yx!T×ùà ØÁ‰§êE Ä!äK‰s!ÃêE ¶pBl!K mNG|T
ygNzB x!÷ñ¸ TBBR ¸n!St&R
yPéG‰M bjT y|L-Â ä°L
ሰኔ/ 2008
bgNzB x!÷ñ¸ ትብብር ¸n!St&R ybjT ¥ššÃ b#DN የተዘጋጀ
Prepared by Budget Reform Team of the Ministry of Finance and Economic
Cooperation
i
mGb!Ã ............................................................................................................
...........................................
ክፍ yPéG‰M bjT xs‰RN ¥StêwQ
ለ
ጊዜ
1
ክፍ yPéG‰M bjT ST‰t&©!K :QD ¥:qF ..............................................
ለ
ጊዜ
2
ክፍ W-@èC½ GïC y3 ›mT ywÀ GMT XNÄ!h#M ›m¬êE bjT ZGJT...
ለ
ጊዜ
3
ክፍ yPéG‰M ywÀ GMT ..................................................................................
ለ
ጊዜ
4
ክፍ ybjT _Ãq& xq‰rBÂ xtgÆbR ...................................................................
ለ
ጊዜ
5
ክፍ yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä k:QD ZGJT XSk bjT m}dQ £dT...............
ለ
ክፍ ybjT xStÄdRÂ xfÉiM ............................................................
ለ
i
ክፍ yPéG‰M bjT xfÚ[M KTTLÂ GMg¥ ...................................................
ለ
ጊዜ
8
xƶ 1
xƶ 1Ý(
y{Ns ( ¦úB ”§T mGlÅ
yPéG‰M bjT QÛC..............................................
ii
መግቢያ
YH yPéG‰M bjT y|L-Â ä°L በታህሳስ /2007 ለሦስተኛ ጊዜ የተሻሻለውን
yPéG‰M bjT ¥NêL
መሰረት በማድረግ ytzUj nWÝÝ ሞጁሉ ለፌደራል መንግስት
ባለበጀት መ/ቤቶች ለሚሰጡ የፕሮግራም በጀት ሥልጠናዎች አገልግሎት ላይ ይውላልÝÝ
የፕሮግራም በጀት አሰራር በፌደራል መንግስት ደረጃ ከ2004 በጀት ዓመት ጀምሮ በሁሉም
የፌደራል ባለበጀት መ/ቤቶች እየተተገበረ ይገኛልÝÝ በዚህ መሰረት አሰራሩን ለባለሙያዎች
በይበልጥ ለማስገንዘብ በየበጀት ዓመቱ ስልጠናዎች ሲሰጡ ቀይተዋልÝÝ በቀጣይም ወደፊት
የሚሰጡ የፕሮግራም በጀት ሥልጠናዎችን ለመደገፍ ይህ የሥልጠና ሞጁል ተዘጋጅቷልÝÝ
ySL- ¥Nêl# ›§¥Â -q»¬
የዚህ ሥልጠና ማንዋል አስፈላጊነት የባለበጀት መ/ቤቶች ባለሙያዎችን የፕሮግራም በጀት ክህሎት
ለማዳበር የሚሰጡ ሥልጠናዎችን ለመደገፍ ነውÝÝ
አጠቃላይ ዓላማ
የዚህ ስልጠና ሞጁል ዋና ዓላማ የባለበጀት መ/ቤቶች ባለሙያዎችን ዕውቀትና ክህሎት በማዳበር
የፕሮግራም በጀት ዝግጅት እና ክትትልና ግምገማ በቅልጥፍ እና በጥራት እንዲከናወን ማድረግ
ነውÝÝ
ZRZR ›§¥ãC

የባለበጀት መ/ቤቶች ባለሙያዎችን የፕሮግራም በጀት ዝግጅት ክህሎት ለማዳበር፣

የመንግስት ፋይናንስ ዘርፍ ባለሙያዎችን የፕሮግራም በጀት አሰራርን
ለማስገንዘብ፣

የፌደራል መንግስት የፕሮግራም በጀትን
በጥራትና በቅልጥፍና ለማዘጋጀት፣

የመንግስት በጀት ለታለመለት ዓላማ መዋሉን ለማረጋገጥ የፕሮግራም በጀት
ክትትልና ግምገማ አሰራርን ለማዳበር፣

የፕሮግራም በጀት አሰልጣኞችና ባለሙያዎች በሚሰጡት የአሰልጣኞች ሥልጠና
እንደ ሰነድ በመሆን እንዲያገለግል ለማድረግ ነው።
1
ስልጠናው የሚወስደው ጊዜ
ይህ የፕሮግራም በጀት ሥልጠና ሞጁል ስምንት ክፍለ ጊዜዎችን የያዘ ሲሆን ሥልጠናውን
ለመስጠት አራት ቀናት ሊወስድ ይችላልÝÝ ሆኖም እንደ ሁኔታው ከአራት ቀናት ባነሰ ሊሰጥ
ይችላልÝÝ
የሥልጠና
ሞጁል
ተጠቃሚዎች
የዚህ ሥልጠና ሞጁል ተጠቃሚዎች በፕሮግራም በጀት ሥልጠና የሚሰጡ የፌደራል መንግስት
አካላት ይሆናሉÝÝ እንዲሁም በፕሮግራም በጀት ዙሪያ ምርምር የሚሰሩ ግለሰቦችና ተቋማት
ሊገለገሉበት ይችላሉÝÝ
የሥልጠናው
አሰጣጥ ዘዴ
የሥልጠናው አሰጣጥ ዘዴ በያንዳንዱ ክፍለ ጊዜ ውስጥ ተመልክቷልÝÝ
ከስልጠናው የሚጠበቁ ውጤቶች
ይህንን የሥልጠና ማንዋል በመጠቀም በሥልጠናው መጨረሻ ሠልጣኞች:
የፕሮግራም በጀት አሰራር ዕውቀትና ክህሎት ያገኛሉ፣

የባለበጀት መ/ቤቶች ባለሙያዎች የየመ/ቤታቸውን የፕሮግራምበጀት
በቅልጥፍና እና በጥራት ለማዘጋጀትና ለማስተዳደር
የሚያስችል ክህሎት
ይቀስማሉ፣

የፕሮግራም በጀት ክትትልና ግምገማ ለማድረግ ተግባራዊ ክህሎት ያገኛሉ፣

የአሰልጣኞች ሥልጠና ለመስጠት ይችላሉ፣

የፕሮግራም በጀት ተቋማዊ እንዲሆን ያደርጋሉ፣
2
KFl g!z@ xND : yPéG‰M bjT xs‰RN ¥StêwQ
ክፍለ ጊዜ 1
yPéG‰M bjT xs‰RN ¥StêwQ
የክፍለ ጊዜው ዓላማ
ይህ ክፍለ ጊዜ ስለ ፕሮግራም በጀት ጽንሰ ሀሳብ ግንዛቤ
ያስጨብጣል'
የትምህርቱ
በዚህ ክፍለ ትምህርት መጨረሻ ሰልጣኞች
ዓላማ
 ስለ በጀት ምንነት በትክክል መግለጽ ይችላሉ'
 የፕሮግራም በጀት መርሆችን ሙሉ በሙሉ
ይረዳሉ'
 አራቱን የበጀት ሥርዓቶች ይለያሉ'
 የፕሮግራም በጀት አወቃቀርን በሚገባ
ይዘረዝራሉ'
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው
ጊዜ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይት ማቅረብ
የፓወር
1 ሰዓት
ለቡድን
1 ሰዓት
ፖይንት ገለጻና ውይይት
ከ30 ደቂቃ
ውይይትና ማቅረብ
ከ30 ደቂቃ
3
1.1 ybjT MNnT
bjT y¸lW ”L ymÈW kfrNúY¾ ÌNÌ #b#¢T; k¸lW s!çN# YHM TNš*
ïRú
y¸L
nWÝÝ btmúúYM
y”l# Sû
bG¶K ÌNÌ mdLdL½ mmdBÂ
¥kÍfL ¥lT XNdçn ¬¶µêE ĉW YgLÉLÝÝ
ybjT xs‰R zmÂTN tkTlÖ Xytššl ymÈ s!çN# b21¾W KFl zmN bjT
bq§l# gb!N l¥mN=T ymNGST wÀN lm¹fN BÒ úYçN yx!÷ñ¸ ±l!s!
ê mœ¶Ã mçn#N b¥-@N bêÂnT Tk#rT ÃdrgW b¸ktl#T §Y nW””

yhBT x-”qMN bmwsN q$LF yL¥T
±l!s! mœ¶Ã çñ l¥gLgL #

yxND hgR x!÷ñ¸N l!ÃrUU YC§L#

hBTN y¥d§dL tGÆR ÃkÂWÂL#

ymNGST hBTN lmöÈ-R X lxStÄdR mú¶ÃnT ÃglG§L#

bxND y:QD zmN mNG|T y¸ñrWN gb! wÀ y¸ÃmlKT TNbÃ
nW#

ymNG|T yðSµL änt¶ ±l!s!ãC ¥Sfi¸ÃnT ÃglG§L#

gb!N b¥SÍTÂ bwÀ §Y _BQ q$__R b¥DrG yMN-qMbT y:DgT
q$LF mœ¶Ã nW

yL¥T :QDN b¥Sf[M yx!÷ñ¸ XDgT y¸ÃmÈ nW#
bmçn#M bq§L xtrÙgÖM bjTÝ( yxND mNG|T½ ymNG|T m¼b@T½ wYM
DRJT ygb!NÂ ywÀ GMT btwsn wQT ¥lTM bbjT yg!z@ sl@Ä WS_ ¼lMœl@
xND ›mT¼ bZRZR y¸ÃúY Gb#NM y¸Ãm§KT nWÝÝ bz!HM mNG|T
ST‰t&©!ãc$N½ ±l!s!ãc$N yL¥T :QÇN y¸ÃSf{mW bbjT nWÝÝ
1.2 yPéG‰M bjT ›§¥Â MNnT
yPéG‰M bjT x\‰R |R›T ê ›§¥ yPéG‰M xdr©jTN bm-qM hBTN
lW-@T mmdB nWÝÝ yPéG‰M xdr©jT yx\‰R |R›t$ q$LF ymtNt¾
mœ¶Ã kmçn#M b§Y y:QD ybjT TSSRN y¸ÃúY BÒ úYçN ymdb¾Â
yµpE¬L wÀãC l¥qÂjT ÃglG§LÝÝ lm|¶Ã b@èC bbjT xStÄdR nÉnTN
bmS-T lW-@èC `§ðnTN t-ÃqEnTN ÃsFÂL፡፡ kz!HM bt=¥¶ ym\rt
L¥TN
b¥kÂwNÂ
xgLGlÖèCN
bmS-TÂ
ÃSC§LÝÝ
4
ytgß#TNM
W-@èC
lmlµT
bmçn#M yPéG‰M bjT ¥lT #yPéG‰M ywÀ xdr©jTN m\rT b¥DrGÂ
yxfÉiM mr©ãCN bm-qM ltwÄĶ /Competing/ PéG‰äC hBTN mdLdL
nW ÝÝ bx-”§Y yPéG‰M bjT፤ bjTN kW-@T UR የሚያዛምድ የበጀት አሠራር
ሥርዓት ሲሆን ውጤትን ለመለካት፣ ተጠያቂነትና ግልጽነትን ለማስፈን፣ ፖሊሲና
ስትራቴጂን መሠረት በማድረግ ዕቅድን ከበጀት ጋር ለማስተሳሰር እና የመደበኛና
ካፒታል ወጪዎችን ለማቀናጀት የሚያስችል ቁልፍ መሣሪያ ነው፡፡
yPéG‰M bjT/Program Budget/
kBz# ybjT |R›èC xNÇ s!çN& l@lÖC ybjT
|R›èC yçn#T yz@é msrT bjT /Zero- Based Budget/&
yZRZR ywÀ xR:ST bjT /Line Item Budget/&
ypRæR¥NS bjT /Performance Budget/ ÂcWÝÝ
l|R›t ò¬ M§> sÀ bjT /Gender Responsive Budget/ dGä |R›t ò¬N bbjT
WS_ l¥µtT y¸rÄ yl@lÖc$ ybjT |R›èC xµL nWÝÝ
bhg‰CNM bØÁ‰L mNG|T dr© wd PéG‰M bjT >GGR kmdrg# bðT
s!s‰bT ynbrW ybjT |R›T yZRZR wÀ xR:ST/Line Item/ ybjT |R›T
XNdnbr y¸¬wQ nWÝÝ
yPéG‰M bjT XÂ bZRZR ywÀ xR:ST §Y ytmsrtW ybjT |R›T ¼Line
Item Budgeting/ y¸l†bT ê ê n_ïC y¸ktl#T ÂcWÝÝ
P
é
t
G
.
‰
q
M
$
bj
T
1 b
bGB›T §Y Ãtk#‰L
W
@T
§Y
Ã
tk
#‰
L
ZRZR ywÀ xR:ST bjT
5
2 k
tL:÷ ‰:Y XNÄ!h#M ST‰t&©!K :QDN xÃúYM
m
S¶
Ã
b@
t$
t
L:
÷Â
‰:
Y
XN
Ä!
h#
M
kS
T
‰
t&
©!
K
:Q
D
Yn
úL
3 yL bjTN btÂ-L lBÒW ÃÃL
¥
T
:Q
D
NÂ
bj
T
N
Ãg
¾
L
4 y
mdb¾Â µpE¬L wÀãC lyBÒcW tnÈ_lW Y¬Ãl#
m
db
¾Â
µp
E¬
L
w
À
ã
C
N
6
Ã
q
©
L
5 l
b¥:kL q$__R §Y y¸Ãtk#R s!çN½ lW-@èC t-ÃqEnTN xÃsFNM
m
|
¶Ã
b@
è
C
nÉn
T
N
b
m
S
T
`§
ðn
T
NÂ
t
Ã
qEn
T
N
Ãs
FÂ
L
6 lK xmLµÓC GïCN Sl¥ÃúY yKên@ åÄ!TN l¥kÂwN xmcE xYdlM
ên@
åÄ
!T
m
\
r
T
Y
_§
L
7 bj bjt$ mfiÑN XN©! ÃSgßWN W-@T lmlµT xmcE xYdlM
t$
ÃS
gß
W
N
7
W
@T
XÂ
yG
B
Sk@
T
l
m
lµ
T
ÃS
C§
L
ypRæR¥NS bjT dGä yPéG‰M xdr©jTN y¸ktL çñ bbjT xmÄdB §Y
yxfÚ[M mr© ¼xmLµÓCN¼mlk!ÃãCN¼ bm-qM yW-@èCN XÂ yGB Sk@TN
xfÚ[M /performance/ msrT ÃdRUL' bz!H msrT ypRæR¥NS bjT lbjT
MdÆ yxfÚ[M mmz¾ ¼performance criteria/ Y-q¥L። ypRæR¥NS bjT ybjT
|R›TN y¸-qÑT bxB²¾W ybl[g# hgéC ÂcW'
yPéG‰M bjT dGä ybjT xmÄdb# W-@èC X tGƉTN ¼ymdb¾ êÂ
tGƉT yµpE¬L PéjKèC¼ msrT ÃdRUL፡፡
1.3 yPéG‰M bjT መርህ
 yPéG‰M xdr©jTN bm-qM ¦BTN lW-@T mmdB nWÝÝ
 PéG‰M bjT :QDN bjTN Ãg¾LÝÝ
 PéG‰M bjT ymdb¾Â yµpE¬L wÀãC l¥qÂjT ÃglGላLÝÝ
 ymsrt L¥TNÂ xgLGlÖèCN lmS-TÂ ytgß# W-@èCN lmlµT
ÃSCላLÝÝ
 bjTN ኢኮኖሚያዊና ውጤታማ በሆነ መንገድ ለመጠቀም ያስችላልÝÝ
 yPéG‰M xdr©jT yx\‰R |R›t$ q$LF ymtNt¾ mœ¶Ã nWÝÝ
1.4 የፕሮግራም በጀት አወቃቀር
ê MDB
yb
j
T
8
M
Dï
C
m¼b@T
y
|
L
ÈN
ws
N
zR
F¼
N;#
S
zR
F
xS
fÉ
¸
m¼
b@
T¼
N;#
S
m¼
b@
T
PéG‰M
P
éG
‰
M
N;#
S
P
éG
‰
M
W
@T
yµ
pE
¬
L
P
é
jK
è
C
9
w
Y
M
y
m
db
¾
êÂ
t
GÆ
‰
T
yµ
pE
¬
L
w
À
½
y
m
db
¾
w
À
êÂ
yw
À
m
d
B½
ZR
ZR
yw
À
m
d
B
y
m
NG
ST
G
M
©
b@
T½
y
m¼
ywÀ bjT ›YnT
ywÀ ›YnT
ygNzB MN+
10
b@
T
gb!
½y
W
+
XR
Ä
¬
y
W
+
B
D
R
መልመጃ 1:
bZRZR ywÀ xR:ST bjT XÂ bPéG‰M bjT mµkL Æl#T L†nèC XÂ bPéG‰M
bjT -q»¬ãC §Y ተወያዩባቸው'
11
KFl g!z@ h#lT :
የፕሮግራም በጀት ስትራቴጂክ ዕቅድ ማዕቀፍ
ክፍለ ጊዜ 2
የፕሮግራም በጀት ስትራቴጂክ ዕቅድ ማዕቀፍ
የክፍለ ጊዜው ዓላማ
ይህ ክፍለ ጊዜ
የትምህርቱ
በዚህ ክፍለ ትምህርት መጨረሻ ሰልጣኞች
ዓላማ
ስለ ፕሮግራም በጀት የስትራተጂክ ዕቅድ
ማዕቀፍ ይዘት ግንዛቤ ያስጨብጣል'
 ስለ ፕሮግራም በጀት ሰነድ ይገነዘባሉ፣
 ሦስቱን ፕሮግራም በጀት ዝግጅት ደረጃዎች
በትክክል ይለያሉ፣
 ym¼b@T ስትራቴጂክ ዕቅድ KFlÖCN ይለያሉ½
 ስለ ፕሮግራም በጀት ፕሮግራሞችና ዓላማዎች
mgNzB Yችላሉ፣
 ዓላማ የሚመሰረትባቸውን ደረጃዎች ያውቃሉ፣
 ስለ ፕሮግራዎች አቀራረጽ በሚገባ ይረዳሉ'
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው
ጊዜ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይት ማቅረብ
የፓወር
1 ሰዓት
ለቡድን
1 ሰዓት
ፖይንት ገለጻና ውይይት
ከ30 ደቂቃ
ውይይትና ማቅረብ
ከ45 ደቂቃ
12
2.1 yPéG‰M bjT ZGJT
yPéG‰M bjT ZGJT ƒST dr©ãC xl#T፤ እነርሱም:dr© 1Ý yST‰t&©!K :QD ¥:qF ZGJT፤
yƒST ›m¬T ym\rt L¥T X xgLGlÖT xsÈ_ :Y¬ãCN የሚታወቁ
/Specific/፣ ሊለኩ የሚችሉ /Measurable/፣ የሚደረስባቸው /Achievable/፣ አግባብነት
ያላቸው /Relevant/፣ እና የጊዜ ወሰን ያላቸው /Time bound/፣ /SMART/ ›§¥ãCN
y¥zUjT X PéG‰äCN ymmSrT tGƉT y¸ÃµTT nWÝÝ
dr© 2Ý W-@èC½ GïCÂ y3 ›mT ywÀ GMT፤
bdr©
1
bƒST
›m¬T
g!z@
WS_
y¸drSÆcW
ytl†
›§¥ãCNÂ
PéG‰äCN wd W-@èC፣ xmLµÓC GïC mlw_ X yyPéG‰ÑN yƒST
›mT
ywÀ
GMT ymµkl¾
zmN
ywÀ
¥:qF y¥zUjT
tGƉT
õT¬LÝÝ
dr© 3Ý ›m¬êE bjT ZGJT፤
bmµkl¾ g!z@ ywÀ ¥:qF ytmlktWN _QL GMT ymdb¾ ê tGƉT
XÂ
yµpE¬L
PéjKèC
TNtÂ
b¥kÂwN
Xnz!HN
tGƉT
l¥kÂwN
y¸ÃSfLg# GB›èCN ymlyT ›m¬êE ywÀ GMT y¥zUjT tGƉT
YkÂwÂLÝÝ
2.2 yST‰t&©!K :QD ¥:qF
yST‰t&©!K :QD ¥:qF hg‰êE ±l!s! ym¼b@t$ ST‰t&©!K :QD y¸gl{bT
yPéG‰M bjT snD xµL s!çN½ YHM lPéG‰M bjT mnš YçÂLÝÝ yPéG‰M
bjT xs‰R ymNGST xfÚ[M l¥ššL bmú¶ÃnT y¸ÃglGL kmçn#M b§Y
xs‰„ kST‰t&©!K :QD bmnúT yPéG‰M bjT ê xµL yçn#TN ST‰t&©!K
›§¥ãCN PéG‰äCN lmlyT y¸ÃSCL nWÝÝ
13
bxg‰êE ±l!s! ST‰t©! KFL
1.
ym¼b@t$ tL:÷ ‰:Y mGlÅãC½
2.
m¼b@t$N y¸mlkt$½ k:DgTÂ T‰NSæR»>N :QD WS_ ys@KtR
±l!s!ãCN b¥µtT k¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF UR S§lW
TSSR½
3.
ym¼b@t$ xmLµC yƒST ›m¬T ywÀ TNbÃ
bPéG‰M bjT ê xµL
4.
ST‰t&©!K
›§¥ãCNÂ
PéG‰äCNyPéG‰äCN
mGlÅ
=Mé
mlyT
5.
yST‰t&©!K ›§¥ãCN QdMtktL ¥WÈT bm¼b@t$
SlXÃNÄNÇ ¥B‰¶Ã XNd¸ktlW qRÆ*LÝÝ
2.2.1 tL:÷ ‰:Y
tL:÷Ý m¼b@t$ ytÌÌmbTN ê MKNÃT½ q$LF tGƉT wYM y¸ÃkÂWÂcWN
y|‰ mS÷C mGlÅ y¸YZ nWÝÝ bMúl@nT የውሃ፣ መስኖና ኤሌክትሪክ ሚኒስቴር
ytL:÷
mGlÅ
XNd¸ktlW
qRÆ*LÝÝ
#yL¥T
xUéCN
b¥StÆbR¿
yW¦
±l!s!ãC½ ST‰t&©!ãCN yL¥T :QD HG ¥:qF bmQr{ b|‰ §Y b¥êL
h#l#N xqF yW` hBT L¥T xStÄdR ¥rUg_ lhg¶a L¥T ›Ynt¾ ¸Â
XNÄ!ÅwT ¥DrG nW;ÝÝ Slz!H y¸n!St&R m¼b@t$ yW` xgLGlÖT F§¯TN
lh#l#M l¥ÄrS ‘y¥StÆbR’½ ’±l!s!ãC ST‰t&©!ãC yL¥T :QìC’ X ’?G
¥:qF’ y¸l# g¢E ”§èCN bm-qM xdr©jt$N xêQ…LÝÝ
‰:YÝ m¼b@t$ wÁT xQÈÅ XNd¸ÙZ y¸m‰ x-”§Y GB nWÝÝ የውሃ፣ መስኖና
ኤሌክትሪክ
ሚኒስቴር bST‰t&©!K
xfÉiM
¥:qF
WS_
‰:†N
XNd¸ktlW
xSqMÈ*LÝÝ ‘ytqÂj ¥StR P§N §Y ytm\rt½ xSt¥¥„ z§qE yW¦ hBT
L¥T
lfÈN
yx!÷ñ¸
L¥T
kFt¾
tMúl@T ç ¥yT‘ÝÝ
14
xStê{å
xbRKè½
x!T×ùÃ
yxF¶µ
2.2.2 y:DgT T‰NSæR»>N :QD y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF
2.2.2.1 y:DgTÂ T‰NSæR»>N :QD
y:DgTÂ T‰NSæR»>N :QDÂ l@lÖC ys@KtR ±l!s! snìC bxgR xqF dr©
ytqri#
±l!s!ãCNÂ
yym¼b@t$N
ST‰t&©!ãC
XNd
DLDY
çnW
Ãg¾l#ÝÝ
kXnz!H y±l!s! snìC bmnúT m¼b@t$N y¸mlkt$ g#Ä×C tlYtW bm¼b@t$
ST‰t&©! WS_ bGL{ XNÄ!µtt$ b¥DrG bxg‰êE y±l!s! W_ñC yym¼b@t$
ST‰t&©!ãC mµkL TSSR Yf-‰LÝÝ YH TSSR XJG -”¸ kmçn#M b§Y
ÃlXnz!H TSSR xg‰êE yL¥T ±l!s!ãCN tGƉêE l¥DrG ÃScG‰LÝÝ
2.2.2.2 y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF ¼MEFF/
#የማክሮ ኢኮኖሚና የፊስካል ማዕቀፍ ማለት የመንግስት ሀብት በመካከለኛ ዘመን ዕቅድ
እንዲመራና የሚመደበውም ዓመታዊ በጀት የተረጋጋ የማክሮ ኢኮኖሚ ከማስፈጸም ዓላማ
ጋር የተጣጣመ እንዲሆን ለማድረግ ለሚወሰን የበጀት ጣሪያ መነሻ የሆነ በማክሮ ኢኮኖሚ
ታሳቢዎች ላይ የተመሠረተ በየዓመቱ የሚስተካከል የአምስት ዓመት የመንግስት ገቢና ወጪ
ግምት ነው ፡፡;1
በዚህ መሰረት የማክሮ ኢኮኖሚና ፊስካል ማዕቀፍ የመካከለኛ ዘመን /አምስት ዓመት/
ተንከባላይ የወጪና የገቢ ዕቅድ ሲሆን፣ በየዓመቱ እየተዘጋጀ በሚኒስትሮች ምክር ቤት
ይጸድቃል፡፡
ማዕቀፉ
በተከታታይ
አምስት
ዓመታት
ሊኖር
የሚችለውን
የፋይናንስ
ሀብት/መደበኛ ገቢ፣ ብድርና እርዳታ/፣ ጠቅላላ ገቢና ወጪ፣ የፌደራልና የክልል ጠቅላላ
ወጪ
ድልድል፣
አሸፋፈን፤
የፌደራል
መንግስት
የካፒታልና
የመደበኛ
ወጪ
ክፍፍልና
የወጪ
ለክልሎች የሚሰጠውን የበጀት ድጋፍ፣እንዲሁም የፌደራል መንግስት የበጀት
ጉድለትና የበጀት ጉድለት አሸፋፈን ግምት የሚያሳይ ነው፡፡
በአጠቃላይ የመካከለኛ ዘመን የማክሮ ኢኮኖሚና የፊስካል ማዕቀፍ የመንግስት የሀብት መጠን
በመገመትና የሀብት ድልድሉ በዕቅዱ ቅድሚያ ለተሰጣቸው ዘርፎች በመመደብ ለበጀቱ
በማዕቀፍነት እንደመነሻ ሆኖ የሚያገለግል ነው፡፡
1
የፋይናንስ አስተዳደር የሚኒስትሮች ምክር ቤት ደንብ ቁጥር 190/2003
15
bz!H msrT bdr©1 yPéG‰M bjT ZGJT WS_ y:DgTÂ T‰NSæR»>N
:QD §Y bmmSrT y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF ¼MEFF/ bm¼b@t$ §Y ÃlW
XNdM¬ mgl{ YñRb¬LÝÝ
¥:qû bm¼b@t$ §Y y¸ÃSkT§cW XNdM¬ãC y¸mnŒTÝ(

kx-”§Y yx!÷ñ¸ :DgT -Q§§ yxgR WS_ MRT½

kmNG|T -Q§§ gb!½ wÀ ywÀ x¹ÍfN½

kØÁ‰L½ kKLlÖC kt¥ xStÄdéC hBT DLDL½

kµpE¬LÂ kmdb¾ yhBT DLDL nWÝÝ
SlçnM yym¼b@t$ ›§¥ãC lmlyT y¸ÒlW y:DgT T‰NSæR»>N :QD XÂ
l@lÖC ys@KtR ±l!s! snìC s@Kt„ yL¥T PéG‰M µlW XNÄ!h#M y¥Ké
x!÷ñ¸Â
ðSµL
¥:qF
§Y
bmm|rT
nWÝÝ
bm=ršM
yg¼x!¼ት¼¸¼R
b¸ÃúWqW ymµkl¾ zmN ywÀ :QD msrT½ bm¼b@T dr©
lyPéG‰Ñ
bjt$ Ydld§LÝÝ
2.2.3 ›§¥ãC PéG‰äC
2.2.3.1 ዓላማዎች
የፕሮግራም
በጀት
ዓላማዎች
በግብ
ስኬት
(Outcome)
ደረጃ
የሚገለጹ
እና
በፕሮግራሙ/ንዑስ ፕሮግራሙ ስር ባሉ ውጤቶች እና ተግባራት l¥úµT የታቀዱ ናቸው፡፡
ስለሆነም ዓላማ በፕሮግራሙ/ንዑስ ፕሮግራሙ ለማሳካት የታቀደውን የግብ ስኬት wYM
l!drSbT y¸CL ym=rš W-@TN የሚያመለክት ነው፡፡
የፕሮግራም
ዓላማ
ግልጽና
አጭር
መሆን
አለbT፡፡
በዚህም
በፕሮግራሙ
ለማሳካት
የታቀደውን የግብ ስኬት ማመ§ከት ይኖርb¬ል፡፡ ዓላማዎች ለፕሮግራም በጀቱ ዘመን /3
ዓመት/
ይቀረጻሉ፡፡
ዓላማዎች
የሚደረስባቸው /Achievable/፣
የሚታወቁ
/Specific/፣
ሊለኩ
የሚችሉ
/Measurable/፣
አግባብነት ያላቸው /Relevant/፣ እና የጊዜ ወሰን ያላቸው
/Time bound/፣ /SMART/ መሆን አለባቸው፡፡ y¸ktlW y›§¥ãCN ÆH¶ÃT }Ns ¦œB
ÃSrÄLÝÝ
16
›§¥ãC
ytl†
b5;;
»TéC
WS_ yW¦
xQRïT
>ÍNN
ከ84.5%
ወደ 95%
¥údG
YH l!drSbT
y¸CL y¬wq
ZQt¾
s¬NÄRD
nWÝÝ
y¸lk#
xGÆBnT
çcW
›§¥W
yxg‰êE¼ym¼b@T
ST‰t©!
y¸ÃbrKtWN
xStê{å
y¸ÃmlKT
nWÝÝ
y¸drSÆcW
K84.5 bmè
wd 95 bmè
¥údG
:QD
xWÀãC
tGƉêE
l!drG YgÆL
b¥lT
bSMMnT
ÃSqm-#T
GMT nWÝÝ
yg!z@ wsN
çcW
lPéG‰M
bjT XÃNÄNÇ
ym\rt
L¥TÂ
xgLGlÖT
xsÈ_
ST‰t©!
›§¥ãc$
bƒST ›m¬T
WS_ múµT
xlÆcWÝÝ
›§¥ y¸msrTÆcW dr©ãC
y:DgT T‰NSæR»>N :QD hg‰êE yL¥T GïCN ›§¥ãCN xSqMÈ*LÝÝ
Xnz!H
›§¥ãC
bm-N
y¸gl[#Â
y¸lk#
ÂcWÝÝ
›§¥ãC
b:DgTÂ
T‰NSæR»>N :QD dr© :.T.: l!drSÆcW b¸Cl# ZQt¾ yxgLGlÖT dr©
§Y bmmSrT y¸gl[# YçÂl#ÝÝ
bmçn#M ›§¥ãCN lmmSrT m\rT y¸çn#TÝ(
(
ym¼b@t$ tL:÷ ¥NÁT
(
y:DgTÂ T‰NSæR»>N :QD
(
ym¼b@t$ ST‰t&©!K :QD
(
l!drSÆcW y¸Cl# ZQt¾ yxgLGlÖT dr©ãC ÂcWÝÝ
yL† L† ywÀ zRæC yxgLGlÖT S¬NÄRD Múl@ãC XNd¸ktlW qRÆ*LÝÝ
yxgLGlÖT
ZQt¾ yxgLGlÖT
zRF
dr©
X_rT
›§¥ãC
k-Q§§ HZB 15.5 bmè
xh#N µlbT 84.5 bmè wd 95 bmè ¥údG
W¦
b5;; »TR KLL WS_
MGB
b›mT bsW 1(8 k#N¬L
´
´
6; bmè
´
4;
´
´ 55
´
-@Â
b1; k!.»TR RqT
´
´
34 bmè
´
66
´
´ 85
´
´
mNgD
b2 k!.»TR RqT
´
´
7; bmè
´
3;
´
´ 5;
´
´
TMHRT
b2 k!.»TR RqT
´
´
6; bmè
´
4;
´
´ 5;
´
´
`YL
lh#l#M ¥ÄrS
´
´
75 bmè
´
25
´
´ 4;
´
´
ymg¾
t&KñlÖ©!
lh#l#M ¥ÄrS
3
´
´ 1;
´
´
´
´
17
97 bmè
´
´
bz!H
mnšnT
XÃNÄNÇ
m¼b@T
y¸mlktWN
›§¥
bmlyT
k¸ÃbrKtW
xStê{å xµ*à ¸ÂWN mzRzR xlbTÝÝ yz!H Múl@ ê ›§¥ bxgR xqFÂ
bm¼b@T dr© y¸qri# ›§¥ãC mµkL ÃlWN L†nT l¥SrÄT nWÝÝ
bhgR
xqF
dr©Â
bm¼b@T
dr©
›§¥ãCN
ymwsN
g#ÄY
xh#N
ÃlWN
yxgLGlÖT dr© bmgNzB½ YHNn# bmnšnT lmWsD nWÝÝ yxgLGlÖT dr©N
bmè¾
¥Sqm_
XJG
YmrÈLÝÝ
h#l#M
ngéC
XNdt-bq$
çnW
wdðT
l!drSbT ytflgW ym=rš GB §Y lmDrS y¸ÃSfLgW MN ÃHL bmè¾
XNd¸=MR bSMMnT y¸wsN YçÂLÝÝ SlçnM xh#N ÃlWN የንጹህ መጠጥ ውሀ
አቅርቦት ሽፋንን t=Æ+ yxgLGlÖT dr© mnš b¥DrG 84.5 b:QÇ zmN
l!drSbT ytflgW yxgLGlÖT dr© 95 b¥lT ›§¥W mwsN YñRb¬LÝÝ
በዓላማዎች አቀራረጽ በፕሮግራም በጀት መርህ መሰረት በትክክል የተቀረጹ እና
በተገቢው
መንገድ
ያልተቀረጹ
ስትራቴጂክ
ዓላማዎች
በምሳሌነት
እንደሚከተለው
ቀርበዋልÝ
ዓ ላ ማ ዎ ች
1.
መ ግ ለ ጫ
ከ2007 - 2009 ባለው በጀት ዓመት የሕግ _ÂT½ ¥RqQ ¥sr{ tGƉT
xfÚ[MN
xh#N
µlbT
52
bmè
wd
72
bmè
ማሳደግ፣/የፍትሕ
በግብ
ስኬት
ደረጃ
SMART
ተደርጎ በትክክል የተቀረጸ
ሚኒስቴር/፣
2.
3.
በ2007-2009
DrS yW+ hBT ፍሰትን xh#N µlbT 25 wd 30
በግብ
ስኬት
ደረጃ
SMART
¥údG ¼yg.x!.ት.¸.R¼½
ተደርጎ በትክክል የተቀረጸ
ከ2007 - 2009 የልማት አጋሮችንና ክልሎችን በማስተባበር አገራዊ የንጹህ
በግብ
መጠጥ ውሀ አቅርቦት ሽፋንን ከ84.5% ወደ 95% ማሳደግ፡ (በከተማ ከ90.6%
ተደርጎ በትክክል የተቀረጸ
ስኬት
ደረጃ
SMART
ወደ 100% ፣የገጠር መጠጥ ውሃ ተደራሽነትን ከ82.5% ወደ 98% ማድረስ)
/የውሀ፣መስኖና ኤሌክትሪክ ሚኒስቴር/፣
4.
በሰለጠነ ባለሙያ የሚሰጥ የወሊድ አገልግሎት ከ2007-2009 ከ30
በግብ
ከመቶ ወደ 85 ከመቶ ማድረስ፡፡ /የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር/፣
ተደርጎ በትክክል የተቀረጸ
18
ስኬት
ደረጃ
SMART
ዓ ላ ማ ዎ ች
5.
መ ግ ለ ጫ
#ከ2007-2009 yåÄ!T SR›TN b¥-ÂkR yåÄ!T >ÍN _‰TN ¥ሳdG½
›§¥ãCN
wÀ öÈb! wQ¬êE XNÄ!çN ¥SÒLÝÝ; /የፌደራል ዋና ኦዲተር/
(Quanititative)
bm-N¼bx¦Z
ከ¥úyT
በተጨማሪ
b_‰T
በትክክል
(Qualitative)
የተቀመጠ ÝÝ
6.
የመንግስት አገልግሎቶች
በኤሌክትሮኒክስ ዘዴ በተቀናጅ ሁኔታ እንዲለሙ እና
በግብ
ስኬት
ደረጃ
በትክክል
SMART
ስራ ላይ እንዲውሉ በማድረግ እና ተጓዳኝ መሠረተ ልማትን በአገሪቱ በማዳረስ
ተደርጎ
ያልተቀረጸ
አገልግሎቶቹ ለህብረተሰቡ እንዲደርሱ ማስቻል ብሎም ዘርፉ ለኢኮኖሚ ዕድገት፣
እና በአጭሩ መገለጽ ሲገባው
ለመልካም አስተዳደርና ለማህበራዊ ብልፅግና ጉልህ ሚና እንዲኖረው ማስቻል።
መግለጫ የበዛበት።
/የመገናኛና ኢንፎርሜሽን ሚኒስቴር /
7.
የኮንስትራክሽን ባለሙያዎችና ኩባንያዎች ብቃት እና የመሳሪያዎች ተስማሚነት
በግብ
ቅድመ
ተደርጎ
ምዝገባ
ምዘና
በማከናወን፣
ለ269,328
የኮንስትራክሽን
ባለሙያዎች፣ለ98,534 ሥራ ተቋራጮች፣ለ6,890 አማካሪዎች እና
ኮንስትራክሽን
መሳሪያዎች
የተወዳዳሪነትን
አቅም
የብቃት
ማረጋገጫ
በመስጠት
የሚያስችል
ፈጣንና
ለመገንባት
ለ27,869
በኢንዱስትሪው
ዘመናዊ
እና
ስኬት
ደረጃ
በትክክል
በውጤት
SMART
ያልተቀረጸ
ደረጃ
ግብ
የተቀመጠለት።
የብቃት
ማረጋገጫ ምዝገባና የሬጉላቶሪ ስርዓት ማስፈን /የኮንስትራክሽን ሚኒስቴር/
8.
9.
bh#lM KLlÖC ykt¥ mStÄDéC yÆlDRšãCN QNJ¬êE x\‰R
በግብ
ስኬት
ÃgÂzb yú.t&.x! SR›T bhg‰CN XNÄ!gnÆÂ XNÄ!-Âkr mdgF XÂ
ተደርጎ
yú.t&.x! PéG‰äCN ¥qD mk¬tL የበኩላቸውን አስተዋፅዖ እንዲያደርጉ
እና
ማስቻል /የሳይንስና ቴክኖሎጂ ሚኒስቴር/
የተቀመጠ።
ደረጃ
በትክክል
SMART
ያልተቀረጸ
በተግባር
155 ያህል የታወቁ ተጽዕኖ ፈጣሪ ተቋማትን መለየት፣ ስለአገራችን ወቅታዊ መረጃ በቂ
በግብ
እውቀት
ተደርጎ በትክክል ያልተቀረጸ።
እንዲኖራቸው
ማድረግ፣123
ያህለ
በጎ
ገጽታን
የሚያንጸበርቁ
ሪፖርቶችን/ጽሁፎችን ስለአገራችን እንዲያወጡ ማስቻል፣ በአገር ውስጥም ሆነ በውጭ
ሀገራት ከሚገኙ 182 ዋና ዋና የዓለም አቀፍ የሚዲያ ተቋማትና ተወካዮቻቸው ጋር
በቅርበት
በመስራት
የኢትዮጵያን
ትክክለኛ
ገጽታ
የሚያሳዩ
ዘገባዎችን
303
ማድረስ፣ባለድርሻ አካላትንና የዳያስፖራ አባላትን በገጽታ ግንባታ ሥራ ማሰማራት፣በገጽታ
በተንዛዛ
ሁኔታ
መግለጫ።
ም/ቤቶች፣ የከተሞች፣ የሙያ ማህበራት፣የክልሎችና ሌሎችም ተቋማት ከውጭ አቻቸው
ጉድኝት
በማጠከናር
ከጉድኝቱ
የተለያዩ
ማህበራዊና
ኢኮኖሚያዊ
ጥቅሞች እንዲያስገኙ ማስቻል፣በዋና ዋና ሚሲኖቻችን 2 የባህል ማዕከላትን በማቋቋም
በማዘጋጀትና 28 ህል የባህል ማስተዋወቂያ ፕሮግራሞችን ለአግር ገጽታ ግንባታ ሥራ
መጠቀም፣ /የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር/
¥S¬wšÝ( k§Y yt-qs#T Múl@ãC k2009 ybjT snìC §Y ytwsÇ ÂcW።
19
SMART
በተግበራት
ም/ቤቶችን ተልዕኮ በመስጠት በገጽታ ግንባታ ማሰማራት፣የትምህርት ተቋማት፣ የንግድ
የተጀመሩትን
ደረጃ
በውጤትና
ግንባታ የተሰማሩ የሀይማኖት የትምህርት፣ የጥናትና ምርምር ተቋማት፣ የንግድና የዘርፍ
ጋር
ስኬት
ደረጃ
ደረጃ
የቀረበ
hg‰êE ym¼b@T ›§¥ãC N}}R
yW¦ hBT ¸n!St&R Múl@N BNwSD¿ b:DgTÂ T‰NSæR»>N :QD WS_
›§¥W bGL{ tqMÈ*LÝÝ k2;;7 XSk 2;;9 ›.M. Æl#T ›m¬T yW¦ xQRïT
>ÍNN k84.5 bmè wd 95 bmè ¥údG b¥lT bGL{ tlYaLÝÝ bqÈYM
YHNN ›§¥ l¥úµT m¼b@t$ y¸ÃkÂWÂcW tGƉT MNDNÂcW l¸lW _Ãq&
l2007 ( 2009 m¼b@t$ ÆqrbW yPéG‰M bjT snD 5 yPéG‰M ›§¥ãCN
lYaL¿
Xnz!HM
›§¥ãC
b¸n!St&„
y¸kÂwn#
PéG‰äCN
lmm|rT
xSClêLÝÝ
2.2.3.2 ፕሮግራሞች
bPéG‰M bjT xs‰R msrT PéG‰M ¥lT ymS¶Ã b@t$N ›§¥ l¥Sf[MÂ
ST‰t&©!K GïCN l¥SgßT bxND yPéG‰M
xm‰R |R wÀ y¸mdB§cWN
W-@èC½ymdb¾ ê tGƉTN yµpE¬L PéjKèCN b¥sÆsB y¸YZ nWÝÝ
ፕሮግራሞች ሲቀረጹ ከዓላማው ጋር አግባብነት ያላቸው መሆን አለባቸው፡፡
ፕሮግራሞች በዓላማዎች የሚገለጹ ሲሆን፣ በርዕስ መልክ ይቀመጣሉ፡፡ በዚህ መሰረት:
የፕሮግራም ርዕስ (Title) አጭር እና መረጃ ሰጪ መሆን አለበት፣

የፕሮግራም ርዕስ ሊያሳካ ያቀደውን የግብ ስኬት በግልጽ ማሣየት አለበት፣

የፕሮግራም ርዕስ ስለፕሮግራሙ ይዘት ወዲያው ሃሣብ መስጠት አለበት፣
ለምሳሌ ያህል:(
የግብርና ልማት /የእርሻና ተፈጥሮ ሀብት ሚኒስቴር/
(
የመጠጥ ውሀ
(
የመማር ማስተማር /ዩኒቨርስቲዎች/
(
-@ÂN ¥bLiGÂ b>¬N mk§kL /የጤና ጥበቃ ሚኒስቴር/
(
የኢኮኖሚ ትብብር
(
ወንጀል መከላከል / የፌደራል ፖሊስ ኮሚሽን/
አቅርቦት /yW¦½mSñ ኤሌክትሪክ ¸n!St&R /
/የገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር ሚኒስቴር/
ፕሮግራሞች በንዑስ ፕሮግራሞች ሊከፈሉ ይችላሉ፡፡ ንዑስ ፕሮግራሞች ዓይነተኛ እና የተገናኙ
የፕሮግራሙ አካላት ሲሆኑ፣ ለፕሮግራሙ ዋና ዓላማ አስተዋጽኦ የሚያደርጉ በዝቅተኛ ደረጃ
/Lower Level/ ያሉ ውጤቶችና ዋና ተግባራት/ፕሮጀክቶች ወይም ወጪዎችን የሚይዙ
20
ናቸው፡፡ አንድ ፕሮግራም በሥሩ የተለየ ዓላማ ያላቸው እና ተለይተው የሚገለጹ አካላት
/Components/ ካሉት ንዑስ ፕሮግራም ደረጃ ሊዋቀር ይችላል፡፡ ንዑስ ፕሮግራሞች ሊመሰረቱ
የሚችሉት ፕሮግራሙ በአንድ ዓላማ ብቻ ሊገለጽ የማይችል ሆኖ ሲገኝ ነው፡፡
በፕሮግራም በጀት አሠራር ንዑስ ፕሮግራሞች በሁሉም ፕሮግራሞች ሥር የሚገቡ ሳይሆኑ፣
እንደአስፈላጊነቱ ብቻ የሚመሠረቱ ናቸው፡፡
ለምሳሌ ያህል:ከላይ ከተጠቀሱት ፕሮግራሞች ውስጥ ‘’ -@ÂN ¥bLiGÂ b>¬N mk§kL’’
ፕሮግራሙ አራት ንዑስ ፕሮግራሞች ያሉት ሲሆን እነሱም:( በሽታን መከላከልና መቆጣጠር ንዑስ ፕሮግራም
( የጤና ኤክስቴንሽንና መሰረታዊ ጤና አገልግሎት ንዑስ
ፕሮግራም
( የእናቶችና ሕፃናት ጤና ንዑስ ፕሮግራም
( የጤና ስርዓት ልዩ ድጋፍ አገልግሎት ንዑስ ፕሮግራም ናቸው፡፡
ንዑስ ፕሮግራሞች ባሉበት ዓላማዎች ለየንዑስ ፕሮግራሙ ተዘርዝረው ይቀመጣሉ፡፡ ንዑስ
ፕሮግራሞች የራሳቸው የንዑስ ፕሮግራም ሀላፊ ሊኖራቸው ይገባል፡፡ የንዑስ ፕሮግራሞች
ወጪ ድምር አጠቃላይ የፕሮግራሙን ወጪ መስጠት አለበት፡፡ bxND PéG‰M |R k9
b§Y N;#S PéG‰äC mñR ylÆcWM፡፡
PéG‰äC s!qr[# y¸ktl#TN kGN²b@ WS_ ¥SgÆT ÃSfLUL፡፡

PéG‰äC s!qr[# km¼b@t$ ST‰t&©!K ›§¥ãC X ¥NÁT UR mqÂjTÂ
mÈÈM
xlÆcW፡፡

yPéG‰äC R:S x+R PéG‰Ñ Sl¸s-W W-@T wYM yGB Sk@T ¼outcome/ wÄ!ÃW
húB y¸s_ mçN xlbT፡፡

lXÃNÄNÇ PéG‰M bx+R xrFt ngR ytgl[ yPéG‰M mGlÅ mzUjT YñRb¬L፡፡

ÆlbjT m/b@èC kz-ኝ b§Y PéG‰äCN mQr{ ylÆcWM፡፡


yÆlbjT m/b@t$ ¥NÁT XSካLtqyr DrS PéG‰äC bÃmt$ mqÃyR ylÆcWM፡፡
b›§¥ xSfÚ¸ PéG‰äC mµkL sð L†nT mñR ylbTM፡፡ lMúl@ ÃHL xNÇ
PéG‰M 80 kmè y¸çnWN wÀ l@§W dGä 5 kmè yçnWN wÀ mÃZ ylbTM፡፡
bmçn#M ›§¥ xSfÚ¸ PéG‰äC ytmÈ-n# mçN xlÆcW፡፡
›§¥ãC X PéG‰äC s!qr[# y|R›t Û¬ g#ÄY m¬yT xlbT /b|R›t Û¬ M§>

sÀ bjT yxs‰R mm¶Ã msrT/፡፡



XÃNÄNÇ ÆlbjT m/b@T xND y|‰ xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M BÒ l!ñrW YgÆL፡፡
PéG‰äC bÆlbjT m/b@t$ BÒ mwsN xlÆcW፡፡ h#lT kh#lT b§Y m/b@èC
y¸µf§*cW PéG‰äC mñR ylÆcWM፡፡
PéG‰äC ST‰t©!K X ±l!s! ›§¥ãCN XN©! xStÄd‰êE KFlÖCN/g#Ä×CN ¥N[ÆrQ
ylÆcWM፡፡

bxND PéG‰M |R l!-”ll# y¥YCl# ytlÃy W-@èCN yÃz# tGƉTN wYM yU‰
xgLGlÖT y¸s-# b|‰ xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M |R mµtT xlÆcW፡፡ lMúl@
ym/b@t$ yb!é ?NÚ GNƬ
21
2.2.4 የፕሮግራሞች/ንዑስ ፕሮግራም መግለጫ
የፕሮግራሞች/ንዑስ
በፕሮግራሙ
የሚሰጠው
ፕሮግራም
የሚከናወኑ
ዋና
አገልግሎት/ምርት
መግለጫ
ዋና
የፕሮግራሞች/ንዑስ
ሥራዎች
በአጭሩ
እና
ፕሮግራሙ
ለሕብረተሰቡ
የሚገለጽበት
ነውÝÝ
ምንነት፣
/ሴቶችና
ወንዶች/
የፕሮግራም
መግለጫ
ፕሮግራሙን/ ንዐስ ፕሮግራሙን በቀላሉ ለመረዳት በሚያስችል ሁኔታ መገለጽ አለበትÝÝ
ምሳሌዎች:ኘሮግራም ፡- ገቢ አሰባሰብ /የኢትዮጵያ ገቢዎችና ጉምሩክ ባለሥልጣን/
የፕሮግራሙ መግለጫ
የፌደራል መንግሥት የአገር ውስጥ ታክስ እና የጉምሩክ ቀረጥና ታክስ ገቢ በወቅቱና በብቃት
መወሰንና መሰብሰብ፣ የገቢውን መሠረት በማስፋትና ተጨማሪ የገቢ ምንጭ በማጥናት ገቢን
የማሳደግ እንዲሁም የክልሎች ድጋፍና ትብብር በማጠናከር የተጣጣመና ፍትሐዊ የሆነ ሃገራዊ
የታክስ አስተዳደር ሥርዓት የመዘርጋትሥራ የሚከናወንበት ነው፡፡
ፕሮግራም ፡- የመንገድ ትራፊክ ደህንነት ማስተባበሪያ ኘሮግራም / የትራንስፖርት ሚኒስቴር/
የፕሮግራሙ መግለጫ
በዚህ ኘሮግራም ውስጥ የ10 ዓመቱን የመንገድ ደህንነት ኘሮግራም ክትትል፣ የመንገድ ትራፊክ
አደጋ መረጃዎች ትንተና፣ እንዲሁም የመንገድ ትራፊክ ደህንነት ማሻሻያ ሥራ ይከናወናል፡፡
የመንገድ ትራፊክ ደህንነትን ለማረጋገጥ የሚከናወኑ ተግባራት የሥርዓተ-ጾታ ጉዳዮችን በበቂ
ደረጃ ያካተቱ እንዲሆኑ ይደረጋል፡፡
ፕሮግራም ፡- መማር ማስተማር /ዩኒቨርሲቲዎች/
የፕሮግራሙ መግለጫ
በዚህ
ፕሮግሪም
ሥር
በዩኒቨርሲቲው
በሚገኙ
የተለያዩ
የትምህርት
ክፍሎች
ተቀብሎ
የሚያስተምራቸውን የመደበኛና የክረምት ትምህርት ተማሪዎችን በመጀመሪያ ፣ በሁለተኛ እና
በዶክትሬት ዲግሪ በሁሉም የትምህረት መስኮች አሰልጥኖ ያስመርቃል፡፡
2.2.5 y›§¥ãC PéG‰äC QdM tktL xsÈ_
›§¥ãC PéG‰äC ktl† b|§ bz!H dr© ymjm¶Ã yQdM tktL xsÈ_
ymwsN
£dT
YkÂwÂLÝÝ
bxQMÂ
bÍYÂNS
Ws#NnT
h#l#NM
›§¥ãCÂ
PéG‰äC bxND g!z@ l¥úµT XNd¥YÒL bmgmT½ y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL
¥:qF §Y bmm|rT b¥Ké dr© y›§¥ãCN yPéG‰äCN QdM tktL
¥WÈT y¸-QM YçÂLÝÝ
22
QdM tktL ¥WÈT XJG xSf§g! y¸çNbT êÂW MKNÃT Yg¾L tBlÖ ktbqW ywÀ m-N WS_ 70 bmè BÒ b!g„¿ xScU¶ MRÅãCN yGD ¥DrG
y¸ÃSfLG bmçn# nWÝÝ ytgßW ÍYÂNS k¬qdW b¬C çñ ktgß yÍYÂNS
h#n@¬
XSk¸fQD
DrS
bxNɉêEnT
-q»¬cW
g#LH
ÃLçn#
›§¥ãC
PéG‰äCN b¥SqrT QD¸Ã l¸sÈcW mdLdL nWÝÝ yQdM tktL xsÈ_
SMMnT btdrsÆcW mmz¾ãC §Y bmm|rT y¸kÂwN s!çN½ lXnz!H
mmz¾ãC (Criteria) kxãN¬êE lW_ xNÉR n_B y¸sÈcW YçÂl#ÝÝ yW¦½
mSñ x!nR©! ¸n!St&R yPéG‰äC QdM tktL xsÈ_ bMúl@nT XNd¸ktlW
qRÆ*LÝÝ
kM:t ›mT
›§¥ãC ¼PéG‰äC¼ QdM tktL
ፕሮግራም 1
yL¥T GïC
K|R›t
ò¬êE
L¥T
kx!÷ñ¸
kkÆb!
:DgT
H#n@‹C
DMR
3
3
3
3
12
ፕሮግራም 2
3
3
3
1
10
ፕሮግራም 3
3
3
3
1
10
ፕሮግራም 4
3
2
3
1
9
ፕሮግራም 5
3
3
3
2
11
15
14
15
8
52
ፕሮግራም -Q§§ DMR
mmz¾ãC (Criteria) bM:t ›mT yL¥T GïC M.›.L.G½ b|R›t ò¬ L¥T
/y|R›t ò¬ L¥T yM:t ›mt$ yL¥T GïC xµL b!çNM bbjT WS_ ¯Lè
XNÄ!¬Y L† Tk#rT XNÄ!s-W l¥DrG lBÒW XNÄ!¬Y tdRÙL¼½ bx!÷ñ¸
:DgT bkÆb! H#n@¬ãC §Y xãN¬êE lW_ W-@T m\rT Ãdrg# ÂcWÝÝ
lmmz¾ãc$ n_B xsÈ_ k3 XSk (3 Ãl#T q$_éC _QM §Y yêl# s!çN½ “0“
MNM lW_ Ãlmñ„ s!ÃmlKT “3“½ “2“½ XÂ “1“ b±ztEV wYM bn@g@tEV
y¸gl{ b!çNM XNdQdMtkt§cW “kFt¾“ “mµkl¾“ X “ZQt¾“ lW_N
y¸ÃmlKt$ ÂcWÝÝ k§Y kt-qs#T mmz¾ãC bt=¥¶ XÃNÄNÇ m¼b@T
y‰s#N mmz¾ m=mR YC§LÝÝ
መልመጃ 2: የአንድ መ/ቤት ዓላማዎችና ፕሮግራሞችን በመውሰድና በመገምገም
ተወያዩባቸውÝÝ
23
KFl g!z@ ƒST : W-@èC½ xmLµÓC½ GïCÂ y3 ›mT ywÀ GMT
XNÄ!h#M ›m¬êE bjT ZGJT
ክ W-@èC½ xmLµÓC½ GïC y3 ›mT ywÀ GMT XNÄ!h#M ›m¬êE
ፍ bjT ZGJT
ለ
ጊ
ዜ
3
ይህ ክፍለ ጊዜ ስለ W-@èC½ xmLµÓC½ GïC b¥SgNzB
y3 ›mT
የክ ywÀ GMT X ›m¬êE yPéG‰M bjT l¥zUjT ÃSC§L'
ፍ
ለ
ጊ
ዜ
ው
ዓላ
ማ
የ
በዚህ ክፍለ ትምህርት መጨረሻ ሰልጣኞች
ት
 በፕሮግራም በጀት የውጤት ምንነት በትክክል ይገነዘባሉ'
ም
 ውጤትን ለመለካት ስለ አመልካቾች/ መለኪያዎች ሙሉ በሙሉ
ህ
ይረዳሉ'
ር
 ስለ ፕሮግራም በጀት ግቦች አቀማመጥ በትክክል ይረዳሉ'
ቱ
 የ3 ዓመት የወጪ ግምት እንዴት እንደሚዘጋጅ በሚገባ ያውቃሉ'
ዓላ
 ስለ ዓመታዊ በጀት ዝግጅት ሙሉ በሙሉ ይገነዘባሉ'
ማ
የስ
ል
ጠ
ና
አ
ሰ
ጣ
ጥ
ዘ
ዴ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የተግባር ልምምድ
የተግባር ልምምድ ማቅረብ
24
ክ
ፍ
ለ
ጊ
ዜ
ው
የ
ሚ
ፈ
ጀ
ው
ጊ
ዜ
የፓወር ፖይንት ገለጻና ውይይት
ለቡድን ውይይትና ማቅረብ
1 ሰዓት ከ30 ደቂቃ
1 ሰዓት ከ30 ደቂቃ
3.1 yPéG‰M bjT ZGJT dr© 2Ý(W-@èC½ GïCÂ y3 ›mT ywÀ
GMT“k§Y wd ¬C” y¸s§bT
yPéG‰M
bjT
ZGJT
dr©
2½ bdr© 1 bƒST ›m¬T g!z@ WS_
y¸drSÆcW ytl† ›§¥ãCN PéG‰äCN wd W-@èC ¼xmLµÓC GïC¼
mlw_ X yyPéG‰ÑN yƒST ›mT ywÀ GMT ymµkl¾ zmN ywÀ
¥:qF y¥zUjT tGƉT õT¬LÝÝ
3.2 W-@èC
W-@T¼Output/ ¥lT ¥ÂcWM tGƉT tkÂWnW y¸gß# X l¥^brተsb#
y¸s-# xgLGlÖèC wYM
MRèC
ÂcWÝÝ SlçnM
bPéG‰M
bjT W-@T
¥ÂcWM ymdb¾ wYM yµpE¬L PéjKèC tkÂWnW y¸ÃSgß#T MRT wYM
xgLGlÖT
s!çN½
xND
W-@T
kmdb¾
wYM
kµpE¬L
XNÄ!h#M
kh#lt$M
wÀãC l!mn+ YC§LÝÝ
W-@èCÝ(
(
km¼b@t$ W+ lGlsB½ ¥~brsBM çn DRJèC y¸s-# xgLGlÖèCÂ
MRèC mçN xlÆcWÝÝ
25
(
tlYtW y¸¬wq$ y¸lk# mçN xlÆcW½
(
btGÆR mLK mgl{ ylÆcWM½
(
bm¦L §Y y¸gß# W-@èC ¼Intermediate Output/ úYçn# ym=rš W-@èC
mçN xlÆcW½
(
›§¥Â PéG‰ÑN l!Ãúk# y¸Cl# mçN xlÆcW½
(
kmdb¾ tGƉTÂ
(
m¼b@t$ ktL:÷W X k¥NÁt$ xNÚR xfÚ[Ñ bW+ xµ§T y¸lµbT½
kµpE¬L PéjKèC SBSB YmnÅl#½
ÂcWÝÝ
yW-@T Múl@ãCÝ(
(
የመገናኛና
ኢንፎርሜሽን
ቴክኖሎጂ
የሚያከናወነው የሶፍትዌር ልማት
(
ሚኒስቴር
በኢ-
መንግስት
ማስፋፊያ
"የለሙ ሶስትዌሮች" W-@T ነውÝÝ
yØÁ‰L ±l!S y¸ÃdRgW ywNjL MRm‰ xgLGlÖT W-@t$ "ytkÂwn
ywNjL MRm‰" YçÂLÝÝ
(
bkFt¾ TMHRT tÌ¥T y¸µÿÇ CGR fcE _ÂèC MRMéC "ytµÿÇ
MRMéC" XNd xND W-@T
(
YwsÄLÝÝ
በጤና ጥበቃ ሚኒስቴር በሽታን መከላከልና መቆጣጠር አንዱ ውጤት "ስርጭቱና
ጉዳቱ የቀነሰ የወባ በሽታ" ነው፡፡
bmçn#M bxND PéG‰M¼N;#S PéG‰M |R XSk 9 W-@èC bmdb¾Â bµpE¬L
wÀ úYl† YqmÈl#ÝÝ
3.2.1 y|‰ xm‰RÂ xStÄdR W-@èC
b|‰ xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M |R Ãl# L† L† y|‰ KFlÖC lWS_
ym¼b@t$
›§¥
fÚ¸
PéG‰äC
yDUF
xgLGlÖT
y¸s_
yWS_
W-@T
b!ñ‰cWM¿ W-@t$ bq_¬ lW+ xµ§T y¸s_ úYçN bl@lÖc$ ›§¥ xSfÚ¸
PéG‰äC §Y y¸NiÆrQ nWÝÝ
bmçn#M bz!H PéG‰M |R Ãl# L† L† y|‰ KFlÖC bPéG‰Ñ |R t”lW #yDUF xgLGlÖèC; tBlW XNd xND W-@T YqmÈl#ÝÝ kz!HM l@§
b|‰ xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M |R Ãl# y|‰ KFlÖC bN;#S PéG‰M dr©
mzRzR ylÆcWMÝÝ bl@§ bk#L bPéG‰Ñ |R Ãl# y|‰ KFlÖC btGÆR mLK
26
bS¥cW l!qm-# YC§l#ÝÝ lMúl@ ÃHL:- y?G xgLGlÖT mS-T፣ ysW hBT
L¥TÂ xStÄdR xgLGlÖT mS-T፣ yÍYÂNSÂ G¡ xgLGlÖT mS-T wzt..ÝÝ
3.2.2 W-@èCN bQdM tktL ¥Sqm_
bh#lt¾ dr© b›§¥ |R y¸gß# PéG‰äC QdM tktL kÃz# b“§ M:‰F 2
YmLkt$ bXÃNÄNÇ PéG‰M WS_ y¸gß#TN W-@èC QdM tktL ¥SÃZ
YçÂLÝÝ
lz!HM xmcE XNÄ!çN “b±l!s! §Y ytm\rtW yM:t ›mt$ yL¥T GB”
mSfRT “xê+nT” b¸lW YtµLÝÝ YHM XÃNÄNÇN W-@T wÀ öÈb!½
qLÈÍ W-@¬¥ bçn mLk# ¥QrB SlmÒl# y¸rUg_bT YçÂLÝÝ ”xê+nT”
b‰s# ƒST _Ãq&ãCN y¸mLS nWÝÝ XnRs#MÝ( z§qEnTN ¥rUg_½ tGƉêEnt$½
XÂ l¸wÈW gNzB tmÈÈ„ êU ¥Sgßt$ ÂcWÝÝ bmçn#M bXnz!H mSfRèC
bmmSrT
yW-@T QdM
tktL XNÁT
XNd¸zUJ yWh
hBT
W-@èC
m\rT b¥DrG kz!H b¬C qRÆ*LÝÝ
yGB›T
wÀ
öÈb!nT
yW-@T
qLÈÍnT
የከተሞችና የገጠር
በጸሃይና በነፋስ ሃይል
የሚሰሩ የገጠር መጠጥ
ውሃ ግንባታ፣
2
3
በክልሎች ለሚገነቡ
የከተማና የገጠር
መጠጥ ውሃ ተቋማት
የተሰጠ የቴክኒክ
ድጋፍ፣
2
የተዘረጋ የመጠጥ
ውሃና ሳኒቴሽን
ተቋማት የመረጃ
ስርዓት፣
በ7 ዞኖች የተገነቡ
የፍሎራይድ ማጣሪያ
ገንዳዎች
W¦¼ym-_ WhÂ
ún!t&&>N PéG‰M¼
DMR
yGB Sk@T
W-@´nT
FThêEnT
xê+nt$
DMR
3
3
3
14
2
3
3
2
12
2
2
2
2
3
11
2
3
3
2
3
13
8
10
11
10
11
50
27
3.3
የአፈጻጸም አመልካwች /መለኪያዎች (Performance Indicators/ Measures)
የአፈጻጸም
አመልካwች/መለኪያዎች
የሚባሉት
የመጠን
መለኪያዎች
(Quantitative
Measures) ሆነው ስለ ፕሮግራሞችና መ/ቤቶች ውጤታማነት እና ቅልጥፍና መረጃ የሚሰጡ
ናቸው፡፡ የአፈጻጸም አመልካwች እና የአፈጻጸም መለኪያዎች ልዩነት የሌላቸው በመሆኑ
በመለዋወጥ መጠቀም ይቻላል፡፡
በዋናነት የሚታወቁት 4 ዓይነት የአፈጻጸም አመልካwች ሲሆኑ፣ እነርሱም የግብ ስኬት
/ውጤታማነት/፣ የውጤት /ቅልጥፍና/፣ የተግባራት እና የግብዓት አመልካwች ናቸው፡፡
የተግባራት እና የግብዓት አመልካw መ/ቤቶች ለውስጥ የበጀት ቅመራ አገልግሎት ጥቅም ላይ
የሚውሉ ሲሆኑ ከበጀቱ ጋር የሚቀርቡ አይደሉም ፡፡ የውጤት አመልካwች እንደዚሁ
የመጠን፣ የጥራት፣ የቅልጥፍና እና የፍትሃዊነት አመልካwች ተብለው ይከፈላሉ፡፡
የአፈጻጸም አመልካwች ክፍፍል መሠረት የሚያደርገው የውጤት ሰንሰለትን /results chain/
ሲሆን፣
ይህም
ግብዓቶች
ለተግባራት
ጥቅም
ላይ
ይውላሉ፤
ተግባራት
ውጤቶችን
ይሰጣሉ፤ውጤቶች ደግሞ የግብ ስኬትን ያሳካሉ፡፡ ይህንን ስዕላዊ በሆነ መንገድ ለማሣየት፡-
ግብዓት
/ሀብት/
Input
ተግባራት
/ሂደት/
Activities
ውጤት
Output
የግብ
ስኬት
Outcome
ፋይዳ
Impact
3.3.1 የግብ ስኬት አመልካwች
የግብ ስኬት አመልካwች መ/ቤቱ ያቀደው የግብ ስኬት መሳካቱን የሚለካበት ነው፡፡ ይህም
በዓላማዎች ሊደረስባቸው የታቀዱ ግቦች የሚለካበት ነው፡፡ የግብ ስኬት አመልካwችና ግቦች
ከዓላማዎች አቀራረጽ ጋር በክፍል ጊዜ 2 ታይቷል፡፡
3.3.2 የውጤት አመልካwች
የውጤት አመልካwች የሚሰጡ አገልግሎቶችንና ምርቶችን መጠንን፣ ጥራትን፣ ቅልጥፍና እና
ፍትሃዊነትን ይለካሉ፡፡ የእያንዳንዳቸው ዝርዝር መግለጫ እንደሚከተለው ቀርÆ*L፡፡
28
3.3.2..1 የውጤት የመጠን አመልካwች
የውጤት የመጠን አመልካwች የሚሰጠውን አገልግሎት/ምርት መጠን ይለካሉ፡፡
ለምሣሌ ያህል፣

በዩኒቨርሲቲ የተመረቁ ተማሪዎች ብዛት፣

በጤና ጣቢያ ሕክምና ያገኙ ሕመምተኞች ብዛት፤

የተጓጓዘ ዓመታዊ የተሳፋሪ ብዛት ፣

የተሰጠ የኢንቨስትመንት ፈቃድ በቁጥር ፣

ዓለም ዓቀፍ ስታንዳርድ ያàl# x@ርፖርቶች በመቶኛ፣
3.3.2.2
የውጤት የጥራት አመልካቾች
የውጤት የጥራት አመልካቾች ለውጭ ደንበኞች የተሰጠውን አገልግሎት ወይም ምርት/ዕቃዎች
ጥራት የሚለካ ነው፡፡ በዚህ ሂደት ስታንዳርድ እንደተጠበቀ ሆኖ መቅረብ ይኖርበታል፡፡
በዋናነት ጥቅም ላይ የሚውሉት የጥራት አመልካቾች የጊዜ /Timliness/ እና የደንበኞች
እርካታ ናቸው፡፡ የጊዜ መለኪያ የሚያመለክተው ውጤቱ በምን ያህል ፍጥነት እንደተሰጠ ነው
/ደንበኛው አገልግሎቱን ለማግኘት ምን ያህል ጊዜ ይጠብቃል/፡፡
ለምሣሌ ያህል፡
አንድ ሕመምተኛ ሕክምና ለማግኘት የሚጠብቅበት ጊዜ /በደረሰበት እና ሕክምና ባገኘበት
መካከል ያለው ጊዜ/፣

የኢንቨስትመንት ፈቃድ ለማግኘት የሚፈጀው ጊዜ፣

በአገልግሎቱ የረኩ ደንበኞች በመቶኛ፣
3.3.2.3
የውጤት የቅልጥፍና አመልካwች
የውጤቶች ቅልጥፍና (Efficiency of Outputs) ውጤቱ በምን ያህል ዝቅተኛ ወጪ እንደተገኘ
የሚለካ ሲሆን፣ በዚህ ላይ ጥራቱ እንደተጠበቀ መሆን ይገባዋል፡፡ ለዚህም ዋና መለኪያ
የሚሆነው የውጤት የነጠላ ወጪ ነው /ጠቅላላ ወጪ ለውጤቶች ብዛት ሲካፈል/፡፡
29
ለምሣሌ ያህል፡

ወጪ በአንድ ክትባት

ወጪ በአንድ የቪዛ አገልግሎት
ሌላው የውጤቶች የቅልጥፍና መለኪያ የሥራ ምርታማነት (Labor Productivity) ሲሆን፣
ይህም እያንዳንዱን ውጤት ለማምጣት የሚፈጀው የሠራተኞች ጊዜ ማለትም አንድን ተግባር
ለማከናወን የሚወስደው አማካይ የሠራተኞች ሰዓት ይሆናል፡፡
3.3.2.4 የውጤት የፍትሃዊነት አመልካwች
የፍትሃዊነት አመልካwች መንግሥት ምን ያህል እኩል ያለመሆን ጉዳዮችን /Inequality/
እንዳየ የሚለኩ ናቸው፡፡ እነዚህም የሥርዓተ ጾታ እኩልነት፣ የክልሎች እኩልነት፣ የብሄረሰቦች
እኩልነት፣ ወዘተ፡፡ እነዚህ አመልካwች እንደ አስፈላጊነቱ ጥቅም ላይ የሚውሉ ይሆናሉ፡፡
ለምሣሌ ያህል፡
በዩኒቨርሲቲ የተመረቁ የመጀመሪያ ዲግሪ ሴት ተማሪዎች በመቶኛ /የሥርዓተ ጾታ
እኩልነት/፤

የፕሮጀክቶች ክልላዊ ሥርጭት በመቶኛ /የክልሎች ፍትሀዊነት/
3.3.3 የግብዓት አመልካwች
መ/ቤቶች
በጀታቸውን
ሲዘጋጁ
የተግባራትን
ግብዓት
ለመገመት
የሚጠቀሙበት ነው፡፡
ለምሣሌ ያህል

በዓመቱ ውስጥ ለመ/ቤቱ ሠራተኞች የተሰጡ ስልጠናዎች

ለመ/ቤቱ የተገዙ ኮምፒውተሮች ብዛት
30
ለውስጥ
አገልግሎት
ከዚህ በላይ በቀረበው መሠረት ለአንድ ውጤት እንደ አስፈላጊነቱ ከአንድ በላይ አመልካwች
ሊቀመጡ ይችላሉ፡፡ ሆኖም ወጪው መታየት ያለበት በውጤቱ ላይ ይሆናል፡፡
3.4 የአፈጻጸም ግቦች /Performance Targets/
የአፈጻጸም ግብ ማለት መ/ቤቱ በተወሰነ ጊዜ ውስጥ ሊያሳካ ያቀደው በአሀዝ የሚገለጽ /ቁጥር፣
መቶኛ፣ ጥምርታ ወዘተ/ የአፈጻጸም ደረጃ ነው፡፡ ግቦች ለግብ ስኬት /Outcome/ Xና ለውጤቶች
/Output/
/መጠን፣ ጥራት፣ ቅልጥፍና እና ፍትሃዊነት/ ይቀመጣሉ፡፡ ለመ/ቤቱ የውስጥ
የማኔጅመንት አገልግሎት ደግሞ ለተግባራትና ለግብዓት ሊቀመጡ ይችላሉ፡፡
ሁሉም የአፈጻጸም ግቦች በአፈጻጸም አመልካwች መሰረት መቀመጥ ይኖርባቸዋል፡፡ ግቦች
ሲቀመጡ በመነሻ አፈጻጸም (Baseline Performance) መረጃ መሰረት መሆን አለበት፡፡ የመነሻ
አፈጻጸም ለማስቀመጥ የብዙ ዓመት አሃዛዊ መረጃ የሚያስፈልግ ሲሆን፣ የመነሻ መረጃ
ሳይኖር ግቦችን ለማስቀመጥ አዳጋች ይሆናል፡፡
3.4.1 የውጤት የመጠን ግቦች /Output Quantity Indicators/
የውጤት
የመጠን
ግቦች
የተሰጠውን
አገልግሎት
መጠን
የሚለኩ
ናቸው፡፡
በመሆኑም
የእያንዳንዱ አመልካች ትይዩ የአፈጻጸም ግቦች መቀመጥ ይኖርባቸዋል፡፡ ለምሣሌ ያህል:አመልካች
ግብ

አገልግሎት ያገኙ ደንበኞች ብዛት ………………….
100

የአገልግሎት ሽፋን በመቶኛ
90%

የተካሄዱ ምርምሮች በቁጥር ……………………
……………………
15
መ/ቤቶች ከውጤት የመጠን ግቦች በተጨማሪ እንደ ሁኔታው የጥራት፣ የቅልጥፍና እና
የፍትሃዊነት ግቦችን ሊያስቀምጡ ይችላሉ፡፡
ለምሣሌ ያህል፡
የአገልግሎት አሰጣጥ ጊዜን ማሣጠር ወይም የደንበኞች እርካታ ለሚሉት አመልካwች
የሚቀመጡ ግቦች የጥራት ግቦች ናቸው፡፡

የነጠላ ወጪን መቀነስ ወይም የሥራ ምርታማነትን ማሻሻል ለሚሉት አመልካwች
የሚቀመጡ ግቦች የቅልጥፍና ግቦች ይሆናሉ፡፡
31

የሥርዓተ
ጾታ
እኩልነት
ወይም
የክልሎች
መመጣጠን
ለሚሉት
አመልካwች
የሚቀመጡ ግቦች የፍትሃዊነት ግቦች ናቸው፡፡
3.5 yPéG‰M bjT ZGJT dr© 3Ý ›m¬êE bjT ZGJT “k¬C wd §Y”
y¸s§bT
lXÃNÄNÇ W-@T y¸mdbW ›m¬êE bjT bµpE¬L PéjKèC½ bmdb¾ êÂ
ê tGƉT X bGB›T TNt §Y y¸m\rT s!çN YHM XNd¸ktlW
qRÆ*LÝÝ
yµpE¬L PéjKèCÝ( yµpE¬L wÀ y¸mdB§cWÂ yPéjKTN {Ns húBN
y¸Ãàl# ÂcWÝÝ xND yµpE¬L PéjKT b¸mlktW
mtkL
y¸ñRbT
s!çN½
byPéG‰Ñ
tb¬Tñ
PéG‰M |R bSÑ
mÃZ
ylbTMÝÝ
Múl@
b›mt$ l!gnb# y¬sb# y15 g#DÙìC SM y¸gß#bT ﬽ xÄ!S xbÆ ( xÄ¥
ymNgD GNƬ PéjKT½ ym¥¶Ã ?NÚ ½ yt¥¶ãC መኝ¬ b@T GNƬ½
yb!é ?NÚ GNƬ ፕሮጀክት wztÝÝ
ymdb¾ ê ê tGƉT Ý( ymdb¾ tGƉT bPéG‰Ñ |R Ãl# W-@èCN
l¥SgßT bmdb¾ wÀ y¸kÂwn# |‰ãC ÂcWÝÝ bbjT xs‰R ymdb¾
tGƉT¿ ê ê tGƉT ZRZR tGƉT tBlW YlÃl#ÝÝ
ZRZR tGƉT m¼b@èC የተግባራት ZRZR wÀãCN ¼Activity based costing/
l¥S§T
lWS_
|‰
y¸-qÑbT
s!çN½
êÂ
tGƉT
GN
bjt$N
lg¼x!¼ት¼¸¼R l¥QrB bwÀ ¥:kL dr© y¸-”lLbT X b£úB xw”qR
በመሆኑም
|R›T ¼Chart of Account/ WS_ l!gb# y¸Cl# mçN xlÆcWÝÝ
መ/ቤቶች
የመደበኛ
ወጪአቸውን
ሲያቀርቡ
በዋና
ተግባራት
ደረጃ
ማቅረብ
ያለባቸው ሲሆን፣ ዝርዝር ተግባራትን እና የሥራ ሂደት ዝርዝርን /Process/
ማቅረብ
የለባቸውምÝÝ
GB›T:-
tf§g!
W-@TN
l¥SgßT
ltGƉT
y¸ÃSfLg#
ysW
`YL½
mœ¶ÃãC½:”ãC wzt. GB›èC½
yGB›T
wÀãC:-
lGBݏC
y¸ÃSfLg#
y¸ÃSfLG -Q§§ ygNzB m-N½
32
wÀãC½
lMúl@
lsW
`YL
ywÀ mdïC mlà q$_R:- b£œB xw”qR |R›T msrT ZRZR ywÀ
mdïC ÂcW½
bz!H msrT l›m¬êE bjT ZGJTÝ(
(
lPéG‰Ñ lW-@èC xStê{å y¸ÃdRg# ymdb¾ ê ê tGƉT XÂ
yµpE¬L PéjKèC bZRZR YqRÆl#¿
(
ltzrz„T ymdb¾ ê ê tGƉT yµpE¬L PéjKèC lbjT ›mt$
y¸ÃSfLgW
bjT
bÍYÂNS
MN+
XNÄ!h#M
bZRZR
ywÀ
mdïC
YqRÆL¿
(
ymdb¾ ê ê tGƉT ywÀ Sl@T bt=Æ+ mr© §Y tmRk#ø
YzU©L½
(
ybjT _Ãq&W kts-W ȶà UR tÈ_ä YqRÆLÝÝ
የዋና እና ዝርዝር ተግባራት ልዩነት
ዋና ተግባር
ሥልጠና መስጠት
የፖሊሲ ጥናት ማከናወን
ጥናትና ምርምር ማካሄድ
ዝርዝር ተግባራት
መግለጫ

የሥልጠና ፕሮግራም ማዘጋጀት
የዝርዝር ተግባራትን ወጪ

ሰልጣኞችና አሰልጣኞች መምረጥ
በዋና ተግባር ደረጃ በወጪ

የስልጠና ቦታ ማዘጋጀት

ስልጠና ማካሄድ

ዝክረ ነገር ማዘጋጀት

መረጃ ማሰባሰበ

መረጃ ማጠናቀር

መረጃ መተንተን

ምርምርና ጥናቶችን መምረጥ

የተመረጡ ምርምርና ጥናቶችን ማካሄድ

ያለቁ የምርምር ሥራዎች ለህትመት ማብቃት

የተመራማሪ ጥቅማ ጥቅም ማካሄድ
33
መደብ በማጠቃለል በጀቱ
መቅረብ አለበት
"
"
የሰራተኞች አቅም ግንባታ

የተመራማሪ የክሎት ማሻሻያ ስልጠና መስጠት

ፖሊሲ መቅረጽ
- የአጭር፣ የመካካለኛና የረዥም ጊዜ ስልጠናዎች መስጠት
በመንግስት ፋይናንስ ድርጅቶች የሙያ ክህሎት ክፍተት
ጥናትበፋይናንስ ድርጅቶች ተተኪ የማፍራት ዕቅድ
እንዲኖራቸው ማድረግ
ተግባራት በረጃጅም አረፍተነገሮች መገለጽ የለባቸውም
- በፋይናንስ ድርጅቶች የሚገኙ የሥልጠና ማኑዋሎችንና
መመሪዎች በጋራ በመሥራት ማሻሻል
የፔትሮሊየም ፈቃድ መስጠት
- በኩባንያዎች የተያዙና ያልተያዙ ብሎኮችን ተግባራት በረጃጅም አረፍተ
መለየት፣ የፔትሮሊየም ህጎችን ለኢንቨስተሮች
ነገሮች መገለጽ የለባቸውም
ማስተዋወቅ፣ከኩባንያዎች
የሚቀርቡ
የፈቃድ
ጥያቄዎችን ማስተናገድና ፈቃድ መስጠት
- ኩባንያዎች በገቡት ውል መሠረት ሥራውን
መሥራታቸውን
በመሥክና
በቢሮ
በመከታተል፣ከኩባንያዎች
የመሬት
ኪራይ
፣የሥልጠና፣ የፊርማ ቦነስና የሕዝብ ልማት መዋጮ
መሰብሰቡንና መግባቱን መከታተል፡፡
በትክክል የተገለጹ ውጤቶች፣ አመልካቾች እና ግቦች፣
መ/ቤት
ውጤት
አመልካች
የሰነዶች ማረጋገጫና
በህግ አግባብ በጥራትና በፍጥነት
ምዝገባ ኤጀንሲ
የተዘጋጁ ልዩ ልዩ የውል እና
ግብ
በቁጥር
638,083
መግለጫ
በጥሩ ሁኔታ
ተገልጿል፡፡
የስምምነት ሰነዶች
በአዋጅ ቁጥር 334/95
መሰረት
በቁጥር
600,706
የተሰሩ የውክልና፣
በጥሩ ሁኔታ
ተገልጿል፡፡
የኑዛዜ/የማረጋገጫና የመሻሪያ
ሰነዶች
የፌዴራልና የአርብቶ
በሀይማኖት ተቋማትና
-
አደር ልማት ጉዳዮች
ተከታዮቻቸው መካከል የተደረገ
የሀይማኖት
ሠላምና መከባበር
በቁጥር
ሚ/ር
-
ድጋፍናክትትል
የተደረገባቸው
ተቋማትና
300
ማህበራት
በጥናት የተለዩና
በጥሩ ሁኔታ
ተገልጿል፡፡
300
"
200
"
ከአክራሪነትና ፅንፈኝነት
ስጋት ተጋላጭነት ነፃ
የወጡ ቀበሌዎች
-
እድሳትና ፍቃድ ያገኙ
የኃይማኖት ድርጅቶችና
34
ማህበራት በቁጥር
የእርሻና የተፈጥሮ
ያደገ የግብርና ግብዓት አቅርቦት
-
ማዳበሪያ በሜ/ቶን
836720
ሀብት ሚ/ር
ተገልጿል፡፡
-
የንግድ ሚ/ር
በጥሩ ሁኔታ
የተሰጡ የንግድ ምዝገባና ፈቃድ
ምርጥ ዘር በሺህ ኩንታል
በቁጥር
956
270,000
በጥሩ ሁኔታ
ተገልጿል፡፡
ሀረማያ ዩኒቭርሲቲ
የተመረቁ ተማሪዎች
በቁጥር
8,850
በጥሩ ሁኔታ
ተገልጿል፡፡
ወጣቶችና ስፖርት
የሰለጠኑ ባለሙያዎችና ተተኪ
-
ባለሙያዎች በቁጥር
4,000
በጥሩ ሁኔታ
ሚ/ር
ስፖርተኞች
-
ታዳጊ ወጣቶች በቁጥር
50,000
ተገልጿል፡፡
35
በትክክል ያልተገለጹ ውጤቶች፣ አመልካቾች እና ግቦች፣
መ/ቤት
ውጤት
አምልካች
ግብ
መግለጫ
የፌዴራል ጠቅላይ
-
ልደታ ህንፃ ግንባታ
በመቶኛ
100
ፕሮጀክቱ እንደ ውጤት
ፍ/ቤት
-
ድሬዳዋ ህንፃ ግንባታ
በመቶኛ
100
የተቀመጠ
የኢትዮጵያ
በሕዝ የተመረጠ መንግሥት
ብሔራዊ ምርጫ
እንዲቋቋም ቅድመ ሁኔታ
ቦርድ
ማመቻቸት
የግብርና ምርምር
በብዕርና አገዳ ሰብሎች፣ ጥራጥሬ
የቴክኖሎጂ/
ኢንስቲትዩት
ቅባትና ጭረት፣ የሥራ ሥር
የመረጃ
አትክልት ፍራፍሬ፣ ቡናና ሻይ
ቁጥር
በመቶኛ
በተግባር መልክ የተገለጸ
ውጤት
116/16
ውጤቱን ለመለየት
የሚያስቸግር
ቅመማ ቅመም፣ ዕጸዋት ጥበቃ
በባዮቴክኖሎጂ የተካሄዱ ጥናትና
ሙከራዎችና የወጣ ቴክኖሎጂዎች
የኢንዱስትሪ ሚ/ር
ለ5ዐ ፋብሪካዎች የተደረገ
በቁጥር
117
ክትትልና ድጋፍ፣
አመልካችና ግቦች እንደ
ውጤት የተቀመጠ
2 በዳሰሳ ጥናት የተገኘ ሰነድ፣
6ዐ የሰለጠነ የሰው ኃይል እና 5
የተደራጀት መረጃ
አዲስ አበባ
ተመድበው ትምህርታቸውን
በቁጥር
-
በቅድመ ምርቃ
ዩኒቨርስቲ
እየተከታተሉ ያሉ የቅድመ ምርቃ
22,6ዐዐ የድህረ
የድህረ ምርቃ እና የክረምት
ምረቃ 10,000
ተከታታይ ተማሪዎች
-
የዩኒቨርስቲ ውጤት
የማያመላክት፣
-
በግቦች ላይ
አመልካቾች
መግባታቸው
የሠራተኛና
-
2 ተዘጋጅተው የተሰራጩ
ማህበራዊ ጉዳይ
ደንቦች፣ 2 መመሪያዎች፣ 1
ሚ/ር
ማኑዋል፣ 2 መጽሔቶች፣ 3
በቁጥር
48
አመልካችና ግቦች እንደ
ውጤት የተቀመጠ
ጥናቶች እና የተካሄድ 2ዐ
የአቅም ግንባታ ሥራዎች
¥S¬wšÝ( k§Y yt-qs#T Múl@ãC k2009 bjT ›mT ytdgf bjT _‰Z II
snD §Y ytwsÇ
ÂcW።
መልመጃ 3
የአንድ መ/ቤት አንድ ፕሮግራም በመውሰድ በፕሮግራሙ ውጤቶች½ አመልካቾች½ ግቦች
ላይ በመወያየት አስተካክላችሁ አቅርቡ'
36
ክፍለ ጊዜ አራት፣
yPéG‰M ywÀ GMT
የፕሮግራም መወጪ ግምት
ክፍለ ጊዜ አራት
የስልጠናው ዓላማ
YH KFl
ጊዜ yPéG‰M wÀ XNÁT XNd¸s§ wYM
yPéG‰M wÀ §Y XNÁT mDrS XNd¸ÒL ÃB‰‰LÝ፡
የስልጠናው ዓላማ
በዚህ ክፍለ ጊዜ መጨረሻ ሰልጣኞች

ስለ ፕሮግራም በጀት ቀጥተኛና ቀጥተኛ ያልሆኑ
ወጪዎች ይለያሉ፣

ቀጥተኛና ቀጥተኛ ያልሆኑ ወጪዎች በፕሮግራም
በጀት እንዴት እንደሚተገበሩ ያውቃሉ፣
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይቱ ለሠልጣኞቹ ማቅረብ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው ጊዜ የፓወር ፖይንት ገለጸና ውይይት
1 ስዓት ከ3ዐ ደቂቃ
ለቡድን ውይይትና ማቅረብ 1 ስዓት ከ3ዐ ደቂቃ
37
4.1 W-@èCN y¸ÃSgß# µpE¬L PéjKèC mdb¾ tGƉT
XÃNÄNÇ W-@T yµpE¬L PéjKèC wYM ymdb¾ tGƉT SBSB nWÝÝ
µpE¬L PéjKèC
yµpE¬L PéjKT XNd mNgD X ?NÉ GNƬ Ãl#T t&Kn!µêE ZRZR êUcWN
k¸gL{ snD UR tÃYzW YqRÆl#ÝÝ bz!HM PéjKt$N lmtGbR y¸ÃSfLg#
GB›èC tlYtW y¸¬wq$ ÂcWÝÝ
ymdb¾ tGƉT
ymdb¾ wÀ ZRZR kµpE¬L PéjKèC ybjT xÃÃZ ytly x\‰R Ykt§LÝÝ
W-@t$N l¥SgßT y¸ÃSfLg# ¥N¾WM tGƉT tlYtW m¬wQ YñRÆcêLÝÝ
lMúl@
TMHRTN
btmlkt
mMH‰N
mgßT
YñRÆcêL¿
m¥¶Ã
KFlÖC
m¬dS YgÆcêL¿ x§qE :”ãC mœ¶ÃãC l!ñ„ YgÆL¿ lmÙÙÏ l@lÖC
wÀãC
y¸ÃSfLG
gNzB
mgßT
YñRb¬L¿
y¥N¾WM
tGƉT
GB›T
XNd¸ÃSfLG
lMúl@
m¬wQ YñRb¬LÝÝ
YHM
¥lT
ÆlÑÃãC½
XÃNÄNÇN
mœ¶ÃãC½
tGÆR
l¥SgßT
T‰NS±RT½
_Ê
MN
MN
:ӋC
XÂ
ymúsl#T
ÂcWÝÝ
bt=¥¶M h#l#M GB›èC ywÀ mdB ÷ìC l!ñ‰cW YgÆLÝÝ bl@§M bk#L
XÃNÄNÇ tGƉT kxND b§Y GB›T l!ñ‰cW XNd¸CL m¬wQ YñRb¬LÝÝ
ywÀ mdB mlà q$_R wÀãCN kW-@èC UR l¥gÂßT y¸ÃSCL q$LF
mœ¶Ã s!çN½ ZRZR ywÀ ›YnT mlà q$_éC kz!H b¬C XNd¸ktlW
qRbêLÝÝ
38
\N-r™ 4.1
ywÀ ›YnT ZRZR mlà q$_éC
ê X N;#S ywÀ mdïC
m
l
Ã
q$
_
é
C
lsB›êE xgLGlÖèC
6
1
0
0
ls‰t®C KFÃãC
6
1
1
0
lxbLÂ _Q¥_QäC
6
1
2
0
ymNG|T -#r¬ mêô
6
1
3
0
l:”ãC xgLGlÖèC
6
2
0
39
0
l:”ãC x§qE :”ãC
6
2
1
0
lg#øÂ mStNGì
6
2
3
0
l:DúT _g xgLGlÖT
6
2
4
0
bWL y¸f[Ñ
xgLGlÖT G™ãC
6
2
5
0
l|L-Â xgLGlÖT
6
2
7
0
lxdU g!z@ ST‰t©!K :”ãC
6
2
8
0
l̸ NBrT GNƬ
6
40
3
0
0
l̸ NBrT
6
3
1
0
lGNƬ
6
3
2
0
lDg֥ l@lÖC KFÃãC
6
4
0
0
lDgÖ¥ x!NvSTmNTÂ KFÃãC
6
4
1
0
l:Ä KFÃãC
6
4
3
0
ymNGST y-#r¬ KFÃ
6
4
4
0
41
bmçn#M XÃNÄNÇN GB›T l¥GßT ytwsn wÀ XNd¸ÃSfLG XÑN nWÝÝ
YHM yGB›T wÀ x\‰R zÁ yz!H M:‰F ên¾ Tk#rT YçÂLÝÝ
4.2 yGB›T wÀ Sl@T x\‰R
ytNkƧY y£œB xÃÃZ |R›TN ¼Accrual Accounting/ mktL úÃSfLG m¼b@èC
xh#N b¸ktl#T b_Ê gNzB §Y ytm\rt ytššl y£œB xÃÃZ ¼Modified Cash
Basis /
m\rT lGB›T ytkfl y_Ê gNzB wÀN BÒ m\rT b¥DrG
wÀãc$N ¥S§T YÒ§LÝÝ Xnz!HM yGB›T wÀãC q_t¾ XÂ q_t¾ ÃLçn#
b¸L Y¬w”l#ÝÝ
4.2.1 q_t¾ wÀãC
q_t¾
wÀãC
¥lT
b¬qdW
m\rT
xgLGlÖT
lmS-T
y¸ÃSfLg#
wÀãC ÂcWÝÝ q_t¾ wÀãC bxgLGlÖT xsÈ_ §Y bq_¬ yts¥„TN
y\‰t¾ wÀãCN Ã-”L§LÝÝ YhM dmwZN½ MNÄN½ yTRF s›T KFÃ
_Q¥_QäC X yxs¶ãC y-#r¬ mêô wÀãCN Y¹FÂLÝÝ
bt=¥¶M q_t¾ wÀãC sB›êE ÃLçn# wÀãCN Y=M‰l#ÝÝ Xnz!HM _Ê
:”ãC wYM yU‰ wÀãC lMúl@ kxgLGlÖT UR bq_¬ ltÃÃz# lmB‰T
`YL wYM lW¦ KFà y¸Wl# wÀãCNM Y=M‰LÝÝ btÌ¥T xdr©jT
TNt YH ¥lT ê tGÆR (Line function) ¥lT nWÝÝ YHM yq_t¾ ÃLçn#
wÀãC dUð tGƉT (staff functions) t”‰n! nWÝÝ
4.2.2 q_t¾ ÃLçn# wÀãC
btÌM WS_ dUð tGƉT(Staff Functions) y¸Æl#T ê tGƉT (Line function)
l¸s-#T xgLGlÖT DUF y¸s_ nWÝÝ bmçn#M lm\rt L¥TÂ xgLGlÖT
xsÈ_ t=¥¶ GB›èC ÂcWÝÝ q_t¾ ÃLçn# wÀãC m¼b@èC b‰úcW SM
Ñl# bÑl# wYM XÃNÄNÇ KFL bU‰ k¸-qÑT xgLGlÖT UR ytÃÃz nWÝÝ
42
yU‰ xgLGlÖT s!ÆL byDRšW y¥kÍfL x\‰RN y¸Ãm§KT s!çN btk¬†
KFL bZRZR YqRÆLÝÝ q_t¾ ÃLçn# wÀãC yxNDN m¼b@T yP§N½ yÍYÂNS
ypRîn@L X xStÄdR ÄYÊKèÊèC¼mM¶ÃãCN Ã-”L§LÝÝ
l@lÖC
yU‰
xgLGlÖèC
y¸Æl#T
dGä
yU‰
xgLGlÖT
y¸s-#
?NÉãC
y?TmT KFlÖC½ yU‰ {ÄT xgLGlÖT½ yU‰ T‰NS±RT xQ‰b! KFL XÂ
ymúsl#TN
Ã-”L§LÝÝ
q_t¾
wÀãC
bq_¬
bxgLGlÖT
sÀW
bk#L
bwÀnT s!ÃZ q_t¾ ÃLçn# wÀãC XNd yDRšW y¸kÍfl# ÂcWÝÝ
4.2.2.1 q_t¾ ÃLçn# wÀãCN byDRšW Sl¥kÍfL
q_t¾ ÃLçn# wÀãCN byDRšW y¥kÍfL |‰ kU‰ xgLGlÖT x-”qM UR
btÃÃz mçN YñRb¬LÝÝ q_t¾ ÃLçn# wÀãC bh#lT Ykf§l#ÝÝ XnRs#M yU‰
mgLgà (Accomodation) X yU‰ xgLGlÖèC (Shared Services) YƧl#ÝÝ yU‰
mgLgà y¸ktl#TN Ã-”L§l#ÝÝ
1.
?NÉãC
2.
yb!é :”ãC
3.
y_g xgLGlÖT
4.
y}ÄT xgLGlÖT
5.
yFí¬ xgLGlÖèC
yU‰ xgLGlÖèC y¸ktl#TN YY²l#Ý(
1.
y:QD mM¶Ã¼ÄYÊKèÊT
2.
yÍYÂNS mM¶Ã¼ÄYÊKèÊT
3.
ysW `YL xStÄdR mM¶Ã¼ÄYÊKèÊT
4.
y?G xgLGlÖT mM¶Ã¼ÄYÊKèÊT
5.
T‰NS±RT
6.
yb!é xgLGlÖèC¼yæè ÷pE ¥>N¼
7.
SLKÂ ÍKS
8.
y±S¬ xgLGlÖT
43
q_lÖ SlXÃNÄNÄcW bZRZR YqRÆL½
4.2.2.2 yU‰ mgLgÃ
?NÉãC
?NÉãC k!‰Y y¸kfLÆcW kçn bxND µÊ »TR b¸kflW yk!‰Y êU wÀW
YòLÝÝ ?NÉW k!‰Y y¥YkfLbT kçn wÀW ÆlW ±l!s! m\rT GMt$
l!kÍfL YC§LÝÝ bt”‰n!W ›m¬êE yk!‰Y êU µlW wYM yÆNK yr™M g!z@
:Ä y¸kfLbT kçn -Q§§ ›m¬êE wÀW b?NÉW SÍT b¥µfL yxND SkÖyR
»TR n-§ wÀ b¥S§T wÀWN mÃZ YÒ§LÝÝ
yb!é :”ãC
yb!é :”ãC btgz#bT êU X :”ãc$N lmtµT b¸ÃSfLgW GM¬êE wÀ
Yòl#ÝÝ ytšlW zÁ y:”ãc$ mtk!à GMT wYM y_g wÀ mè¾ b¥S§T
by›mt$ bjT mÃZ nWÝÝ YHM :”ãc$ lMúl@ byxMST ›mt$ XNd¸tk# GMT
bmWsD wÀWN mÃZ YÒ§L YH ytNkƧY y£œB xÃÃZ |R›T s!zrU
tGƉêE y¸çN nWÝÝ
y_g xgLGlÖT
y?NÉ k!‰Y Sl@T täKé bmWsD ›m¬êE y_g wÀ F§gÖT mgmT YÒ§LÝÝ
-Q§§ y_g wÀWN l-Q§§W y?NÉ Yø¬ b¥µfL bxND µÊ »TR y¸gßWN
yn-§ wÀ mM¶ÃW wYM PéG‰Ñ bÃzW yYø¬ m-N ¥S§T YÒ§LÝÝ
y}ÄT xgLGlÖT
XNd?NÉW _g qdM s!L l}ÄT xgLGlÖT MN ÃHL wÀ YdrG XNdnbR
¥wQ Sl¸ÒL y-Q§§Â yn-§ wÀ £œb#N btmúúY bm-qM tGƉêE ¥DrG
YÒ§LÝÝ YHM GM¬êE y}ÄT xgLGlÖT wÀ l-Q§§ Yø¬ b¥µfL yn-§
wÀWN µÊ »TR ¥GßT Sl¸ÒL YHNn# £œB bxgLGlÖT sÀ PéG‰äC SM
mÃZ YÒ§LÝÝ
44
yFí¬ xgLGlÖèC
yFí¬ xgLGlÖèC wÀãC lMúl@ XNdmB‰T W¦ lmúsl#T wÀÃcWN
bh#lT mNgìC ¥S§T YÒ§LÝÝ ymjm¶ÃW lymM¶Ããc$ wYM lyPéG‰äc$
ymB‰T yW¦ öȶ µ§cW TKKl¾ wÀÃcWN ¥wQ y¸ÃSCL YçÂLÝÝ
çñM xB²¾WN g!z@ YH tGƉêE Sl¥YçN l@§W x¥‰+ ytlmdW ÃlfWN
›mT yFí¬ xgLGlÖèCN -Q§§ wÀ b¥S§T yêU G>bTN m-n¾ wÀ
bm=mR
wÀWN
bmÃZÂ
l-Q§§
Yø¬W
b¥µfL
bxND
µÊ
»TR
y¸ñrWN yn-§ wÀ ¥GßT YÒ§LÝÝ YHM yPéG‰Ñ wÀ çñ YòLÝÝ
4.2.2.3 yU‰ mgLgà wÀãC ¥-”lÃ
kz!H b§Y XNdtmlktW yh#l#M yU‰ m-q¸Ã wÀãC xgLGlÖT l¸s-#
PéG‰äC XNdDRšcW y¸kÍfl# mçÂcWN mgNzB YgÆLÝÝ
h. yU‰ xgLGlÖèC
:QD½ ÍYÂNS½ ysW `YLÂ l@lÖC
yU‰ xgLGlÖT yçn#T XNd :QD½ ÍYÂNS ymúsl#T lh#l#M PéG‰äC
xgLGlÖT y¸s-# ÂcWÝÝ Xnz!HN ymúsl#T xgLGlÖèC lyPéG‰äC ¥kÍfL
xScU¶ YçÂLÝÝ bl@§M bk#L XÃNÄNÇ xgLGlÖT lMúl@ y£œB xgLGlÖT
bxStÄdRÂ
xm‰R
PéG‰M
|R
XNdW-@T
¥d‰jT
y¸ÒLbT
h#n@¬
m\rT
wÀÃcW
mÃZ
Yñ‰LÝÝ
T‰NS±RT
h#l#M
yT‰NS±RT
wÀ
bTKKl¾
x-”qM
YñRb¬LÝÝ yT‰NS±RT xgLGlÖT mSÅ KFlÖC xSt¥¥„ yg#ø mk¬tÃ
MZgÆ zÁ l!ñ‰cW YgÆLÝÝ lXÃNÄNÇ g#ø bt-”¸ãC ytfrmbT snD mñR
xlbTÝÝ bz!H snD m\rT wÀW t-”¸W l¸s‰bT mM¶Ã¼ÄYÊKèÊT
wYM PéG‰M YòLÝÝ kz!HM l@§ yT‰NS±Rt$ -Q§§ wÀ ¥lTM ldmwZ½
lnÄJ½ l_g X lmúsl#T ywÈW wÀ b›mt$ WS_ ltÙzbT RqT b¥µfL
yxND ¥YL n-§ wÀ ¥wQ Sl¸ÒL q¶W g#ÄY t-”¸ãC bTKKl¾
45
ytÙÙz#bTN RqT m\rT b¥DrG lPéG‰Ñ wÀWN mÃZ BÒ YçÂL ¥lT
nWÝÝ
yb!é xgLGlÖèC
yb!é xgLGlÖèC lMúl@ yæè ÷pE xgLGlÖT ›m¬êE wÀ XNÄlW Y¬w”LÝÝ
bmçn#M bT‰NS±RT ywÀ xÃÃZ §Y XNdtmlktW y¬tÑ wYM ytÆz#
|‰ãCN x¥µY q$_R bmWsD n-§ wÀWN b¥S§T bTKKl¾ yx-”qM
MZgÆ m\rT yxgLGlÖT t-”¸ãCN yPéG‰M wÀ mÃZ YÒ§LÝÝ
ySLKÂ yÍKS xgLGlÖT
yPéG‰ÑN
ySLKÂ
yÍKS
xgLGlÖT
TKKl¾
x-”qM
m\rT
b¥DrG
wÀWN mÃZ YÒ§LÝÝ
y±S¬ xgLGlÖT
y±S¬ xgLGlÖT wÀ XNd SLK xgLGlÖt$ btmúúY yPéG‰ÑN TKKl¾
wÀ mÃZ YÒ§LÝÝ
4.2.2.4 q_t¾ ÃLçn# wÀãCN Sl¥kÍfL
kz!H b§Y XNdtgl[W q_t¾ ÃLçn wÀãCN lyPéG‰Ñ XNdyDRšcW
¥kÍfL b!ÒLM lg!z@W x\‰„N l¥QlL s!ÆL m¼b@èC Xnz!HN wÀãC b|‰
xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M |R b¥-”lL mÃZ yPéG‰M bjTN btgb„
bRµ¬ hgéc ytmr- xs‰R nWÝÝ
y\‰t¾ wÀãCN Sl¥kÍfL
µpE¬L wÀN btmlkt y\‰t¾ wÀãC bXÃNÄNÇ yPéjKT mzRZéC
(specification) t-”lÖ b¸qRbW m\rT wÀWN mÃZ YÒ§LÝÝ çñM W-@t$
bmdb¾ wÀ y¸¹fN kçn y\‰t¾ wÀãCN lXÃNÄNÇ mdb¾ W-@èC
b¥µfL wÀW XNÄ!ÃZ YdrULÝÝ
g!z@ÃêE mFTÿ
q_t¾ ÃLçn# wÀãCN b|‰ xm‰RÂ xStÄdR |R mÃZ lg!z@W |‰ §Y
XNÄ!WL ytmr- x\‰R mçn#N ¥wQ ÃSfLULÝÝ g!z@ÃêE mFTÿ XNdmçn#
m-N YH x\‰R m\r¬êE yçn# yPéG‰M bjT x\‰éC XSk!tgb„ DrS BÒ
46
YöÃLÝÝ yÄbr LMD s!g„ bx\‰„ §Y mt¥mN mF-R s!ÒL kz!H b§Y
btgl[W m\rT tGƉêE y¸drGbT g!z@ y¸wsN YçÂLÝÝ
መልመጃ 4
ቀጥተኛና ቀጥተኛ ያልሆኑ
የፕሮግራም ወጪዎችን በዝርዝር በማየት እና አተገባበሩን
በመየት ተዋያይታችሁ አቅርቡÝÝ
ክፍለ ጊዜ አምስት፣
ybjT _Ãq& xq‰rBÂ xtgÆbR
ክፍለ ጊዜ አምስት
የበጀት ጥያቄ አቀራረብና አተገባበር
የስልጠናው ዓላማ
የዚህ ስልጠና ዓላማ ስለበጀት ጥያቄ አቀራረብና አተገባበር ግንዛቤ
ለማስጨበጥ ነው፡፡
የስልጠናው ዓላማ
በዚህ ክፍለ ጊዜ መጨረሻ ሰልጣኞች

የፕሮግራም በጀት ማቅረቢያ ሦስት ቅጾችን በሚገባ
ይለያሉ፣

የፕሮግራም በጀት የሥራ መርሀ ግብር ማቅረቢያ ሁለት
ቅጾችን ይለያሉ፣ እንዲሁም የፕሮግራም በጀት አፈፃፀም
ግምገማ ማቅረቢያ ሁለት ቅጾችን በሙሉ ያውቃሉ፣

በበጀት ማሳወቂያ ቅጽ ላይ የሚመደቡ በጀቶች በምን በምን
ላይ ተመሥርተው እንደሚመደቡ

በበጀት አስተዳደር ላይ መ/ቤቶች ያላቸው ነጻነት እስከምን
ድረስ እንደሆነ በሚገባ ያውቃሉ፣
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
በሚገባ ያውቃሉ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይቱ ለሠልጣኞቹ ማቅረብ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው ጊዜ የፓወር ፖይንት ገለጸና ውይይት
47
1 ስዓት ተኩል ከ3ዐ ደቂቃ
ለቡድን ውይይትና ማቅረብ 1 ሰዓት ከ3ዐ ደቂቃ
48
5.1
lPéG‰M bjT y¸ÃSfLg# QÛC
lPéG‰M bjT y¸ÃSfLg# yPéG‰M bjT QÛC bydr©W y¸ktl#T ÂcWÝÝ
yPéG‰M bjT xq‰rB £dT bPéG‰M bjT በQ{ xb¥1½ xb¥2
1.
XÂ xb¥3 y¸qRB
2.
yPéG‰M bjT y|‰ mRh GBR bPéG‰M bjT Q{ m¥1 XÂ
m¥2 y¸qRB
3.
yPéG‰M bjT xfÉiM GMg¥ bPéG‰M bjT Q{ ¶¥1 X ¶¥2
y¸qRB
kz!H
b§Y
yqrb#T
3
dr©ãC
ç*cW
t&Kn!µêE
YzèC
b\N-r™
5.1
XNd¸ktlW t-”lêLÝÝ
\N-r™ 5.1
yPéG‰M bjT QÛC t&Kn!µêE YzT
yPéG‰M bjT dr©ãC
1. ybjT xq‰rB £dT
kbjT _Ãq& XSk
¥S¬wQ
YzèC
m-yqEÃ
mdgðÃ
¥úwqEÃ
ê ê n_ïC
m¼b@èC lg¼x!¼ት¼¸¼R ybjT
_Ãq&ÃcWN b{/#F mGlÅ
XÂ dUð QÛC ÃqRÆl#½
yg¼x!¼ት¼¸¼R l¸n!STéC MKR
b@T bjT y¸dGFbT bt”ll# QÛC _‰Z 1 XÂ
b{/#F ¥Qrb!Ã _‰Z 2 nW½
2. ybjT mRh GBR
y|‰
plan/
mR¦
GBR
3. yxfÉiM GMg¥
yy„B
›mTÂ
xfÚ[M
yL†nT
TNtÂ
Analysis/
49
/Action
yg¼x!¼ት¼¸¼R W-@TN m\rT
Ãdrg yidq bjT ¥úwqEÃ
b_‰Z 3 ÃqRÆLÝÝ m¼b@èC
YH ¥S¬wqEÃ s!dRúcW bz!h#
m\rT ybjT snD b¥StµkL
lHZB :Y¬ GL{ ÃdRUl#ÝÝ
y|‰ mRh GBR XÃNÄNÇ
m¼b@T lXÃNÄNÇ W-@T
yy„B ›mT GïCNÂ ywÀ
GMT y¸ÃqRb#bT nW½
›m¬êE yy„B ›mT ›m¬êE
xfÚ[M y¸qRBbT
/Variance
yL†nT TNt by„B ›mt$
TKKl¾ wÀW k:QÇ UR
y¸gÂzBbT nWÝÝ
5.2 bjT ¥Qrb!Ã QÛC
ybjT m-yqEà QÛC ( m¼b@èC lg¼x!¼ት/¸¼R y¸ÃqRb#bT
ybjT m-yqEà QÛC m¼b@èC ybjT _¶ s!dRúcW _Ãq&ÃcWN lg¼x!¼ት/¸¼R
y¸ÃqRb#bT nWÝÝ XÃNÄNÇ m¼b@T ybjT _Ãq&ÃcWN kz!H b¬C btmlktW
h#n@¬ lg¼x!¼ት/¸¼R ÃqRÆl#ÝÝ

›m¬êE yPéG‰M bjT snD

yW-@T
¥-”lÃ
\N-r™
Q{
xb¥1
“k§Y
wd
¬C”
bjT
y¸qRBbT
›m¬êE yPéG‰M bjT m-yqEà bZRZR ywÀ mdB y¸qRBbT

Q{ xb¥2
yQÛc$ xq‰rB mGlÅ bxƶ 2 YmLkt$
›m¬êE yPéG‰M bjT snD
›m¬êE
yPéG‰M
bjT
snD
ym¼b@èC
ST‰t&©!½
ytl†½
l!lk#
y¸Cl#½
y¸drSÆcW½ xGÆBnT çcW yg!z@ wsN çcW (SMART) ›§¥ãC y¸qRBbT
SlPéG‰Ñ
xSf§g!nT
y¸gl{bT
XNÄ!h#M
SlW-@èC½
µpE¬L
PéjKèCÂ
ymdb¾ ê ê tGƉT TNt y¸s_bT snD nWÝÝ
›m¬êE yPéG‰M bjT snD YzT X yxzg©jT £dt$ bክፍለ ጊዜ 2 qRÆ*LÝÝ
5.3 ybjT mdgðà QÛCÝ ( yg¼x!¼ት/¸¼R l¸n!STéC MKR b@T y¸ÃqRBbT
ybjT mdgðà QÛC yg¼x!¼ት/¸¼R l¸n!STéC MKR b@T y¸ÃqRBbT nWÝÝ
ybjT mdgðà snìC y¸ktl#TN YY²LÝÝ
50

y¥Ké x!÷ñ¸ ¬úb! GMT

bØÁ‰L dr© ym¼b@èC bjT ¥-”là YHM yXÃNÄNÇN KLL
-Q§§ DgÖ¥ Y=M‰L

ybjT ¥-”là byzRû bµpE¬L bmdb¾ wÀ½

yXÃNÄNÇ m¼b@T bjT ¥-”là bÍYÂNS MN+
YH yPéG‰M bjT _‰Z 1 YçÂLÝÝ
bl@§M
bk#L
yXÃNÄNÇ
m¼b@T
yPéG‰M
bjT
ZRZR
¥B‰¶Ã
b›m¬êE
yPéG‰M bjT snD YqRÆL ybjT m-yqEÃ QÛCN YmLkt$ÝÝ YHM y¸YzW
x+R mGlÅ፣ ›§¥ãC PéG‰äC½ W-@èC½ xmLµÓC½ GïC ybjT ¥”là bPéG‰M s!çn# t-”lW yPéG‰M bjT _‰Z 2 YçÂLÝÝ
5.4 ybjT ¥úwqEÃ QÛC
የg¼x!¼ት/¸¼R lym¼b@èC y¸ÃúWQbT
ybjT ¥S¬wqEÃ QÛC XÃNÄNÇ m¼b@T yidqlTN bjT XNÄ!ÃWQ y¸drGbT
Q{ nWÝÝ YHM b¸zUjW Q{ y¸ktl#TN YY²LÝÝ
1.
bXÃNÄNÇ PéG‰M |R §l# W-@èC ytmdb bjT½
2.
lXÃNÄNÇ ymdb¾ ê tGƉT yµpE¬L PéjKèC ytmdb bjT½
3.
ybjT ›YnTÂ ygNzB MN+½
4.
yXÃNÄNÇ GB›T ywÀ mdïCÂ ygNzB m-N½
bm=ršM m¼b@èC ybjT ¥úwqEÃ XNddrúcW XÃNÄNÇ m¼b@T bidqW
bjT m\rT snÄcWN ¥ššL Y-bQÆcêLÝÝ
5.5 ybjT xtgÆbR
5.5.1 y|‰ mR¦ GBR
ybjT xtgÆbR y|‰ mR¦ GBR ¥zUjTN y¸-YQ s!çN½ YHM byPéG‰Ñ
|R l¸gß# W-@èCÂ yµpE¬L ßéjKèC ZRZR mR¦ GBR YzU©LÝÝ bmR¦
GBR §Y ytmlktW ›m¬êE -Q§§ wÀ kidqW bjT UR Xk#L mçN
xlbTÝÝ Q{ m¥1 X m¥2 bxƶ 2 YmLkt$ ybjT xtgÆbR ¥lT yidq
51
bjTN m-qM ¥lT BÒ úYçN bjt$N ¥StÄdR Y=M‰LÝÝ bmçn#M w_
yçn ybjT xStÄdR x\‰R l!ñR YgÆLÝÝ
5.5.2 ybjT ¥StÄdR |LÈN lm¼b@èC mS-T
XNd¸¬wqW yPéG‰M bjT g¢E mRH lm¼b@èC |LÈN mS-T s!çN½ YH
x\‰R m¼b@èC bidq§cW bjT m\rT ÃqÇTN l¥kÂwN sð :DL y¸s_
nWÝÝ bl@§M bk#L ›m¬êE yPéG‰M bjT snD bm¼b@èC yb§Y `§ðãCÂ
bg¼x!¼ት¼¸¼R mµkL y¸drG ›m¬êE yxfÉiM SMMnT tBlÖ l!ö-R y¸CL
s!çN½ bz!H m\rT lm¼b@T yb§Y `§ðãC bj¬cWN l¥StÄdR |LÈN
YsÈcêLÝÝ
5.5.2.1 bjT ¥StÄdR
bjT ¥StÄdR s!ÆL h#lT ngéCN Ã-”L§LÝÝ bmjm¶Ã ym¼b@èC `§ðãC
bPéG‰M |R l¸gß# PéjKèC X ê tGƉT bwR¦êE ybjT DLDL
m\rT wÀ ÃdRUl#ÝÝ q_lÖM ym¼b@èC yb§Y `§ðãC b|‰cW l¸gß#
yPéG‰M `§ðãC |LÈN YsÈl#ÝÝ bh#lt$M mNgìC bbjT xtgÆbR wQT
yÍYÂNS Wún@
lmS-T y¸ÃSCL nÉnT Ãg¾l#ÝÝ
5.5.2.2 bTGb‰ wQT Sl¸ñrW yÍYÂNS Wún@ãCN ymS-T |LÈN
bbjT xtgÆbR wQT ytlmÇ XSµh#N y¸s‰ÆcW HgÖC XNÄl# Y¬w”LÝÝ
ymjm¶ÃW m¼b@èC kidqW bjT b§Y ym-qM |LÈN XNdl@§cW y¸gL{
s!çN h#lt¾W kmdb¾ wd µpE¬L ¥²wR s!ÒL¿ kµpE¬L wd mdb¾ ¥²wR
xYÒLMÝÝ PéG‰M bjTN btmlkt lm¼b@T yb§Y `§ðãC bbjT ZWWR
yxfÚ[M mm¶Ã q$_R 13 msrT SLÈN ts_aLÝÝ bmm¶ÃW msrT bxND
PéG‰M WS_ Æl# y|‰ KFlÖC wYM PéjKèC እና የወጪ መደቦች mµkL
y¸drG
ZWWR
bmNG|T
m|¶Ã
b@t$
yb§Y
h§ð
Xytfqd
Yf[¥LÝÝ
bPéG‰äC mµkL y¸drG ybjT ZWWR dGä lg/x!/ት/¸/R Xyqrb YfqÄLÝÝ
bbjT ZWWR wQT m/b@èC
ybjT ZWW„N k¥DrUcW bðT ZWW„
lbjT ›mt$ b¬qÇ W-@èC §Y t{:ñ y¥ÃúDR mçn#N ¥rUg_ xlÆcWÝÝ
52
መልመጃ 5

የፕሮግራም የበጀት ዓመታዊ በጀት ማቅረቢያ ቅጾችን፣ የሥራ መርሃ ግብር ማቅረቢያ
ቅጾችን እና የፕሮግራም በጀት አፈጻጸም ግምገማ ማቅረቢያ ቅጾችን ስያሜ ይዘርዝሩ፣
 በበጀት ማሳወቂያ ቅጽ ላይ የሚመደቡ በጀቶች በምን በምን ላይ ተመሥርተው
እንደሚመደቡ ይግለጹ፣
 መ/ቤቶች የበጀት ማሳወቂያ ከደረሳቸው በኋላ የሚያዘጁት ሠነድ ይግለጹ የቅጹን
ስያሜም ጭምር፣
 በበጀት አስተዳደር ላይ መ/ቤቶች ያላቸው ነጻነት እስከምን ድረስ እንደሆነ ያብራሩ፣
53
KFl g!z@ ስድስት : yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä ( k:QD ZGJT XSk bjT
¥}dQ ያሉትን ዑደቶች ¥StêwQ
ክፍለ ጊዜ 6
yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä ( k:QD ZGJT XSk bjT
¥}dQ ያሉትን ዑደቶች ¥StêwQ
የክፍለ ጊዜው ዓላማ
ይህ ክፍለ ጊዜ ስለ yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä ( k:QD ZGJT XSk
bjT ¥}dQ ያሉ ዑደቶችን ግንዛቤ ያስጨብጣል'
የትምህርቱ
በዚህ ክፍለ ትምህርት መጨረሻ ሰልጣኞች
ዓላማ
 ybjT yg!z@ sl@Ľ k±l!s! :QD jMé XSk
bjT ¥}dQ DrS ÃlWN ዑደት ቅደም
ተከተላቸውን
ለይተው
በትክክል
መግለጽ
ይችላሉ'
 የዕቅድና የበጀት ዑደቶች ያላቸውን ልዩነት
ለይተው በትክክል መግለፅ ይችላሉ'
 የዕቅድ ዑደቶችን በሚገባ ይዘረዝራሉ፡፡
 ስምንቱን የበጀት ዑደቶች በሚገባ ይዘረዝራሉ'
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው
ጊዜ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይት ማቅረብ
የፓወር
1 ሰዓት
ለቡድን
1 ሰዓት
ፖይንት ገለጻና ውይይት
ከ30 ደቂቃ
ውይይትና ማቅረብ
ከ30 ደቂቃ
54
6.1 yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä
ytqÂj y:QDÂ ybjT ;#dTN መከተል ዕቅድን ከበጀት ጋር አስተሳስሮ ውጤታማ
የሀብት አመዳደብ እንዲኖር የሚያደርግ ሲሆን bMÂWLbT
wQTም ys@èCÂ ywNìC
F§¯T½ ¸Â b¥Hbrsb# WS_ y¸gß#bT dr© ytlÃy bmçn# b:QD ybjT
;#dT ySR›t Û¬N g#ÄY ¥µtT ¼bSR›t ò¬ M§> sÀ bjT¼ GMT WS_ l!gÆ
YgÆLÝÝ
:QD½
bjT
XÂ
yÍYÂNS
xStÄÄR
lÆlbjT
m¼b@èC½
lKLlÖCÂ
wrÄ
xStÄdéC XÂ lKLLÂ wrÄ ys@KtR b!éãCÂ {¼b@èC ÃLt¥kl tdRÙLÝÝ bz!H
ÃLt¥kl xStÄdR y:QD XÂ ybjT ;#dT bXÃNÄNÇ dr© mÈÈMÂ mqÂjT
YñRb¬LÝÝ
6.1.1 yg!z@ sl@Ä
kPéG‰M bjT xtgÆbR xNÚR ytzUjW ybjT yg!z@ sl@Ä sN-r™ 6.1
qRÆ*LÝÝ yg!z@ sl@ÄW bm\rt$ b¸ktl#T h#lT KFlÖC YglÉLÝÝ
1.
y:QD ;#dT
2.
ybjT ;#dT
yg!z@ sl@ÄW kPéG‰M bjT xtgÆbR xNÚR tš>lÖ b¸ktlW sN-r™ qRÆ*LÝÝ
55
sN-r™ 6.1Ý yÍYÂNS yg!z@ sl@Ä ¼Ød‰L¼
;#dT¼KFL¼dr©
yg
!z@
s
l@
Ä
1. ¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF ¼¥.x!.ð.¥¼
XS
k
¬
Hú
S
30
1.1 y¥.x!.ð.¥ ZGJT
XS
k
~Ä
R
30
1.2 y¥.x!.ð.¥ ¥AdQ
¬
Hú
S
30
2. yîST ›mT D¯¥ GMT ¥úwQ
_
R
1
h. ybjT ZGJTÂ DUF
1. ybjT QDm ZGJT
ky
µ
tE
T
1
b
ð
T
2. ›m¬êE yD¯¥ bjT ¥S¬wQ
yµ
tE
T
1
3. ybjT _¶ ¥DrG
yµ
tE
56
T
1
4. ybjT _Ãq& ¥QrB
XS
k
m
U
b!
T
15
5. rqEQ ybjT DUF ZGJT
m
U
b!
T
15
GN
ï
T
15
6. ybjT DUF b¸n!STéC M¼b@T
GN
ï
T
16
GN
ï
T
25
l. b?G xWÀW mAdQ
7. bjT ¥AdQÂ መፍቀድ
sn@
1
sn@
30
/. yxSfÚ¸ TGb‰
/
M
l@
1
/
M
l@
7
8. y[dqWN bjT ¥úwQ
9. y[dqWN bjT mqbLÂ yS‰
mR¦-GBR ¥zUjT
57
XS
k
/
M
l@
30
/
M
l@
1
sn@
30
y
¸
q
_
l
W
›
m
T
10. y[dqWN bjT b|‰ §Y ¥êL
58
6.1.1.1 y:QD ;#dT
y:QD ;#dT y¸ktl#T h#lT dr©ãC xl#TÝÝ

y¥Ké x!÷ñ¸Â yðSµL ¥:qF ZGJT ¥{dQ½

yƒST ›mT ybjT DUF GMT ¥úwQ
Xnz!H h#lT y:QD snìC bhgR xqF dr© y:QD ST‰t&©! ¥lTM yxh#n#
y:DgT yT‰NSæR»>N :QD½ X yzRF yL¥T ST‰t&©!ãC UR y¸ÈÈÑ
mçN xlÆcWÝÝ Xnz!HM kz!H b¬C bZRZR tgLiêLÝÝ
dr© 1Ý y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF ¥x!ð¥
ygNzB x!÷ñ¸ TBBR ¸n!St&R y5 ›mT tNkb§Y y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL
¥:qF b¥zUjT b¥ššL
l¸n!STéC MKR
b@T
xQRï y¥idQ `§ðnT
xlbTÝÝ y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL ¥:qF y¸ktl#TN y¸YZ TNbà nWÝÝ

yx!÷ñ¸ :DgT -Q§§ yhgR WS_ MRT½

ymNG|T gb! wÀ XNÄ!h#M yÍYÂNS MN+½

yØÁ‰L mNG|T wÀ½ yKLlÖC yxStÄdR MKR b@èC _QL ybjT
DUF½

lØÁ‰L mNG|T yµpE¬L ymdb¾ wÀ DLDL½

lXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T yµpE¬LÂ ymdb¾ wÀ DLDL½
dr© 2Ý yƒST ›mT ybjT DUF GMT ¥úwQ
yidqWN ybjT DUF qmR bm-qM X yidqWN y¥Ké x!÷ñ¸Â ðSµL
¥:qF m\rT b¥DrG yg¼x!¼ት¼¸¼R yƒST ›mT tNkƧY ybjT DUF GMT
lXÃNÄNÇ KL§êE mNG|T yxStÄdR MKR b@T b¥zUjT by›mt$ b_R 1
ÃúW”LÝÝ
59
6.1.1.2 ybjT ;#dT
bbjT ;#dT WS_ XSk ¥}dQ DrS SMNT
ê ê dr©ãC xl#ÝÝ
1.
ybjT QDm ZGJT bÆlbjT m/b@èC
2.
›m¬êE yKLL ybjT DUFN ¥S¬wQ
3.
ybjT _¶ ¥DrG
4.
ybjT _Ãq&
5.
ybjT S¸
6.
ytdgf bjT rqEQ ¥zUjT
7.
ytdgf bjT b¸n!STéC MKR b@T mgMgM
8.
b?ZB twµ×C MKR b@T bjT ¥}dQÂ mFqDÝÝ
XÃNÄNÇ ybjT ;#dT dr©ãC kz!H b¬C tgL[êLÝÝ
dr© 1Ý ybjT QDm ZGJT bÆlbjT m/b@èC
yg¼x!¼ት/¸¼R ybjT _¶ X ȶÃWN k¥St§lû bðT XÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T
lbjT ZGJt$ y¸rÄW yQDm ZGJT |‰ãCN ¥kÂwN Y-bQb¬LÝÝ ybjT
_¶ kmDrs# bðT m¼b@èC y¸ÃkÂW•cW bRµ¬ yQDm ZGJT |‰ãC
x§cWÝÝ Xnz!H yQDm ZGJT |‰ãC bêÂnT bjT k±l!s! :QD UR ÃlWN
GNß#nT y¸mlkt$ s!çn#½ yQDm ZGJT |‰ãc$ bØÁ‰L½ KLL wrÄ dr©
b¸ktlW \N-r™ t-”lW qRbêLÝÝ
60
ØÁ‰L
1. yXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T ›m¬êE yPéG‰M bjT snD
h¼ ÃlfW ›mT xfÉiM
2. ÃlfW ›mTN ybjT DLDL m\rT b¥DrG
ymjm¶Ã dr© ybjT ZGJT
KLL
1. ytÈÈm y:DgTÂ yT‰NSæR»>N :QD
yKLL yL¥T :QDÝ( xÄ!S y¸=mR wYM y¸ššL
2. yXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T ›m¬êE yPéG‰M bjT snD
h¼ ÃlfW ›mT xfÉiM
3. ÃlfW ›mTN ybjT DLDL m\rT b¥DrG
ymjm¶Ã dr© ybjT ZGJT
wrÄ
1. ytÈÈm y:DgTÂ yT‰NSæR»>N :QD
ywrÄ yL¥T :QDÝ( xÄ!S y¸=mR wYM y¸ššL
2. yXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T ›m¬êE yPéG‰M bjT snD
h¼ ÃlfW ›mT xfÉiM
3. ÃlfW ›mTN ybjT DLDL m\rT b¥DrG
ymjm¶Ã dr© ybjT ZGJT
yG¥> ›mT ymR¦(GBR GMg¥Ý(
bPéG‰M
bjT
bk#L
b̸nT
y¸drG
ym¼b@èC
y|‰
xfÉiM
GMg¥
y¥n@JmNt$ bmdb¾ h#n@¬ y¸kÂwN nWÝÝ yG¥> ›mT ymR¦(GBR xfÉiM
b_R wR WS_ mµÿD YñRb¬LÝÝ GMg¥W mµÿD ÃlbT bPéG‰M bjT
ymlk!ÃãC ¥:qF m\rT yGB›èC wÀ öÈb!nT yW-@èC QL_F½ yÍYÄ
W-@¬¥nT YçÂLÝÝ YHM bPéG‰M bjT x\‰R m\rT yµpE¬L mdb¾
wÀN b¥qÂjT |‰ §Y YW§LÝÝ
y|‰ mR¦(GBR ZGJTÝ(
lbjT ZGJT mnš y¸çN y|‰ mR¦ GBR l¸q_lW bjT ›mT y¸zUJ
s!çN YHM bjT k[dq b“§ y¸ššL YçÂLÝÝ y|‰ mR¦ GBR y¸ÃúyW
wÀW bbjT ›mt$ WS_ Æl#T w‰T lMN XÂ mc& |‰ §Y XNd¸WL nWÝÝ
bmçn#M
y|‰
mR¦
GBR
h#lT
61
¸ÂãC
xl#TÝÝ
xNd¾W
yPéjKT
¥n@JmNTÝ( tGƉT mc& XNd¸kÂwn# y¸ÃSfLUcW wR¦êE wÀ s!çN½
h#lt¾W y„B ›mT GMg¥ ¸Â b:QD yxfÉiM L†nT TNt §Y ytm\rt
nWÝÝ
yPéG‰M xm\‰rTÝ(
bbjT ZGJT êÂW m\r¬êE |‰ yPéG‰M xm\‰rT nWÝÝ yPéG‰M
xm\‰rT y¸mlktW yµpE¬L ymdb¾ wÀãCN nWÝÝ PéG‰äC bZRZR
y¬lÑ W-@èCN½ W-@èCN y¸Ãm-# tGƉTN½ y¸ÃSfLg# GB›èCN XÂ
y¸ÃSfLG hBT õT¬l#ÝÝ yz!H yt&Kn!K ZRZR በክፍለ ጊዜ 2 tmLKaLÝÝ
dr© 2Ý ›m¬êE yKLL ybjT DUF ¥S¬wQ
yidqWN ybjT DUF qmR bm-qM yg¼x!¼ት¼¸¼R lKLL mNG|¬T lkt¥
xStÄdR MKR b@èC ybjT DUF ÃzU©LÝÝ yg¼x!¼ት¼¸¼R lXÃNÄNÇ yKLL
mNG|T ykt¥ xStÄdR MKR b@T ›m¬êE yDUF bj¬cWN byµtET 1
ÃúW”LÝÝ
dr© 3Ý ybjT _¶ ¥DrG
ybjT _¶ kg¼x!¼ት¼¸¼R lh#l#M ÆlbjT m¼b@èC y¸§K dBÄb@ s!çN½ YHM
y¸ktl#TN n_ïC y¸YZ nWÝÝ
1. lqȆ bjT ›mT bm¼b@T dr© ybjT ȶý
2. ybjT _Ãq&ÃcWN y¸ÃqRb#bTN qn gdB½
3. bÆlbjT m¼b@èC wÀãC §Y t}:ñ y¸ÃúD„ ±l!s!ãC½
4. lPéG‰M bjT ZGJT x-”§Y½
5. ZRZR yx\‰R mm¶ÃãC QÛC ÂcWÝÝ
bPéG‰äC
|R
lµpE¬L
PéjKèC
bjT
lmdLdL
yg¼x!¼ት¼¸¼R
ynÆR
PéjKèCN y|‰ dr© YgmG¥LÝÝ xÄ!S PéjKT kçn bmNG|T Slm{dq$
X yÆlbjT m¼b@t$N y¥SfiM xQM ÃgÂZÆLÝÝ bPéG‰äC |R lmdb¾
êÂ
tGƉT lÆlbjT m¼b@èC bjT lmdLdL dGä yg¼x!¼ት¼¸¼R bXÃNÄNÇ
62
ÆlbjT
m¼b@T
yPéG‰äCN
W-@´nT
bmgMgM
xÄÄ!S
PéG‰äC
bmNG|T SlmfqÄcW X b¸n!St&R m¼b@èC mM¶ÃãC ymêQR lW_
Slmñ„ b¥yT YçÂLÝÝ
ybjT _¶ lÆlbjT m¼b@èC ybjT ȶÃcW MN ÃHL XNdçn X XNÁTÂ
mc&
ybjT
_Ãq&xcWN XNd¸ÃqRb#
y¸ÃúWQ BÒ úYçN
ybjT
_Ãq&
y¸ÃqRb#bTN QÛC y¸YZ nWÝÝ Xnz!H QÛC በክፍለ ጊዜ 5 ytgli# s!çN½ bxƶ
2 dGä bZRZR qRbêLÝÝ yg¼x!¼ት¼¸¼R ybjT _¶ dBÄb@ lh#l#M ÆlbjT
m¼b@èC by›mt$ byµtET 1 YLµLÝÝ
dr© 4Ý ybjT _Ãq&ãC
ybjT ;#dT xµL yçnW “ybjT _Ãq&“ dr© y¸jMrW yÆlbjT m¼b@èC
ybjT _¶ XNddrúcW nWÝÝ bbjT _Ãq& dr© §Y yÆlbjT m¼b@èC êÂ
tGÆR _Ãq&xcWN yxzg©jT xq‰rB mm¶ÃWN msrT b¥DrG X bbjT
_¶W §Y µlW ybjT ȶà UR ¥ÈÈM nWÝÝ yÆlbjT m¼b@èC _Ãq&xcWN
“l¥ÈÈM” y¸ktl#TN ƒST |‰ãC mfiM xlÆcWÝÝ
1.
ybjT ZGJt$ bxzg©jT xq‰rB mm¶ÃWN ytktl mçn#N ¥rUg_½
2.
bbjT ȶÃW m\rT yPéG‰M bj¬cWN ¥StµkL¿ XÂ
3.
yPéG‰M bjT _Ãq&xcWN lg¼x!¼ት¼¸¼R l¥QrB y¸ÃSfLg# QÛCN
bmѧT ¥-ÂqQ ÂcWÝÝ
dr© 5Ý ybjT S¸
kÆlbjT m¼b@èC ybjT _Ãq& kqrb b“§¿ rqEQ ytdgf bjT kmzUjt$ bðT
yg¼x!¼ት¼¸¼R
“ybjT
S¸”
õ£ÄLÝÝ
ybjT
S¸W
ytzUjW
yg¼x!¼ት¼¸¼R
yÆlbjT m¼b@èCN yPéG‰M bjT ymjm¶Ã dr© GMg¥ b¸ÃdRGbT wQT
l¸ns# Tk#rT y¸¹# g#Ä×C M§> lmS-T nWÝÝ yÆlbjT m¼b@èC yb§Y
`§ðãC Slbj¬cW _Ãq& l!qRB§cW X xSf§g! çñ ktgß t=¥¶ dUð
mr©ãCN XNÄ!ÃqRb# l!drG YC§LÝÝ kbjT S¸ y¸gßW mr© yg¼x!¼ት¼¸¼R
rqEQ ytdgf bjT l¥zUjT ÃSClêLÝÝ
63
dr© 6Ý rqEQ ytdgf bjT ZGJT
rqEQ ytdgf bjT¿ yg¼x!¼ት¼¸¼R xzUJè l¸n!STéC MKR b@T y¸ÃqRbW
yt-”ll bjT nWÝÝ y¸n!STéC MKR b@T dGä yqrbWN bjT kgmgm b“§
l?ZB twµ×C MKR b@T XNÄ!§K ÃdRULÝÝ yg¼x!¼ት¼¸¼R rqEQ ytdgf bjT
y¸ÃzUjW kÆlbjT m¼b@èC yqrbWN ybjT _Ãq& X wÀWN lm¹fN l!ñR
y¸ClWN wQ¬êE yhBT mr© m\rT b¥DrG nWÝÝ bz!H ybjT ;#dT dr©
kÆlbjT m¼b@èC yqrbW ybjT _Ãq& Ygmg¥L½ ktStµkl b“§M yµpE¬LÂ
ymdb¾ wÀ XNd xND bjT çñ bPéG‰M bjT x\‰R m\rT Y-”l§LÝÝ
rqEQ ytdgf yPéG‰M bjT bg¼x!¼ት¼¸¼R t-”lÖ b÷MpE†tR ybjT mr©
|R›T ytššlW ¬Tä YzU©LÝÝ yg¼x!¼ት¼¸¼R rqEQ ytdgf bjT bGNïT 15
l¸n!STéC MKR b@T XNÄ!ÃqRB Y-b”LÝÝ
dr© 7Ý rqEQ ytdgf bjT b¸n!STéC MKR b@T mgMgM
y¸n!STéC MKR b@T rqEQ ytdgf bjT kg¼x!¼ት¼¸¼R tqBlÖ y‰s#N GMg¥
õ£ÄLÝÝ y¸n!STéC MKR b@T y‰s#N GMg¥ y¸Ãµ£dW kGNïT 16 XSk
GNïT 30 ÆlW y15 qÂT g!z@ WS_ nWÝÝ bGMg¥W m\rT bqrbW rqEQ
ytdgf bjT §Y y¸Stµkl# wYM y¸lw-# µl# l?ZB twµ×C MKR b@T
km§k# bðT Y,W XNÄ!kÂwN y¸n!STéC MKR b@T yg¼x!¼ት¼¸¼RN ÃúSÆLÝÝ
yg¼x!¼ት¼¸¼R
y÷MpE†tR
mr©
|R›TN
bm-qM
blWõc$
§Y
¥StµkÃ
b¥DrG XNdg l¸n!STéC MKR b@T ÃqRÆLÝÝ
y¸n!STéC
MKR
b@T
ytdgf
bjT
l?ZB
twµ×C
MKR
b@T
bsn@
1
XNÄ!ÃqRB Y-b”LÝÝ
kz!H b“§ ytdgfW bjT b?ZB twµ×C MKR b@T XNÄ!gmgM½ XNÄ!iDQÂ
XNÄ!fQD ZG° ç•L ¥lT nWÝÝ
64
dr© 8Ý b?G xW+W bjT ¥}dQÂ mFqD
y?ZB
twµ×C
MKR
b@T
b¸ÃwÈW
PéG‰M
msrT¿
bgNzBÂ
x!÷ñ¸
ትብብር ¸n!STR b¸drG ybjT NGGR /Budget Speech/ ytdgfW bjT l?ZB
twµ×C MKR b@T YqRÆLÝÝ y?ZB twµ×C MKR b@T yqrbWN ktmlkt b“§
snÇN lZRZR XY¬ lbjT ÍYÂNS ̸ ÷¸t& Ym‰LÝÝ ybjT X ÍYÂNS
̸
÷¸t&
yg¼x!¼ት¼¸¼R
y|‰
`§ðãC
Æl#bT
ZRZR
GMg¥
õ£ÄL½
y¸mlk¬cWN yÆlDRš xµ§T bm_‰T y?ZB WYYT XNÄ!drGbT ÃdRULÝÝ
ytdgfW bjT b?ZB twµ×C MKR b@T tqÆYnT µgß “yidq” bjT YçÂLÝÝ
çñM bidqW bjT yqrb#T wÀãC b?ZB twµ×C MKR b@T ymFqD ?G
XSk¸¬wJ DrS l!tgb„ xYCl#MÝÝ
bidq bjT btfqd bjT mµkL ÃlWN L†nT mgNzB xSf§g! YçÂLÝÝ
b?ZB twµ×C MKR b@T yidqW bjT ZRZR bjT s!çN½ ytfqd bjT GN
b_QL dr© nWÝÝ ytfqd y¸ÆlW kt-”ll fND gNzB xW_è lm-qM
y¸ÃSCL ?UêE |LÈN nWÝÝ
y?ZB twµ×C MKR b@T XSk sn@ 30 yqrbWN bjT ¥{dQ Y-bQb¬LÝÝ
ytfqd bjT y¸ktl#TN y¸wSN nWÝÝ

-Q§§ gb!¿ yhgR WS_ gb! X kW+ hgR y¸g„ :RĬ BDR½

-Q§§ yØÁ‰L ymdb¾ wÀ½

-Q§§ yØÁ‰L yµpE¬L wÀ½

-Q§§ lh#l#M KL§êE mNG|¬T yxStÄdR MKR b@èC ybjT DUF½

lXÃNÄNÇ yKLL mNG|¬TÂ yxStÄdR MKR b@T ybjT DUFÝÝ
kz!ÃM lXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T bPéG‰M bjT Q{ m\rT

-Q§§ bjT lXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T½

-Q§§ bjT lXÃNÄNÇ PéG‰M½

-Q§§ bjT lXÃNÄNÇ PéjKT ¼ymdb¾ ê tGÆR½

lXÃNÄNÇ W-@T ygNzB MN+ bjt$ Y[D”LÝÝ
65
yidqW bjT y¸YzW ytfqd bjT xêJ XNÄ!h#M lXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T
ZRZR ybjT DLDL XÂ kÆlbjT m¼b@T y¸sbsbW ygb! GMT nWÝÝ yidq
bjTÂ ytfqd bjT bxND §Y y¬wj bjT b¸L bnU¶T Uz@È ¬Tä
YwÈL¿ lTGb‰M ZG° YçÂLÝÝ ybjT snD Q©!ãC lh#l#M ÆlbjT m¼b@èC
XNÄ!s‰Œ YdrUL¿ bg¼x!¼ት¼¸¼R ymr© mrB §YM lt-”¸ãC Ylq”LÝÝ
መልመጃ 6:
1. ytqÂj y:QDÂ ybjT ;#dTN መከተል ዕቅድን ከበጀት ጋር አስተሳስሮ ውጤታማ
የሀብት አመዳደብ እንዲኖር የሚያደርግ መሳሪያ መሆኑ §Y ተወያዩበት'
2. በያንዳንዱ የበጀት ዑደት ደረጃዎች ላይ ባለበጀት መ/ቤቶችን በሚመለከቱ ዋና ዋና
ተግባራት ላይ በመወያየት አቅርቡ ።
66
ክፍለ ጊዜ ሰባት
ክፍለ ጊዜ
፦
የበጀት አስተዳደርና አፈጻጸም
7
የበጀት አስተዳደርና አፈጻጸም
የክፍለ ጊዜው ዓላማ
በጀት ከጸደቀ በኋላ የሚከናወኑትን የበጀት
ህጋዊነትና አስተዳደራዊ ሂደትን እንዲገነዘቡ
ማድረግ፣
የትምህርቱ ዓላማ
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው ጊዜ
በዚህ ክፍለ ጊዜ መጨረሻ ሰልጠኞች
 የበጀት ዝውውር ቅጾችን/ቅጽ በማ1.1
እና በማ1.2/ በትክክል ተገንዝበው
በአግባቡ መሙላት ይችላሉ፣
 የተጨማሪ በጀትን ምንነትን ይገነዘባሉ፣
 የተስተካከለ በጀት ምን ምን እንደሚይዝ
በትክክል ይዘረዝራሉ፣
በፖወር ፖይንት ገለጻ፣
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ፣
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይት ማቅረብ፣
የፓወር ፖይንት ገለጸና ውይይት
1 ስዓት ተኩል ከ3ዐ ደቂቃ
ለቡድን ውይይትና ማቅረብ 1 ሰዓት ከ3ዐ
ደቂቃ
67
7.1 bjT ¥úwQ
y?ZB twµ×C MKR b@T bjt$N µidq b“§ YHNN bjT b|‰ §Y y¥êL `§ðnT
yÆlbjT m¼b@t$ nWÝÝ yidqWN bjT b|‰ §Y ¥êL ybjT xStÄdR YƧLÝÝ
yidqWN
bjT
lh#l#M
yÆlbjT
m¼b@èC
y¥úwQ
`§ðnT
yg¼x!¼ት¼¸¼R
nWÝÝ
yg¼x!¼ት¼¸¼R lÆlbjT m¼b@èC yidq bj¬cWN k/Ml@ 1(7 ÆlW g!z@ ÃúW”LÝÝ
ybjT ¥S¬wqEÃ Q{ YzT በክፍል ጊዜ 5 tgLÚ*LÝÝ
7.2 yidq bjT mqbLÂ ymR¦ GBR lW_ ¥DrG bÆlbjT m¼b@èC
XÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T yidq bjT ¥S¬wqEà kg¼x!¼ት/¸¼R ktqbl b“§ bjt$N |‰
§Y l¥êL h#lT |‰ãCN ¥kÂwN Y-bQb¬LÝÝ bmjm¶Ã ym¼b@t$ yb§Y `§ð qdM
s!L ytzUjWN ›m¬êE yPéG‰M bjT snD bidqW bjT m\rT Ú>§LÝÝ kz!Ã
b“§ ›m¬êE yPéG‰M bjT snD ?ZB XNÄ!ÃWqW YÍ YdrULÝÝ bz!HM bÆlbjT
m¼b@t$ yb§Y `§ð bg¼x!¼ት¼¸¼R mµkL bt=Æ+ y¸¬Y y|‰ xfÉiM SMMnT
m-Âqq$N ÃúÃLÝÝ
bh#lt¾ dr© dGä XÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T ›m¬êE y|‰ mR¦ GB„N በተፈቀደው
በጀት መሰረት አሻሽሎ በማዘጋጀት lg¼x!¼ት¼¸¼R ÃqRÆLÝÝ bz!HM wR¦êE ywÀ GMèC
bXÃNÄNÇ PéG‰M |R §l# PéjKèC¼ymdb¾ ê tGƉT YzU©LÝÝ YHM lT¢¶
y_Ê gNzB xStÄdR wú„nT ÃlW nWÝÝ xÄ!s# yPéG‰M bjT y|‰ mR¦ GBR ¥zU©
Q{ m¥1 X m¥2 bxƶነት
qRÆ*LÝÝ
XÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T ytfqdlTN bjT bwÀ bjT y£œB mZgB µRD bm¼b@T½
bPéG‰M½ W-@T½ PéjKèC¼ymdb¾ ê tGƉT bZRZR ¥SfR Y-bQb¬LÝÝ ywÀ
bjT y£œB mZgB µRD y¸-QmW btfqd bjT §Y y¸drG ybjT ¥Stµký
ybjT ZWWR X GÁ¬ãCN lmk¬tL nWÝÝ
68
7.3 ybjT xStÄdRÂ xfÉiM
lbjT ›mt$ ytfqdW bjT bÆlbjT m¼b@èC bbjT ›mt$ WS_ k/Ml@ 1 XSk sn@
30 |‰ §Y YW§LÝÝ
bnU¶T Uz@È ¬Tä ywÈW yidq bjT ymNG|T gNzB lm-qM ?UêE |LÈN ÃlW
nWÝÝ bt=¥¶M yidq bjT y¸ÃmlKtW gNzb#N XNÁT |‰ §Y XNd¸WL nWÝÝ
kbjT b§Y wÀ ¥DrG ?G mÈS YçÂLÝÝ
7.3.1 DNgt¾ h#n@¬ãC
MNM XNµ*N y:QD ybjT yx\‰R £dèC yqȆN ›mT F§gÖT b!ÃmlKt$M¿ h#l#NM
h#n@¬ãC bTKKL lmgmT l¥yT y¸ÒL xYçNMÝÝ ÃL¬sb# xSgÄJ h#n@¬ãC
ktf-„ bbjT ›mt$ ytfqdWN bjT ?UêE bçn mNgD ¥StµkL YÒ§LÝÝ ybjT
¥StµkÃãC y¥Yq„ XSkçn DrS bTKKl¾W y:QDÂ ybjT x\‰R l!ÿÇ YgÆLÝÝ
b?G ytfqÇ h#lT ›YnT ybjT ¥StµkÃãC xl#ÝÝ XnRs#MÝ(
 ybjT ZWWRÝ( -Q§§W ytfqdW bjT úYlw_ bÆlbjT m¼b@èC
mµkL½ bm¼b@T WS_½ bPéG‰äC½ PéjKèC¼ ê tGƉT wYM
ywÀ mdïC mµkL ¥²wRÝÝ
 t=¥¶ bjTÝ( y¸n!sTéC MKR b@T b¸ÃqRbW DUF m\rT
y?ZB twµ×C MKR b@T yidqWN -Q§§ bjT m-N m=mRÝÝ
7.3.2 ybjT ZWWéC
bÆlbjT m¼b@èC mµkL½ bm¼b@èC WS_½ bPéG‰äC wYM bPéjKèC¼ymdb¾ êÂ
tGƉT mµkL y¸drG ybjT ZWWR bÍYÂNS xStÄdR xêJ X bÍYÂNS dNB
XNÄ!h#M bPéG‰M bjT ybjT ZWWR xfÚ[M mm¶Ã m\rT y¸kÂwN s!çN½
ytgdb# ZWWéC XÂ ymFqD |LÈN dr© bÍYÂNS xê° tmLKaLÝÝ ybjT
ZWW„ bwÀ bjT y£œB mZgB µRD §Y y¸mzgbW ZWW„ ktfqd b“§ mçN
xlbTÝÝ
69
የበጀት ዝውውር የሚፈጸመው በሁለት ደረጃዎች ሲሆን፣ እነርሱም:-
ሀ/ በባለበጀት መ/ቤቶች ደረጃ
በአንድ
ፕሮግራም
እንዲሁም በዋና ዋና
ውስጥ
ባሉ
ዋና
ተግባራት/የሥራ
ክፍሎች
ወይም
ፕሮጀክቶች
እና ዝርዝር የወጪ መደቦች መካከል የሚደረግ ዝውውር በመ/ቤቱ
የበላይ ሀላፊ እየተፈቀደ ይፈጸማል። ይህም በቅጽ በማ/1.1 ተሞልቶ በመ/ቤቱ የበላይ ሀላፊ
መፈረም ይኖርበታል። በመ/ቤት ደረጃ የተደረገ የበጀት ዝውውር ለገንዘብና ኢኮኖሚ
ትብብር ሚኒስቴር ቀርቦ መመዝገብ አለበት።
ለ/ በገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር ሚኒስቴር ደረጃ
መ/ቤቶች በሚያስተዳድሯቸው ፕሮግራሞች መካከል የሚደረግ የበጀት ዝውውር በመ/ቤቱ
የበላይ
ሀላፊ
ተጠይቆ
ለገንዘብና
ኢኮኖሚ
ትብብር
ሚኒስቴር
በማቅረብ
ዝውውሩ
ይፈቀዳል። ይህም በቅጽ በማ/1.2 ተሞልቶና በመ/ቤቱ የበላይ ሀላፊ ተፈርሞ መቅረብ
ይኖርበታል።
በመ/ቤቶች በተለያዩ ምክንያቶች ሥራ ላይ ያልዋለ በጀት ካለ ከአንዱ መ/ቤት ወደ ሌላ
መ/ቤት
የገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር ሚኒስቴር ማዛወር ይችላል ።
lÆlbjT m¼b@èC bjTN |‰ §Y l¥êL ymwsN |LÈN mS-T
bPéG‰M bjT x\‰R xNÇ g™ mRH yçnW ÃLt¥kl x\‰R XÂ lÆlbjT
m¼b@èC ymwsN |LÈN bmS-T bm=ršW ›m¬êE yPéG‰M bjT snD
kbjT ¥S¬wqEà b“§ bidqW m\rT W-@T XNÄ!Ãm-# ¥SÒL nWÝÝ
›m¬êE yPéG‰M bjT snD y|‰ xfÉiMN btmlkt bÆlbjT m¼b@èC yb§Y
`§ðãC bg¼x!¼ት¼¸¼R mµkL y¸drG bt=Æ+ y¸¬Y y|‰ xfÉiM SMMnT
WL nWÝÝ YH kçn dGä yXÃNÄNÇ ÆlbjT m¼b@T yb§Y `§ð btqm-W
ymwsN |LÈN KLL bjt$N y¥StÄdR `§ðnT xlbTÝÝ
7.3.3 t=¥¶ bjT
bbjT ›mt$ WS_ yidqW bjT b|‰ §Y XÃl y¸ktl#T h#n@¬ãC l!kst$ YC§l#ÝÝ

ÃL¬sb# X xScµ*Y yçn# t=¥¶ wÀ y¸ÃSkTl# lMúl@ ytf_é
xdU½
70

lbjT
›mt$
bidqW
bjT
WS_
ÃLtÃz
XÂ
bbjT
›mt$
XNÄ!jmR ytflg xÄ!S PéjKT½

t=¥¶ gb! lMúl@ የሀገር ውስጥ ገቢ፣ kW+ :RĬ wYM BDR
ተገኝቶ xÄ!S PéjKèCN =Mé k-Q§§ bjT b§Y l¸ñ„ wÀãC
y¸WL ÍYÂNS nWÝÝ
Xnz!H k§Y ytgli#T h#n@¬ãC ktkst$ lÆlbjT m¼b@t$ kbjT ›mt$ ktfqdW
b§Y t=¥¶ wÀ l!ÃSfLG YC§LÝÝ bz!H h#n@¬ §Y t=¥¶ bjT t=¥¶
bjT mFqD xSf§g! YçÂLÝÝ YHM bÍYÂNS xStÄdR xêJ 648¼2001 bKFL 5
XÂ
b2002
yÍYÂNS
xStÄdR
dNB
190¼2002
tdNGÙLÝÝ
yt=¥¶
bjT
mjm¶Ã ktfqdW bjT bt=¥¶ bjT |‰ §Y l¥êL y¸fQD bmçn#
k¸n!STéC MKR b@T b¸qRbW DUF m\rT b?ZB twµ×C MKR b@T XNd
xÄ!S m}dQ ÃSfLgêLÝÝ
yÆlbjT m¼b@èC yt=¥¶ bjT _Ãq&xcWN b{/#F xzUJtW lg¼x!¼ት¼¸¼R
¥QrB Y-bQÆcêLÝÝ t=¥¶ bjT kÆlbjT m¼b@èC b¸qRbW _Ãq& ¦œB
m\rT bg¼x!¼ት¼¸¼R YzU©L½ Y-Âq‰LÝÝ
yg¼x!¼ት¼¸¼R yidqN yt=¥¶ bjT lÆlbjT m¼b@èC ÃúW”LÝÝ yÆlbjT
m¼b@èC TKKl¾WN ytStµkl bjT l¥úyT X kbjT b§Y GÁ¬ mGÆTN
lmk§kL ywÀ bjT y£œB mmZgb!à µRÄcWN h#Lg!z@ wQ¬êE b¥DrG
mÃZ xlÆcWÝÝ
7.3.4 ytStµkl bjT
ytStµkl bjT y¸ktl#TN YY²LÝÝ

lbjT ›mt$ ytfqd bjT

bbjT ›mt$ ytfqÇ ybjT ZWWéC XÂ

ytfqÇ yt=¥¶ bjèC
h#l#M ybjT ZWWéC yt=¥¶ bjèC bg¼x!¼ት¼¸¼R btzUjW ywÀ bjT
y£œB mZgB µRD kmmZgÆcW bðT m{dQ YñRÆcêLÝÝ
71
7.4 ybjT ¥}dQ mzGyT
bxNÄND L† h#n@¬ãC ybjT ZGJT X bjt$N b?ZB twµ×C MKR b@T
¥}dQ l!zgY XÂ XSk xÄ!s# bjT ›mT DrSM lmjmR ZG° §YçN YC§LÝÝ
YH h#n@¬ b¸ÃU_MbT wQT bÍYÂNS xStÄÄR xêJ btdnggW m\rT xÄ!s#
bjT XSk¸iDQ DrS yg¼x!¼ት¼¸¼R ÃlfWN bjT ›mT ymdb¾ wÀ m\rT
b¥DrG byw„ KFà l!f{M YC§LÝÝ btmúúYM yg¼x!¼ት¼¸¼R xÄ!s# yµpE¬L
wÀ XSk¸fqD DrS lnÆR PéjKèC KFÃ l!f{M YC§LÝÝ
መልመጃ 7
1. መ/ቤቶች
ተደጋጋሚ
የበጀት
ዝውውር
እና
የተጨማሪ
በጀት
ጥያቄ
የሚያቀርቡት ለምንድን ነው? ከመ/ቤታችሁ ተሞክሮ አንጻር መወያየት
አቅርቡ።
2. የበጀት ዝውውር ከመደረጉ በፊት መጣራት ያለባቸው ጉዳዮችን ዘርዝሩ።
3. የበጀት ዝውውር የማይደረግባቸውን ዘርዝሩ።
72
KFl g!z@ ስምንት:
yPéG‰M bjT xፈጻጸም ክትትልና ግምገማ
ክፍለ ጊዜ 8
yPéG‰M bjT አፈጻጸም ክትትልና ግምገማ
የክፍለ ጊዜው ዓላማ
ይህ ክፍለ ጊዜ በፕሮግራም በጀት አሠራር መሠረት
የተመደበው በጀት ለታለመለት ዓላማ መዋሉን ለመከታተል
እና የውጤቶችን ውጤታማነትና የፕሮግራሞችን የግብ ስኬት
ለማረጋገጥ የሚያስችል ግንዛቤ ያስጨብጣል'
የትምህርቱ
በዚህ ክፍለ ትምህርት መጨረሻ ሰልጣኞች
ዓላማ
 ስለ ዕቅድ፣ በጀትና ግምገማ ትስስር ሙሉ
በሙሉ ይረዳሉ'
 ስለ ፕሮግራም ክትትልና ግምገማ ምንነት
በትክክል ይረዳሉ'
 ስለ ፕሮግራም በጀት የክትትልና ግምገማ
አተገባበር በሚገባ ይረዳሉ'
 የመርሃ ግብር እና የአፈጻጸም ሪፖርት አዘገጃጀት
በዝርዝር ይረዳሉ፡፡
የስልጠና አሰጣጥ ዘዴ
የፓወር ፖይንት ገለጻ
አጠቃላይ ጥያቄና መልስ
የቡድን ውይይት
የቡድን ውይይት ማቅረብ
ክፍለ ጊዜው የሚፈጀው
ጊዜ
የፓወር
1 ሰዓት
ለቡድን
1 ሰዓት
ፖይንት ገለጻና ውይይት
ከ30 ደቂቃ
ውይይትና ማቅረብ
ከ30 ደቂቃ
73
8.1 yPéG‰M bjT ክትትልና ግምገማ ›§¥
yPéG‰M bjT
ክትትልና ግምገማ ›§¥ bPéG‰M bjT x\‰R m\rT ለበጀት
ዓመቱ የታቀዱ ውጤቶችና ግቦች እንዲሁም የካፒታል ፕሮጀክቶች የተመደበው በጀት
ለታለመለት ዓላማ መዋሉን ለመከታተል እና yW-@èCN W-@¬¥nT yPéG‰äCN
yGB Sk@T lmgMgM nW፡፡
m¼b@t$ ytmdblTN bjT _QM §Y b¥êl# kxfÉiM xµ*à ¥wQ yMNfLgW
g#ÄY m¼b@t$ MN xSg„aL y¸lW nWÝÝ m¼b@t$ y¸ÃSgßW ngR y¸gliW
ltwsn# dNb®C ›m¬êE X bx-”§Y bHBrtsb# dr© ÃSktlW lW_
bƒST ›mT x¥µ„nT nWÝÝ ¥N¾WM ÆlbjT m¼b@T wYM x@jNs! ldNb¾W
xgLGlÖT
YsÈLÝÝ
YH
yts-
xgLGlÖT¼MRT
/Quantitative/ XÂ b_‰T /Qualitative/
W-@T
y¸¬wQÂ
bm-N
y¸gl{ mçN xlbTÝÝ
8.2 y:QD½ ybjTÂ yGMg¥ TSSR
bPéG‰M
bjT
x\‰R
yxfÉiM
:QD
kST‰t©!
bmnúT
kz!H
b¬C
btmlktW MSL t‰ q$_R 1 b›§¥ãC (SMART) btmlkt$T m\rT ytly
ngR b¸ÃSgß#T yî>× x!÷ñ¸ lW_ Äsú bMSL 1 t‰ q$. 6 Y-Âq”LÝÝ
bXnz!H mµkL Ãl#T kt‰ q$_R 2 XSk 5 dr©ãC bQD¸Ã yxfÉiM :QÇ
tGƉêE
wd¸çNbT
dr©ãC
¥lTM
W-@t$N
wd¸ÃSgß#T
yµpE¬L
PéjKèC wYM mdb¾ tGƉT YwRÄl#ÝÝ
y|‰ £dèC tGƉêEnT W-@èCN y¥ÃSgß# kçn¿ bST‰t&©! dr© MNM ›YnT
lW_
xÃSkTl#MÝÝ
y¸Ãµ£Ä*cW
y|‰
SlçnM
yPéG‰M
XNQS”s@ãC
bjT
XNÄ!kÂwn#
x\‰R
k¥Drg#M
zlq&¬êE _QM b¸ÃSgß# W-@èC §Y XNÄ!Ãtk#„ YgÍÍLÝÝ
74
yPéG‰M
b§Y
¥n@jéC
btly
h#n@¬
MSL 1Ý y:QD½ ybjTÂ yGMg¥ TSSR
xú¬ð
t-ÃqE
:QDÂ bjT
yxfÉiM GMg¥
6. k¥Hbr x!÷ñ¸ h#n@¬ãC y¬†
1. dr© 1Ý ST‰t©!
lWõCN bSMART ›§¥ãC ytgß#
2. dr© 2Ý PéG‰äC "k§Y
5. W-@èCN bxQRïTÂ btl† dNb¾
MDïC §Y y¸¬† ÍYÄãCN
wd¬C” y3 ›m¬T
4. ywÈW gNzB btdldlW m\rT
3. dr© 3Ý bjT “k¬C wd §Y”
mçn#N mlµT
›m¬êE
8.3
yPéG‰M bjT xfÚ[M KTTLÂ GMg¥
KTTL GMg¥ lPéG‰M bjT q$LF mú¶Ã nW። yKTTL GMg¥ ê ›§¥
yPéG‰M xfÚ[M QL_F½ W-@¬¥nT FThêEnT bmlµT yÆlbjT m|¶Ã
b@èC lxfÚ[¥cW t-ÃqE lmçN lPéG‰Ñ ytmdbW bjT l¬lmlT ›§¥
mêl#N ¥rUÅ lmS-T nWÝÝ
lbjT ›mt$ y¬qÇ W-@èCÂ GïC XNÄ!h#M lµpE¬L PéjKèC ytmdbW
bjT
l¬lmlT
›§¥
mêl#N
lmk¬tL
by„B
›mt$
yxfÚ[M
¶±RT
l¸mlk¬cW xµ§T b¥QrB KTTL l!drGÆcW YgÆL። yW-@èC W-@¬¥nTÂ
yPéG‰äC yGB Sk@T dGä bPéG‰M bjT zmN ktÈlW yGB Sk@T xNÚR
bXÃNÄNÇ yPéG‰M bjT ›mT ytgßW ›m¬êE yGB Sk@T MN ÃHL XNdçn
mgMgM YñRb¬LÝÝ
75
8.3.1 KTTL MNDN nW)
KTTL ¥lT ZRZR mr©ãCN lxND PéG‰M wYM PéjKT wYM |‰
XNQS”s@ |R›T ÆlW mNgD bmsBsB ፣ b¥yT½ bm-qM y¬lÑ W-@èCÂ
PéjKèC bwÈW mR¦ GBR m\rT bTKKL mµÿÄcWN l¥rUg_ y¸rÄ
xs‰R nW። YHM msr¬êE bçn# x‰T g#Ä×C §Y b¥t÷R y¸kÂwN YçÂL።
Xnz!HM፦

kLMD bmnúT lwdðT yxs‰R |R›T xtgÆbRN l¥ššL፣

btÌM dr© WÅêE WSÈêE h#n@¬ãCN b¥yT ytmdbN ¦BT x-”qMNÂ
ltgßW W-@T t-ÃqEnT XNÄ!sFN l¥SÒL፣

wdðT bmr© ytdgf Wún@N lmS-TÂ mnúúT XNÄ!ñR l¥DrG፣

yt-”¸ãCN tnú>nT wd §q ytšl yB”T dr© l¥¹UgR YbL_
-”¸ h#n@¬N lmF-R nW።
KTTL wQ¬êEnT tk¬¬YnT ÆlW mLk# bDNgT wYM btwsn g!z@ bmR¦
GBR §Y bmmR÷Z y¸kÂwN s!çN፣ YHM y|‰ XNQSqs@ãCN k:lT :lT jMé
bqÈY Ãl#TN KNên@ãC DKmT _NµÊN bmlyT yXRMT XRM©ãCN bmWsD
mStµkL ÃlÆcWN t-ÂKrW mÿD y¸gÆcWN bmWsD lqÈY |‰ãC Mc$
h#n@¬ãCN mF-R nW።
KTTL GMg¥ b¸ktl#T mmz¾ãC y¸µÿD s!çN፣ Xnz!HM xmLµÓC/GïC፣
qLÈÍnT W-@¬¥nT mk¬tL ÂcW።
8.3.1.1 yPéG‰M yxfÚ[M xmLµÓC¼GïCN mk¬tL
yxf[Ú[M
xmLµÓCÂ
GïC
yyPéG‰ÑN
W-@èC
xfÚ[M
lmtNtN
êÂ
mœ¶ÃãC ÂcWÝÝ ¼ZRZ„N በክፍለ ጊዜ 3 YmLkt$/ÝÝ bxfÚ[M xmLµÓC xNÚR
ytqm-# yGïCN :QD
kxfÚ[Ñ UR b¥nÚ[R
yPéG‰M
W-@èCN KNWN
lmtNtN ÃSC§LÝÝ
በክፍለ ጊዜ 3 XNdt-qsW lbjT ›mt$ l¬qÇ yPéG‰M W-@èC xmLµÓCÂ
GïC mqm_ XNÄlÆcW t-Qú*LÝÝ bz!H msrT y¬qÇT GïC ydrs#bT dr©Â
xfÚ[M kmR¦ GB„ xNÚR byg!z@W KTTL l!drGÆcW YgÆLÝÝ
76
8.3.1.2 yPéG‰M qLÈÍnTN mk¬tL
kqLÈÍnT UR btÃÃz yÆlbjT m¼b@èC bPéG‰M bjT xfÚ[M GMg¥ h#lT
q$LF |‰ãC Y-bQÆcêLÝÝ Xnz!HMÝ(
yÆlbjT m|¶Ã b@t$ ytfqdlTN bjT bxGÆb# b|R›T bm-qM

xgLGlÖT xsÈ-# qLÈÍ bçn mLk# mçn#N b_LqT bmtNtN lÆlbjT
m|¶Ã b@t$ X kFt¾ `§ðãC ym|¶Ã b@t$N xfÚ[M btmlkt MKR
lmS-T፣
QL_FÂcW

btqm-W
mSfRT
Ãlmçn#N
wYM
ywrd
mçn#N፣
XNÄ!h#M ybjT BKnTN lmk§kL PéG‰äCN lmlyT፣ l!çN YC§LÝÝ
yQL_F mlk!ÃW btqm-#T mSfRèC msrT mçÂcWN l¥rUg_ ytwsn#
_Ãq&ãCN m-yq$ yGD y¸L nW፣ lMúl@ -”¸ kçn#T WS_ lm_qS ÃHLÝ(

bGB›T wÀãC mQrT yl@lÆcW n-§ wÀãC x=¥mR tgLiêLN)

bGB›T wÀãC MKNÃT bW-@èC _‰T wÀãC km=mR UR ytÃÃz#
n-§ wÀãC tzRZrêLN)

yn-§ wÀãC m=mR bwÀ WSBSB kFt¾ ym=mR xg§l} §Y
Ymsr¬LN)
Xnz!H kF BlW yt-qs#T _Ãq&ãC y¸fiÑ mçn#N ktqbLN፣ MKNìêE
TNtÂW y¸s-WN mnš yPéG‰Ñ qLÈÍnT xLtúµM b¥lT mdMd¸Ã
YsÈLÝÝ
8.3.1.3
yPéG‰M W-@¬¥nTN mk¬tL mgMgM
kPéG‰M W-@¬¥nT xNÚR yW-@T TNt ê Tk#rT

yÆlbjT m|¶Ã b@t$ ydrsbTN W-@T½ ys-WN xgLGlÖT W-@¬¥
|‰ãCN
b¥kÂwN
lPéG‰Ñ
W-@èC
ytmdblTN
bjT
m-qÑN
l¸mlk¬cW xµ§T ¶±RT l¥DrG፣

W-@¬¥ ÃLçn# PéG‰äC½ tmDï§cW ynbrW bjT btlÃy MKNÃT
bmqns# wYM bÈM ytššl bmçn# y¬† lWõCN lmlyT፣ 'W-@¬¥
ÃLçn#
PéG‰äC'
y¸Ã-”Ll#T
yGB
Sk@TN
y¥ÃSgß#T
BÒ
úYçN½ xGÆB ÆLçn h#n@¬ kFt¾ wÀN y-yq$TNM xµè l¥úyT፣
77
¥lT
bGMg¥W wQT W-@¬¥nTN l¥úyT km|¶Ã b@t$ q$__R W+ yçn# µl#

bZRZR mgMgMÂ G"èCN bPéG‰M bjT zmn# WS_ l¸mlk¬cW
x-”§Y mr©N btlÃy mLk# ¥QrB wdðT mwsD y¸gÆcWN bqÈY
¥m§kT ÃSfLUL፣
8.3.2 yPéG‰M GMg¥
GMg¥ ¥lT PéG‰äCN |R›T ÆlW mNgD ytflgW ›§¥ múµt$N mft>
¥lT nWÝÝ GMg¥ bPéG‰M bjT |R›T êN¾ tf§g! KFL nWÝÝ bPéG‰M §Y
ytmsrt ybjT |R›T½ ybjT £dt$N l¥úyT GMg¥ãCN ¥µÿD Y-Y”LÝÝ
yPéG‰M GMg¥ lbjT xs‰R ÃlW _QMN y¸ktl#$TN g#Ä×CN lmmlS
b¸ÃmC mLk# m-yQ xSf§g! nWÝÝ

µl#T
PéG‰äC
¼wYM
yPéG‰M
KFlÖC¼
yT®c
ÂcW
W-@´
ÃLçn#T) ¼wYM ktmdbW bjT xNÚR W-@¬¥n¬cWN bbqE h#n@¬
y¥Ygl[W¼ XÂ yT®c$ ÂcW mÌr_ ÃlÆcW)

kxGÆBnT xNÚR µl#T PéG‰äC -q»¬cW ZQt¾ yçn#T yT®c$
ÂcW) bl@§ xg§l} yGB Sk@èCN l¥SgßT l¥Hbrsb# y¸s-#T _QM y¯§
Ælmçn# kwÀ xNÚR yT®c$ PéG‰äC mQrT xlÆcW)

bjTN bmö-B QL_FÂN l¥ššL MN mdrG xlbT) y¸l#TN ¥Nút$
-”¸ YçÂL።
8.4 የፕሮግራም በጀት የክትትልና ግምገማ አተገባበር
የፕሮግራም በጀት የክትትልና ግምገማ አሰራርን ሙሉ ለሙሉ ሥራ ላይ ለማዋል ከፍተኛ
አቅምን የሚጠይቅ ቢሆንም ለጊዜው ሊተገበር የሚችለው የፕሮግራም በጀት የክትትልና
ግምገማ አሠራር እንደሚከተለው ቀርቧል፡፡
8.4.1 የሥራ መርሃ-ግብር ዝግጅት
የፕሮግራም በጀት ክትትልና ግምገማ ለማከናወን በቅድሚያ መርሃ-ግብር መዘጋጀት
ይኖርበታል፡፡ m¼b@t$ bjT b¸ÃqRBbT g!z@ y|‰ mR¦ GBR xBé y¸ÃqRB
s!çN½ YHM በጀቱ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ጸድቆ የበጀት ማስታወቂያ እንደተላከ
XNdg tš>lÖ y¸zUJ YçÂL፡፡ በፋይናንሰ የጊዜ ሰሌዳው መሠረት የባለበጀት
78
መ/ቤቶች መርሃ-ግብራቸውን አዘጋጅተው ለገንዘብና ኢኮኖሚ ትብብር ሚኒስቴር ማቅረብ
አለባቸው፡፡
የመርሃ-ግብር አዘገጃጀት የሚከተሉትን ዋና ዋና ነጥቦች ይይዛል፡፡

የሚዘጋጀው መርሃ-ግብር የአንድ ዓመት /የበጀት ዓመቱ/ ይሆናል፣

መርሃ ግብሩ የሚዘጋጀው የጸደቀውን በጀት መሰረት በማድረግ ነው፣

መርሃ-ግብር የሚዘጋጅባቸውን ቅጾች ቅጽ መማ1 እና መማ2 ይሆናሉ፣

ቀደም ሲል በጀት ሲቀርብ በቅጽ አበማ1 ለበጀት ዓመቱ የተፈቀዱ ግቦችን ከጸደቀው
በጀት አንጻር ማስተካከል፣

በተስተካከሉት ግቦች መሠረት በቅጽ መማ1 ውጤቶችን፣ አመልካቾችን እና ግቦችን
በየሩብ ዓመት በመከፋፈል ማስቀመጥ፣

በጸደቀው በጀት መሠረት የውጤቶችን ወጪ በየሩብ ዓመት ከፋፍሎ መደልደል፤ በዚሁ
መሰረት የጥሬ ገንዘብ ፍላጎት ማዘጋጀት፣

ለበጀት ዓመቱ የጸደቁ የካፒታል ፕሮጀክቶችን በቅጽ መማ2 በዝርዝር በስማቸው
ማስቀመጥ፣

የየፕሮጀክቱን መግለጫ /Profile/ በቅጹ መሰረት መሙላት፣

ለየፕሮጀክቱ ለበጀት ዓመቱ የተፈቀደውን በጀት በፊዚካል ዕቅዱ መሠረት በየሩብ
ዓመቱ ከፋፍሎ መደልደል፣

በተጨማሪ
ለመርሃ-ግብር
ዝግጅት
ከገ/ኢ/ት/ሚ/ር
የሚላከውን የአሠራር
መመሪያ
መከተል፡፡
8.4.2
የፕሮግራም በጀት የአፈጻጸም ሪፖርት ዝግጅት
ለፕሮግራም በጀት ክትትልና ግምገማ የአፈጻጸም ሪፖርት ቁልፍ መሣሪያ ነው፡፡ በበጀት
ዓመቱ መጀመሪያ ላይ በተዘጋጀው መርሃ-ግብር መሠረት የየሩብ ዓመት እና ዓመታዊ
የአፈጻጸም ሪፖርት መዘጋጀት ይኖርበታል፡፡ መ/ቤቶች በበጀት ዓመቱ ውስጥ የመርሃግብር ማሻሻያ ለማድረግ ከፈለጉ በቅድሚያ ከገ/ኢ/ት/ሚ/ር ጋር መመካከር አለባቸው፡፡
የፕሮግራም በጀት የአፈጻጸም ሪፖርት የሚዘጋጀው በቅጽ ሪማ1 እና ሪማ2 መሠረት
ይሆናል፡፡ ከቅጾቹ በተጨማሪ ከገ/ኢ/ት/ሚ/ር በሚሰጠው የአሠራር መመሪያ መሠረት
መግለጫዎች መካተት አለባቸው፡፡
79
የፕሮግራም በጀት የአፈጻጸም ሪፖርት የሚከተሉት ዋና ዋና ነጥቦች ይዟል፣

የሚዘጋጀው የአፈጻጸም ሪፖርት የየሩብ ዓመትና ዓመታዊ ይሆናል፤

የአፈጻጸም ሪፖርት የሚዘጋጀው በበጀት ዓመቱ መጀመሪያ ላይ በተዘጋጀው መርሃግብር
መሠረት ይሆናል፤

የአፈጻጸም ሪፖርቱ በቅጽ ሪማ1 እና ሪማ2 መሠረት ሲሆን፣ ከገ/ኢ/ት/ሚ/ በሚሰጠው
የአሠራር መመሪያ መሠረት መግለጫዎችንም ያካትታል፤

በቅጽ ሪማ1 ፡- ለየውጤቶቹ በያንዳንዱ አመልካች ትይዩ ግቦችና ወጪዎች ለየሩብ
ዓመቱ የታቀደውና የተከናወነው እንዲሁም ሪፖርቱ እስከሚሸፍነው ወር ድረስ ያለው
ይቀመጣል፡፡

በቅጽ ሪማ 2 ፡- ለካፒታል ፕሮጀክቶች የፊዚካል ሥራዎች እና ወጪ የታቀደና
የተከናወነ ይዘጋጃል፤

የካፒታል ፕሮጀክቶች ዝርዝር አካላት (Components) ካላቸው በዝርዝር ማሣየት
የሚቻል ሲሆን፣ የዝርዝሩ ድምር በፕሮጀክቱ ላይ መታየት ይኖርበታል፡፡

l¶±RT ¥Qrb!à ytzU°T QÛC yW-@èCN PéjKèCN yxfÚ[M £dT
lmk¬tL b!ÃSCLM½ SlPéG‰äc$ W-@¬¥nT yGB Sk@T bGL{ xÃú†MÝÝ
bmçn#M m¼b@èC ¶±R¬cWN s!ÃzU° kQÛc$ bt=¥¶ yPéG‰äCN yGB
Sk@T £dT xfÚ[M SlPéG‰äc$ x-”§Y Sk@T yGMg¥ mGlÅ xÃYzW
¥QrB xlÆcWÝÝ
yxfÉiM ¶±RT xzg©jT xq‰rB YzT
1. mGb!ÿ
yxfÚ[M ¶±Rt$ YzT bx+„ mgl{ YñRb¬LÝÝ
2. yðz!µL yÍYÂNS xfÉiM ¥-”lÿ
ym/b@t$ yPéG‰M bjT xfÚ[M& ¶±Rt$ XSk¸¹FnW wR m=rš
DrS
ytkÂwnW
yðz!µLÂ
yÍYÂNS
xfÉiM
-QlL
Æl
mLk#
YqRÆLÝÝ kz!HM bt=¥¶ ከ3 ዓመቱ የዓላማዎች የግብ ስኬት ውስጥ
በየዓመቱ የተደረሰበት yGB Sk@T /outcome/ bPéG‰M¼ N;#S PéG‰M
dr© ytdrsÆcW GïC k:QD UR b¥nÚ[R mgl{ xlbTÝÝ
80
3. yPéG‰äC xfÚ[M¿
bXÃNÄNÇ PéG‰M dr© kxfÚ[M ¥Qrb!à QÛC ¶¥1 X ¶¥2
bmnúT yW-@èCÂ GïC xfÚ[M mGlÅ XNÄ!h#M yµpE¬L PéjKèC
xfÚ[M £dT ¼bµpE¬L PéjKT y¸µÿÇ ê ê |‰ãC mGlÅ
bx+„¼ ይቀርባልÝÝ çñM b|‰ xm‰RÂ xStÄdR PéG‰M ytknwn#
yWS_
tGƉTN
xg#Lè
¥WÈT
xSf§g!
xYdlMÝÝ
bx-ӤY
yXÃNÄNÇ PéG‰M yðz!µLÂ yÍYÂNS xfÚ[M mgl{ ÃlbT s!çN½
yÍYÂNS xfÚ[M BÒ mQrB ylbTMÝÝ bl@§ bk#LM በሌላ ፎርማት
/ለምሳሌ bBSC æR¥T¼ ytzUj ¶±RT mµtT ylbTMÝÝ
4. ÃU-Ñ CGéC¿
የየሩብ ዓመቱ ዕቅድ አፈጻጸም ከዕቅድ በታች የሆነበት ምክንያት
መግለጫ
መቅረብ ይኖርበታል፡፡
5. ytwsÇ XRM©ãC XÂ bqÈY y¸wsÇ XRM©ãC¿
ያጋጠሙ
ችግሮችን
በመፍታት
አፈጻጸሙን
ለማሻሻል
የተወሰዱ
እርምጃዎችና በቀጣይ መወሰድ ባለባቸው እርምጃዎች ላይ በቂ መግለጫ
ይቀርባል፡፡
6. yxfÚ[M ¶±RT ¥Qrb!à QÛC¿
yW-@èCÂ yµpE¬L PéjKèC ZRZR xfÚ[M tÃYø b¸gß#T bQ{
¶¥1 X ¶¥2 YzU©L¿
81
8.5 በደቡብ ኮሪያ የክትትልና ግምገማ አሠራር
በደቡብ ኮሪያ የክትትልና ግምገማ የሚከናወነው እ.ኤ.አ. በ2006 በወጣው የብሄራዊ የፋይናንስ ሕግ
መሠረት ሲሆን፣ በሕጉ እንደተደነገገው እያንዳንዱ ባለበጀት መ/ቤት የአፈጻጸም ዕቅድና ሪፖርት
ማቅረብ አለበት፡፡ በዚህ መሠረት እያንዳንዱ የሚኒስቴር መ/ቤት ወይም ኤጀንሲ ዓመታዊ የበጀት
ጥያቄውን ሲያቀርብ የአፈጻጸም ዕቅዱን አብሮ ማቅረብ ይኖርበታል፡፡ በበጀት ዓመቱ መጨረሻም
ከዓመታዊ የሂሣብ ሪፖርቱ ጋር ዓመታዊ የአፈጻጸም ሪፖርቱን ማቅረብ አለበት፡፡
የባለበጀት መ/ቤቶች ዓመታዊ የአፈጻጸም ዕቅዳቸውንና ሪፖርታቸውን የሚያቀርቡት ለስትራቴጂና
ፋይናንስ ሚኒስቴር ሲሆን፣ የሚኒስቴር መ/ቤቱ የቀረበውን የአፈጻጸም ሪፖርት በማጠናቀር
ለሀገሪቱ ብሄራዊ ሸንጐ ያቀርባል፡፡ ዓመታዊ የአፈጻጸም ዕቅድ በእያንዳንዱ ባለበጀት መ/ቤት
የሚገኙትን የፕሮግራሞች አወቃቀር ማለትም ተልዕኮአቸውን፣ ስትራቴጂክ ግቦችን፣ የውጤት
ግቦችንና የፕሮጀክት ግቦችን ያጠቃልላል፡፡
የደቡብ ኮሪያ የአፈጻጸም ሥራ አመራር ሥርዓት (Performance Management System) ሶስት
ክፍሎች (components) አሉት፡፡እነርሱም ፡ሀ/ ክትትል (Monitoring)
ለ/ የፕሮግራም የራስ ዳሰሳ (Self Assessment of Programs)
ሐ/ የፕሮግራሞች ግምገማ (Program Evaluation) ወይም የፕሮግራሞች ጥልቅ ግምገማ፤ ናቸው፡፡
ሀ/ ክትትል (Monitoring)
በደቡብ ኮሪያ የክትትል ሥርዓት ትግበራ ሂደት½ በብሄራዊ የፋይናንስ ሕጉ መሠረት የሚኒስቴር
መ/ቤቶች እና ኤጀንሲዎች ዓመታዊ የአፈጻጸም ሪፖርታቸውን ለስትራቴጂና ፋይናንስ ሚኒስቴር
እንዲሁም ለብሄራዊ ኦዲት ቢሮ በተቀመጠው የጊዜ ገደብ ያቀርባሉ፡፡ የስትራቴጂና ፋይናንስ
ሚኒስቴር የቀረበውን ሪፖርት በማጠናቀር ለሀገሪቱ ብሄራዊ
ሸንጐ ያቀርባል፡፡ ዓመታዊ
የአፈጻጸም ሪፖርቱ የሚይዘው በአፈጻጸም ዕቅዱ የተመለከቱትን በእያንዳንዱ አስፈጻሚ መ/ቤት
የፕሮግራም አደረጃጀት መሠረት ተልዕኮ፣ ስትራቴጂክ ግቦች፣ የውጤት ግቦችና የፕሮጀክት ግቦችን
ይሆናል፡፡ እነዚህም ሲተነተኑ፡ተልዕኮ ፡ - የእያንዳንዱን ባለበጀት መ/ቤት የመጨረሻ ግብ የሚያሳይ፣
ስትራቴጂክ ግቦች፡- በመ/ቤት ደረጃ የተቀመጡትን ግቦች የሚይዙ፤
የውጤት ግቦች ፡- በቢሮ /የሥራ ክፍል ደረጃ ያሉትን ግቦች የሚይዙ፤
የፕሮጀክት ግቦች፡- በፕሮጀክት ቡድን ደረጃ የተቀመጡ ግቦችን የሚያሳዩ፣ ናቸው፡፡
የክትትል ሥርዓቱ የተቀረጸው ለፕሮግራሞች አፈጻጸም አስተዳደር መነሻ ነጥብ እንዲሆን ታስቦ
ነው፡፡ ይህም ፡1ኛ/ በፖሊሲው ውስጥ ድግግሞሽንና ጉድለቶችን ለመለየት ያግዛል፡፡ በዚህም የፖሊሲ አወቃቀሩን
በመተንተን ኃላፊዎች አንድ የተለየ ፕሮግራም የፖሊሲ ግቡን ለማሳካት የተቀረጸ መሆኑን ወይም
በግልባጩ የፖሊሲ ግቡ በፖሊሲ አወቃቀሩ መታገዙን ለማረጋገጥ ያስችላቸዋል፡፡




2ኛ / የክትትል ሥርዓቱ ከፖሊሲ ግቦች ጋር በተየያዘ የተዘረዘሩ የአፈጻጸም አመልካቾች ሁሉንም
በሚያካትት መልኩ በዝርዝር ይቀርባሉ፡፡ ይህም ልክ የትራፊክ መብራት እንደሚሠራው
የፕሮግራሞች አፈጻጸም ዝቅ በሚልበት ወቅት ማስጠንቀቂያ ይሰጣል፡፡
በክትትል ሥርዓቱ የበላይ አመራር አካላት መሳተፋቸው ወሳኝነት ያለው ሲሆን፣ ይህም ሥርዓቱን
ለማስፈጸም ከፍተኛ አስተዋጽኦ አለው፡፡ ከክትትል ሥርዓቱ የሚገኙ መሠረታዊ ግኝቶች ለበላይ
ውሳኔ ሰጪ አካላት እና በመካከኛ ደረጃ ለሚገኙ ሥራ አመራሮች፣ ለፖለቲካ መሪዎች፣ ገለልተኛ
ባለሙያዎችና ለሲቪል ሰርቪስ አካላት ይቀርባሉ፡፡
82
ለ/ የፕሮግራም የራስ ዳሰሳ (Self Assessment of Programs)
ከላይ በቀረበው የክትትል ሥርዓት የታቀዱ ግቦች አፈጻጸም የሚታይ ሲሆን፣ በፕሮጀክቶች ዳሰሳ
ደግሞ የፕሮጀክቶች ቀልጣፋነት (efficency) እና ብቃት (adequacy) ይገመገማል፡፡ በቀልጣፋነት
ግምገማ በመጀመሪያ ላይ ከታቀደው የግብ ስኬት ምን ያህሉ እንደተፈጸመ ይለካል፡፡ የፕሮጀክቶች
ብቃት ደግሞ የሚያመለክተው የፕሮጀክቶች የትግበራ ስልት ምን ያህል ተስማሚ እንደሆነ ነው፡፡
በዚህ መሠረት በየበጀት ዓመቱ ከእያንዳንዱ ባለበጀት መ/ቤት አንድ ሶስተኛ የሚሆኑት
ፕሮጀክቶች እየተመረጡ ይገመገማሉ፡፡ አፈጻጸማቸውን ለመገምገም በ3 ምድብ 11 የጋራ የሆኑ
ጥያቄዎች ተዘጋጅተዋል፡፡ ከእነዚህም በተጨማሪ በፕሮጀክት ዓይነት ከ1-3 የሚሆኑ ተጨማሪ
ጥያቄዎች ይቀርባሉ፡፡ ጥያቄዎቹ ለባለበጀት መ/ቤቶች የሚቀርቡ ሲሆን፣ መ/ቤቶቹ ደግሞ አዎን/
አይደለም በማለት መልስ የሰጣሉ፡፡ ግምገማው የሚካሄደው በስትራቴጂና ፋይናንስ ሚኒስቴር
ነው፡፡
ከላይ በተጠየቀው የፕሮጀክት ግምገማ መሠረት ለእያንዳንዱ ፕሮጀክት ከ1-5 ነጥብ ይሰጣል፡፡
የነጥብ አሰጣጡም በደረጃ ሆኖ እጅግ በጣም ጥሩ፣ ጥሩ፣ አማካይ፣ ዝቅተኛ፣ በጣም ዝቅተኛ ተብሎ
ይሰጣል፡፡ በተሰጠው ነጥብ መሠረት በጣም ጥሩ አና ጥሩ ለሚያገኙ ፕሮጀክቶች ለማበረታቻ
በጀት የሚጨመርላቸው ሲሆን፣ ዝቅተኛና በጣም ዝቅተኛ ለሚያገኙት ደግሞ ካለፈው በጀት ዓመት
ጋር ሲነጻጸር በ10% ያህል የበጀት ቅናሽ ቅጣት ይጣልባቸዋል፡፡
ሐ/ የፕሮግራሞች ግምገማ (Program Evaluation) ወይም የፕሮግራሞች ጥልቅ ግምገማ፤
የፕሮግራም ግምገማ ሂደት የፕሮግራሞችን አግባብነት፣ቅልጥፍና እና ውጤታማነት ለመለካት
የሚያስችል ነው፡፡ በየዓመቱ በማዕከላዊ የበጀት ኦፊስ ለተመረጡ 10 ፕርግራሞች ጥልቅ እና
ስፋት ያለው ግምገማ ይደረጋል፡፡ የግምገማ ቡድኑ በሙያ የተካኑና አብዛኞቹ ከመንግሥት
የምርምር ተቋማትና ዩኒቨርሲቲዎች የተውጣጡ ናቸው፡፡
የገምጋሚ ቡድኑ ከስትራቴጂና ፋይናንስ ሚኒስቴር እና ሌሎች የሚኒስቴር መ/ቤቶች መረጃ
በማሰባሰብ፣ በመርመርና በመተንተን ሪፖርት ያቀርባል፡፡ በየፕሮግራሞች በርካታ ባለድርሻ
አካላት ሊሳተፉ ስለሚችሉ ለተጠቃሚዎች ምላሽ
ለመስጠት የገምጋሚ ቡድኑ ተከታታይ
ስብሰባዎች ያካሂዳል፡፡ በመጨረሻም ቡድኑ የተጠናቀቀ የግምገማ ሪፖርቱን በሚገኘው ውጤት
መሠረት በሀብት አመዳደብ ላይ ለውጥ ለማምጣት ወይም ፕሮግራሞችን በማጣመር ረገድ ውሣኔ
እንዲሰጥበት ለማዕከላዊ የበጀት ኦፊስ ያቀርባል፡፡
መልመጃ 8
የአንድ መ/ቤት መርሃ ግብርና የአፈጻጸም ሪፖርት ሰነድ በመያዝ ፤ በሪፖርቱ ላይ
በመወያየትና በመገምገም አቅርቡ።
83
xƶãC
xƶ 1
y{Ns ( ¦úB ”§T mGlÅ
xƶ 2
yPéG‰M bjT QÛC ¥B‰¶ÃãC
84
xƶ 1
y{Ns ( ¦úB ”§T mGlÅ
t¼q$ {Ns ( ¦œB ¼”L
1
GB›T (Input)
m G l Å
W-@èCN
l¥SgßT
y¸kÂwn#
tGƉTN
lmf[M
_QM §Y y¸Wl# ¦BèC ¼ysW g#LbT½ mœ¶Ã½
:”ãC½ ?NÚãC¼ ÂcW
2
tGƉT
W-@èCN l¥SgßT y¸µÿÇ |‰ãC wYM £dèC
(Activities)
ÂcWÝÝ Xnz!HM bmdb¾ wÀ ê tGƉT s!çn#
bµpE¬L wÀ dGä PéjKèC ÂcWÝÝ
3
W-@èC
lW+
dNb®C
(Outputs)
MRèC¼
¹qõC
“yts-
HKM”½
¼xµ§T
y¸s-#
ÂcWÝÝ
l±l!S
xgLGlÖèC
lMúl@
dGä
ÃHL
“ytdrg
wYM
lçSpE¬L
ywNjL
MRm‰” W-@èC YçÂl#ÝÝ
4
yGB Sk@T
W-@t$ b¥Hbrsb# §Y ÃSgßW lW_ wYM Sk@T
(Outcome)
nWÝÝ lMúl@ k§Y lW-@èC kts-#T Mœl@ãC WS_
lçSpE¬L “y?YwT ¥ÄN” l±l!S dGä
“ywNjL mqnS” yGB Sk@T YçÂl#ÝÝ
5
ÍYÄ (Impact)
yGB Sk@t$ l¥Hbrsb# ÃSgßW x-”§Y lW_ wYM
yf¬WN
CGR
y¸ÃmlKT
nWÝÝ
lMœl@
k§Y
kts-#T Múl@ãC “yz@gÖC :D» mRzM”½ “s§M
mSfN” ÍYÄN ÃmlK¬l#ÝÝ
6
QL_FÂ
_‰T XNdt-bq çñ W-@TN bxnSt¾ wÀ mS-T
(Efficency)
nWÝÝ QL_F W-@TN y¸lµ s!çN W-@¬¥nT dGä
yGB Sk@TN Ymlk¬LÝÝ
7
8
W-@´nT
PéG‰Ñ¼W-@t$ yGB Sk@T b¥SgßT rgD MN ÃHL
(Effectiveness)
Sk@¬¥ XNdçn y¸ÃúY nWÝÝ
FT¦êEnT
yW-@èCÂ yGB Sk@èC XNÄ!h#M ywÀãCN SR+T
(Equity)
wYM l¥Hbrsb# Xk#L mDrS¼ÃlmDrSN y¸ÃúY
nWÝÝ
YHM
k|R›t
xNÚR l!¬Y YC§LÝÝ
85
Û¬
wYM
kKL§êE
|R+T
xƶ 2Ý(
yPéG‰M bjT QÛC
1. ybjT ¥Qrb!Ã& ¥-”là X mRh GBR ¶±RT ¥Qrb!à QÛC
1.1 ybjT ¥Qrb!Ã
Q{ xb¥1
x-”§Y bjT ¥Qrb!à Q{1
yƒST ›mT yPéG‰M bjT W-@T ¥-”là “k§Y wd ¬C“ y¸zUJ
ymµkl¾ zmN ywÀ ¥:qFÝÝ
Q{ xb¥2
x-”§Y bjT ¥Qrb!à Q{2
›m¬êE yPéG‰M bjT m-yqEà bZRZR ywÀ mdB y¸qRBbTÝÝ
Q{ xb¥3
x-”§Y bjT ¥Qrb!à Q{3
yµpE¬L PéjKèC ZRZRÂ mGlÅ (Profile) ¥Qrb!Ã Q{
1.2 ybjT xtgÆbR
Q{ m¥1
mRh GBR ¥Qrb!Ã Q{1
›m¬êE yPéG‰M bjT y|‰ mRh GBR ¥Qrb!à ¼by„B ›mT ytkÍfl¼
Q{ m¥2
mRh GBR ¥Qrb!Ã Q{2
yµpE¬L PéjKèC y|‰ mRh GBR ¼Action Plan/ ¥Qrb!Ã Q{
¼by„B ›mT
ytkÍfl¼
Q{ ¶¥1
¶±RT ¥Qrb!à Q{1
yy„B ›mT ›m¬êE yPéG‰M bjT yxfÉiM ¶±RT ¥Qrb!à Q{
by„B ›mt$ ytkÍfl
Q{ ¶¥2
¶±RT ¥Qrb!à Q{2
yµpE¬L PéjKèC yxfÚ[M ¶±RT ¥Qrb!à Q{
¥s¬wšÝ h#l#M yPéG‰M bjT QÛC ¼kQ{ m¥2 X ¶¥2 bStqR¼ bG‰ bk#L
Ãl#T SDST xMìC tmúúY YzT x§cWÝÝ Xnz!HM½
86
ym¼b@T MDB
xMD 1Ý
ÆlƒST x`Z yxSfɸ m¼b@T mlà q$_R
xMD 2Ý
Æl h#lT x`Z yN;#S m¼b@T mlà q$_R
yPéG‰M bjT MDB
xMD 3Ý
Æl xND x`Z yPéG‰M mlà q$_R
xMD 4Ý
Æl xND x`Z yN;#S PéG‰M mlà q$_R
xMD 5Ý
Æl xND x`Z yW-@T mlà q$_R
yPéG‰M mGlÅ
xMD 6Ý
ym¼b@T SM½ N;#S m¼b@T½ yPéG‰M SM½ yPéG‰M `§ð½ N;#S
PéG‰M½ yN;#S PéG‰M h§ð½ X yW-@T mGlÅãCN YY²LÝÝ
kPéG‰M bjT QÛC b¥SktL ZRZR ¥B‰¶Ã qRÆ*LÝÝ
87
ቅጽ xb¥1 - የ3 ዓመት የፕሮግራም በjት Wጤት ማጠቃለያ "k§Y wd ¬C" y¸zUJ ¼ymµkl¾ zmN wÀ ¥:qF¼
b¹!H BR
ym¼b@T
mlà q$_ R
yPéG‰M መለያ
ቁጥር
ym¼
b@t$
SM
N;#S
m¼b@T
Pé
G‰
M
1
2
3
Nx#S
PéG ý-@T
‰M
4
5
000
yPéG‰M
mGlÅ
6
yƒST ›mT
xmLµC
7
GB
n-§
wÀ
-Q§§
wÀ
8
9
10
1¾ ›mT
2¾ ›mT
GB ወጪ
GB ወጪ GB ወጪ
11
ym¼ b@t$ SM
Nx#S m¼b@T
00
የፕሮግራም Sም
1
y Í Y Â N S
M N +
¼yƒST ›mT¼
kላY ወd ታC ስሌT
የፕሮግራም ሀላፊ
›§¥
ውጤቶች
1
88
12
13
14
3¾ ›mT
15
16
ማመዛዘ¾
Ó Q§§
kmNG
ST
G¼b@T
kDRJ
T gb!
17
18
kW+ kW+ yÍYÂN
}RĬ BDR
S
MN+
19
20
Ó Q§§ DMR=0
21=17+18+19+2 22=10-21
0
Q{ xb¥2 ( ›m¬êE yPéG‰M bjT m-yqEà ( bZRZR ywÀ mdB
b¹!H BR
yxbĶ ÷D kxND b§Y xbĶ µl
ytlü wrqT l!!zUJ YC§L
-Q§§ yÍYÂNS MN+ bZRZR
ywÀ mdB
8
kW+ BDR
7
y:RĬ sÀ ÷D kxND b§Y
:RĬ sÀ µl ytlü wrqT
l!zUJ YC§L
6
kW+ :RĬ
5
km¼b@t$ gb!
4
W-@T
kmNG|T GM© b@T
3
PéG‰M
9
10
11
12
13
14
15
16
17
ym/b@t$ SM
000
N;#S m¼b@T
00
1
yPéG‰M
0
SMÝ
yPéG‰M
`§ðÝ
›§¥Ý
1
W-@èCÝ
102
6111
6113
6212
6313
89
¥m²z¾
-Q§§ ›m¬êE wÀ bZRZR
ywÀ mdB
2
N;#S
tGƉT mlà q$_R
m¼b@T
PéG‰M
bZRZR ywÀ mdB
ZRZR ywÀ mdB
1
N;#S
yW-@T ZRZéC
yµpE¬L PéjKT wYM yê êÂ
m¼b@T
mGlÅ
ê tGƉT SM
q$_R
yÍYÂNS MN+
yPéG‰M
yPéG‰M bjT mlà q$_R
yµpE¬L PéjKèC wYM yêÂ
ym¼b@T mlÃ
D ;
1810(17
Q{ xb¥3 yµpE¬L PéjKèC ZRZRÂ mGlÅ (Profile) ¥Qrb!Ã Q{
yðz!µL |‰
t¼q$
PéG‰M¼yPéjKt$ y¸\‰bT ytjmrbT
wRÂ ›¼M
SM
ï¬
y¸ÂqQbT
wRÂ ›¼M
mlk!Ã
y g N z b#
yPéjKt$
l....
-Q§§
yt-yq kmNG|T km¼b@t$
l....
b-Q§§
wÀ
¼b¹!H BR¼ GM© b@T
gb!
y¬qd

M N +
kW+
:RĬ
y:RĬ
sÀ
mlÃ
q$_R
¼b¹!H BR¼
kW+
BDR
yxbĶ
mlÃ
q$_R
mlk!à Ý- yðz!µL |‰ãCN lmlµT y¸ÃglGL nWÝÝ lMúl@ ÃHL ymNgD GNƬ bk!¼»TR½ ymSñ L¥T |‰ãC bÿK¬R½ y?NÉ
GNƬ bmè¾½ wzt...lxNÄND PéjKèC kxND b§Y mlk!à l!qm_ YC§LÝÝ
90
Q{ m¥1( ›mታዊ yPéG‰M bjT የሥራ mRh GBR /Action Plan/ ማቅረቢያ ቅጽ
ym¼b@T mlÃ
q$_R
yP éG‰ M bj T mlÃ
q$_ R
m¼b@T
N;#S
m¼b@T
PéG‰M
1
2
3
N ;#S
W- @T
P éG ‰ M
4
5
2¾ „B ›mT
3¾ „B ›mT
y P éG ‰ M
mGlÅ
xmLµC
ግብ
wÀ
¼በሺህ ብር ¼
ግብ
wÀ
¼ በሺህ ብር ¼
ግብ
wÀ
¼ በሺህ
ብር ¼
ግብ
6
7
8
9
10
11
12
13
14
የመ ¼ ቤ ቱ ስ ም
000
1¾ „B ›mT
ለበጀት ዓመቱ የታቀደ
yPéG‰M¼N;#S
PéG‰M SMÝ
W-@èC
1
2
3
4
91
wÀ
¼ በሺህ ብር ¼
15
4¾ „B ›mT
ግብ
16
wÀ
¼ በሺህ ብር ¼
17
ቅጽ m¥2 ( yµpE¬L PéjKèC የሥራ መርሀ ግብር ¼ Action Plan/ ¥Qrb!Ã Q{
wÀ b¹!H BR
የበጀት
ኮድ
PéG‰M
¼yPéjKt$
SM
y¸\
‰bT
ï¬
1
2
3
ytjm y¸- yPéj
rbT ÂqQbT
Kt$
wRÂ
wR -Q§§
›¼M
›¼M
wÀ
4
5
6
እስከ
አሁን
የወጣ
ወጪ
የፊዚካል
ሥራዎች
የአፈጻጸም
ደረጃ
7
8
የበጀት ዓመቱ ዕቅድ
የፊዚካል
የጸደቀ
mlk!Ã ሥራዎች
በጀት
ዕቅድ
9
92
10
11
1 ኛ ሩብ ዓመት
2 ኛ ሩብ ዓመት
3 ኛ ሩብ ዓመት
የፊዚካል
ሥራዎች
ዕቅድ
የወጪ
ዕቅድ
የፊዚካል
ሥራዎች
ዕቅድ
የወጪ
ዕቅድ
የፊዚካል
ሥራዎች
ዕቅድ
የወጪ
ዕቅድ
12
13
14
15
16
17
4 ኛ ሩብ ዓመት
የፊዚካል
የወጪ
ሥራዎች
ዕቅድ
ዕቅድ
18
19
Q{ ¶¥1 ( yPéG‰M bjT y|‰ mRh GBR የአፈጻጸም ሪፖርት ማቅረቢያ ቅጽ
ym¼b@T mlÃ
q$_R
yPéG‰M bjT mlÃ
q$_R
yPéG‰M
mGlÅ
የታቀደ
m¼b@T
1
N;#S
PéG‰M
m¼b@T
2
3
N;#S
.W-@T
PéG‰M
4
5
xmLµC GB
6
7
8
የተከናወነ
ወጪ
¼b¹!H
BR¼
ግብ
¼b¹!H
BR¼
ግብ
¼b¹!H
BR¼
9
10
11
12
13
የመ ¼ ቤቱ ስ ም
000
ሪፖርቱ እስከሚሸፍነው ሩብ ዓመት m=rš
ድረስ የተከናወነ
የ ______ „B ›mT
ለበጀት ዓመቱ የታቀደ
yPéG‰M¼N
;#S
PéG‰M
SMÝ
W-@èC
1
2
3
4
5
6
7
8
9
93
ወጪ
ወጪ
የታቀደ
የወጪ
ልዩነት
የተከናወነ
ወጪ
ወጪ
የወጪ
ልዩነት
¼bmè
¾¼
ግብ
¼b¹!H
BR¼
ግብ
¼b¹!H
BR¼
¼bmè¾¼
14
15
16
17
18
19
ቅጽ ¶¥2 - yµpE¬L PéjKèC yxfÚ[M ¶±RT ¥Qrb!à Q{
የበጀት ዓመቱ ዕቅድ
yPéjKt$
PéG‰M
-Q§§
የጸደቀ
የፊዚካል
የበጀት ኮድ ¼yPéjKt$
wÀ
በጀት
mlk!Ã
ሥራዎች
SM
¼b¹!H
¼b¹!H
ዕቅድ
BR¼
BR¼
1
2
3
4
5
6
የ
ሩብ ዓመት አፈጻጸም
ሪፖርቱ እስከሚሸፍነው ሩብ ዓመት መጨረሻ ድረስ የተከናወነ
በጀት ¼b¹!H BR¼
የፊዚካል ሥራዎች
በጀት ¼b¹!H BR¼
የፊዚካል ሥራዎች
የታቀደ
የተከናወነ
የታቀደ
የተከናወነ
ክንውን
በመቶኛ
የታቀደ
የተከናወነ
የታቀደ
የተከናወነ
ክንውን
በመቶኛ
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
94
yPéG‰M bjT QÛC ¥B‰¶Ã
bG‰ KFL y¸gß# yh#l#M yPéG‰M bjT QÛC¼kQ{ m¥2 X ¶¥2 bStqR¼
SDST ›MìC tmúúY s!çn# ZRZ‰cW XNd¸ktlW qRÆ*LÝÝ
ym|¶Ã b@T mlà q$_R
›MD 1 m|¶Ã b@TÝ( yxSfÚ¸ m¼b@T ÷D y¸ÚFbT s!çN½ ÷Ç ƒST x`Z
YñrêLÝÝ ym¼b@t$ SM bxMD 6 YÚÍLÝÝ
›MD 2 N;#S m¼b@TÝ( bêÂW m¼b@T |R b?G ytÌÌÑ m¼b@èC ÂcWÝÝ lMúl@
bT‰NS±RT Æl|LÈN |R yDÊÄê T‰NS±RT Q¼{¼b@T m_qS YÒ§LÝÝ y÷D
mlà h#lT x`Z YñrêLÝÝ yN;#S m¼b@t$ SM bxMD 6 YÚÍLÝÝ
yPéG‰M bjT mlà q$_R
›MD
3
yPéG‰M
PéG‰MÝ(
ST‰t&©!
lPéG‰M
›§¥
bjT
l¥SfiM
TNtÂ
êÂ
W-@èCN
m\rT
tNTñ
s!çN½
l¥QrB
y3
›mT
XNdmœ¶Ã
ÃglG§LÝÝ ÆlxND x`Z ÷D nWÝÝ YHM ¥lT b¥N¾WM m¼b@T XJG b!b²
kz-„ b§Y PéG‰M mñR ylbTMÝÝ bmdb¾ x\‰R yPéG‰äC B²T kz!H
XJG XNd¸ÃNS Y-b”LÝÝ
›MD 4 N;#S PéG‰MÝ( lPéG‰M bjT TNt 2¾ m\rT l!çN y¸CL nWÝÝ
yN;#S PéG‰M xdr©jT XNdxSf§g!nt$ m-qM y¸ÒL XN©! xSgÄJ xYdlMÝÝ
Æl xND x`Z ÷D s!çN½ bxND PéG‰M |R y¸ñrW N;#S PéG‰M kz-„
mBl_ ylbTMÝÝ bmdb¾ x\‰R yPéG‰äC B²T kz!H XJG XNd¸ÃNS Yb”LÝÝ
›MD 5 W-@TÝ( bTKKL l!lµ y¸CL s!çN½ lMúl@ bXRšÂ tf_é hBT
¸n!St&R PéG‰äC WS_ "Ãdg yGBR GB›T xgLGlÖT" W-@T YçÂLÝÝ bl@§M
bk#L W-@T ktGÆR y¸lY s!çN½ tGÆR W-@TN l¥GßT y¸kÂwN |‰ nWÝÝ
yh#l#M m¼b@èC DUF sÀ xgLGlÖèC lMúl@ y:QD½ y£œB X ymúsl#T
KFlÖC xdr©jT lWS_ xgLGlÖT y¸WL yy‰úcW W-@èC b!ñ‰cWM½
95
lW+ xµ§T y¸qRb# xgLGlÖèC ÆlmçÂcW XNd W-@T xY¬†MÝÝ YH Æl
xND x`Z ÷D nWÝÝ bmçn#M b¥N¾WM PéG‰MM çn N;#S PéG‰M y¸ñ„T
W-@èC B²T
kz-„ mBl_ ylbTMÝÝ bmdb¾W x\‰R kz!H b¬C XNd¸çN
Y-b”LÝÝ
yPéG‰M mGlÅ
›MD 6 yPéG‰M mGlÅÝ( lXÃNÄNÇ PéG‰M SM YsÈLÝÝ N;#S PéG‰M
y¸ñR kçn yN;#S PéG‰Ñ SM YgÆLÝÝ kz!ÃM yPéG‰M¼N;#S PéG‰M h§ð
Y-qúLÝÝ bm=ršM yW-@T SM YgÆLÝÝ
bmq-L SlXÃNÄNÇ Q{ yq¶ãc$ ›MìC ¥B‰¶Ã YqRÆLÝÝ
ybjT xzg©jTÂ xq‰rB
Q{ xb¥1
“k§Y wd ¬C” y¸zUJ y3 ›mT yPéG‰M bjT W-@T ¥-”là ymµkl¾ g!z@
ywÀ ¥:qF
ywÀ Sl@T x\‰R
›MD
7
xmLµCÝ(
yW-@èCN
xmLµC
y¸YZ
s!çN½YHM
bKFl
g!z@
3
tmLKaL
›MD 8 yW-@èC GBÝ( yW-@èCN GB B²T y¸ÃmlKT s!çN½ lMúl@ 12
_ÂèC y¸µÿÇ kçn bz!H ÷lM 12 YmzgÆLÝÝ 1000 mñ¶Ã b@èC y¸gnb# kçn
GB b¸lW ÷lM 1000 tBlÖ YmzgÆLÝÝ
›MD 9 n-§ wÀÝ( ÃNÇ GB n-§ wÀ y¸mzgBbT s!çN½ b›MD 8 bts-W
Múl@ m\rT lxNÇ _ÂT y¸ÃSfLgW wÀ XNÄ!h#M lxND ymñ¶Ã b@T
GNƬ y¸ÃSfLgW wÀ YmzgÆLÝÝ çñM yW-@T B²T Ælmgl[# MKNÃT
yn-§ wÀ ¥GßT µLtÒl yW-@t$ -Q§§ wÀ bn-§ wÀ ÷lM YmzgÆLÝÝ
yn-§ wÀ ›§¥ m¼b@èC b:QÄcW m\rT y3 ›mT PéG‰M MN ÃHL wÀ
l!ÃSkTL XNd¸CL l¥úyT nWÝÝ YHM ”k§Y wd ¬C” y¸qRB ySl@T x\‰R
96
nWÝÝ bmq-L ZRZR ›m¬êE bjT ¥lTM btGƉT X bGB›T TNt §Y
tmSRè y¸qRbW ”k¬C wd §Y” ySl@T x\‰R ”k§Y wd ¬C” ySl@T x\‰RN
TKkl¾nT ÃrUGÈLÝÝ
›MD 10 -Q§§ wÀÝ( -Q§§ wÀ y¸s§W n-§ q$_R bn-§ wÀ tÆZè nWÝÝ
bz!h# m\rT yXÃNÄNÇ PéG‰M -Q§§ wÀ s!dmR ym¼b@t$N -Q§§ wÀ
YsÈLÝÝ bz!h# mLK t-”lÖ y¸gßW wÀ yxND ›§¥ PéG‰M bST‰t&©! :QÇ
m\rT b3 ›mT g!z@ WS_ y¸ÃSfLgWN -Q§§ wÀ ÃúÃLÝÝ bl@§ bk#L n-§
wÀ y¥Y¬wQ çñ ktgß -Q§§ wÀW BÒ YqmÈLÝÝ
›MD 11½ 13 15Ý( kƒST ›mt$ x-”§Y GB yy›mt$ GB y¸qRBbT nWÝÝ
›MD 12½ 14½ 16Ý( kƒST ›mt$ x-”§Y wÀ yy›mt$ wÀ y¸qRBbT nWÝÝ
yÍYÂNS MN+ bW-@T
›MD 17Ý ymNG|T GM© b@TÝ( kmNG|T GM© b@T y¸mdB bjT nWÝÝ
›MD 18Ý ym¼b@T gb!Ý( km¼b@èC y¸sbsB yWS_ gb! çñ lm¼b@èC wÀ l!WL
y¸CL nWÝÝ
›MD 19Ý
yW+ :RĬÝ( ktlÆ yW+ DRJèC¼ xgéC b:RĬ y¸g„ gNzB
nWÝÝ
›MD 20Ý yW+ BDRÝ( m¼b@èC ktlÆ yW+ DRJèC¼xgéC y¸Ãgß#T gNzB
nWÝÝ
›MD 21Ý yÍYÂNS MN+ DMRÝ( XÃNÄNÇN W-@T lmtGbR y¸ÃSfLgW
-Q§§ yÍYÂNS MN+ y¸mzgBbT nWÝÝ
97
ywÀ ¥m²z¾
›MD 22Ý ¥m²z¾Ý( -Q§§ yt-yq bjT -Q§§ yÍYÂNS MN+ Xk#L mçn#
y¸rUg_bT nWÝÝ Xk#L µLçn yt-yqW bjT wYM yÍYÂNS MNŒ mStµkL
YñRb¬LÝÝ
Q{ xb¥2
›m¬êE yPéG‰M bjT _Ãq& bZRZR ywÀ mdB mlà q$_éC
¥úsb!ÃÝ( k›MD 1 XSk 6 Ãl#T mr©ãC bÑl# bq_¬ ytwsÇT k›m¬êE
ybjT _Ãq& ¥Qrb!à kçnW kQ{ xb¥1 nWÝÝ b›m¬êE dr© “k¬C wd §Y”
_LQ TNt y¸jmrW k÷lM 8 nWÝÝ
“k¬C wd §Y“ ¥-”lÃ
›MD 7Ý( yµpE¬L PéjKT wYM mdb¾ ê tGÆR SM
›MD 8Ý( yµpE¬L PéjKT wYM mdb¾ tGÆR mlà q$_R½ h#lT x`øC
s!çn#½ l¥N¾WM W-@T yPéjKT wYM ymdb¾ ê tGƉT kFt¾W B²T 99
l!dRS YC§LÝÝ
›MD 9 Ý( ZRZR ywÀ mdïC mlà q$_éC
›MD 10Ý( -Q§§ wÀ bZRZR ywÀ mdïC
›MD 11Ý( 12½ 13 XÂ 15Ý( XÃNÄNÇ yÍYÂNS MN+ bZRZR ywÀ mdB ÝÝ
›MD 14Ý( y¸ÃglGlW DUF sÀ lUëCN bmlyT MNŒN l¥m§kT nWÝÝ
›MD 16Ý( y¸fQdW xbĶãCN bmlyT MNŒN l¥m§kT nW
›MD 17 DMéCÝ( lXÃNÄNÇ PéjKT ¼ê tGÆR
ywÀãC DMR½
¥m²z¾
›MD 18 ¥m²z¾Ý( bxND wgN bGB›T ¥-”là lGB›T ZRZR wÀãC bl@§
wgN bQdM tkt§cW ›MD 10 X -Q§§ yÍYÂNS MN+ bwÀ mdB ¼xMD
17¼
mµkL Ãl L†nT nWÝÝ
98
ybjT xtgÆbR
Q{ m¥1 XÂ m¥2
y›m¬êE PéG‰M bjT yy„B ›mT y|‰ mRh GBR ¥Qrb!Ã
Q{ m¥1 bQ{ xb¥1 §Y ytm\rt s!çN½ YHM ymjm¶ÃWN ›mT BÒ
y¸YZ YçÂLÝÝ
yQ{ m¥1 ¥B‰¶Ã
kxMD 1 XSk 6 kl@lÖc$ QÛC tmúúYnT ÃlW bmçn# k§Y yts-WN mGlÅ
YmLkt$ÝÝ
xMD 7 xmLµC:(
yW-@èC xmLµC ¼mlk!Ã y¸-qSbT s!çN½ Sl x-”qÑ
bKFL g!z@ 3 YmLkt$ÝÝ
xMD 8½10½12½14½16 GB:(
lXÃNÄNÇ xMLµC b›m¬êE by„B ›mT GïC
y¸t†ÆcW s!çN½ yGïCN x-”qM kz!H b§Y lxb¥1 xMD 8 yts-WN Múl@
YmLkt$ÝÝ yy„B ›mt$ GB tdMé ›m¬êE Gb#N mS-T xlbTÝÝ
xMD 9½11½13½15½17 wÀ:(
yW-@èCN ›m¬êE yy„B ›mT wÀ y¸gl{bT
nWÝÝ xMD 9 lbjT ›mt$ lW-@t$ yidq wÀ s!çN½ yq„T xMìC y›mt$
wÀ by„B ›mT tkÍFlÖ y¸¬YbT nWÝÝ bmçn#M by„B ›mt$
GïCÂ wÀ tdMrW lbjT ›mt$ y¬qdWN mS-T xlÆcWÝÝ
Q{ ¶¥1 X ¶¥ 2
yPéG‰M bjT yy„B ›mT yxfÚ[M ¶±RT ¥Qrb!Ã
yQ{ ¶¥1 ¥B‰¶Ã
99
yt¹n¹n#T
kxMD 1 XSk 6 kl@lÖc$ QÛC tmúúYnT ÃlW bmçn# k§Y yts-WN mGlÅ
YmLkt$ÝÝ
lbjT ›mt$ y¬qd½ y¸lW lbjT ›mt$ y¬qÇ xmLµÓC½ GBÂ wÀ
y¸¬YbT nWÝÝ
y------- „B ›mT:( xfÚ[M y¸qRBbT „B ›mT y¸ÚFbT nWÝÝ lMúl@ 2¾ „B
›mT kçn y2¾ „B ›mT tBlÖ YÚÍLÝÝ
¶±Rt$ XSk ¸¹FnW „B ›mT m=rš DrS ytkÂwn y¸lW:( ¶±Rt$ XSk
¸qRBbT „B ›mT DRS ytkÂwnW DMR y¸¬YbT nWÝÝ lMúl@ y3¾ „B
›mT b¸qRBbT wQT y1¾ ½ 2¾ XÂ 3¾ „B ›m¬TN b¥-”lL ¥úyT
ÃSfLULÝÝ ›m¬êE ¶±RT b¸qRBbT wQT ybjT ›mt$ xfÚ[M Y¬ÃLÝÝ
xMD 7 xmLµC:(
yW-@èC xmLµC ¼mlk!Ã y¸-qSbT s!çN½ Sl x-”qÑ
bKFl g!z@ 3 YmLkt$ÝÝ
›MD 8 XSk 19:( bXnz!H ›MìC yt-qs#T yGB X wÀ ›MìC ›m¬êE XÂ
yy„B ›mT GïC X wÀãC y¸¬YbT nWÝÝ
100