Samenvatting BA Consolideren H7, 20, 21, 22 en 24 written by k0020 www.stuvia.com Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Samenvatting BA consolideren Inhoud Hoofdstuk 7 Waarderingsmethoden voor deelnemingen in de jaarrekening.........................................2 7.1 Inleidende begrippen....................................................................................................................2 7.2 Waardering van deelnemingen – algemeen.................................................................................2 7.3 Waardering van deelnemingen op verkrijgingsprijs......................................................................3 7.4 Waardering van deelnemingen op actuele waarde......................................................................3 7.5 Waardering van deelnemingen volgens de vermogensmutatiemethode.....................................3 7.6 Goodwill........................................................................................................................................4 7.7 De wettelijke reserve deelnemingen............................................................................................4 Hoofdstuk 20 De geconsolideerde jaarrekening.....................................................................................5 20.1 Verbonden ondernemingen.......................................................................................................5 20.2 Waarom consolidatie?................................................................................................................5 20.3 Wanneer consolidatie?...............................................................................................................6 Hoofdstuk 21 Technische aspecten van de consolidatie........................................................................8 21.1 Administratieve voorwaarden voor consolidatie........................................................................8 21.2 De methode van de integrale consolidatie.................................................................................8 21.3 Integrale consolidatie bij toepassing van de vermogensmutatiemethode.................................9 21.4 Consolidatie bij een derdenbelang...........................................................................................10 21.5 Integrale consolidatie bij toepassing van de verkrijgingsprijsmethode....................................11 Hoofdstuk 22 Intercompanytransacties en consolidatie downstream- sales en upstream-sales.........12 22.1 Intercompanytransacties..........................................................................................................12 22.2 Intercompany-profits en downstream-sales bij waardering van de deelneming volgens de vermogensmutatiemethode.............................................................................................................13 22.3 Intercompany-profits en downstream-sales bij waardering van de deelneming tegen de verkrijgingsprijsmethode..................................................................................................................15 22.4 Intercompany-profits en upstream-sales bij waardering van de deelneming volgens de vermogensmutatiemethode.............................................................................................................17 22.5 Intercompany-profits en upstream-sales bij waardering van de deelneming tegen de verkrijgingsprijsmethode..................................................................................................................18 Hoofdstuk 24 Fusie en overname van ondernemingen........................................................................19 24.1 Algemene begrippen................................................................................................................19 24.2 Fusievormen.............................................................................................................................19 24.3 Overname/samensmelting van belangen.................................................................................21 24.4 Purchase-accounting en pooling of interests............................................................................23 1 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Hoofdstuk 7 Waarderingsmethoden voor deelnemingen in de jaarrekening 7.1 Inleidende begrippen Deelneming Dochtermaatschappij Groepsmaatschappij Overheersende invloed, of centrale leiding Deelneming Een bv/nv heeft een deelneming in een andere bv/nv, indien wordt voldaan aan de volgende voorwaarden: 1. Sprake van kapitaalverschaffing 2. Duurzaam 3. Ten behoeve van eigen werkzaamheid Dochtermaatschappij Een nv/bv wordt aangemerkt als dochtermaatschappij, als een andere bv/nv Meer dan de helft van de stemrechten AVA (Algemene Vergadering van Aandeelhouders) kan uitoefenen Meer dan de helft van de bestuurder/commissarissen kan benoemen/ontslaan Groepsmaatschappij Een nv/bv wordt groepsmaatschappij genoemd, als deze samen met een andere nv/bv in een groep is verbonden. Er moet worden voldaan aan de volgende voorwaarden: 1. Er moet sprake zijn van een economische eenheid 2. De vennootschappen moeten organisatorisch verbonden zijn Overheerste invloed als er beslissende zeggenschap is Wanneer een nv/bv een deelneming heeft in een nv/bv deelneming in een kapitaalvennootschap. Als een nv/bv een deelneming heeft in een vof of cv deelneming in een personenvennootschap. 7.2 Waardering van deelnemingen – algemeen Deelnemingen behoren tot de financiële vaste activa. Er zijn drie methoden voor de waardering van deelnemingen: Waardering op verkrijgingsprijs Waardering op actuele waarde Waardering volgens de vermogensmutatiemethode Enkelvoudige jaarrekening de jaarrekening van de rechtspersoon zelf Geconsolideerde balans een jaarrekening van de rechtspersoon en andere maatschappijen als ware het één onderneming De mate van invloed is van belang. Er is sprake van invloed van betekenis als de rechtspersoon meer dan 20% van de stemrechten in de AVA heeft. Dit is een ‘associated company’. Wel invloed van betekenis waarderen volgens de vermogensmutatiemethode 2 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Geen invloed van betekenis waarderen tegen verkrijgingsprijs/actuele waarde Bij het verwerven van een deelneming betaalt een onderneming goodwill indien de verkrijgingsprijs van de deelneming hoger is dan de aan deze deelneming door de overnemende onderneming toe te kennen waarde. 7.3 Waardering van deelnemingen op verkrijgingsprijs Bij deze methode wordt de deelneming op de oorspronkelijke verkrijgingsprijs gewaardeerd. Bij deze methode wordt in de enkelvoudige winst-en-verliesrekening van de moeder het gedeclareerde dividend opgenomen. 1. Goodwill berekenen o Zichtbare intrinsieke waarde berekenen (% belang * EV deelneming) o Verkrijgingsprijs – intrinsieke waarde 2. Journaalpost verwerven deelneming door moeder o Deelneming … Aan Bank … 3. Journaalpost gedeclareerde dividend o Te vorderen dividend … Aan deelneming … 7.4 Waardering van deelnemingen op actuele waarde De mogelijkheid is gecreëerd dat deelnemingen die op verkrijgingsprijs worden gewaardeerd, worden geherwaardeerd. Er moet vooral gedacht worden aan opwaardering. Wanneer een afwaardering plaatsvindt na opwaardering van een deelneming, moet de afwaardering eerst uit de herwaarderingsreserve gehaald worden. Dit is een wettelijke reserve en is dus niet vrij uitkeerbaar. 1. Journaalpost herwaardering deelneming o Deelneming … Aan herwaarderingsreserve … 7.5 Waardering van deelnemingen volgens de vermogensmutatiemethode Deelnemingen met invloed van betekenis moeten in principe worden gewaardeerd tegen de vermogensmutatiemethode. De boekwaarde van de deelneming wordt aangepast als het eigen vermogen van de dochter verandert. De eerste boekwaarde is de netto-vermogenswaarde (NVW). De tweede boekwaarde is de zichtbare intrinsieke waarde, deze wordt gebruikt als er te weinig gegevens beschikbaar zijn om de NVW te bepalen. De NVW gaat uit van de waarde van de activa en passiva van de deelneming volgens de grondslagen van de moeder. 3 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material De zichtbare intrinsieke waarde kan berekend worden door het eigen vermogen van de deelneming bij elkaar op te tellen en deze te vermenigvuldigen met het % belang dat de moeder in de deelneming heeft. (Bijvoorbeeld 1.000.000 EV en 70% belang = 1.000.000 * 0,7 = 700.000 zichtbare intrinsieke waarde = waardering deelneming) Als er wordt gewaardeerd tegen zichtbare intrinsieke waarde wordt de betaalde goodwill zichtbaar vastgelegd op een aparte rekening. (Bijvoorbeeld verkrijgingsprijs is 1.000.000. 1.000.000 – 700.000 = 300.000 goodwill) Een deelneming kan nooit lager dan nihil worden gewaardeerd. In het geval dat de deelneming verlies lijdt, moet de moeder een voorziening vormen ter hoogte van het bedrag dat de moeder denkt dat nodig is om de deelneming ‘boven water’ te houden. De RJ bepaalt dat de toepassing van de NVW moet worden gestaakt als de waardering van de deelneming nihil is geworden. 7.6 Goodwill Waarderingsmethode deelneming Actuele waarde NVW Zichtbare intrinsieke waarde (IW) Goodwillbedrag Verkrijgingsprijs – actuele waarde Verkrijgingsprijs – NVW Verkrijgingsprijs - IW Alleen bij uitzondering zal de verkrijgingsprijs gelijk zijn aan bijvoorbeeld de NVW. Als de verkrijgingsprijs hoger is wordt er positieve goodwill betaalt voor de deelneming. In de enkelvoudige jaarrekening van de moeder kan de goodwill worden verwerkt door deze te activeren en af te schrijven ten laste van toekomstige winst- en verliesrekeningen. Als goodwill wordt geactiveerd in Nederland, dient deze afgeschreven te worden over de economische levensduur. Indien de verkrijgingsprijs lager is dan de boekwaarde ontstaat negatieve goodwill. Deze wordt op verschillende manieren verwerkt afhankelijk van de oorzaak. De bepaling van de verwerkingswijze van negatieve goodwill vindt plaats in een aantal stappen. 1. Eerst moet worden nagegaan of de waardering van de activa en passiva wel klopt. 2. Er moet worden bepaald of de oorzaak van de negatieve goodwill misschien is gelegen in verwachte toekomstige verliezen en lasten. Die nadelen moeten niet bij de bepaling van de NVW mee worden genomen. 3. De negatieve goodwill wordt als afzonderlijke overlopende passiefpost opgenomen aan de creditzijde van de balans. 7.7 De wettelijke reserve deelnemingen Als het aandeel in het gereserveerde gedeelte uit de winst niet in de vorm van liquide middelen aan de moeder wordt uitgekeerd, moet de moeder hiervoor haar eigen liquide middelen aanspreken. Hierdoor verslechterd de liquiditeitspositie van de moeder. Om dit risico te vermijden heeft de wetgever bepaald dat de moeder in haar enkelvoudige balans een wettelijke reserve moet vormen, indien de moeder niet in staat is het bedrag in de vorm van dividend uitgekeerd te krijgen: Wettelijke reserve deelnemingen. 4 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Het opnemen van een wettelijke reserve deelnemingen op de balans van de moeder kan nodig zijn indien Een buitenlandse deelneming door transferproblemen niet in staat is dividend aan de moeder over te maken Indien door de moeder in de deelneming wel invloed van betekenis op het beleid wordt uitgeoefend, maar zij niet de meerderheid van de zeggenschap bezit Hoofdstuk 20 De geconsolideerde jaarrekening 20.1 Verbonden ondernemingen Verbonden ondernemingen Deelneming Dochtermaatschappij Groepsmaatschappij Overheerste invloed De begrippen groepsmaatschappij en overheerste rechtspersoon hebben voornamelijk betekenis voor de bepaling van de consolidatiekring: de ondernemingen die in de consolidatie moeten worden betrokken. Aan de eis van centrale leiding moet voldaan worden. 20.2 Waarom consolidatie? Een geconsolideerde jaarrekening is een groepsjaarrekening waarin de financiële gegevens uit de afzonderlijke jaarrekeningen van de groepsmaatschappijen en van andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen zodanig zijn geaggregeerd, dat een beeld ontstaat alsof er slechts één onderneming is. Als er niet aan consolidatie wordt gedaan zien aandeelhouder slechts een post deelnemingen, vorderingen op deelnemingen en dergelijke. Ook maken niet 100% belangen en indirecte belangen het moeilijk. Volgens artikel 2:362 lid 1 BW moet de jaarrekening volgens normen die in het maatschappelijk verkeer aanvaardbaar worden beschouwd een zodanig inzicht geven dat een verantwoord oordeel kan worden gevormd omtrent het vermogen en het resultaat. Voor een verantwoord oordeel over het vermogen zijn gegevens nodig over de omvang en samenstelling van de activa en van de passiva. Voor het inzicht in de omvang/samenstelling van het eigen vermogen is in veel gevallen de balans van de houdstermaatschappij voldoende. Dit komt door het feit dat in Nederland deelnemingen vaak worden verwerkt volgens de vermogensmutatiemethode in de jaarrekening. Als de deelneming verwerkt wordt via de verkrijgingsprijs of actuele waarde, zijn de deelneming en het eigen vermogen van de moeder niet meer gelijk. Voor een verantwoord oordeel over het vermogen moeten we alle afzonderlijke activa- en passivaposten van het concern als geheel kennen. Daarvoor moeten we beschikken over een geconsolideerde balans. 5 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Voor wat betreft het inzicht in het resultaat is de noodzaak voor een geconsolideerde winst-enverliesrekening bijna nog duidelijker. Wanneer de moedermaatschappij bij waardering van de deelneming tegen verkrijgingsprijs in haar enkelvoudige winst-en-verliesrekening niet het aandeel in het resultaat van de deelnemingen verwerkt, wordt het vormen van een verantwoord oordeel over de omvang/samenstelling van het resultaat van het concern onmogelijk. Als het resultaat deelnemingen wel is verwerkt, valt alsnog de wijze waarop het resultaat is behaald niet te zien. Om deze tekortkomingen weg te nemen, kan een geconsolideerde winst-en-verliesrekening worden opgemaakt. Bij het opmaken van geconsolideerde jaarstukken moeten de intercompanywinsten worden geëlimineerd. Deze winsten ontstaan wanneer een onderneming van het concern goederen verkoopt aan een andere onderneming in het concern. Voor het concern is er sprake van winst wanneer een levering aan derden heeft plaatsgevonden. In de situatie waarin naast een houdstermaatschappij één of meer belangen binnen één concern aanwezig zijn, wordt aan de eisen van artikel 3:362 lid 1 BW beter voldaan door middel van een geconsolideerde jaarrekening. Vandaar dat in artikel 2:406 BW wordt voorgeschreven dat de rechtspersoon die aan het hoofd staat van een groep een geconsolideerde jaarrekening moet samenstellen. 20.3 Wanneer consolidatie? Niet elke onderneming waarin een belang aanwezig is wordt betrokken in de consolidatie. In beginsel moeten de groepsmaatschappijen en de overheerste rechtspersonen worden geconsolideerd. Anderzijds kan een situatie voordoen dat een onderneming waarin geen kapitaalparticipatie bestaat, toch in de consolidatie moet worden betrokken, omdat deze wel deel uitmaakt van de groep. Moeten groepsmaatschappijen met een sterk afwijkend karakter worden meegeconsolideerd? Door het afwijkende karakter van bepaalde maatschappijen worden deze buiten de consolidatie gelaten. Wat te doen bij de consolidatie met dochtermaatschappijen die geen deel uitmaken van de groep? Wil er sprake zijn van een groep, dan vereist dit een economische eenheid waarin de vennootschappen organisatorisch zijn verbonden. Deze band kan aanwezig worden geacht wanneer er sprake is van een gemeenschappelijk beleid. Er zullen weinig dochtermaatschappijen zijn die niet bij de groep horen vanwege het zeggenschapscriterium. Dochtermaatschappijen die geen deel uitmaken van de groep moeten niet worden meegeconsolideerd. Hoe moet bij de consolidatie worden gehandeld met ondernemingen die door de groepsleiding kunnen worden beheerst, maar waarin geen of slechts een geringe kapitaalparticipatie aanwezig is? Kapitaalparticipatie is geen voorwaarde voor het bestaan van een economische eenheid. Ondernemingen kunnen door contracten sterk verbonden zijn, met name als contracten de vastlegging van een gemeenschappelijk beleid inhouden nevenschikkingsconcern. Niet-materiële bedragen/posten hoeven niet afzonderlijk vermeld te worden volgens de IASB. 6 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Wat te doen bij de consolidatie met groepsmaatschappijen waarover geen informatie kan worden verkregen? Dit zal consolidatie onmogelijk maken. Als informatie niet langs de gebruikelijke weg is te verkrijgen, kan nog geprobeerd worden om op een andere wijze de beschikking te krijgen. De kosten kunnen hoog oplopen, waarop alsnog besloten kan worden de consolidatie niet uit te voeren. Moet consolidatie van groepsmaatschappijen achterwege blijven bij deviezenbeperkingen? Het bestaan van deviezenbeperkingen (beperken transfermogelijkheden van dividenden, interest, kapitaal en aflossingen) wordt soms als motief gebruikt om van de consolidatie af te zien. Er is geen aanleiding om door deze beperkingen de consolidatie achterwege te laten. Hoe moet bij de consolidatie worden gehandeld met maatschappijen waarin de onmiddellijke plus de middellijke kapitaalverschaffing beneden de 50% blijft? Voor de vraag of een groepsmaatschappij in de consolidatie moet worden betrokken is de centrale leiding van belang toerekeningsbeginsel (stemrechten kunnen aan een andere bv worden toegerekend, waardoor deze meer zeggenschap krijgt). Moet de persoonlijke houdstermaatschappij (personal holding) consolideren? De rechtspersoon die aan het hoofd staat van de groep, of een groepsdeel, heeft consolidatieplicht. Indien een natuurlijk persoon aan het hoofd staat van de groep, is er wel een groep (consolidatiekring) maar geen persoon waarop de consolidatieplicht rust. Dit wordt anders als de natuurlijke persoon zijn aandelen onderbrengt in een afzonderlijke bv. Een financier kan wel om een geconsolideerde jaarrekening vragen voordat hij krediet verstrekt. Deze hoeft niet gepubliceerd te worden. Is consolidatie nodig in de situatie waarin de gegevens van een onderneming en haar dochtermaatschappijen al verwerkt zijn in een andere geconsolideerde jaarrekening? Er bestaat een vrijstelling van deelconsolidatie voor tussenholdings. Hier mag onder bepaalde voorwaarden gebruik van worden gemaakt (art 2:408 BW). Wat te doen bij de consolidatie met tot de groep behorende dochtermaatschappijen, die tijdens het verslagjaar zijn verkregen of voor het eind van het verslagjaar zijn afgestoten? Deze ondernemingen moeten in de geconsolideerde balans worden opgenomen. Ondernemingen waarvan het voornemen bestaat om ze op termijn af te stoten, blijven in het algemeen in de consolidatie betrokken tot het moment van afstoting. In de winst-en-verliesrekening worden de resultaten verwerkt voor zover ze na het moment van verwerving zijn behaald. De verplichting tot consolidatie geldt niet voor de maatschappijen waarin het belang wordt gehouden om het te vervreemden. Is het mogelijk dat een moedermaatschappij op grond van haar aard of omvang ontslagen wordt van de verplichting om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen, ook indien geen (concreet) voornemen tot vervreemding bestaat? Een voorbeeld van vrijstelling van consolidatieplicht is de vrijstelling voor deelconsolidatie door tussenhoudstermaatschappijen. Art. 2:407 lid 2 onder voorwaarden mag de consolidatie achterwege blijven, indien bij de consolidatie de grenzen van artikel 396 (kleine en micro rechtspersonen) niet worden overschreden. 7 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Hoofdstuk 21 Technische aspecten van de consolidatie 21.1 Administratieve voorwaarden voor consolidatie Indien een moedermaatschappij 100% van de aandelen van dochtermaatschappijen bezit, komt consolidatie bij juridisch zelfstandige ondernemingen neer op: a. Het uitschakelen van alle onderlinge verhoudingen op de balansen en winst-enverliesrekeningen b. Het optellen van de daarna resterende posten Het doel van een geconsolideerde jaarrekening is het tonen van het beeld van het groepsvermogen en het groepsresultaat. Het uitschakelen van onderlinge verhoudingen betekent niet alleen dat de deelneming van de moeder in de dochter moet wegvallen tegen het eigen vermogen van de dochter, maar ook: Onderlinge vorderingen en schulden Onderlinge leveringen Ook moeten winstopslagen moeten geëlimineerd uit de onderlinge leveringen als de goederen nog niet aan derden zijn verkocht. De overige posten worden opgeteld, maar zij moeten wel vergelijkbaar zijn. zij moeten eenzelfde rekeningenstelsel hanteren (formele eenheid). Er moet ook materiële eenheid zijn, dezelfde posten met dezelfde inhoud. Ook de waarderingsgrondslagen moeten hetzelfde zijn. Ten slotte moeten ook bij de resultatenberekening dezelfde grondslagen worden toegepast. 21.2 De methode van de integrale consolidatie Voor het consolideren van balansen en winst-en-verliesrekeningen bestaan meerdere technieken: a. De consolidatie met behulp van het consolidatiegrootboek b. De consolidatie met behulp van het werkblad Bij de consolidatie-werkblad-methode wordt een kolommenstaat opgesteld voor de te consolideren maatschappijen, waarin een debetkolom en een creditkolom voor het opnemen van eliminaties. Balansconsolidatie: Eliminatiepost onderlinge vordering (moeder aan dochter) elimineren Aan Crediteuren (D) Debiteuren (M) … … Eliminatiepost deelneming elimineren Aan Aandelenkapitaal (D) Overige reserves (D) Winst (D) Deelneming (M) … … … … 8 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Consolidatie winst-en-verliesrekening Eliminatiepost onderling resultaat elimineren Aan Aandeel resultaat deelneming (M) Winst (M) … … De eliminatieposten vormen alleen een technisch hulpmiddel en zijn niet hetzelfde als journaalposten! 21.3 Integrale consolidatie bij toepassing van de vermogensmutatiemethode Consolidatie balans: De deelneming op de balans van de moeder, moet worden geëlimineerd tegen het eigen vermogen van de dochter. Aan Aandelenkapitaal (D) Overige reserves (D) Winst (D) Deelneming (M) … … … … De winstverdeling van de dochter moet worden geboekt. Deze wordt altijd gegeven in de opgave. Meestal wordt er een deel dividend betaald en de rest van de winst wordt gereserveerd. Aan Aan Winst (D) Te betalen dividend (D) Overige reserves (D) … … … De moeder moet na deze journaalpost van de dochter het volgende journaliseren: Aan Te vorderen dividend (M) Deelneming (M) … … Consolidatie winst-en-verliesrekening Voor de consolidatie van de winst-en-verliesrekening moet het ‘aandeel resultaat deelneming’ in de winst-en-verliesrekening van de moeder worden geëlimineerd, om dubbeltellingen te voorkomen. Aan Aandeel resultaat deelneming (M) Winst (D) … … Bij nettovermogenswaarde: het eigen vermogen van de moeder = het eigen vermogen geconsolideerd En Winst moeder = winst geconsolideerd 9 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material 21.4 Consolidatie bij een derdenbelang Indien de moeder niet alle aandelen van een groepsmaatschappij bezit, zijn er een aantal manieren om zo’n belang in de consolidatie op te nemen. Bij toepassing van de integrale-consolidatiemethode worden de bezittingen en schulden volledig (integraal) opgeteld. Het gevolg hiervan is dat het noodzakelijk wordt om credit op de geconsolideerde balans een post ‘aandeel derden’ op te nemen. Waardering van een 60% deelneming Aan Aan Deelneming … Aandeel resultaat deelneming Herwaardering deelneming … … Consolidatie balans De deelneming op de balans van de moeder wordt geëlimineerd tegen 60% van het eigen vermogen van de deelneming (dit betekent de posten van het eigen vermogen van de deelneming vermenigvuldigen met 60%). Aan Aandelenkapitaal (D) Herwaardering activa (D) Overige reserves (D) Winst (D) Deelneming (M) … … … … … De deren hebben een belang van 40% in het eigen vermogen van de deelneming. Hiervoor wordt een eliminatiepost voor het derdenbelang gemaakt (dit betekent de posten van het eigen vermogen van de deelneming vermenigvuldigen met 40%). Aan Aandelenkapitaal (D) Herwaardering activa (D) Overige reserves (D) Winst (D) Aandeel derden … … … … … Consolidatie winst-en-verliesrekening Voor de consolidatie van de winst-en-verliesrekening moet het ‘aandeel resultaat deelneming’ in de winst-en-verliesrekening van de moeder worden geëlimineerd, om dubbeltellingen te voorkomen. Aan Aandeel resultaat deelneming (M) Winst (D) … … Er moet een eliminatiepost voor het derdenbelang worden gemaakt omdat derden een belang van 40% in de winst hebben van de deelneming. Aan Aandeel derden Winst (D) … … 10 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material 21.5 Integrale consolidatie bij toepassing van de verkrijgingsprijsmethode Bij waardering van een deelneming volgens de verkrijgingsprijsmethode wordt de deelneming bij eerste waardering op verkrijgingsprijs gewaardeerd. Deze verkrijgingsprijs wordt ook later gehandhaafd bij de waardering van de deelneming, tenzij er aanleiding is een duurzame waardevermindering te boeken. Wat de resultatenbepaling betreft, wordt bij deze methode het door de deelneming gedeclareerde dividend in de winst-en-verliesrekening van de moeder opgenomen. Bij de consolidatie moet de waarde van de activa en passiva op fair value worden gesteld. In de geconsolideerde winst-en-verliesrekening moet het hele resultaat van de deelneming worden meegenomen en niet alleen het gedeclareerde dividend. Het eigen vermogen en winst moeder is niet gelijk met het geconsolideerde eigen vermogen en winst! Berekenen van de verkrijgingsprijs: Betaalde prijs (inclusief meegekocht dividend) … Slotdividend (meegekocht dividend) …_____________ Verkrijgingsprijs … Consolidatie balans Eerst moet de deelneming worden geëlimineerd op de balans van de moeder tegen het eigen vermogen van de deelneming en het aandeel derden wordt berekend. Als goodwill moet worden afgeschreven is de eliminatiepost: Aan Winst (M) Goodwill … … De dividendvordering in de balans van de moeder wordt geëlimineerd tegen de dividendverplichting van de deelneming (tegen het % van het kapitaalbelang). Aan Gedeclareerd dividend (D) … Te vorderen dividend deelneming (M) … Het overige belang (belang derden) in het dividend van de dochter leidt tot de eliminatiepost: Aan Gedeclareerd dividend (D) Crediteuren (D) … … Consolidatie winst-en-verliesrekening De afschrijving op goodwill leidt tot de eliminatiepost: Aan Afschrijvingskosten goodwill Winst (M) … … 11 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material De ‘opbrengst dividend’ in de winst-en-verliesrekening van de moeder moet worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. Aan Opbrengt dividend (M) Winst (M) … … Bij geen 100% belang: Aan Aandeel derden Winst … … Het verschil in het eigen vermogen van de moeder en het eigen vermogen geconsolideerd kan worden verklaard door: Het niet in het eigen vermogen van de moeder tot uitdrukking gekomen aandeel in de winst (na declaratie dividend) bij de deelneming De niet in het eigen vermogen van de moeder tot uitdrukking gekomen afschrijving op de goodwill De eliminatiepost met betrekking tot de deelneming is elk jaar gelijk, zolang de deelneming op de balans van de moeder onveranderd tegen de verkrijgingsprijs gewaardeerd blijft. Hoofdstuk 22 Intercompanytransacties en consolidatie downstream- sales en upstream-sales 22.1 Intercompanytransacties In de voorgaande hoofdstukken werd er vanuit gegaan dat onderlinge leveringen tussen de ondernemingen niet optraden. Leveringen van moeder naar dochter downstream-sales Leveringen van dochter naar moeder upstream-sales De onderlinge leveringen leiden tot extra eliminatieposten: Wat bij de leverende partij begrepen is in de ‘opbrengst verkopen’ is bij de ontvangende partij begrepen in de ‘kostprijs verkopen’ of ‘voorraden’ Indien onderling met winstopslag is geleverd en de goederen nog in voorraad zijn, dan is een winst geboekt die nog niet is gerealiseerd De eliminatie is nodig om het activiteitenniveau van de groep niet te hoog voor te stellen en kan zich beperken tot de winst-en-verliesrekening. Eliminatiepost om het activiteitenniveau niet te hoog voor te stellen: Aan Opbrengst verkopen (M) Kostprijs verkopen (D) … … 12 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Het is niet van belang of er een aandeel derden is. Het is ook niet van belang of er sprake is van upstream- of downstreamsales Het aanwezig zijn van een derdenbelang en upstream- of downstreamsales worden wel van belang bij onderlinge leveranties met winstopslag (intercompany-profit), waarbij per balansdatum nog geleverde goederen aanwezig zijn binnen het concern Indien de deelneming tegen netto-vermogenswaarde wordt gewaardeerd, zal het soms noodzakelijk zijn om, ten aanzien van ongerealiseerde winsten, correctie journaalposten te maken. Deze worden alleen in de administratie van de moeder gemaakt. Hierna volgen de eliminatieposten om tot de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening te komen. 22.2 Intercompany-profits en downstream-sales bij waardering van de deelneming volgens de vermogensmutatiemethode Bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening moeten nog niet gerealiseerde intercompanyprofts op transacties tussen groepsmaatschappijen volledig worden geëlimineerd. Bij een niet 100% belang eliminatie voor 100% ten laste van het resultaat van het meerderheidsbelang. Ook bij het opstellen van de jaarrekening van de moeder moeten deze worden uitgeschakeld. Bij een niet 100% belang uitschakeling op basis van het percentage waarvoor de moeder deelneemt in de dochter. Het eigen vermogen geconsolideerd is niet gelijk aan het eigen vermogen van de moeder De winst geconsolideerd is niet gelijk aan de winst van de moeder In principe moet elke groep belasting betalen. Dit betekent dat alle eliminaties netto moeten worden uitgevoerd. Deze verplichting vervalt wanneer een fiscale eenheid wordt gevormd. Correctie berekenen voor ongerealiseerde intercompanywinst na belasting: (100%-belang derden)*(100-belastingtarief)*(mutatie ongerealiseerde winst) De ongerealiseerde intercompanywinst veroorzaakt een te hoge waardering van de voorraad bij de deelneming. Daardoor ontstaat een te hoge waardering van de deelneming op de balans van de moeder. Correctiejournaalpost: Aan Aandeel resultaat deelneming Deelneming … … De wint van de moeder wordt aangepast om aansluiting te behouden tussen de winst op de winsten-verliesrekening en winst op de balans. Aan Winst Winst na belasting … … 13 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Consolidatie winst-en-verliesrekening De door de moeder geleverde goederen aan de deelneming die zijn verkocht aan derden moeten worden geëlimineerd: I Aan Opbrengst verkopen (M) Kostprijs verkopen (D) … … Voor de door de moeder aan deelneming geleverde goederen die nog in voorraad zijn: II Aan Aan Aan Opbrengst verkopen (M) Kostprijs verkopen (M) VPB (M) Winst (M) … … … … Het aandeel resultaat deelneming moet worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen: III Aan Aandeel resultaat deelneming … Winst (D) … In het geval van een % belang van derden wordt de volgende eliminatiepost opgenomen: IV Aan Aandeel derden Winst (D) … … I Dit zijn de goederen di door de moeder zijn geleverd en hetzelfde jaar door de dochter aan derden zijn verkocht II Dit zijn de goederen die door de moeder zijn geleverd en nog niet door de dochter zijn verkocht III Dit is het aandeel resultaat dat nog resteert in de winst-en-verliesrekening bij de moeder IV Het winstaandeel derden wordt berekend: Winst dochter * derdenbelang. Dit is de winst die de dochter zelfstandig heeft behaald Consolidatie balans Uitschakeling ongerealiseerde intercompanywinst in de voorraad aanwezig bij de dochter I Aan Latente belastingvordering Winst (M) Voorraad (D) … … … Het bij eliminatiepost I gedebiteerde bedrag is te hoog door de correctieboeking in de jaarrekening van de moeder II Aan Deelneming (M) Winst (M) … … 14 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material De deelneming elimineren III Aan Aandelenkapitaal (D) Winst (D) Deelneming (M) … … … In verband met een kapitaalbelang IV Aan Aandelenkapitaal (D) Winst (D) Belang derden (M) … … … 22.3 Intercompany-profits en downstream-sales bij waardering van de deelneming tegen de verkrijgingsprijsmethode Ook bij de verkrijgingsprijsmethode moeten nog niet gerealiseerde intercompany-profits volledig worden geëlimineerd. Bij een niet 100%-belang vindt de eliminatie in geval van downstream-sales voor 100% plaats ten laste van het resultaat van het meerderheidsbelang. Een correctie in de jaarrekening voor niet gerealiseerde intercompany-profits vindt niet plaats omdat de moeder haar deelneming blijvend waardeert op verkrijgingsprijs. Uit het feit dat in de geconsolideerde jaarrekening wel een correctie plaatsvindt en in de enkelvoudige niet: Eigen vermogen geconsolideerd is niet gelijk aan eigen vermogen van de moeder De winst geconsolideerd is niet gelijk aan winst van de moeder Berekenen van betaalde goodwill: Verkrijgingsprijs deelneming … Fair value deelneming …______________ Betaalde goodwill … Bij het verwerven van de deelneming hoort de volgende journaalpost Aan Deelneming Bank … … Bestemming van de winst van de deelneming journaliseren door de moeder Aan Te vorderen dividend … Deelneming … Consolidatie winst-en-verliesrekening Voor de door de moeder aan deelneming geleverde goederen die zijn verkocht aan derden I Aan Omzet (M) … Inkoopprijs omzet (D) … 15 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Voor de door de moeder aan deelneming geleverde goederen die nog in voorraad zijn II Aan Aan Aan Omzet (M) … Inkoopprijs omzet (M) VPB (M) Winst … … … Op de goodwill moet worden afgeschreven III Aan Afschrijvingskosten goodwill Winst (M) … … In verband met een derdenbelang IV Aan Aandeel derden Winst (D) … … Consolidatie balans Voor de door de moeder geleverde goederen aan deelneming die nog in voorraad zijn I Aan Latente belastingvordering Winst (M) Voorraad (D) … … … De deelneming moet worden geëlimineerd II Aan Aandelenkapitaal (D) Agio (D) Overige reserves (D) Goodwill Deelneming (M) … … … … … De afschrijving op de goodwill leidt tot de volgende eliminatiepost III Aan Winst (M) Goodwill … … In verband met een derdenbelang in de deelneming IV Aan Aandelenkapitaal (D) Agio (D) Overige reserves (D) Winst (D) Aandeel derden … … … … … Journaalpost die de moeder maakt i.v.m. winstbestemming van haarzelf Aan Aan Winst Te betalen dividend Overige reserves … … … 16 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Journaalpost die de moeder maakt van de winstbestemming van de deelneming Te vorderen dividend … Dividendopbrengst deelneming Aan … 22.4 Intercompany-profits en upstream-sales bij waardering van de deelneming volgens de vermogensmutatiemethode Niet gerealiseerde intercompany-profits moeten volledig worden geëlimineerd. Bij een niet-100% belang vindt de eliminatie in geval van upstream-sales plaats naar evenredigheid van het belang dat de moeder heeft in de dochter en het belang dat derden hebben in de dochter. Bij een niet-100% belang vindt de uitschakeling in geval van upstream-sales plaats op basis van het percentage waarvoor de moeder deelneemt in de dochter. Het eigen vermogen geconsolideerd is gelijk aan het eigen vermogen van de moeder De winst geconsolideerd is gelijk aan de winst van de moeder Correctiejournaalpost door de moeder voor ongerealiseerde intercompanywinst Aan Aandeel resultaat deelneming … Deelneming … Consolidatie winst-en-verliesrekening Van de door deelneming aan moeder geleverde goederen die zijn verkocht aan derden I Aan Opbrengst verkopen (D) Kostprijs verkopen (M) … … Van de door deelneming aan moeder geleverde goederen die nog in voorraad zijn II Aan Aan Aan Aan Opbrengst verkopen (D) Kostprijs verkopen (D) VPB (D) Winst (D) Aandeel derden … … … … … Het aandeel resultaat deelneming moet worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen III Aan Aandeel resultaat deelneming (M) Winst (D) … ... In verband met een derdenbelang IV Aan Aandeel derden Winst (D) … … 17 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Consolidatie balans Uitschakeling ongerealiseerde intercompanywinst in de voorraad bij de moeder I Latente belastingvordering Winst (D) Aandeel derden Voorraad (M) Aan … … … … Winst corrigeren als gevolg van eliminatiepost I II Aan Deelneming (M) Winst (D) … … De deelneming elimineren III Aandelenkapitaal (D) Winst (D) Deelneming (M) Aan … … … In verband met een derdenbelang IV Aandelenkapitaal (D) Winst (D) Aandeel derden Aan … … … 22.5 Intercompany-profits en upstream-sales bij waardering van de deelneming tegen de verkrijgingsprijsmethode De nog niet gerealiseerde intercompanu-profits moeten volledig worden geëlimineerd. Bij een niet-100% belang vindt de eliminatie plaats naar evenredigheid van het belang dat de moeder heeft in de dochter en het belang dat derden hebben in de dochter. De moeder waardeert haar deelneming blijvend op verkrijgingsprijs, hierdoor vindt een correctie voor nog iet gerealiseerde intercompany-profits in haar jaarrekening niet plaats. Het eigen vermogen geconsolideerd is niet gelijk aan het eigen vermogen moeder De winst geconsolideerd is niet gelijk aan de winst van de moeder Uitsluitend eliminatiepost II veranderd ten opzichte van 22.3 Aan Aan Aan Aan Omzet (D) … Inkoopprijs omzet (D) VPB (D) Winst (D) Aandeel derden … … … … 18 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material De i.v.m. deze eliminatiepost bij de consolidatie van de winst-en-verliesrekening te maken toevoegingspost is: Aan VPB (D) … Winst (D) … Aandeel derden … Inkoopprijs omzet (D) … Bij de balansconsolidatie verandert eliminatiepost I qua cijfers. De toevoegingspost is Aan Overige reserves (D) Winst (D) … … Hoofdstuk 24 Fusie en overname van ondernemingen 24.1 Algemene begrippen Fusie elke duurzame samenwerking tussen ondernemingen op basis van bezitsgemeenschap. Voordelen door het vormen van grotere eenheden willen we komen tot een gunstiger proportionaliteit. Dit zorgt voor een betere administratieve organisatie. Nadelen bij het ontstaan van fusies komen vaak grote problemen voor op het gebied van personeelsvoorziening. 24.2 Fusievormen a. De bedrijfsfusie b. De juridische fusie c. De aandelenfusie De bedrijfsfusie Een nv verwerft de bezittingen en schulden van één of meer nv’s 1. Bedrijfsfusie met nieuwe nv De samenwerkende nv’s brengen het totaal van hun bezittingen en schulden over in een nieuw op te richten werkmaatschappij 2. Bedrijfsfusie zonder nieuwe nv Eén van de samenwerkende nv’s neemt de bezittingen en schulden over van de andere nv(‘s) De tegenprestatie van de verworven bezittingen en schulden bestaat uit aandelen, contanten, schuldtitels of warrants. 19 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material De juridische fusie De bezittingen en schulden van één of meer nv’s gaan over op een andere nv, terwijl niettemin de aandeelhouders van de overgenomen nv aandeelhouders worden van de verkrijgende nv. De overgenomen nv houdt op te bestaan. 1. Juridische fusie met een nieuwe nv De bezittingen en schulden van de samenwerkende nv’s gaan over op een nieuw op te richten werkmaatschappij. De aandeelhouders worden aandeelhouders van de nieuw opgerichte maatschappij. De fuserende nv’s houden op te bestaan. 2. Juridische fusie zonder een nieuwe nv De bezittingen en schulden van samenwerkende nv’s gaan over op de overnemende nv. De aandeelhouders van de overgenomen nv worden aandeelhouders van de overnemende nv. De overgenomen nv houdt na de fusie op te bestaan De aandelenfusie Een nv verwerft aandeelpakketten in één of meer nv’s. 1. Aandelenpakket met een nieuwe nv Een nieuw opgerichte nv verwerft de aandelen van de ondernemingen, die bij de samenwerking zijn betrokken. Als een holding uitsluitend bestaat uit aandelenpakketten zuivere holding 2. Aandelenfusie zonder een nieuwe nv Het is ook mogelijk dat een reeds jaren bestaande werkmaatschappij een aandelenpakket verwerft in een bestaande nv. De werkmaatschappij wordt dan een gemengde holding Driehoeksfusie indien de betaling bestaat uit aandelen van een derde onderneming Aandelenfusie door middel van aandelenruil wanneer voor de aandelen van de overgenomen onderneming wordt betaald met aandelen van de overnemende onderneming Aandelenfusie door middel van contanten als aandelen van de overgenomen onderneming worden betaald met contanten Bij de meeste fusievormen krijg je te maken met het probleem van de waardebepaling van aandelen. Theoretisch gezien wordt deze waarde bepaald door de contante waarde van de toekomstige nettokasstromen. In de praktijk spelen ook andere waarden een rol (intrinsieke waarde en rentabiliteitswaarde) Intrinsieke waarde = actuele waarde van de totale bezittingen – waarde van de totale schulden Bij de waardebepaling van deelnemingen wordt intrinsieke waarde ook wel netto-vermogenswaarde genoemd. Rentabiliteitswaarde = contant maken van alle voor de toekomst verwachte winstbedragen. 20 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material 24.3 Overname/samensmelting van belangen De fusie van ondernemingen kan het karakter hebben van: Een overname De verkrijgende partij krijgt de beschikkingsmacht over het vermogen en de activiteiten van de overgenomen partij Een samensmelting van belangen Een voeging van entiteiten waarbij de aandeelhouders de beschikkingsmacht ober het gehele vermogen en de gehele exploitatie samenvoegen, geen van de partijen kan als verkrijgende partij worden aangemerkt Beschikkingsmacht de mogelijkheid doorslaggevende invloed uit te oefenen op het zakelijk en financieel beleid van een entiteit ten einde economische voordelen te verkrijgen uit haar activiteiten. Bij een samensmelting van belangen vindt betaling altijd plaats door middel van aandelen. Bij een overname kan betaling plaatsvinden op de volgende manieren: In contanten Door overdracht van andere activa Door uitgifte van aandelen door de overnemende onderneming Door schuldigerkenning Door een combinatie Bij een overname vindt de administratieve verwerking bij de overnemende partij plaats volgens de vermogensmutatiemethode, met als eerste boekwaarde de netto-vermogenswaarde. Een verschil tussen de verkrijgingsprijs en reële waarde goodwill. De administratieve verwerking in de geconsolideerde jaarrekening bij een overname door middel van aandelen purchase-accounting De administratieve verwerking in de geconsolideerde jaarrekening in geval van een samensmelting van belangen door middel van aandelen pooling of interests-accounting Bedrijfsfusie Journaalpost overname betaling in contanten door overnemende partij Aan Aan Aan Goodwill Activa Voorzieningen Schulden Liquide middelen … … … … … Journaalpost overname betaling in contanten door overgenomen partij Aan Aan Liquide middelen … Voorzieningen … Schulden … Activa Winst op overnametransactie … … 21 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Journaalpost overname betaling met aandelen door overnemende partij Aan Aan Aan Aan Goodwill Activa Voorzieningen Schulden Geplaatst kapitaal Agio … … … … … … Wanneer de overgenomen partij de deelneming waardeert tegen verkrijgingsprijs Aan Aan Deelneming … Voorzieningen … Schulden … Activa Winst op overnametransactie … … Juridische fusie (overname in contanten n.v.t.) Journaalpost overnemende partij Aan Aan Aan Aan Goodwill Activa Voorzieningen Schulden Geplaatst kapitaal Agio … … … … … … Journaalpost overgenomen partij (houdt op te bestaan) Aan Geplaatst kapitaal Overige reserves Winst Voorzieningen Schulden Activa … … … … … … Aandelenfusie Journaalpost overname betaling in contanten door overnemende partij Aan Goodwill Deelneming Liquide middelen … … … De balans van de overgenomen partij is hetzelfde na de overname als voor de overname. 22 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Stuvia.com - The Marketplace to Buy and Sell your Study Material Journaalpost overname betaling met aandelen door overnemende partij Aan Aan Goodwill Deelneming Geplaatst kapitaal Agio … … … … 24.4 Purchase-accounting en pooling of interests Kenmerken van de purchasemethode 1. Het verschil tussen de reële waarde en de boekwaarde van de overgenomen onderneming wordt aan de bezittingen en schulden toegerekend 2. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs van de verworven onderneming en de reële waarde is goodwill 3. De overgenomen onderneming wordt pas vanaf het moment van overname in de consolidatie betrokken Bij de samensmelting van belangen of pooling of interests, of pooling-accounting, wordt er anders gehandeld. De kenmerken van deze methode 1. De activa en passiva van beide ondernemingen worden opgeteld 2. Er wordt geen goodwill onderkend 3. De overgenomen onderneming wordt vanaf het begin van het boekjaar in de consolidatie betrokken In Nederland wordt door de RJ als voorwaarde voor toepassing van pooling gesteld: samenwerking tussen gelijkwaardige partners, die gestalte krijgt in een aandelenfusie door middel van aandelenruil zonder belangrijke bijbetaling in contanten of door middel van juridische fusie. Vanaf 2004 is het door de IASB verboden om de pooling-methode toe te passen. 23 Downloaded by: yasmine2909 | yasmine2909@hotmail.com Distribution of this document is illegal Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)