?
— Niech pani zgrabi — powiada fotograf.
Zgrabiłam w dół, patrzę — strasznie.
— Co z pana za fachowiec, każe mi pan z grzywką w dół, teraz
wyglądam jak nauczycielka śpiewu. Może pół strząchnąć na dół,
a pół strząchnąć do góry, co?
— Niech pani strzącha.
Strząchnęłam pół na dół i pół do góry i usiadłam.
— No, niech pan fotografuje — mówię — nie przyszłam tu
nocować. Na co pan czeka?
A ten fotograf wziął i oświetlił mnie reflektorem z góry.
— Chwileczkę! Co pan, z góry mnie pan oświetla? Nie widzi
pan, że mi się od tego zmarszczki robią?
No to oświetlił mnie... z dołu!
— Panie, czy pan pierwszy raz w życiu fotografuje? Z dołu
mnie pan oświetla, oczy mi się od tego robią wpadnięte.
— Nic się pani nie robi. Oczy pani ma i tak wpadnięte.
No to się uspokoiłam.
Więc ten fotógraf obraca mnie z lewej strony i łapie za aparat.
— Zaraz — mówię — co mnie pan z lewej strony ustawia, czy
pan nie widzi, jaką mam twarz?
On mi się przyjrzał i powiada:
430
Тексты для чтения
— Twarz jak twarz.
— No pewnie że jak twarz! A jak co ma być? Ale oko lewe
mam mniejsze. Niech pan zrobi z prawej strony, prawe za to
mam większe. Ale zaraz, z prawej strony nos mam znowu krzywy.
Z lewej nos mam prosty, ale oko mam mniejsze. To może en
face? 4) Chociaż en face nie wolno. Zdjęcie do dokumentów musi
być jak nocne naczynie: z jednym uchem. Bez ucha nieważne.
— Niech będzie z uchem — zgodził się fotograf.
— Ale jaki wyraz twarzy pan by radził? Może poważnie? Cho­
ciaż to nie ma być zdjęcie na emaliowaną tabliczkę na grób,
tylko na wesołą wycieczkę Orbisu. Taki urzędnik w biurze pasz­
portowym obejrzy i powie: „Na katorgę ją wysyłają, że taka
wściekła? Jedzie dla własnej przyjemności, państwo jej ułatwia,
a ona mordę krzywi. Wszystkiego jej mało.” I mogą nie puścić.
Już były takie wypadki. Może lepiej z uśmiechem. Uśmiech mam
dość awantażowny. Tylko że to w zasadzie nie ma być zdjęcie
na pamiątkę dla narzeczonego, tylko do poważnego dokumentu.
Weźmie celnik na granicy paszport z takim zdjęciem do ręki
i powie: „A ta czego znowu taka zadowolona? Ciekawe, co ona
wiezie, że taka zadowolona. Pewno ma brylant w nosie”. I może
nie puścić. Więc co pan radzi?
— Mam pomysł — powiedział ten fotograf. — Zrobię pani
zdjęcie jak Łunnik księżycowi — po ciemku i od tyłu.
I tak zrobił. Potem wszyscy mówili, że dawno już nie miałam
takiego dobrego zdjęcia.
С Л О В А Р Ь
atelier
awantażowny
brakoróbstwo
do góry
emaliowany
fachowiec
fotografować się
grzywka
kopnąć
krzywić
księżyc
kupa
łapać
morda
ателье
авантажный
бракодельство
вверх
эмалированный
специалист
сниматься
челка
толкнуть
кривить
луна
куча, уйма
хватать
рож а
nadepnąć
nieważny
nie wolno
nocny
nocować
obecny
obracać
od tyłu
наступить
недействительный
нельзя
ночной
ночевать
теперешний
повертывать
с обратной сторо-
oświetlić
paszportowy
pewnie
pewno
po ciemku
осветить
паспортный
конечно
наверное
в темноте
НЫ
Тексты для чтения
porównać
potargać się
powiadać
przetargać się
сравнить
растрепать волосы
говорить
д о е л , перерастрепать волосы (сло­
во, о б р а з о в а н н о е
авт ором )
przyjrzeć się (коти)присмотреться
з д е с ь : некоторые
rzemiosło
специальности
specjalnie
в особенности
стряхнуть
strząsnąć
благородно
szlachetnie
śpiew
пение
предоставлять
ułatwiać
условия
upadać
uspokoić się
ustawiać
w kręcić się
wpadnięty
wściekły
wystarczy
w zasadzie
zdjęcie
z dołu
z góry
zgrabić
zmarszczka
431
приходить в упа­
док
успокоиться
посадить в удобную
позу
примазаться
впалый, ввалив­
шийся
злой
достаточно
в сущности
снимок
снизу
сверху
сгрести
морщина
ОБЪЯСН ЕН И Я
1) od tego on tu jest
2) m oje zdjęcie sprzed dziesięciu
lat
3) musiałam mu dobrze nadepnąć
na tę dumę narodową
4) en face [ап фас]
д ля того он здесь и сидит
мою фотографию, сделанную де­
сять лет тому назад
должно быть, я ему как следует
подействовала на национальное
самолюбие (построено по образ­
цу: nadepnąć na odcisk — на­
ступить на мозоль)
анфасом
LEON K RU CZKO W S KI
PIERW SZY DZIEŃ WOLNOŚCI
Fragment
Jan: Dziwne godziny. Front o trzydzieści kilometrów J), a tutaj
cicho jak zimą w lesie. Miasteczko wymiecione z ludzi2), co tu
żyli od pokoleń 3), a w ich mieszkaniach my, z naszą dziwaczną
od wczoraj wolnością...
Michał: Z którą jeszcze nie wiemy, co żrobić.
Jan: Właśnie. Jak ze zbyt późno znalezioną zgubą...
Michał: Prawdę mówiąc 4), trochę się boję...
Jan: Czego, mój stary? 5)
Michał: Czy będę miał odwagę 6> wszystko zaczynać od nowa.
Nie jesteśmy już tymi samymi ludźmi, których zamknięto za
drutami przeszło pięć lat temu. A świat na pewno zmienił się
jeszcze bardziej niż my.
432
Тексты для чтения
Jan: То dobrze. Ten, jakiśmy znali, nie był najlepszym ze
światów.
Michał: Może się jednak okazać, że nie był również najgorszym.
Diabli wiedzą7), może właśnie tego rozczarowania się boję? My­
ślisz, że naprawdę istnieje jeszcze coś, co pamiętamy jako praw­
dziwe życie?
Jan: Tak, coś takiego 8) na pewno gdzieś istnieje. Kąpiel w rze­
ce, wiosenna jazda tramwajem, spotkanie z dziewczyną w ka­
wiarni... Mam już odwagę myśleć, że wszystko to będzie się zda­
rzać naprawdę — mnie, tobie, każdemu z nas... Ależ tak. Tobie
również, mój kochany.
Michał (długo milczy, odchodzi od okna, po chwili): Mój chło­
pak miałby teraz dziewięć lat. To, widzisz, byłoby zdarzenie zno­
wu poczuć w dłoni taką dziecinną ciepłą rączkę... A ja — ja
nawet nie wiem, gdzie oni pochowani, ten mały i ona, Julia...
Jan: Wracamy przecież nie tylko do naszych zmarłych. Kobieta,
dziecko — wybacz, to wszystko jeszcze się zdarzy. Sam powie­
działeś, że w gruncie rzeczy9) niczego teraz o sobie nie wiemy.
Chwilami zdaje mi się, że w każdym z nas oprócz tego czło­
wieka, którego widujemy w lustrze przy goleniu, żyje jeszcze
jakaś druga, nie znana bliżej istota, wyhodowana tam, za dru­
tami...
Michał (kpiąco): Niebezpieczni dla otoczenia, co? Boisz się, że
możemy eksplodować? Jeżeli tak, to — prawdę mówiąc — naj­
lepiej byłoby zgłosić się na front...
Jan: Kto wie, może? Ostatecznie po tych obrzydliwych latach
coś wznioślejszego należy się nam od życia 10>, choćby szlachetna
śmierć na polu chwały. Dotąd obie nas omijały — i śmierć,
i chwała.
Michał: Tego już nie odrobimy, mój kochany. Śmierć kończy
swój wielki sezon, a przydział chwały również został rozstrzygnię­
ty. Krótko mówiąc n), byliśmy po prostu niepotrzebni. Historia,
jak rozzłoszczony nauczyciel, postawiła nas do kąta, a teraz wra­
camy chyłkiem i nawet nikt tego nie zauważy.
(Hieronim wchodzi z przedpokoju): Co, już z powrotem?
Hieronim: Znalazłem Janowi lekarza. Zaraz tu przyjdzie.
Jan: Prawdziwy lekarz?
Тексты для чтения
433
Hieronim: Tutejszy, Niemiec. Jedyna z całej ludności rodzina,
jaka odważyła się zostać w tym miasteczku. Mieszkają tuż obok,
dwa domy od nas12>, za kościołem. Przyjdzie zaraz obejrzeć
twoją ranę.
Michał: Jak go znalazłeś?
Hieronim: Zwyczajnie, zobaczyłem na bramie domu tabliczkę,
godziny przyjęć 13) od trzeciej do piątej, a że właśnie mamy tę
porę, pomyślałem: „Trzeba sprawdzić, czy tabliczka mówi prawdę”. I wyobraźcie sobie, pukam raz, drugi raz, po chwili jakieś
szepty w przedpokoju, potem zachrobotały zasuwy. Nie chciałem
wierzyć własnym oczom i uszom — no, bo pomyślcie tylko, on
rzeczywiście przyjmuje, ten doktor. „O, proszę pana — powiada
do mnie — gdybym wyjechał, zdjąłbym przedtem tę tabliczkę,
żeby nie wprowadzała ludzi w błąd...” 14)
Jan: Łżesz jak pies, stary. Nie wierzę, żeby tak powiedział.
Hieronim: Możesz sprawdzić, on zaraz tu będzie. Ja też myśla­
łem z początku, że to jakiś miejscowy upiór, kiedy go zobaczyłem
w tych drzwiach. W pierwszej chwili zrobiło mi się niewyraź­
nie 15), chciałem po prostu drapnąć.
Michał: A tamci dwaj?
Hieronim: Sam byłem. Pawła z Karolem zostawiłem na ulicy,
przed kościołem... Uparli się, że pójdą pograć sobie na organach...
No, ale jakoś nie drapnąłem. Prawdę mówiąc, nie bardzo wie­
działem, jak z nim rozmawiać, z tym doktorem: prosić czy roz­
kazywać? Niemiec wprawdzie, ale bądź co bądź odwykło się 16)
od człowieka ubranego w zwykłą marynarkę. Zdziwicie się, ale
jego krawat wydał mi się o wiele ciekawszy niż jego twarz. To
chyba przez ten krawat zrobiłem pewną niezręczność 17), której
teraz nie mogę sobie darować. Zamiast powiedzieć: „Niech pan
się zaraz zamelduje tu w sąsiedztwie, w mieszkaniu niejakich
Kluge”, powiedziałem: „Pan będzie łaskaw pofatygować się do
nas, tu i tu...” Chociaż nie, to nie tylko przez ten krawat. Mu­
sicie jeszcze wiedzieć, że kiedy z nim rozmawiałem, drzwi jednego
z pokojów uchyliły się i wyjrzała przez nie zalękniona twarzycz­
ka bardzo miłej, może trzynastoletniej dziewczynki... Jak wie­
cie 18), czegoś takiego nie widziałem od pięciu lat i sześciu mie30 U c z e h n i k
434
Тексты для чтения
sięcy... Możecie mi wierzyć albo nie, ale ta mała istota zrobiła
na mnie wstrząsające wrażenie...
Jan: Może, wiecie, zamiast czekać tu na niego, przejdę się sam...
Hieronim: Jeszcze czego?19) Naucz się wreszcie, ciemniaku,
że należysz teraz, do zwycięzców. A zresztą... (stuknięcie drzwi
wejściowych). O, to już chyba on, widzicie, jak się pośpieszył?
(idzie do drzwi przedpokoju). Tutaj, tutaj, panie doktorze.
Doktor (wchodzi zdyszany z walizeczką w ręce): Bardzo się
cieszę, że mogę panom być pomocny 20*, (do Jana): To właśnie
pan, nieprawdaż?
Jan: Dziękuję, że pań zechciał...
Doktor: O, to jest mój obowiązek. Pozwolą mi panowie zdjąć
okrycie? Zaraz to sobie obejrzymy, mam nadzieję, że nic niebez­
piecznego.
С Л О В А Р Ь
chwilami
chyłkiem
ciemniak
darować ( k o m
drapnąć
drut
dziecinny
dziwaczny
eksplodować
istota
kąpiel
kąt
ludność
łgać
miasteczko
miejscowy
milczeć*
niebezpieczny
niejaki
niepotrzebny
nieprawdaż
obowiązek
obrzydliwy
od nowa
odrobić
odważyć się
okazać się
okrycie
omijać
oprócz
organy
u
co)
иногда, подчас
крадучись
темнота
простить
удрать
проволока
детский
странный
взорваться
существо
купание
угол
население
врать
городок
местный
молчать
опасный
некий
ненужный
не так ли
обязанность
омерзительный
наново
наверстать, воз­
местить
осмелиться
оказаться
верхняя одежда
обходить
кроме
орган
ostatecznie
pochowany
pofatygować się
pole chwały
powiadać
praw dziw y
przeszło
przydział
rana
rozczarowanie
rozkazywać
rozzłoszczony
rozstrzygnąć
sąsiedztwo
stuknięcie
szept
szlachetny
śmierć
tabliczka
twarzyczka
uchylić się
upiór
uprzeć się
walizeczka
w ejściow y
w idyw ać
wstrząsający
wyhodować
wyjrzeć
wzniosły
в конце концов
похороненный
з д е с ь : прийти
поле брани ( д о е л .
поле славы)
говорить
настоящий
свыше, больше
раздел
рана
разочарование
приказывать
разозлившийся
з д е с ь : закончить
соседний дом
треск
шепот
благородный
смерть
вывеска
личико
приоткрыться
привидение, приз­
рак
заупрямиться
чемоданчик
входной
видеть
потрясающий
вырастить
заглянуть
возвышенный
Тексты для чтения
za chrobotać
zalękniony
zameldować się
zasuwa
zdyszany
заскрежетать
испуганный
явиться
засов, задвижка
запыхавшийся
zdziw ić się
zechcieć
zgu ba
zm arły
z w yczajn ie
435
удивиться
изволить
потеря
умерший, покойник
очень просто
ОБЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
front о trzydzieści kilom etrów
miasteczko wym iecione z ludzi
od pokoleń
prawdę mówiąc
m ój stary
czy będę miał odwagę
diabli wiedzą
tak, coś takiego
w gruncie rzeczy
należy się nam od życia
krótko mówiąc
dwa domy od nas
godziny przyjęć
żeby nie wprowadzała ludzi
w błąd
zrobiło mi się niewyraźnie
ale bądź co bądź odwykło się
zrobiłem pewną niezręczność
jak w iecie
jeszcze czego?
bardzo się cieszę, że mogę pa­
nom być pomocny
фронт в тридцати километрах
в городке ни живой души
поколениями
по правде
старина
хватит ли у меня смелости
черт знает
да, что-то в этом роде
в сущности
нам ж изнь долж на дать
короче говоря
двумя домами дальш е
приемные час*ы
чтобы она не вводила лю дей в за ­
блуж дение
мне стало не по себе
но как бы то ни было, мы отвы кли
я сделал оплошность
как вам известно
этого еще не хватало
я очень рад, что могу вам быть
полезен
STANISŁAW D YGAT
NIE MA TEGO ZŁEGO, CO BY NA DOBRE NIE WYSZŁO «
I
Wstał piękny, słoneczny poranek2) (...) Zerwałem się z łóżka,
przeciągnąłem się i rześko pobiegłem do łazienki. Goląc się i śpie­
wając powziąłem zamiar3), by tego dnia załatwić szereg (...)
spraw4>. Chciałem obmyć twarz z mydła, ale z odkręconego
kurka nie pociekła woda. W tej chwili zgasło światło. To się bar­
436
Тексты для чтения
dzo często zdarza w mojej łazience. W kuchni leci woda i w całym
mieszkaniu pali się światło, a w łazience nie. Coś tam źle zostało
skonstruowane i na to, żeby naprawić, trzeba by rozebrać cały
dom. Trudno, by dla mpich kaprysów rozbierać cały dom5>. Po­
stanowiłem obmyć twarz w kuchni, ale zacięła się klamka i nie
mogłem wyjść. W mojej łazience zacina się czasem klamka tak
jakoś dziwnie, że drzwi można otworzyć tylko od zewnątrz. Usia­
dłem na wannie i czekałem, aż wróci z zakupów moja gospodyni.
Wróciła później niż zwykle, otworzyła mamrocząc coś niepo­
chlebnego pod moim adresem, jak by to była moja wina. To
drobne niepowodzenie nie zdołało zaćmić mojego dobrego na­
stroju (...) Wybiegłem na ulicę. Jak zwykle ciekawy ostatnich
wydarzeń z kraju i świata, skierowałem pierwsze kroki do budki
z gazetami. Ale budka była zamknięta, a na przyczepionej kartce
przyczytałem: „Poszłam po papierosy”. Stałem chwilę i patrzy­
łem na zamkniętą budkę.
Tam wewnątrz, tak blisko, leżały gazety. Pełno w nich zapewne
ogromnie ciekawych wiadomości. Poszedłem dalej. Dawno już
należało odebrać z pralni chemicznej6) zaplamione ubranie. Tyle
razy przechodziłem obok pralni i nie chciało mi się do niej wejść.
„Jutro” — myślałem sobie. Tego dnia poszedłem pewnym kro­
kiem ku tej pożytecznej instytucji, stanowczym ruchem chwy­
ciłem za klamkę. Wszelako drzwi w sposób równie stanowczy7)
przeciwstawiły się moim zamysłom, a z wnętrza sklepu bardzo
ładna panienka, stworzona jak by się zdawało do uśmiechów,
krzywiła się do mnie z niecierpliwą złością i pukała się palcem
w czoło. Dopiero teraz zobaczyłem na drzwiach tabliczkę z na­
pisem: „Remanent”. Chwilę jeszcze stałem bezmyślnie i z roz­
pędu8) naciskałem lekko klamkę. Ładna panienka zaczęła jeść
bułkę. Nadąsana i nieprzyjazna patrzała ponuro w kąt sklepu
i nie brała pod uwagę9) mojej obecności pod drzwiami.
Tam wewnątrz wisiało moje czyste ubranie. A jeszcze wewnątrz
ładnej panienki tkwiła moc najpiękniejszych uśmiechów. Cóż
kiedy dostępu do sklepu bronił napis 10>: „Remanent”, a dostępu
do ładnej panienki remanent złości i gniewu na jej buzi (...)
Westchnąłem i poszedłem na pocztę.
Тексты для чтения
437
С Л О В А Р Ь
bezmyślny
buzia
chwycić
gniew
gospodyni
kaprys
kąt
klamka
krzywić się
kurek
mamrotać
moc
naciskać
nadąsany
niecierpliwy
niepochlebny
niepowodzenie
nieprzyjazny
obecność
obmyć
odkręcić
od zewnątrz
palić się
pobiec
pociec
postanowić
przeciągnąć się
przeciwstawić się
przyczepić
rozbierać
rozebrać
rześko
skierować
skonstruować
stanowczy
tabliczka
tkwić
uśmiech
westchnąć
wszelako
wybiec
zaciąć się
zacinać się
zaćmić
zamysł
zapewne
zaplamić
zerwać się
z wnętrza
бессмысленный
личико
схватить
гнев
домработница
прихоть, каприз
угол
ручка
кривиться
кран
бормотать
масса, множество
нажимать
надутый
полный нетерпения
нелестный, неодо­
брительный
неудача
неприязненный
присутствие
обмыть
отвернуть
снаружи
гореть
побежать
потечь
решить
потянуться
сопротивиться
приколоть
разбирать
разобрать
живо
направить
сконструировать
решительный
вывеска
з д е с ь : быть
улы бка
вздохнуть
однако
выбежать
заесть
заедать
омрачить
намерение
вероятно
испачкать
вскочить
изнутри
ОБЪЯСН ЕН И Я
1) nie ma tego złego, co by na do­
bre nie wyszło
2) wstał piękny poranek
3) powziąłem zamiar
4) załatwić szereg spraw
5) trudno, by dla moich kaprysów
rozbierać cały dom
6) odebrać z pralni chemicznej
7) w sposób równie stanowczy
8) z rozpędu
9) nie brała pod uwagę
10) cóż kiedy dostępu do sklepu
bronił napis
нет худа без добра
наступило прекрасное утро
я решил
сделать ряд дел
ведь нельзя ж е из-за моих при­
хотей ломать весь дом
взять из химчистки
так ж е решительно, упорно
машинально
не обращала внимания
но что ж е было делать, если вход
в магазин воспрещался надписью
II
Nie miałem pieniędzy, a bardzo były mi potrzebne. Spodzie­
wałem się, że jakieś należności powinny leżeć dla mnie na poste-restante 2). Prosiłem, aby przysłano mi pieniądze na poste-restante, ponieważ moja gospodyni miała zwyczaj zabierać 2) więk­
szą część moich dochodów na dom i na życie 3).
438
Тексты для чтения
Panienka z okienka na poczcie nie była ładna, ale brak urody
wynagradzała przepięknym uśmiechem. Ucieszyłem się bardzo,
gdy się dowiedziałem, że leży dla mnie przekaz telegraficzny
z Krakowa. Ale panienka jak by nagle posmutniała. Ochoczo
wyciągnąłem dowód osobisty.
— Nie będę mogła panu wypłacić tych pieniędzy — powie­
działa cicho panienka.
— Czemuż to? — zawołałem.
— Bowiem pieniądze, wysyłane telegraficznie na poste-restante, wolno wypłacać dopiero, gdy nadejdzie dowód potwierdzenia
wysyłki.
— A jak długo może to potrwać?
— Dwa, trzy dni.
Stałem jeszcze przez chwilę pod okienkiem. Panienka zaczęła
jeść bułkę, zdawało mi się, że ma łzy w oczach.
Tam za okienkiem leżały moje pieniądze, ale... Sądzę, że jest
zbyteczną rzeczą opisywać4) dalsze dzieje owego dnia. Każdy
domyśli się, że ilekroć usiłowałem coś załatwić, musiałem za­
trzymać się przed kryjącym moje dobro sezamem, do którego
klucz zaginął nie wiadomo gdzie i nie wiadomo dlaczego.
Wróciłem późnym wieczorem zmęczony i nieco zgorzkniały.
Ale mój ładny, przytulny pokoik wlał mi do serca otuchę. Za
oknem rozpościerało się przepiękne niebo, świecił przepiękny
księżyc, radio grało serenadę Mozarta 5), przy łóżku leżała książ­
ka ciekawa. Rozebrałem się i pobiegłem do łazienki, aby zażyć
ciepłej kąpieli6). Niestety, z odkręconego kurka nie pociekła
woda. Chciałem wyjść z łazienki, ale klamka zatrzasnęła się. Po
chwili zgasło również światło. Sytuacja była w tej chwili o tyle
beznadziejna, że7) gospodyni moja pojechała na ślub wnuczki
do Wołomina8) i miała wrócić dopiero rano. Położyłem się do
pustej wanny i przykryłem ręcznikiem.
Tam obok w moim przytulnym pokoju leżała przy ciepłym,
wygodnym łóżku książka ciekawa, radio grało serenadę Mozarta,
za oknem rozpościerało się gwieździste niebo, świecił przepiękny
księżyc.
Nagle z otwartego kurka buchnął strumień wody. Chciałem
zakręcić kurek, ale kurek zaciął się. Woda zalewała powoli ła­
Тексты для чтения
439
zienkę. Przywoływanie pomocy nie zdałoby się na nic 9>, gdyż
głos mój zagłuszał szum wody i serenada Mozarta.
W tej chwili drzwi od łazienki otworzyły się i weszła moja
gospodyni.
— Że też pan musi wyrabiać takie dziwne rzeczy 10) — po­
wiedziała. Okazało się, że pociąg do Wołomina spóźnił się o cztery
godziny, więc nie miała po co jechać. Wyrzekała na niedociągnię­
cia na kolei, które pozbawiły ją możliwości uczestniczenia w świę­
cie rodzinnym.
Ludzie są strasznymi malkontentami, widzą we wszystkim tylko
własne, wąskie interesy.
С Л О В А Р Ь
bowiem
brak
buchnąć
czemu
domyślić się
dowód
gdyż
gwieździsty
ilekroć
interesy
kolej
kryć
księżyc
malkontent
możliwość
nadejść
nakryć się
należność
niedociągnięcie
ochoczo
okazać się
otucha
ów
posmutnieć
potrwać
potwierdzenie
потому что
отсутствие
хлынуть
почему
догадаться
документ
так как
звездный
каждый раз, когда
интересы
железная дорога
укрывать, прятать
луна
нытик
возможность
прийти
накрыться
з д е с ь : деньги
недостаток
с готовностью
выясниться
бодрость, надежда
тот
опечалиться
продлиться
подтверждение
przekaz
przepiękny
przytulny
rodzinny
rozpościerać się
strumień
sytuacja
ślub
świecić
telegraficzny
ucieszyć się
uczestniczyć
uroda
usiłować
w lać
wolno
w yciągnąć
wynagradzać
wypłacić
wyrzekać
w ysyłka
zabierać
zalewać
zatrzasnąć się
zgorzkniały
перевод
прекрасный
уютный
семейный
простираться
струя
положение
свадьба
светить
по телеграфу
обрадоваться
участвовать
красота
пытаться
влить
можно, разрешается
достать, вынуть
возмещать
выдать деньги, вы­
платить
сетовать
отправление
забирать
затоплять
защелкнуться
озлобленный
ОБЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
na poste-restante [пост рэстант]
miała zw yczaj zabierać
na dom i na życie
sądzę, że jest zbyteczną rzeczą
opisywać
до востребования
обычно брала
на Содержание дома и на питание
считаю лишним описывать
Тексты для чтения
440
5) radio grało serenadę M ozarta
по радио передавали серенаду М о­
царта
принять теплую ванну
положение теперь было тем без­
надежнее, что...
местность под Варшавой
призывать на помощь даже не
стоило
и надо же вам вытворять такие
странные вещи
6) zażyć ciepłej kąpieli
7) sytuacja była w tej ch w ili o tyle
beznadziejna, że...
8) W ołomin
9) przyw oływ anie pomocy nie zda­
łoby się na nic
10) że też pan musi w yrabiać takie
dziwne rzeczy
AD OLF R U D N IC K I
BUKIET KWIATÓW DLA PUSZKINOWCOW
I
Gdzieś około piętnastego roku życiaurzekli mnie pisarze
rosyjscy. Łatwiej odpowiedzieć mi na pytanie, co w nich dzisiaj
kocham, niż na to, czym mogli urzec piętnastoletniego chłopca.
Przyjąwszy jednak 2), iż wrażliwość, choć mało czytelna, w pięt­
nastym roku życia3) bywa już uformowana, przypuszczam, że
Rosjanie urzekli mnie tym samym, czym nadal urzekają. Nikt
w ich książkach nie robi kariery, ambicja i snobizm zajmują tam
mało miejsca4), u Rosjan ludzie są jak gdyby czystsi. Są także
twardsi, bezwzględniejsi, zwłaszcza wobec siebie. Nie są zdania 5>,
iż świat jest im coś dłużny, przeciwnie, sami uważają się za
dłużników świata. Nie gubią problemów w połowie drogi6), prze­
ciwnie, ciągną je do końca, patroszą je jak dziecko lalkę. W pro­
stocie stylu Rosjan mieszczą się szczyty doświadczeń. Główna
jednak tajemnica urzeczenia, któremu ulegałem i nadal ulegam 7),
mieści się w staroświeckim słowie ;— powinowactwo. Skoro
przylgnąłem do Rosjan, to prawdopodobnie dlatego, że byli mi
bliżsi niż inni.
W ten krąg urzeczenia wszedłem bardzo wcześnie, jeszcze
w rodzinnym miasteczku. Żyłem wówczas głównie książkami. (...)
Młody chłopiec, który nocami, przy naftowej lampce, psuł sobie
oczy nad Rosjanami, byłby zdumiony, gdyby się dowiedział, że
podlega zjawisku o charakterze ogólnym 8>. W ciągu ostatnich
kilkudziesięciu lat nie było na świecie artysty o jakimś znaczeniu,
Тексты для чтения
441
który by nie ulegał wpływom rosyjskim 9). Rosjanie dokazali takiej
sztuki10), iż, zużywszy maksimum czerni11>, dali sztukę —
złotą.
II
Tak się złożyło12), iż nigdy nie widziałem żadnego miasta
rosyjskiego, żadnego teatru rosyjskiego. Pierwszy raz zobaczyłem
Rosjan dopiero w Teatrze Polskim w Warszawie. Leningradzki
Państwowy Akademicki Teatr grał ,,Żywego trupa” Lwa Tołstoja.
Ten spektakl był moim pierwszym zetknięciem ze światem, który
znałem dotąd z literatury13), pierwszym przestąpieniem kręgu
urzeczenia 14). Kiedy wszedłem do Teatru Polskiego, był jeszcze
jasny dzień, który trudno zestroić 15) z Cyganką Maszą, z elek­
trycznym światłem, ze szminką, z tłumem ściągniętym nagle
w sztuczną noc. Nie co dzień człowiek wchodzi o jedenastej przed
południem 16) do teatru, by w nim posiedzieć do trzeciej.
O trzeciej po południu w sali Teatru Polskiego, najładniejszej
z naszych sal teatralnych, przynoszącej zaszczyt17) swemu twór­
cy, inżynierowi Przybylskiemu, przeszło tysiąc osób pośród ulewy
oklasków podniosło się z miejsc. Wielki kunszt Rosjan podgrzał
raison d’etre18) warszawskich artystów, dla których to przed­
stawienie było przeznaczone. Odmienieni, inni niż przed wejściem
do teatru, lepsi i więksi, stali warszawscy artyści i oklaskiwali
leningradczyków, zaś leningradzcy artyści kłaniali się warszaw­
skim. Po czterech godzinach widownia nie chciała rozstać się
z aktorami. Po końskiej dawce 19) teatru ludzie czuli się mniej
zmęczeni niż w chwili rozpoczęcia spektaklu.
Po raz pierwszy oglądałem żywych, drogich mi bohaterów.
Teatr to nie książka, gdzie człowiek czyta: Masza, a widzi Jasię,
czyta: Moskwa, a widzi kawałek Hożej. (...)
Teraz patrzałem wreszcie na nie zamazany wewnętrznym wi­
dzeniem kawał autentycznego kręgu urzeczenia. Mogłem być pe­
wien, że to, co mi pokazują, jest wierne; Rosjanie kochają kon­
wencję realistyczną, są jej mistrzami. Patrząc na świat Tołstoja
wiedziałem, że oglądam także świat innych, drogich mi mistrzów;
epoka zbliża indywidualności. Wciągnięty w krąg urzeczenia,
rozgrzany byłem nie tylko ciepłem kręgu, ale i ciepłem wspom­
nień, stałem młodszy o ćwierć wieku, przeniesiony w lata na
Тексты для чтения
442
zawsze zmarłe. Rozpalony, zamyślony, upity sztuką jak wszyscy
naokoło, jak wszyscy naokoło dziękowałem aktorom, którzy wy­
nieśli mnie pod niebo 20>, źli aktorzy zabiliby wszystko.
Gdy po wielu minutach oklaski wreszcie umilkły i kurtyna
spadła na dobre 21), poczułem naraz potężny głód jak po długim
nocnym bombardowaniu.
С Л О ВА Р Ь
ambicja
autentyczny
bezwzględny
честолюбие
подлинный
суровый, беспощад­
ный
бомбежка
тепло
распознаваемый
должник
должен
опытность
терять
карьера
часть
кланяться
стиль
круг
мастерство
городок
крыться
мастер
з д е с ь : и теперь еще
керосиновый
вокруг
вдруг
навсегда, беспово­
ротно
ночной
внутренне обно­
вленный
потрошить
подогреть
среди
з д е с ь : сильный
родство
проблема
напротив
bombardowanie
ciepło
czytelny
dłużnik
dłużny
doświadczenie
gubić
kariera
kawał
kłaniać się
konwencja
krąg
kunszt
miasteczko
mieścić się
mistrz
nadal
naftowy
naokoło
naraz
na zawsze
nocny
odmieniony
patroszyć
podgrzać
pośród
potężny
powinowactwo
problem
przeciwnie
przestąpić
przeszło
przeznaczyć
przylgnąć
realistyczny
rodzinny
rozgrzać
rozpalony
rozpoczęcie
rozstać się
szczyt
skoro
staroświecki
sztuczny
ściągnąć
twórca
uformowany
ulewa
umilknąć
upity
urzec
urzeczenie
wciągnąć
w ciągu
wobec
wrażliwość
zamazany
zamyślony
zdumiony
zetknięcie
zmarły
переступить
свыше, более
предназначить
прильнуть
реалистический
родной
согреть
разгоряченный
начало
расстаться
верх
если
устарелый, старо­
модный
искусственный
стянуть
создатель
сформировавшийся
шквал
смолкнуть
упившийся
очаровать
очарование
вовлечь
в течение, на про­
тяжении
по отношеню к,
перед
впечатлительность
здесь: тронутый
погруженный в
мыслях
изумленный
встреча, столкно­
вение
умерший
ОБЪЯСНЕНИЯ
1) g d z ie ś
o k o ło
p ię tn a s te g o
ż y c ia
2) p r z y ją w s z y
3) w
je d n a k
p ię tn a s ty m
rok u
ż y c ia
rok u
кажется, мне не было еще пятнад­
цати лет, когда...
если предположить
на пятнадцатом году жизни
Тексты для чтения
4) a m b ic ja
i
s n o b iz m
z a jm u ją
ta m
i
u le ­
m a ło m ie js c a
5) n ie
6) w
są
z d a n ia
p o ło w ie
7) k t ó r e m u
d rogi
u le g a łe m
nadal
gam
8) g d y b y
s ię
d o w ie d z ia ł, ż e
g a z ja w is k u
o ch a ra k te rze
p o d le ­
o g ó l­
443
честолюбие и снобизм встречают­
ся там редко
они не считают
на полпути
во власти которого я нахожусь до
сих пор
узнав, что интерес к русским —
явление общего характера
nym
9) k t ó r y
by
n ie
u le g a ł
w p ły w o m
r o s y js k im
10 ) R o s j a n i e d o k a z a l i t a k i e j s z t u k i
11 ) z u ż y w s z y
12 ) t a k
s ię
13) k t ó r y
m a k s im u m
z ło ż y ło
z n a łe m
14 ) p i e r w s z y m
gu
czern i
d o tą d
z
lit e r a t u r y
p r z e s tą p ie n ie m
k rę­
u r z e c z e n ia
15 ) k t ó r y t r u d n o z e s t r o i ć
16 ) o j e d e n a s t e j p r z e d p o ł u d n i e m
17) w
s a li. . . p r z y n o s z ą c e j z a s z c z y t
18 ) p o d g r z a ł r a i s o n
s k ic h
d ’e t r e w a r s z a w ­
a rty stó w
19 ) k o ń s k a d a w k a
20) k t ó r z y
w y n ie ś li m n ie
21) k u r ty n a
s p a d ła
na
pod
d ob re
n ie b o 2
1
который не испытывал бы влия­
ния русских
русские сумели достигнуть того
использовав
максимум
черных
красок
так сложились обстоятельства
который я знал до сих пор по ли ­
тературе
я тогда впервые переступил круг
очарования
который странно противоречит
в 11 часов дня
в зале... доставляющем честь
еще сильнее утвердило варшав­
ских артистов в их праве на
существование
лошадиная доза
поднявших меня на небывалые
высоты
занавес опустился последний раз
JERZY BROSZKIEWICZ
KSZTAŁT MIŁOŚCI
Fragment
Jesień tonie w deszczu. Polski październik podpala drzewa
i krzewy •— lasy stoją w czerwieni.Pożarów tych nie ugasi
żadna słota. Idąc ulicami miasta stąpasz wśród szumu i szelestu
— górą szumi wiatr, pod stopami szeleszczą liście czerwone, zło­
te, brązowe. Deszcz zaś gra co noc ciche werble na szybach2).
Jesień jest porą pracy — tej jesieni rozbiła się bania z muzy­
ką 3>. Na facjatce pałacu Krasińskich małe okno świeci do naj­
444
Тексты для чтения
późniejszej nocy, mury zaś budynku niosą dźwięk fortepianu aż
ku parterom. Nawet przechodzień stając pod domem posłyszy
pobrzęk strun, jeśli przytuli ucho do chropawej ściany.
Na facjatce miejsca niewiele: stary fortepian, stare biurko,
stół, krzesło, fotel, łóżko, cztery kąty i piec piąty 4). Nad łóżkiem
mały krzyżyk i duży portret Mickiewicza. Przeciwległa ściana
bieli się i czerni afiszami wiedeńskich koncertów. Spójrzcie jed­
nak na biurko, pokrywę i pulpit fortepianu — oto pola bitew:
karty nutowego papieru(...) Pianista spojrzy na owe karty z oba­
wą, wprawne oko łatwo odczyta, jak wysokiego mistrzostwa wy­
maga od wykonawcy kompozytor tego dzieła. Partacz lub dyle­
tant zgubi się już w pierwszych zawiłościach technicznych.
Pod stosem zapisanych kart drzemie tytułowa — Concerto
pour pianoforte en fa mineur, par Frśderic Chopin5*. Concerto,
koncert — oto forma, którą zrodziło kilka ostatnich miesięcy(...)
Słuchajmy uważnie — muzyka jest wymowna. Oto temat,
w którym odczytasz patos młodej, walczącej o nową epokę romantyczności. Ten sam ton dźwięczy w strofach Byrona, pulsu­
ją nim poezje Mickiewicza 6>. W Sankt-Petersburgu Aleksander
Sjergiejewicz Puszkin zamyka podobne treści melodią rosyjskiego
wiersza 7), w Paryżu Eugene Delacroix daje im świadectwo 8) na
rozpiętym w blejtramie lnianym płótnie. Przez Europę idzie
w marszu „szkoła zdrady i zarazy” — karty rozrzucone na biur­
ku i fortepianie w maleńkiej facjatce pałacu Krasińskich to je­
den z traktów owego marszu.
Na pulpicie złożono niedbale pierwsze szkice ostatniej części
koncertu: świadectwo pamięci o pieśniach zielonego kraju. Go­
towa zaś jest już część druga — miłosny poemat liryczny.
Partacz lub dyletant czytając owe karty zgubi się w pierwszych
zawiłościach technicznych. Gość z sali koncertowej — taki, co
słucha oczami i dla którego najgodniejszą uwagi sprawą jest wi­
dok bystrych palców pianisty — też niewiele pojmie, zadziwią
go rozbiegane po klawiaturze dłonie. Można się — powie — na
sam widok spocić 9).
Pedant zaś, który wsadzi nos w nuty 10), będzie się upierał, że
Fryderyk tu zapatrzył się na Hummla, a tu na Kalbrennerowy
Koncert w d-moll. Ten sam pedant wyłowi wędką erudycji ślady
445
Тексты, для чтения
klasycznej retoryki w poematach pana Mickiewicza. Cóż po jego
mądrości n>?
Tu bowiem należy szukać żywych treści, twórczej wyobraźni.
Tradycyjna forma koncertu, techniczne finezje czy jakieś tam
filiacje — to sprawy uboczne. Jedyną zaś istotną sprawą, sen­
sem rzeczywistym spisanej na tych kartach muzyki jest żywy
odblask świata — myśl i wzruszenie człowieka, jego pamięć o zie­
lonym kraju, jego romantyczna duma, jego tęsknota za wzrusze­
niem miłosnym. Drobnymi, pajęczymi kreskami i kropkami spi­
suje się tu na skromnej facjatce pałacu Krasińskich rejestr 12)
ludzkich spraw — tych, które zdążył już poznać młody człowiek,
wsłuchujący się w tej chwili w nocną ciszę i własną wyobraźnię.
Fryderyk siedzi w fotelu odchyliwszy głowę w tył i przymkną­
wszy oczy 13). Płomykiem lampy kołyszą ciche prądy powietrza.
O tej porze w sklepie mistrza Gugenmusa dziesiątki zegarów zbli­
żają swe wskazówki ku północy, muzykę kurantów rozpoczyna
najstarszy, kuty w srebrze i brązie 14), majstersztyk Gugenmusa-ojca.
Noc jest jeszcze młoda,, więc sporo godzin pracy przed tobą.
Pora wrócić do instrumentu. Palce odtwarzają dyktat wyobraź­
ni — frazę liryczną. W zapisie15) przypomni ona delikatny
fresk(...) Mijają minuty, potem kwadranse utrwalania i cyzelowa­
nia owej frazy. Nakłada się ona na akompaniament, który jest dla
melodii tym, czym dla słów jest towarzyszące im spojrzenie, od­
dech, rytm serca wypowiadającego je człowieka i gest dłoni pod­
trzymującej sens zdania.
Na koniec Fryderyk wstaje z uśmiechem dumy i zmęczenia.
Zostało zapisane to, co pragnął zapisać, i tak, jak tego pragnął.
Nad dachem idzie szeroki wiatr, a szyby znów drżą od deszczu.
Podchodzi ku oknu. Szyba jest lekko zamglona. Błądząc po niej
palcem, kreśli nic nie znaczące, łagodne, krągłe linie.
С Л О В А Р Ь
akompaniament
bielić się
blejtram
bowiem
chropawy
аккомпанемент
белеть
подрамник
ибо
шероховатый
cisza
cyzelować
czernić się
delikatny
d-moll
тишина
оттачивать
чернеть
тонкий
ре-минор
Тексты для чтения
446
дремать
drzemać
диктант
dyktat ( у с т а р .)
звучать
dźwięczeć
эрудиция, ученость
erudycja
мезонин
facjatka
совпадение
filiacja
тонкость
finezja
фреска
fresk
жест
gest
достойный
godny
з д е с ь : над тобой
górą
существенный
istotny
клавиатура
klawiatura
колыхать
kołysać
круглый
krągły (п о э т .)
линия
kreska
чертить
kreślić
точка
kropka
krzyżyk ( у м е н ь ш . ) распятие
к
ku
лирический
liryczny
льняной
lniany
мягкий
łagodny
majstersztyk
шедевр
шествие
marsz
мелодия
melodia
мастер
mistrz
mistrzostwo
мастерство
накладываться
nakładać się
небрежно
niedbale
нотный
nutowy
опасение
obawa
отблеск
odblask
воспроизводить
odtwarzać
ów ( в ы с о к . )
этот
как паутина
pajęczy
халтурщик
partacz
patos
пафос
płomyk ( у м е н ь ш . )
пламя
płótno
холст
pobrzęk
звучание
делать огненным
podpalać
podtrzymywać
з д е с ь : подтверж­
pojąć
pokrywa
pole bitwy
przytulić
дать
понять
крышка
поле брани
прижать
pulpit
retoryka
romantyczność
rozbiegany
rozrzucić
słota
spisać
spocić się
stąpać
stopa
strofa
szeleścić
szkic
świadectwo
świecić
techniczny
tęsknota (z a c z y m
tonąć
towarzyszyć
tradycyjny
treść
twórczy
tytułowy
uboczny
ugasi ó
upierać się
utrwalać
uważnie
wędka
wiedeński
w praw ny
wsłuchiwać się
w yłow ić
wym agać
wym ow ny
wyobraźnia
wypowiadać
wzruszenie
zadziwić
zamglony
zapatrzyć się
zapisać
zawiłość
zdrada
zmęczenie
zrodzić
)
пюпитр
риторика
романтизм
быстро бегающий
разбросать
ненастье
записать
вспотеть
шагать
нога ( д о е л , стопа)
строфа
шелестеть
набросок
свидетельство
светиться
технический
тоска
тонуть
сопровождать
традиционный
содержание
творческий
заглавный, титуль­
ный
второстепенный
потушить
з д е с ь : упрямо
утверждать
здесь: записывать
внимательно
удочка
венский
наметанный
вслушиваться
выловить
требовать
выразительный
воображение
произносить
волнение
изумить
з д е с ь : вспотевший
з д е с ь : увлечься
исписать, записать
сложность
коварство
усталость
породить
ОБЪЯСНЕНИЯ
1) lasy stoją w czerwieni
2) deszcz zaś gra со noc ciche
werble na szybach
лес'а одеты в багрец
дождь каждую ночь стучит тихой
барабанной дробью по свеклам
окон
Тексты для чтения
447
музыке не было конца
и больш е ничего
концерт фа-минор для фортепиа­
но Фридерика Шопена
исполнены им стихи Мицкевича
воплощает те же идеи в мелодию
русского стиха
выражает их
посмотришь и вспотеешь
уткнется носом в ноты
какой толк от его учености
составлять список
откинув назад голову и закрыв
глаза
из серебра и бронзы
записанная
3) rozbiła się bania z muzyką
4) cztery kąty i piec piąty
5) Concerto pour pianoforte en fa
mineur par Frederic Chopin
6) pulsują nim poezje M ickiew icza
7) zamyka podobne treści melodią
rosyjskiego wiersza
8) daje im świadectwo
9) można się na sam w idok spocić
10) wsadzi nos w nuty
11) cóż po jego mądrości
12) spisywać rejestr
13) odchyliwszy głowę w tył
i przymknąwszy oczy
14) kuty w srebrze i brązie
15) w zapisie
JAROSŁAW IW ASZKIEW ICZ
IKAR
I
Istnieje pewien obraz Breughla, zatytułowany „Ikar”. Kiedy
się na ten obraz patrzy, spostrzega się chłopa orzącego ziemię na
wysokim brzegu morza, pastucha pasącego obojętnie swoje sta­
do, wędkarza, który wyciąga z morza swoje wędki, miasto spo­
kojne w oddali. Morzem płynie statek z rozwiniętymi żaglamix),
a na jego pokładzie kupcy rozmawiają o interesach. Słowem, wi­
dzimy życie z jego codziennymi troskami i codziennym natęże­
niem zwykłych ludzkich zajęć i kłopotów. Gdzie jest Ikar? Gdzież
ten, który usiłował wylecieć w słońce? I dopiero kiedy dobrze
przyjrzymy się obrazowi, w pewnym kącie morza spostrzegamy
dwie nogi wyzierające z wody i parę piór w powietrzu nad wo­
dą lecących, wyszarpniętych siłą upadku z przemyślnie skon­
struowanych skrzydeł. Przed chwilą nastąpił upadek Ikara. Śmia­
łek, który przyprawił sobie skrzydła — podług greckiej legen­
dy — wzniósł się wysoko, tak wysoko, że znalazł się w pobliżu
słońca. Promienie słoneczne stopiły wosk, którym przymocował
sobie rzędy piór do skrzydeł, i młodzieniec spadł. Dopełniła się
tragedia 2) — oto właśnie tonie i zanurza się w morzu, ale ludzie
tego nie zauważyli. Ani chłop orzący ziemię, ani kupiec płynący
448
Тексты для чтения
w dal, ani gapiący się na niebo pasterz — nikt nie spostrzegł
śmierci Ikara. Jeden tylko poeta czy malarz ujrzał tę śmierć
i przekazał ją potomności.
Obraz ten przypomina mi się zawsze, ilekroć pomyślę o pew­
nym moim przeżyciu3). Był to czerwiec roku 1942 czy 1943.
Piękny letni wieczór zapadł nad Warszawą4), różowe blaski
rzucały ozdobne cienie na zniszczone mury 5), a gwałtowny ruch
wszystkich, dążących do domów, śpieszących przed policyjną go­
dziną, aby dostać się do tramwaju, przykrywał tłumem cywil­
nych ubrań rzadkie już o tej chwili mundury. Gdy się patrzyło
w tym momencie na ulice Warszawy, ożywione i piękne czerw­
cową pogodą, przez chwilę wydawać się mogło, że miasto wolne
jest od okupanta. Przez chwilę 6)...
Stałem na rogu ulicy Trębackiej i Krakowskiego Przedmieś­
cia, na przystanku tramwajowym. Tramwaje dźwięcznie dzwo­
niące szeregowały się jedne za drugimi swoimi czerwonymi ciel­
skami wzdłuż Krakowskiego Przedmieścia. Ludzie tłoczyli się do
nich gromadami, wieszali na stopniach, czepiali zderzaków, gro­
nami zwisali z tyłu i z boków. Od czasu do czasu przemykało
czerwone „zero” 7), przeznaczone tylko dla Niemców, więc pu­
stawe. Musiałem dość długo czekać na jakiś wóz, do którego
można się było łatwiej dostać. A kiedy już nadszedł taki, nie
chciało mi się wsiąść do niego, zasmakowałem nagle w tym tłu­
mie 8), który mnie otaczał, obojętnie przyjmując do świadomośści moje istnienie9). Przede mną stał na swoim cokole Mickie­
wicz, naokoło pomnika skromne kwiaty kwitły jednakże i pa­
chniały, samochody skręcały ze zgrzytem przed kościołem Kar­
melitów, chłopcy sprzedawali gazety, wykrzykując głośno, han­
dlarze papierosów, ciastek roili się przed połyskującym sklepem,
z hałasem zasuwano żaluzje i zaciągano kraty na drzwiach i ok­
nach magazynów, w ogródku, zapełnionym do ostatnich miejsc
na ławkach przez starych i młodych, ćwierkały wróble, równie
gęsto osadzone po wątłych drzewinach — wszystko to zanurzało
się powoli w niebieskim mroku letniego wieczoru. W tej chwili
słyszałem bijące serce Warszawy10) i mimo woli n> ociągałem
się wśród ludzi, aby jeszcze trochę pobyć z nimi razem i razem
z nimi odczuwać ten miejski letni wieczór.
Тексты для чтения
449
W pewnej chwili 12> spostrzegłem młodego chłopca, który idąc
gdzieś od Bednarskiej, dość nierozważnie wysunął się zza czer­
wonego kadłuba tramwaju, który już ruszał, i stanąwszy twarzą
do jezdni, a plecami do ruchu, na małej wysepce, w dalszym cią­
gu 13) nie odrywał oczu od książki, z którą razem wynurzył się
z szarzejącego zmroku. Miał lat piętnaście, szesnaście najwyżej.
Czytając od czasu do czasu wstrząsał płową czupryną, odgarnia­
jąc włosy, które mu spadały na czoło. Jedna książka sterczała
mu z bocznej kieszeni, drugą złożoną trzymał przed oczami, naj­
widoczniej nie mogąc się od niej oderwać. Zdobył ją zapewne
przed chwilą od jakiegoś kolegi czy też w tajnej wypożyczalni
i, nie czekając na powrót do domu 14), chciał się z jej treścią za­
znajomić na gorąco 15), na ulicy. Żałowałem że nie wiedziałem,
jaka to była książka, z daleka wyglądała na podręcznik, ale chy­
ba żaden podręcznik nie budzi w młodzieńcu takiego zaintere­
sowania 16). Może były to wiersze? Może jakaś książka ekono­
miczna? Nie wiem.
СЛОВАРЬ
blaski
boczny
cielsko
codzienny
cokół
cywilny
czepiać się
ćwierkać
dążyć
dostać się
drzewina
dźwięczny
ekonomiczny
gapić się
głośno
gromada
grono
gw ałtow ny
hałas
handlarz
ilekroć
interes
istnieć
.'П Uczebnik
отблески
боковой
от ciało
повседневный
цоколь
штатский
хвататься
чирикать
здесь: идти, на­
правляться
попасть
деревцо
звонкий
экономический, по
экономии
глазеть
громко
здесь:
толпа, мас­
са
гроздь
стремительный,
быстрый
шум
торговец
каждый раз, когда
дело
существовать, быть
увел,
istnienie
kadłub
kąt
kłopoty
krata
m alarz
młodzieniec
m rok
m undur
nadejść
najwidoczniej
najw yżej
naokoło
natężenie
nierozważnie
obojętnie
ociągać się
odgarniać
odrywać
ogródek
orać
osadzony
ożywiony
pachnąć
pasterz ( п о э т . )
paść
płowy
существование
корпус
угол
заботы, хлопоты
решетка
живописец
юноша
сумерки
мундир
подойти
должно быть
самое большее
кругом, вокруг
напряжение
опрометчиво
равнодушно
медлить
откидывать
отрывать
садик
пахать
з д е с ь : сидящий
оживленный
пахнуть
пастух
пасти
белесый
450
podług ( c z e g o )
podręcznik
pokład
połyskujący
potomność
promień
przemykać
przemyślnie
przykrywać
przymocować
przyprawić
pustawy
roić się
równie
różowy
skonstruować
skręcać
skrzydło
spadać
spostrzegać
statek
stopić
szarzeć
szeregować się
śmiałek
śpieszyć
tłoczyć się
treść
troska
ujrzeć
upadek
usiłować
wątły
w dal
wędka
Тексты для чтения
по, согласно
учебник
палуба
сверкающий
будущие поколе­
ния
луч
мчаться
ловко
покрывать
прикрепить
приделать
пустоватый
копошиться
также
розовый
сконструировать
сворачивать
крыло
падать
замечать
судно
растопить
сереть
становиться в ряд
смельчак
спешить
толпиться
содержание
забота
увидеть
падение
пытаться
тощий
вдаль
удочка
wędkarz
w oddali
wóz
w pobliżu
w rób e l
wstrząsać
w ykrzykiw ać
wylecieć
wynurzyć się
wypożyczalnia
wysepka
wysunąć się
wyszarpnąć
wyzierać
wznieść się
zaciągać
zajęcie
zanurzać się
(w
рыбак
вдали
здесь: трамвай
вблизи
воробей
встряхивать
выкрикивать
улететь
вынырнуть
библиотека
площадка на мосто­
вой для пеш ехо­
дов
выдвинуться
вырвать
здесь:
торчать
подняться
опускать
занятие
погружаться
czym )
zapełnić
zapewne
zasuwać
zatytułować
zaznajomić się
z boków
zderzak
zdobyć
zgrzyt
z tyłu
zwisać
zza
żaluzja
żałować ( c z e g o )
заполнить
по-видимому
задвигать
назвать, озаглавить
ознакомиться
по бокам
буфер
раздобыть
скрежет
сзади
свешиваться
из-за
жалюзи
сожалеть
ОБЪЯСН ЕН И Я
1) z rozw iniętym i żaglami
2) dopełniła się tragedia
3) o pewnym moim przeżyciu
4) piękny letni w ieczór zapadał
nad Warszawą
5) różowe blaski rzucały ozdobne
cienie na zniszczone mury
6) przez chwilę
7) czerwone „zero”
на раздутых парусах
совершилась трагедия
об одном событии, которое я пере­
жил
подходил прекрасный летний ве­
чер
розовые отблески украшали раз­
рушенные стены
одно мгновение
нулевой трамвай во время окку­
пации бы л предназначен для
немцев
Тексты для чтения
8) zasmakowałem nagle w tym tłu­
mie
9) obojętnie przyjm ując do św ia­
domości m oje istnienie
10) w tej chw ili słyszałem bijące
serce W arszawy
11) mimo w oli
12) w pew nej chw ili
13) w dalszym ciągu
14) nie czekając na pow rót do do­
mu
15) na gorąco
16) nie budzi w młodzieńcu takiego
zainteresowania
451
меня вдруг привлекла эта масса
людей
и я стал почти безразличным
к самому себе
в эту минуту я слыш ал, как бьет­
ся сердце Варшавы
невольно
вдруг
здесь: все время
и сразу же, ещ е до возвращения
домой
не откладывая, немедля
не вызывает в юноше такого ин­
тереса
II
Chłopak przez chwilę stał na wysepce, pogrążony w czytaniu ł).
Nie uważał na potrącanie, na cisnący się do wagonów tłum. Pa­
rę czerwonych smug przeminęło za nim, on wciąż nie odrywał
oczu od książki. I wciąż z tą książką pod nosem — czy to, że
znudziły go potrącania i krzyki wokoło, czy też nagle podświado­
mie uczuł potrzebę pośpiechu 2) do domu — widziałem, że stąp­
nął z wysepki na jezdnię -— wprost pod nadjeżdżający samochód.
Rozległ się zgrzyt gwałtownie naciśniętych hamulców i gwizd
gum na asfalcie, samochód unikając przejechania chłopca skrę­
cił gwałtownie w bok i zatrzymał się nagle przed samym rogiem
Trębackiej. Z przerażeniem spostrzegłem, że była to karetka ge^
stapo. Młodzieniec z książką usiłował wyminąć samochód. Ale
w tym samym momencie z tyłu karetki otworzyły się drzwiczki
i dwóch osobników w hełmach z trupimi główkami wyskoczyło
na jezdnię. Znaleźli się tuż obok chłopca. Jeden z nich krzyczał
gardłowym głosem, drugi okrągłym ruchem ręki, z szyderstwem
zaprosił go do środka.
Do dziś dnia widzę młodzieńca, jak stoi u drzwiczek karetki,
zażenowany, po prostu zawstydzony... Jak wzbrania się przeczą­
cym, naiwnym ruchem głowy, jak dziecko, które obiecuje, że
już nigdy więcej nie będzie.. „Ja nic nie zrobiłem — zdawało
się, mówił — ja tylko tak...” Wskazywał na książkę, jako na
przyczynę swojej nieuwagi. Jak gdyby tutaj można było coś wy­
452
Тексты для чтения
tłumaczyć. Nie chciał wejść do karetki ostatnim odruchem tra­
conego życia.
Żandarm zażądał od niego papierów, porwał wyjętą kennkartę3) i gwałtownym ruchem popchnął chłopca do środka. Drugi
mu pomógł, chłopiec wsiadł, za nim gestapowcy, drzwiczki trza­
snęły i karetka, pędem porwawszy się z miejsca 4), szybkim tem­
pem skierowała się w stronę Alei Szucha... 5)
Zniknęła mi z oczu6). Obejrzałem się dokoła, szukając jesz­
cze u kogoś zrozumienia, współczucia dla tego, co się tutaj zd,arzyło. Przecież młodzieniec z książką zginął. Z najwyższym zdu­
mieniem7) spostrzegłem, że nikt tego zdarzenia nie zauważył.
Wszystko, co opisałem, odbyło się tak szybko, tak błyskawicznie,
każdy z tłumu na ulicy tak był zajęty swoim pośpiechem, że por­
wanie młodzieńca przeszło niepostrzeżenie. Panie, stojące tuż
przy mnie, spierały się, którym numerem tramwaju będzie im
wygodniej jechać, dwóch jegomościów za słupkiem tramwajowym
zapalało papierosy, baba przy koszu ustawionym pod ścianą po­
wtarzała bez przerwy swoje: „Cytryn, cytryn, cytryn ładnych”,
jak buddyjskie zaklęcie, a inni młodzi chłopcy biegli przez ulicę
za odchodzącymi wagonami, ryzykując dostanie się8) pod inne
samochody... Mickiewicz stał spokojnie i kwiaty pachniały
i brzózki, i jarzębiny obok pomnika poruszały się od lekkiego
wiatru, zniknięcie tego człowieka nie znaczyło nic dla nikogo.
Ja jeden zauważyłem, że Ikar utonął.
Stałem jeszcze długo na miejscu, czekając, aż tłum zrzednie.
Myślałem, że może „Michaś” — tak go sobie w myślach nazwa­
łem 9) — powróci. Wyobrażałem sobie jego dom, rodziców ocze­
kujących na jego powrót, matkę przygotowującą wieczerzę
i w głowie mi się pomieścić nie chciało, że oni nigdy nie dowie­
dzą się, jakim sposobem zginął ich syn. Nie przypuszczałem, zna­
jąc zwyczaje naszych okupantów, aby się mógł wyrwać z tych
pazurów. A wpadł w taki głupi sposób! Bezmyślne okrucieństwo
tego porwania poruszyło mnie do głębi10), porusza jeszcze do
dziś dnia. Ci, co zginęli w walce, ci, co wiedzieli, za co giną, mieli
może w tym pociechę, że u) śmierć ich ma jakiś sens. Ale iluż było
takich jak mój Ikar, co tonęli w morzu zapomnienia z okrutnego
w swej bezmyślności powodu.
453
Тексты для чтения
Wieczór nadszedł, miasto usypiało gorączkowym, niezdrowym
snem... Ruszyłem wreszcie spod mojego słupa, minąłem pomnik
Mickiewicza, poszedłem do domu piechotą... A w myśli wciąż
prześladował mnie obraz Michasia kręcącego głową, jak gdyby
powiadał: „Nie, nie, to tylko ta książka temu winna... już teraz
będę uważał...”
С Л О В А Р Ь
bezmyślność
bezmyślny
bez przerw y
biec
błyskawicznie
brzózka
cisnąć się ( d o c z e ­
нелепость
бессмысленный
беспрерывно
бежать
молниеносно
березка
входить теснясь
potrącanie
przeczący
przerażenie
prześladować
przyczyna
rozlegać się
ruszyć
дверца
гортанный
лихорадочный
здесь; шина
резко, стремитель­
но
свист
тормоз
шлем
как будто
каким образом
рябина
один
какой-то мужчина
здесь: машина
корзина
качать
кричать
наступить
нездоровый
невнимательность
рефлекс
жестокость
жестокий
индивид
здесь: документыкоготь
пешком
подсознательно
уместиться
втолкнуть
шевелиться
разорвать
похищение
ryzykować
skierować się
słup
słupek
smuga
spierać się
spod
stąpnąć
szyderstwo
śmierć
tonąć
trupia głów k a
trzasnąć
tuż
usiłować
usypiać
uważać
go)
drzwiczki
gardłow y
gorączkowy
guma
gwałtow nie
gwizd
hamulec
hełm
ja k gdyby
jakim sposobem
jarzębina
jeden
jegomość
karetka
kosz
kręcić
krzyczeć
nadejść
niezdrowy
nieuwaga
odruch
okrucieństwo
okrutny
osobnik
papiery
pazur
piechotą
podświadomie
pomieścić się
popchnąć
poruszać się
porwać
porwanie
w bok
wieczerza
wpaść
wprost
w ygodnie
(в ы с о к о е )
wym inąć
w y rw ać się
wytłum aczyć
wzbraniać się
zaklęcie
zapomnienie
zażądać
zażenowany
zniknięcie
zrzednieć
толчки
отрицательный
у ж ас
преследовать
причина
раздаваться
двинуться, тро­
нуться
рисковать
направиться
столб
столбик
полоса
спорить
от
шагнуть
издевательство
смерть
тонуть
мертвая голова
стукнуть
тут ж е
пытаться
засыпать
быть внимательНЫМ
набок
уж и н
попасться
прямо
удобно; з д е с ь :
лучш е
обойти
вырваться
выяснить
сопротивляться
заклинание
забытье, забвение
потребовать
смущенный
исчезновение
поредеть
454
Тексты для чтения
О БЪЯСН ЕН И Я
1) pogrążony w czytaniu
2) czy to, że znudziły go potrąca­
nia i krzyki wokoło, czy też na­
gle podświadomie uczuł potrze­
bę pośpiechu
3) kennkarta
4) pędem porwawszy się z miejsca
5) A le ja Szucha
6)
7)
8)
9)
zniknęła mi z oczu
z najwyższym zdumieniem
ryzykując dostanie się
tak go sobie w myślach nazwa­
łem
10) poruszyło mnie do głębi
11) m ieli może w tym pociechę, że...
B O H D A N
углубившись в чтение
то ли ему надоели толчки и шум
вокруг, то ли он подсознательно
почувствовал, что нужно торо­
питься
удостоверение личности во время
оккупации
стремительно рванув с места
в А л л е е Ш уха находился во вре­
мя оккупации штаб гестапо
она исчезла из виду
к моему величайшему удивлению
рискуя попасть
так я его мысленно назвал
потрясло меня до глубины души
быт может, находили утешение
в том, что...
C Z E S Z K O
SCENA BALKONOWA
Było to kiedyś piękne miasto bogatych turystów. Przyjeżdża­
li i odchodzili. W łaźniach z kąpielami siarko-wodorowymi od­
najdzie pan ich tablice, a na każdej podziękowanie za kurację
wyryte alfabetem arabskim, łacińskim, gotyckim, a każde z pod­
pisem. I co? Proszę spojrzeć na róg. Był tam dom towarowy x)
braci Szenerle. Teraz, proszę, zamknięte. Napisano „Remont”.
Będzie tam dom towarowy, jak mówią, ale już nie braci Szener­
le, lecz państwowy. Oni reklamowali się jednym z najbarwniej­
szych neonów w naszym mieście. Neon już odjęto. A jaka to była
fortuna, Panie miły, co za obroty, jaka organizacja... Remont...
remont, panie...
Mówił do mnie tak, odważając kilogram pięknych brzoskwiń,
mały, czarny właściciel kiosku owocowego, umieszczonego opodal
Opery. Tkwił tu od lat2) za swoją wagą o szalach z cynkowej
blachy, tkwił tu od lat opodal braci Szenerle, podziwiał, zazdro­
ścił, miał ambicję3), przestał mieć ambicję, współczuł, lecz za­
sklepił się w swym kiosku pełnym gęstego zapachu owoców,
uznając, że w dobie wielkiej przemiany nie wyszedł źle na swej
Тексты для чтения
455
małości4). Так oto banalnie i zgoła schematycznie wyobraziłem
sobie uczucia rządzące nim, kiedy mówił wartko złym niemiec­
kim językiem, gestykulując nadmiernie i wrzucając ruchami ku­
glarza zamszowe kule brzoskwiń do torby. (...)
— Czy było to kiedyś piękne miasto? — powiedziałem odbie­
rając owoce. — Przecież jest.
— Zniszczone, panie, przez wojnę. Zwłaszcza po drugiej stro­
nie rzeki.
— Mieszkarn po drugiej stronie rzeki — powiedziałem i z uś­
miechem kiwałem głową. On wziął to za gest pożegnania5)
i ukłonił się pomiędzy pryzmą wielkich brzoskwiń i pryzmą
jędrnych winogron, ponad wagą o szalkach z cynkowej blachy.
Odszedłem więc w stronę rzeki. Szedłem w bezustannej ulewie
kolorowych świateł, bijących z neonowych reklam, głoszących
chwałę wina 6), książek, butów, muzyki, i gryzłem brzoskwinie,
których sok ściekał mi po palcach.
„Zniszczone — myślałem. — Dziwny człowiek, co ty nazywasz
zniszczeniem!” Zniszczone miasto wygląda jak czerwone morze,
które zamarzło podczas sztormu. Zniszczone miasto wygląda tak,
że ani nie płaczesz, ani nie krzyczysz na jego widok 7), lecz mil­
czysz i przysięgasz. Twoje miasto jest pełne urody i nietknięte.
Mury kamienic są stare. Tynk pokrywający fasady spatynował
się w ciągu wielu dziesięcioleci i nadał gmachom godność8) po­
dobną do godności starych malowideł, gdzie pod warstwą spę­
kanych werniksów kolory szlachetnym głosem grają swe od­
wieczne pieśni9).
Rzeźby na frontonach trwają w nie zmąconym niczym geście I0),
który już dawno nadał artysta wyobrażonym przez siebie po­
staciom u). Ulice pełne są gwaru ludzkiego za dnia 12) i wieczo­
rem, a ze wszystkich okien bije światło. Nikt nie odarł z gałęzi
wielkich drzew w parkach, dają, jak dawały, cień13) w letnią
spiekotę i łagodzą zielenią bezlitosne, białe światło słońca, ro­
dzącego wino twojego kraju. Twoje miasto jest pełne urody i nie­
tknięte.
Miasto usypiało w miarę mojej wędrówki14). Błąkałem się,
nie pytając odnalazłem właściwą drogę, nie spieszyłem wcale.
Wracałem z pokazu tańców ludowych. Kipiały mi w głowie na­
456
Тексты для чтения
rastające aż do zapamiętania 15) rytmy melodii ni to słowiańskich,
ni to tureckich, ni cygańskich, granych na prostych instrumen­
tach. Kipiały mi w głowie kolory strojów, wodospady i wiry ko­
lorów splecionych z muzyką.
Przy moście kupiłem pęk róż. Były pąsowe i pachnące, o płat­
kach delikatnych i przytulnych jak uszki dziecięce. Były bardzo
tanie w tym słonecznym kraju.
Za rzeką, w dzielnicy, gdzie mieszkałem, panowała już cisza
nocna. Noc nie wygasiła spiekoty dnia, lecz przytłumiła ją nie­
co. Rzadkie tchnienia wiatru, ciągnącego znad rzeki, skoro prze­
mijały łudząc chłodem, potęgowały żar bijący z nagrzanych mu­
rów i kamieni. Niebo drżało od dygotu gwiazd(...)
Po przeciwległej stronie opodal domu, w którym zamieszka­
łem, dziewczyna podlewała kwiaty rosnące w skrzynkach na bal­
konie. Tylko nas dwoje było w pustej, gorącej ulicy. Pochylała
się miarowym, pełnym, gracji ruchem. Włosy miała upięte w su­
ty węzeł16) była naga i... mój Boże, jaka piękna.
Wyciągnąłem rękę przed siebie17). Wykonałem bezradny,
obronny gestf18). Oto noc tutejsza rozgromiła mnie.
Dziewczyna zauważyła mój ruch i moją sylwetkę19*, cofnęła
się poza zasłonę. Wtedy spostrzegłem, że w wyciągniętej dłoni
trzymam róże. Bolałem nad tym, że mogła się śmiać z mojego
gestu20) uznając go za głupio adorujący. „A gdyby tak było,
a gdyby nawet tak było — myślałem później. — To cóż z te­
go? 21) Zresztą nie jest pewne, czy śmiała się”. A później
jeszcze myślałem o tym, że dobrze jest, iż nie przyjeżdżają tu
więcej i nigdy już przyjeżdżać nie będą nadziani forsą, przeżyci
nababowie, aby moczyć swoje sflaczałe cielska w siarce tutej­
szych źródeł. Ta myśl — był to głos gniewnej zazdrości o dziew­
czynę. „Bo przecież ja — myślałem — nie jestem turystą, nie
jestem nawet kuracjuszem. Jestem dla tego kraju i jego spraw,
dla ludzi tutejszych i pejzażu przyjacielem”.
СЛ О В А Р Ь
adorujący
arabski
balkonowy
полный обожания
арабский
балконный, здесь:
на балконе
barw ny
bezlitosny
bezradny
bezustanny
цветной, яркий
безжалостный
беспомощный
непрерывный
457
Тексты для чтения
bić
blacha cynkowa
błąkać się
bodaj
bogaty
brzoskwinia
but
chłód
cielsko
cisza
cofnąć się
delikatny
drobnomieszczanin
drżeć
dygot
dziesięciolecie
forsa ( р а з г . )
fortuna
gestykulować
gotycki
gracja
iż
jędrny
kąpiele
krzyczeć
kuglarz
kuracja
kuracjusz
łaciński
łagodzić
łaźnie
łudzić
m iarowy
milczeć
moczyć
nabab
nadziać
nagi
nagrzać
niby
nietknięty
nocny
obronny
obroty
odbierać
odjąć
odnaleźć
odrzeć ( z
odważać
opodal
owocowy
pachnąć
czegoś)
здесь: изливаться
листовой цинк
блуждать, бродить
по крайней мере
богатый
персик
ботинок
прохлада
увелич.
сущ .
от
ciało
тишина
здесь: скрыться
нежный
мелкий бурж уа
дрожать
дрожание
десятилетие
деньги
богатство
жестикулировать
готический
прелесть
что
упругий
ванны
кричать
фокусник
лечение
курортник
латинский
смягчать
здесь: водолечебные
заведения
обманывать
мерный
молчать
мочить
з д е с ь : богач
начинить
голый
нагреть
словно, точно
невредимый
ночной
защитительный
обороты
получать, брать
здесь: снять
найти, отыскать
лишить
отвешивать,
взве­
шивать
поодаль, невдалеке
фруктовый, с ф ру к­
тами
пахнуть
panować
paszcza
pąsowy
pęk
płatek
pochylać się
podlewać
podobny ( d o
царить
пасть
пунцовый
большой ‘букет
лепесток
наклоняться
поливать
c z e - похожий
goś)
podziękowanie
pokaz
pomiędzy
ponad
potęgować
poza
przemiana
przeżyty
przysięgać
przytłumić
przytulny
rekin
reklam ować
rodzić
rozgromić
rzeźba
sflaczały
siarka
siarko-w odorowy
skoro'
spatynować się
spękany
spiekota
spleść
szala
szlachetny
ściekać
tablica
tchnienie
teoretycznie
torba
tynk
ukłonić się
uroda
usypiać
uznawać
w aga
w artko
w arstw a
w erniks
w inogrona
слова благодар­
ности
з д е с ь : смотр
между
над
усиливать
за
перемена
пресыщенный
давать клятву
ослабить,
приглу­
шить
з д е с ь : миленький
акула
рекламировать
рождать
покорить
скульптура
дряблый, размяк­
ший
сера
сероводородный
быстро
превратиться в па­
тину
полопавшийся
зной
сплести
чаш а весов
благородный
течь, стекать
доска[
дуновение
теоретически
кулек
штукатурка
поклониться, рас­
кланяться
красота
засыпать
считать, призна­
вать
весы
быстро
слой
лак
виноград
Тексты для чтения
458
wir
właściciel
wobec ( k o g o ś )
wodospad
wrota
współczuć
wyciągnąć
wygasić
вихрь
владелец
перед
водопад
ворота
сочувствовать
протянуть
погасить, поту­
шить
wyryć
zamarznąć
zamieszkać
zasklepić się
zasłona
zgoła
ziać
znad
zniszczenie
вырезать
замерзнуть
поселиться
замкнуться
штора
совсем, весьма
зиять
с
разрушение
ОБЪЯСНЕНИЯ
1)
2)
3)
4)
dom towarowy
tkw ił tu od lat
miał ambicję
nie wyszedł źle na swej małości
5) on wziął to za gest pożegnania
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
głoszących chwałę wina...
na jego widok
nadał gmachom godność
kolory szlachetnym głosem gra­
ją swe odwieczne pieśni
trwają w nie zmąconym niczym
geście
który już dawno nadał artysta
wyobrażonym przez siebie po­
staciom
za dnia
dają, jak dawały cień
miasto usypiało w miarę m ojej
wędrówki
narastające aż do zapamiętania
włosy miała upięte w suty w ę­
zeł
przed siebie
wykonałem bezradny, obronny
gest
zauważyła mój ruch i moją syl­
wetkę
bolałem nad tym, że mogła się
śmiać z mojego gestu
to cóż z tego?
универмаг
он торчал здесь годами
хотел выдвинуться
он ничего не потерял на своем
низком положении
он, видимо, подумал, что я ć ним
прощаюсь
прославляющих вино...
смотря на него, при виде его
придавал зданиям достойный вид
цвета сохраняют все свое бла­
городство и выразительность
стоят в невозмутимом спокойст­
вии
которым некогда наделил худож ­
ник созданные в его воображе­
нии образы
днем
они, как и прежде, бросают тень
по мере того как я шел, город за­
сыпал
нарастающие до исступленности
ее волосы были собраны в боль­
шой узел
вперед
я сделал беспомощный жест, слов­
но защищаясь
заметила мой жест и меня
мне было досадно, что она, быть
может, смеется над моим жестом
так что же?
пустая страница бумажного оригинала
пустая страница бумажного оригинала
PAŃSTW O W E W YD A W N ICTW O „W IEDZA POW SZECH NA” — W AR SZAW A
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Zeszyt 8
ОБРАЗЦЫ СКЛОНЕНИЙ И СПРЯЖЕНИЙ
СПИСОК ГЛАГОЛОВ
С ЧЕРЕДОВАНИЯМИ В ОСНОВЕ
ТАБЛИЦА ЧИСЛИТЕЛЬНЫХ
КЛЮЧ К УПРАЖНЕНИЯМ
пустая страница бумажного оригинала
ОБРАЗЦЫ СКЛОНЕНИЙ И СПРЯЖЕНИЙ
ИМ Я
СУЩ ЕСТВИТЕЛЬНОЕ
(R ZECZO W NIK )
Женский род (rodzaj żeński)
Единственное число (liczba pojedyncza)
ИМ.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
ściana
ściany
ścianie
ścianę
ścianą
ścianie
ściano!
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
wykładowczyni
wykładowczyni
wykładowczyni
wykładowczynię
wykładowczynią
wykładowczyni
wykładowczyni!
ziemia
ziemi
ziemi
ziemię
ziemią
ziemi
ziemio!
stacja
stacji
stacji
stację
stacją
stacji
stacjo!
myśl
myśli
myśli
myśl
myślą
myśli
myśli!
w ieża
w ieży
w ieży
w ieżę
w ieżą
w ieży
wieżo!
noc
nocy
nocy
noc
nocą
nocy
nocy!
Множественное число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
ściany
ścian
ścianom
ściany
ścianami
ścianach
ściany!
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
wykładowczynie
wykładowczyń
wykładowczyniom
wykładowczynie
wykładowczyniami
wykładowczyniach
wykładowczynie!
1*
ziemie
ziem
ziemiom
ziemie
ziemiami
ziemiach
ziemie!
śtacje
stacji
stacjom
stacje
stacjami
stacjach
stacje!
myśli
myśli
myślom
myśli
myślami
myślach
myśli!
w ieże
w ież
wieżom
w ieże
wieżam i
wieżach
w ieże!
noce
nocy
nocom
noce
nocami
nocach
noce!
464
Образцы склонений и спряжений
Мужской род (rodzaj męski)
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
sklep
sklepu
sklepowi
sklep
sklepem
sklepie
sklepie!
kamień
kamienia
kamieniowi
kamień
kamieniem
kamieniu
kamieniu!
palec
palca
palcowi
palec
palcem
palcu
palcu!
Множественное число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
sklepy
sklepów
sklepom
sklepy
sklepami
sklepach
sklepy!
kamienie
kamieni
kamieniom
kamienie
kamieniami
kamieniach
kamienie!
palce
palców
palcom
palce
palcami
palcach
palce
Лично-мужские существительные (rzeczowniki męsko-osobowe)
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
robotnik
robotnika
robotnikowi
robotnika
robotnikiem
robotniku
robotniku!
minister
ministra
m inistrowi
ministra
ministrem
ministrze
ministrze!
poeta
poety
poecie
poetę
poetą
poecie
poeto!
Множественное число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
robotnicy
robotników
robotnikom
robotników
robotnikami
robotnikach
robotnicy!
ministrowie
ministrów
miniśtrom
ministrów
ministrami
ministrach
ministrowie!
poeci
poetów
poetom
poetów
poetami
poetach
poeci!
465
Образцы склонений и спряжений
Средний род (rodzaj nijaki)
Единственное число (liczba pojedyncza)
ИМ.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
drzewo
drzewa
drzewu
drzewo
drzewem
drzewie
drzewo!
mieszkanie
mieszkania
meiszkaniu
mieszkanie
mieszkaniem
mieszkaniu
mieszkanie!
im ię
im ienia
imieniu
im ię
im ieniem
imieniu
im ię!
zw ierzę
zw ierzęcia
zwierzęciu
zw ierzę
zw ierzęciem
zwierzęciu
zw ierzę!
muzeum
muzeum
muzeum
muzeum
muzeum
muzeum
muzeum!
Множественное число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
mieszkania
mieszkań
mieszkaniom
mieszkania
mieszkaniami
mieszkaniach
mieszkania!
drzewa
drzew
drzewom
drzewa
drzewam i
drzewach
drzewa!
ИМЯ
imiona
imion
imionom
imiona
imionam i
imionach
imiona!
П РИ ЛАГАТЕЛЬН О Е
zw ierzęta
zw ierząt
zw ierzętom
zwierzęta
zw ierzętam i
zwierzętach
zwierzęta!
muzea
muzeów
muzeom
muzea
muzeami
muzeach
muzea!
(P R Z Y M IO T N IK )
Прилагательные с основой на твердый согласный
(przym iotniki twardotem atowe)
Единственное число (liczba pojedyncza)
род
nowy
nowego
nowemu
nowy, nowego
nowym
nowym
nowy!
M.
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
род
nowa
now ej
now ej
nową
nową
now ej
nowa!
cp. род
nowe
nowego
nowemu
nowe
now ym
nowym
nowe!
ж.
Множественное! число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
32 Uczebnik
женско-вещные
nowe
nowych
nowym
nowe
nowym i
nowych
nowe!
лично -мужские
nowi
nowych
nowym
nowych
nowym i
nowych
nowi!
466
Образцы склонений и спряжений
Прилагательные с основой на мягкий согласный (przymiotniki miękkotematowe)
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
м. род
cp. род
ж. род
tani
taniego
taniemu
tani, taniego
tanim
tanim
tani!
tanie
taniego
taniemu
tanie
tanim
tanim
tanie!
tania
taniej
taniej
tanią
tanią
taniej
tania!
Множественное число (liczba mnoga)
женско-вещные формы
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
лично-мужские формы
tani
tanich
tanim
tanich
tanimi
tanich
tani!
tanie
tanich
tanim
tanie
tanimi
tanich
tanie!
Прилагательные с основой на к, г (przymiotniki z tematem na k, g)
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
м. род
cp. род
ж. род.
daleki
dalekiego
dalekiemu
daleki, dalekiego
dalekim
dalekim
daleki!
dalekie
dalekiego
dalekiemu
dalekie
dalekim
dalekim
dalekie!
daleka
dalekiej
dalekiej
daleką
daleką
dalekiej
daleka!
Множественное число (liczba mnoga)
женско-вещные формы
им.
РОД.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
dalekie
dalekich
dalekim
dalekie
dalekimi
dalekich
dalekie!
лично-мужские формы
dalecy
dalekich
dalekim
dalekich
dalekimi
dalekich
dalecy!
Образцы склонений и спряжений
467
МЕСТОИМЕНИЕ (ZAIMEK)
Вопросительные (pytajne)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
kto?
kogo?
komu?
kogo?
kim?
(o) kim?
co?
czego?
czemu?
co?
czym?
(o) czym?
Личные (osobowe) и возвратное (zwrotny)
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
ja
mnie
mi, mnie
mię, mnie
mną
mnie
—
ty
cię, ciebie
ci, tobie
cię, ciebie
tobą
tobie
ty!
—
siebie
sobie
się, siebie
sobą
sobie
—
Множественное число (liczba mnoga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
зват.
my
nas
nam
nas
nami
nas
—
wy
was
wam
was
w am i
was
w y!
Единственное число (liczba pojedyncza)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
on
go, jego (niego)
mu, jemu (niemu)
go, jego (niego)
nim
nim
ono
go, jego (niego)
mu, jemu (niemu)
je (nie)
nim
nim
ona
jej (niej)
jej (n iej)
ją (nią)
nią
niej
Множественное число (liczba m noga)
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
one
ich (nich)
im (nim)
je (nie)
nimi
nich
oni
ich (nich)
im (nim)
ich (nich)
nimi
nich
468
Образцы склонений и спряжений
Притяжательные (dzierżawcze)
Единственное число (liczba pojedyncza)
м. род
ИМ.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
ж. род
cp. род
mój
mojego, mego
mojemu, memu
mój, mojego, mego
moim, mym
moim, mym
moja
m ojej, m ej
m ojej, m ej
moją, mą
moją, mą
m ojej, m ej
moje
mojego, mego
mojemu, memu
moje
moim, mym
moim, mym
Множественное число (liczba mnoga)
женско-вещные
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
лично-мужские
moje, me
moich, mych
moim, mym
moje, me
moimi, mymi
moich, mych
moi
moich, mych*
moim, mym
moich, mych
moimi, mymi
moich, mych
Указательные (wskazujące)
Единственное число (liczba pojedyncza)
M.
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
род
t en
tego
temu
ten, tego
tym
tym
cp. род
ж. род
to
tego
temu
to
tym
tym
ta
tej
tej
tę
tą
tej
Множественное число (liczba mnoga)
женско-вещные формы
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
te
tych
tym
te
tymi
tych
лично-мужские формы
ci
tych
tym
tych
tym i
tych
469
Образцы склонений и спряж ений
ИМЯ
Ч И С Л И ТЕ Л ЬН О Е
(L IC Z E B N IK )
Количественные (głów ne)
м.,1 ср. р 0 д
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
ж. р о д
ж енско-вещные
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
лично-мужские
dw ie
dwóch
dwom
dw ie
dwiema
dwóch
dwa
dwóch
dwom
dwa
dwoma
dwóch
dwaj, dwóch
dwóch
dwom
dwóch
dwoma
dwóch
лично-мужские
trzy
trzech
trzem
trzy
trzema
trzech
trzej, trzech
trzech
trzem
trzech
trzema
trzech
женско-вещные
лично-мужские
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
pięć
pięciu
pięciu
pięć
pięciu, pięcioma
pięciu
им.
род.
дат.
вин.
твор.
предл.
dwoje
dw ojga
dwojgu
dw oje
dw ojgiem
dwojgu
pięciu
pięciu
pięciu
pięciu
pięciu, pięcioma
pięciu
Собирательные (zbiorow e)
czworo
czworga
czworgu
czworo
czw orgiem
czworgu
ГЛАГО Л
(C Z A S O W N IK )
I С П Р Я Ж Е Н И Е (I K O N IU G A C J A )
Инфинитив (bezokolicznik) — kupować
Настоящее время (czas teraźniejszy)
1. kupuję
2. kupujesz
1. kupujemy
2. kupujecie
3. ku pu je
3. kupują
Образцы склонений и спряжений
470
Прошедшее время (czas przeszły)
ж. р о д
м. р о д
Ср. р о д
kupowałam
kupowałaś
kupowała
1. kupowałem
2. kupowałeś
3. kupował
ж.-в e щ н ы e
1. ku pow ałyśm y
2. kupow ałyście
3. kupowały
—
—
kupowało
л и ч н о-м у ж с к и е
kupow aliśm y
kupow aliście
kupowali
Будущее время (czas przyszły)
I
II
1. będę kupować
2. będziesz kupować
3. będzie kupować
1. będziemy kupować
2. będziecie kupować
3. będą kupować
będę kupował, kupowała
będziesz kupował, kupowała
będzie kupował, kupowała, kupowało
będziemy kupowały, kupowali
będziecie kupowały, kupowali
będą kupowały, kupowali
Повелительное наклонение (tryb rozkazujący)
1. —
2. kupuj!
3. niech kupuje!
1. kupujmy!
2. kupujcie!
3. niech kupują!
Сослагательное наклонение (tryb w arunkowy)
ж. р о д
M. p О Д
1. kup'owałbym
2. kupow ałbyś
3. kup'owa łby
ж.-в e щ
h
ы e
1. kupow ałybyśm y
2. kupow ałybyście
3. kupow'ałyby
Действит. причастие наст. вр.
Страд, причастие наст. вр.
Деепричастие несов. вида
Деепричастие сов. вида
Отглагольное существит.
kupow'ałabym
kupow'ałabyś
kupow'ałaby
л и ч н о-м у ж с к и е
kupow' aliby śmy
kupow alibyście
kupow'aliby
kupujący
kupowany
kupując
kupiwszy
kupowanie
cp. р о д
kupow' ałoby
Образцы склонений и спряжений
4 71
II С П Р Я Ж Е Н И Е (II K O N IU G A C J A )
Инфинитив
(bezokolicznik)
—
mówić
Настоящее время (czas teraźniejszy)
1. mówimy
2. mówicie
3. mówią
1. mówię
2. mówisz
3. m ówi
Прошедшее время (czas przeszły)
m.
ж. р о д
род
1. mówiłem
cp. р о д
mówiłam
mówiłaś
mówiła
2. mówiłeś
3. m ówił
ж.-в e щ h ы e
1. m ó w iły ś m y
2. m ó w iłyś cie
3. m ów iły
л ич
h
—
—
m ówiło
o-м у ж с к и е
m ó w iliśm y
m ó w iliście
m ów ili
Будущ ее время (czas przyszły)
I
II
1. będę mówić
2. będziesz mówić
3. będzie m ówić
będę mówił, m ówiła
będziesz mówił, mówiła
będzie mówił, mówiła, mówiło
1. będziemy mówić
2. będziecie mówić
3. będą m ówić
będziemy mówiły, m ów ili
będziecie mówiły, m ów ili
będą mówiły, m ów ili
Повелительное наклонение (tryb rozkazujący) .
1. —
2. mów!
3. niech m ówi!
1. mówmy!
2. mówcie!
3. niech mówią!
Сослагательное наклонение (tryb w arunkow y)
M. р о д
ж. р о д
1 . m 'ów iłbym
m ów iła b ym
m ów iłabyś
m ó w iła b y
2. m 'ów iłbyś
3. m 'ó w iłb y
ж.-в e щ
h
ы e
1. m ó w iłyb yśm y
2. m ó w iłyb yście
3. m ó w iły b y
л ич
h
о-м у ж с к и е
m ów ilib yśm y
m ów ilibyście
m ó w ilib y
cp. р о д
—
—
m ó w iło b y
472
Образцы склонений и спряжений
Действит. причастие наст. вр.
Страд, причастие наст. вр.
Деепричастие несов. вида
Деепричастие сов. вида
Отглагольное существит.
mówiący
mówiony
mówiąc
powiedziawszy
m ówienie
III С П РЯ Ж Е Н И Е (III K O N IU G A C J A )
Инфинитив (bezokolicznik) —
czytać
Настоящее время (czas teraźniejszy)
1. czytam
2. czytasz
3. czyta
1. czytamy
2. czytacie
3. czytają
Прошедшее время (czas przeszły)
ж. р о д
M. р о д
1. czytałem
2. czytałeś
3. czytał
ж.-в e щ
cp. p o
czytałam
czytałaś
czytała
h
ыe
л ич
1. czyhałyśmy
2. czyhałyście
3. czytały
h
—
—
czytało
o-м у ж с к и е
czyhaliśmy
czyhaliście
czytali
Будущее время (czas przyszły)
I
II
1. będą czytać
2. będziesz czytać
3. będzie czytać
będę czytał, czytała
będziesz czytał, czytała
będzie czytał, czytała, czytało
1. będziemy czytać
2. będziecie czytać
3. będą czytać
będziemy czytały, czytali
będziecie czytały, czytali.
będą czytały, czytali
Повелительное наклонение (tryb rozkazujący)
1. —
2. czytaj!
3. niech czyta!
1.
2.
3.
czytajm y!
czytajcie!
niech czytają!
473
Образцы склопений и спряжений
Сослагательное наклонение (tryb w aru nk ow y)
м. р О д
1. cz'ytałbym
2. cz'ytałbyś
3. cz'yta łby
ж.-в е щ н ы е
1. czytałybyśm y
2. czytałybyście
3. czyhałyby
ж. р о д
czyhałabym
czyhałabyś
czyhałaby
л и ч н о-м у ж с к и е
czyhalibyśm y
czyhalibyście
czyt'aliby
Действит. причастие наст. вр.
Страд, причастие наст. вр.
Деепричастие несов. вида
Деепричастие сов. вида
Отглагольное существит.
czytający
czytany
czytając
przeczytawszy
czytanie
ср. р о д
czyhało by
СПИСОК НАИБОЛЕЕ УПОТРЕБИТЕЛЬНЫХ ГЛАГОЛОВ С РАЗНЫМИ
ЧЕРЕДОВАНИЯМИ В ОСНОВЕ
ИНФИНИТИВ
НАСТО Я Щ ЕЕ (Б У Д У ­
ЩЕЕ) В Р Е М Я
b a ć się
несов.
b o ję się, b o is z się
b rać
песов.
b io r ę , b ie r z e s z
je ste m , je ste ś , s ą
ПРОШ ЕДШ ЕЕ В Р Е М Я
być
н есов.
ch cieć
несов.
chcę, ch cesz
czu ć (się )
несов.
c z u ję (się ), c z u je s z
dać
сов.
d a m , d a sz, d a d z ą
d rz e ć
несов.
d rę ,
iść
несов.
id ę, id z iesz
je c h a ć
несов.
ja d ę , je d z ie s z
je ś ć
несов.
je m , je sz , je d z ą
ja d łe m , je d liś m y
k ła ś ć (się)
несов.
k ła d ę
k ła d łe m (się ), k ła d ł (s ię )
m ie ć
несов.
m am , m asz
m óc
несов.
m o gę, m o że sz
m y ć (się)
несов.
m y ję
n a k ry ć
сов.
n a k r y ję ,
n a la ć
сов.
n a le ję , n a le je s z
ch c ia łe m , c h c ie liś m y
(s ię )
d rz esz
(się ),
d a rłe m , d a r ł
sze d łe m , sz ła m , s z liś m y
k ła d z ie s z
(się)
(się),
m ia łe m , m ie liś m y
m o g łe m , m ó g ł
m y je s z
(się)
n a k r y je s z
n a la łe m ,
n a le liś m y
(n a la liś m y )
n ie ść
несов.
n io sę, n ie sie s z
o d ebrać
сов.
o d b io r ę , o d b ie r z e s z
o d p o w ie d z ie ć
сов.
o d p o w ie m ,
odpo­
w ie s z , o d p o w ie d z ą
o p rz e ć (się)
сов.
o p rę
(się),
o p rz e s z
n io słe m , n ió sł, n ie ś liś m y
o d p o w ie d z ia łe m , o d p o ­
w ie d z ie liś m y
o p a r łe m
(się),
o p arł
(się )
(się )
p ić
несов.
p iję , p ije s z
p o d e jś ć
сов.
p o d e jd ę ,
p o d z ia ć
сов.
p o d z ie ję , p o d z ie je s z
p o d z ia łe m , p o d z ie liś m y
p o g n ie ś ć
сов.
p o gn io tę, p o g n ie c ie s z
p o g n io tłe m , p o g n ió tł,
pom óc
сов.
p o m o p ę, p o m o ż e sz
p o m o g łe m , p o m ó g ł
p o d e jd z ie s z
p o d s z e d łe m , p o d e s z ła m ,
p o d e s z liś m y
p ó g n ie t liś m y
p o s ła ć
сов.
p o ślę, p o śle s z
p o w ie d z ie ć
сов.
p o w ie m , p o w ie s z , p o ­
w ie d z ą
p ó jś ć
сов.
p ó jd ę , p ó jd z ie s z
p o w ie d z ia łe m , p o w i e ­
d z ie liś m y
p o sz e d łe m ,
p o s z liś m y
p o sz ła m ,
475
Глаголы с чередованиями в основе
ИНФИНИТИВ
p r z e b r a ć (s ię )
сов.
Н АС Т О Я Щ Е Е (Б У Д У ­
Щ ЕЕ) В Р Е М Я
p rz e b io rę
П РО Ш Е Д Ш Е Е В Р Е М Я
(się), p r z e ­
b ie r z e s z (się )
p r z y ją ć
сов.
p r z y jm ę , p r z y jm ie s z
p r z y s ła ć
сов.
несов.
•лесов.
сов.
p r z y ś lę , p r z y ś le s z
несов.
сов.
ś p ię , ś p isz
p r z y j ą łe m , p r z y j ę ła m ,
p r z y j ę li ś m y
psuć
ro s n ą ć
r o z e b r a ć (się )
psują,
p s u je s z
ro s n ę , r o ś n ie sz
ro z b io rę
r o s łe m , r ó s ł, r o ś li ś m y
(się ), r o z ­
b ie r z e s z (się)
spać
s p o s trz e c
s p o s trz e g ę , s p o s t r z e ­
sp o strzegł
żesz
s ta ć
s ta ć s ię
ś m ia ć się
несов.
сов.
несов.
sto ję , sto isz
s ta n ę
się, s ta n ie s z s ię
ś m ie ję się, ś m ie je s z
się
tłu c
u b r a ć (się)
несов.
сов.
s ię ( ś m i a ­
liś m y s ię )
tłu k ę , tłu cz esz
u b io rę
ś m ie liś m y
tłu k łe m , t łu k ł
(się), u b i e ­
r z e s z (się )
u c ie k n ę , u c ie k n ie sz
u c ie k łe m , u c ie k ł
u m rę, u m rzesz
u m a r łe m , u m a r ł
u s ią ść
сов.
сов.
сов.
сов.
w e jś ć
u c iec
u m rzeć
u p a d n ę , u p a d n ie s z
u p a d łe m , u p a d ł
u s ią d ę , u s ią d z ie s z
u s ia d łe m , u s ia d ł, u s ie ­
сов.
w e j d ę , w e jd z ie s z
w s z e d łe m , w e s z ła m ,
w ie d z ie ć
несов.
w ie m , w ie s z , w i e d z ą
w ie d z ia łe m , w i e d z i e ­
wieźć
несов.
w io z ę ,
w io z łe m ,
u paść
d liś m y
w e s z li ś m y
liś m y
w ie z ie s z
w ió z ł,
w i e ź li ś m y
w le c
несов.
w lo k ę ,
w s ią ś ć
сов.
w s ią d ę ,
w s ta ć
сов.
сов.
w s t a n ę , w s ta n ie s z
w le c z e s z
w lo k łe m , w ló k ł, w l e ­
k liś m y
w s ią d z ie s z
w s ia d łe m , w s ia d ł,
w s ie d li ś m y
wyjąć
w y jm ę , w y jm ie s z
w y ją łe m ,
w y ję ła m ,
w y ję liś m y
w y s ią ś ć
сов.
w y s ią d ę , w y s ią d z ie s z
w y s ia d łe m , w y s i a d ł,
w y s i e d li ś m y
476
Глаголы с чередованиями в основе
ИНФИНИТИВ
НАСТОЯЩЕЕ (БУДУ­
ЩЕЕ) ВРЕМЯ
wystać
wziąć
сов.
сов.
wyślę, wyślesz
wezmę, weźmiesz
zapiąć
сов.
zapną, zapniesz
zapomnieć
сов.
zapomnę, zapomnisz
zdjąć
сов.
zdejmę, zdejmiesz
zejść
сов.
zejdę, zejdziesz
zetrzeć
znaleźć
сов.
сов.
zetrę, zetrzesz
znajdę, znajdziesz
zostać
żyć
сов.
несов.
zostanę, zostaniesz
żyję, żyjesz
ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ
wziąłem, wzięłam,
wzięliśmy
zapiąłem, zapięłam,
zapięliśmy
zapomniałem, zapo­
mnieliśmy
zdjąłem, zdjęłam,
zdjęliśmy
zszedłem, zeszłaś, ze­
szliśmy
starłem, starł
znalazłem, znalazł,
znaleźliśmy
ТАБЛИ Ц А ЧИ СЛИ ТЕЛЬН Ы Х
КОЛИЧЕСТВЕННЫ Е
П О РЯД К О ВЫ Е
1
je d e n , je d n a , je d n o
2
d w a , d w ie , -ó c h
p ie r w s z y
d ru gi
3
trzy , -e c h
trzeci
4
c z te ry , - e c h
c z w a rty
5
p ię ć , - c i u
p ią t y
6
sześć, - c i u
szó sty
7
s ie d e m , - d m i u
s ió d m y
8
o sie m , o ś m iu
ó sm y
9
d z ie w ię ć , - c i u
d z ie w ią ty
10
d z ie s ię ć , - c i u
d z ie s ią ty
11
je d e n a ś c ie , - s t u
je d e n a s t y
12
d w a n a ś c ie , d w u n a s t u
dw u n asty
13
t r z y n a ś c ie , - s t u
trzy n a sty
14
c z te rn a ś c ie , - s t u
c z te rn a sty
15
p ię t n a ś c ie , - s t u
p ię tn a s ty
16
s z e sn a ś c ie , - s t u
szesn asty
17
s ie d e m n a ś c ie , - s t u
s ie d e m n a s t y
18
o s ie m n a ś c ie , - s t u
o s ie m n a s t y
19
d z ie w ię t n a ś c ie , - s t u
d z ie w ię tn a s ty
20
d w a d z ie ś c ia , d w u d z i e s t u
d w u d z ie s ty
21
d w a d z ie ś c ia je d e n , d w u d z i e s t u je d e n
d w u d z ie s ty
22
d w a d z ie ś c i a d w a , d w u d z i e s t u d w ó c h
d w u d z ie s ty d ru g i
30
t r z y d z ie ś c i, - s t u
trz y d z ie s ty
40
c z te rd z ie ś c i, - s t u
c z t e r d z ie s t y
50
p ię ć d z ie s ią t , - ę c iu
p ię ć d z ie s ią t y
p ie rw s z y
60
sze ść d z ie s ią t, - ę c i u
s z e ś ć d z ie s ią t y
70
s ie d e m d z ie s ią t , - ę c i u
s ie d e m d z ie s ią t y
80
o s ie m d z ie s ią t, - ę c iu
o s ie m d z ie s ią t y
90
d z ie w ię ć d z ie s ią t , - ę c i u
d z ie w ię ć d z ie s ią t y
sto, - u
setn y
100
200
d w ie ś c ie , d w u s t u
d w ó ch se tn y
300
t r z y s ta , - u
trze c h se tn y
40 0
cztery sta, - u
czterech setn y
50 0
p ię ć se t, p ię c iu s e t
p ię ć s e t n y
60 0
sześćset, s z e ś c iu s e t
sześć se tn y
700
s ie d e m s e t, s ie d m iu s e t
s ie d e m s e t n y
800
o siem set, o ś m iu s e t
o s ie m s e t n y
900
d z ie w ię ć s e t, d z ie w ię c iu s e t
d z ie w ię ć s e t n y
t y s ią c , - a
t y s ię c z n y
1000
КЛЮЧ К УПРАЖНЕНИЯМ
1.
I.
II.
III.
1. Tak, Irena tu mieszka. Nie, Irena tu nie mieszka.
2. Tak, to jest jej koleżanka. Nie, to nie jest jej koleżanka.
3. Tak, to jest jej mieszkanie. Nie, to nie jest jej mieszkanie.
4. Tak, jej rodzice odpoczywają. Nie, jej rodzice nie odpoczywają.
5. Tak, oni rozmawiają. Nie, oni nie rozm awiają.
1. one 2. oni 3. oni 4. oni 5. one .
1. czytają 2. są 3. jest 4. mieszkają 5. jest 6. czyta
2.
I 1.
2.
3.
4.
5.
6.
II.
III.
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
(owszem),
(owszem),
(owszem),
(owszem),
(owszem),
(owszem),
chcę zwiedzić muzeum.
czytam książki.
zgadzam się najpierw zobaczyć teatry.
tu mieszkam.
zwiedzam miasto.
oglądam sklepy i wystawy.
1. Tu są dwa ogrody botaniczne.
2. Tam są ’dwie ciekawe wystawy.
3. Oglądam dwa stare domy.
4. Chcę zobaczyć dwa teatry dramatyczne.
1. Czy państwo są tu po raz drugi?
2. Czy papi zwiedza miasto?
3. Oni oglądają teatry dramatyczne.
4. One chcą iść pieszo.
5. Czy pan chce jechać, czy iść pieszo?
6. Tam są dwa piękne parki.
3.
I.
1. koleżankę, koleżanki 2. książki i gazetę, książki i gazety 3. górę,
góry 4. operę i teatr dramatyczny, opery i teatry dramatyczne 5.
wystawę, w ystaw y 6. namiot i żaglówkę, namioty i żaglówki.
II.
1. w yjeżdżają 2. ma 3. zaczynają się 4. oglądamy 5. znamy 6. masz
III.
1. 1. za tydzień 2. za trzy godziny (или: za tydzień) 3. co dzień (или:
co rok, co miesiąc) 4. co dzień 5. za dw ie minuty (или: za tydzień,
za trzy godziny) 6. co rok
К л ю ч к упраж нениям
479
4.
I. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nie, nie jestem lekarzem.
Tak, ta pani jest studentką.
Nie, ten mężczyzna nie jest poetą.
Jestem inżynierem.
Tam te kobiety są maszynistkami.
Ten mężczyzna jest nauczycielem.
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
III.
Jestem komunistą.
Ona jest robotnicą.
Jesteś lekarzem.
On jest studentem konserwatorium.
Ta kobieta jest konduktorką.
Pan i (pan) jest nauczycielką (nauczycielem).
Jestem mechanikiem.
Jesteś górnikiem.
1. panią 2. panią 3. siostrę 4. literaturą i m alarstwem 5. W arszawę
6. rodzicami
5.
I.
a) 1. Państwo mają rację.
2. On ma rację.
3. M am y dziś zły humor.
4. Masz dziś zły humor.
5. U m iecie m ówić po polsku.
6. One rozumieją łatw y tekst rosyjski,
b) 1. Państwo nie mają racji.
2. On nie ma racji.
5. N ie umiecie m ów ić po polsku.
6. One nie rozumieją łatw ego tekstu rosyjskiego.
II. 1. dopiero 2. tylko 3. tylko 4. dopiero 5. tylko 6. dopiero
III.
1. chce 2. studiuję 3. umiem y 4. masz 5. może 6. pracują
6.
I.
1. w instytucie 2. w teatrze 3. w klubie 4. w m ieście
6. na świecie 7. w barze na obiedzie
5. w teatrze
II. 1. ma czas 2. jest 3. ma chęć 4. oni (one) są 5. jest obiad 6. jest w iatr
7. jest wystawa
III.
1. dzwonią 2. słyszy, m ów i 3. możesz, robisz 4. słuchają 5. mam, piszę,
czytam 6. m yjem y się 7. daję
7a.
I.
II.
1. całe 2. wszystko 3. cały 4. wszystko 5. cały 6. cały, wszystko
1. W olę lato niż zimę.
2. W olę czytać książki niż rozmawiać z wami.
3. Zamiast być w instytucie, ty piszesz list w domu.
4. Z wam i nigdy nie można pożartować.
5. Jestem raczej nauczycielką niż inżynierem.
6. N ie rozumiem, jak możesz spędzać z nimi całe lato.
480
III.
К лю ч к упраж нениям
1. jedzie na wczasy 2. mamy pogodę 3. zimę, m yję się, wodą 4. lubią,
deszczu i wiatru 5. rozmawia o książkach i teatrze 6. spędzają,
w mieście
7b.
I. 1. w ie 2. zna 3. wiesz 4. w iecie 5. znam 6. w ie
II. 1. na niego 2. na autobus 3. w lecie, latem 4. o tobie 5. niepogody
6. wiosną, na wiosnę
III. 1. przestanie 2. w yjedzie 3. poznam 4. będzie 5. dadzą 6. pójdziem y
IV. 1. gdy 2. kiedy 3. gdy 4. kiedy 5. kiedy
8.
I.
1. przyślą 2. będą spędzać 3. pozna 4. będziemy układać 5.^ opowiem
6. będziesz 7. pokażemy
II. 1. piękną porą 2. gazecie rosyjskiej, Polsce 3. banalną piosenkę 4. o
pogodzie 5. na podłodze 6. mojemu koledze 7. nauczycielowi 8. do
Warszawy, w ielką radość 9. czym, ostatnim liście, wyjeździe, do
Moskwy 10. na Uniwersytecie Warszawskim
III. 1. zimno i pochmurno 2. chętnie 3. dobrze 4. źle 5. gorąco i słonecz­
nie 6. przyjem nie 7. krótko 8. osobiście
9.
I.
role, kamienice, pociągi, mieszkania, morza, samoloty, korytarze, no­
ce, noże, pokoje, lekcje, części, rzeczy, style, dachy, gmachy, w ieczory
II. 1. Idę do domu.
2. Pojadę na wczasy.
3. Oni przyjadą do Polski.
4. Polecim y do M oskwy za tydzień.
5. W ejdziesz na drugie piętro.
6. Zapraszam panią do teatru.
III. 1. patrzę, patrzysz/widzę, widzisz, 2. chodzę, chodzisz 3. siedzę, siedzisz/wychodzę, wychodzisz 4. zwiedzę, zwiedzisz 5. zaproszę, za­
prosisz 6. muszę, musisz 7. zaprowadzę, zaprowadzisz
10а.
I.
1. Mam pokój.
2. Dziś jest duży mróz.
3. Mamy stół.
4. Na Starym Mieście jest rynek.
5. W tym mieście jest hotel.
6. To mieszkanie ma balkon.
II. 1. Moskwa leży na wschód od Warszawy.
2. Berlin leży na zachód od Moskwy.
3. Warszawa leży na północ od Pragi.
4. Belgrad leży na południe od Warszawy.
5. Ten pokój jest wygodny.
6. Pośrodku pokoju stoi stół, wokół (dookoła) stołu cztery krzesła.
7. Na ścianie wiszą obrazy.
8. To jest nowoczesne mieszkanie.
К л ю ч к упражнениям
III. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
481
Nie, mieszkamy gdzie indziej.
Wracam stamtąd.
Nigdzie nie idę.
Nie, warto pojechać gdzie indziej.
Chcemy pojechać wszędzie.
Delegacje przyjeżdżają zewsząd.
10b.
I. 1. To mieszkanie nie ma balkonów.
2. W oknach nie ma firanek i kw iatów .
3. Obok stołu nie ma krzeseł.
4. N ie mam książek.
5. Na północ od M oskwy nie ma mórz.
6. Nie ma tu półek na książki.
7. W tym sklepie nie sprzedają telew izorów i aparatów radiow ych.
II. 1. W tym ' mieście są cztery bary, jest pięć barów.
2. Na tej ulicy stoją cztery domy, stoi pięć domów.
3. N a parterze tego domu są cztery apteki, jest pięć aptek.
4. On ma cztery siostry, pięć sióstr.
5. Oni wyrzucą te cztery krzesła, tych pięć krzeseł.
6. Oni posprzątają cztery pokoje, pięć pokojów.
III. sprzątaj, sprzątajmy, sprzątajcie; poznaj, poznajmy, poznajcie; bierz,
bierzmy, bierzcie; mieszkaj, mieszkajmy, mieszkajcie; pracuj, p ra ­
cujmy, pracujcie; wchodź, wchodźmy, wchodźcie; w ejdź, w ejd źm y,
wejdźcie; idź, idźmy, idźcie; jedź, jedźmy, jedźcie; odwróć się, od­
wróćm y się,’ odwróćcie się; płać, płaćmy, płaćcie; przeproś, przeprośm y,
przeproście; m yj, myjmy, m yjcie; pisz, piszmy, piszcie; rozm aw iaj,
rozmawiajmy, rozm awiajcie; przekonuj, przekonujmy, przekonujcie;
odbudowuj, odbudowujmy, odbudowujcie; prowadź, prowadźmy, p ro ­
wadźcie; jedz, jedzmy, jedzcie; odpowiedz, odpowiedzmy, odpow iedz­
cie; wykonuj, wykonujm y, w ykonujcie
11.
I. 1. cię, go, ich, je 2. cię, go, ich, je 3. cię, .go, icn, ich 4. cię, go, ich, ich
5. cię, go, ich, je 8. ci, mu, im, im 7. ciebie, niego, nich, nich 8. cię, go,
ich, je 9. cię, go, ich, je
II. bilecie kolejowym , godzinie drugiej, peronie trzecim, przystanku auto­
busowym, domu, morzu, pokoju, dużym mieście, kasie biletow ej,
pierwszym synu, pociągu pośpiesznym, samolocie, czasie w ojny, dw or­
cu kolejowym , pałacu królewskim, wejściu na perony, ręce, czarnym
garniturze, autobusie, dużym lesie, podłodze, porządku, talerzu, tym
roku
III. 1. kupowałem, kupowałam 2. przychodziłem, przychodziłam 3. czeka­
łem, czekałam 4. wyjechałeś, wyjechałaś 5. dostałeś, dostałaś, 6. m y­
łem się, myłam się 7. pisałeś, pisałaś 8. brałem, brałam 9. w róciłem ,
wróciłam 10. widziałem, widziałam 11. pojechał, pojechała
IV. 1. (godzina) druga 2. o (godzinie) pół do drugiej 3. (godzina) ósma
4. o (godzinie) pół do dwunastej 5. o (godzinie) siódmej 6. (godzina) pół
do dziewiątej 7. (godzina) piąta
33 Uczebnik
К л ю ч к упражнениям
482
12.
1.1.
2.
3.
4.
5.
6.
Я пойду завтра к отцу.
М ы едем в Польш у.
Мы доехали до города.
М ы работали до утра.
Я обращаюсь к милиционеру.
Мы будем работать до позднего вечера.
И. 1. że 2. со 3. że 4. że 5. że 6. со
III. 1. z tramwaju 2. do pociągu 3. do biura 4. z kina 5. ze Związku R a­
dzieckiego 6. do mojego kolegi 7. do W arszawy (и: z Warszawy) 8. do
następnego dnia
IV. 1. cieszyłyśmy się 2. oddaliście 3. przyjechali 4. zatrzym ywały
5. musiały 6. znalazłyśmy 7. były 8. przewoziły
się
13a.
I.
1. jadłem 2. zjedli 3. była 4. miałyśmy 5. chciałeś 6. wiedziałyśmy
7. położyłaś 8. pomogłem (и: pomogłam) 9. siedli
II. 1. do stołu 2. do stołu 3. na stole (na stół) 4. w fotelu 5. w szafie 6. na
ścianie 7. w pokoju 8. na stole (na stół) 9. do stołu
13b.
I.
1. mnie, cię, go 2. mnie, tobie, nim 3. mnie, tobie, jemu 4. mi, ci, mu
5. mnie, ciebie, go 6. mnie, ciebie, niego 7. mi, ci, mu
II. sałatce, kolacji, cukierni, kuchni, wędlinie, szynce, polędwicy, jadalni,
szklance, zapałce, wodzie, herbacie, musztardzie, pochwale, esencji,
lodówce, nocy, jajecznicy, ziemi, godzinie, wiośnie, jesieni
III. 1. posłódź, posłódźmy, posłódźcie
2. pomóż, pomóżmy, pomóżcie
3. otwórz, otwórzmy, otwórzcie 4. kup, kupmy, kupcie 5. postaw, po­
stawmy, postawcie 6. połóż się, połóżmy się, połóżcie się 7. napij się,
napijm y się, napijcie się 8. uszyj, uszyjmy, uszyjcie 9. żyj, żyjm y, ż y j­
cie 10. pokaż, pokażmy, pokażcie 11. kąp się, kąpmy się, kąpcie się
IV. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Po obiedzie oni pójdą na spacer.
Zapamiętałem wszystko, co pani mi powiedziała.
P ij ostrożnie, ten fruktow it jest zimny.
M yj się szybko, mamy mało czasu.
Nic dziwnego, że państwo się spóźnili.
Nic interesującego w tej sztuce nie zauważyłem.
Od czasu do czasu chodzimy do kawiarni.
Po lekcji musiałem odpocząć.
Na co masz apetyt?
Oni siedzieli przy stole.
14.
I.
dopiero po dwunastej, już po drugiej, kwadrans po piątej, dwadzie­
ścia po jedenastej, dwadzieścia siedem po dziewiątej, dziesięć po dru­
giej, trzynaście po ósmej
II.
1. do ciebie, do niego, do niej, do nich, do nich 2. ciebie, jego, jej, ich,
ich 3. cię, go, ją, ich, je 4. cię, go, jej, ich, ich 5. o tobie, o nim, o niej,
o nich, o nich 6. o tobie, o nim, o niej, o nich, o nich 7. ciebie, jego,
jej, ich, ich 8. ciebie, go, jej, ich, ich 9. ci, mu, jej, im, im
К л ю ч к упражнениям
483
III. 1. Kładę się spać bardzo późno, ale w staję wczesnym rankiem.
2. On zawsze nakręca zegarek rano.
3. Jego zegarek nigdy się nie spóźnia i nie śpieszy.
Chodzi do­
kładnie.
4. W ziąłem od niego pióro.
5. Jestem ciekaw(-a), kiedy do nas przyjedziecie?
6. Przyjedziem y do was za miesiąc.
7. Po miesiącu oni przyjechali.
8. Połóż bieliznę na tej półce.
9. Jestem pewien, że jutro obudzimy się późno.
10. Trzeba nastawić budzik, inaczej zaśpimy.
IV. 1. zasnęły 2. zgasło 3. w ziąłem 4. minęły, napisali 5. zginął 6. zdjął
7. sprzątnęliśmy 8. znalazła 9. w siadły 10. zm okły 11. stanął
15.
I.
1. Tadek zbudził W łodka za dwadzieścia pięć ósma.
2. Nie, W łodek goli się co drugi dzień.
3. Włodek zapomniał w ziąć ze sobą mydło do golenia i w odę kolońską.
4. Biorę prysznic co drugi dzień.
5. K ąpię się wieczorem.
6. W staję o świcie.
7. Kładę się spać o północy.
8. Wychodzę z domu do pracy za kwadrans (piętnaście) dziewiąta.
II. 1. będę mógł 2. będą chcieli 3. będziecie m iały 4. będziem y zawsze
myślały 5. będą w idzieli 6. będą jadły 7. będziemy siedzieli, będziem y
zw iedzali 8. będę się kąpała
III. pięć po pierwszej (godz. pierwsza pięć); piętnaście (kwadrans) po dru­
giej (godz. druga piętnaście); za dwadzieścia pięć dwunasta (godz.
jedenasta trzydzieści pięć); pół do siódmej (godz. osiemnasta trz y ­
dzieści); za dwadzieścia piąta (godz. czwarta czterdzieści); dwadzieścia
po dwunastej (godz. dwunasta dwadzieścia); pięć po dwunastej (godz.
zero pięć); za dziesięć dziesiąta (godz. dwudziesta pierw sza pięćdzie­
siąt)
IV. 1. Zw ykle wstaje się o godzinie siódmej.
2. Kołdrę, poduszkę i prześcieradło chowa się do tapczanu.
3. Pokój sprząta się wczesnym rankiem.
4. Zegarek nakręca się rano lub w południe.
5. Zęby m yje się nad umywalką.
6. Obiad je się o godzinie drugiej.
16.
I.
1. W tej sztuce grali znakomici artyści.
2. Moi sąsiedzi nie m ogli pójść do teatru.
3. Ci znani poeci spotkali się dziś z czytelnikami.
4. M oi znajomi siedzieli w trzecim rzędzie parteru.
5. Ci starzy nauczyciele zakończyli już pracę.
6. Sympatyczni urzędnicy w yszli z biura o godzinie trzeciej.
7. Ci mężczyźni bardzo m i się podobali.
II. ci sami, tacy sami, wielcy, jacy, tacy, którzy, mali, pierw si, drudzy,
trzeci, wasi, piękni, przeciętni, ostatni, gorący, wysocy, niscy, grubi,
ciency, rosyjscy, niemieccy, angielscy, ciekawi, współcześni, starzy
484
III.
К лю ч к упражнениям
1. Obejrzeliśmy afisz z repertuarem kin.
2. W kinie „Stolica” grają (wyświetlają) polski film Pociąg .
3. Ten film wczoraj wszedł na ekrany kin warszawskich.
4. Jakie wrażenie wywarła (zrobiła) na państwu ta sztuka?
5. M ieliśm y miejsca na parterze, a nasi koledzy poszli na balkon.
6. Oni patrzyli przez lornetkę.
7. W przerw ie oglądaliśmy widownię i foyer.
8. Bardzo m i przykro, że się spóźniłem.
9. Cały czas coś rozpraszało moją uwagę.
10. Ona mieszka na parterze.
11. Bardzo panie przepraszamy, że nie mogliśmy kupić biletów do
„Teatru Dramatycznego” .
17 .
I . 1. M aryjka ma dwadzieścia trzy lata.
2. Ola ma dwadzieścia pięć lat.
3. Włodek ma dwadzieścia osiem lat.
4. Włodek jest starszy od M aryjki o pięć lat.
5. Ola jest młodsza od Włodka o trzy lata.
6. M aryjka jest młodsza od O li o dwa lata.
7. M aryjka mieszka w Moskwie.
8. M aryjka jest. Rosjanką.
9. M aryjka jest studentką.
10. Włodek jest Rosjaninem.
11. Włodek jest aspirantem.
12. M aryjka urodziła się dwudziestego czwartego marca tysiąc dzie­
więćset trzydziestego dziewiątego roku w Moskwie.
13. Włodek jest obywatelem Związku Radzieckiego.
14. M aryjka i Włodek mają paszporty zwykłe.
II. 1. ciemniejsze, najciemniejsze 2. weselsi, najweselsi 3. weselsze, naj­
weselsze 4. dowcipniejszy, najdowcipniejszy 5. tańsze, najtańsze 6.
ciekawszemu, najciekawszemu 7. cieplejszy, najcieplejszy 8. trudniej­
szą, najtrudniejszą 9. ciekawszej, najciekawszej 10. łatwiejszy, naj­
łatwiejszy.
III.
1. dwudziestu trzech lat 2. sześćdziesiąt lat 3. tysiąc dziewięć­
set czterdziestym piątym roku 4. trzydziesty pierwszy, tysiąc dzie­
więćset sześćdziesiątego drugiego roku 5. pięćdziesięciu stron 6. dwu­
dziestu pięciu (dwudziestoma pięcioma) samochodami 7. kilkaset stron
8. kilku języków obcych 9. dwudziestu, pięćdziesięciu, stu złotych 10.
do dwóch kolegów
18.
I.
1. Warszawa została zniszczona przez faszystów.
2. M aryjka została zameldowana przez Olę.
3. Pałac Kultury i Nauki został zbudowany przez inżynierów i robot­
ników radzieckich.
4. Gra aktorów została wysoko oceniona przez publiczność.
5. Ta powieść została napisana przez znakomitego pisarza.
6. Dramat Kruczkowskiego Niemcy został wystawiony przez zespół
Teatru Współczesnego.
II. okupanci, przewodnicy, Niemcy, Francuzi, Anglicy, żołnierze, Polacy,
aktorzy, ministrowie, mechanicy, królowie, studenci, sprzedawcy, pa­
nowie, oficerowie, ludzie, ambasadorowie, konduktorzy
К л ю ч к упражнениям
485
III. 1. Kolumna króla Zygmunta znajduje się na Placu Zam kowym .
2. Stolica Polski została przeniesiona do W arszaw y w X V I I (siedem ­
nastym) wieku.
3. Ministerstwo K u ltu ry i Sztuki mieści się w pałacu Baczyńskich.
4. 140-lecie istnienia Uniwersytetu W arszawskiego obchodziliśm y
w 1958 (tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym ósmym) roku.
5. Pom nik Kopernika został wzniesiony z in icja ty w y Staszica.
6. Najstarsze parki W arszaw y znajdują się w A leja ch Ujazdowskich.
IV . 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Od samego rana nasi znajom i zaczęli zw iedzać W arszawę.
Od w czoraj są oni w W arszawie.
W przyszłym tygodniu M aryjk a i W łodek pojadą do Krakow a.
Następnego dnia po przyjeździe M aryjka była w teatrze.
On pracuje od ósmej do trzeciej.
Od chw ili zakończenia w o jn y Polska buduje socjalizm.
W naszych czasach wszyscy walczą o pokój.
W czasie w ojn y Polacy w a lczyli o wolność i niepodległość.
20
I.
.
1. On stara się o paszport na w yja zd do Polski.
2. One będą do mnie dzw oniły jutro po południu.
3. P yta ją mnie o m oje w rażenia z podróży do Zw iązku Radzieckiego.
4. Słuchaliśmy koncertu muzyki kam eralnej.
5. Po upływie godziny na zebraniu pozostało tylko kilka osób.
6. Jestem innego zdania.
7. W ystępy gościnne Teatru Polskiego cieszyły się dużym pow odze­
niem.
8. D elegacja składała się z dwudziestu dwóch osób.
II* 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Słuchałam bezpośrednio koncertów polskich pianistek.
Zrozumiałem te kobiety.
Poznaję grane teraz utwory.
Proś przechodniów o inform acje!
JPytaj m ilicjantów !
Znam Rosjanki.
W idzę ręce pianisty.
W tym sklepie sprzedaje się ryby.
On słyszał polskie skrzypaczki.
III. 1. ich 2. je 3. je 4. ich 5. ich 6. je 7. je 8. je 9. je
IV. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
W y ś c ie ...........zapoznali.
N ic z e g o ś m y ...........dowiedziały.
O coś p y t a ł ...........?
G d z ie ś c ie ...........byli?
D la c z e g o ś ...........zadzwoniła?
Do kogoście dzwoniły?
Czyście jechali . . . .?
21.
I.
1. Марийка и Володя уж е неделю в Польш е.
2. Начиная с прошлой недели они осматривают Варшаву.
3. С 1959 года я работаю переводчиком.
4. У ж е пять лет Володя живет в Москве.
5. С тех пор он учится польскому языку.
6. У ж е месяц Марк ждет приезда Марийки и Володи.
486
К л ю ч к упражнениям
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
III.
Przeszliśm y na drugą stronę ulicy.
W eszliśm y do tego pałacu.
N ie mogłem zorientować się, gdzie jesteśmy.
Przeszłaś przez jezdnię.
W tym kierunku szło kilka tram w ajów .
W ysiadł pan na czwartym przystanku.
Odpoczęłyśmy w tym parku.
P rzy okazji obejrzałyśmy park.
Spojrzałem na plan miasta.
1. bardziej 2. dłużej 3. w ięcej 4. ciekaw iej 5. ciszej 6. m łodziej 7. czę­
ściej 8. w eselej 9. cieplej 10. w ięcej 11. lepiej 12. mniej, w ięcej 13. go­
rzej.
22
.
I. 1. ze zwiedzenia 2. z obejrzenia 3. o przyniesienie 4. do rodziców
5. z domu 6. do profesora 7. do niego. 8. przez telefon
II. 1. w ypełnienie dnia pracą 2. spotkanie pisarzy 3. poznawanie nowych
ludzi 4. planowanie ciekawych w ycieczek 5. zwiedzanie zabytków K r a ­
kowa 6. zobaczenie polskich gór i górali 7. pisanie listów 8. opisyw a­
nie wszystkich wrażeń 9. zamknięcie sklepów o godzinie 19 10. sprząt­
nięcie pokojów 11. przekazanie pozdrowień 12. w zięcie lek cji języka
polskiego
III.
Zapytany (-i), poznany (-i), poinform owany (- i)- przesunięty (-ci), zna­
ny (-i), zajęty (-ci), zwrócony (-eni), zbudzony (-eni), rządzony (-eni),
zwiedzony, rzucony (-eni), zaproszony (-eni), zmuszony (-eni), stra­
cony (-eni), umieszczony (-eni), rozw inięty (-ci), noszony (-eni)
23.
I. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
W łodek napisał list do swego dawnego profesora.
W ykładał język polski na U niwersytecie Moskiewskim.
Obecnie mieszka w Krakow ie.
M aryjka i Ola w stąpiły po Włodka.
Po przeczytaniu listu wszyscy poszli na pocztę.
W łodek nie zrobił w liście żadnego błędu.
Na pierwszym miejscu pisze się nazwisko adresata, a dopiero po­
tem nazwę miasta, ulicy, numer domu i mieszkania.
II. 1. Tutaj m ów i się tylko po polsku.
2. Jeśli się nie ma telefonu w domu, dzwoni się z automatu telefo ­
nicznego.
3. Na ogół unika się błędów.
4. Listy wrzuca się do skrzynki pocztowej.
5. Po zdjęciu słuchawki czeka się na sygnał.
6. Następnie nakręca się właściw y numer.
7. Znaczki pocztowe nakleja się na kopercie.
8. P rzy wejściu na perony okazuje się bilety.
9. Bilety sprzedaje się na kilka dni naprzód.
III.
1. kupiłbym. 2. a) zadzwoniłybyśmy 6) Chętnie byśmy do ciebie za­
dzwoniły . . . . 3. a) chcieliby, 6) Czy by państwo chcieli . . . . ?
4. a) pragnęłabym 6) Bardzo bym pragnęła . . 5. sprawiłaby 6. a) umia­
łyby 6) Teraz by już panie umiały . . . 7. a) mogłaby 6) Czy by pani
nie mogła . . . .?
К л ю ч к упражнениям
IV.
487
1. Jechaliśmy (-łyśm y) w w agonie sypialnym.
2. Musim y jutro wstąpić do biura meldunkowego po paszport.
3. W tej księgarni są przyjm ow ane (przyjm ują, p rzy jm u je się) zam ó­
w ien ia na książki zagraniczne.
4. Oni w ysłali do M oskw y list polecony.
5. Ambasada radziecka w W arszaw ie mieści się w n ow ym gmachu.
6. Proszę państwa, proszę okazywać bilety miesięczne.
7. Sztuka współczesna poszukuje nowych form .
8. Podnosi się poziom kulturalny społeczeństwa.
9. Id ź do sklepu spożywczego kupić coś do jedzenia.
10. W teatrach warszawskich w ystaw iają sztuki współczesne.
24.
I. 1. Proponowałem , żebyś skom pletował (skom pletowała) u tw ory G a ł­
czyńskiego.
2. Radzę, żebyście kupili (kupiły) w szystkie dzieła Słow ackiego.
3. Oni chcą, żebyśmy pochodzili (pochodziły) po księgarniach.
4. Postaram się, żebyście poznali (poznały) literaturę polską.
5. Proszę, żeby państwo zapoznali się z twórczością m łodych poetów.
6. Rozkazał, żeby oficer przysłał mu żołnierzy.
II. 1. M am możliwość pójścia dziś do teatru.
2. Zmuszę go do przyjazdu.
3. Rzucił palenie.
4. Postanowiłem nic nie mówić.
5. Oni obiecali przyw ieźć ze sobą wiersze.
6. Zam ierzam (mam zamiar) przejrzeć ten utwór.
7. Proszę przynieść (o przyniesienie) wody.
8. Ona zaczęła interesować się dziećmi.
9. M am zw yczaj wstawać o (godzinie) szóstej.
10. Uważam za konieczne zaznajom ić się (zaznajom ienie się) ze Słotonikiem języka polskiego .
III. 1. naszemu gościowi 2. panu 3. dziecku 4. matce i ojcu 5. m ężow i
6. synowi 7. temu chłopcu 8. sprzedawcy 9. siostrze 10. temu człow ie­
kow i 11. pisarzowi i poecie.
26.
I.
1. Gdybym miała dużo pieniędzy, kupiłabym sobie samochód.
2. Gdybyśm y b yli w W arszawie, przede w szystkim obejrzelibyśm y
(byśmy obejrzeli) Stare Miasto.
3. Gdyby było ciepło, w ykąpałabym się w rzece.
4. Jeślibyś dostał bilety, poszłybyśmy na tę sztukę.
5. Gdybyś była blisko, czułbym się szczęśliwy.
6. Jeślibyśmy pozostali u ciebie, spóźnilibyśmy się na ostatni autobus.
II. 1. ładniejszy/najładniejszy 2. bielsze i bardziej m iękkie (miększe)/najbielsze i najbardziej m iękkie (najmiększe) 3. prostszy/najprostszy
4. piękniejsza/najpiękniejsza 5. głębsze/najgłębsze 6. bardziej w a rto ­
ściowy/najbardziej w artościow y 7. milsza/najmilsza 8. bardziej re w o lucyjny/najbardziej rew olu cyjn y 9. bardziej interesująca/najbardziej
interesująca.
III. 1. Muszę pójść na uniwersytet.
2. Pow inienem już iść.
3. Muszę porozm awiać z kolegą.
4. Jeśli chcemy pojechać do Krakow a, powinniśmy (musim y) n ajp ierw
kupić bilety.
К л ю ч к упражнениям
488
5.
6.
7.
8.
9.
Oni powinni być tu o (godzinie) dziew iątej.
Wszystko musi się zm ienić w tym mieście.
Oni powinni go za to ukarać.
Człowiek musi umrzeć.
Ten człowiek powinien umrzeć.
27.
I. uczenie się, zachwycanie się, zgodzenie się, zwrócenie się, żegnanie
się, spotkanie się, przesiadanie się, opalanie się, zastanawianie się,
śmianie się, spóźnianie się, kąpanie się, nudzenie się, odwracanie się
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
N ie było się nawet z kogo śmiać.
Tu nie ma się gdzie kąpać.
N ie mamy dokąd (gdzie) dziś pójść.
Tam nie było na co patrzeć.
N ie m ieliśm y z kim rozmawiać.
N ie mam kiedy was (pani, pana, państwa) przyjąć.
N ie będzie kiedy zjeść obiadu.
W niedziele i święta na plaży nie ma się gdzie nawet położyć.
N ie m iał kto tego zrobić.
N ie mamy co czytać.
III. 1. Na plaży nie ma nikogo z rana i przed południem, i to jedynie
w dni powszednie.
2. Na plaży jest dużo ludzi w niedzielę.
3. Tadek chodzi nad W isłę lub na pływ alnię z samego rana lub o za­
chodzie słońca.
4. Chodzę na spacer -f одно из приведенных определений времени.
5. Pracuję tylko w dni powszednie.
6. Tak, można dzwonić do mnie o każdej porze dnia.
7. Nie, nie skończę tej pracy przed niedzielą.
8. Nie, Francja leży na zachodzie Europy.
9. Так (или: nie) w staję o wschodzie słońca.
10. Nie, Zw iązek Radziecki leży na wschód od Polski.
28.
I.
1. Nie, W łodek nie przypomniał sobie nazw y restauracji.
2. Nazw ę restauracji przypomniał W łodkow i Tadek.
3. Tak, M arek przypomina sobie wszystkie szczegóły pobytu w M o­
skwie.
4. Tak, M aryjka przypomniała M arkow i, jak razem kupowali książki
w Moskwie.
5. Tak, M aryjce sprawia trudność rozumienie nazw dań.
6. Dw ie zupy ogórkowe, jeden rosół, jeden bulion z pasztecikiem,
jedną zupę szczawiową.
7. Wątróbkę, schab pieczony, omlet ze szpinakiem, pierożki z mięsem.
8. Dwa kompoty z truskawek, kompot z jabłek i lody.
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
usiedliśmy
spojrzałeś, przypomniałeś sobie
siedzieli
podszedł, przyniósł
brali(ły)ście, w zięli(ły)ście
miałem(-am)
mógł
К л ю ч к упражнениям
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
III.
489
kładł
przywiozła
przyw ieźli
zawiózł
napiła się
starły
pomógł
1. O czym miałem ci przypomnieć?
2. Przed odjazdem mamy jeszcze zwiedzić muzeum.
3. Dokąd mamy dziś iść na obiad?
4. M ieli przyjechać o świcie i do tej pory jeszcze ich nie ma.
5. M a pani przepisać to natychmiast.
6. Poradź, co mamy wybrać!
7. Cóż miałem tam robić?
8. Z czego mam się cieszyć?
9. M iałem wybrać się na spacer, ale się rozmyśliłem.
10. Jakże mam go zrozumieć, jeśli m ów i jednym tchem.
11. N ie mogę sobie przypomnieć, do kogo powinienem dziś zadzwonić.
29.
I. obce pochodzenie, waluta obca, w ina zagraniczne, papierosy zagra­
niczne, ministrowie spraw zagranicznych, w yroby zagraniczne, paszport
zagraniczny, w yjazd zagraniczny, rynek zagraniczny, polityka zagra­
niczna, języki obce, obce kraje, prasa zagraniczna.
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
nadaje się (nadawano)
nadano
podejmowano (podejm uje się, podjęto)
zorganizowano (organizowano, zorganizowano)
negowano
zamknięto
wznowiono
omówiono
organizowano
III. 1. dwudziestu pięciu tysiącach 2. kilkudziesięciu tysięcy 3. kilkunastu
4. stu 5. kilkunastu 6. dwudziestu jeden 7. dziesięciu 8. dwóch
30.
I.
wprowadzić kogoś w błąd, wprowadzić kogoś do pokoju, spódnica
w kratę, droga do Berlina, pójść na uniwersytet, pójść do fabryki, pra­
cować w fabryce, grać w karty, pójść do sklepu po chleb, przyjechać
na dwunastą w nocy, dowiedzieć się czegoś od znajomych, słuchać
koncertu przez radio
II. rzeczy/rzeczy,
dniu/dni,
wiadomości/wiadomości,
wiośnie/wiosen,
koledze/kolegów, ręce/rąk, gwieździe/gwiazd, zjeździe/zjazdów, łżie/łez,
części/części, lekcji/lekcji, nocy/nocy, partii/partii, panu/panów, m iejscu/miejsc, oku/oczu, uchu/uszu, Kosjaninie/Rosjan, Amerykaninie/
Am erykanów, wodzie/wód, nodze/nóg, Bułgarze/Bułgarów, wietrze/wiatrów, ciele/ciał, 'lesie/lasów, narzędziu/narzędzi, wybrzeżu/wybrzeży,
morzu/mórz, polu/pól, święcie/świąt
III.
1. powinniśmy 2. powinniśmy (musimy) 3. musimy 4. powinniśmy
5. mam, muszę, powinienem (powinnam) 6. mam, muszę, powinienem
(powinnam) 7. powinni 8. miał, powinien był
490
К л ю ч к упражнениям
31.
L I.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
On pali papierosa.
Zapalamy ogień.
One dopiero co (tylko co) w róciły z Polski.
Przez roztargnienie zgubiła zegarek.
Jechali w jednym z przednich wagonów pociągu elektrycznego.
Podstawiono pociąg na godzinę przed odjazdem.
Przez was omal się nie spóźniliśmy.
Od pewnego czasu rzuciłem palenie.
Dziś nie mamy co robić.
N ie ma komu (nie ma kto) się o nas zatroszczyć (nami zaopiekować).
II.
1. zarezerwowano 2. zabroniono 3. zwiedzono 4. podstawiono 5. kupiono
6. opuszczono
III.
wychodząc(y), dziękując(y), widząc(y), wiedząc(y), jedząc(y), mając(y),
idąc(y), biorąc(y), niosąc(y), wioząc(y), mogąc(y), drąc(y), kładąc(y),
chęąc(y), będąc(y), opierając(y) się, częstując(y), m yjąc(y) się, żyjąc(y),
stojąc(y), dając(y), budząc(y), pisząc(y), śpiąc(y), jadąc(y), lecąc(y),
rosnąc(y)
32.
I.
1. Pociąg do Krakow a spóźnił się o czterdzieści pięć minut.
2. Nasi znajomi przyjechali do Krakow a po północy.
3. Pokoje hotelowe zamawia się w recepcji.
4. Pokój czteroosobowy kosztuje o dwadzieścia złotych drożej od
pokoju trzyosobowego.
5. Doba hotelowa trw a w Polsce od godziny osiemnastej do osiemstej.
6. Polacy w kraju mają dowody osobiste.
7. Paszporty mają cudzoziemcy.
8. Nasi znajomi przyjechali do Krakow a dnia 2ł (dwudziestego p ierw ­
szego) lipca.
II. 1. po portmonetkę, w pokoju 2. o dowody osobiste 3. o najbliższy
hotel 4. na śniadanie do baru mlecznego 5. przed rokiem (или: rok
temu) 6. od pierwszego m aja 7. przez cudzoziemców 8. do muzeów
i kościołów.
III.
1. Przepraszam panią (pana, panie, panów, państwo), czy...
2. Przepraszam panią (pana, panie, panów, państwo)... ( + bardzo).
3. Dziękuję pani (panu, paniom, panom, państwu).
4. Dzień dobry pani (panu, paniom, panom, państwu); dobry wieczór
pani itd.
5. Do widzenia pani (panu, paniom, panom, państwu). Dobranoc pani
itd.
33.
I.
1. N ie chcę tu dłużej stać.
2. Nagle przede mną stanął mój dawny znajomy.
3. Stanęli przy wejściu (или: w yjściu) na perony.
4. Zegarek stanął.
5. (On) zaczął czytać.
6. Co się z nim stało w ciągu tego roku (przez ten rok)?
К л ю ч к упражнениям
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
II. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
491
(On) został inżynierem .
Rozm owy staw ały się weselsze.
Staw ał się coraz bardziej ponury.
Stanąć pod drzewem .
U niw ersytet Jagielloński, który stał się ośrodkiem postępu i hu­
manizmu, będzie w krótce obchodzić 600-(sześćset)lecie swego istnie­
nia.
W edług legendy lu dow ej K rak ów został założony przez Kraka, który
zw yciężył strasznego smoka.
W X V I w ieku do K rakow a, który stał się ośrodkiem polskiego
renesansu, przyjeżdżają zagraniczni architekci.
Jednym ze starych obyczajów Krakow a jest hejnał mariacki, który
przypom inał i przypom ina o wypędzeniu Tatarów.
K rak ów został w łączony w granice państwa polskiego za panowa­
nia Mieszka Pierw szego.
N a Rynku krakow skim wznieniono ratusz, Sukiennice i kościół
M ariacki.
U niw ersytet Jagielloński został założony za panowania króla K a ­
zim ierza W ielkiego.
Zam ek W aw elski został przebudowany w X V I wieku.
H ejn ał mariacki, lajkonik i szopki krakowskie.
K rakow skie P la n ty założono w X I X w ieku na miejscu dawnych
fos i m urów obronnych.
34.
I. 1. na anginę 2. na grypę 3. z nudów 4. na zapalenie płuc 5. do w szyst­
kich jego w skazów ek 6. za chorego 7. od ciebie 8. za czasów 9. za pa­
nowania 10. Po najazdach 11. rady
II. 1. nikt 2. przez nikogo 3. na nikogo (na nic) 4. niczym, 5. nic, o niczym
6. nic 7. nic 8. nic 9. (nikogo) 10. nic 11. do niczego 12. nikogo 13. od
nikogo (или: nikomu) 14. nic 15. do nikogo 16. nic (niczego).
III. 1. powinienem (powinnam) 2. muszę (powinienem) 3. muszę 4. pow i­
nienem 5. musimy 6. mam, muszę (lub: powinienem )
35.
I. 1. Pracują dw aj (czterej) sprzedawcy, pracuje dwóch (czterech, pię­
ciu) sprzedawców i dw ie (cztery) sprzedawczynie, pięć sprzedaw­
czyń.
2. D w aj, czterej profesorow ie egzaminują studentów (dwóch, czterech,
pięciu profesorów egzaminuje).
3. D w aj, czterej turyści zw iedzają (dwóch, czterech, pięciu turystów
zwiedza).
4. D w aj (czterej) kelnerzy i dw ie (cztery) kelnerki obsługują (dwóch,
czterech, pięciu kelnerów i pięć kelnerek obsługuje).
5. Idą moi dw aj, czterej bracia (idzie moich dwóch, czterech, pięciu
braci).
6. G rają dw aj, czterej aktorzy (gra dwóch, czterech, pięciu, aktorów).
7. T e dwa, cztery ptaki podobają się (pięć ptaków podoba się).
8. D w aj, czterej kasjerzy sprzedają (dwóch, czterech, pięciu kasjerów
sprzedaje).
II. 1. ktokolw iek 2. z kim kolw iek 3. ktokolw iek 4. kiedykolw iek 5. do­
kądkolw iek (gdziekolw iek) 6. gdziekolwiek 7. o czym kolwiek 8. czego­
kolw iek 9. jakiegokolw iek 10. którąkolwiek.
492
III.
К л ю ч к упражнениям
1. W sklepie C .P .L .iA .
2. Nasi znajomi byli w trzech działach.
3. W dziale tkanin artystycznych można kupić wstążki, dywaniki, maty.
4. Lalki, bransoletki, korale, szkatułki.
5. Z farbowanych pestek ogórka.
6. Ponieważ uważała, że są mniej oryginalne.
7. Ludowe naczynia, dzbanki, talerze.
8. Korale, lalkę ze słomy i ludową chustkę na głowę.
9. Dla siebie portfel i popielniczkę, dla Lidy dwie lalki.
36.
I.
1. Dwaj znani artyści otrzymali (dwóch znanych artystów otrzymało)
2. kilku młodych sprzedawców.
3. kilkudziesięciu urzędników
4. kilkunastu studentów rosyjskich
5. czterej uprzejmi kelnerzy (obsługuje czterech uprzejmych kelnerów)
6. Trzech naszych kolegów wyjechało (trzej nasi koledzy w yjechali)
7. dwóch moich znajomych
II. podróże, nieporozumienia, liście, listy, pieczenie, kierowcy, kelnerzy,
krawcy, szewcy, fryzjerzy, ręce, czoła, wieże, loże, palce, dworce,
przechodnie, ruchy, brzuchy, kuchnie, stacje, przystanki, Niemcy, przy­
jaciele, dzwonki, psy, kościoły
III.
1. zdarzyło mi się 2. wznosili 3. gratulował 4. usiedliśmy 5. uczyła się
6. nie było
P A Ń S T W O W E W Y D A W N IC T W O „ W IE D Z A P O W S Z E C H N A ” — W A R S Z A W A
STANISŁAW KAROLAK
УЧЕБНИК
DANUTA WASILEWSKA
П О Л Ь С К О Г О
ЯЗЫКА
Zeszyt 9
СЛОВАРЬ
УКАЗАТЕЛЬ ГРАММАТИЧЕСКИХ ВОПРОСОВ
пустая страница бумажного оригинала
ПОЛЬСКО-РУССКИЙ СЛОВАРЬ
А
а
abonent лс., род. -а, пр. -cie, лен. -ci
absolutny, лм. -i, нар. -ie
aby
adres лс., род. -u, пр. -ie
adresat лс., pod. -а, пр. -сге, лш. -ci
adresować (do kogo) песо в., -uję, -ujesz
afisz лс., pod. -a, np. -u
agrafka ac., np. -ce
akademia ac., np. -i
akt лс., pod. -u, np. -cie
aktor лс., pod. -a, np. -rze, лен. -rzy
aktorka ac., np. -ce
aktywista лс., np. -ście, лш. -ści
akurat
albo
album лс., pod. -u, np. -ie
ale
ależ
alfabet лс., pod. -u, np. -cie
ambasada ac., np. -dzie
ambasador лс., pod. -a, np. -rze, m h . -owie
Amerykanin лс., pod. -a, np. -ie, лен. A m eryka­
nie
Amerykanka ac., np. -ce
amerykanka ac., np. -ce
anegdota ac., np. -cie
angina ac., np. -ie
Angielka ac., np. -ce
angielski, ллс. -су
Anglik M.f pod. -a, np. -u, лен. -су
ani... ani
ankieta ac., np. -cie
antykwariat лс., pod. -u, np. -cie
aparat лс., pod. -u, np. -cie
aparat radiowy
а, и
абонент
абсолютный
чтобы
адрес
адресат, получатель
писать адрес, адресо
вать
афиша
английская булавка
академия; торжествен
ное заседание
действие, акт
актер
актриса
активист
как раз
или, либо
альбом
но
ну и, ну
азбука, алфавит
посольство
посол
американец
американка
американка (раздвиж
ная кресло-тахта)
анекдот
ангина
англичанка
английский
англичанин
ни... ни
анкета
букинистический мага
зин
аппарат
радиоприемник
496
П ольско-русский словарь
apetyt лс., род. -и, пр. -сге
apteka ж ., пр. -се
architekt ле., род. -а, пр. -сге, лек. -с!
architektura ж ., пр. -rze
arcydzieło ср., пр. -1е
arkusz л., pod. -а, пр. -и
arm ia ас., пр. -i
artykuł ж., pod. -и, пр. -1е
artysta лс., podt -ście, лек. -ści
artystka ас., пр. -се
artystyczny, лле. -i, кар. -ie
arystokracja ас., пр. -i
aspirant ле., pod. -a, пр. -сге, лен. -ci
aspiryna ас., пр. -ie
atmosfera ac., np. -rze
atrament ле., pod. -и, пр. -сге
autobus ле., pod. -u, np. -ie
autobusowy
autokar ле., pod. -u, np. -rze
automat ле., pod. -и, np. -сге
autor ле., pod. -a, np. -rze, лек. -rzy
autorka ac., np. -ce
awizo
aż
аппетит ч
аптека
архитектор
архитектура
шедевр
лист
армия
статья
артист, худож ник
артистка
артистический, худо­
жественный
аристократия
аспирант
аспирин
атмосфера, настроение
чернила
автобус
автобусный
автокар
автомат
автор
автор (женщина)
с вызовом
вплоть до, пока
В
bać się (o co) necoe., boję, boisz
bagaż ле., pod. -u, np. -u
bagażowy
balkon ле., pod. -u, np. -ie
banalny, лле, -i, кар. -ie
banknot ле., pod. -u, np. -cie
bar ле., pod. -u, np. -rze
bardzo
barok ле., pod. -u, np. -u
barszcz ле., pod. -u, np. -u
baszta ac., np. -сге
bawić uecoe., -ię, -isz
zabawić
bawić się несов., -ię, -isz
zabawić się
befsztyk ле., pod. -a, np. -u
beret ле., pod. -u, np. -cie
berliński, дле. -су
bez (czego)
bezczelny, лле. -i, кар. -ie
bezczynny, лм. -i, кар. -ie
beznadziejny, лм, -i, кар. -ie
bezpośredni, лм. -i, кар. -io
bezużyteczny, лм. -i, кар. -ie
biały, лм. -łi, кар. -o
biblioteczka ac., np. -ce
бояться (за что)
багаж, вещи
багажный
балкон
банальный
купюра
закусочная, бар
очень
барокко
борщ
башня
развлекать
развлекаться, играть
бифштекс
берет
берлинский
без
нахальный
праздный (кар. также:
без дела)
безнадежный
прямой, непосредствен­
ный
ненужный
белый
книжный шкаф
П ольско-русский словарь
biblioteka ж ., пр. -се
biec н е с о в ., -gnę, -gniesz
biegać н е со в ., - т
bielizna ж ., пр. - i n i e
bierny, лм. -i, nap. -ie
bieżący
bilet ж., p od . -u, np . -cie
bileter ж., р о д . -a, np . -r z e , ми. - r z y
biletow y
biszkopt ж., ро д . -u, n p . -cie
bitek ж., (tk) p od . a-, np . -u
biurko cp., n p . -u
biuro cp., np. -r z e
blankiet ж., р од. -u, n p . - cie
bliski, лж. -су, nap . -o
bluzeczka ж., n p . - c e
bluzka ж., n p . - ce
błąd ж., (ę) pod. -u, n p . - dzie
błądzić н е со в ., -ę, -isz
błędny, nap. -ie
błękit ж., pod. -u, np. - cie
błogi
błoto cp., np . - cie
bo
bogaty, лж. -ci, нар. -o
bohater ж. pod. -a, np. -r z e , жн. -owie
boja ж ., np. boi
boleć н е со в ., -i
zaboleć
bordo н е с к л .
borówka ж ., np. -c e
botaniczny
ból ж., pod. -u, n p . - u
brać (o d k ogo, sk ą d ) н е со в ., biorę, bierzesz
wziąć
brak (c z e g o )
brama ж ., np. -ie
bransoletka ж ., n p . -ce
brat ж., p od . -a, np. -cie, mu . -cia
brązowy
broda ж ., np. -d z ie , р о д . жн. (ó )
broń ж ., n p . -ni
broszka ж ., ńp. - ce
brzeg ж., pod. -u, np. -u
brzeski, лж. - с у
brzuch ж., р о д . -a, np. -u
brzydki, лж. -с у , нар. - о
budować несов., -uję, -ujesz
zbudować
budynek ж., (nk) pod . -u, np. -u
budyń ж., pod. -niu, np. -niu
budzić н е со в ., -ę, -isz
zbudzić
34 Uczebnlk
497
библиотека; книжный
шкаф
бежать
бегать
белье
пассивный
текущий
билет
контролер
билетный
бисквит
отбивное мясо
письменный стол
бюро, учреждение
бланк
близкий
кофточка
блузка
ошибка
блуждать, бродить; во­
дить
ошибочный
синева
блаженный
болото, грязь
потому что, так как
богатый
герой
бакен
болеть
бордо
ягода брусники
ботанический
боль
брать, принимать
не хватает
ворота
браслет
брат
коричневый
борода
оружие
брошка
берег; край
брестский
живот
некрасивый
строить
здание, дом
пудинг
будить
498
Польско-русский словарь
budzić się н е с о в ., -ę, -isz
zbudzić się
budzik m ., p o d . -a, n p . - u
bufet м., pod . -u, n p . -cie
bukiet m ., p o d . -u, n p . -cie
bulion m ., p o d . -u, n p . -ie
Bułgar m ., p o d . -a, n p . - rze, лен. -rzy
Bułgarka »c., np. -ce
bułgarski, лле. -ćy
ЪиШ я ж ., n p . -ce
buraczki j w v p o d . -ów
bursztyn м., pod. -u, np. -ie
burza ж ., n p . -y
butelka »c., np. -ce
by
być н е со в ., jestem, jesteś, są
byle co
byle gdzie
byle jak
byle jaki
byle kto
bywać н е со в ., -m
просыпаться
будильник
буфет
букет
бульон
болгарин
болгарка
болгарский
булка
свекла тушеная
янтарь
гроза, буря
бутылка
чтобы
быть
что-либо, что попало
где-либо, куда-либо,
куда попало
кое-как, как-нибудь,
спустя рукава
кое-какой, какой-либо
кто-либо
бывать
С
całkiem
całkowity, лм . -ci, нар. -cie
całość ж ., n p . -ci
całować н е с о в ., -uję, -ujesz
pocałować
cały, лм. -li, нар . -o
cecha ж ., n p . -s z e
celnik m ., pod . -a, n p . -u, m h . -cy
celny
cena ж ., n p . -ie
cenić н е со в . -ię, -isz
cennik m ., p od . -a, np. -u
cenny, fiM. -i
centrala ж ., n p . -i
centralny, лм. -i, нар. -ie
charakterystyczny, нар. -ie
chcieć н е со в ., -ę, -esz
chęć ж ., n p . -ci, m h . -ci
chętny, лм . -i, нар. -ie
Chińska Republika Ludowa
chleb m ., p o d . -a, n p . -ie
chłodny, nap. -o
chłop m ., pod . -a, np. -ie,
mh
.
-i
вполне
полный (н а р .: п ол­
ностью, вполне)
целое
целовать
весь, целый
черта
таможенник
таможенный
цена
ценить
прейскурант
ценный
коммутатор; централь­
ное управление
центральный
характерный
хотеть
желание, охота
охотный
Китайская Народная
Республика
хлеб
прохладный, холодный
крестьянин
499
П ольско-русский словарь
chłopiec м., (рс) р о д . -а, п р .
-и
chmura ж ., п р . - г ze
chmurzyć się п е с о в ., -ę, -ysz
zachmurzyć się
chociaż
choć
choćby
chodzić н е с о в ., -ę, -isz
choroba ж ., n p . -ie
chorować (n a с о ) п е с о в ., -uję, -ujesz
zachorować
chory, лм . - r z y
chować (g d z i e ) н е с о в ., -m
schować
chrapać н е с о в ., -ię, -iesz
chrzan m ., p o d . -u, n p . -ie
chusteczka ж ., n p . -ce
chustka ж ., n p . -ce
chwila ж ., n p . -i
chyba
chytry, лм . -r z y , нар. -r z e
ciało cp., n p . - e l e
ciastko cp., n p . -u
ciągły, лм . -li, нар . -Ie
ciągnąć (się) н е с о в ., -ę, -iesz
cichy, лм . -si, н а р . -o
ciekawy, лм . -i, нар . -ie
cielęcy
ciemność ж ., n p . -ci, m h . -ci
ciemny, лм . -i, нар. -o
cienki, лм . -с у , нар. -о
cień м., р о д . -nia, п р . -niu
ciepły, лм . -l i , н а р . -о
cieszyć się (z cz eg o , c z y m ) н е с о в ., -ę, -ysz
ucieszyć się
ciężki, лм . -с у , нар. -о
cisnąć н е с о в ., -śnie
со
coraz ( + с р а в н . ст епень)
coś
cokolwiek
córka ж ., n p . -ее
cóż
craw l (п р о и з н . [ крау1] )
cudzoziemiec m ., (mc) p od . - a, n p . -u, m h .
cukier ле., (kr) p od . -u, n p . - rz e
cukierek m ., (rk) pod. -a, np. -u
cukiernia ж ., n p . -i
cykl m ., p o d . -u, n p . -u
cynaderki m h ., p o d . .(-rek)
парень, мальчик, м а ль­
чишка
туча
хмуриться; (небо) по­
крывается тучами
хотя, хотя бы
хотя
хотя бы
ходить
болезнь
болеть
больной
прятать; хранить
храпеть
хрен
платочек, платок
платок
момент, минута, мгно­
вение
пожалуй, кажется, ве­
роятно, наверное
хитрый
тело
пирожное
постоянный, беспре­
рывный (н а р . также:
все время)
тянуть(ся)
тихий
интересный
телячий
темнота, тьма
темный
тонкий
тень
теплый
радоваться
тяж елы й
жать
что
всё (■+ с р а в н . ст еп ен ь)
что-нибудь, что-то
что-либо
дочь
что ж (е)
кроль
иностранец
сахар
конфета
кондитерская
цикл
кушанье из почек
500
Польско-русский словарь
cytryna ж., пр. -ie
cytrynowy
czajnik л., род. -а, пр. -и
czapka ж., пр. -се
czarny, лм. -i, пар. -о
czas л., род. -и, пр. -ie
czasami, czasem
czasopismo cp., np. -śmie
czekać (na со) несов., -m
poczekać, zaczekać
czekolada ж., np. -dzie
czekoladowy
czepek ле., (pk) pod. -a, np. -u
czerwiec л., (wc) pod. -a, np. -u
czerwienić się несов., -ię, -isz
zaczerwienić się
czerwony, лл. -i, nap. -o
czesać (się) несов., -szę, -szesz
uczesać (się)
częstować (się) несов., -uję, -ujesz
poczęstować (się)
częsty, лл. -ści, нар. -o
częściowy, лл. -i, нар. -o
лимон
ЛИМОННЫЙ
чайник
шапка
черный
время
иногда, подчас
журнал
ждать
шоколад
шоколадный
купальная шапочка
июнь
краснеть
красный
причесывать(ся)
угощать(ся)
część ж., np. -ci, лн. -ci
członek л., (nk) pod. -a, np. -и (лн. -owie; -i)
człowiek л., род. -a, np. -и, л н. ludzie
czoło cp., np. -Ie, pod. лен. (ó)
czuć (się) несов., -ję, -jesz
poczuć (się)
czupryna ж., np. -ie
czwartek ле., (tk) pod. -u, np. -u
czworo, pod. -ga
czy
czyj
czyjkolwiek
czyjś
czynność ж., np. -ci, лн. -ci
czynny
czysty, лл. -ści, nap. -o
czytać несов., -m
przeczytać
czytelnia ж., np. -i
czytelnik ле., pod. -a, np. -и, лен. -су
czyż(by)
частый
частичный (нар. также:
отчасти)
часть, отделение
член
человек
лоб
чувствовать (себя)
волосы, чуб
четверг
четверо
ли, или
чей
чей-либо
чей-то, чей-нибудь
действие
работает, открыт
чистый
читать
читальня, читальный
зал
читатель
разве, неужели
с
ćwiczyć несов., -ę, -ysz
ćwierć
упражняться, трениро­
вать
четверть
501
Польско-русский словарь
D
dach м., род. -и, пр. -и
dać сов., -m, -dzą
daleki, лм. -су, нар. -о
dancing (произн. [дансинк]) м., род. -и, пр.
dane мп., род. -ych
danie ср., пр. -и
daremny, лм. -i, нар. -ie
data ж., пр. -сге
dawać несов., -ję, jesz
dać
dawny, лм. -i, нар. -о
debata ж., пр. ^сге
decydować się несов., -uję, -ujesz
zdecydować się
defilada ж., np. -dzie
dekoracja ж„ np. -i
delegacja ж., np. -i
delikatesy мн., pod. -ów
denerwować несов., -uję, -ujesz
zdenerwować
denerwować się несов., -uję, -ujesz
zdenerwować się
depesza ж., np. -y
deseń м., pod. -nia, np. -niu
deser м., pod. -u, np. -rze
deszcz m ., pod. -u, np. -u
diament м., pod. -и, np. -сге
dieta ж., np. - cie
dla (czego)
dlaczego
dlatego
dłoń ж., np. -ni
długi, лм. -dzy, нар. -o
dno cp., np. -ie
do (czego)
doba ж., np. -ie, pod. мн. (ó)
dobranoc!
dobry, лм. - rzy, нар. - rze
doczekać się coe., -m
doczepić сов., -ię, -isz
dogadzać несов., dagadza (komu)
dojechać сов., -adę, -edziesz
dojść сов., -dę, -dziesz
dokąd
dokądkolwiek
dokładny, лм. -i, нар. -ie
dokoła
dokonać сов., -m
doktor m ., pod. -a, np. -rze, мн. - rzy
dolegać несов., dolega
dom m ., pod. -u, np. -u
dopiero
крыша
дать
далекий
танцы, дансинг
данные
блюдо
тщетный, напрасный
число, дата
давать
прежний, бывший,
давний
дебаты
решаться
парад
декорация
делегация
деликатесы
раздражать
нервничать, волновать­
ся
телеграмма
узор, рисунок
сладкое
дождь
алмаз
диета
для, ради
почему
потому, поэтому
ладонь; рука
долгий, длинный
дно
в (+ вин.), к, до, для
сутки; эпоха
спокойной ночи!
хороший, добрый
дождаться
прицепить
устраивать (кого)
доехать, проехать
дойти, пройти
куда
куда-либо
точный, аккуратный
вокруг, кругом
совершить
доктор
болеть
дом
только (о времени)
502
Польско-русский словарь
dopóki
do przodu
doradzić сов., -ę -isz
dorosły, лм. -śli
dorównać (komu) сов., -m
dorsz m ., pod. -a, np. -u
doskonały, лм. -li, нар. -le
dostać coe., -nę, -niesz
dostateczny, лм. -i, нар. -ie
dosyć
dość
doświadczenie cp., np. -u
dotąd
dotychczas
dowcip m ., pod. -u, np. -ie
dowcipny, лм. -i, нар. -ie
dowiadywać się (czego, o czym od kogo) несов.,
-uję, -ujesz
dowiedzieć się
dowód osobisty m ., (o) pod. -u, np. - dzie
dozorca m ., np. -у, mh. -y
dramat m ., pod. -u, np. -cie
dramatyczny, лм. -i, «ар. -ie
dreszcze mh., pod. -y
drobiazg m ., pod. -u, np. -u
drobny, лм. -i, нар. -o
drób m ., (o) pod. -iu, np. -iu
droga ж., np. - dze, pod. mh. (ó)
drogeria ж., np. -i
drogi, лм -dzy, нар. -o
drwić (z czego) несов., -ię, -isz
zadrwić
drzeć несов. drę, drzesz
drzemać несов., -ię, -iesz
drzewo cp., np. -ie
drzwi mh., pod. -i
drżeć (о со) несов., -ę, -ysz
duma ж., np. -ie
dumny, лм. -i, нар. -ie
duszny, нар. -o
dużo
duży, лм. -zi
dwoje, pod. -ga
dworzec m ., pod. -rca, np. -rcu
dwór m ., (o) pod. -u, np. - rze
dym
m .,
pod. -u, np. -ie
пока; до тех пор, пока
вперед
посоветовать
взрослый
сравняться
треска
совершенный, велико­
лепный
достать, получить
достаточный
довольно, хватит, до­
статочно
довольно, хватит, до­
статочно
опыт, испытание
до сих пор, до этого
места
до сих пор
острота, шутка, анекдот
остроумный
узнавать
паспорт, удостоверение
личности
дворник
драма
драматический, драма­
тичный
озноб, дрожь
мелочь, пустяк, безде­
лушка
мелкий, маленький
домашняя птица
дорога
парфюмерия
дорогой
насмехаться, издевать­
ся
рвать
дремать
дерево
дверь
дрожать
гордость
гордый
душный
много
большой
оба, двое
вокзал
двор; жилой дом поме­
щика
дым
503
Польско-русский словарь
dyplomatyczny, лм. -i, пар, -ie
dyrekcja ж,, пр, -i
dyrektor м., род. -a, np. -rze, лен. -rzy
dyscyplina ж., пр. -ie
dyskusja ас*, пр. -i
dywan м., род. -u, пр. -ie
dywanik м., род. -а, пр. -и
dyżur ле., pod. -и, пр. -rze
dyżurny м., мн. -i
dział м., род. -и, пр. -1е
działacz, м., род. -а, пр. -и, мн. -е
działalność ас., пр. -ci
dzieciństwo ср., пр. -ie
dziecko ср., пр. -и, мн. dzieci
dziedzina ас., пр. -ie
dzieje мн., род. -ów
dzielnica ас., пр. -у
dzieło ср., пр.-1е
dziennik лс., род. -а. пр. -и
dziennikarka ас., пр. -се
dziennikarz ле., род. -а, пр. -и, лсп. -е
dzień м., род. dnia, пр. dniu
dziewczę (ед.поэт.), мн. dziewczęta
dziewczyna ас., пр. -ie
dziękować (komu) несов., -uję, -ujesz
podziękować
dziki лм. -су, nap. -o
dzisiaj, dziś
dzisiejszy, лм. -si
dziura ас., np. -rze
dziurka ас., np. -ce
dziwić się несов., -ię, -isz
zdziwić się
dziwny, лм. -i, nap. -ie
dzbanek м., (nk) pod. -a, np. -u
dzwonek ле., (nk) pod. -a, np. -u
dzwonić (do kopo) несов., -ię, -isz
zadzwonić
dżdżysty nap. -o
dżem m ., pod. -u, np. -ie
dźwięk м., pod. -u, np. -u
dźwigać несов., -m
дипломатический, ди­
пломатичный
управление
директор
дисциплина
дискуссия
ковер
коврик
дежурство
дежурный
отдел
деятель
деятельность
детство
ребенок
область
история
район
произведение
дневник; известия, но­
вости
журналистка
журналист
день
девушка
девушка
благодарить
дикий
сегодня
сегодняшний
дыра
щель, скважина
удивляться
странный, удивитель­
ный
кувшин
звонок
звонить
дождливый
джем
звук
тащить, нести
Е
Egipt м., род. -и, пр. -сге
egzamin м., род. -u, np. -ie
egzaminować несов., -uję, -ujesz
egzemplarz м., род. -а, пр. -и
ekonomista м., пр. -ście, мн. -ści
Египет
экзамен
принимать экзамен(ы)
экземпляр
экономист
504
Польско-русский словарь
ekran м., род. -u, пр. -ie
elegancki, лм. -су, кар. -о
elektryczny
element м., pod. -и, пр.-сге
encyklopedia »е., пр. -i
epoka э#с., пр. -се
esencja ж., пр. -i
etiuda ле., пр. -dzie
Europa ж., пр. -ie
экран
элегантный
электрический
элемент
энциклопедия
эпоха
заварка
этюд
Европа
F
fabryka ж., пр. -се
fakt м., род. -и, пр. -сге
fala ж., пр. -i
fantazja ж., пр. -i
farbować несов., -uję, -ujesz
ufarbować
fasolka ж., пр. -се
faszerowany
felieton м., род. -u, пр. -ie
fikcja ж., np. -i
filet м., род. -u, пр. -сге
filharmonia ж., пр. -i
filia ж., пр. -i
film м.9 род. -u, пр. -ie
filiżanka ж., пр. -се
filologia ж ., пр. -i
filozofia акт., пр. -i
filozoficzny, кар. -ie
firanka ас., пр. -се
flaki лек., pod. -ów
fokstrot ле., pod. -a, пр. -сге
formalność ж., np. -ci, мп. -ci
formularz м., pod. -a, np. -u
fortepianowy
fortepian м., pod. -u, np. -ie
fosa ж., np. -ie
fotel m ., pod. -a, np. -u
foyer (произн. [фуа’е]) cp., пескл.
fragment лс., pod. -u, np. -сге
Francja ac., np. -i
francuski, лм. -cy
Francuz m ., pod. -a, np. -ie, m h . -i
Francuzka ac., np. -ce
frytki лгк., pod. (-tek)
fruktowit ж., pod. -u, np. -cie
fryzjer ж., pod. -a, np. -rze, лек. -rzy
fryzjerski, лм. -cy
фабрика
факт
волна
фантазия
красить
фасоль
фаршированный
фельетон
вымысел
филе
филармония
филиал
кинофильм, кинокар­
тина
чашка
филология
философия
философский
гардина
рубец
фокстрот
формальность
формуляр
фортепианный, для
фортепиано
рояль
ров
кресло
фойе
отрывок, фрагмент
Франция
французский
француз
француженка
жареная картошка
фруктовый напиток
парикмахер
парикмахерский
505
Польско-русский словарь
G
gabinet м., род. -u, np. -cie
galanteryjny
galareta ж., np. -cie
galaretka ж., np. -ce
gałąź ж., np. -ęzi
gardło cp.y np. -le
garmażeria ж., np. -i
garnitur м., pod. -u, np. - rze
gasnąć несов., -śnie
zgasnąć
gatunek м., (nk) pod. -u, np. -u
gaz m ., pod. -u, np. -ie
gazeta ж., np. - cie
gąbka ЛС., np. -ce
gdy (союз)
gdyby
gdzie
gdzie indziej
gdziekolwiek
gdzieniegdzie
gdzieś
generał m ., pod. -a, np. -Ze, m h . -owie
gęsty, nap. -o
gęś ж., np. -si, m u . -si
giąć несов., gnę, gniesz
zgiąć
ginąć несов., -ę, -iesz
zginąć
glina ж., np. -ie
gładki, лм. -су, nap. -o
głaskać несов., -szczę, -szczesz
głęboki, nap. -o
głodny, лм. -i
głos M., pod. -u, np. -ie
głośny, лм. -i, nap. -o
głowa ж., np. -ie, pod. mh. ( ó)
głód м.у (o) pod. -u, np. -dzie
główny лм. -i, nap. -ie
głuchy лм. -$i, nap. -o
głupi, лм. -i, nap. -io
gmach м.у pod. -u, np. -u
gniazdo ер., np. - eidzie
gniew M., pod. -u, np. -ie
gniewać się несов., -m
rozgniewać się
godzina M., np. -ie
golić (się) несов., -ę, -isz
ogolić (się)
golonka ж., np. - ce
gołąbki m h . pod. -ów
gong M., pod. -u, np. -u
gorący, лм. -yf nap. -o
кабинет
галантерейный
заливное
желе
ветвь
горло
кулинария
мужской костюм
гаснуть
сорт
газ
газета
мочалка
когда
если бы
где, куда
в другом месте, в дру­
гое MęcTo
где-либо, куда-либо
кое-где
где-нибудь, где-то
генерал
густой, плотный
гусь
сгибать
погибать; теряться
глина
гладкий
гладить
глубокий
голодный
голос
громкий
голова
голод
главный (пар.: преиму­
щественно)
глухой
глупый
здание
гнездо
гнев
сердиться
час
брить(ся)
вареные ножки
голубцы
гонг
горячий, жаркий
506
Польско-русский словарь
высокая
температура
(у человека), жар
иметь температуру
горький
экономический
хозяин
хозяйка; домработница
гостеприимный
гость; приезжий, посе­
титель
варить, кипятить
gorączka ж., пр. -се
gorączkować несов., -uję, -ujesz
gorzki, лм. -су, нар. -о
gospodarczy, нар. -о
gospodarz м., род. -a, пр. -и, мн. -е
gospodyni ж., пр. -i
gościnny, лж. -i, нар. -ie
gość м., род. -cia, пр. -ciu, мн. -cie
gotować песов., -uję, -ujesz
ugotować
gotowy, лм. -i
gotycki
góra ж., np. - rze
góral м., род. -а, пр. -и, мн. -e
górnik M., род. -а, пр. -и, мн. -су
gra ас., пр. - rze
grać несов., -ш
grafik ж., род. -а, пр. -и, мн. -су
grafika ж., пр. -се
granatowy
granica ж., пр. -у
gratulować (czego komu) несов., -uję, -ujesz
pogratulować
Grecja ж., np. -i
grecki, лм. -cy
grochowy
grosz M., pod. -a, np. -u
groszek M., (szk) pod. -u, np. -u
grób M., (o) pod. -u, np. -ie
gród M., (o) pod. -u, np. - dzie
gruby, лм. -i, нар. -o
grudzień м.г pod. -dnia, np. -dniu
gruzy мн., pod. -ów
gruźlica ж.у np. -y
gryczana
grypa ж.у np. -ie
grzybowy
gust ж., pod. -u, np. -ście
guzik M., pod. -a, np. -u
gwar ж., pod. -u, np. - rze
gwarny, нар. -o
gwiazda ж., np. - eździe
готовый
готический
гора
горец
шахтер
игра
играть; ставить; демон­
стрировать,
испол­
нять; принимать (о
приемнике)
график
графика
синий
граница
поздравлять
Греция
греческий
гороховый
грош
горошек
могила
город-крепость
толстый; низкий (о го­
лосе)
декабрь
руины
туберкулез
гречневая
грипп
грибной
вкус
пуговица
шум
шумный
звезда
Н
hale targowe мн.
handel м., (dl) pod. -u, np. -u
handlować несов*, -uję, -ujesz
торговые ряды
торговля
торговать
507
Польско-русский словарь
handlowy
hejnał* м., род. -u, up. - le
herb м., pod. -u, np. -ie
herbata ж., np. -cie
historia ж., np. -i
historyczny, nap. -ie
hotel л., pod. -u, np. -u
hotelowy, a m . -i
humanizm м., pod. -u, np. -ie
humor m ., pod., -u, np. - rze
hymn m ., pod. -u, np. -ie
торговый
хейнал
герб
чай
история
исторический
гостиница
гостиничный
гуманизм
юмор; настроение
гимн
I
i
igła ж., np. -1е
ile, род. -и, лм. -и
ilość ж., np. -ci, мн. -ci
imiennik м., pod. -а, пр. -и, мн. -су
imię ср., np. -eniu, мн. -ona
importować песо в., -uję, -ujesz
inaczej
India ж., np. -i
indyk м., pod. -a, np. -и
informacja м., np. -i
informować (kogo) н есо в ., -uję, -ujesz
poinformować
informować się несов., -uję, -ujesz
poinformować się
inicjatywa ж., np. -ie
inny, лм. -i
instrukcja ж., np. -?i
instytucja ж., np. -i
instytut m., pod. -u, np. -cie
intensywny, лм. -i, нар. -ie
interesant m ., pod. -a, np. -cie, мн. -ci
interesować (się) несов., -uję, -ujesz
zainteresować (się)
interesujący, лм. -у, нар. -о
inżynier м., pod. -a, np. -rze, мн. -owie
ironiczny, лм. -i, нар. -ie
istnieć несов., -ję, -jesz
iść несов., idę, idziesz
pójść
iż
и
иголка
сколько
количество
тезка
имя
импортировать
иначе,
в
противном
случае
Индия
индейка
справочное бюро;
справка
сообщать, информиро­
вать
справляться
инициатива
другой, иной
инструкция
учреждение
институт
интенсивный,
напря­
женный
посетитель, клиент
интересовать(ся)
интересный
инженер
иронический
существовать
идти
что
J
ja
jabłko .At., np. -u
jadalnia ж., np. -i
я
яблоко
столовая (комната)
508
Польско-русский словарь
jadłospis ле., pod. -u, пр. -ie
jajecznica ж ., пр. -у
jajko ср., пр. -и
jak
jakby
меню
яичница
яйцо
как, когда, если
как будто, (что-т
роде
какой
какой-либо
какойкакой-нибудь,
то, некоторый
как-либо; несмоп
хотя
как
как-нибудь, каккак же, как
вегетарианский
гарнир
овощной
овощи
ясновидец
ясный, светлый
езда
ядерный
ехать
jaki, лм. -су
jakikolwiek
jakiś
jakkolwiek
jako
jakoś
jakże
jarski
jarzynki мн., pod. (-nek)
jarzynowy
jarzyny леп.
jasnowidz ле., род. -а, пр. -и
jasny, пар. -о
jazda ж., пр, j eździe
jądrowy
jechać necoe., jadę, jedziesz
pojechać
jednak(że)
jednakowy, лм, -i, nap. -o
jednoczesny, nap. -śnie
jedwab ле., род. -iu, np. -iu
jedwabny
jedyny, лм, -i, nap. -ie
jeniec ле., род. -пса, пр. -пси, леп. -ńcy
jesienny, лм. -i
jesień а*с., np. -ni, леп. -nie
jeszcze
jeść necoe., -m, -dzą
zjeść
jeśli
jeśliby
jezdnia ж., np. -i
jezioro cp., np. -rze
jeżeli
jeżeliby
jeździć necoe., -żdżę, -ździsz
język ле., род. -а, np. ,-u
jutro
już
однако, все же
одинаковый
одновременный
шелк
шелковый
единственный (ъ
лишь, только)
пленный
осенний
осень
еще, притом
есть, кушать
если
если бы
мостовая, улица
озеро
если
если бы
ездить
язык
завтра
уж е
К
kabaret ле., род. -и, пр, -сге
kaczka ж., пр. -се
kajak ле., род. -а, пр. -и
кабаре
утка
байдарка
Польско-русский словарь
509
какао ср., нескл.
kalafior л., род. -а, пр. -rze
kalosz л., род. -а, пр. -и
kałuża ж., пр. -у
kameralny, нар. -ie
kamieniczka ж., пр. -се
какао
цветная капуста
калоша
луж а
камерный
каменный дом (у лень-
kamienica ж., пр. -у
kamienny
kamień л., род -nia, пр. -niu
kamizelka ж., пр. -се
kanapka ж., пр. -се
kandydacki
kapryśny, л л . -i, нар. -ie
kapusta ж., пр. -ście
kara ж., пр. - rze
karp л., род. -ia, пр. -ш
kapelusz л ., род. -а, пр. -и
karta ж., пр. -сге
каменный дом
каменный
камень
жилетка
бутерброд
кандидатский
капризный
капуста
штраф; наказание
карп
шит.)
kasa ж., пр. -ie
kasjer л., род. -а, лр. -rze, лн. -rzy
kasza ж., пр. -у
kaszel л., (szl) род. -и, пр. -и
kaszleć несов., -ę, -esz
kasztan л., род. -и, пр. -ie
katar л., род. -и, пр. -rze
katedra ж., пр. -rze
kawa ж., пр. -ie
kawałek л., (łk) род. -а, пр. -и
kawiarnia ж., пр. -i
kazać несов., -żę, -żesz
każdy
kąpać (się) несов., -ię, -iesz
wykąpać (się)
kąpielowy
kelner л., род. -a, np. -rze, лн. -rzy
kelnerka ж., пр. -се
kiedy
kiedy indziej
kiedykolwiek
kiedyś
kieliszek л., (szk) pod. -a, np. -u
kierowca л., np. -у, лн. -у
kierunek л., (nk) pod. -u, np. -u
kieszeń ж., np. -ni, лн. -nie
kilka, pod. -и, лл. -u
kilkadziesiąt, pod. и лл. kilkudziesięciu
kilkakrotny, лл. -i, нар. -ie
kilkanaście, pod. и лл. kilkunastu
kilkaset, pod. и лл. kilkuset
kilkustronicowy
шляпа.
меню, карточка; лист,
страница
касса
кассир
каша
кашель
кашлять
каштан
насморк
кафедра; кафедраль­
ный собор
кофе
кусок
кафе
заставлять; велеть
каждой, всякий, лю ­
бой
купать(ся), мыть(тя) (в
ванне)
купальный
официант
официантка
когда
в другой раз
когда-либо
когда-то, когда-нибудь
рюмка
водитель
направление
карман
несколько
несколько десятков
многократный
больше десяти (между
10 и 20-ю)
несколько сот
на несколько страниц
510
Польско-русский словарь
kilo ср., нескл.
kilometr м., pod. -a, np. -rze
kino ср., np. -ie
kiosk ль, род. -u, np. -u
kiwać песов., -m
kiwnąć
klasa ж., np. -ie
klasyczny, лм. -i, nap. -ie
klasyk m ., pod. -a, np. -u, mh. -cy
klęska аю., np. -ce
klient ле., pod. -a, np. -cie, лн. -ci
klips m ., pod. -a, np. -ie
klub m ., pod. -u, np. -ie
klucz m ., pod. -a, np. -u
kluski лш. pod. (-sek)
kłamać несов., -ię, -iesz
skłamać
kłaść (na czym, na со) несов., -dę, -dziesz
położyć
kłaść się (na czym, na со) несов., -dę, -dziesz
położyć się
kobieta ж., np. -cie
koc m ., pod. -a, np. -u
kochać несов., -m
pokochać
kochanie обращ.
kolacja ж., np. -i,
kolega m ., np. -dze, mh. -dzy
kolejarz m ., pod. -a, np. -u, m h . -e
kolejka ж., np. -ce
kolejny, лм. -i, np. -o
kolejowy, лм. -i
koleżanka ж., np. -ce
kolor M., pod. -u, np. -rze
kolorowy, лж. -i, nap. -o
kolumna ac., np. -ie
kołdra ж., np. -rze
koło (czego)
kołysać несов., -szę, -szesz
zakołysać
kombinat ль, pod. -u, np. -cie
komiczny, лм. -i, nap. -ie
komin m ., pod. -a, np. -ie
komisja ж., np. -i
komitet m ., pod. -u, np. -cie
komora celna ж., np. -rze, pod. mh. ( ó)
komplement m ., pod. -u, np. -cie
komplet m ., pod. -u, np. -cie
kompletnie
kompot m ., pod. -u, np. -cie
kompozytor ль, pod. -a, np. -rze, лсп. -rzy
komunikacja ж., np. -i
komunikacyjny
кило
километр
кино, кинотеатр
киоск
кивать, качать
класс
классический
классик
бедствие, крах
клиент
клипс
клуб
ключ
лапша
врать
класть
ложиться
женщина
одеяло
любить, питать любовь
любимый (-ая)
ужин
товарищ, коллега, друг
железнодорожник
очередь
очередной (пар.: по
очереди)
железнодорожный
товарищ, подруга
цвет, расцветка
цветной, многоцветный
колонна
одеяло
у, около
качать
комбинат
комический, комичный
труба
комиссия, комитет
комитет
таможня
комплимент
комплект, гарнитур
полностью, совершенно
компот
композитор
сообщение
связанный с сообще­
нием
Польско-русский словарь
komunikat м., род. -и, мр. -cie
komunista м., пр. -ście, мн. -ści
komunistyczny
koncentrować się necoe., -uję, -ujesz
skoncentrować się
koncert M.f pod. -u, np . -cie
konduktor m ., pod. -a, np. - rze, лш. -rzy
5 11
коммюнике
коммунист
коммунистический
сосредоточиваться
концерт
кондуктор,
проводник
(жел. dop.)
konduktorka o*c., np. -ce
kongresowy
koniak .At., pod. -u, np. -u
koniec .At., pod. -ńca, np. -ńcu
konkurs .At., pod. -u, np. -ie
konserwatorium cp.
konstruktor m ., pod. -a, np. -rze, лш. -rzy
koń m ., pod. -nia, np. -niu
końcowy
kończyć necoe., -ę, -ysz
skończyć
kopalnia ж., np. -i
koperta ж., np. - cie
korale ли., pod. -i
korespondować necoe., -uję, -ujesz
korytarz .At., pod. -a, np. -u
korzystny, nap. -ie
korzyść ж., np. -ci, мн. -ci
kostium M.f pod. -u, np. -ie
kosztować necoe., -uje
koszula ж ., np. -i
koszyk m ., pod. -a, np. -u
kość ж., np. -ci, мп. -ci
kościół M.t (o) pod. -a, np. -eie
kot m ., pod. -a, np. -cie
kotlet .At., pod. -a, np. -cie
kpić (z kogo) necoe., -ię, -isz
zakpić
kraj m ., pod. -u, np. -u
krajobraz м., pod. -u, np. -ie
krajow y
krakowiak m ., pod. -a, np. -и, мп. -су
krakowianka a*c., np. -ce
krakowski, ллс. -cy
kran M . , pod. -u, np. -ie
krata ж., np. - cie
krawat ж., pod. -u, np. -cie
krawcowa a*c., np. -ej
krawiec m ., ( w c ) pod. -a, np. -i, ^tn. -y
kredens m ., pod. -u, np. -ie
krem m ., pod. -u, np. -ie
krew ж., np. krwi
кондуктор, проводник
(женщина)
относящийся v к кон­
грессам
коньяк
конец
конкурс
консерватория
конструктор
лошадь, конь
конечный; заключи­
тельный
кончать
шахта
конверт
бусы
переписываться
коридор
выгодный
выгода
костюм
стоить
рубашка
корзина
кость
костел
кошка
котлета
издеваться
страна, край
пейзаж
относящийся к данной
стране, в пределах
страны
краковянин
краковянка
краковский
кран
клетка
галстук
портниха
портной
буфет
крем
кровь
512
Польско-русский словарь
krewny ле., ми. -i
krok ж., род. -u, пр. -и
kropla ж., np. -I
król ж., род. -a, np. -и, жи. -owie
królewski, лж. -су
krótki, лж. -су, пар. -о
krzew ле., pod. -и, np. -ie
krzesło ср., np. -śle
krzyk ж., род. -и, пр. -и
krzywy, лж. -i, нар. -о
krzyż ж., род. -а, пр. -и
książka ж., пр. -се
księgarnia ж ., np. -i
księgarz ле., род. -а, пр. -и, лен. -е
родственник
шаг, поступок
капля
король
королевский
короткий, краткий
куст
стул
крик
кривой
крест, распятие
книга
книжный магазин
книжник, работник
книжного дела
форма, образ
кто
кто-то другой, кто-н.
другой
кто-либо
кто-нибудь, кто-то
каким путем, как
который, какой
какой-либо
какой-нибудь,
какой-
kształt ж., род. -и, пр. -cie
kto
kto inny
ktokolwiek
ktoś
którędy
który, лж. -rzy
którykolwiek
któryś
-то
kuchnia ж ., np. -i
kula ж., np. -i
kultura ж., np. - rze
kulturalny, лж. -i, nap. -ie
kupić сов., -ię, -isz
kupować necoe., -uję, -ujesz
kupić
kura ж., np. - rze
kurczak ж., род. -а, np. -и
kursować necoe., -uję, -ujesz
kurtyna ж., np. -ie
kurz ж., pod. -u, np. -u
kurzy
kwadrans, pod. -u, np. -ie
kwiat ж., pod. -u, np. - ecie
kwiaciarnia ж., np. -i
kwiecień ж., род. -tnia, np. -tniu
kwit ле., род. u-, np. -cie
kwitnąć necoe., -ę, -iesz
кухня
костыль; шар
культура
культурный
купить
покупать
курица
цыпленок
курсировать, ходить
занавес
пы ль
куриный
четверть часа
цветок
цветочный магазин
апрель
квитанция
цвести
L
lać несов., leję, lejesz
lalka ж., пр. -се
lampa ж., пр. -ie
lampka ж., пр. -се
las ле., род. -u, пр. -esie
latać necoe., -m
лить
кукла
лампа
лампочка
лес
летать
Польско-русский словарь
lato ер., пр. - ecie
lądować несов., -uję, -ujesz
wylądować
lecieć несов., -ę, -isz
polecieć
lecz
leczyć (się) несов., -ę, -ysz
wyleczyć (się)
legenda эл!., np. -dzie
legitymacja ж., np. -i
lekarstwo cp., np. -ie
lekarz м., pod. -a, np. -u, mu . -e
lekcja ж., np. -i
lekki, лм. -су, нар. -o
len m ., pod. lnu, np. lnie
letni, лм. -i
lewy, Лм. -i
leżak m ., pod. -a, np. -u
leżeć несов., -ę, -ysz
liczba ж., np. -ie
liczyć несов., -ę, -ysz
policzyć
likier m ., pod. -u, np. -rze
lin m ., pod. -a, np. -ie
linia ж., np. -i
lipiec m ., (pc) pod. -a, np. -u
liryka ж., np. -ce
list m ., pod. -u, np. -ście
listonosz m ., pod. -a, np. -u, m h . -e
listopad лц pod. -a, np. -dzie
liść m ., pod. -cia, np. -ciu
litera ж., np. - rze
literacki
literat ле., pod. -a, np. -cie, лш. -ci
literatura ж., np. -rze
lody лм., pod. -ów
lodówka ж., np. -ce
lornetka ж., np. - ce
lot m ., pod. -u, np. -cie
lotniczy
lotnisko cp., np. -u
loża o#c., np. -y, pod. m h . (ó)
lód m ., (o) pod. -u, np. -dzie
lub
lubić несов., -ię, -isz
polubić
lud m ., pod. -u, np. -dzie
ludowy, лм. -i
ludzki, лм. -cy
lustro cp., np. -rze
luty л., pod. -ego
luźny, nap. -o
35 U c z e b n i k
5 13
лето
приземляться, садить­
ся
лететь, бежать; течь
но
лечить(ся)
легенда
билет
лекарство
врач
урок
легкий
лен
летний
левый
шезлонг
лежать, быть располо­
женным
число
считать; рассчитывать
ликер
линь
линия
июль
лирика (мн. лиричес­
кие стихи)
письмо
почтальон
ноябрь
лист
буква
литературный
литератор, писатель
литература
мороженое
холодильник
бинокль
полет
авиа, авиационный
аэродром, аэропорт
ложа
лед
или
любить
народ
народный
человеческий
зеркало
февраль
свободный
514
Польско-русский словарь
Ł
красивый
ломать
ładny, лм. -i, нар. -ie
łamać чесов., -ię, -iesz
złamać
ławka ж., np. -ce
łaskawy, лм. -i, nap. -ie
łatwy, нар. -o
łazienka ж., np. -ce
łączyć несов., -ę, -ysz
połączyć
łokieć m ., pod. -cia, np. -ciu
łódka ж., np. -ce
łódź ж., np. -odzi
łóżko cp., np. -u
łyżeczka ж., np. -ce
łyżka ж., np. -ce
łyżwy mh., pod. (-żew)
łza ж., np. -ie
скамейка
любезный
легкий, простой
ванная
соединять,
присоеди­
нять
локоть
лодка
лодка
кровать; постель
ложечка
ложка
коньки
слеза
M
maj m ., pod. -a, np. -u
majonez ж., pod. -u, np. -ie
makaron ж., pod. -u, np. -ie
maksymalny, нар. -ie
malarstwo cp., np. -ie
malować несов., -uję, -ujesz
umalować; namalować
malowidło cp., np. -Ie
mały, лм. -li, нар. -o
małżonka ж., np. -ce
mama ж., np. -ie
mamusia ж., np. -i
maniak ж., pod. -a, np. -u, mh. -cy
marchewka ж., np. -ce
margaryna ж., np. -ie
martwić się (о со) несов., -ię, -isz
martwy, лж. -i, np. -o
marynarka ж., np. -ce
marzec ж., pod. -rca, np. -rcu
masło cp., np. -śle
masowy, нар. -o
maszyna ж., np. -ie
maszynistka ж., np. -ce
maszynka do golenia ж., np. -ce
mata, ж., np. -cie
matematyka ж., np. -ce
materiał ж., pod. -u, np. -Ie
matka ж., np. -ce
mądry, лм. -rzy, нар. -rze
mąka ж., np. -ce
mąż ж., (ę) pod. -a, np. -u, mh . -owie
май
майонез
макароны
максимальный
живопись
красить; писать (о кар­
тине)
роспись
маленький (нар.: мало)
супруга
мама
мама
маньяк
морковка
маргарин
беспокоиться, огор­
чаться
мертвый
пиджак
март
масло
массовый
машина
машинистка
безопасная бритва
мат
математика
материал
мать
умный
мука
муж
Польско-русский словарь
mebel м., (fol) род. -а, пр. -и
mechanik м., род. -а, пр. -и, мн. - су
medycyna or., пр. -ie
meldować несов., -uję, -ujesz
zameldować
meldować się несов., -uję, -ujesz
zameldować się
meldunek м., (nk) pod. -u, np. -u
meldunkowy
menu (произн. [леэшо]) cp., н е ск л .
meteorologiczny
metr m ., pod. -a, np. - rze
metro cp., np. - rze
męka ж., np. -се, род. мн. (ą)
mężczyzna ж., np. -źnie, мн. -źni
mgła ж., np. -le
mianować несов., сов., -uję, -ujesz
miasto cp., np. -eście
mieć несов., mam
miejsce cp., np. -u
miejscówka ж., np. -ce
miejski, лм. -су
mierzyć несов., -ę, -ysz
zmierzyć
miesiąc м., pod. -a, np. -u, pod. мн. -ęcy
miesięczny
mieszczanin m ., pod. -a, np. -ie, мн. mieszczanie
mieszczański, лм. -су
mieszczaństwo cp., np. -ie
mieszkać несов., -m '
zamieszkać
mieszkanie cp., np. -u
mieszkaniec ле., pod. -ńca, np. -ócu, лш. -ócy
mieszkaniowy
mieścić się несов., -szczę, -ścisz
między (czym, co)
międzymiastowy
międzynarodowy, лм. -i
miękki, нар. -o
mięso cp., np. -ie
mięsny
miętowy
mijać н е со в ., -m
minąć
milicja ж., np. -i
milicjant м., pod. -a, np. -сге, мн. -ci
miłosny, нар. -śnie
miłóść ж., np. -ci
miłośnik m ., pod. -a, np. -u, мн: -су
miły, лле. -li, нар. -o
mimo (czego, co)
mina ж., np. -ie
515
предмет меблировки
механик
медицина
прописывать;
регист­
рировать; сообщать
прописываться; реги­
стрироваться
рапорт
связанный с пропис­
кой, паспортный
меню
метеорологический
метр
метро
мука
мужчина
туман, мгла
назначать, назначить
город
иметь, у меня, тебя и
т.д. (есть)
место
плацкарта
городской
измерять
месяц
месячный, проездной
мещанин; горожанин
мещанский; относя­
щийся к горожанам
мещанство; горожане
жить, проживать
квартира
житель
жилищный
помещаться
между
междугородный
международный
мягкий
мясо
мясной
мятный
проходить мимо, ми­
новать, проходить
милиция
милиционер
любовный
любовь
любитель
милый
несмотря на
выражение лица, мина
516
Польско-русский словарь
minąć сое., -ę, -iesz
mineralny
minister м., (tr) род. -а, np. - rze, лен. -owie
ministerstwo cp., np. -ie
minuta ж., np. -cie
miód m ., (o) pod. -u, np. - dzie
mitologia ж., np. -i
mizeria ж., np. -i
mleczny
mleko cp., np. -u
młody, лм. -dzi, нар. -o
młodzież ж., np. -y
mocny, лм. -i, nap. -o
modny, лм. -i, nap. -ie
moknąć песо в., -ę, -iesz
zmoknąć
mokry, лм. -rzy, nap. -o
moment M . f pod. -u, np. -cie
moneta ж., np. -cie
monumentalny, -лл. -i, nap. -ie
morela ж., np. -i
morze cp., np. -u, pod. mu . ( ó)
moskiewski, лм. -су
most м., род. -u, np. - ście
mostek м., (tk) pod. -a, np. -u
motocykl лс., pod. -a, np. -u
mowa ж., np. -ie, pod. mu . ( ó)
może
możliwe
można
móc несов., -ogę, -ożesz
mój, лм. moi
mówić (komu, do kogo) necoe., -ię, -isz
powiedzieć
mróz m ., (o) pod. -u, np. -ie
mścić się (na kim) несов., mszczę, mścisz
mucha ж., np. -sze
mur m ., pod. -u, np. -rze
musieć несов., -szę, -sisz
musztarda ж., np. - dzie
muzeum cp.
muzyczny
muzyk m ., pod. -a, np. -u, mh. -cy
muzyka ж., np. -ce
my
myć (się) несов., -ję, -jesz
umyć się
mydło cp., np. -Ie
mylić się несов., -ę, -isz
pomylić się
myśl ж., np. -i, mh . -i
myśliciel m ., pod. -a, np. -u, mh . -e
myśleć несов., -ę, -isz
pomyśleć
пройти мимо, мино­
вать, пройти
минеральный
министр
министерство
минута
мед
мифология
салат из огурцов
молочный
молоко
молодой
молодежь
крепкий, сильный
модный
мокнуть
мокрый, влажный
момент
монета
монументальный
абрикос
море
московский
мост
фаршированное мясо
мотоцикл
речь
может быть, возможно
возможно
можно
мочь
мой
говорить
мороз
мстить
муха
стена
долженствовать
жен)
горчица
музей
музыкальный
музыкант
музыка
мы
мыть(ся)
мыло
ошибаться
мысль
мыслитель
думать
(дол­
П ольско-русский словарь
5 17
N
na (czym, со)
nabijać się (z kogo) несов., -m
naciskać несов., -m
nacisnąć
nacisnąć сов., -snę, -śniesz
naczynie cp., np. -u
nad (czym)
nadać (do kogo) сов., -m, -dzą
nadawać (do kogo) несов., -ję, -jesz
nadać
nadawca ж., np. -у, mh. -y
nadejście cp., np. -u
nadzieja ж., np. -i
nadjeżdżać несов., -m
nadjechać
na górę
nagroda ж., np. - dzie
naiwny, лм. -i, нар. -ie
najazd ж., pod. -u, np. -eździe
najeść się cos., -m, -dzą
najpierw
nakleić (na czym) сов., -ję, -isz
naklejać (na czym) несов., -m
nakleić
nakręcać несов., -m
nakręcić
nakręcić сов., -ę, -isz
nakrycie cp., np. -u
nakryć сов., -ję, -jesz
nakrywać несов., -m
nakryć
nalać сов., -eję, -ejesz
nalepić сов., -ię, -isz
naleśnik ж., pod. -a, np. -u
na lewo
należeć (do kogo) несов., -ę, -ysz
należy (się)
naliczyć сов., -ę, -ysz
namiot ж., pod. -u, np. - cle
namówić сов., -ię, -isz
namysł ж., pod. -u, np. -śle
namyślać się несов., -m
namyślić się
na ogół
na pamięć
napełniać несов., -m
napełnić
na pewno
napić się сов., -ję, -jesz
napis ж., pod. -u, np. -ie
napisać (do kogo) сов., -szę, -szesz
naprawdę
на
насмехаться
нажимать
нажать
посуда
над
отправить; передать
отправлять; переда­
вать
отправитель
приход, прибытие, по­
явление
надежда
подъезжать
наверх, вверх
премия, награда
наивный
нашествие
наесться
сначала, сперва
наклеить
наклеивать
заводить; набирать
завести; набрать
прибор
накрыть
накрывать
налить
наклеить
блинчик
налево
принадлежать
следует
насчитать
палатка
уговорить
размышление
думать, обдумывать
вообще, в общем
наизусть
наполнять
наверное, несомненно
напиться
надпись, вывеска
написать
на самом деле, вправ­
ду, действительно
Польско-русский словарь
518
n a p r a w ia ć с о е ., - ш
n a p r a w ić
na p ra w o
n a p r z e c iw k o
n a p r z e m ia n y
n ap rzód
n a p rz y k ła d
n a ra z
n a r a z ie
n a r c ia r z м., pod. -a , np. -u ,
n a r c y z m ., pod. -a , n p . - i e
n a r e s z c ie
n a r o b ić c o e ., - ię , - is z
n a r o d o w y , лм. - i
n a r ó d m ., (o ) pod. -u , np.
n a rty m h .
n a r z e c z o n y m ., pod. - e g o
n a r z ę d z ie cp., n p . - u
n a r z e k a ć чесов., - m
n a s t a w ia ć несов., - m
n a s t a w ić
n a s t a w ić c o e ., - ię , - is z
n a s tą p ić c o e ., - i
n a s tę p n y , лм. - i, нар. - i e
чинить
m h
. -e
- dzie
направо
напротив
поп ерем енн о
вп еред ; р ан ьш е
наприм ер
сразу
пока
лы ж ник
нарци сс
н акон ец
н аделать
национ альн ы й,
народ­
ны й
нация, народ
лы ж и
ж ених
орудие
ж алов аться , сетовать
стави ть; заводи ть
n a t y c h m ia s t
постави ть, за в ести
наступи ть, п рои зой ти
следую щ ий
(нар.: з а ­
тем )
наш
подраж ать
с д р уго й стороны , ж е,
но
нем едлен но, ср а зу ж е
n a u c z y c ie l м., pod. - a , n p . -и , мн. - е
n a u c z y c ie lk a ж., пр. - с е
n a u c z y ć (s ię ) (czego) сов., - ę , - y s z
n a u k a ж., np. - c e
n a u k o w y , лм. - i, нар. - o
n aw et
n a w i ą z y w a ć (do czego) несов., - u ję , - u je s z
n a w ią z a ć
na w p rost
na w zn ak
n a z w a ж., np. - i e
n a z w a ć c o e ., - ę , - ie s z
n a z w is k o cp., np. -u
n a z y w a ć (s ię ) несов., - m
n e g o w a ć несов., - u ję , - u je s z
n e s e s e r m ., pod. -a , np. - rze
n ic
n ic z y j
n ić ж., np. - c i, mh. - c i
n ie
n ie b o cp., n p . - i e
n ie b ie s k i, лм. - с у
n ie c a ł y
n ie c h
учи тель
учи тельн иц а
н а у ч и т ь (с я )
наука
научны й
даж е
продолж ать
ное
напротив
н авзн и ч
назван и е, им я
назвать
ф ам илия
н а з ы в а т ь (с я )
отрицать
н есессер
ни что, н и ч его
ничей
нитка
нет, н е
небо
голубой
неполны й
пусть, п уск ай
n a s z, A m . n a s i
n a ś la d o w a ć (со)
n a t o m ia s t
несов.,
- u ję , - u je s z
Польско-русский словарь
niechcący
niecierpliwić się несов., -ię, -isz
zniecierpliwić się
nieco
nieczynny
niedaleki, лм. -су, нар. -о
niedługi, нар. -о
niedobry, лм. -rzy, нар. - rze
niedziela ж., np. -i
niedzielny, лм. -i
niedźwiedź м., pod. -dzia, np. -dziu
niegdyś
niekiedy
niektóre мн., лм. -rzy
Niemiec m ., (mc) pod. -a, np. -u, мн. -у
niemiecki, лм. -су
Niemka ж., np. - се
niemożliwy, нар. -ie
nienawidzić несов., -ę, -isz
znienawidzić
nieosobowy
nieostrożność ж., np. -ci
niepodległość ж., np. -ci
niepogoda ж., np. - dzie
niepokoić się (о со) несов., -ję, -isz
zaniepokoić się
nieporozumienie cp., np. -u
niepotrzebny, лм. -i, нар. -ię
nieprawda ж., np. - dzie
nieporządek m ., (dk) pod. -u, np. -u
niepraktyczny, лм. -i, нар. -ie
nieprawidłowy, нар. -o
nieprzeciętny, лм. -i, нар. -ie
nieprzemakalny
nieprzytomny, лм. -i, нар. -ie
nierozłączny, лм. -i, нар. -ie
nierówny, лм. -i, нар. -o
niespodzianka ж., np. -ce
niespodziewany, лм. -i, нар. -ie
nie sposób
niestety
nieszczęśnik m ., pod. -a, np. -u, мн. -су
nieść несов., -osę, -esiesz
nieufny, лм. -i, nap. -ie
nieużywany
niewątpliwy, лм. -i, nap. -ie
niewiele pod. -u, лм. -u
niewielki, лм. -су
niewidomy, лм. -i
niewygodny, лм. -i, nap. -ie
niezadowolony (z czego), лм. -cni
niezależnie (od czego)
519
нечаянно, ненамеренно
беспокоиться, раздра­
жаться
слегка, немного
не работает, закрыт
недалекий
недолгий (пар. также:
вскоре, скоро)
нехороший
воскресенье
воскресный
медведь
некогда, когда-то
иногда, подчас
некоторые
немец
немецкий
немка
невозможный
ненавидеть
безличный
неосторожность
независимость
непогода
беспокоиться
недоразумение
ненужный (пар.: на­
прасно, зря)
неправда, ложь
беспорядок
непрактичный
неправильный
незаурядный
непромакаемый
без сознания
неразрывный
неровный
неожиданность,
сюр­
приз
неожиданный
невозможно
к сожалению
неудачник
нести
недоверчивый
новый
несомненный
немного, немногие, ма­
ло
небольшой
незрячий, слепой
неудобный
недовольный
несмотря на
520
Польско-русский словарь
порядочно
немного, слегка
незнакомый
неизвестный
необыкновенный,
обычный
никогда
нигде, никуда
никто
низкий
уничтожать
niezgorzej
nieznacznie
nieznajomy м., род. -ego, мн. -i
nieznany, лм. -i
niezwykły, лм. -li, нар. -le
nigdy
nigdzie
nikt
niski, лм. -cy, nap. -o
niszczyć несов., -ę, -ysz
zniszczyć
nitka ж., np. -ce
niż
noc ж., np. -у, мн. -e
noga ж., np. -dze, род. мн. (ó)
normalny, лм. -i, нар. -ie
nos m ., pod. -a, np. -ie
nosić несов., -szę, -sisz
nowina ж., np. -ie,
nowoczesny, лм. -śni, нар. -śnie
не­
нитка
чем
ночь
нога
нормальный, обычный
нос
носить
новость
новейший, вполне со­
временный
новинка, новость,
новшество
новый
нож
студень (гастр.)
скука
скучать
nowość ж., np. -ci, мн. -ci
nowy, лм. -i
nóż m ., (o) pod. -a, np. -u
nóżki мн., pod. (-żek)
nuda ж., np. -dzie, pod. мн. -ów
nudzić się wecoe., -ę, -isz
znudzić się
numer M., pod. -u, np. -rze
numerowy м.у pod. -ego, мн. -i
nurkować несов., -uję, -ujesz
nylon м.у pod. -u, np. -ie
номер
носильщик
нырять
нейлон
О
о (со)
о (czym)
oba, род. -u, лм. -u
obandażować сов., -uję, -ujesz
obawiać się (о со) несов., -m
obcas м.у pod. -a, np. -ie
obchodzić несов., -ę, -isz
obcy, лм. -у, нар. -o
obecnie
obecny, лм. -i
obejrzeć coe., -ę, -ysz
Obiad M . , pod. -u, np. -edzie
obie, pod. -u
obiecać coe., -m
obiecywać несов., -uję, -ujesz
obiecać
obiektywny* лм. -i, нар. -ie
разные предлоги
о, с, в
оба
забинтовать
опасаться
каблук
праздновать, отмечать;
интересовать
чужой, иностранный
в настоящее время
присутствующий
посмотреть, осмотреть
обед
обе
обещать
обещать
объективный
П о л ь с к о -р у с с к и й словарь
oboje, род. -ga
obojętny, лм. -i, нар. -ie
obok (czego)
obradować несов., -uję, -ujesz
obrady mh.
obraz м., pod. -u, np. -ie
obrazić c08., -żę, -zisz
obrona ж., np. -ie
obronny
obrócić сов., -ę, -isz
obrus m ., pod. -a, np. -ie
obrzydzenie cp., np. -u
obserwować несов., -uję, -ujesz
zaobserwować
obsługiwać несов., -uję, -ujesz
obsłużyć
obudzić сов., -ę, -isz
obudzić się сов., -ę, -isz
obuwie cp., np. -u
oby
obyczaj m ., pod. -u, np. -u
obywatel m ., pod. -a, np. -u, mh. -e
obywatelstwo cp., np. -ie
ocalały
ocena ж., np. -ie
oceniać несов., -m
ocenić
ocenić сов., -ię, -isz
ociemniały лм. -li
oczekiwać несов., -uję, -ujesz
oczywiście
od(e) (czego)
odbiornik m ., pod. -a, np. -u
odbudowa ж., np. -ie
odbudowywać (się) сов., -uję, -ujesz
odbudować (się)
odbyć się сов., -ędzie
odchodzić несов., -ę, -isz
odejść
odczuwać несов., -m
odczytać сов., -m
odczytywać несов., -uję, -ujesz
oddać сов., -m, -dzą
od dawna
oddech m ., pod. -u, np. -u
oddychać несов., -m
od dzisiaj, od dziś
odebrać (skąd) сов., odbiorę, odbierzesz
odejść coe., -dę, -dziesz
oderwać (się) сов., -ę, -iesz
odgadnąć сов., -ę, -iesz
odjazd m ., pod. -u, np. -eździe
odjechać coe., -adę, -edziesz
od jutra
521
оба
безразличный, равно­
душный
возле, рядом; наряду
совещаться
совещание
картина, образ
обидеть
защита
оборонительный;
защитительный
перевернуть
скатерть
отвращение
наблюдать
обслуживать
разбудить
проснуться
обувь
лишь бы, только бы
обычай; нрав
гражданин
гражданство
сохранившийся
оценка
оценивать
оценить
незрячий, слепой
ожидать
конечно
от(о), с(о)
радиоприемник
реконструкция
реконструировать(ся),
отстраивать(ся)
состояться, произойти
уходить, отправляться,
отходить
чувствовать, ощущать
разобрать, прочитать
перечитывать
отдать, вернуть; сдать
издавна, уже давно
дыхание
дышать
с сегодняшнего дня
получить, взять
отойти, уйти
оторвать(ся)
отгадать, угадать
отъезд, отправление
уехать, отъехать
с завтрашнего дня
522
Польско-русский словарь
od kiedy
odkładać н е с о в -m
odłożyć
odkurzacz м., pod. -a, np. -u
odlatywać несов., -uję, -ujesz
odlecieć
odlot m ., pod. -u, np. -cie
odłożyć сов., -ę, -ysz
odmówić coe., -ię, -isz
od niedawna
odnieść coe., -osę, -esiesz
od nowa
odnowić coe., -ię, -isz
odpłynąć coe., -ę, -iesz
odpocząć coe., -nę, -niesz
odpoczywać несов., -m
odpocząć
odpowiadać несов., -m
odpowiedzieć
odpowiedni, лм. -i, нар. -io
odpowiedzieć сов., -m, -dzą
odpowiedź ж., np. -dzi, mh. -dzi
odprawa celna ж., np. -ie
odprowadzić сов., -ę, -isz
od razu
odrobinę
odrodzenie cp., np. -u
odrzutowy
odsunąć (się) сов., -ę, -iesz
odświętny, лм. -i, нар. -ie
odtworzyć сов., -ę, -ysz
odwaga ж., np. -dze
od wczoraj
odwiedzać несов., -m
odwiedzić
odwiedzić coe., -ę, -isz
odwieźć coe., -ozę, -ziesz
odwinąć coe., -ę, -iesz
odwracać się несов., -m
odwrócić się
odwrócić się сов., -ę, -isz
odzywać się несов., -m
odezwać się
ofiara ж., np. - erze и - arze
oficer m ., pod. -a, np. - rze, m h . -owie
ogień m ., pod. -nia, np. -niu
oglądać несов., -m
obejrzeć
ogłaszać несов., -m
ogłosić
ogłosić coe., -szę, -sisz
ogolić (się) сов., -ę, -isz
с каких пор
откладывать
пылесос
улетать
отлет
отложить
отказать(ся)
с недавних пор
отнести
снова, заново
обновить
отплыть
отдохнуть
отдыхать
отвечать
соответствующий, под­
ходящий
ответить
ответ
таможенный досмотр
проводить
сразу(же)
чуточку, чуть-чуть
возрождение
реактивный
отодвинуть(ся);
отки­
нуть
празднично настроен­
ный (одетый и т.п.)
восстановить, воссоз­
дать
отвага, смелость
со вчерашнего дня
посещать, навещать
посетить, навестить
отвезти
развернуть
отворачиваться
отвернуться
отзываться, откликать­
ся, говорить
жертва
офицер
огонь
смотреть, осматривать
объявлять
объявить
побрить(ся)
523
Польско-русский словарь
ogólny, нар. -ie
ogółem
ogród м., (o) pod. -u, np. - dzie
ogórek m ., (rk) pod. -a, np. -u
ogórkowy
ogórkowa zupa
ogromny, нар. -ie
ogrzewanie cp., np. -u
ojciec m ., pod. -a, np. -u, mh . -owie
okazja ж ., np. -i
okazywać песо в., -uje, -ujesz
okazać
okienko cp., np. -u
okienny
oklaskiwać (kogo) несов., -uję, -ujesz
okno cp., np. -ie
oko cp., np. -u, жк. oczy, pod. ле«. oczu
okolica ac., np. -y
około
okopcić coe., -ę, -isz
okrągły
okres m ., pod. -u, np. -ie
określić coe., -ę, -isz
okropny, am . -i, nap. -ie
okulary mh., pod. -ów
okupacja ж., np. -i
okupant m ., pod. -a, np. -cie, mh . -ci
olbrzymi, am . -i
oliwa ж., np. -ie
ołówek m ., (w k) pod. -a, np. -u
ołtarz m ., pod. -a, np. -u
omal nie
omawiać несов., -m
omówić
omlet m ., pod. -u, np. -cie
on
opady mh., pod. -ów
opalać się несов., -m
opalić się
opalony, am . -eni
opanować (со) сов., -uję, -ujesz
opera ж., np. -rze
operetka ж., np. -ce
opierać się (na czym, о со) несов., -m
oprzeć się
opisać coe., -szę, -szesz
opisywać несов., -uję, -ujesz
opisać
opłakiwać несов., -uję, -ujesz
opowiadać несов., -m
opowiedzieć
opowiadanie cp., np. -u
opowiedzieć coe., -m, -dzą
opowieść ж., np. -ci, mh. -ci
oprzeć się (na czym, o co) coe., -rę, -rzesz
общий, генеральный
в общем
сад
огурец
из огурцов
рассольник
огромный (нар.: очень)
отопление
отец
случай
предъявлять
окошко
оконный
аплодировать
окно
глаз
окрестность
около
закоптить, прокоптить
круглый
период
определить
ужасный
очки
оккупация
оккупант
огромный
оливковое масло
карандаш
алтарь
чуть не
обсуждать
омлет
он
осадки
загорать
загорелый
овладеть
опера, оперный театр
оперетта
опираться
описать
описывать
оплакивать, причитать
рассказывать
рассказ
рассказать
повесть, предание
опереться
524
Польско-русский словарь
opuścić сое., -szczę, -ścisz
oranżada ж., np. - dzie
oraz
organizacja ж., np. -i
organizm ж,., pod. -u, np. -ie
organizator ж., pod. -a, np. - rze, mh . - rzy
organizować necoe., -uję, -ujesz
zorganizować
orkiestra ж., np. - rze
ornament ж., pod. -u, np. - cie
oryginalny, лм. -i, nap. -ie
orzeł ж., pod. orla, np. orle
osiągnięcie cp., np. -u
osiedle cp., np. -u
osłabiony, лм. -eni
osoba ж., np. -ie
osobisty, лм. -ści, nap. -ście
osobowy
ostatecznie
ostatni, лл. -i, nap. -io
ostrożny, лм. -i, nap. -ie
ośrodek M.f (dk) pod. -a, np. -u
oświata ж., np. -cie
otaczać несов., - m
otoczyć
oto
otoczenie cp., np. -u
otrzymać сов., - m
otrzymywać несов., -uję, -ujesz
otrzymać
otwierać несов., - m
otworzyć
otworzyć coe., -ę, -ysz
otwór m ., (o) pod. -u, np. - rze
otyty, лм. -li
owoc m ., pod. -u, np. -u
owszem
ozdoba ж., np. -ie, pod. m h . ( ó)
ozdobny
опустить; покинуть,
оставить
лимонад
а также
организация
организм
организатор
организовать
оркестр
орнамент
оригинальный
орел
достижение
поселок
слабый
лицо
личный
пассажирский;
легко­
вой
в конце концов
последний (нар.: в по­
следнее время)
осторожный
центр
просвещение
окружать
вот
окружающие
получить
получать
открывать
открыть
отверстие
полный
фрукт
да
украшение
художественный;
де­
коративный,
укра­
шающий
назначить
жениться
оживление
oznaczyć сов., -ę, -ysz
ożenić się (z kim) coe., -ię, -isz
ożywienie cp., np. -u
P
paczka ж., np. -ce
padać несов., - m
pakować się несов., -uję, -ujesz
pakunek ж., (nk) pod. -u, np. -u
пакет
падать (о doжde: идти)
упаковываться
багаж, сверток
525
Польско-русский словарь
palec л., (1с) род. -а, пр. -и
palić несов., -ę, -isz
palto ер., пр. -cie
pałac ж., род. -и, пр. -и
pamiątkowy
pamięć ж., пр. -ci
pamiętać несов., -m
zapamiętać
pan л., род. -а, пр. -и, лн. -owie
палец
курить; жечь
пальто (зимнее)
дворец
мемориальный
память
помнить
вы (обращение к луж чине), мужчина, то­
варищ
вы (обращение к жен­
щине), женщина, то­
варищ
господствовать,
цар­
ствовать, царить
туфля
вы (обращение к жен-
pani ж.%пр. -i
panować несов., -uję, -ujesz
zapanować
pantofel л., (fl) pod. -a, np. -u
państwo лн., np. -u
щине(-ал) и лужчине(-ал), товарищи;
państwo cp., np. -ie
państwowy, лм. -i
papier л., pod. -u, np. -rze
papieros л., род. -a, np. -ie
parasol л., pod. -a, np. -u
parę, род. -и, лл. -u
park л., pod. -u, np. -u
parowóz л., (o) pod. -u, np. -ie
parówka ж., np. -ce
parter л., pod. -u, np. -rze
partia ж., np. -i
partyjny, лл. -i
pas л., pod. -a, np. -ie
pasażer л., pod. -a, np. - rze, лн.
pasażerka ж., np. - ce
pasek л., (sk) pod. -a, np. -u
pasja ж., np. -i
pasować (do czego) несов., -uję
pasta ж., np. - ście
paszport л., pod. -u, np. - cie
paszportowy
pasztecik л., pod. -a, np. -u
patriotyczny, лл. -i, нар. -ie
patrzyć несов., -ę, -ysz
październik л., pod. -a, np. -u
pchać несов., -m
pchnąć
pełny, pełen, лл. -i, нар. -o
penicylina ж., pod. -ie
peron л., pod. -u, np. -ie
peronowy
peronówka ж., np. - ce
personel л., pod. -u, np. -u
owie
супруги
государство
государственный
бумага
папироса, сигарета
зонт
несколько, пару
парк
паровоз
сосиска
партер; первый этаж
партия
партийный
пояс; ремень; полоса
пассажир
пассажирка
поясок; полоска
желание, страсть
идти, подходить к чему
паста, крем
заграничный паспорт
паспортный
пирожок
патриотический
смотреть
октябрь
толкать
полный, исполненный
пенициллин
перрон, платформа
перронный
перронный билет
персонал, сотрудники
526
Польско-русский словарь
pestka ж., пр. -се
petent ле., род. -а, пр. -cie, йен. -ci
pewien, лм. -w ni
pewny, лм. -i
pewnie
pewność »c., np. -ci
pędzić песо в., -ę -isz
popędzić
pęknąć coe., -ę, -iesz
pianista м., np. -ście, лен. -ści
pianistka ж., np. -ce
piasek л., pod. (sk) -u, np. -u
piątek м., (tk) pod. -u, np. -u
pić necoe., -ję, -jesz
wypić
piec necoe., -kę, -czesz
upiec
pieczarka o#c., np. -ce
pieczeń ж., np. -ni, mh . -nie
pieczywo cp., np. -ie
piegi ми., pod. -ów
pieniądze мн., pod. -ędzy
pierożek m ., (żk) pod. -a, np. -u
pies ле., pod. psa, np. psie
pieszo
pieśń ж., np. -ni, mh . -ni
pięcioro, pod. -ga
piękny, ./wt. -i, нар. -ie
piętro ся., np. -rze
pilny, лм. -i, нар. -ie
piłka ж., np. -ce
pionier m ., pod. -a, np. -rze, mh. -rzy
piosenka »c., np. -ce
pióro cp., np. -rze
pisać (do kogo) несов., -szę, -szesz
napisać
pisarz m ., pod. -a, np. -u, лш. -e
pismo cp., np. -śmie
piwnica ж., np. -y
piwo cp., np. -ie
piżama o*c., np. -ie
plac m ., pod. -u, np. -u
plan m ., pod. -u, np. -ie
planować несов., -uję, -ujesz
zaplanować
plaster m ., (tr) pod. -a, np. -rze
plasterek m ., (rk) pod. -a, np. -u
plaża Dfc., np. -y
plecy mh., pod. -ów
plenum cp.
семечко, косточка
посетитель
уверен, некий, некото­
рый, один, опреде­
ленный
уверенный
наверно
уверенность
мчаться
лопнуть, треснуть
пианист
пианистка
песок
пятница
пить
печь
шампиньон
жаркое
булочные изделия
веснушки
деньги
вареник
собака, пес
пешком
песня
пятеро
прекрасный, (о литера­
туре)
художествен­
ный
этаж
прилежный; внима­
тельный; срочный
мяч
пионер
песенка
ручка; перо
писать
писатель
журнал, газета
подвал
пиво
пижама
площадь
план
планировать, намечать
пластырь
ломтик
пляж
спина
пленум
527
Польско-русский словарь
pleść кесов., -otę, -eciesz
płaca ж ., np. -у
płacić несов., -ę, -isz
zapłacić
płakać несов., -czę, -czesz
płaski, лм. -sc у кар. -о
płaszcz je., pod. -a, np. -u
płatek л., (tk) pod. -a, np. -u
płomień je., pod. -nia, np. niu
płuco cp., np. -u
płukać несов., -czę -czesz
wypłukać
płynąć песов., -ę -iesz
popłynąć
płytki, кар. -o
pływać несов., -m
pływalnia ж., np. -i
po (co)
po (czym)
pobyt je., pod. -u, np. -cie
pocałować coe., -uję, -ujesz
pochmurny, лм. -i, кар. -o
pochodzenie cp., np. -u
pochodzić несов., -ę, -isz
pochodzić coe., -ę, -isz
pochód Je., (o) pod. -u, np. -dzśe
pochwała afc., np. -le
pociąg Je., pod. -u, np. -u
pocisk Je., pod. -u, np. -u
po co
początek je., (tk) pod. -u, np. -u
poczciwy, лл. -i, кар. -ie
poczekać coe., -m
poczekalnia ж ., np. -i
poczęstować coe., -uję, -ujesz
poczta ж., np. -cie
pocztowy, лм. -i
pocztówka ж., np. -ce
poczuć (się) сов., -ję, -jesz
poczytać, coe., -m
pod ( czymу co)
podać сов.у -m
podarować coe., -uję, -ujesz
podawać не со в., -ję, -jesz
podać
podchodzić кесое., -ę, -isz
podejść
podczas
podejmować necoe., -uję, -ujesz
podjąć
podejść сов.у -dę, -dziesz
podjąć coe., podejmę, podejmiesz
плести
плата
платить
плакать
плоский
летнее пальто, плащ
лепесток
пламя
легкое
полоскать
плыть; течь, струиться
мелкий
плавать
плавательный бассейн
за
после, по, через, спу­
стя
пребывание
поцеловать
облачный, хмурый
происхождение
происходить
походить
шествие, демонстрация
похвала
поезд
снаряд
зачем
начало
добрый
подождать
зал ожидания
угостить
почта
почтовый
открытка
почувствовать (себя)
почитать
под, у
подать, дать, передать,
сообщить, указать
подарить
подавать, давать, пе­
редавать,
сообщать,
указывать
подходить,
прибли­
жаться
во время
принимать
подойти, приблизиться
принять
528
Польско-русский словарь
podkreślać несов., -m
podkreślić
podłoga ж., np. - dze, род. мн. (ó)
podmiejski
podnieść (się) сов., -osę, -esiesz
podobać się несов., -m
podobno
podpis m ., pod. -u, np. -ie
podpisać się сов., -szę, -szesz
podpisywać несов., -uję, -ujesz
podpisać
podróż ж., np. -у, мн. -e
podróżny m ., pod. -ego, мн. -i
podróżować несов., -uję, -ujesz
podrzeć сов., -rę, -rzesz
podstawić cos., -ię, -isz
poduszka ж., np. -ce
podwyżka ж., np. -ce
podziać (gdzie) сов., -eję, -ejesz
podziękować (komu) сов., -uję, -ujesz
podziwiać (kogo, со) несов., -m
poemat m ., pod. -u, np. -cie
poeta m ., np. -cie мн. - ci
poetka ж., np. -ce
poezja ж., np. -i
pogłębić cos., -ię, -isz
pognieść сов., -otę, -eciesz
pogoda ж., np. - dzie
pogotowie ratunkowe cp., np. -u
pogratulować (komu czego) сов., -uję, -ujesz
poinformować (kogo) сов., -uję, -ujesz
poinformować się сов., -uję, -ujesz
pojawiać się несов., -m
pojawić się
pojechać сов., -adę, -edziesz
pojedynczy, лм. -у, нар. -o
pojutrze
pokazać сов., -żę, -żesz
pokazywać несов., -uję, -ujesz
pokazać
pokolenie cp., np. -u
pokój m ., (o) pod. -u, np. -u
pokrajać сов., -ę, -esz
Polak m ., pod. -a, np. -u, мн. -су
pole cp., np. -u, pod. мн. (ó)
polecać несов., -m
polecić
polecieć cos., -ę, -isz
polecony
poleżeć cos., -ę, -ysz
polędwica ж., np. -y
подчеркивать
пол
пригородный
поднять(ся), встать
нравиться
кажется
подпись
расписаться
подписывать;
надпи­
сывать
путешествие, дорога
путешественник
путешествовать
порвать
подставить, здесь: по­
дать
подушка
повышение
деть
поблагодарить
восхищаться
поэма
поэт
поэтесса
поэзия (мн. стихотво­
рения)
углубить
смять
погода
скорая помощь
поздравить
сообщить, проинфор­
мировать
справиться
появляться
поехать
единичный, отдельный
послезавтра
показать
показывать
поколение
комната (в гостинице),
номер; мир
нарезать
поляк
поле
рекомендовать;
пору­
чать
полететь
заказной
полежать
филейная колбаса
529
Польско-русский словарь
policzek л ., (czk) род. -а, пр. -и
polityczny, лм. -i, пр. -ie
polityka ж., пр. -се
Polka ж., пр. -се
polonez л., род. -а, пр. -ie
połowę łóżko
Polska ж., пр. -се
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
polski, лл. -cy
polszczyzna ж., np. -in ie
połamać coe., -ię, -iesz
połączenie cp., np. -u
połowa ж., np. -ie
położyć (na czym, na co) сов., -ę, -ysz
położyć się (na czym, gdzie) сов., -ę, -ysz
południe cp., np. -u
pomagać несов., -m
pomidor л., pod. -a, np. -rze
pomidorowy
pomnik л., pod. -a, np. -u
pomost л., pod. -u, np. -ście
pomóc coe., -ogę, -ożesz
pomówić coe., -ię, -isz
pomylić się coe., -ę, -isz
pomysł m ., pod. -u, np. -śle
pomyśleć coe., -ę, -isz
ponad (co)
poniedziałek л., (łk) pod. -u, np. -u
ponieważ
ponowny, nap. -ie
ponury, лл. -rzy, nap. -o
pończocha ж., np. -sze
popatrzeć coe., -ę, -ysz
popełniać несов., -m
popełnić
popełnić coe., -ię, -isz
popielaty
popielniczka ж., np. -ce
popływać coe., -m
popołudnie cp., np. -u
popołudniowy
popiół л., (o) pod. -u, np. -ele и -ole
poprawa ж., np. -ie
poprawny, nap. -ie
poprosić (o co) coe., -szę, -sisz
po prostu
poprzedni, лл. -i, nap. -io
36 Uczebnik
щека
политический
политика
полька
полонез
раскладная кровать
Польша
Польская Народная
Республика
Польская
объединен­
ная рабочая партия
польский
польский язык
поломать, изломать
сообщение, соединение,
связь
половина; середина
положить
лечь
юг; полдень
помогать
помидор
томатный, из помидо­
ров, помидорный
памятник
площадка (в тралвае>
вагоне)
помочь
поговорить
ошибиться
замысел, идея, мысль
подумать
свыше, больше
понедельник
так как
повторный
угрюмый, унылый,
мрачный
чулок
посмотреть
совершать, делать
совершить, сделать
светлосерый
пепельница
поплавать
послеобеденное время
послеобеденный
пепел
улучшение
правильный
попросить
просто, по-просту
прежний, предыдущий
(нар.: прелюде)
530
Польско-русский словарь
poprzedzać (со) чесов., -ш
poprzedzić
popsuć сое., -ję, -jesz
рога ж., np. - rze, род. ми. (ó)
poradzić сое., -ę, -isz
poradzić się (kogo) сов., -ę, -isz
poranek м., (nk) pod. -a, np. -u
poranny, лм. -i
porcja ж., np. -i
porozmawiać сов., -m
porozumieć się (z kim) сов., -m
portfel m ., pod. -a, np. -u
portier m ., pod. -a, np. -rze, mu . -rzy
portmonetka ж., np. -ce
poruszyć (się) сов., -ę, -ysz
porwany, лм. -i
porywający
porządek m ., (dk) pod. -u, np. -u
posępny, лм. -i, нар. -ie
posiedzenie cp., np. -u
posiedzieć coe., -ę, -isz
posłodzić (со) сов., -ę, -isz
posłuchać (czego) сов., -m
posmarować сов., -uję, -ujesz
posolić сов., -ę, -isz
pospacerować сов., -uję, -ujesz
pospieszny
pospieszyć się cos., -ę, -ysz
posprzątać сов., -m
postać ж., np. -ci, mh. -cie и -ci
postarać się (о со) сов., -m
postawić (na czym, na со) сов., -ię, -isz
postęp m ., pod. -u, np. -ie
postój m ., (o) pod. -u, np. -u
posyłać чесов., -m
posłać
poszukać (czego) сов., -m
pościel ж., np. -i
pośpiech m ., pod. -u, np. -u
pośrodku
poświęcać чесов., -m
poświęcić
poświęcić сов., -ę, -isz
potańczyć сов., -ę, -ysz
potem
potrafić чесов., сов., -ię, -isz
potrzebny, лм. -i
potrzebować (czego) чесов., -uję, -ujesz
poukładać сов., -m
предшествовать
испортить
время, пора
посоветовать
посоветоваться
утро
утренний
порция
поговорить
понять друг друга, до­
говориться
бумажник
швейцар
портмоне
затронуть; зашеве­
ли ться )
увлеченный
захватывающий
порядок
угрюмый
заседание
посидеть
насыпать, положить
сахару
послушать
смазать
посолить
погулять
скорый; торопливый,
быстрый
поторопиться
убрать
персонаж, образ; фи­
гура
постараться, достать,
выхлопотать
поставить
прогресс
стоянка
посылать, отправлять
поискать
постель
спешка
посредине
посвящать
посвятить
потанцевать
потом, затем
уметь, суметь
нужный
нуждаться
уложить
531
Польско-русский словарь
poważny, лм. -I, нар. -ie
powiedzieć сов., -ш, -dzą
powiesić (gdzie) сов., -szę, -sisz
powieść ж., np. -ci, mu . -ci
powietrze cp., np. -u
powinien, лм. -nni
powinszować (komu czego) сов., -uję, -ujesz
powitać coe., -m
powodzenie cp., np. -u
powojenny
pow oli
powód m ., (o) pod. -u, np. *dzie
powrotny
powrócić сов., -ę, -isz
powrót m ., (o) pod. -u, np. -d e
powstać coe., -nę, -niesz
powstawać necoe., -ję, -jesz
powstać
powszedni
powtarzać necoe., -m
powtórzyć
poza tym
pozbawić coe., -ię, -isz
pozdrawiać (kogo) necoe., -m
pozdrowić
pozdrowienia mh.
pozdrowić (kogo) coe., -ię, -isz
poznać się coe., -m
poznać coe., -m
poznawać necoe., -ję, -jesz
poznać
pozostać coe., -nę, -niesz
pozostawać necoe., -ję, -jesz
pozostać
pozostały, лм. -li
pozwalać (na со) песо в., -m
pozwolić
pozwolić coe., -ę, -isz
pożartować (z czego) coe., -uję, -ujesz
pożegnać się coe., -m
pożegnanie cp., np. -u
pożyczyć (komu и od kogo) coe., -ę, -ysz
pożyteczny, лм. -i, nap. -ie
pójść coe., -dę, -dziesz
pół
półeczka ж., np. -ce
półka ж., np. -ce
północ ж., np. -y
серьезный; (о музыке)
симфоническая
сказать
повесить
роман
воздух
должен
поздравить, пожелать
приветствовать, встре­
тить
успех
послевоенный
медленно, постепенно
повод, причина
обратный
вернуться
возвращение
возникнуть
возникать
будний
повторять
кроме того, притом
лишить
передавать привет
привет
передать привет
познакомиться
познать, познакомить­
ся, узнать
познавать, знакомитьгся, узнавать
остаться; остановиться;
сохраниться
оставаться; останавли­
ваться
остальной
разрешать, позволять
разрешить, позволить
пошутить
проститься, попращаться
прощание
одолжить, занять,
дать, взять взаймы
полезный
пойти
пол, половина
полочка
полка
север; полночь
532
Польско-русский словарь
półtora
półtorej
późny, лм. -i, пар. -о
praca ж., пр. -у
pracować несов., -uję, -ujesz
pracownik м., род. -а, пр. -и, мп. -су
prać несов., piorę, pierzesz
uprać
pragnąć несов., -ę, -iesz
praktyka ж., np. -ce
prasa ж., np. -ie
prawda ж., np. -dzie
prawdopodobny, нар. -ie
prawidłowy, нар. -o
prawie
prawy, am . -i
prąd ж., pod. -u, np. - dzie
prenumerować (со) несов., -uję, -ujesz
zaprenumerować
prezydium cp.
produkcja ж., np. -i
produkować несов., -uję, -ujesz
wyprodukować
prędki, лм. -су, нар. -o
profesor m ., pod. -a, np. -rze, mh. -owie
prognoza ж., np. -ie
program m ., pod. -u, np. -ie
projekt m ., pod. -u, np. -cie
proponować несов., -uję, -ujesz
zaproponować
propozycja ж., np. -i
prosić (о со) несов., -szę, -sisz
poprosić
prostota ж., np. - cie
prosty, лм. -ści, нар. -o
proszek m ., (szk) pod. -u, np. -u
proszę
prośba ж., np. -ie, pod. mh. ( ó)
prowadzić несов., -ę, -isz
zaprowadzić
prowizoryczny, wap. -ie
próbować (czego) несов., -uję, -ujesz
spróbować
prócz
prysznic m ., pod. -a, np. -u
przebiegać несов., -m
przebiegły, лм. -li, нар. -Ie
przebierać się (za kogo) несов., -m
przebierać się
przebudować сов., -uję, -ujesz
przebywać несов., -m
przechodzić несов., -ę, -isz
przejść
полтора
полторы
ПОЗДНИЙ
работа, труд;
тация
работать
работник
стирать
диссер­
желать
практика
печать
правда, истина
вероятный
правильный
почти, почти что
правый
течение; ток; струя
подписываться
президиум
производство
производить
быстрый, скорый
профессор; преподава­
тель
прогноз, здесь: сводка
программа
проект
предлагать
предложение
просить
простота
простой, прямой
порошок
пожалуйста
просьба
вести
временный
пробовать, пытаться
кроме
ДУШ
проходить
хитрый
переодеваться
перестроить
пребывать
переходить, проходить
533
Польско-русский словарь
przechodzień л., род. -dnia, np. -dniu, лн. -dnie
przechowalnia ж., np. -i
przecież
przeciętny, лм. -i, нар. -ie
przeciwko (коти, czemu)
przeciwległy
przeczytać сов., -m
przed(e) (czym)
przedłużyć coe., -ę, -ysz
przedmiot л., род. -u, np. -cie
przedni
przedpokój л., (o) pod. -u, np. -u
przedpołudnie cp., np. -u
przedsiębiorstwo cp., np. -ie
przedstawiciel л., род. -a, np. -u, лн. -e
przedstawienie cp., np. -u
przedwczoraj
przedwojenny, лл. -i
przedział л., род. -u, np. -Ie
przejrzeć coe., -ę, -ysz
przejście cp., np. -u
przejść coe., -dę, -dziesz
przejść się coe., -dę, -dziesz
przekazać сов., -żę, -żesz
przekazywać несов., -uję, -ujesz
przekazać
przekąsić coe., -szę, -sisz
przekonać (się) (o czym) сов., -m
przekonywać (się) (o czym) несов., -uję, -ujesz
przekonać się
przekręcić coe., -ę, -isz
przekroczyć coe., -ę, -ysz
przelotny
przełączyć сов., -ę, -ysz
przemijać несов., -m
przeminąć
przemówienie cp., np. -u
przemysł л., род. -u, np. -śle
przemysłowy
przenieść сов., -osę, -esiesz
przepełnienie cp., np. -u
przepełniony
przepisać сов., -szę, -szesz
przepraszać (kogo) несов., -m
przeprosić
przeprosić (kogo) сов., -szę, -sisz
przerażony, лл. -eni
przerwa ж., np. -ie
przerywać coe., -ę, -iesz
przesada ж., np. - dzie
przesadzić сов., -ę, -isz
przesiadać się несов., -m
przesiąść się
прохожий
камера хранения
ведь
средний
против
противоположный
прочитать
перед, прежде чем, до
продлить
предмет
передний, головной
передняя
дообеденное время
предприятие
представитель
спектакль
позавчера
довоенный
купе
просмотреть
переход, проход
перейти, пройти
пройтись, прогуляться
передать
передавать
закусить
убедить(ся)
убеждать(ся)
повернуть
переехать, перешаг­
нуть, переступить
кратковременный
переключить
проходить
речь
промышленность
промышленный
перенести
сутолока, многолюдье
переполненный
прописать, переписать
извиняться
извиниться
испуганный
перерыв, антракт
прервать, прекратить,
остановить
преувеличение
преувеличить
пересаживаться
534
Польско-русский словарь
przesiadka ж., пр. -се
przesiadywać чесов., -uję, -ujesz
przesiedzieć
przestać сое., -nę, -niesz
przestawać uecoe., -ję, -jesz
przestać
przestrzegać (czego) чесов., -m
przestrzeń ж., up. -ni, мч. -nie
przesunąć сов., -ę, -iesz
przesuwać чесов., -m
przesunąć
przesyłać чесов., -m
przesłać
przesyłka ж., np. -ce
przeszkadzać чесов., -m
przeszkodzić
prześcieradło cp., np. -le
przetrwać cos., -m
przeważnie
przewieźć сов., -ozę, -eziesz
przewodnik л., pod. -a, np. -u, мч. -су
przewodnik ж., род., -a, np. -u
przewozić чесов., -żę, -zisz
przewieźć
przez (kogo, co)
przeżywać чесов., -m
przeżyć
przeźrocze (уст.)
przy (czym)
przybory мч., pod. -ów
przybyć сов., -ędę, -ędziesz
przybysz m ., pod. -a, np. -u, m u . -e
przychodzić чесов., -ę, -isz
przyjść
przydać się сов., -m, -dzą
przydarzyć się сов., -у
przyglądać się (czemu) чесов., -m
przyjrzeć się
przygotować (się) сов., -uję, -jesz
przygotowywać (się) чесов., -uję, -ujesz
przygotować (się)
przygotowanie cp., np. -u
przyjaciel м., pod. -a , np. -u, mu . -e
przyjazd m ., pod. -u, np. - eździe
przyjaźń ж., np. -ni
przyjąć сов., -mę, -miesz
przyjechać coe., -adę, -edziesz
przyjemność ж., np. -ci, лч. -ci
przyjemny, лм. -i, чар. -ie
przyjeżdżać чесов., -m
przyjechać
przyjęcie cp., np. -u
пересадка
просиживать
перестать, прекратить
переставать, прекра­
щать
соблюдать
пространство
передвинуть; провести
передвигать; проводить
передавать
посылка, бандероль
мешать
простыня
просуществовать
главным образом, пре­
имущественно
перевезти
экскурсовод
путеводитель
перевозить
через, сквозь,
за, по
переживать
из-за,
видимое пространство
у, при, рядом
прибор, принадлежно­
сти
прибыть
приезжий
приходить
пригодиться
случиться
присматриваться
приготовить(ся)
готовить(ся)
подготовка
друг, приятель
приезд, прибытие
дружба
принять, взять
приехать
удовольствие
приятный
приезжать
прием
Польско-русский словарь
przyjmować не со в., -uję, -ujesz
przyjąć
przyjście cp., np. -u
przyjść coe., -dę, -dziesz
przykry, нар. -o
przylecieć cos., -ę, -isz
przynajmniej
przynieść сов., -osę, -esiesz
przynosić wecoe., -szę, -sisz
przynieść
przypadkiem
przypadkowy, лм. -i, нар. -o
przypominać (komu) не сов., -m
przypomnieć
przypominać sobie не со в., -m
przypomnieć
przypomnieć (komu) сов., -ę, -isz
przypomnieć sobie сов., -ę, -isz
przypuszczać несов., -m
przyrodniczy
przysłać сов., -ślę, -ślesz
przyspieszony
przystanek м., (nk) pod. -u, np. -u
przystąpić сов., -ię, -isz
przystojny, лм. -i
przyszły, лм. -li
przyszyć coe., -ję, -jesz
przywieźć coe., -ozę, -eziesz
przyznać coe., -m
przyznać się (do czego) coe., -m
przyzwyczaić się coe., -ję, -isz
psuć несов., -ję, -jesz
popsuć, zepsuć
ptak m ., pod. -a, np. -u
publiczność ж., np. -ci
puder m ., (dr) pod. -u, np. -rze
pukać несов., -m
zapukać
puls M., pod. -u, np. -ie
punkt
punkt m ., pod. -u, np. -cie
punktualny, лм. -i, нар. -ie
pustka ж., np. -ce
pusty, нар. -o
puszczać несов. -m
puścić
puszysty
pyskaty, лм. -ci
pyszny, нар. -ie
pytać (kogo о со) несов., -m
zapytać
535
принимать
приход, прибытие
прийти
досадный, неприятный
(нар. также: ж аль)
прилететь
по крайней мере
принести
приносить
случайно
случайный
напоминать
вспоминать, припоми­
нать
напомнить
вспомнить, припомнить
предполагать, думать
естественный
прислать
ускоренный
остановка
приступить
красивый
будущий
пришить
привезти
присудить
признаться
привыкнуть
портить
птица
публика
пудра
стучать, стучаться
пульс
ровно
пункт, графа
пунктуальный
пустота, пустыня
(перен.)
пустой, порожний
пускать, отпускать
пушистый
языкастый, острый на
язык
(edecb) очень вкусный
спрашивать
536
Польско-русский словарь
R
rachunek м., (пк) род. -и, пр. -и
raczej
rada ж., rip. - dzie
radio cp., np. -u
radiowy
radosny, лм. -śni, нар. -śnie
radość ж., np. -ci
radzić necoe., -ę, -isz
poradzić
radzić się (kogo) несов., -ę, -isz
poradzić się
radziecki, лм. -су
raj m ., pod. -u, np. -u
rakietowy
rama ж., np. -ie
ramię cp., np. -eniu, mu . -ona
ranek m ., (nk) pod. -a, np. -u
rano
ratusz m ., pod. -a, np. -u
raz m ., pod. -u, np. -ie
raz
razem
rąbać несов., -ię, -iesz
porąbać
rączka, ж., np. -ce
recepcja ж., np. -i
recepta ж., np. -cie
recital (произн. [рэчитаЦ) м., род. ■и» пр. -и
recytować несов., -uję, -ujesz
redagować несов., -uję, -ujesz
redakcja ж., np. -i
referat m ., pod. -u, np. -cie
refleksja ж., np. -i
reklamacja ж., np. -i
remanent m ., pod. -u, np. -cie
renesans m ., pod. -u, np. -ie
renesansowy
repertuar m ., pod. -u np. - rze
reportaż m ., pod. -u, np. -u
restauracja ж., np. -i
restauracyjny
reszta ж., np. -cie
rewolucyjność ж., np. -ci
rewolucyjny, лм. -i, нар. -ie
reżyserować несов., -uję, -ujesz
ręcznik m ., pod. -a, np. -u
ręczny, нар. -ie
ręka ж.; np. -се, mh . -ce, pod. mh. (ą)
rękaw m ., pod. -a, np. -ie
счет
вернее, скорее
совет
радио, радиоприемник
связанный с радио
радостный
радость
советовать
советоваться
советский
рай
ракетный, ракетостроительный
рама
плечо
утро
утром
ратуша
раз
один раз, однажды
вместе
рубить
ручка
бюро приема, админи­
страция (в гостинице)
рецепт
концерт солиста
читать (о стихах)
формулировать, ре­
дактировать
редакция
доклад
рефлексия
претензия
переучет; запас
ренессанс
ренессансный
репертуар
очерк, репортаж
ресторан
связанный с рестора­
ном
сдача,, остальное
революционность
революционный
ставить, быть режиссе­
ром
полотенце
ручной
рука
рукав
П о л ь с к о -р у с с к и й словарь
rękawiczka ж., пр. -се
robić несов., -ię, -isz
zrobić
robota ж., пр. -еге, род. лн. (ó)
robotnica ж., np. -y
robotniczy, лм. -y
robotnik л., род. -а, пр. -u, ли. -су
rodzaj л., pod. -u, np. -u
rodzice ли., pod. -ów
rodzina ж., np. -ie
rok m ., pod. -u, np. -u, mu . lata
rola ж., np. -i, pod. ли. (ó)
romantyczny, лл. -i, нар. -ie
romantyk л., pod. -a, np. -u, ли. -су
Rosjanin л., pod. -a, np. -ie, лен. Rosjanie
Rosjanka »c., np. -ce
rosnąć несов., -snę, -śniesz
urosnąć
rosół m ., (o) pod. -u, np. -Ie
rosyjski, лл. -cy
rozbierać (się) несов., -m
rozebrać (się)
rozbrzmiewać несов., -m
rozbudowa ж., np. -ie
rozebrać (się) сов., rozbiorę, rozbierzesz
rozgłośnia ж., np. -i
rozkazywać несов., -uję, -ujesz
rozkazać
rozkład (jazdy) л., pod. -u, np. -dzie
rozległy
rozmawiać несов., -m
rozmienić сов., -ię, -isz
rozmowa ж., np. -ie, pod. ли. (ó)
rozpakować сов., -uję, -ujesz
rozpiąć сов., rozepnę, rozepniesz
rozpocząć (się) сов., -nę, -niesz
rozpoczynać (się) несов., -m
rozpocząć
rozpogodzenie cp., np. -u
rozpraszać несов., -m
rozproszyć
rozrosnąć się сов., -snę, -śniesz
rozstawić сов., -ię, -isz
rozśmieszyć сов., -ię, -ysz
roztargnienie cp., np. -u
rozterka ж., np. -ce
rozumieć несов., -m
zrozumieć
537
перчатка
делать
труд, работа
работница
рабочий
рабочий
род, вид
родители
семья
год
роль
романтический, роман­
тичный
романтик
русский
русская
расти
бульон
русский
раздевать(ся)
раздаваться
развитие
раздеть(ся)
радиовещательная
станция
приказывать
расписание (движения
поездов)
обширный
разговаривать, гово­
рить
разменять
разговор
(лн. также
переговоры)
распаковать
расстегнуть; растянуть;
натянуть
начать(ся)
начинать(ся)
прояснение
рассеивать; отвлекать
расшириться, разра­
стись
раздвинуть, расставить
рассмешить
рассеянность
внутренний разлад
понимать
538
П о л ь с к о -р у с с к и й сло ва рь
rozwinąć сое., -ę, -iesz
rozwój м., (о) род. -u, пр. -u
róg м., (о) род. -u, пр. -и
również
równowaga м., пр. - dze
róża ж., пр. -у
różny, лм. -i, нар. -ie
rubryka ж., пр. -се
ruch м., род. -u пр. -и
ruchliwy, лм. -i
развить
развитие
угол; рог
также, тоже
равновесие
роза
разный, различный
рубрика, графа
движение
полный движения, по­
движной
эскалатор
подвижной
рыжий
руины
трогаться, трогать
ruchome schody мн.
ruchomy, лм. -i
rudy, лм. -dzi
ruiny мн.
ruszać necoe., -m
ruszyć
ryba ж., np. -ie
rybny
rycerz M.y pod. -a, np. -u, мн. -e
rynek M.t (nk) pod. -u, np. -u
rysunek м.у (nk) pod. -u, np. -u
rzadki, лм. -су, нар. -о
rząd м.у pod. -u, np. -dzie
rząd м.у (ę) pod. -u, np. -dzie
rządowy, лм. -i
rządzić necoe., -ę, -isz
rzec сов., -knę, -kniesz
rzecz ж., np. -у, мн. -y
rzeczywisty, лм. -śc i, нар. -ście
рыба
рыбный
рыцарь
рынок, площадь
рисунок; очертание
редкий
правительство
ряд
правительственный
править, управлять
сказать
вещь
действительный, (нар.
также: в самом деле)
река
скульптор
ваять, высекать
rzeka, ж., np. -ce
rzeźbiarz м., pod. -a, np. -u мн. -e
rzeźbić несов., -ię, -isz
wyrzeźbić
rzucać (się) несов., -m
rzucić (się)
rzucić (się) сов., -ę, -isz
бросать(ся)
бросить(ся)
S
sadzać (па czym, gdzie) несов., -m
posadzić
sala ж., np. -i
salon м . у pod. -u* np. -ie
sałata ж., np. -cie
sałatka ж., np. -ce
sam, лм. -i
samochód m ., ( o) pod. -u np. -dzie
samolot M., pod. -u, np. - cie
samotny, лм. -i, нар. -ie
sandacz m ., pod. -a,, np. -u
sandał m ., pod. -a, np. -le
сажать
зал
салон
салат (зеленый)
салат
сам, самый, один
автомобиль
самолет
одинокий, один (нар.
также: наедине)
судак
сандалия
539
П о л ь с к о -р у с с к и й сло ва рь
satyra ж., пр. -rze
satyryczny, лм. -i, пар. -ie
sądzić несов., -ę, -isz
sąsiad м., род. -а, пр. - edzie, мн. - edzi
sąsiadka ж.} пр. -се
scena э/с., пр. -ie
schab pieczony м., род. -u, пр. -ie
schabowy (kotlet)
schody мн., pod. ów
schodzić несов., -ę, -iśz
zejść
schować (gdzie) сов., -m
schudnąć сов. -ę, -iesz
sejm m ., pod. -u, np. -ie
sekretarz м., pod. -a, np. -u, мн. -e
sen m ., pod. snu, np. śnie
senny, лм. -i, nap. -ie
sens m ., pod. -u, np. -ie
ser m ., pod. -a, np. -rze
serce cp., np. -u
serdeczny, лм. -i, nap. -ie
siadać (na czym, gdzie) несов., -m
usiąść, siąść
siąść (na czym, gdzie) сов., -dę -dziesz
siebie
siedziba ж., np. -ie
siekany
siedzieć несов., -ę, -isz
sień ж., np. -ni, мн. -nie
sierpień m ., pod. -nia, np. -niu
silny, лм. -i, нар. -ie
siła ж., np. -Ie
siostra ж., np. -rze, pod. мн. (ó)
skarpetka ж., np. - ce
skąd
skądinąd
skądś
sklep m ., pod. -u, np. -ie
składać się (z czego) несов,, składa
skompletować сов., -uję, -ujesz
skończyć (się) сов., -ę, -ysz
skórkowy
skręcić сов., -ę, -isz
skromny, лм. -i, нар. -ie
skroń ж., np. -ni, мн. -nie
skrócić (się) сов., -ę, -isz
skryty, лм. -ci, нар. -cie
skrzynka ж., np. -ce
skrzypaczka ж., np. - ce
skrzypek m ., (pk) pod. -a, np. -u, мн. -owie
skrzywić się сов., -ię, -isz
сатира
сатирический
считать, думать
сосед
соседка
сцена
жареная свинина
свиная отбивная (кот­
лета)
лестница
спускаться
спрятать
похудеть
сейм
секретарь
сон
сонный
смысл
сыр, творог
сердце
сердечный
садиться
сесть
себя; друг друга
местопребывание
рубленый
сидеть
сени
август
сильный
сила
сестра
носок
откуда
из (какого-н.) другого
места
откуда-нибудь, откуда-
-то
магазин
состоять (из)
укомплектовать, со­
брать
кончить(ся), покончить
кожаный
свернуть
скромный
висок
сократить(ся)
замкнутый
ящик
скрипачка
скрипач
поморщиться, скри­
виться
540
П о л ь с к о -р у с с к и й словарь
skrzyżowanie ср., пр. -и
skwer ле., род . -и, np. -rze
słaby, лм. -i, пар. -о
sława ж., пр. -ie
sławny, лм. -i
słodki, лм. -су, пар. -о
słodycze мп., род. -у
słodzić песов., -ę, -isz
posłodzić
słoma ж., np. -ie
słomkowy
słoneczny, лм. -i, nap. -ie
słony, nap. -o
słońce cp., np. -u
Słowianin м., pod. -a, np. -ie, лен. Słowianie
słownik ле., род. -a, np. -и
słowo cp., np. -ie, род. мп. (ó)
słuchać (czego) песов., -m
słuchawka ж., np. -ce
słup ле., род. -a, np. -ie
służbowy, nap. -o
służyć (jako со) песов., -ę, -ysz
słynny, лле. -i
słychać (kogo, co)
słyszeć песов., -ę, -ysz
usłyszeć
smacznego!
smaczny, nap. -ie
smakować песов., -uje
smażyć песов., -ę, -ysz
usmażyć
smok ле., род. -a, np. -и
sobota ж., np. -cie, род. мп. (ó)
socjalistyczny
socjalizm ле., род. -u, np. -ie
sodowa (woda)
sok ле., род. -u, np. -и
solista ле., np. -ście, лен. -ści
solniczka anc., np. -ce
sos ле., pod. -u, np. -ie
sól »c., (o) np. -i, лен. -e
spacer ле., pod. -u, np. -rze
spacerować песов., -uję, -ujesz
spać песов., śpię, śpisz
spalić coe., -ę, -isz
spalić się coe., -ę, -isz
spaść coe., -dnę, -dniesz
specjalny, лм. -i, nap. -ie
spędzać песов., -m
spędzić
spędzić coe., -ę, -isz
spieszyć się песов., -ę, -ysz
pospieszyć się
перекресток
сквер
слабый, легкий
слава, известность
знаменитый
сладкий
конфеты, шоколад
сыпать, класть сахар
солома
соломенный
солнечный
соленый
солнце
славянин
словарь
слово
слушать
трубка
столб
служебный
служить
известный
слышно
слышать
приятного аппетита!
вкусный
нравиться (о еде)
жарить
змей
суббота
социалистический
социализм
газированная (вода)
сок
солист
солонка
соус
соль
прогулка
гулять, прогуливаться
спать
сжечь
сгореть
упасть; опуститься
специальный
проводить; сгонять
провести; согнать
торопиться, спешить;
идти вперед
541
П о л ь с к о -р у с с к и й словар ь
spiker м., род. -a, np. -rze, мн. -rzy
spodek м., (dk) род. -a, np. -и
spodnie мн., pod. -i
spodziewać się (czego) несов., -m
spojrzeć сов., -ę, -ysz
spojrzenie cp., np. -u
spokojny, ,/wt. -i, nap. -ie
spokój «ас., (o) pod. -u, np. -u
sportowiec m ., (w c) pod. -a, np. -и, лен. -У
spory
sposób m ., ( o) pod. -u, np. -ie
spostrzec сов., -gę, -żesz
spotkać (się) сов., -m
spotykać (się) несов., -m
spotkać (się)
spotkanie cp., np. -u
spożywczy
spódnica ж., np. -y
spółdzielnia ж., np. -i
spóźniać się несов., -m
spóźnić się
spóźnić się сов., -ię, -isz
spóźnienie
sprawa ж., np. -ie
sprawiać несов., -m
sprawić
sprawdzać несов., -m
sprawdzić
sprawdzić сов., -ę, -isz
spróbować (czego) сов., -uję, -ujesz
sprzątać несов., -m
sprzątnąć
sprzątnąć сов., -ę, -iesz
sprzedawać несов., -ję, -jesz
sprzedać
sprzedawca м., np. -у, мн. -у
sprzedawczyni ж., np. -i
sprzedaż ж., np. -y
spuchnąć сов., -ę, -iesz
srebro cp., np. -rze
stacja ж., np. -i
stać несов., -oję, -oisz
stać się сов., -nę, -niesz
stały, лм. -li, нар. -Ie
stamtąd
stan m ., pod. -u, np. -ie
stanąć (na czym, gdzie) сов., -ę, -iesz
Stany Zjednoczone мн., род. -ów
starać się (о со) несов., -m
postarać się
starczyć сов., -ę, -ysz
диктор
блюдце
брюки
надеяться, ждать, ожи­
дать
взглянуть, посмотреть
взгляд
спокойный
покой, тишина, спокой­
ствие
спортсмен
порядочный
способ
заметить
встретить(ся)
встречать(ся)
встреча
продовольственный
юбка
кооператив
опаздывать; отставать
опоздать; отстать
опоздание
дело
доставлять
проверять
проверить
попробовать
убирать
убрать
продавать
продавец
продавщица
продажа
распухнуть
серебро
станция
стоять
стать; случиться
постоянный
оттуда
состояние
стать; остановиться
Соединенные Штаты
стараться, хлопотать
хватить
542
Польско-русский словарь
s ta ro m ie js k i, лм. - с у
s ta rt м., р о д , -и , п р , - t i e
sta ry , лм, -r z y 9 нар. - о
s ta w a ć (n a cz y m , g d z ie ) н есов., - ję , - je s z
sta n ą ć
s ta w ia ć (n a cz y m , na с о ) н есов., -m
p o s ta w ić
stąd
sterczeć н есо в ., -ę , -y s z
ste rta ж., np. - cie
stłu c coe., - k ę , -c z e sz
stoisk o cp., np . - u
s to lica ж ., np . - y
sto lik M., pod . - a , np. - u
sto łeczn y , лм. - i
sto p ień m ., p o d . -n ia , np. -n iu
s to ra ж., n p . - rze
stos m ., pod. -u , n p . -i e
s to s o w a ć się (d o c z e g o ) н есо в., - u ję , -u je s z
z a s to s o w a ć s ię
sto su n ek m ., (n k ) pod. - u , n p . - u
stó ł m ., (o ) p o d . - u , n p . - l e
stracić сов., -ę , -is z
s t r a jk m ., pod. - u , np. - u
stra sz n y , лм. -i, нар. -ie
stra ta ж., n p . -c ie
stro m y , нар. -o
s tro n a ж., n p . -ie
stró j m ., (o ) p o d . - u , np. - u
stu d e n t m ., p od . - a , n p . -c ie , mh . -c i
s tu d e n tk a ж ., np . - ce
s tu d ia mh., pod. - ó w
s tu d io w a ć н есо в ., -u ję , -u je s z
s tw a r z a ć н есо в., -m
s tw o rz y ć
s tw ie rd z a ć н есо в ., -m
s tw ie rd z ić
s tw ie rd z ić сов., -ę , -isz
s tw o r z y ć coe., -ę , -y s z
sty czeń m ., pod. -n ia , np. -n iu
s ty l m ., pod. -u , np. - u
s u fit m ., pod. -u , n p . -c ie
s u k ie n k a ж., n p . -c e
s u r ó w k a ж ., np. - ce
suszyć н есо в., -ę , -y s z
w y su szy ć
s w e t e r m ., (t r ) po d. - a , np . -rze
s w e t e r e k m ., (r k ) pod. -a , np. - u
s w o b o d n y , лм. -i, нар. -i e
sw o isty , лм. -ś c i, нар. -ś c ie
s w ó j, лм. s w o i
s y g n a ł m ., pod. -u , np . - le
ст аро го ро д ск и й
старт
ст ары й
ст ан о ви ть ся;
о ст а н а­
вливаться
ставить
отсю да
т о рч ать
гр у д а
р а зб и т ь
к и о ск
ст оли ц а
с т о ли к
ст о ли ч н ы й
гр ад у с;
степень,
п ен ь
ш тора
к у ч а , гр у д а
со б лю д ат ь
ст у­
отн ош ен и е
стол
п о теря ть
забастовка
у ж а с н ы й , ст р аш н ы й
п о теря
п о к ат ы й ; к р у т о й
ст орон а; ст р а н и ц а
н ар я д , костю м ; о д е ж д а
студент
ст уд ен тка
у ч е б а (в в у з е )
у ч и т ь ся (в в у з е ), и з у ­
ч ат ь
со зд ав ать
ко н ст ат и р о в ат ь
к о н стати ро в ат ь
создать
январь
ст и ль
потолок
платье
салат из капусты
суш и ть
свитер
ш ер с т я н а я к о ф т о ч к а
св обод ны й
св о е о б р азн ы й
свой
гудок, с и г н а л
543
Польско-русский словарь
s y m fo n ia ж., пр. -1
s y m fo n ic z n y
s y m p a ty c z n y , лм. -i, пар, -i e
sy n м., род. - а , пр. -и , мн. - o w i e
s y p ia ln y
s y r e n a ж ., пр. -i e
s z a c h y мп., род. - ó w
s z a c u n e k м., (п к ) род. - u , пр. - u
s z a fa ж., np. - i e
s z a fk a n o c n a ж . пр. - се
s z a l м., род. - а , пр. - и
s z a n o w a ć несов., - u ję , -u je s z
s z a n o w n y , лм. - i
s za tn ia ж., np . - i
s z a t n ia r z м., род. - а , пр. -и , мп. - е
s z c z a w io w y
szc z egó ln y , лм. -i, нар. - i e
szc z egó ł м., род. -и , пр. - i e
s z c z e g ó ło w y , нар. -о
szc z ęściarz м., род. - а , пр. -и , мн. - е
szczęście ср., пр. -и
sz c z ę ś liw y , лм. -i, « а р . - i e
szczoteczka ж ., п р. -с е
szc zotk a ж., пр. -с е
s z c z u p a k м., род. - а , п р. -и
s z e f м., род. - а , пр. -ie , мн. - o w i e
s z e re g м., род. -и , пр. -и
sze ro k i, лж. -с у , « а р . -о
s z e w c м., род. - а , п р. -и , мн. - у
s z k a tu łk a ж ., п р . - с е
s z k la n k a ж ., п р. -с е
szkoda!
sz k o ła ж ., п р. -1е, род. мн. (о)
s z la fr o k м., род. - а , пр. - и
s z n y c e l м., (c l) род. - а , п р. - и
s z m in k a ж ., п р. - с е
s z o fe r м., род. - а , п р. -r z e , леи. - r z y
szo rstk i, ллс. -с у , нар. -о
szo sa ж ., п р . - i e
s z p in a k м., род. -и , п р . - и
s z p ro ty мц.
s z t a n d a r м., род. -и , п р. -r z e
s z tu k a ж ., п р . - с е
s z u f la d a ж ., п р . -d z ie
s z u k a ć (c z e g o ) н есо в ., -m
p o sz u k a ć
szu m m ., pod. - u , n p . - i e
s z y b a ж ., pod. -ie
s zy b k i, лм. -c y , nap. -o
szyć н есов., - ję , -je s z
uszyć
s z y ja ж., np. szy i
s zy n k a ж., np. - c e
сим ф ония
си м ф о н и ч ес к и й
си м п ати ч н ы й
сы н
спальн ы й
с и р ен а
ш ахм аты
уваж ение
ш каф
ту м б о ч к а
ш аль
уваж ать
уваж аем ы й
га р д е р о б
га р д е р о б щ и к
щ авелевы й
о со бен н ы й
д е т ал ь , п одробность
подробны й
счастли вчи к
сч а ст ь е
сч а с т л и в ы й
щ етка
щ етка
щ ука
начальник
ряд
ш ирокий
сапож ник
ш катулка
стакан
ж аль!
ш кола
халат
ш ницель
г у б н а я п о м ад а; грим
ш оф ер
ш ероховаты й, ж есткий
ш о с се
ш пинат
ш проты
знам я
и ск ус ст в о ; п ь е с а ; ш т у я щ и к (в столе)
и ск ат ь
ш ум
оконное ст екло
бы стры й, ск о р ы й
ш и ть
ш ея
ветчина
544
Польско-русский словарь
§
ściana ж., пр. -ie
ściągnąć сов., -ę, -iesz
ściemniać się necoe., ściemnia się
ściemnić się
ścieżka ж., np. -ce
ścisły, лм. -śli, nap. -śle
ślad m ., pod. -u
śledź m ., pod. -dzia, np. -dziu
śliczny, лм. -i, nap. -ie
ślinić necoe., -ię, -isz
śliwka ж., np. -ce
śliwkowy
ślub m ., pod. -u, np. -ie
śmiać się (z czego) necoe., -eję, -ejesz
pośmiać się
śmietana ж., np. -ie
śmietankowy
śniadanie cp., np. -u
śnieg л., pod. -u, np. -u
śpiewaczka ж., np. -ce
śpiewać necoe., -m
zaśpiewać
śpiewak m ., pod. -a, np. -u, mh. -cy
średni, лм. -i, nap. -io
średniowieczny, лм. -i
środa ж., np. - dzie, pod. mh. ( ó)
środek m ., (dk) pod. -a, np. -u
śródmieście cp., np. -u
świadek m ., (dk) pod. -a, np. -u,
świat m ., pod. -a, np. -ecie
światło cp., np. -etle
światowy, лм. -i
świąteczny, лм. -i, nap. -ie
świeca ж., np. -y
świetny, лм. -i, nap. -ie
świeży, лм. -у, nap. -o
święto cp., np. -cie, pod.
świt m ., pod. -u, np. -cie
mh.
mh.
-owie
(ą)
стена
стащить
смеркаться
тропинка
точный, строгий
след
селедка, сельдь
чудесный
слюнявить
слива
сливовый
свадьба
смеяться
сметана
сливочный
завтрак
снег
певица
петь
певец
средний
средневековый
среда
середина, внутренняя
часть; средство
центр города
свидетель
мир, свет
свет
мировой
праздничный
свеча
замечательный, чудес­
ный
свежий
праздник
заря
Т
tablica ас., пр. -у
tabletka ж., пр. -се
tajemnica ж., пр. -у
tak
tak samo
taki, лм. -су
taki sam, лм. -су sami
taksówka ж., np. -ce
także
доска
таблетка
секрет, тайна
да, так
так же
такой
такой же
такси
также, тоже
545
Польско-русский словарь
talerz м ., р о д . , -а» п р . - и
talerzyk м ., р о д . -а, п р . -и
tam
tamtejszy, лм. -si
tamt e n , л м . tamci
tamtędy
taneczny, n a p . -ie
tani, л м . -i, n a p . -io
taniec м ., p o d . -ńca, n p . -ócu
tapczan m ., p o d . -u, n p . -ie
targi m h ., p o d . -ów
Tatar m ., p o d . -a, n p . -rze, m h . -rzy
tatuś m ., p o d . -sia, n p . -siu
teatr m ., p o d . -u, n p . -rze
technika ж . , n p . -ce
teczka ж . , n p . -ce
teks t m ., p o d . -u, n p . - ś c i e
telefon m ., p o d . -u, n p . -ie
telefoniczny, n a p . -ie
telefonować (do kogo) n e c o e . , -uję, -ujesz
zatelefonować
telegram m ., p o d . -u, n p . -ie
telewizor m ., p o d . -a, n p . - rze
telewizyjny
temat m ., p o d . -u, n p . -cie
temperatura ж . , n p . - r z e
tempo c p ., n p . -ie
teraz
t e n , л м . ci
t e n sam, л м . ci sami
teraźniejszość ж . , n p . -ci
termin m ., p o d . -u, n p . -ie
też
tędy
tkanina ж . , n p . -ie
tkliwość ж . , n p . -ci
tło m ., p o d . -a, n p . -Ie
tłok m ., p o d . -u, n p . -u
tłuc n e c o e . , -kę, -czesz
stłuc
tłum m ., p o d . -u, np. -ie
tłumacz m ., p o d . -a, n p . -u, m h . -e
tłumaczyć n e c o e . , -ę, -ysz
wytłumaczyć
tłumaczyć się ( z c z e g o ) n e c o e . , -ę, -ysz
wytłumaczyć się
to
toast m ., p o d . -u, n p . -ście
tom m., p o d . -u, n p . -ie
tor m ., p o d . -u, n p . - r z e
torebka ж ., np. - ce
tort m ., pod. -u, np. - cie
towar m ., pod. -u, np. - rze
37 Uczebnik
тарелка
десертная тарелка
там, туда
тамошний
тот
тем путем, там
танцевальный
дешевый
танец
тахта
ядмарка
татарин
папа
театр
техника
портфель
текст
телефон; звонок (теле­
фонный)
телефонный
звонить, телефониро­
вать
телеграмма
телевизор
телевизионный
тема
температура
темп
теперь, сейчас
этот
тот же
настоящее
срок
также, тоже
этим путем, здесь
ткань
умиление
фон
давка, сутолока
разбивать, бить
толпа
переводчик
объяснять
оправдываться
тогда
тост
том
рельс, путь (жел. до­
рога)
сумка, сумочка
торт
товар
546
Польско-русский словарь
общительный
общество, компания
терять, тратить
towarzyski, лм. -су, пар. -о
towarzystwo ср., np. -ie
tracić песов., -ę, -isz
stracić
trafić сое., -ię, -isz
tragedia ж., np. -i
traktat m ., pod. -u, np. -cie
tramwaj м., pod. -u, np. -u
tramwajowy
trasa ж., np. -ie
trawa ж., np. -ie
trawnik m ., pod. -a, np. -u
trenować песов., -uję, -ujesz
trochę
troje, pod. -ga
troszczyć się (о со) песов., -ę, -ysz
zatroszczyć się
trudność ж., np. -ci, мп. -pi
trudny, лм. -i, nap. -o
попасть
трагедия
трактат
трамвай
трамвайный
трасса, линия
трава
газон
тренировать(ся)
немного
трое
заботиться
truskawka ж., np. -ce
trwać песов., trwa
potrwać
trybuna ж., np. -ie
trzeba
trzymać (się) песов., -m
tu, tutaj
tunel ж., pod. -u, np. -u
turysta m ., np. -ście, m h . -ści
tutejszy, лм. -si
twardy, лм. - dzi, nap. -o
twarz ж., np. -у, m h . -e
twierdzić песов., -ę, -isz
tworzyć песов., -ę, -ysz
stworzyć
twój, лм. twoi
twórczość ж., np. -ci
ty
tydzień m ., pod. tygodnia, np. tygodniu
tygodnik m ., pod. -a, np. -u
tyle, pod. и лм. -u
tyle samo
tylko
tylny, лм. -i
tymczasem
tysiąc m ., pod. -a, np. -u, pod.
tytuł m ., pod. -u, np. -Ze
mh
.
-ęcy
трудность
трудный (пар. ?акже:
ничего не поделаешь)
ягода клубники
продолжаться, длиться
трибуна
надо, нужно
держать(ся)
здесь, сюда
туннель
турист
здешний
твердый; крепкий
лицо
утверждать
создавать,
образовы­
вать
твой
творчество
ты
неделя
еженедельник
столько
столько же
только, лишь; но
задний, хвостовой
между тем, тем време­
нем
тысяча
заглавие; титул
U
u (kogo)
ubiegły
ubierać (się) песов., -m
ubrać (się)
У
прошлый
одевать(ся)
547
Польско-русский словарь
ubrać (się) сое., ubiorę, ubierzesz
ubranie cp., np. -u
ucho cp., np. -u, mu . uszy, род. mu .
uchwała ж., np. -te
uszu
uciec сов., -knę, -kniesz
ucieszyć się (z czego;* czym) сов., -ę, -ysz
uczcić сов., -czę, -cisz
uczelnia ж., np. -i
uczeń m ., pod. -nia, np. -niu, mh. -niowie
uczesać (się) сов., -szę, -szesz
uczony m ., pod. -ego, mh. -eni
uczucie cp., np. -u
uczyć się (czego) uecoe., -ę, -ysz
nauczyć się
udać się сов., -m, -dzą
udawać się uecoe., -ję, -jesz
udać się
uderzenie cp., np. -u
udko cp., np. -u
udział m ., pod. -u, np. -le
uginać się uecoe., -m
ugiąć się
układać uecoe., -m
ułożyć
ukochany, лм. -i
ukryć (się) (gdzie, przed czym) сов., -ję, -jesz
ulewa ж., np. -ie
ulgowy, nap. -o
ulica ж., np. -y
ulubiony, лм. -eni
umalować сов., -uję, -ujesz
umieć uecoe., -m
umierać (z czego, na co) uecoe., -m
umrzeć
umieścić (gdzie) сов., -szczę, -ścisz
umówić się сов., -ię, -isz
umrzeć (z czego, na со) сов., -rę, -rzesz
umyć (się) сов., -ję, -jesz
umywalka ж., np. -ce
unieść się сов., -osę, -esiesz
unikać uecoe., -m
uniknąć
uniwersytecki, лм. - су
uniwersytet м., pod. -u, np. -cie
upalny, nap. -ie
upał m ., pod. -u, np. -le
uparty, лм. -ci, nap. -cie
upaść сов., -dnę, -dniesz
upiększyć сов., -ę, -ysz
одеть(ся)
одежда
ухо
решение, постановле­
ние
сбежать, убежать
обрадоваться
отметить
вуз, университет
ученик
причесать(ся)
ученый
чувство
учиться, учить (что)
удаться, получиться;
отправиться, напра­
виться
удаваться, получаться;
отправляться, напра­
вляться
удар; туше
ножка
участие
прогибаться
составлять; уклады­
ваться)
любимый
спрятать(ся),
скрыть(ся)
ливень; шквал
льготный
улица
излюбленный
покрасить
уметь
умирать
поместить; располо­
жить
условиться
умереть
умыть(ся), вымыть(ся)
умывальник
подняться
избегать
университетский
университет
жаркий, знойный
жара
упрямый
пасть
украсить
548
Польско-русский словарь
пройти
упоенный
подарок
предупреждать
upłynąć сое., -ie
upojony, лм. -cni
upominek м., (nk) pod. -a, np. -u
uprzedzać несов., -m
uprzedzić
uprzedzić сов., -ę, -isz
uprzejmość ж., np. -ci
uprzejmy, лм. -i, нар. -ie
upudrować się сов., -uję, -ujesz
urazić coe., -żę, -zisz
uregulować coe., -uję, -ujesz
urlop m ., pod. -u, np. -ie
uroczy, лм. -у, пар. -о
uroczystość, ж., np. -ci, мн. -ci
uroczysty, лм. -ści, нар. -ście
urodzenie cp., np. -u
urodzić (się) coe., -ę, -isz
urok m ., pod. -u, np. -u
urozmaicać несов., -m
urozmaicić
urząd m ., (ę) pod. -u, np. -dzie
urzędniczka ж., np. -ce
urzędnik m ., pod. -a, np. -u, мн. -су
usiąść (na czym) coe., -dę, -dziesz
usłyszeć coe., -ę, -ysz
usmażyć coe., -ę, -ysz
usposobienie cp., np. -u
usta мн.
ustać coe., -nie
ustalić coe., -ę, -isz
uszyć coe., -ję, -jesz
uśmiech m ., pod. -u, np. -u
uśmiechać się (do kogo) несов., -m
uśmiechnąć się
utonąć coe., -ę, -iesz
utwór m ., (o) pod. -u, np. -rze
uwaga ж., np. -dze
uważać несов., -m
uważać się (za со) несов., -m
uwielbiać necoe., -m
uwierzyć coe., -ę, -ysz
uznanie cp., np. -u
uzyskać coe., -m
użyć (czego) coe., -ję, -jesz
używać (czego) несов., -m
użyć
предупредить
вежливость, предупре­
дительность
вежливый, предупре­
дительный
напудриться
обидеть
(здесь) заплатить
отпуск
очаровательный
торжество
торжественный
рождение
родить(ся)
обаяние
разнообразить
ведомство; отделение
служащая
служащий
сесть
услышать
пожарить
настроение; характер
рот, уста
прекратиться
определить, назначить
сшить
улыбка
улыбаться
утонуть
произведение
внимание
быть внимательным;
обращать внимание;
считать
считать себя
обожать
поверить
признание
получить
употребить
употреблять
W
w (czym, со)
wagon м., pod. -u, np. -ie
в
вагон
Польско-русский словарь
wakacje мн.у род. -i
walc м., род. -а, пр. -и
walczyć (о со) несов., -ę, -ysz
walizka ж., пр. -се
walka ж., пр. -се
waluta ж., пр. -tie
wanna ж., пр. -1е
warga ж., пр. -dze
warszawiak м., род. -а, пр. -и, мп. -су
warszawianka ж., пр. -се
warszawski, лм. -су
warsztat м., род. -и, пр. -сге
wart, лм. -cl, нар. -о
wartościowy, лм. -I
wasz, ,/wt. -si
wazon м., род. -и, пр. -!е
ważność ж., пр. -ci
ważyć несов.} -ę, -ysz
zważyć
wąski, лм. -су, nap. -о
wątróbka ж., пр. -се
wątpić (w со) несов., -ię, -isz
zwątpić
wbrew (czemu)
wcale nie
wchodzić несов., -ę, -isz
wejść
w ciągu
wciąż
wczasy mh., pod. -ów
wczesny, лм. -śni, нар. - śnie
wczoraj
w dół
wdzięczny, лм. -i, nap. -ie
według (czego)
wejść cos., -dę, -dziesz
wejście cp., np. -u
wełna ж., np. -ie
wełniany
wesoły, лм., -eli, nap. -o
weterynarz м., род. -а, np. -и, дн. -е
wewnątrz
wewnętrzny, лм. -i
wezwać сов., -ę, -lesz
wędlina ж., np. -ie
węgiel m ., (gl) pod. -a, np. -u
węgierski, лм. -су
w górę
wiadomy, нар. -o
wiadomość ж., np. -ci, mh. -ci
wiatr ж., pod. -u, np. -etrze
widać (kogo, co)
549
каникулы
вальс
бороться
чемодан
борьба
валюта
ванна
губа
варшавянин
варшавянка
варшавский
мастерская
стоит
ценный
ваш
ваза
срок действия
взвешивать
узкий
печенка
сомневаться
несмотря на, вопреки
вовсе не (нет)
входить; подниматься
в течение
все время, всё
курорт
ранний
вчера
вниз
благодарный
по, согласно
войти; подняться
вход
шерсть
шерстяной
веселый
ветеринар
внутри
внутренний; добавоч­
ный
вызвать
колбасные изделия,
копчености
уголь
венгерский
вверх
известный
известие
ветер
видно
550
Польско-русский словарь
widelec м., (lc) pod. -а, np. -и
widocznie
widok м., род. -и, пр. -и
widownia ж., пр. -i
widzieć несов., -ę, -isz
wieczne pióro
wieczny, am . -i, nap. -ie
wieczorny, лм. -I
wieczór m ., (o) pod. -u, np. -rze
wiedzieć несов., -m, -dzą
wiek л., pod. -u, np. -u
wielbiciel м., род. -a, np. -и, mh. wiele, pod. и лм. -u
W ielka Brytania ж., np. -i
wielki, лм. ~cy
wielmożny, лм. -i
wielokrotny, лм. -i, нар. -ie
wiersz m ., pod. -a, np. -u
wieszać (się) (gdzie) сов., -m
powiesić (się)
wieszak m :, pod. -a, np. -u
wieś ж., np. wsi, mh . wsie
wieża ж., np. -y
wieźć несов., -ozę, -eziesz
więc
wina ж., np. -ie
winda ж., np. - dzie
wino cp., np. -ie
wiosenny, лм. -i
wiosna ж., np. - śnie
wirtuoz m ., pod. -a, np. -ie, mh. -i
wisieć несов., -szę, -sisz
wiśniowy
witać несов., -m
powitać
witać się несов., -m
przywitać się
witamina ж., np. -ie
wiza ж., np. -ie
wizyta ж., np. - cie
wjeżdżać несов., -m
wjechać
wkrótce
wlec несов., -okę, -eczesz
władza ж., np. -y
własny, лм. -śni
właściwy, лм. -i, nap. -ie
właśnie
włączać несов., -m
włączyć
włączyć сов., -ę, -ysz
Włochy m u ., np. -szech
włos m ., pod. -a, np. -ie
вилка
по-видимому
вид
зрительный зал
видеть
авторучка
вечный
вечерний
вечер
знать
век; возраст
поклонник
много
Великобритания
великий, большой
многоуважаемый
многократный
стихотворение, стих
вешать(ся)
вешалка
деревня
колокольня, башня
везти
итак, значит, тогда
вина
лифт
вино
весенний
весна
виртуоз
висеть
вишневый
встречать, приветство­
вать
здороваться
витамин
виза
посещение, визит
въезжать; подниматься
вскоре, скоро
волочить, тащить
власть
собственный, свой
соответствующий,
нужный, настоящий
(нар. собственно)
именно, и, как раз
включать
включить
Италия
волос
Польско-русский словарь
włożyć сое., -ę, -ysz
włókienniczy
wmurować сое., -uję, -ujesz
wnieść сов., -osę, -esiesz
woda ж., np. -dzie, pod. mh . ( ó)
woda kolońska ж., np. - dzie, poć. m h . ( ó)
wodny
w ogóle
wojna ж., np. -ie
wojskowy, m , -i
wokół
woleć (co od czego; niż co) uecoe., -ę, -isz
wolno
wolność ж., np. -ci
wolny, лм. -i, нар. -o
wołać несов., -m
zawołać
wołowy
wódka ж., np. -ce
wódz m ., (o) poć. -a, np. -u, mh. -owie
wówczas
wóz m ., (o) poć. -u, np. -ie
wózek m ., (zk) poć. -a, np. -u
wpisać сов., -szę, -szesz
wpisywać несое., -uję, -ujesz
wpisać
wpłynąć coe., -ę, -iesz
wprawdzie
wprowadzić coe., -ę, -isz
wracać несое., -m
wrócić
wrażenie cp., np. -u
wreszcie
wręczyć coe., -ę, -ysz
wrócić coe., -ę, -isz
wróg m ., (o) pod. -a, np. -u, mh . -owie
wrzesień м., pod. -śnią, np. -śniu
wrzucić coe., -ę, -isz
wschód m ., (o) pod. -u, np. -dzie
wsiadać несое., -m
wsiąść
wsiąść coe., -dę, -dziesz
wskazać coe., -żę, -żesz
wskazówka ж., np. -ce
wskazywać несое., -uję, -ujesz
wskazać
wskutek
wspaniały, лм. - li, нар. -ie
wspominać несое., -m
wspomnieć
wspomnieć coe., -ę, -isz
wspomnienie cp., np. -u
551
надеть; положить;
здесь также: опу­
стить
текстильный
вмуровать
внести
вода
одеколон
водный
вообще
война
военный
вокруг
предпочитать
можно
свобода
свободный; медленный
звать, призывать, вы­
зывать
говяжий, из говядины
водка
вождь
тогда
воз, вагон, машина
повозка
вписать
вписывать
здесь; поступить
правда
ввести
возвращаться
впечатление
наконец
вручить
вернуться
враг
сентябрь
бросить, здесь: опу­
стить
восток; восход
садиться
сесть
указать
стрелка; указание
указывать
вследствие, от
великолепный
вспоминать; упоминать
упомянуть
воспоминание
552
Польско-русский словарь
współczesny, лл. -śni, пр. -śnie
współczucie ср., пр. -и
współzawodnictwo ср., пр. -ie
wstać сое., - ię , -niesz
wstawać пегое., -ję, -jesz
wstać
wstawić coe., -ię, -isz
wstąpić coe., -ię, -isz
wstążka ж., np. -ce
wstęp ж., pod. -u, np. -ie
wstrzymywać песо в., -uję, -ujesz
wstrzymać
wstydzić się necoe., -ę, -isz
zawstydzić się
wśród
wszelki
wszędzie
wszystek, ./uc. -cy
wtaczać się necoe., -m
wtoczyć się
wtedy
wtorek M.t (rk) pod. -u, np. -u
wuj m ., poć. -a, np. -u, m h . -owie
wy
wybaczyć (komu) сов., -ę, -ysz
wybierać się necoe., -m
wybrać się
wybitny, лм. -i, nap. -ie
wyborowy
w ybór ж., (o) pod. -u, np. -rzc
wybrać coe., -iorę, -ierzesz
wybrzeże cp., np. -u
wychodzić necoe., -ę, -isz
wyjść
wyciągać necoe., -m
wyciągnąć
wycieczna ж., np. -ce
wydanie cp., np. -u
wydarzenie cp., np. -u
wydawać necoe., -ję, -jesz
wydać
wydawać się necoe., -ję, -jesz
wydać się
wydawnictwo cp. np. -ie
wydawniczy
wydział m ., pod. -u, np. -Ie
wyfroterować coe., -uję, -ujesz
wygląd m ., pod. -u, np. -dzie
wyglądać necoe., -m
wyglądać necoe., -m
wyjrzeć
wygłosić coe., -szę, -sisz
wygoda ж., np. -dzie
современный
сочувствие
соревнование
встать, подняться
вставать, подниматься
вставить, поставить
зайти
лента
введение; вход
останавливать
стыдиться
среди
всякий
везде, всюду
весь
вкатываться
тогда, в это (то) время
вторник
дядя
вы
простить
собираться
выдающийся, исклю­
чительный
отборный
выбор
выбрать, избрать, по­
добрать
побережье
выходить
вытаскивать; вытяги­
вать, протягивать
экскурсия
издание
событие, факт
издавать
казаться
издательство; издание
издательский
отделение
натереть
вид, внешность
выглядеть
смотреть
произнести
удобство
Польско-русский словарь
wyjaśnić сов.у -ię, -isz
wyjazd м., род. -u, пр. - eździe
w yjąć сов., -mę, -miesz
wyjechać сов., -adę, -edziesz
wyjeżdżać песов., -m
wyjechać
wyjm ować песов., -uję, -ujesz
wyjąć
wyjść сов., -dę, -dziesz
wykąpać (się) сов., -ię, -iesz
wykład m ., pod. -u, np. -dzie
wykładać (co^uecoe., -m
wykonać сов., -m
wykonawca м., np. -у, m h . -y
wykonywać песов., -uję, -ujesz
wykonać
wykorzystać сов., -m
wyłączać песов., -m
wyłączyć
wyłącznie
wymarzony, лм., -eni
wymiana ж., np. -ie
wymieniać песов., -m
wymienić
wymienić сов., -ię, -isz
wym owa ж., np. -ie
wynędzniały, лм. -li
wynieść сов., -osę, -esiesz
wynik m ., pod. -u, np. -u
wyobrazić sobie сов., -żę, -zisz
wyobrażać sobie песов., -m
wyobrazić sobie
wypadek m ., (dk) pod. -u, np. -u
wypalić сое., -ię, -isz
wypełniać песов., -m
wypełnić
wypełnić сов., -ię, -isz
wypędzić сов., -ę, -isz
wypić сов., -ję, -jesz
wypływać песов., -m
wypłynąć
wypożyczyć песов., -ę, -ysz
wyprowadzić сов., -ę, -isz
wyrabiać песов., -m
w yraz m ., pod. -u, np. -ie
wyrób m ., (o) pod. -u, np. -ie
wyrzucać песов., -m
wyrzucić
wyrzucić сов., -ę, -isz
wysiadać песов., -m
wysiąść
wysiąść сов., -dę, -dziesz
38 U c z ę b n ik
553
выяснить, объяснить
отьезд, выезд, поездка
достать, вынуть
уехать, выехать
уезжать, выезжать
доставать, вынимать
выйти
вымыть(ся) (в вапне),
выкупаться
лекция
читать лекции, препо­
давать
исполнить, выполнить
исполнитель
исполнять, выполнять
использовать
выключать
исключительно
чудесный
обмен
называть, приводить
назвать, привести
произношение
истощенный
вынести
результат
представить себе
представлять себе
случай, несчастный
случай; событие
сжечь (внутри)
заполнять
заполнить
прогнать, изгнать
выпить
заплывать
взять на прокат
вывести
делать
слово, выражение
выделка; продукт
выбрасывать; прого­
нять
выбросить; прогнать
сходить, выходить
сойти, выйти
554
Польско-русский словарь
wysłać (do kogo) сов., -ślę, -ślesz
wysławić (поэт.)
wysoki, лм. -су, nap. -o
wyspać się coe., -śpię, -śpisz
wystarczyć coe., -ę, -ysz
wystawa ж., np. -ie
wystawiać не coe., -m
wystawić
wystawić сов., -ię, -isz
występować песо в., -uję, -ujesz
wystąpić
wystroić się coe., -ję, -isz
wysyłać (do kogo) чесов., -m
wysłać
wyszeptać coe., -czę, -czesz
wyśmiewać чесов., -m
wyśmiać
wyśmiewać się (z kogo) чесов., -m
wytrawne (wino)
w yw ietrzyć coe., -ę, -ysz
wyznać (co) cos., -m
wyznanie cp. np. -u
wyzwolenie cp., np. -u
wzbudzić coe., -ę, -isz
wzdłuż
wzgórze cp., np. -u
wziąć (od kogo, skąd) сов., wezmę, weźmiesz
wzmóc coe., -ogę, -ożesz
wznowić coe., -ię, -isz
wznieść coe., -osę, -esiesz
wzór m ., (o) pod. -u, np. - rze
wzrastać чесов., -m
wzrosnąć
wzrok m ., pod. -u, np. -u
wzrost m ., pod. -u, np. -ście
wzruszający
wzruszyć coe., -ę, -ysz
послать, отправить
расславить
высокий
выспаться
хватить
выставка; витрина
ставить
поставить
выступать
нарядиться
посылать, отправлять
прошептать
высмеивать
насмехаться
сухое
проветрить
признаться
признание
освобождение
вызвать
вдоль, по
холм
взять, принять
усилить
возобновить
возвести, воздвигнуть
поднять
узор, рисунок
расти; возрастать; уси­
ливаться
взор, взгляд
рост
трогательный
тронуть
Z
za (czego)
za ( + прилаг., чар.)
zaadresować (со) сов., -uję, -ujesz
zabawiać чесов., -m
из, с, от, из-за, по
с
за, через
за
в, при
слишком
написать адрес
забавлять, развлекать
zabawić
zabić coe., -ję, -jesz
zabłądzić coe., -ę, -isz
zabrać (od kogo, skąd) coe., -iorę, -ierzesz
zabronić coe., -ię, -isz
убить; провалить
заблудиться
взять; забрать
запретить
z (czego)
z (czym)
za (co)
za (czym)
Польско-русский словарь
zabytek м., (tk) род. -u, пр. -u
zabytkowy
zachmurzenie cp., np. -u
zachodni, лм. -i
zachorować сов., -uję, -ujesz
zachowywać necoe., -uję, -ujesz
zachować
zachowywać się necoe., -uję, -ujesz
zachować się
zachód m., (o) pod. -u, np. - dzie
zachwycać się necoe., -m
zachwycony, лм., -eni
zacięty, лм. -ci
zacytować сов., -uję, -ujesz
zacząć (się) (od czego) сов., -nę, -niesz
zaczekać (na со) сов., -m
zaczynać (się) (od czego) necoe., -m
zacząć (się)
zadarty
zadowolony (z czego), лм., -cni
zadzwonić (do kogo) сов., -ię, -isz
zagadka ж., np. -ce
zagadnienie cp., np. -u
zaginąć сов., -ę, -iesz
zagospodarowywać się necoe., -uję, -ujesz
zagospodarować się
zagotować сов., -uję, -ujesz
zagotować się сов., -uje
zagranica ж., np. -y
zagraniczny, лм. -i
zainteresowanie cp., np. -u
zająć сов., -mę, -miesz
zajęty, лм. -ci
zajmować necoe., -uję, -ujesz
zająć
zajrzeć сов., -ę, -ysz
zakąska ж., np. -ce
zakład м., pod., -u, np. - dzie
zakłady mu., pod. -ów
zakochany, лм. -i
zakończenie cp., np. -u
zakończyć сов., -ę, -ysz
zakupy мп., pod. -ów
zaledwie
zależeć (komu na czym) necoe., -y
zależność ж., np. -ci
zależy
załatwić сов., -ię, -isz
555
достопримечатель­
ность, памятник
исторический
облачность
западный
заболеть
сохранять
вести себя
запад; закат
восхищаться
восхищенный
острый, ожесточенный
процитировать, приве­
сти
начать(ся)
подождать
начинать(ся)
курносый
довольный
позвонить
загадка
вопрос, проблема
исчезнуть, пропасть
устраиваться
вскипятить
закипеть
зарубежные страны
заграничный, зарубеж­
ный, иностранный,
внешний, междуна­
родный
интерес, увлечение
занять
занятый
занимать, отнимать
заглянуть
закуска, холодное блю ­
до
мастерская, ателье
завод
влюбленный
окончание
закончить, кончить
покупки
едва
желать, хотеть, быть
заинтересованным
зависимость
смотря
выполнить, сделать
556
Польско-русский словарь
założyć сое., -ę, -ysz
zamawiać несов., -m
zamówić
zamek m ., (mk) pod. -u, np. -u
zamek m ., (mk) pod. -u, np. -u
zameldować (się) сов. -uję, -ujesz
zameldowanie cp, np. -u
zamiar m ., pod. -u, np. -rze
zamiast
zamierzać несов., -m
zamieszkanie cp., np. -u
zamknąć сов., -ę, -iesz
zamoczyć сов., -ę, -ysz
zamówić сов., -ię, -isz
zamówienie cp., np. -u
zamykać несов., -m
zamknąć
zanieść сов., -osę, -esiesz
zanim
zanosi się (na co)
zaopiekować się (kim) сов., -uję, -ujesz
zaorać сов., -rzę, -rzesz
zapakować сов., -uję, -ujesz
zapalać несов., -m
zapalić
zapalenie (płuc) cp., np. -u
zapalić сов., -ę, -isz
zapałka ж., np. -ce
zapamiętać сов., -m
zaparzać несов., -m
zaparzyć
zaparzyć сов., -ę, -ysz
zapiąć сов., -nę, -niesz
zaplanować сов., -uję, -ujesz
zapłacić сов., -ę, -isz
zapłata ж., np. -cie
zapominać (czego) несов., -m
zapomnieć
zapomnieć (czego) сов., -ę, -isz
zapowiadać несов., -m
zapowiedzieć
zapoznać (się) несов., -m
zapraszać несов., -m
zaprosić
zaprosić сов., -szę, -sisz
zaproszenie cp., np. -u
zaprowadzić coe., -ę -isz
zaprzestać coe., -nę, -niesz
zaprzyjaźnić się coe., -ię, -isz
zapytać (kogo o co) coe., -m
zarabiać несов., -m
zarobić
основать; разбить
заказывать
з'амок
зам'ок
прописать(ся), зареги­
стрироваться)
прописка, регистрация
намерение
вместо
собираться, думать
жительство
закрыть
намочить
заказать
заказ
закрывать
отнести
прежде чем, перед тем
как, пока
дело идет к
позаботиться
вспахать
упаковать, завернуть
зажигать; закуривать
воспаление (легких)
зажечь; закурить
спичка
запомнить
заваривать
заварить
застегнуть
запланировать, наме­
тить
заплатить
вознаграждение
забывать
забыть
предвещать, предска­
зывать
познакомить(ся)
приглашать
пригласить
приглашение
проводить
прекратить
подружить(ся)
спросить
зарабатывать
Польско-русский словарь
zaraz
zarezerwować сов., -uję, -ujesz
zarządzenie cp., np. -u
zarzucić (komu со) сов., -ę, -isz
zasnąć сов., -snę, -śniesz
zaspać сов., -śpię, -śpisz
zastanawiać się necoe., -m
zastanowić się
zastanowić się сов., -ię, -isz
zastrzyk m ., pod. -u, np. -u
zatańczyć сов., -ę, -ysz
z'a to
zatrzymać (się) сов., -m
zatrzymywać (się) necoe., -uję, -ujesz
zatrzymać (się)
zauważyć сов., -ę, -ysz
zawiadamiać necoe., -m
zawiadomić
zawiadorńić сов., -ię, -isz
zawiadomienie cp., np. -u
zawieźć сов., -ozę, -eziesz
zawodowy, лм. -i, nap. -o
zawołać сов., -m
zawód m ., (o) pod. -u, np. -dzie
zawstydzony, лм. -eni
zawsze
zazdrościć necoe., -szczę, -ścisz
pozazdrościć
zazdrość (o kogo) ж., np. -ci
zaziębienie cp., np. -u
zażyć сов., -ję, -jesz
zażywać necoe., -m
zażyć
ząb m ., (ę) pod. -a, np. -ie
zbaczać necoe., -m
zboczyć
zbadać сов., -m
zbiorek m ., (rk) pod. -u, np. -u
zbiór л ., (o) pod. -u. np. -rze
z bliska
zbliżać (się) necoe., -m
zbliżyć (się)
zbroja ж., np. -i
zbudować сов., -uję, -ujesz
zbudzić сов., -ę, -isz
zbudzić się сов., -ię, -isz
zburzyć coe., -ę, -ysz
zbyt
zdać coe., -m, -dzą
z daleka
zdanie cp., np. -u
557
сейчас, сейчас же
забронировать
распоряжение
упрекнуть
заснуть, уснуть
проспать
здесь: думать
подумать
укол
потанцевать, станце­
вать
зато
остановить(ся)
останавливать(ся)
заметить
извещать
известить
извещение
отвезти, довезти
профессиональный
позвать; воскликнуть
профессия, специаль­
ность
сконфуженный
всегда; все же
завидовать
ревность
простуда
принять (о лекарстве)
принимать (о лекар­
стве)
зуб
сворачивать в сторону
осмотреть
сборник
собрание
вблизи
приближать(ся)
доспехи
построить
разбудить
проснуться
разрушить
слишком
сдать
издали
мнение; сказанное;
предложение (грам.)
558
Польско-русский словарь
zdarzać się несов., zdarza
zdarzyć się
zdarzenie cp. np. -u
zdarzyć się cos., -y
zdawać się necoe., -je
zdążyć cos., -ę, -ysz
zdecydować się cos., -uję, -ujesz
zdecydowany, лм. -i, нар. -ie
zdjąć cos., zdejmę, zdejmiesz
zdobić несов., -ię -isz
ozdobić
zdolny (do czego), лм. -i
zdołać cos., -m
zdradzić coe., -ę, -isz
zdrowie cp., np. -u
zdrowy, лм. -i, nap. - o
zdrzemnąć się cos., -ę, -iesz
zdumienie cp., np. -u
zechcieć сов., -ę, -esz
zegar л., pod. -a, np. -rze
zegarek ж., (rk) pod. -a, np. -u
zepsuć cos., -ję, -jesz
zepsuty, лм. -ci
zespół m ., (o) pod. -u, np. -ie
zeszły
zetrzeć cos., -rę, -rzesz
zewnątrz
zewnętrzny, лж. -i, nap. -ie
zewsząd
zgadnąć cos., -ę, -iesz
zgłaszać się несов., -m
zgodzić się
zgasnąć coe., -ę, -iesz
zginąć cos., -ę, -iesz
zgłaszać się несов., -m
zgłosić się
zgłosić się cos., -szę, -sisz
zgodzić się cos., -ę, -isz
zgrabny, лм. -i
zgromadzenie cp., np. -u
zgubić (się) сов., -ię, -isz
ziarno cp., np. -ie
zielenić się несов., -ię, -isz
zieleń ж., np. -ni
zielony, нар. - o
ziemia ж., np. -i
ziemniak ж., pod. -a, np. -u
zima ж., np. -ie
zimny, лм. -i, нар. -o
zimowy, лм. -i
zjawiać się несов., -m
zjawić się
случаться, бывать
случай, событие
случиться, произойти
казаться
успеть
решиться
решительный
снять
украшать
способный, в состоянии
суметь; успеть; смочь
выдать
здоровье
здоровый
вздремнуть
недоумение
пожелать, хотеть
часы
часы
испортить
неисправный, испор­
ченный
коллектив; ансамбль
прошлый
стереть
вне, извне
внешний, наружный
отовсюду, со всех сто­
рон
отгадать
соглашаться, быть со­
гласным
погаснуть
являться
погибнуть; потеряться
явиться, пойти
согласиться
стройный
ассамблея
потерять (ся)
зерно
зеленеть(ся)
зелень
зеленый
земля
картофелина (мн. кар­
тофель)
зима
холодный
зимний
появляться
Польско-русский словарь
zjazd м., род. -u, пр. - eździe
zjechać сое., -adę, -edziesz
zjednoczyć сов., -ę, -ysz
zjeść сов., -m, -dzą
złapać сов., -ię, -iesz
złościć się несов., -szczę, -ścisz
złoto cp.y np. -cie
złoty, лм. -ci
złożyć cos., -ę, -ysz
zły, лм. źli, нар. źle
zmarznąć сов., -ię, -iesz
zmęczony, лм. -eni
zmęczyć się сов., -ę, -ysz
zmiana ж., np. -ie
zmieniać (się) несов., -m
zmienić się
zmienny, лм. -i, нар. -ie
zmierzch м., pod. -u, np. -u
zmieszany, лм. -i
zmieścić (się) (gdzie) сов., -szczę, -ścisz
zmoknąć сов., -ę, -iesz
zmrok m ., pod. -u, np. -u
zmusić (się) cos., -szę, -sisz
znać несов., -m
znaczek m ., (czk) pod. -a, np. -u
znaczenie cp., np. -u
znaczyć несов., -ę, -ysz
znajdować (się) несов., -uję, -ujesz
znaleźć
znajomość ж., np. -ci, m h . -ci
znajomy m ., pod. -ego, m h . -i
znakomity, лм. -ci, нар. - cie
znaleźć сов., -jdę, -jdziesz
znaleźć się сов., -jdę, -jdziesz
znany, лм. -i
znikąd
znikomy, нар. -o
zniszczyć сов., -ę, -ysz
znosić несов., -szę, -sisz
znieść
znowu, znów
znudzenie cp., np. -u
znudzić się сов., -ę -isz
zobaczyć сов., -ę, -ysz
zobaczyć się сов., -ę, -ysz
zobowiązanie cp., np. -u
zorientować się сов., -uję, -ujesz
zostać сов., -nę, -niesz
559
съезд
съехать
объединить, соединить
съесть
поймать
злиться, сердиться
золото
золотой; злотый (мо­
нетарная единица)
сложить
плохой, злой, не тот
замерзнуть
утомленный, усталый
устать
изменение, перемена
изменять(ся)
переменный
сумерки
смущенный
поместить(ся)
промокнуть
сумерки
заставить (себя)
знать
марка
значение
значить, обозначать
находить(ся)
знакомство, знание
знакомый
знаменитый, велико­
лепный
найти
очутиться; оказаться;
быть обнаруженным
известный
ниоткуда
преходящий, мимолет­
ный
уничтожить, разру­
шить
переносить
опять, снова, вновь
скука
соскучиться
увидеть, посмотреть
увидеться
обязательство
сориентироваться,
сообразить
остаться; стать
560
Польско-русский словарь
zostawać несов., -ję, -jesz
zostać
zostawiać несов., -m
zostawić
zostawić сов., -ię, -isz
z początku
z powrotem
zresztą
zrobić сов., -ię, -isz
zrozumiały, лм. -li, нар. -le
zrozumieć сов., -m
zupa ж., np. -ie
zupełny, нар. -ie
оставаться; становить­
ся
оставлять
оставить
сначала
обратно
впрочем
сделать
понятный
понять
суп
совершенный, полней­
ший (нар. вполне,
совсем)
связь; союз
Советский Союз
посещать, осматривать,
смотреть
посетить, осмотреть
животное, зверь
увянуть
медлить, оттягивать
особенно
освобождение, бю лле­
тень
возвращать, отдавать
związek m ., (zk) pod. -u, np. -u
Związek Radziecki
zwiedzać несов., -m
zwiedzić
zwiedzić сов., -ę, -isz
zwierzę cp., np. -ęciu, mh. -ęta
zwiędnąć сов., -ie
zwlekać (z czym) несов., -m
zwłaszcza
zwolnienie cp., np. -u
zwracać несов., -m
zwrócić
zwracać się несов., -m
zwrócić się
zwrócić сов., -ę, -isz
zwrócić się сов., -ę, -isz
zwycięzca ж., np. -у, m h . -y
zwyciężyć сов., -ę, -ysz
zwyczaj m ., pod. -u, np. -u
zwykły, лм. -łi, нар. -le
обращаться
вернуть
обратиться
победитель
победить
обычай, нрав
простой, обычный,
обыкновенный, обще­
гражданский
выигрывать
zyskiwać несов., -uję, -ujesz
zyskać
zza
из-за
Ż
żaden
żaglówka ж., пр. -се
żałować (czego) несов., -uję, -ujesz
żart ж., pod. -u, np. -cie
żartować (z czego) несов., -uję, -ujesz
zażartować
żądać (czego) несов., -m
zażądać
że (союз)
żeby
никакой, ни один
парусная лодка
жалеть
шутка
шутить
требовать
что
чтобы
Польско-русский словарь
561
прощаться
żegnać się несов., -m
pożegnać się
żenić (się) (z kim) несов., -ię, -isz
ożenić (się)
żołądek m ., (dk) pod. -a, np. -u
żołnierz л., pod. -a, np. -u , ли. -e
żona ж., np. -ie
życie cp., np- -u
życzyć (sobie, komu) несов., -ę, -ysz
żyć несов., -ję, -jesz
żyletka ж., np. -ce
żyrandol m ., pod. -a, np. -u
żywy, лм. -i, нар. -o
женить(ся)
желудок
солдат
жена
жизнь
желать, хотеть
жить; быть живым
лезвие
люстра
живой
г
źródło, cp., np. -Ze
источник
РУССКО-ПОЛЬСКИЙ СЛОВАРЬ
(ДЛЯ У П Р А Ж Н Е Н И Й )
А
антракт
архитектор
аспирант
афиша
przerwa
architekt
aspirant
afisz
Б
балкон
белье
билет
бинокль
большой
бороться
бросить
будильник
будущий
быстрый
быть
balkon
bielizna
bilet
lornetka
duży, w ielki
walczyć
rzucić
budzik
przyszły
szybki
być
вода
возможность
война
вокруг
воскресенье
восток
впечатление
время
всегда
вскоре
вспомнить
вставать
встать
вчера
вчерашний
выбрать
выйти
вынужден
выставка
выход
В
в
вагон
валюта
варшавский
ввести
вдруг
в другом месте
везде
век
вернуться
веселый
весь
взять
вино
виноват
висеть
власть
вместо
внешний
w, do, przez
wagon
waluta
warszawski
wprowadzić
nagle
gdzie indziej
wszędzie
wiek
wrócić
wesoły
cały, wszystek
wziąć
wino
przykro mi
wisieć
władza
zamiast
zagraniczny
woda
możliwość
wojna
wokół, dookoła
niedziela
wschód
wrażenie
czas
zawsze
wkrótce
przypomnieć
so
bie
wstawać
stanąć
wczoraj
wczorajszy
wybrać
wyjść, здесь:
wejść
musi
wystawa
w yjście
Г
газета
гастроли
говорить
год
головной
гора
город
гражданин
гуманизм
gazeta
gościnne występy
mówić
rok
przedni
góra
miasto
obywatel
humanizm
Д
даже
делать
делегация
дело
демонстриро­
ваться
nawet
robić
delegacja
sprawa
wyświetlać, grać
563
Русско-польский словарь
день
дерево
долгий
должен
дома
дорога
драматический
другой
dzień
drzewo
długi
powinien, musi
w domu
droga
dramatyczny
inny
£
если
есть
ехать
еще
jeśli, jeżeli
jeść
jechać
jeszcze
Ж
ж аль
жить
przykro
żyć, mieszkać
3
за
заблуждение
забыть
заводить
завтра
заграничный
зажигать
зайти
заказ
заказной
заметить
запад
заполнить
запомнить
зарубежный
заря
заседание
za, po, przez
здесь: błąd
zapomnieć
nakręcać
jutro
zagraniczny
zapalać
wstąpić
zamówienie
polecony
zauważyć
zachód
wypełnić
zapamiętać
obcy, zagraniczny
świt
posiedzenie, ze­
branie
заставить
zmusić
звонить
dzwonić
здание
gmach
здесь
tutaj, tu
зима
zima
змей
smok
знакомый
znajomy
зрительный зал widownia
И
играть
идти
идти вперед
из
извиняться
grać
iść
spieszyć się
z
przepraszać
изгнание
из-за
измениться
или
инженер
иностранный
институт
интересный
интересоваться
искать
искусство
wypędzenie
przez
zmienić się
czy
inżynier
zagraniczny, obcy
instytut
ciekawy
interesować się
szukać
sztuka
К
к
как
какой
камерный
карта
картина
кафе
квартира
кинотеатр
клетка
книга
книжный мага­зин
когда
комната
концерт
кто-нибудь
куда
культурный
купаться
купить
курить
кушать
na, do
jak
jaki, który
kameralny
karta
film , obraz
kawiarnia
mieszkanie
kino
krata
książka
księgarnia
kiedy, gdy
pokój
koncert
ktoś, ktokolwiek
dokąd, gdzie
kulturalny
kąpać się
kupić
palić
jeść
Л
легенда
лето
лечь
лишь
ложиться
legenda
lato
położyć się
tylko
kłaść się
M
магазин
мало
машина
машинистка
место
месяц
месячный
министр
минута
sklep
mało
samochód
maszynistka
miejsce
miesiąc
miesięczny
minister
minuta
Русско-польский словарь
564
pokój
мир
мнение
много
мой
молодой
момент
мочь
музей
музыка
мыться
здесь: zdanie
wiele, dużo
mój
młody
chwila, moment
móc
muzeum
muzyka
myć się
окончание
опера
опоздать
осматривать
основать
остановиться
остаться
осторожный
от
отвлекать
Н
па
trzeba
ukarać
przypominać
przypomnieć
ludowy
nastrój, humor
zacząć
być, znajdować
się
nasz
nie ma gdzie
tydzień
niepodległość
nie ma kiedy
nie ma kto, kogo
pewien
nie ma dokąd,
gdzie
nie można
natychmiast
kilka, parę
kilkaset
nie ma co, czego
nigdy
nigdzie
nic, niczego
ale
nowy
noc
konieczny, po­
trzebny
на
надо
наказать
напоминать
напомнить
народный
настроение
начать
находиться
наш
негде
неделя
независимость
некогда
некого
некоторый
некуда
нельзя
немедленно
несколько
несколько сот
нечего
никогда
никуда
ничего
но
новый
ночь
нужный
O
О(б)
обед
обедать
обещать
обычаи
общество
огонь
окно
0
południe, obiad
jeść obiad
obiecać
zwyczaj, obyczaj
społeczeństwo
ogień
okno
отдохнуть
отовсюду
отправить
отставать
оттуда
отъезд
очень
zakończenie
opera
spóźnić się
zwiedzać, oglądać
założyć
zatrzymać się,
stanąć
pozostać
ostrożny
od
odrywać, rozpra­
szać uwagę
odpocząć
zewsząd
wysłać
spóźniać się
stamtąd
odjazd
bardzo
П
палатка
парк
партер
парусная лодка
паспорт
паспортный стол
перед(о)
передний
переписать
печать
пешком
писать
письмо
пить
платформа
плохой
пляж
победить
повышаться
поговорить
погулять
под
подать
подруга
поезд
поездка
поесть
поехать
позаботиться
позвонить
поздний
namiot
park
parter
żaglówka
paszport
biuro meldunko­
we
przed(e)
przedni
przepisać
prasa
pieszo
pisać
list
pić
peron
zły
plaża
zwyciężyć
podnosić się
pomówić,
poroz­
mawiać
pospacerować
pod
здесь: podstawić
koleżanka
pociąg
wyjazd, podróż
zjeść
pojechać
zatroszczyć się
zadzwonić
późny
Русско-польский словарь
познакомиться
poznać się, po­
znać,
zaznajo­
mić się
пойти
pójść
полка
pólka
полночь
północ
положить
położyć
пользоваться
cieszyć się powo­
успехом
dzeniem
польский
polski
Польш а
Polska
получить
otrzymać, dostać
поляк
Polak
помещаться
mieścić się
понимать
rozumieć
понять
zrozumieć
по-польски
po polsku
пора
pora, czas
посетить
zwiedzić
после
po
посмотреть
obejrzeć, zwiedzić
посоветовать
poradzić
посольство
ambasada
посредине
pośrodku
поставить
nastawić
потерять
zgubić
пошутить
zażartować, pożartować
прав
ma rację
праздник
święto
праздновать
obchodzić
предпочитать
woleć
предъявлять
okazywać
прекрасный
piękny
привезти
przywieźć
привычка
przyzwyczajenie
придерживаться здесь: być
приезд
przyjazd
приезжать
przyjeżdżać
приехать
przyjechać
przynieść
принести
принимать
przyjmować
принять
przyjąć
проводить
spędzać
прогресс?
postęp
прогулка
spacer
продовольствен­ spożywczy
ный
проездной
miesięczny
произведение
utwór
произвести
здесь: wywrzeć.
zrobić
происхождение pochodzenie
просить
prosić
просмотреть
проснуться
проспать
простой
противный
пьеса
565
przejrzeć
zbudzić się, obu­
dzić się
zaspać
łatwy, prosty
здесь: przeciwny
sztuka
P
работать
рабочий
радио
радоваться
раз
разговор
разговаривать
раздумать
ранний
расположен
рассеянность
ребенок
ренессанс
репертуар
решить
русская
русский
ручка
рынок
pracować
robotnik
radio
cieszyć się
raz
rozmowa
rozmawiać
rozmyślić się
wczesny
leży
roztargnienie
dziecko
renesans
repertuar
postanowić
Rosjanka
rosyjski, Rosjanin
pióro
rynek
C
z, od
sam
wolność
swój
zrobić
siebie
północ
dziś, dzisiaj
papieros
siedzieć
powiedzieć
raczej
następny
słownik
wypadek
słuchać
śmiać się
zwiedzać, oglądać,
patrzeć
сначала
najpierw
собираться
zamierzać
советский
radziecki
Советский Союз Związek Radziec­
ki
с
самый
свобода
себя
сделать
свой
север
сегодня
сигарета
сидеть
сказать
скорее
следующий
словарь
случай
слушать
смеяться
смотреть
566
современный
согласно
состоять из
социализм
спальный
спрашивать
ставить
становитсья
стараться
старый
стать
стена
стихотворение
стол
столица
стоять
страна
страница
страшный
строить
студентка
стул
существование
сходить
считать
Русско-польский словарь
współczesny, no­
woczesny
według
składać się z
socjalizm
sypialny
pytać
wystawiać
stawać s*ę
starać się
stary, dawny
stanąć, zacząć,
zostać, stać się
ściana
wiersz
stół
stolica
stać
kraj
strona
straszny
budować
studentka
krzesło
istnienie
pójść, iść
uważać, sądzić
T
там
татарин
театр
текст
темный
теплый
тихий
товарищ
товары
только что
точный
tam
Tatar
teatr
tekst
ciemny
ciepły
cichy
kolega
towary, wyroby
dopiero co, tylko
co
dokładny
У
У
уверен
угрюмый
удивительный
удобный
узнать
умереть
уметь
университет
przy, u
pewien
ponury
dziwny
wygodny
dowiedzieć się
umrzeć
umieć
uniwersytet
poziom
lekcja
ranek, rano
iść, odchodzić
nauczyciel
nauczycielka
уровень
урок
утро
уходить
учитель
учительница
Ф
фабрика
фойе
форма
фруктовая вода
fabryka
foyer
kształt, form a
fruktowit
X
хлеб
ходить
холодный
хороший
хотеть
chleb
chodzić
zimny
dobry
chcieć
Ц
центр
ośrodek
4
час
частый
часы
человек
чем
через
читать
что
что-нибудь
что-то
чуть не
godzina
częsty
zegarek, zegar
człowiek, osoba
niż
za
czytać
co, że
coś, cokolwiek
coś
omal nie
Э
экран
электрический
этаж
этот
ekran
elektryczny
piętro
ten
Ю
юбка
юг
spódnica
południe
Я
являться
язык
здесь : być
język
УКАЗАТЕЛЬ ГРАММАТИЧЕСКИХ ВОПРОСОВ
Имя существительное
Род имен существительных б, 11, 25
Склонение*
Им. над. мн. ч. 12, 19, 77, 161, 169, 184, 307, 344, 369
Род. над. 33, 43, 90, 110, 201, 228, 307, 369
Дат. пад. 56, 66, 127, 255
Вин. пад. 12, 19, 77, 111, 203, 229, 307, 370
Твор. пад. 26, 141, 255
Предл. пад. 41, 56, 65, 100, 109, 127, 318
Зват. форма 66, 101, 128
Образование отглагольных существительных 230, 255, 280, 294
Имя прилагательное
Склонение 13, 33, 68, 162, 371
Степени сравнения 172, 205, 270
Место прилагат. в сочетании с существительным 14, 240
Местоимение
Полные формы личных местоимений:
Им. пад. 5, 370
Род. пад. 41, 55, 100, 128, 141
Дат. пад. 66, 128, 141
Вин. пад. 55, 65, 88, 100, 128, 141, 329, 370
Твор. пад. 41
Предл. пад. 50, 84
Краткие формы личных местоимений:
Род. пад. 55, 100, 128, 141
Дат. пад. 25, 33, 66, 128
Вин. пад. 55, 101, 128, 141
Отсутствие личных местоимений при глаголах 21, 35, 101
Возвратное местоимение 89, 141, 239
Притяжательные местоимения 4, 140
Указательные местоимения 28, 88, 202
Неопределенные местоимения 76, 362
Отрицательные местоимения 21, 202, 352
Эквиваленты русских местоимений „некого, нечего” 56, 281
Имя числительное 161, 170, 336, 360, 369, 371
Глагол
Спряжение:
Наст, время глаголов I спряжения 34, 41, 49, 50, 55, 65, 75, 88, 109,
121, 142
568
У к а з а т е л ь гра м м а ти че ски х вопросов
Наст, время глаголов I I спряжения 42, 50, 55, 78, 140, 183, 328
Наст, время глаголов I I I спряжения 7, 13, 20, 32, 54
Наст, время глагола być 4, 27, 57
Будущее время:
простое 57
составное 69, 153
Повелительное наклонение 91, 112, 129, 142, 169, 369
Сослагательное наклонение 245, 254
Возвратные глаголы 18, 139, 317, 351
Безличные формы глагола 152, 240, 309, 317, 344, 369
Причастия:
Действит. причастия наст, времени 329, 344
Страдательные причастия 185, 206, 220, 229, 254, 294
Страдательный оборот 186, 206, 307
Деепричастия несов. вида 329, 344
Выражение долженствования 271, 283, 320, 351
Наречие
Образование наречий 33, 69
Степени сравнения 217, 270
Предлог
do 66, 99, 109, 151, 159, 227, 317
па 75, 317
о 76, 99, 150, 175, 219, 270, 280, 336
od 159, 174, 182, 217, 329
po 127, 138, 139, 182, 229
przed 85, 226, 227, 280
przez 186, 206, 216, 328
u 120
w 75, 140, 183, 280, 318
z 89, 280, 281
za 19, 85, 150, 343
Союз
aby 256
gdy 57
gdyby 256, 269
jeśliby, jeżeliby 256
kiedy 57
że 49, 115
żeby 256, 269
ЦЕНА 1 РУБ. 20 КОП.