Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Technologia spawania oraz jej kwalifikowanie
dla stali konstrukcyjnych z uwzględnieniem
właściwości złączy spawanych
LESZEK ZADROGA
TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Zgodnie z norm PN-84/M-69005 Spawalnictwo. Spajanie metali. Terminologia :
Spajalność (pojęcie nadrzędne, obejmujące: spawalnie, zgrzewalnie i
lutowalnie) wyraża przydatność metalu o danej wrażliwości na spajanie,
do utworzenia w określonych warunkach spajania złącza metalicznie ciągłego o
wymaganej użyteczności.
Wrażliwość na spajanie wyraża reakcję metalu na procesy wywołane
określonymi warunkami spajania.
Warunki spajania obejmuj zespół czynników technologicznych
i konstrukcyjnych oddziałujących na spajane złącze w czasie jego
wykonywania.
Użyteczność jest wynikiem własności złącza i określa możliwości
jego wykorzystania w danych warunkach pracy.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Spawalnością stali nazywany jest zespół cech działający w określonych warunkach i
decydujący o możliwościach jej zastosowania na konstrukcje spawane. Spawalność stali
zależy od wielu czynników,
Ze względna różnorodność owych czynników wprowadzono następujące terminy:
- spawalność metalurgiczna,
- spawalność technologiczna,
- spawalność konstrukcyjna.
Spawalność metalurgiczna zależy od: składu chemicznego, sposobu prowadzenia
wytopu stali, struktury, zawartości oraz rozmieszczenia wtrąceń niemetalicznych i gazów,
a także naprężeń własnych
Spawalność technologiczna zależy od: metody spawania, mocy źródła ciepła użytego do
spawania, temperatury przedmiotu i otoczenia w czasie spawania, prędkości stygnięcia i
grubości spoin, rodzaju połączeń spawanych.
Spawalność konstrukcyjna zależy od: sztywności spawanej konstrukcji, grubości
łączonych przekrojów, położenia i grubości spoin, rodzaju połączeń spawanych.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
http://spawalnictwo.blogspot.com/2009/03/spawalnosc-stali_23.html
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
S. Butnicki: Spawalność i kruchość stali
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Warunki spawania to zespół czynników technologicznych i konstrukcyjnych oddziałujących na
spawane złącze w czasie jego wykonywania.
Podstawowe czynniki technologiczne to:
- metoda spawania,
- energia liniowa łuku,
- temperatura podgrzewania przed i po spawaniu,
- obróbka cieplna po spawaniu,
- kolejność spawania,
- pozycja spawania,
- właściwości fizyko-chemiczne materiałów dodatkowych,
- warunki otoczenia: temperatura, wilgotność, itp.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Janusz Mikuła - Spawalność stali
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Podstawowe czynniki konstrukcyjne to:
- grubość łączonych elementów,
- długość spoiny,
- warunki utwierdzenia,
- kształt złącza,
- sposób ukosowania.
Czynniki te decyduj o przebiegu procesów cieplnych i odkształceniowych, przemianach
strukturalnych, dyfuzji gazów, a w pewnych przypadkach także procesach dyfuzji
niektórych pierwiastków ze spoiny do SWC złącza spawanego i na odwrót. Metal
poddany tym procesom zmienia swoje struktury i właściwości. Zmienia je w stopniu
określonym przez jego wrażliwość na spawanie.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Janusz Mikuła - Spawalność stali
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Wyjściowym kryterium oceny spawalości stali, jest określenie spawalności stali w
praktyce, jest to określenie spawalności na podstawie składu chemicznego odniesionego
do grubości spawanych elementów. Skład powinien być tak dobrany aby ograniczyć
zmiany struktury, występujące po spawaniu w strefie wpływu ciepła. Należy uważać przed
zahartowaniem owej strefy, która wykazuje się duża twardością i mała plastycznością co
może prowadzić do pękania złącza.
Ogólnie za łatwo spawalne stale uważa się stale nie zawierające powyżej 0,25% węgla
(C) lub stale w których równoważnik węgla - CEV (z wzoru poniżej) jest mniejszy od
0,45%. Przy większej wartości niezbędne jest podgrzewanie stali przed spawaniem, albo
też stale uznaje się za trudno lub niespawalne.
gdzie: C, Mn, Cr, Mo, V, Ni, Cu - zawartość składników stopowych w stali wyrażonych w procentach %
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
J Brózda - Stale konstrukcyjne i ich spawalność
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
J Brózda - Stale konstrukcyjne i ich spawalność
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
KWALIFIKOWANIE TECHNOLOGII SPAWANIA
ZGODNIE Z NORMAMI PN EN
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Specyfikacja wymagań jakościowych dla procesów spawalniczych jest ważna,
ponieważ jakość tych procesów nie da się łatwo określić. Dlatego procesy spawalnicze
zalicza się do procesów specjalnych, patrz ISO 9000:2000.
Procesy spawalnicze wywierają decydujący wpływ na koszty produkcji i jakość
wyrobów. Dlatego ważnym jest zapewnienie, aby te procesy w sposób efektywny były
prowadzone i we wszystkich operacjach nadzorowane.
Technologie spawania przed rozpoczęciem produkcji powinny być kwalifikowane.
Metoda kwalifikowania musi być zgodna z odpowiednią normą wyrobu lub ustaleniami w
specyfikacji (PN EN 3834-2).
Przykładowe normy i przepisy, w których wymagane jest kwalifikowanie technologii
spawania wg. serii norm PN EN 15614 ff:
- PN EN 3834, EN 1090, EN 15085, PN 06200, DIN 18800-7, PED, AD 2000HP0, TRD.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
PN-EN ISO 15614-1:2008/A1:2012
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 1: Spawanie łukowe i gazowe stali oraz spawanie łukowe niklu i stopów niklu
PN-EN ISO 15614-2:2008
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 2: Spawanie łukowe aluminium i jego stopów
PN-EN ISO 15614-3:2009
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 3: Spawanie żeliw niestopowych i niskostopowych
PN-EN ISO 15614-4:2007/AC:2009
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 4: Spawanie wykańczające odlewów aluminiowych
PN-EN ISO 15614-5:2008
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania --
Część 5: Spawanie łukowe tytanu, cyrkonu i ich stopów
PN-EN ISO 15614-6:2008
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 6: Spawanie łukowe i gazowe miedzi i jej stopów
PN-EN ISO 15614-7:2009
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 7: Napawanie
PN-EN ISO 15614-8:2005
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 8: Spawanie rur z płytami sitowymi
PN-EN ISO 15614-12:2008
Specyfikacja i kwalifikowanie technologii spawania metali -- Badanie technologii spawania -Część 12: Zgrzewanie punktowe, liniowe i garbowe
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Technologia spawania – przepisany przebieg działań w wyniku których powstaje spoina łącznie
z procesem(ami) spawania, odniesieniem do materiałów, materiałów dodatkowych do spawania,
przygotowania, wstępnego podgrzewania (jeśli niezbędne), metody i sposobu kontroli spawania i
obróbki cieplnej po spawaniu (jeśli jest istotna i niezbędnych stosowanych urządzeń;
Wstępna instrukcja technologiczna spawania (pWPS) – dokument zawierający wymagane
zmienne zasadnicze technologii spawania i stanowiący bazę dla procesu kwalifikowania według
jednej z metod;
Instrukcja technologiczna spawania (WPS) – dokument zawierający wymagane zmienne
zasadnicze technologii spawania, kwalifikowany według jednej z metod, aby zapewnić
powtarzalność spawania w produkcji;
Instrukcja robocza – uproszczona specyfikacja technologii spawania, przydatna do
bezpośredniego wykorzystana na stanowisku pracy;
Protokół kwalifikowania technologii spawania (WPQR) – protokół zawierający wszystkie dane
do kwalifikowania wstępnej instrukcji technologicznej spawania
Badanie technologii spawania – wykonanie i zbadanie znormalizowanych złączy
próbnych, zgodnie z danymi pWPS, celem kwalifikowania technologii spawania
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Przedprodukcyjne badanie spawania – badanie spawalnicze mające to samo zadanie co
badanie technologii spawania lecz bazujące na nie znormalizowanym złączy próbnym,
reprezentującym warunki produkcyjne
Standardowa instrukcja technologiczna spawania – instrukcja technologiczna spawania,
która została zakwalifikowana przez badanie technologii spawania a nie związana z wytwórcą i
kwalifikowana przez egzaminatora lub jednostkę egzaminującą;
Wcześniej nabyte doświadczenie w spawaniu – jeśli można przez wiarygodne dane
udowodnić, że wytwórca w udokumentowanej produkcji spawalniczej przez dłuższy czas
wykonywał spoiny o akceptowalnej jakości;
Zbadany materiał dodatkowy do spawania – materiał dodatkowy do spawania lub
kombinacja materiałów zbadana zgodnie z odpowiednią normą dotyczącą badania materiałów
dodatkowych do spawania;
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Złącze jednorodne – złącze spawane w którym stopiwo i materiał poddostawcy nie wykazują
wyraźnych różnic we własnościach mechanicznych i/lub składzie chemicznym;
Złącze niejednorodne – złącze spawane w którym stopiwo i materiał podstawowy wykazują
wyraźne różnice we własnościach mechanicznych i/lub składzie chemicznym;
Złącze różnoimienne – złącze spawane w którym materiały dodatkowe wykazują wyraźne
różnice we własnościach mechanicznych i/lub składzie chemicznym;
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Proces
Spawanie łukowe
Spawanie
gazowe
Spawanie
wiązką
elektronów
Postanowienia ogólne
Zbadane materiały
dodatkowe
Wcześniej nabyte
doświadczenie
Standardowa
technologia
Przedprodukcyjne
badanie spawania
Badanie technologii
spawania
Zgrzewanie
rezystancyjne
Zgrzewanie
kołków
Zgrzewanie
tarciowe
EN ISO 15607
Wytyczne systemu
grupowania
WPS
Spawanie
wiązką
promieniowania
laserowego
nie stosowany
ISO/TR 15608
EN ISO 15609-1
EN ISO 15609-2
EN ISO 15609-3
EN ISO 15609-4
EN ISO 15609-5
ISO/TR 15608
EN ISO 14555
EN ISO 15620
EN ISO 15611
EN ISO 14555
EN ISO 15611
EN ISO 15620
nie stosowany
EN ISO 15610
EN ISO 15611
EN ISO 15612
EN ISO 15613
EN ISO 15614 - Część: EN ISO 15614 EN ISO 15614 – Część:
EN ISO 15614 –
1: Stal / nikiel;
Część:
Część:
7: Napawanie;
2: Aluminium;
1: Stal / nikiel;
12: Punktowe,
11:
Spawanie
wiązką
elektronów
/
3: Żeliwo;
3: Żeliwo;
liniowe i garbowe;
wiązką
promieniowania
laserowego;
4: Spawanie
6: Miedź;
13: Zwarciowe i
wykańcza-jące
7: Napawanie;
odlewów aluminioiskrowe;
wych;
5: Tytan/cyrkon;
6: Miedź;
7: Napawanie;
8: Rura do płyty
sitowej;
9: Mokre spawanie
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
podwodne;
10: Suche spawanie
podwodne;
nie stosowany
EN ISO 15613
EN ISO 14555
EN ISO 15613
EN ISO 15620
EN ISO 14555
EN ISO 15620
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Metoda bazuje na
Badaniu technologii
spawania
Zbadanych materiałach
dodatkowych do spawania
Wcześniej nabytym
doświadczeniu w spawaniu
Standardowej technologii
spawania
Przedprodukcyjnym badaniu
spawania
Zastosowanie
Może być zawsze stosowana chyba, że badanie technologii spawania nie
uwzględnia wystarczająco geometrii spoiny, naprężeń własnych względnie
dostępu do właściwej spoiny.
Zastosowanie ograniczone jest do procesów spawania w których
stosowane są materiały dodatkowe do spawania.
Badanie materiałów dodatkowych do spawania musi uwzględnić materiał
podstawowy stosowany w produkcji.
Dalsze ograniczenia w odniesieniu do materiału i innych parametrów
podaje EN ISO 15610.
Zastosowanie ograniczone jest do tych procesów spawania, które
wcześniej stosowane były dla dużej liczby spoin na porównywalnych
elementach, złączach i materiałach. Wymagania podaje EN ISO 15611.
Podobnie jak badanie technologii spawania. Ograniczenia podaje
EN ISO 15612.
Może być w zasadzie zawsze stosowane, wymaga jednak wykonania
złącza próbnego w warunkach produkcyjnych. Przydatna dla produkcji
masowej. Wymagania podaje EN ISO 15613.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Działanie
Opracowanie instrukcji
Kwalifikowanie jedną z metod
Wynik
Zaangażowane strony
pWPS
Wytwórca
WPQR obejmujący zakres
Wytwórca lub jeśli stosowane
egzaminator / jednostka
egzaminująca
ważności zgodnie z
odpowiednią normą
dotyczącą kwalifikowania
Ostateczne ustalenie
instrukcji
Wprowadzenie do produkcji
WPS na podstawie WPQR
Wytwórca
Kopie WPS względnie
instrukcje robocze
Wytwórca
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Opracowanie wstępnej instrukcji technologicznej spawania pWPS
Wykonanie standardowych złączy próbnych wg pWPS
wyniki złe
Badania nieniszczące złączy próbnych
wyniki dobre
wyniki złe
Badania niszczące złączy próbnych
Kwalifikacja
instrukcji
technologicznej
WPS
wyniki dobre
Badania powtórne
wyniki
złe
Opracowanie Protokołu
kwalifikowania technologii
spawania WPQR
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Diagram procesu kwalifikowania technologii spawania przez badanie technologii
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
a min = 150 mm
b min = 350 mm
Złącze próbne z blach ze spoiną czołowa
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
a min = 150 mm
b min = 350 mm
Złącze próbne teowe z blach ze spoiną pachwinową
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
a min = 150 mm
Złącze próbne dla doczołowych złączy rur z pełnym przetopem
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
α Kąt odgałęzienia
a
Wartość minimalna 150 mm
D1 Zewnętrzna średnica rury głównej
t1 Grubość ścianki rury głównej
D2 Zewnętrzna średnica rury
t2 Grubość ścianki rury odgałęzionej
Złącze próbne dla odgałęzienia rurowego
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Kwalifikowanie na podstawie zbadanych materiałów dodatkowych do spawania (EN ISO 15610)
Ta metoda podaje jak technologia spawania może być kwalifikowana przez zastosowanie zbadanych materiałów do
spawania.
Może być stosowana do materiałów nie wykazujących wyraźnego pogorszenia własności w strefie wpływu ciepła a
zatem dla:
- grup materiałowych 1.1 i 8.1 dla stali oraz 21, 22.1 i 22.2 dla aluminium i jego stopów
(wg ISO/TR 15608);
- grubości materiału podstawowego 3 mm  t  40 mm;
- rur o średnicy D > 25 mm.
Metody nie można zastosować do wykonywania złączy spawanych między różnymi grupami materiałów za wyjątkiem
złączy między grupą 22.1 i 22.2.
W normie EN ISO 15610 określoną tę metodą kwalifikowania dla następujących procesów spawalniczych:
- spawania łukowego stali (111, 114, 131, 135, 136, 137, 141, 15) i aluminium (131, 141, 15)
- spawania gazowego stali (3).
Dla innych procesów spawalniczych i specjalnych zastosowań metoda może być określona w normach dotyczących
zastosowania.
Uznanie materiału dodatkowego zwykle ujęte jest w formie certyfikatu wydanego przez organizacje, które materiał
dodatkowy dopuściły do zastosowania.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Przykład certyfikatu uznania materiału dodatkowego
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Kwalifikowanie na podstawie wcześniej nabytego doświadczenia w spawaniu (EN ISO 15611)
Wielu wytwórców ma znaczne doświadczenie w produkcji konstrukcji spawanych. Konstrukcje te lub elementy
spawane dostarczone użytkownikom/klientom mają wiele różnych zastosowań i są z powodzeniem eksploatowane
przez określony czas.
Kwalifikowanie przeprowadzone przez egzaminatora lub jednostkę egzaminującą następuje na podstawie:
- pWPS wg PN-EN ISO 15609, przydatnej do zastosowania;
- udokumentowanego, wcześniej nabytego doświadczenia w spawaniu łukowym,
gazowym, spawaniu wiązką i zgrzewaniu rezystancyjnym.
Udokumentowanie nabytego doświadczenia powinno być przedstawione za pomocą udokumentowanych wyników
badań i/lub prób, albo poprzez zestawienie produkcji spawalniczej lub przez zadowalające własności użytkowe
wyrobów i obejmować:
- zadowalające udokumentowanie obejmujące wyniki badań własności spoin wynikające z badania wyrobów (np.
badań nieniszczących, niszczących, prób szczelności lub ciśnieniowych) we wszystkich przypadkach
i/albo
- zestawienie produkcji spawalniczej za okres przynajmniej 1 roku w ciągu określonego czasu
lub
- przydatność złączy spawanych w eksploatacji w ciągu określonego czasu.
Za określony czas uważa się 5 lat.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Standardowa technologia powinna występować jako specyfikacja w formie WPS lub WPQR. Wystawienie i zmiany
standardowej technologii powinny być dokonane przez egzaminatora lub jednostkę egzaminującą ponoszących
odpowiedzialność z pierwotne zakwalifikowanie.
Kwalifikowanie ograniczone jest do następujących grup materiałowych:
Grupy materiałów podstawowych stosowane
w kwalifikowaniu technologii spawania
Zakres kwalifikacji
1–1
1– 1
1 – 11
1–1
1 – 11
11 – 11
8a
8–8
21
21 – 21
22.1 – 22.2
22.1 – 22.1
22.2 – 22.2
22.1 – 22.2
31 do 38 a
41 do 47 a
a
każda grupa spawana przy pomocy
zgodnego spoiwa
za wyjątkiem tych stopów, które są szczególnie wrażliwe na pękanie gorące
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Warunki stosowania standardowej technologii spawania:
- użytkownik standardowej technologii spawania jest odpowiedzialny za jej właściwy wybór i
stosowanie;
- użytkownik dysponuje odpowiednim personelem nadzoru spawalniczego wg EN 719 oraz
spełnia wymagania dotyczące jakości według odpowiedniej części EN 729;
- standardową technologię stosują spawacze z uprawnieniami według EN 287, EN ISO 9606
lub operatorzy z uprawnieniami według EN 1418;
- użytkownik posiada urządzenia spawalnicze zapewniające uzyskanie parametrów spawania
takich jakie miały urządzenia stosowane przy kwalifikowaniu standardowej technologii urządzenia powinny pozwalać na kontrolę wszystkich zasadniczych parametrów spawania;
- warunki otoczenia stosowane przy wykorzystaniu standardowej technologii mieszczą się w
zakresie ograniczeń jakie ta technologia podaje.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Kwalifikowanie na podstawie przedprodukcyjnego badania spawania (EN ISO 15613)
Kwalifikowanie na podstawie badania przedprodukcyjnego dla spawania łukowego, gazowego, spawania wiązką,
zgrzewania rezystancyjnego stosowane jest wówczas, gdy kształt i wymiary standardowych złączy próbnych (np.
określonych w PN-EN ISO 15614) nie w pełni odpowiadają złączom, które należy wykonać w produkcji.
W takich przypadkach wykonuje się jedno lub więcej złączy próbnych symulujących złącza produkcyjne we wszystkich
jego istotnych cechach np. wymiarach, utwierdzeniu, wpływowi nagrzewania, ograniczonemu dostępowi. Badania należy
przeprowadzić przed rozpoczęciem produkcji i w warunkach występujących w produkcji.
Próby i badania złączy próbnych należy prowadzić w sposób najbardziej zbliżony do zakresu wymaganego normą PN-EN
ISO 15614. Badania jednak mogą wymagać specjalnych, uzupełniających prób, zgodnie z naturą badanego złącza co
należy uzgodnić z egzaminatorem lub jednostką egzaminującą.
W zasadzie należy przeprowadzić następujące badania:
a) badania wizualne (100 %);
b) kontrolę obecności pęknięć powierzchniowych (dla materiałów niemagnetycznych tylko
badania penetracyjne);
c) próby twardości (nie są wymagane dla stali ferrytycznych o Rm < 420 N/mm2 lub Re < 275
N/mm2 lub stali grupy materiałowej 8 lub stopów aluminium grup 21 i 22);
d) badania makroskopowe (liczba próbek zależna od geometrii konstrukcji).
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Rodzaj i biegunowość prądu spawania
W metodzie MIG/MAG stosuje się prąd stały o biegunowości dodatniej, co powoduje intensywne stapianie drutu
spawalniczego.
W metodzie TIG spawanie może odbywać się prądem stałym (TIG-DC) lub prądem przemiennym (TIG-AC). Przy
spawaniu prądem stałym ilość ciepła na biegunie dodatnim stanowi około 70% całkowitego ciepła wydzielanego
w łuku. Z tego względu aby uniknąć nadmiernego rozgrzewania się uchwytu i wydłużyć żywotność elektrody
wolframowej przy spawaniu prądem stałym stosuje się biegunowość ujemną na elektrodzie.
Spawanie prądem stałym z biegunowością ujemną na elektrodzie nie nadaje się do łączenia aluminium i magnezu
oraz ich stopów - używany jest wówczas prąd przemienny.
Obecnie w metodzie TIG-DC szeroko stosuje się jednokierunkowy prąd pulsujący z możliwością regulacji jego
parametrów, dzięki czemu mamy wpływ na kształt spoiny i możliwość spawania cienkich blach. Natomiast w
metodzie TIG-AC w miejsce prądu przemiennego sinusoidalnego 50Hz stosowany jest prąd przemienny
prostokątny, dający większą stabilność i kontrolę nad procesem spawania.
W metodzie MMA spawanie może odbywać się prądem stałym lub przemiennym o częstotliwości sieciowej
50Hz. Rodzaj prądu dobierany jest do gatunku użytej elektrody. Na opakowaniach elektrod producenci podają
rodzaj i biegunowość prądu jaki należy wybrać dla danego typu elektrod.
Przy spawaniu prądem stałym ilość ciepła na biegunie dodatnim stanowi około 70% całkowitego ciepła
wydzielanego w łuku. Tak więc biegunowość ma wpływ na prędkość stapiania elektrody i głębokość wtopienia.
Przy spawaniu prądem przemiennym ilość ciepła wydzielana jest równomiernie ale łuk jest mniej stabilny.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 1011-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 1011-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Energia liniowa jest miernikiem ilości ciepła potrzebnego do wykonania spoiny.
Ilość ciepła wprowadzonego do materiału ma wpływ na wiele cech złącza, a w tym
na:
· wielkość naprężeń i odkształceń spawalniczych
· maksymalną szybkość chłodzenia w strefie wpływu ciepła, a więc struktury
SWC (HAZ),
· wielkość strefy wpływu ciepła,
· objętość przetopionego materiału,
· udarność złącza,
· maksymalną i średnią twardość.
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Biuletyn Informacji Technicznej LEB 1 energia liniowa - 2010
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
Biuletyn Informacji Technicznej LEB 1 energia liniowa - 2010
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 1011-2
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 1011-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 12952-5
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
J Brózda - Stale konstrukcyjne i ich spawalność
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57
PN EN 15614-1
Fundusze Europejskie – dla rozwoju Polski Wschodniej
Dziękuję za uwagę
Regionalna Izba Gospodarcza, ul. 1-go Sierpnia 26 b, 37-450 Stalowa Wola, tel. 15 844 03 57