Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1 PR 2. Anatomie 2 (zelfstudie 5) 2 HC 14 & 15 Thorax, abdomen en pelvis 7 Overige Supplementen 16 Nawoord 17 1 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 PR 2. Anatomie 2 (zelfstudie 5) Lucht passeert de volgende onderdelen bij een ademhaling via de neus: ● De neusholte; ● De nasopharynx; ● De oropharynx; ● De larynx; ● De trachea. Voedsel passeert de volgende onderdelen: ● De mondholte; ● De oropharynx; ● De laryngopharynx; ● De oesophagus. Schedel De schedel is te verdelen in twee delen: ● Het neurocranium, de hersenschedel, bestaande uit: ○ Het neurocranium calvaria (het schedeldak); ○ Het basis cranii (de schedelbasis). ● Het viscerocranium, de aangezichtsschedel, met de volgende ruimtes: ○ De orbita (oogkas); ○ De cavitas nasi (neusholte); ○ De cavitas oris (mondholte). Neuroranium Bron: www.kenhub.com Er zijn twee belangrijke fossa aan de zijkant van de schedel: - Fossa temporalis - Fossa infratemporalis Fossa temporalis en infratemporalis Bron: Slideshare.net Fossae cranii De schedel bestaat uit drie fossae cranii (schedelgroeven): ● Fossa cranii anterior (paars): hier bevindt zich de lobus frontalis; ● Fossa cranii media (blauw): hier bevinden zich de temporale kwabben; ● Fossa cranii posterior (groen): hier bevindt zich het cerebellum. De voorste craniale fossa ligt het hoogst, de achterste het laagst (is het diepst). Fossae cranii Bron: wikipedia.nl 2 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Canalis caroticus en foramen jugulare Door het canalis caroticus passeert de arteria carotis interna. Door het foramen jugulare passeren de hersenzenuwen IX, X en XI en de vena jugularis. Onderaanzicht van de schedel met canalis caroticus en foramen jugulare Bron: Gray’s Anatomy fig. 8.23 Orbita Door de canalis optica loopt de a. ophthalmicus en de optische zenuw (CN II). De mediale wand en de bodem van de orbita zijn erg dun. Mediaal van de orbita bevindt zich de sinus ethmoidalis en caudaal bevindt zich de sinus maxillaris. De sinus frontalis en de sinus sphenoidalis zijn andere, vergelijkbare open ruimtes die zich binnen de schedel bevinden. Structuren in en rondom de orbita Bron: anatomie-amsterdam.nl 3 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Wervelkolom en perifere zenuwstelsel Wervelkolom bochten De wervelkolom heeft van boven naar beneden vier bochten in het sagittale vlak: ● De cervicale lordose; ● De thoracale kyfose; ● De lumbale lordose; ● De sacrale kyfose. Dikte wervellichamen en disci De dikte van de wervellichamen van de wervelkolom en de disci intervertebralis neemt van boven naar beneden toe en is het grootst in het lumbale gedeelte. Daaronder zijn ze weer dunner. Echter, relatief gezien (ten opzichte van en in verhouding met het wervellichaam) zijn de disci intervertebralis in de cervicale regio het dikst. Dikke disci intervertebralis zorgen voor een grotere beweeglijkheid. Het cervicale gedeelte van de wervelkolom is dus het meest beweeglijk. Uittreding nn. spinales De gaten waardoor de de nn. spinales lopen verschillen in grootte en zijn in het lumbale gedeelte het grootst. Prolaps discus L4-L5 De radix van L5 kan gecomprimeerd raken bij een prolaps van de discus tussen L4-L5. het is belangrijk om te weten dat als een nucleus pulposi uitsteekt naar achter, de zenuw van het onderste wervelsegment wordt aangedaan (in dit geval dus L5). Het dermatoom van L5 ligt over de dorsale en ventrale zijde van het been. Cauda equina Cauda equina betekent paardenstaart en is een bundel zenuwen die laag in de rug uittreedt. Tijdens de ontwikkeling van de rug groeit het ruggenmerg namelijk sneller dan de wervelkolom, waardoor het ruggenmerg eindigt rond L1-L2. De zenuwen onder L1-L2 treden vervolgens uit als een bundel in het wervelkanaal, de cauda equina. Cauda equina. Bron figuur: Simpto.com Zenuwen arm De arm heeft drie grote zenuwen: de n. radialis, n. ulnaris en de n. medianus. Bij het carpaletunnelsyndroom raakt de n. medianus gecomprimeerd. 4 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Ademhaling en voedselinname, hoofd-halsgebied Cavitas oris De cavitas oris, de mondholte, bestaat uit twee delen: ● De cavitas oris propria, de eigenlijke mondholte met onder andere de tong. De cavitas oris propria bevindt zich tussen alle tanden en kiezen; ● De vestibulum oris, tussen de wang en de tanden (bijvoorbeeld tandvlees). Uitmondingen neusholte De sinus maxillaris mondt uit onder de concha medialis. De ductus nasolacrimalis (traanbuis) mondt uit onder de concha inferior Tuba auditiva De tuba auditiva, oftewel de buis van Eustachius of de pharyngotympanische buis, heeft als functie om een eventueel drukverschil tussen de twee kanten van het trommelvlies op te heffen, doordat deze een verbinding geeft tussen de nasopharynx en de ruimte achter het trommelvlies. Structuren van de neus Bron: Gray’s Anatomy fig. 8.239C Larynx Plica vestibularis en plica vocalis “Plica” betekent plooi. Met de plica vestibularis en plica vocalis worden de stembanden bedoeld, zie afbeelding. De plica vocalis (onderste plooi) zijn de ‘echte’ stembanden en de plica vestibularis (bovenste plooi) worden de “valse stembanden” genoemd. Zij helpen bij spreken en voorkomen dat er voedsel op de plica vocalis komt. Plica vocalis en vestibularis Bron: Gray’s Anatomy fig. 8.225 5 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Pre-epiglottisch vetlichaam Het pre-epiglottis vetlichaam speelt een rol bij het sluiten van de larynx bij het slikken. Bij slikken wordt het strottenhoofd (larynx) omhoog getrokken. Hierbij komt het pre-epiglottis vetlichaam in verdrukking en gaat deze opzij, waardoor de epiglottis naar beneden wordt bewogen en zo de larynx afsluit. De grote arteriën Palpabele arteriën ● a. radialis; ● a. carotis communis; ● a. ulnaris; ● a. poplitea; ● a. femoralis communis; ● a. temporalis; ● a. brachialis; ● a. dorsalis pedis; ● a. tibialis posterior. Grote arteriën van het menselijk lichaam. Bron figuur: SlimAcademy. Arteriële systeem. Bron figuur: researchgate.com 6 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 HC 14 & 15 Thorax, abdomen en pelvis Rompwand, drukverhoudingen en sereuze vliezen De spieropbouw van de thorax- en de abdominale wand is in grote lijnen gelijk, beiden bevatten een laagsgewijze spieropbouw. Er bestaat echter ook een groot verschil tussen de thoraxwand en de wand van het abdomen: de wand van de thorax bevat benige elementen en de wand van het abdomen bestaat vooral uit spieren. Er zijn twee redenen dat het belangrijk is dat er botten in de thoraxwand zitten: ● De ribben zijn nodig voor de bescherming van de kwetsbare organen in de thorax, zoals het hart en de longen; ● De thorax heeft een lage druk zodat de longen gemakkelijk kunnen ontplooien. De benige elementen zijn nodig om deze subatmosferische druk binnen de thorax te handhaven, zodat tijdens inademing er lucht in de longen kan stromen. De druk in de buikholte is hoger. Deze speelt een belangrijke rol bij het op de juiste plek houden van de organen in de buik. Daarnaast is het van belang bij hoesten en persen. De spieren in de buikwand zijn nodig om de hoge druk te handhaven. De kringspieren aan het begin en einde van de slokdarm houden de slokdarm dicht, zodat de zure maaginhoud door het drukverschil niet terug de slokdarm in kan stromen, en voedselbrij niet terug naar de mond. De kringspieren openen enkel bij slikken. In de romp is veel beweging aanwezig. Ofwel de organen bewegen zelf, of ze moeten kunnen bewegen tijdens bijvoorbeeld inspiratie en expiratie. De sereuze vliezen rondom de organen faciliteren beweging door vocht te produceren, dit zijn in de thorax: ● Het pericardium, rond het hart; ● De pleura, rond de longen; ● Het peritoneum, in de buik. De sereuze vliezen zijn gelijk qua functie en morfologie en verschillen alleen in locatie. Abdomen en peritoneum In het abdomen ligt een groot aantal organen: ● Een klein stukje van de oesophagus, de slokdarm; ● De maag; ● De dunne darm, deze bestaat uit drie delen (twaalfvingerige darm, jejunum, ileum); ● De dikke darm, deze bestaat uit acht delen (appendix vermiformis, cecum, colon ascendens, colon transversalis, colon descendens, colon sigmoïdeum, rectum, canalis anus); ● De lever met galblaas; ● De pancreas (alvleesklier); ● De nieren en ureteren, de urineleiders; ● De bijnieren; ● De milt. 7 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Het pariëtale peritoneum en de peritoneale holte Het pariëtale peritoneum is het gedeelte van het peritoneum dat tegen de buikwand aan ligt. Men onderscheidt drie ruimtes (zie figuur): ● De cavitas peritonealis, dit is de ruimte die door het pariëtale peritoneum wordt omgeven. Organen die hierin zijn gelegen worden intraperitoneale organen genoemd; ● Het spatium extraperitoneale, dit is de ruimte tussen het pariëtale peritoneum en de omliggende spieren van de buikwand. Hier zit extraperitoneaal weefsel, dat is bindweefsel met vet; ● Het spatium retroperitoneale, in het Nederlands het retroperitoneum, is het dorsale deel van de spatium extraperitoneale. Dit bevat dus hetzelfde weefsel en verschilt alleen in ligging. Organen die zich hierin bevinden, zoals de nier en pancreas, worden retroperitoneale organen genoemd. De retroperitoneale organen worden op hun plaats gehouden door: ● Het vetkapsel rondom de organen; ● De druk in de buikholte. Retroperitoneale organen zijn: - Een deel van het duodenum (dunne darm); - Pancreas; - Delen van het colon ascendens en descendens (dikke darm); - Nieren en bijnieren; - Prostaat (bij de man); - Vena cava inferior; - Aorta. Buikholte en peritoneum. Bron: HC 14 V&F door prof. dr. Bleys Het spatium extraperitoneale (inclusief spatium retroperitoneale) en het cavitas peritonealis worden samen de cavitas abdominis, de buikholte, genoemd. 8 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Bevestiging intraperitoneaal orgaan Het pariëtale peritoneum bekleedt ook de organen in de cavitas peritonealis. Dit noemen we dan het visceraal peritoneum. Het pariëtaal en het visceraal peritoneum zijn continu, dus deze lopen in elkaar over. Hierbij wordt er een dubbele laag peritoneum gevormd, dat de peritoneale duplicatuur wordt genoemd. Dit is de bevestiging van een orgaan. De verzamelnaam van duplicaturen heet mesenterium of meso’s. Tussen deze twee peritoneale lagen lopen bijvoorbeeld bloedvaten, lymfevaten of zenuwen voor het binnenliggende orgaan. De peritoneale duplicatuur is dus van belang voor de voeding van het door visceraal peritoneum omgeven orgaan. De cavitas peritonealis ligt vol met organen, waardoor van de échte holte enkel wat spleten overblijven met vocht tussen de organen. Peritoneum. Bron figuur: doctorlib.com De cavitas peritonealis heeft twee delen: ● De greater sac, dit bevat alle ruimte tussen de darmen en aan de ventrale zijde van de maag; ● De lesser sac, oftewel de bursa omentalis, achter de maag. De greater sac en de lesser sac zijn verbonden via het foramen omentale. De peritoneale dubbelbladen (meso’s) worden qua naam in drie groepen verdeeld: ● De mesenteria voor de dunne en dikke darm. Voor de dunne darm heet deze het mesenterium en voor de dikke darm het mesocolon transversum; ● De omenta, deze zijn voor de maag, bestaan uit twee delen: o De omentum minus: tussen lever en maag; o De omentum majus: het vetschort. ● De ligamenten, dit zijn de overige vliezen van andere organen. Een voorbeeld hiervan is het ligamentum falciforme, deze verbindt de voorste buikwand met de lever, of het ligamentum pulmonale bij de longen. Deze vorm van mesenterium is, in tegenstelling tot ‘normale’ ligamenten in gewrichten, niet trekvast. De peritoneale bladen zijn nodig voor bevestiging van de organen aan de buikwand en aan elkaar en voor de voeding van de organen. Tussen de lever, het duodenum en de maag zit een vrij groot dubbelblad, dit is het omentum minus. De foramen omentale bevindt zich aan de zijkant van het omentum minus en deze verbindt de greater met de lesser sac. Cross sectie abdomen. Bron figuur: medicalkey.com 9 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 De bursa omentalis (lesser sac) De bursa omentalis is een spleetvormige ruimte gevuld met vocht. Door de bursa omentalis ligt de maag redelijk vrij tegen de achterste buikwand en heeft hij nog wat speling in ruimte achter zich. Dit is doordat de maag van grootte moet kunnen veranderen wanneer men gaat eten. In de achterwand van de bursa omentalis liggen venen en arteriën, evenals de pancreas. De omentum majus Het omentum majus zit aan de andere kant van de maag, de ventrale zijde, en vormt een groot uithangend vetschort naar beneden over de darmen en zit los aan de onderkant. Het omentum majus speelt o.a. een rol bij afweer. Het bevat clusters leukocyten en kan ontstekingsprocessen inkapselen: dit betekent dat het zich richting een orgaan met een infectie kan bewegen en om het orgaan heen kan gaan liggen, zodat niet de hele buikholte ontstoken raakt. Dit gebeurt bij chronische ontstekingen die zich langzaam ontwikkelen (voor acute ontstekingen is het omentum majus niet snel genoeg). Na herstel van een lange ontsteking blijft het omentum majus vaak op die plek zitten, doordat er littekenvorming ontstaat en het orgaan zich hierdoor hecht aan het omentum majus. De bevestigingsplaatsen van de mesenteria aan de achterste buikwand wordt een radix genoemd, zoals de radix mesenterii. De radix mesenterii is de plek waar bloedvaten het mesenterium in komen. De a. mesenterica superior verloopt in de radix mesenterii. Ook lopen er zenuwen door de radix. Highlights: ● ● ● ● ● ● Het abdomen bevat twee hoofdcompartimenten, intraperitoneaal (cavitas) en retroperitoneaal); Het peritoneum faciliteert de beweeglijkheid van de buikorganen; De intraperitoneale organen zijn bevestigd via dubbelbladen van het peritoneum, die onder andere bloedvaten bevatten; De peritoneale holte kan worden onderverdeeld in een greater en een lesser sac; De bursa omentalis ligt achter de maag en het omentum minus, de pancreas ligt in de achterwand hiervan; De omentum majus is de politieman van de buik doordat het ontstoken organen kan inkapselen. Zie ook afbeelding op volgende pagina. 10 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Overzicht Abdomen. Bron figuur: DWSM.com 11 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 De thorax De ligging en bevestiging van de longen In de thorax bevinden zich drie compartimenten: ● Twee om de longen, de cavitas pleuralis; ● Het mediastinum, de ruimte tussen de longen. Hierin zit onder andere het hart. Het mediastinum strekt zich uit van het sternum tot de wervelkolom en ligt tussen de longen. De pleura (sereus vlies) ligt om de longen heen. In onderstaande figuur is een onderaanzicht te zien van een ventrale doorsnede met de volgende nummers: 1. Het sternum; 2. De oesophagus, de slokdarm; 3. De aorta descendens; 4. De pleura visceralis, dit is de pleura die de longen omgeeft; 5. De pleura parietalis, dit is de pleura die de cavitas pleuralis omgeeft; 6. De cavitas pleuralis, dit is de ruimte tussen de pleura parietalis en visceralis; 7. De recessus costomediastinalis, dit is het stukje van de cavitas pleuralis in de overgang van pleura tegen het mediastinum en pleura tegen de ribben. Deze vult zich met longweefsel bij diepe inademing. Deze ligt enigszins tegen het hart. Bij maximale inademing vullen de longen deze ‘nis’ en komt de linkerlong voor het hart te liggen; 8. Het lig. pulmonale, dit is het dubbelblad van pleura dat de long bevestigt aan het mediastinum. (Hier is de benaming van het dubbele peritoneum dus ligamentum.); 9. Het pericardium fibrosum, dit is een stevige buitenkant van de hartzak, maar geen sereus vlies. Dwarsdoorsnede thorax. Bron figuur: Powerpoint hoorcollege “Thorax, abdomen en pelvis”, V&F door Bleys 12 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 In onderstaande figuur is een frontale doorsnede van een long te zien. Hierop zijn de volgende structuren te onderscheiden: ● De pleura visceralis (nummer 4); ● De pleura parietalis (nummer 5); ● De lig. pulmonale (nummer 8); ● De recessus costodiaphragmaticus, dit is een nis. Deze ontstaat doordat de pariëtale pleura, die bovenaan het diafragma zit, overgaat in de pariëtale pleura aan de binnenzijde van de ribben. Deze nis is vrij diep, zeker aan de laterale en dorsale zijde. Alleen bij maximale inademing raakt deze nis volledig gevuld met longweefsel (nummer 10); ● De long heeft een toegangspoort, dit is de longhilus of hilum pulmonis. Hier gaan bloedvaten, de bronchus en de zenuwen de longen in (nummer 11). Frontale doorsnede long. Bron: HC 15 V7F door prof. dr. Bleys De long is alleen aan de mediale zijde aan de omgeving bevestigd bij de longhilus en daaronder via het lig. pulmonale aan het mediastinum. Aan de onderzijde van de long bevindt zich het diafragma. Segmentatie van de longen De linkerlong heeft twee kwabben (vanwege het hart) en de rechterlong heeft er drie. Als we de vertakkingen van de bronchi bekijken, zien we drie opeenvolgende orden vertakkingen: ● De trachea splitst in twee hoofdbronchi in het mediastinum. De hoofdbronchus wordt ook wel de bronchus principalis genoemd. Hiervan heeft ieder mens er dus twee, voor beide longen één; ● De bronchus principalis vertakt bij de rechterlong in drie secundaire bronchi en bij de linkerlong in twee secundaire bronchi, deze worden ook wel lobaire bronchi genoemd. Dit is dus één lobaire bronchus per lob van de long; ● De volgende orde van vertakkingen zijn segmentale bronchi, deze worden ook wel tertiaire bronchi genoemd. Hiervan zijn er links en rechts allebei tien. Het deel van de long dat door een segmentale bronchus wordt geventileerd, wordt een bronchopulmonaal deel/segment genoemd. De segmentatie van de longen vindt plaats op basis van de bronchusvertakkingen. De rechter- en de linkerlong hebben dus beiden tien bronchopulmonale segmenten. Longsegmenten zijn van klinisch belang, omdat bij een operatie een aantal segmenten kan worden verwijderd als dit nodig is, waarbij de overige segmenten kunnen blijven functioneren. Een bronchopulmonaal segment is de kleinste anatomisch eenheid die bij een operatie kan worden verwijderd. 13 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Het hart en het pericardium Het hart bevindt zich in een hartzak, het pericardium, en is te zien op onderstaande figuur met de volgende structuren: ● Het pericardium fibrosum, dit is geen sereus vlies (en kan geen vocht produceren), maar een bindweefselzak dat buiten de sereuze vliezen ligt en continu is met de grote bloedvaten (nummer 1); ● Het lamina parietalis van het pericardium serosum, dit is het sereuze vlies dat tegen de binnenkant van het pericardium fibrosum ligt (nummer 2); ● Het lamina visceralis van het pericardium serosum, dit is het sereuze vlies dat tegen het hart aan ligt en wordt ook wel het epicardium genoemd (nummer 3); ● De cavitas pericardiaca, hierin zit vocht zodat het hart beweeglijkheid heeft voor zijn eigen beweging (nummer 4). Het hart en het pericardium. Bron figuur: Powerpoint hoorcollege “Thorax, abdomen en pelvis”, Vorm & Functie Het pericardium fibrosum en de lamina parietalis zijn bij mensen vergroeid en deze vormen de pericardzak oftewel de hartzak. De lamina visceralis en parietalis van het pericardium serosum produceren vocht. Innervatie Er loopt een zenuw van boven naar beneden door de thorax tussen de pleura van de longen en de pericardzak. Dit is de n. phrenicus, deze komt van de plexus cervicalis (C1-C4). De voorloper van het diafragma zit bij de embryonale ontwikkeling in de hals samen met het hart en als het hart tijdens de ontwikkeling zakt, zakt het diafragma mee. Hierdoor wordt de n. phrenicus mee naar beneden getrokken, waarna het van het cervicale ruggenmerg tot aan het diafragma loopt. Gerefereerde pijn in de schouder kan een teken zijn van schade rondom het middenrif (de pariëtale delen van de sereuze vliezen zijn erg pijngevoelig). De n. phrenicus zorgt er ook voor dat men nog kan ademhalen bij een hoge dwarslaesie. Achterin het mediastinum is veel beweging en hier zitten bijvoorbeeld de aorta descendens, de oesophagus en de ductus thoracicus (afvoer lymfesysteem). De bewegingen in het mediastinum worden gefaciliteerd door losmazig bindweefsel, net zoals rondom spieren, en niet door een sereus vlies. 14 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Pelvis en perineum De holte in het pelvis minor is continu: buik- en bekkenholte lopen in elkaar door. Het bekken is verdeeld in het pelvis minor en het pelvis major. De bekkenorganen liggen onder in de buik-bekkenholte en de druk is hier groot. Er is een ondersteunend systeem dat de organen vasthoudt, vergelijkbaar met het diafragma: de bekkenbodem. Deze wordt gevormd door een systeem van spieren. De hoofdfunctie van het diafragma pelvis, de bekkenbodem, is: ● Het ondersteunen van de bekkenorganen; ● Het weerstaan van intra-abdominale drukstijgingen, bijvoorbeeld hoesten of persen. De bekkenbodem kan niet de hele bekkenbodem afsluiten, want er zijn openingen nodig voor: ● De urethra, de urineleider; ● De vagina (bij de vrouw); ● De anorectale overgang. Omdat er openingen zijn is er per definitie een extra zwakte van de bekkenbodem. Het perineum is het gebied dat zich caudaal van de bekkenbodem bevindt. Deze bevat de uitgangen van de blaas, het genitaal en de tractus digestivus. Het perineum zorgt voor extra versteviging van de bekkenbodem met perineale spieren. Het perineum is te verdelen in het trigonum urogenitale en het trigonum anale. Vrouwelijk perineum Bron: HC 15 V7F door prof. dr. Bleys Highlights ● De thorax wordt onderverdeeld in drie hoofdcompartimenten; ● De pleura en het pericardium staan beweeglijkheid in de thorax toe, net als het losmazig bindweefsel in het mediastinum; ● De longen zijn alleen aan de mediale zijde bevestigd bij de hilus en het ligamentum pulmonale; ● De longen zijn verdeeld in segmenten; ● De omgeving van het hart bestaat uit de pericardzak, het pericardium fibrosum en serosum; ● De bekkenbodem ondersteunt de bekkenorganen en weerstaat drukstijgingen; ● Het perineum is het gebied caudaal van de bekkenbodem en hier bevinden zich de uitgangen van de bekkenorganen. 15 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Overige Supplementen Slim Academy vat de tentamenstof zo compleet en actueel mogelijk samen. Daarom bieden wij als aanvulling op deze samenvatting gratis supplementen met de meest recente stof aan. Je kan op onze website de supplementen downloaden als PDF. Chill! Hieronder vind je een overzicht van deze supplementen inclusief de datum waarop ze beschikbaar worden. Omschrijving supplement Datum Supplement 2 22 september 2022 Hoe kan ik mijn supplementen bekijken? Als je de samenvatting via de website besteld hebt of abonnee bent, krijg je een mailtje zodra de supplementen beschikbaar zijn. In de mail staat een link waar je het supplement kunt downloaden. Mocht je de mail niet ontvangen hebben of de samenvatting in de winkel hebben gekocht, dan kun je zelf naar onze website gaan. Je vindt het supplement op de productpagina van de samenvatting. Waarom werken jullie met supplementen? Wij vinden het belangrijk om je zo goed mogelijk te helpen met het voorbereiden van jouw tentamens. Daarom maken we onze samenvatting zo vroeg mogelijk beschikbaar, zodat je snel kunt beginnen met studeren. Dit betekent wel dat niet alle colleges zijn geweest wanneer wij onze samenvatting publiceren. Daarom geven wij de laatste colleges uit als gratis supplement. Zo heb jij toch altijd een actuele samenvatting van de colleges van dit jaar. Veel succes met het behalen van jouw studiepunten! 16 Supplement 1 Vorm en Functie 2022-2023 Nawoord Yes! Je hebt het supplement van jouw samenvatting gelezen! Wil je meer vertrouwen tanken voor het tentamen? Geen paniek! Wij kunnen je verder helpen in de vorm van handige abonnementen. Met een abonnement ontvang jij de samenvattingen altijd met korting en als eerste in huis! Nieuwsgierig geworden naar het abonnement van onze verschillende samenvattingen? Bekijk dan onze website! Werken bij Heb jij het idee dat je deze samenvatting ten minste net zo goed zou kunnen schrijven of zou kunnen verbeteren? Dan is de rol van Studieheld zeker iets voor jou. Je kunt werken vanuit huis, krijgt een riante vergoeding en je hebt een studiegerelateerde bijbaan die goed op je cv staat. Heb je interesse? Stuur dan jouw motivatie en cv naar klantenservice@slimacademy.nl. Kom in contact met Slim Academy Wil je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen bij Slim Academy? Kom in contact via: www.slimacademy.nl @SlimAcademy.nl klantenservice@slimacademy.nl 010 214 32 45 We wensen je veel succes met studeren en het halen van jouw tentamens! Team Slim Academy 17