LOGISTYKA4
advertisement
Logistyka produkcji 1. Procesy produkcyjne, logistyka produkcji, istota i zadania 1.1.Logistyka produkcji w ujęciu procesowym 1.2.Systemy produkcyjne w ujęciu logistycznym 2. Organizacja produkcji Logistyka produkcji 2.1.Klasyczna organizacja produkcji 2.2.Elastyczna organizacja produkcji 2.3.Cykl produkcyjny dr inż. Szymon Fierek 2.4.Zapasy produkcji w toku 3. Logistyczne planowanie produkcji 4. Produkt 4.1.Techniczno - technologiczne ujęcie produktu 4.2.Rynkowe ujęcie produktu 5. Rola logistyki w procesach produkcyjnych 6. Gospodarka odpadami? 7. Gospodarka opakowaniami? www.dts.put.poznan.pl https://www.facebook.com/zaklad.systemow.transportowych X Istota i zadania logistyki produkcji Istota i zadania logistyki produkcji Procesy produkcyjne Procesy produkcyjne „Produkcja to nie tylko zastosowanie maszyn czy narzędzi do przetwarzania materiałów, ale zastosowanie logiki do procesu pracy” Przedsiębiorstwa Procesy • produkcyjne • produkcyjne • usługowe • usługowe • mieszane • mieszane Procesy produkcyjne/usługowe: - zespół uporządkowanych działań - skoordynowanie czasowo - przestrzenne wykonawców, środków pracy i przedmiotów pracy Cel: przedmioty pracy wyroby gotowe (produkty, towary, dobra inwestycyjne) o określonych cechach użytkowych 227 228 Istota i zadania logistyki produkcji Istota i zadania logistyki produkcji Procesy produkcyjne a ich organizacja Proces produkcyjny (wytwórczy) - przekształcenie dóbr przyrody, surowców i materiałów (przedmiotów pracy) w produkty (wyroby konsumpcyjne, inwestycyjne lub produkcyjne [podlegające dalszym przerobom]) Procesy produkcyjne Planowanie Procesy produkcyjne w przedsiębiorstwie Logistyka Marketing Organizacja procesów produkcyjnych skoordynowanie czynników wytwórczych - energii, ludzi i przedmiotów pracy (materiałów i surowców) przy wykorzystaniu odpowiedniej technologii i przepływu informacji 229 Zarządzanie 230 Istota i zadania logistyki produkcji Istota i zadania logistyki produkcji Logistyka produkcji - w ujęciu węższym: podsystem, który obejmuje zarządzanie przepływami materiałów w procesie produkcyjnym Logistyka produkcji - wsparcie procesu produkcji we wszelkie niezbędne zasoby (materiały, informacje, zasoby ludzkie i pieniężne) Obejmuje czynności związane z: • • zaopatrzeniem procesu produkcji w - surowce, - półfabrykaty - materiały pomocnicze (części zamienne) - materiały eksploatacyjne (paliwa) Logistyka produkcji - w ujęciu szerszym: dyscyplina wiedzy, która poprzez badania, właściwą politykę, realizację funkcji logistycznych, formułowane zasady, instrumenty realizacji, regulacji oraz właściwe logistyce rozwiązania systemowe zapewnia racjonalną produkcję przekazywaniem półwyrobów i wyrobów gotowych do magazynu zbytu 231 232 Istota i zadania logistyki produkcji Istota i zadania logistyki produkcji Zadania logistyki produkcji • zapewnienie optymalnego przepływu materiałów i informacji w procesie produkcji Logistyka produkcji Proces produkcyjny Logistyka zaopatrzenia Kontrola przepływu Planowanie Surowców Materiałów składy zaopatrzeniowe Logistyka dystrybucji Organizowanie Elementów kooperacyjnych Części końcowe magazyny wyrobów gotowych i zbytu Nie zajmuje się technologią procesów produkcyjnych! Zajmuje się sprawną organizacją całego systemu produkcyjnego! pośrednie magazyny wydziałowe i stanowiskowe 233 X Istota i zadania logistyki produkcji Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Procesy produkcyjne Rynek dostawców Magazyny dostawców Logistyka zaopatrzenia Logistyka Produkcji Magazyny surowców Proces produkcji Logistyka produkcji Zakupy Produkcja Magazynowanie Magazyn wyrobów gotowych Kanały dystrybucji Rynek klientów X Logistyka dystrybucji Proces ten obejmuje przepływ informacji od momentu złożenia zamówienia, poprzez określenie zapotrzebowanie - na materiały stosowane do wytworzenia wyrobu, ocenę możliwości produkcyjnych, magazynowania wyrobu, aż do kompletacji i wysyłki wyrobów do klienta. 234 Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka Produkcji Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka Produkcji Dane wejściowe Dane wejściowe Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Proces Zarządczy Proces Zarządczy Zapytania, Zamówienia Proces stykowy Proces stykowy Proces Współpracy z Klientem X X Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka Produkcji Logistyka Produkcji Dane wejściowe Dane wejściowe Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Proces Zarządczy Proces Zarządczy Zapytania, Zamówienia Zapytania, Zamówienia Proces Współpracy z Klientem Proces Zakupów Informacja o możliwościach produkcyjnych Proces Magazynowania Stany magazynowe Informacja o dostawach w drodze Proces Zakupów Proces stykowy Informacja o dostawach w drodze Proces stykowy Proces Magazynowania Stany magazynowe Proces Współpracy z Klientem Informacja o możliwościach produkcyjnych Informacja o zagrożeniach wykonania zlecenia Proces Produkcji Proces Produkcji Uzgodnienie możliwości produkcyjnych X X Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka Produkcji Logistyka Produkcji Dane wejściowe Dane wejściowe Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Proces Zarządczy Proces Zarządczy Zapytania, Zamówienia Zapytania, Zamówienia Proces Współpracy z Klientem Proces Zakupów Zapotrzebowanie na materiały Informacja o możliwościach produkcyjnych Proces Magazynowania Stany magazynowe Informacja o dostawach w drodze Proces Zakupów Zapotrzebowanie na materiały Informacja o możliwościach produkcyjnych Informacja o zagrożeniach wykonania zlecenia Informacja o zagrożeniach wykonania zlecenia Proces Produkcji Uzgodnienie możliwości produkcyjnych Proces Produkcji Uzgodnienie możliwości produkcyjnych Uruchomienie zlecenia produkcyjnego X X Proces stykowy Informacja o dostawach w drodze Proces stykowy Proces Magazynowania Stany magazynowe Proces Współpracy z Klientem Potwierdzenie możliwości wykonania Logistyka produkcji w ujęciu procesowym Logistyka Produkcji System produkcyjny – to celowo zaprojektowany oraz zorganizowany układ przetwarzania strumienia wejścia w strumień wyjścia. Od jego natężenia zależy typ produkcji Dane wejściowe Cele i zadania do realizacji oraz korekta zadań Proces Zarządczy Rozliczenie z realizacji celów i zadań oraz działań korygujących Zapytania, Zamówienia Proces Magazynowania Stany magazynowe Informacja o dostawach w drodze Proces Zakupów Zapotrzebowanie na materiały Proces stykowy Proces Współpracy z Klientem Potwierdzenie możliwości wykonania Systemy produkcyjne w ujęciu logistycznym Informacja o możliwościach produkcyjnych Informacja o zagrożeniach wykonania zlecenia Proces Produkcji Uzgodnienie możliwości produkcyjnych Uruchomienie zlecenia produkcyjnego 235 236 Systemy produkcyjne w ujęciu logistycznym Systemy produkcyjne w ujęciu logistycznym Z punktu widzenia logistyki organizacja produkcji należy do podstawowych czynników determinujących proces logistyczny. Wytyczne w zakresie organizacji systemów produkcji wynikają z zasad: proporcjonalności – równomierny podział pracy na stanowiskach, Cel Skuteczne kojarzenie pracy ludzkiej z materialnymi czynnikami procesu produkcyjnego Efektywne rozmieszczenie środków produkcji Łączenie środków produkcji z procesami (w przestrzeni i czasie) Zapewnienie maksymalnej wydajności i optymalnych wyników ekonomicznych liniowości – brak skrzyżowań, nawrotów, powrotów, ciągłości przebiegu – eliminowanie przerw, równoległości przebiegu procesów cząstkowych (koncentracja w czasie), rytmiczności – produkcja powinna spływać w czasie w równych ilościach. 237 238 Systemy produkcyjne w ujęciu logistycznym Klasyczna organizacja produkcji Struktura produkcyjna - zbiór komórek produkcyjnych i wzajemnych relacji między nimi zasada technologiczna - stanowiska grupuje się wg typów zasada przedmiotowa - stanowiska dobierane są pod kątem rodzaju gotowego wyrobu Struktury organizacyjne systemów produkcji można podzielić ze względu na: układ więzi organizacyjnych (służbowa, funkcjonalna, techniczna), spiętrzenie i rozpiętość kierowania: płaskie i smukłe Odmiana organizacyjna poziom specjalizacji stanowisk roboczych, powiązanie stanowisk w czasie i przestrzeni, Specjalizacja stanowisk roboczych (określająca typ produkcji) asortyment, Stopień powiązania stanowisk (określa formę organizacji produkcji) liczebność wyrobów, powtarzalność wyrobów 239 240 Klasyczna organizacja produkcji Klasyczna organizacja produkcji Formy organizacji produkcji: Formy organizacji produkcji: Warsztatowa: Potokowa: brak ścisłego powiązania stanowisk roboczych (ludzie wykonują różne przypadkowo przydzielone im operacje) pracownik musi umieć zrobić wszystko, co w danej fazie trzeba zrobić wykonywanie produktów w określonych partiach niższe koszty ze względu na jednorazowe lepsze przygotowanie produkcji dla całej serii i lepszą organizację pracy stosowana w produkcji seryjnej można osiągnąć produkcję bez przerw (stosuje się w niej harmonogramowanie produkcji) Zalety: wyróżnia się potok: funkcjonalność - wykonanie wszystkiego w jednym miejscu synchroniczny - czasy operacji są równe bądź są swoimi krotnościami, mała liczba przebiegów transportowych asynchroniczny - czasy operacji nie są sobie równe, ani nie stanowią krotności, z wymuszonym taktem - stanowiska powiązane są samoczynnym systemem transportowym, który narzuca całej linii przymusowe tempo, Wady: duże koszty pracownicy powinni posiadać wysokie kwalifikacje zautomatyzowany - występuje po ścisłym powiązaniu stanowisk roboczych z systemem transportowym w ramach cyklu produkcyjnego 241 242 Klasyczna organizacja produkcji Elastyczna organizacja produkcji Formy organizacji produkcji: Gniazdowa: Podstawowe kryteria oceny organizacji produkcji współczesnych przedsiębiorstw: jest wynikiem przedmiotowej specjalizacji systemu produkcyjnego szczupłość – pozbywanie się zbędnych zasobów (zadań, pracowników, itp.), oparta na przestrzennym grupowaniu jednostek, aby umożliwić kompletną obróbkę określonej grupy wyrobów zdolność reagowania – szybkość reakcji na zmiany popytu, podobnych do siebie (gniazda wg faz procesu lub gniazda komórkowe) spokrewnionych ze sobą technologicznie (gniazda funkcjonalne lub modułowe) elastyczność systemu produkcyjnego – dopasowanie się do potrzeb wymaga usystematyzowanego przebiegu produkcji 243 244 Elastyczna organizacja produkcji Elastyczna organizacja produkcji Efektywność struktury organizacyjnej coraz bardziej zależy od umiejętności opanowania narastającego zróżnicowania wyrobów. Idea elastycznej („postfordowskiej”) organizacji produkcji, opiera się na: Preferowane obecnie krótkie serie produkcyjne powodują, że konieczna jest elastyczna, dostosowana do potrzeb odbiorców, organizacja produkcji Klasyczna, zapoczątkowana przez H. Forda, idea organizacji produkcji zakładała: masową (wielkoseryjną) produkcję, standardowe wyroby, wielkie zintegrowane pionowo firmy. 245 produkcji na zamówienie, zlecaniu wielu etapów produkcji podwykonawcom (outsourcing), dostawach just-in-time, wykorzystywaniu wielozadaniowych maszyn, kontraktach okresowych z pracownikami i pracach zleconych. Struktury elastyczne zakładają możliwość zmiany jednostek produkcyjnych i zespołów ludzkich, zgodnie ze stawianymi zadaniami z uwzględnieniem sytuacji firmy, bez konieczności dokonywania trwałych przekształceń w jej strukturze organizacji 246 Cykl produkcyjny Generalna zasada logistyki określa, że przy sterowaniu produkcją istotne są trzy postulaty: minimalizacja zapasów produkcji w toku terminowość kończenia produkcji skracanie cykli produkcyjnych Cykl produkcyjny wyrobu jest to czas od złożenia zamówienia na wykonanie wyrobu lub usługi, do momentu przekazania klientowi gotowego wyrobu lub zakończenie usługi Cykl produkcyjny Długość cyklu produkcyjnego zależy od: czasu trwania poszczególnych operacji tm w procesie wytwórczym czasu przerw pomiędzy tymi operacjami tp Skrócenie cyklu produkcyjnego i zmniejszenie zapasu w toku można osiągnąć przez uwzględnienie w harmonogramie odpowiedniej kolejności obróbki i rodzaju cyklu - przebiegu przez stanowiska: szeregowy, równoległy, szeregowo-równoległy 247 248 Cykl produkcyjny Cykl produkcyjny Przebieg równoległy Przebieg szeregowy typowy dla produkcji jednostkowej i mało seryjnej oraz prac montażowych następna operacja produkcyjna rozpoczyna się po zakończeniu operacji poprzedniej prosta organizacja, nieskomplikowany system sterowania przebiegu, mała liczba operacji transportu poszczególne przedmioty przekazywane są na następną operację bezpośrednio po wykonaniu poprzedniej najkrótszy czas trwania cyklu produkcyjnego rośnie liczba operacji transportowych i złożoność sterowania przebiegiem procesów, występują przerwy w procesach stanowisk tp długi cykl produkcyjny 249 250 Cykl produkcyjny Zapasy produkcji w toku Przebieg szeregowo-równoległy kolejna operacja dla tej samej partii rozpoczyna się przed zakończeniem operacji poprzedzającej początek każdej operacji ustala się pod kątem zapewnienia możliwie największej ciągłości obróbki na poszczególnych stanowiskach części z jednej operacji na drugą, z reguły przekazuje się partiami transportowymi eliminuje przerwy w pracach stanowisk wymaga mniejszej liczby operacji transportowych, prostsze sterowania przebiegiem Zapasy produkcji w toku powstają w trakcie procesów produkcyjnych i służą wyrównywaniu dysproporcji, występującej w zapotrzebowaniu materiałowym poszczególnych stanowisk pracy w danym ciągu technologicznym. Wyróżnia się: Zapasy międzykomórkowe - zapasy bieżące i zapasy rezerwowe, wykorzystywane do wyrównywania bieżących dysproporcji w zapotrzebowaniu poszczególnych stanowisk produkcyjnych Zapasy wewnątrzkomórkowe - dwie kategorie zapasów: zapasy cykliczne (technologiczne) i zapasy pozacykliczne najczęściej czas dłuższy niż przebiegu równoległego Ze względu na rodzaj zapasów można wyróżnić natomiast: zapas obrotowy – wynika z powodu braku synchroniczności pomiędzy operacjami, zapas transportowy – wynika z warunków przekazywania obrabianych elementów z operacji na operację zapas kompensacyjny – tworzony jest dla wyrównania doraźnych różnic w wydajności pracowników stosunku do wydajności normatywnej zapas awaryjny – to zapas niezbędny dla zachowania ciągłości produkcji w następnej operacji, w przypadku jeśli poprzedzające stanowisko uległo awarii 251 252 Zapasy produkcji w toku Na wielkość zapasów produkcji w toku wpływają najczęściej: wielkość dostaw materiałowych sposób dostawy Zapasy produkcji w toku Najczęściej wielkość zapasu próbuje się regulować ustalając tzw. wartość normatywną. Współcześnie do ustalania wielkości zapasów używa się systemów planowania potrzeb materiałowych – MRP. warunki transportu jeżeli znany jest optymalny poziom zapasów wyrobów gotowych - można określić rozmiary produkcji w toku (niezbędne do tego, aby wyprodukować określoną ilość wyrobów gotowych) wielkość i równomierność zużycia w jednostce czasu znając wielkość produkcji w toku, można obliczyć stan materiałów potrzebnych do produkcji Metoda ta oparta jest na planowaniu „od końca”, czyli w kierunku przeciwnym do procesów produkcji. warunki magazynowania Duża złożoność strukturalna zapasów produkcji w toku powoduje, że sterowanie nimi jest skomplikowane i wymaga wielkiej precyzji oraz pociąga za sobą duże koszty. Konieczne jest określenie niezbędnego w danych warunkach minimalnego stanu zapasów zabezpieczających ciągłość produkcji na wypadek jakichkolwiek zakłóceń Punktem wyjścia jest popyt na wyrób gotowy określana jest wielkość produkcji w toku określana jest wielkość zamówienia materiałów niezbędnych do produkcji Podstawą tego systemu jest ustalenie potrzeb materiałowych (z uwzględnieniem istniejących zapasów), w podziale na okresy planistyczne na podstawie harmonogramu produkcji 253 254 Planowanie zapotrzebowania materiałowego Planowanie zapotrzebowania materiałowego Potrzeby materiałowe - bezpośrednie zapotrzebowanie na materiały podstawowe wynikające z zaplanowanej do wykonania produkcji, a także zapotrzebowanie na materiały pomocnicze, służące normalnemu funkcjonowaniu przedsiębiorstwa Potrzeby zależne - wynikają z wewnętrznego zapotrzebowania na surowiec, materiał, podzespół potrzebny do produkcji. Generują więc popyt wtórny przedsiębiorstwa, który zależny jest od technologii produkcji MRP - material resource planning metodyka planowania potrzeb materiałowych podstawą funkcjonowania jest: master production schedule - harmonogram (plan) produkcji wyrobów finalnych bill of materials - struktura materiałowa wyrobów ciągłe konfrontowanie w ustalonych przedziałach czasowych i na poszczególnych poziomach zapotrzebowania na dany surowiec z harmonogramem produkcji oraz aktualnymi zapasami i niezrealizowanymi jeszcze dostawami Potrzeby niezależne - wynikają wyłącznie z zapotrzebowania zewnętrznego (pierwotnego) i mogą dotyczyć na przykład podzespołu przeznaczonego na sprzedaż jako część zamienna 255 Planowanie zapotrzebowania materiałowego Procedura MRP: 1. na podstawie harmonogramu produkcji określ zapotrzebowanie brutto na wyrób finalny 2. aby uzyskać zapotrzebowanie netto na wyrób finalny odejmij od zapotrzebowania brutto ilość wyrobów finalnych będących w zapasie. Ustal termin rozpoczęcia produkcji tak aby na czas zaspokoić zapotrzebowanie netto 3. jeśli są jeszcze kolejne poziomy rozwinięcia wyrobu, korzystając ze schematu rozwinięcia materiałowego wyrobu, na podstawie zapotrzebowania netto z poprzedniego poziomu oblicz zapotrzebowanie brutto elementów z poziomu następnego. Jeśli nie ma już kolejnych poziomów przejdź do pkt 5 4. dla każdego z elementów konstrukcyjnych: • oblicz wielkość zamówienia odejmując od zapotrzebowania brutto wielkość zapasu oraz zamówienia będące w realizacji • na podstawie czasu realizacji dostaw danego elementu oraz innych istotnych przesłanek określ moment złożenia zamówienia • wróć do punktu 3 5. zakończ tworzenie planu potrzeb materiałowych 257 STÓŁ Nogi (4) El. drewniany 1 (1) Blat (1) Mocowanie (1) El. drewniany 2 (1) Okucia (4) 256 Planowanie zapotrzebowania materiałowego MRP II - manufacturing resource planning: kolejny krok rozwoju MRP planowanie zasobów (czynników) wytwórczych obejmuje szerszy zestaw zagadnień uwzględnia wykorzystanie zdolności produkcyjnych i wyposażenia technicznego fabryki integruje operacje z planowaniem finansowym skomplikowana metodyka - wymaga dużego zaplecza informatycznego 258 Logistyczne planowanie produkcji Podstawowym celem logistycznego planowania produkcji jest: spełnienie wymagań klienta dotyczących. wielkości i terminów dostaw racjonalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych i minimalizacji zapasów. W efekcie chodzi o to, żeby sprecyzować moment rozpoczęcia i zakończenia zadań, oraz ustalić, kiedy i z wykorzystaniem jakich zasobów produkcyjnych ma ono być wykonywane. Wynika z tego konieczność koordynacji działań w obszarach: projektowania procesów technologicznych, planowania produkcji, Logistyczne planowanie produkcji Bilansowanie obciążeń polega przede wszystkim na porównaniu planowanych zleceń produkcyjnych z możliwościami produkcyjnymi, natomiast harmonogramem produkcyjnym nazywa się szczegółowy plan obciążeń stanowisk pracy Harmonogram jest to wykres (najczęściej diagram Gantta) lub opis poszczególnych zadań uwzględniający ich rozmieszczenie w czasie, pozwalający znaleźć najlepszą kombinację zleceń produkcyjnych i zasobów Diagram Gantta sporządzany jest w układzie: czas (oś x), stanowiska (oś y). Uwzględnia się w nim podział zadania na poszczególne operacje. Operacje zaznaczane są paskami, których długość jest równa czasowi ich realizacji planowania zapotrzebowania. W planowaniu produkcji pojawiają się dwa podstawowe pojęcia: planowanie zadań w czasie – harmonogramowanie, bilansowanie obciążeń, polegające na koordynacji możliwości produkcyjnych urządzeń i pracowników realizujących produkcję 259 260 Harmonogramowanie produkcji przy użyciu ERP Harmonogramowanie produkcji przy użyciu ERP Harmonogram, wyznacza czas rozpoczęcia i ukończenia każdej operacji, oraz ustala, na postawie zasobów, taką kolejność operacji, która wyklucza konflikty zasobów. Dzięki tym wszystkim pomocnym opcjom można bardzo szybko i o wiele wydajniej planować produkcję. Harmonogramowanie, będące ważnym elementem działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa, występuje zwykle jako określony moduł działania w systemach informatycznych ERP Harmonogram, wyznacza czas rozpoczęcia i ukończenia każdej operacji, oraz ustala, na postawie zasobów, taką kolejność operacji, która wyklucza konflikty zasobów. Dzięki tym wszystkim pomocnym opcjom można bardzo szybko i o wiele wydajniej planować produkcję. Harmonogramowanie, będące ważnym elementem działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa, występuje zwykle jako określony moduł działania w systemach informatycznych ERP Moduł harmonogramujący stanowi dla kierownika produkcji nieocenione narzędzie, wspomagające kontrolę procesu dzięki uwidocznieniu obciążenia zasobów, wczesnemu ostrzeganiu o przewidywanych opóźnieniach w realizacji zleceń, „wąskich gardłach” procesu, itp. Moduł harmonogramujący stanowi dla kierownika produkcji nieocenione narzędzie, wspomagające kontrolę procesu dzięki uwidocznieniu obciążenia zasobów, wczesnemu ostrzeganiu o przewidywanych opóźnieniach w realizacji zleceń, „wąskich gardłach” procesu, itp. Niezależnie jednak od użycia takiego czy innego systemu komputerowego, należy podkreślić, że projektowanie przebiegu produkcji w czasie i wyrażanie go za pomocą harmonogramów jest zagadnieniem nadal trudnym. Liczny zbiór działań musi być bowiem wzajemnie zsynchronizowany z uwzględnieniem odpowiedniego wykorzystania czasu pracy ludzi, maszyn i urządzeń X 261 Harmonogramowanie produkcji przy użyciu ERP Planowanie zapotrzebowania materiałowego Harmonogram, wyznacza czas rozpoczęcia i ukończenia każdej operacji, oraz ustala, na postawie zasobów, taką kolejność operacji, która wyklucza konflikty zasobów. Dzięki tym wszystkim pomocnym opcjom można bardzo szybko i o wiele wydajniej planować produkcję. Harmonogramowanie, będące ważnym elementem działalności produkcyjnej przedsiębiorstwa, występuje zwykle jako określony moduł działania w systemach informatycznych ERP Moduł harmonogramujący stanowi dla kierownika produkcji nieocenione narzędzie, wspomagające kontrolę procesu dzięki uwidocznieniu obciążenia zasobów, wczesnemu ostrzeganiu o przewidywanych opóźnieniach w realizacji zleceń, „wąskich gardłach” procesu, itp. KANBAN (j.jap. „widoczny spis”): metoda sterowania produkcją karty ruchu karty produkcji każda komórka organizacyjna produkowała dokładnie tyle, ile w danej chwili jest potrzebne czynnik krytyczny zarządzania materiałami uznano sterowanie zapasami Najkrócej ideę KANBAN oddaje hasło „7 x żadnych”: żadnych braków żadnych opóźnień żadnych zapasów żadnych kolejek – gdziekolwiek i po cokolwiek żadnych bezczynności żadnych zbędnych operacji technologicznych i kontrolnych żadnych przemieszczeń X 262 Planowanie zapotrzebowania materiałowego Podstawą technik KANBAN są formularze (karty ruchu, karty produkcji), które wypełnia się w następującej kolejności: Planowanie zapotrzebowania materiałowego Wady i ograniczenia: pierwotna wersja KANBAN oparta jest na formularzach papierowych, dyspozytor na wydziale produkcji w oparciu o dane nt. prognozowanego popytu na dany element wypełnia planistyczną część karty KANBAN, po czym przekazuje ją na dział produkcji wzrost kosztów transportu, planista na wydziale produkcji sporządza odpowiednie zlecenie produkcyjne dotyczące partii elementów; określa wykonawców i przydziela zasoby niezbędne do wykonania zadania. Wypełnia kolejną część karty wymaga większej dostępności dostawców – zdarza się często, że surowce muszą być dowożone kilka razy dziennie, po zakończeniu produkcji i odbiorze jakościowym partii wykonawca oddziela od karty jedną część i przekazuje ją planiście; jest to dowód wykonania zlecenia. Pozostałe dwie części karty zostają umieszczone w pojemniku z gotowymi elementami, który zostaje przetransportowany na wydział, z którego pochodziły zamówienia metoda zakłada produkcję w partiach o stałej wielkości, odpowiadającej pojemności standardowego pojemnika transportowego danego elementu, w momencie, gdy pracownik zaczyna używać dostarczonego elementu, odrywa drugą część karty KANBAN i przekazuje ją dyspozytorowi wydziałowemu produkcji. Dyspozytor jest informowany, że nowy zapas jest już wykorzystywany. mało odporny na duże wahania popytu, nie uwzględnia zapasów bezpieczeństwa wyrobów gotowych, lecz zakłada produkcję bezbrakową, wymagającą całkowitego zaangażowania od wszystkich pracowników, co stwarza znaczne problemy w innych niż japoński kręgach kulturowych w momencie, gdy zapas elementu się wyczerpie, pracownik przekazuje dyspozytorowi trzecią część karty KANBAN 263 264 Planowanie zapotrzebowania materiałowego Logistyka produkcji Procesy produkcyjne JUST-IN-TIME (JIT) rozwinięcie KANBAN, bardziej kompleksowe małe, częste dostawy dokładnie na czas Logistyka produkcji - dyscyplina wiedzy i oparty na niej podsystem logistyczny obejmujący fizyczny przepływ dóbr materialnych i informacji niezbędny do organizacji procesu produkcyjnego zaopatrzenie zgodne z popytem (z ręki do ust) Proces produkcyjny: główny cel - ograniczenie zapasów dodatkowe postulaty: • środki pracy • praca ludzka • wykorzystywana energia skrócenie cykli dostaw i cykli produkcyjnych, • przedmioty pracy podwyższenie produktywności, • przestrzeń • czas, okres trwania procesu doskonalenie wszystkich działań eliminacja marnotrawnych praktyk efekty: lepsze wykorzystanie zasobów, uproszczenie planowania produkcji, ograniczenie odpadów 265 X Logistyka produkcji Logistyka produkcji Procesy produkcyjne Procesy produkcyjne Etapy i czynności w procesie produkcyjnym: • zatrudnienie pracowników i rozmieszczenie ich w komórkach przedsiębiorstwa przy stanowiskach pracy Działania i uwarunkowania konieczne do uwzględnienia: • specyfika procesu produkcyjnego lub usługowego i struktury wykonywanych czynności • struktura produkcji, w tym: • zaopatrzenie w środki i przedmioty pracy oraz energię i inne elementy - sposób organizacji produkcji • przygotowanie i uruchomienie procesu produkcyjnego - produktów od strony techniczno - technologicznej • magazynowanie surowców - produktów od strony rynkowej • produkcja • kontrola procesu produkcyjnego i wytworzonych wyrobów • magazynowanie wyrobów i produktów - uwzględniania czynników wpływających na proces • obsługa techniczna maszyn i urządzeń biorących udział w procesie wytwórczym - skracania cyklów produkcyjnych • transport (do zaopatrzenia i obsługi linii produkcyjnej oraz odbioru wyrobów) - uwzględniania wymogów klienta • utrzymanie porządku i higieny - minimalizacji czasu i surowców X • analiza bazy produkcyjnej w aspektach lokalizacji, techniki i technologii • koordynacja jednostek biorących udział w procesie przy wykorzystaniu określonych metod • dążenie do: X Logistyka produkcji Logistyka produkcji Procesy produkcyjne Procesy produkcyjne Procesy: • wydobywcze • przetwórcze Grupy tematyczne konieczne do ujęcia w opisie procesu produkcyjnego: - obróbczo - montażowe (syntetyzujące) - aparaturowe (dywersyfikujące) • opis rodzaju procesu produkcyjnego (pełny, niepełny) oraz jego faz • baza produkcyjna • zdolności produkcyjne • plan produkcji • ciągłe • przerywane • wskazanie dostawców, podwykonawców, wykonawców • proste • zapasy • złożone • kontrola jakości - podstawowe (następuje zmiana atrybutów przetwarzanych materiałów i surowców) • normy - pomocnicze (umożliwiające przebieg głównych procesów technologicznych stąd są to: przygotowawcze, kontrolne, pomiarowe, transportowe, magazynowe) • problemy sezonowości • modernizacja i rozbudowa • wpływ na środowisko • terminy rozpoczęcia i zakończenia operacji • produkcji jednostkowej, seryjnej, masowej • wg sposobu organizacji: - linie potokowe stale zsynchronizowane lub niezsynchronizowane - linie potokowe zmienne X 266 Logistyka produkcji Produkt Baza produkcyjna Techniczno-technologiczne ujęcie produktu W opisie produktu w aspekcie konstrukcyjnym, technicznym i technologicznym należy zwrócić uwagę na: 1. Analiza od strony produkcyjnej 2. Analiza w aspekcie technicznym 1. Opis szczegółowy produktu 2. Stan obecny przygotowań do nowej produkcji 3. Analiza technologiczna bazy 3. wskazanie od kiedy i ile wyprodukowano oraz jakie są obecne rozmiary produkcji i jakie są zamierzenia 4. Organizacja bazy 4. poinformowanie o produktach takich samych wyrobów i kto jest głównym dostawą tych produktów na rynek 5. Problematyka zdolności produkcyjnych 5. cechy, zalety i wady 6. procedura zatwierdzania produktu i dopuszczenia go do sprzedaży 7. obowiązujące normy produkcyjne 8. jakość produktów 9. przewidywana wielkość i struktura kosztów wytworzenia 267 268 Produkt Produkt Struktura produktu Różnice między produktami a usługami Produkt rzeczywisty Gwarancja Lp. Lp. Lp. 1 Usługi 1 2 1 Jakość PORDUKTY PORDUKTY PORDUKTY Materialne Materialne Materialne Jednorodne USŁUGI USŁUGI USŁUGI Niematerialne Niejednorodne 3 Kształt Dostawa Rdzeń produktu Opakowanie Kolor Kredyt Produkcja poprzedza konsumpcję 2 Jednorodne Jednorodne 4 2 Oddzielenie produkcji od nabywcy Produkt poszerzony Konsument uczestniczy w produkcji usług Często poza kontrolą zarządu i kierownika Pod kontrolą zarządu i kierownika wymagania konsumenta trudne do Produkcja poprzedza konsumpcję 6 3 3Wymagania Produkcja konsumenta poprzedza są mierzalne konsumpcję Heterogoniczność, zidentyfikowania 5 7 8 9 269 Równoczesne produkcja i konsumpcja Dominuje technologia Dominują ludzie obsługi bezpośredniej Oddzielenie od Magazynowanie logistyka Oddzielenie produkcji produkcji od nabywcy nabywcyNietrwałość usług i brak możliwości magazynowania Możliwość nabycia prawa do własności Niemożliwość nabycia prawa własności usługi 270 Produkt Produkt Przykładowe właściwości i wrażliwość produktu logistycznego Lp. PORDUKTY Właściwości Lp. produktu PORDUKTY logistycznego 1 1 Produkty konsumpcyjne USŁUGI Wrażliwość produktu USŁUGI logistycznego Budowa fizyczna Materialne Materialne Na czas trwania przewozu Konsystencja Jednorodne Jednorodne Gęstość 2 2 Przykładowe właściwości i wrażliwość produktu logistycznego Na oddziaływanie energii mechanicznej Produkty powszechne Produkty wybieralne Produkty luksusowe Produkty podstawowe Produkty homogeniczne Produkty impulsywne Produkty heterogeniczne Produkty niepostrzegalne Na oddziaływanie wilgoci Temperatura: topnienia, krzepnięcia, 3 Produkcja 3 Produkcja poprzedza poprzedza konsumpcję konsumpcję wrzednia, samozapłonu, palenia, zapłonu, Na oddziaływanie temperatury mięknięcia Oddzielenie produkcji od Oddzielenie produkcji od nabywcy nabywcy Na wchłanianie obcych zapachów Wytrzymałość na zginanie, ściskanie Sprężystość Na oddziaływanie światła Produkty nagłej potrzeby 271 272 Produkt Produkt Rynkowe ujęcie produktu Struktura produktu Dostarczenie Produkt na rynku - dobra fizyczne - usługi - osoby - organizacje - idee Konserwacje Części Opakowanie zapasowe Model Cena cecha Usługi Styl Rdzeń Marka gotowość Naprawy produktu Jakość świadczenia Produkt fizyczny Materiał Cechy funkcjonalne Znak Rozwiązania Dostępność Instrukcje surowiec techniczne handlowy punktów Kontakt z Załoga - usługowych Kredyty konsumentem wygląd i zachowanie Wycofanie Usługi (reklamacje) dodatkowe Empatia załogi Instalacje Należy zwrócić uwagę na: - jaki poziom wg marketingowej koncepcji produktu zajmuje oferowany wyrób - określenie fazy cyklu życia w której znajduje się produkt - zakwalifikowanie produktu do odpowiedniego pola BCG - zwrócenie uwagi na istotne zalety produktu - wskazanie na konkurencyjność lub jej brak w sferze produkcji i zysków - zidentyfikowanie aktualnych i przyszłych zagrożeń ze strony klientów 273 274 Produkt Logistyka produkcji Produkt rzeczywisty (postrzeganie produktu) Produkt poszerzony (korzyści dodatkowe) faza wycofania produktu z rynku faza spadku sprzedaży faza nasycenia rynku Rola logistyki w procesach produkcyjnych faza wzrostu sprzedaży faza wprowadzająca na rynek faza wstępna Struktura produktu wielkość sprzedaży Gwarancja Logistyka produkcji w przedsiębiorstwie zajmuje się: Wielkość przychodów zyski - realizacją funkcji z zakresu kierowania tj. planowania - przepływem energii, ludzi i dóbr materialnych niezbędnych do prowadzenia procesów produkcyjnych - sprawnym przebiegiem informacji w relacji do rozpoczęcia procesu produkcyjnego w trakcie jego trwania i po jego zakończeniu - przepływem wyprodukowanych produktów do magazynu wyrobów gotowych, a także niekiedy bezpośrednio z taśmy produkcyjnej do sprzedaży - zapewnieniem możliwości utrzymania maszyn i urządzeń biorących udział w procesach produkcyjnych a także w stałej gotowości technicznej - dostarczeniem materiałów niezbędnych do utrzymania czystości i higieny w pomieszczeniach produkcyjnych - odbiorem odpadów i opakowań po ukończonym procesie produkcyjnym oraz dostarczeniem niezbędnych opakowań do wyprodukowanych wyrobów BEP1 BEP2 zty kos czas 275 276 Logistyka produkcji Logistyka produkcji Rola logistyki w procesach produkcyjnych Celem logistyki produkcji jest: Konieczna znajomość zagadnień: - lokalizacja zakładu wytwórczego i jego oddziałów oraz sposobów ich powiązania z otoczeniem zminimalizowanie zapasów w tej fazie (produkcji) funkcjonowania przedsiębiorstwa - zakres współpracy poszczególnych zakładów i ich kooperacji zewnętrznej - charakter, typ, zakres specjalizacji i intensywność procesów wytwórczych minimalizacja kosztów i wielkości zamrożenia kapitału w procesie produkcji - cykliczność i sezonowość produkcji - atrybuty fizyczne wytwarzanych produktów - struktura produktów i skala długości ich życia na rynku - stosowana technologia i organizacja procesu oraz przewidywane zmiany w tym zakresie - zakres włączenia się przedsiębiorstwa produkcyjnego w gospodarcze procesy globalizacyjne - przyjęta strategia produkcyjna (np. montaż na zamówienie, produkcja na skład lub zamówienie) - zapewnienie ciągłości i wymaganej intensywności produkcji - - - Rola logistyki w procesach produkcyjnych współpraca w rozlokowaniu i obsłudze miejsc (stanowisk) pracy - właściwe gospodarowanie odpadami i opakowaniami - zapewnienie sprawnego i niezawodnego transportu wewnętrznego - utrzymywanie współpracy z kooperantami 277 278 Logistyka produkcji Logistyka produkcji Rola logistyki w procesach produkcyjnych Fazy systemowej interpretacji logistyki w produkcji: - projektowanie i doskonalenie systemu / wyrobu - produkowanie wyrobu / budowa systemu - bieżąca eksploatacja wyrobu / systemu - pozyskanie i doskonalenie potencjału produkcyjnego / wykonawczego - wykorzystanie pozyskanego potencjału - pozyskanie i doskonalenie potencjału pomocniczego (remontowego, serwisowego) - wykorzystanie materiału pomocniczego 279 280
