Uploaded by ezozamuhitdinova

Maruza № 3.Tibbiy evakuatsiya etaplari.Tez shoshilinch yordam

advertisement
Тиббий эвакуация этапларида
хаётга хавф солувчи холатларда
тез шошилинч тиббий ёрдам.
1
Маъруза максади ва вазифалари
Харбий дала шароитида хаёт учун хавфли
холатларда шошилинч тиббий ёрдамни
ташкил килиш буйича билим бериш.
Харбий-тиббий доктрина буйича, шошилинч
тиббий ёрдам- бу хаётий ахамиятга эга булган
даволаш муолажалари булиб, куйидаги
вазифаларга эга: ривожланган огир ички
аъзолар хаётий мухим фаолияти бузилганда
уни кайта тиклаш, хаётий хавфли асоратлар
олдини олиш.
2
Шошилинч ёрдам муолажалари
тиббий ёрдам барча турларининг
таркибий кисмига киради:
•
-биринчи тиббий ёрдам
•
-врачгача булган ёрдам
•
-биринчи квалификацион врач ёрдами
•
-махсус ёрдам.
3
Клиник мутахассис йуналишига
кура шошилинч ёрдам турлари:
•
Шошилинч терапевтик ёрдам
•
Шошилинч хирургик ёрдам
•
Шошилинч психоневрологик ёрдам.
•
4
Шошилинч терапевтик ёрдам
асосий принципи хаётий зарур
аъзо ва системаларнинг хаёт
фаолиятини тиклаш ва ушлаб
туриш, хамда огир асоратлар
олдини олишга каратилган.
5
•
•
•
•
•
•
•
Шошилинч ёрдам асосий турлари:
а) нафас олишни тиклаш
б) кон айланишини тиклаш
в) организм ички мухитини тиклаш:
- сурилмаган ва кондаги экзоэндоген
захарларни нейтраллаш ва чикариш;
- сув-электролит ва бошка моддалар
алмашинувини тиклаш
- кислота-ишкор мувозанатини тиклаш
г) МНС фаолиятини тиклаш
д) жигар ва буйрак фаолиятини тиклаш
ва ушлаб туриш.
6
Тиббий муолажаларни уз ичига олувчи
шошилинч ёрдам куйидаги гурухларга
булинади:
1. Нафас йуллари утказувчанлигини
тиклаш (шиллик аспирацияси, ёт
таналарни олиб ташлаш,
бронхоспазмни йукотиш ва б.)
2. Упка сунъий вентиляцияси.
7
3. Юрак фаолиятини тиклаш ва ушлаб
туриш (юрак бевосита ва билвосита
массажи, электроимпульс терапияси,
инфузион терапия, вазоактив
воситалар, юрак гликозидлари)
4. Антидот терапия (захарлар таъсир
килганда)
5. Огрик синдромини йукотиш
6. Оксигенотерапия .
8
Интенсив терапевтик ва реанимацион
муолажалар талаб киладиган асосий
синдром ва холатлар :
1.
2.
3.
4.
1.Уткир нафас етишмовчилиги
2.Уткир юрак етишмовчилиги
3.Упка шиши
4.Уткир томир етишмовчилиги: хушидан
кетиш, коллапс, шок (травматик,
геморрагик, куйиш, септик, анафилактик)
5.Уткир буйрак етишмовчилиги
1. 6.Буйрак эклампсияси .
9
7. Уткир жигар эклампсияси
8. Титраш ва психомотор кузгалиш синдроми
9. Ички кон кетиш синдроми (упка, ошкозоничак), уткир анемик синдром
10. Уткир корин, ичак парези синдроми
11. Коматоз холат
12. Уткир химик захарланиш (номаълум ёки
маълум захар билан).
10
Уткир юрак етишмовчилиги.
•
•
•
•
•
•
Юрак етишмовчилиги- бу миокард кискариш
фаолиятининг бузилиши булиб, тукималарнинг
кислородга булган эхтиёжини кониктирмайдиган
даражада юрак зарб хажмининг камайишидир
Миокард кискаришининг камайиши
куйидагиларга олиб келади:
-гемодинамик, эндокрин, модда
алмашинувининг бузилишига
-натрий ва сувнинг тупланиб, кон хажмининг
ошишига
-веналар ва капилярларда гидростатик босим
ошишига
11
-тукималарда шиш ривожланишига.
Уткир чап коринча етишмовчилиги-чап
коринчага юклама тушганда
ривожланиб, юрак астмаси, упка шиши
билан характерланади ва куйидаги
патологияларда ривожланади:
• Миокард инфаркти
• Уткир ва сурункали нефрит
• Юрак иллати.
12
-
-
Юрак астмаси- бу инспираторбугилиш хуружи
булиб, асосан кечаси юзага келади:
Мажбурий утирган холатда оёклари пастга
туширилган
Уткир нафас етишмаслиги хисси, йутал безовта
килади
Холати вахимали, юзи окиш-кук тусда , совук
тер босган
Пульс тезлашган, аритмик, пресистолик от
дупури ритми эшитилади
Артериал босим ошиши мумкин
Упка пастки кисмида нам ва курук
хириллашлар эшитилади.
Упка астмаси хуружи упка шиши билан
тугайди.
13
Шошилинч ёрдам.
1. Тиббий бригадада:
• -бемор утиргизилади, оёклари пастга
туширилади
• -Промедол 1-2% 1-2 мл
• -Кордиамин 1-2 мл
• -Строфантин 0,5% 0,5 мл в/и секин
• -Эуфиллин 2,4% 10 мл в/и
• - Кислород ингаляцияси, оёкларига иссик
куйиш, веноз жгутлар 30-40 мин.га
• - Гипертоник кризда: кон чикариш 200-400
мл, дибазол 0,5% 6-8 мл в/и .
14
2. Алохида тиббий отряд (АТО) ва
госпиталда:
• Шуларга кушимча+ лазикс 40-80 мг
• гипертоник кризда пентамин 5% 1,0,
бензогексоний 2% 1,0
• коллапсда мезатон 1%1,0
• Эффект булмаса норадреналин 0,2%
1-2 мл в/и том. ва реополиглюкин ёки
NaCl 0,9% 200-250 мл .
15
Упка шиши- уткир юрак етишмовчилигининг энг огир куринишидир.
•
•
•
•
•
Упка шиши вужудга келади:
миокард инфарктида
массив пневмонияда
артериал гипертонияда
тахиаритмия пароксизмларида .
16
Упка шиши клиникаси:
• - кучли бугилиш хуружи шовкинли
(клокочущим) нафас билан
• - сероз ёки кон аралаш купикли балгам
билан
• - мажбурий холат: яримутирган, оёклари
туширилган
• - юзи цианотик, совук тер босган
• - тахикардия, пульс тулиши суст
• - юрак тонлари бугик, от дупури ритми
• - упкасида куплаб хар хил калибрли нам
хириллашлар эшитилади.
17
Шошилинч ёрдам.
• Тиббий отрядда:
- Беморга яримутирган холат берилади,
оёклари пастга туширилади
- промедол (омнопон) 1%-1-2 мл
- атропин 0,1%-0,5мл
- кордиамин 2 мл
- кислород ингаляцияси
- 200-400мл кон чикариш
- строфантин 0,05%-0,5-0,75 мл физ.эр.да
18
- Оёкларга иссик куйиш; жгут куйиш.
АТО ва госпиталда.
• Строфантин 0,05%-0,5 мл + морфин
5%-0,5 мл + пентамин 5%-0,5 мл +
глюкоза 5%-250 мл
• кислород ингалятори оркали
купикланишга карши воситалар юбориш
• Балгамни суриб олиш
• лазикс (фуросемид) 40-120 мл, эффект
булмаса мочевина эритмаси 60-90г 200
мл 5% глюкоза эритмасида
19
• натрий бикарбонат 5%-150-250 мл .
Уткир унг коринча етишмовчилиги
вужудга келади:
•
•
•
•
•
Упка артерияси йирик шохи эмболияси
огир бронхиал астмада
Огир уткир пневмонияда
спонтан пневмотораксда
катта коринчалараро тусик инфарктида,
тусик аневризмаси ёки ёрилишида.
20
Клиникаси.
•
•
•
•
•
•
Ярим утирган мажбурий холатда
хансираш
Юзи, буйни, оёк-кулларида кучли цианоз
Буйин веналари буртиши, пульсацияси
Жигар кучли ва огрикли катталашиши
Кукрак кафасида огрик (ТЭЛА,
инфарктда)
• корин пульсацияси
• ЭКГ да юрак унг кисми зурикиши .
21
Шошилинч ёрдам.
• АТО да:
• строфантин 0,05%-0,25 мл + эуфиллин
2,4%-10 мл 40%-10 мл глюкозада
• кордиамин 2 мл тери остига
• морфин атропин билан
• оксигенотерапия
• госпиталга эвакуация санитар
транспортида ётган холда врач
хамкорлигида юборилади.
22
23
Уткир томир етишмовчилиги.
• Уткир томир етишмовчилиги
периферик кон айланиш
етишмовчилиги натижасида
артериал босим кескин тушиб
кетиши ва аъзолар кон айланиши
бузилиши билан характерланади.
24
Уткир томир етишмовчилиги
клиник шакллари:
1. Хушидан кетиш- уткир томир
етишмовчилиги булиб, бош мияда бир
неча секунд ёки минут давом этадиган
кон айланиш бузилиши ва хушидан
кетиш билан характерланади.
2. Коллапс- уткир томир етишмовчилиги
булиб, кон томир тонуси тушиши ва
айланиб юрувчи кон хажмининг
камайиши билан характерланади.
25
Хушидан кетиш сабаблари:
• Психик травмалар
• Эмоционал кузгалиш (куркиш, огрик,
конни куриш)
• Узок вакт ётгандан сунг бирдан туриш
• Уткир инфекцион касалликлар
• Интоксикация
• Ички кон кетиш
• Узок вакт дим ва иссик хонада булиш.
26
Хушидан кетишнинг клиникаси.
• Тусатдан енгил кунгил айниши, умумий
холсизлик, бош айланиши, кулокда
шовкин, куз олди коронгилашиши
• Бемор ранги окариши, совук тер босиши
• Тулик ёки нотулик хушидан кетиш
• Бемор йикилади ёки утириб колади
• Пульс суст, брадикардия ривожланади
• Суст юза нафас олиш
• АКБ пасаяди, оёк-куллар музлайди
• Корачик тор, ёругликка реакцияси бор.
27
Шошилинч ёрдам.
•
•
•
•
•
Беморни горизонтал холда ёткизиш
Ёкасини ечиш, тоза хаво киритиш
Юзига совук сув сепиш
нашатир спиртини хидлатиш
Эффект булмаса кофеин 10%-1,0 мл ёки
кордиамин 2 мл
• Асосий сабабни бартараф килиш
• Вазомотор хушидан кетиш шошилинч
госпитализацияга курсатма булмайди.
28
Коллапс этиологияси.
• Инфекцион (огир уткир инфекциялар)
• геморрагик (уткир массив кон кетиши)
• гипоксик (хавода кислород парциал
босими камайиши)
• ортостатик
• кардиоген (миокард инфаркти) .
29
Коллапс ривожланиш патогенези.
Коллапсда юракка веноз кон келиши,
юрак зарб хажми камайиб, артериал ва
веноз босим тушади, аъзо ва тукималар
кон айланиши, модда алмашинуви
бузилади ва хаёт учун мухим аъзолар
фаолияти бузилади.
30
Клиникаси.
• Уткир ривожланади
• Хуши сакланган булиб, бемор атроф
мухитга бефарк
• Шикояти бош айланиши, кулокда
шовкин, чанкашга
• Бемор ранги окарган, акроцианоз,
харорати паст
• Нафас олиши юза, тез-тез
• Пульси нотулик, тезлашган
• Артериал босим тушган.
31
Шошилинч ёрдам.
• Тиббий бригадада.
• Тулик тинчлик берилади, оёк ва кулларга иссик
куйилади, оксигенотерапия
• мезатон 1%-1 мл в/м
• кордиамин 2мл
• камфора 20% 2-4,0+10% 1,0 кофеин хар 2-4соат
• строфантин 0,05% 0,25-0,5 мл + 20% 10-20 мл
глюкоза эритмасида
• АТО ва госпиталда в/и норадреналин 0,2% 2-4
мл + преднизолон 30-50 мг+500 мл 5% глюкоза
эритмасида
• натрий гидрокарбонат 5-8% 100-300мл
32
• Кон урнини босувчи суюкликлар куйиш.
Уткир психомотор кузгалиш:
1. хар хил огрикли холатларда
2. хар хил этиологияли психозларда
3. бош мия кон айланиши
бузилишида (субарахноидал кон
куйилиш, мия томирлари эмболияси)
4. хар хил захарлар билан
захарланиш (тетраэтилкургошин,
атропин)
5. травматик психозлар
6. реактив холатлар ва
интоксикацион психозлар.
33
Клиникаси.
• Уткир травматик психозлар бош мия
травмасидан сунг дастлабки 2-3 хафта
ичида пайдо булади:
• -делириоз синдром
• -амнестик синдром
• -гипоманиакал синдром
• -эс хушининг хира бузилиш синдроми.
34
Травматик делирий
характерланади:
-атроф мухит, жой, вактга мулжалланиш
бузилиши
-куриш ва эшитиш галлюцинацияси
-васвасалар
-куркиш, хавотирланиш хисси
-харакатли кузгалиш
-бир неча соатдан 3-5 кунгача давом
этади.
35
Уткир реактив холатлар.
- Номакул холатлар юз берганда вужудга
келади (хаётга хавф тугилганда,
ёмонликни сезганда)
- Кучли харакат кузгалиши
- Атроф мухитга мулжал бузилиши
- маъносиз, хатто хаёт учун хавфли
харакатлар килиш
- - истерик, эс хушининг хира бузилиши:
узини йукотиб куйган, куриш ва эшитиш
галлюцинациялари, хавотирланиш
- Бир неча соатдан 1-2 хафтагача давом
36
этади.
Шошилинч ёрдам.
Тиббий бригадада:
-жисмоний ишдан четлатиш
-литик аралашма м/и кунига 2-3 марта:
аминазин 2,5% 2-3мл
+димедрол 1% 2 мл
+ промедол 2% 1 мл
+ магний сульфат 25% 5-8 мл.
37
Интоксикацион психозларда
-антидот терапия
-барбамил 5% 3 мл кунига 3 марта
-феназепам 3% 1 мл м/и
-NaCl 0,9% 500-1000мл в/и
-глюкоза 40% 20-40 мл в/и
Психоген эс хуши хиралашишида:
-седуксен 0,5% 2-4 мл
-феназепам 1-7 мг кунига 3 марта
АТО ва госпиталда катъий курик, кайта
литик аралашма, асосий касалликни
даволаш.
38
Титраш синдроми вужудга келади:
• - бош мия органик касалликларида (бош
мия кон айланиши бузилганда,
травмада, шишида ва б.)
• - эпилепсияда
• - антихолинэстераз таъсир килувчи
моддалар, никотин ва бошка захарлар
билан захарланганда (стрихнин,
дихлорэтан, туртхлорли углерод ва б.).
39
Клиникаси.
• Асосан умумий ва жексон тутканоклари
• хар хил, асосан киска вакт ичида
такрорланади
• Эс хушининг бузилиши, тилини тишлаш,
беихтиёр дефекация билан кузатилади
• Киска вактли уйку билан тугайди
• Айрим вактда нафас олиш ва кон томир
фаолияти бузилади.
40
Шошилинч ёрдам.
• Тиббий бригадада:
- 4% 50 мл хлоралгидратни микроклизмада
- фенобарбитал 0,1 г сувда эритилиб огизга
куйилади
- Литик аралашма:
- аминазин 2,5% 3 мл+ димедрол 1% 3
мл+ магний сульфат 25% 8 мл
- феназепам 3% 1мл , барбамил 5% 5 мл .
41
• Юрак кон томир етишмовчилигида:
кордиамин 1 мл тери остига ёки кофеин
нафас етишмовчилигида:
- лобелин 1% 1 мл м/и
АТО ва госпиталда:
- эфирли рауш-наркоз остидаорка мия
пункцияси ва 20-30 мл ликвор чикариш
- Асосий касалликни даволаш.
42
Download