หลักสูตรการฝกอบรมแพทยประจําบาน
สาขารังสีวิทยาทั่วไป
1. วัตถุประสงคของหลักสูตร
1.1 รังสีแพทยทผี่ า นการอบรมมีความรูความชํานาญทีจ่ ะปฏิบัติงานในประเทศไดอยางเหมาะสม
1.2 รังสีแพทยทผี่ า นการอบรมมีความรูความชํานาญในมาตรฐานสากล
1.3 ผลิตรังสีแพทยที่สามารถนําความรูไ ปเผยแพรถายทอดและศึกษาคนควาดวยตนเองตอได
1.4 ผลิตรังสีแพทยที่มีเจตนคติที่ดีตอวิชาชีพ มีจริยธรรมที่ดี
2. หลักเกณฑการฝกอบรมแพทยเฉพาะทาง สาขารังสีวิทยาทั่วไป
2.1 คุณสมบัติของผูขอรับการฝกอบรม
2.1.1 ไดรับปริญญาแพทยศาสตรบัณฑิตหรือเทียบเทาและไดรับอนุญาตใหทําการประกอบวิชาชีพเวช
กรรมตามหลักเกณฑของแพทยสภา
2.1.2 มีคุณสมบัติครบถวนตามเกณฑแพทยสภาในการเขารับการฝกอบรมแพทยเฉพาะทาง
2.2 หลักสูตร
2.2.1 ระยะเวลาของการฝกอบรม
36 เดือน
แบงเปน เวชศาสตร นิวเคลียร (Nuclear Medicine)
6
เดือน
รังสีรกั ษา
(Radiation Oncology)
6
เดือน
รังสีวินจิ ฉัย (Diagnostic radiology)
22
เดือน
วิชาเลือก
(Elective)
1
เดือน
พยาธิวิทยา (Pathology)
1
เดือน
ในสวนสาขาวิชารังสีวินจิ ฉัย 22 เดือน แบงเปน
General/Fluoroscopy
Computed Tomography (CT)
Magnetic Resonance Imaging (MRI)
Ultrasound
Obstetrics and Gynecology
General
Mammography
-1 -
9
3
1
เดือน
เดือน
เดือน
1
2
เดือน
เดือน
1
เดือน
Pediatrics
Neuroradiology and Neurointervention
Body vascular and Interventional Radiology
1
2
2
เดือน
เดือน
เดือน
2.2.2 หลักสูตรดาน Medical Radiation Physics และ Radiobiology แบงเปน
Medical Radiation Physics
ประมาณ
44
ชั่วโมง
Radiobiology
ประมาณ
21
ชั่วโมง
2.2.3 เนื้อหาวิชาภาคทฤษฎีของวิชาสาขารังสีวนิ ิจฉัยแบงเปน 9 หัวขอคือ
1. Alimentary System
2. Body vascular and Interventional Radiology
3. Cardiovascular system
4. Genito-urinary and obstetric and gynecology system
5. Musculoskeletal System
6. Neuroradiology
7. Pediatric Radiology
8. Respiratory system
9. Computers in Radiology
2.3 วิธกี ารฝกอบรม
ใหแตละสถาบันที่แพทยสภารับรอง จัดการฝกอบรมตามหลักสูตร ทัง้ นี้ใหอยูในกรอบตามความ
เหมาะสม
2.4 การประเมินผลเมื่อจบหลักสูตรโดยคณะอนุกรรมการฝกอบรมและสอบความรูความชํานาญในการ
ประกอบวิชาชีพเวชกรรมสาขารังสีวิทยาทั่วไปโดยการสอบ
2.4.1 คุณสมบัติของผูมีสิทธิสอบเพื่อวุฒิบัตรสาขารังสีวิทยาทั่วไป
2.4.1.1 มีคุณสมบัติตามขอ 2.1 และ
2.4.1.2 ฝกอบรมครบตามขอกําหนดของหลักสูตรในสถาบันที่ไดรับการรับรองตามขอกําหนดของ
แพทยสภา และ
2.4.1.3 สอบผานวิชาMedical radiation Physics และ Radiobiology ตามกฎเกณฑ และ
2.4.1.4 ไดรับการสงชื่อเขาสอบโดยสถาบันที่เขารับการฝกอบรม ทั้งนี้ ในขอ 2.4.4 รวมความถึงการมี
หรือไมมี ป.บัณฑิต ใหขึ้นกับกฎเกณฑของแตละสถาบัน
2.4.2 วิธกี ารสอบ
-2 -
ตามกฎเกณฑที่คณะอนุกรรมการฝกอบรมและสอบความรูความชํานาญในการประกอบวิชาชีพเวช
กรรมสาขารังสีวิทยาทั่วไปเปนผูกําหนด
3. เนื้อหาหลักสูตร
3.1 วิชา Medical radiation Physics และ Radiobiology
3.2 วิชา รังสีวินิจฉัย (Diagnostic Radiology)
3.3 วิชา รังสีรักษา(Radiation Oncology)
3.4 วิชา เวชศาสตรนวิ เคลียร(Nuclear Medicine)
3.5 วิชา พยาธิวิทยา (Pathology)
-3 -
หลักสูตรวิชา
Medical Radiation Physics and Radiobiology
เพื่อใหรังสีแพทยมีความรูพื้นฐานทางรังสีฟสิกส และ ชีวรังสีทางการแพทย ใน
แขนงตาง ๆ ดังนี้
รูรังสีชนิดตาง ๆ สามารถอธิบายการเกิดและคุณสมบัติทางฟสิกสของรังสีนั้น
รูวิธีการวัดรังสีดวยเครื่องวัดรังสีแบบตาง ๆ
รูพื้นฐานสวนประกอบและเทคนิคของการใชเครื่องมือทางรังสีวทิ ยา
รูหลักการวางแผนรักษาผูปวยดวยรังสี หรือใชรังสีรวมรักษา
รูหลักการคํานวณปริมาณรังสีที่ผูปวยไดรับจากการไดรับรังสีรวมรักษา
รูผลของรังสีตอสิ่งมีชีวิต
รูวิธีปองกันอันตรายจากรังสี
รูหลักการขั้นพื้นฐานในการเตรียมเก็บและการควบคุมคุณภาพของสารเภสัชรังสี
วัตถุประสงคของหลักสูตร
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
ประสบการณการเรียนรู
1. ศึกษาจากเอกสารประกอบการบรรยาย และตํารามาตรฐาน
2. มีการบรรยายรังสีฟสิกสสัปดาหละ 2 ชั่วโมง เปนเวลาประมาณ 44 สัปดาห
3. มีการบรรยายชีวรังสีทางการแพทยสัปดาหละ 1 ชั่วโมง เปนเวลาประมาณ 21 สัปดาห
การประเมินผล
มีการสอบขอเขียน
CONTENTS
-4 -
MEDICAL RADIATION PHYSICS
1.
BASIC RADIOLOGICAL PHYSICS (10 hours)
1.1 Basic nuclear physics
1.2 Radiation qualities, quantities and International Standard (SI) units
1.3 Interaction of photon with matter
1.4 Interaction of electrons and heavy particles with matter
1.5 Production and detection of X-rays
1.6 Radiation dosimetry
1.7 Basic knowledge in computer
2.
DIAGNOSTIC RADIOLOGY (10 hours)
2.1 X-ray film and processing
2.2 Intensifying and fluorescent screen
2.3 X-ray circuit and the rectification of generator
2.4 X-ray tube and shielding, the rating of X-ray tube
2.5 Fluoroscopy and radiography
2.6 Special X-ray equipments and procedures
2.7 Ultrasound, computed tomography, magnetic resonance imaging, digital radiography and quality
assurance in diagnostic radiology
3.
RADIOTHERAPY (10 hours)
3.1 Photon and particle beams
3.2 Output measurement and the use of isodose chart
3.3 Therapy planning
3.4 Special techniques in radiotherapy
3.5 Brachytherapy
3.6 Quality assurance in radiotherapy
4.
NUCLEAR MEDICINE (10 hours)
4.1 Radiophamaceuticals
-5 -
4.2
4.3
4.4
4.5
5.
1.
Nuclear instrumentation
Radionuclides quantitative studies in nuclear medicine
Bone densitometer
Quality assurance in nuclear medicine
RADIATION PROTECTION (4 hours)
5.1 Radiation hazards and their controls
5.2 Maximum permissible levels of radiation
5.3 Radiation safety monitoring and legal aspects
5.4 Planning of radiation establishments and protection in diagnostic radiology, radiotherapy and
nuclear medicine
MEDICAL RADIATION PHYSICS
BASIC RADIOLOGICAL PHYSICS
1.1 Basic nuclear physics
1.1.1 The atom
- Atomic structure
- Binding energy of electrons
- Ionization and excitation processes
- Electromagnetic radiation
- Electron transitions: Characteristic x-rays and Auger electron emission
- Mass-energy equivalence (Einstein formula)
1.1.2 Nucleus
- Nuclear constituents
- Nuclide and its classification
- Nuclear forces
- Nuclear stability
- Nuclear fission and fusion
- Nuclear energy levels
1.1.3 Nuclear disintegration
1.1.3.1 Methods of radioactive decay
-6 -
1.2
1.1.3.1.1 Alpha transitions
1.1.3.1.2 Isobaric transitions
- Beta minus decay
- Beta plus decay
- Electron capture
1.1.3.1.3 Isomeric transitions
- Gamma decay
- Internal conversion
1.1.3.2 Decay schemes
1.1.3.3 Single photon emission
1.1.3.4 Interaction of gamma radiation in NaI crystal
1.1.4 Radioactivity
1.1.4.1 Law of radioactive decay
1.1.4.2 Half-lives
- Physical half-life
- Biological half-life
- Effective half-life
1.1.4.3 Units of radioactivity
1.1.4.4 Specific activity
1.1.5 Production of radionuclides
1.1.5.1 Reactor-produced radionuclides
1.1.5.2 Accelerator-or cyclotron-produced radionuclides
1.1.5.3 Fission-produced radionuclides
Radiation qualities, quantities, and SI units
1.2.1 Activity
1.2.2 Ionizing radiations
1.2.3 Intensity (energy flux density or energy fluence rate)
1.2.4 Exposure and its limitation
1.2.5 Absorbed dose
1.2.6 Relationship between exposure and absorbed dose in air
1.2.7 Relationship between exposure and absorbed dose in tissue or other materials
-7 -
1.3
1.4
1.5
1.6
1.2.8 Kerma
1.2.9 Stopping power
1.2.10 Linear energy transfer (LET)
1.2.11 Specific gamma ray constant
1.2.12 Relative biological effectiveness (RBE)
1.2.13 Dose equivalent (DE)
1.2.14 Nominal standard dose (NSD)
Interaction of photon with matter
1.3.1 Attenuation of photon beam
1.3.2 Mass, electronic and atomic attenuation coefficient
1.3.3 Intensity
1.3.4 Scattering
1.3.5 Photoelectric effect
1.3.6 Compton effect
1.3.7 Pair production.
Interaction of electrons and heavy particles with matter
Production and detection of X-rays
1.5.1 Properties of X-rays
- X-ray production
- Results of interaction between electron and atom in an X-ray tube target
- Spectrum of radiation
1.5.2 Quantity and quality of X-rays
- Heat and X-ray production
- The distribution of X-rays around thin and thick target
- The determination of half value layer of X-ray beam
- Calculation of HVL and inverse square law
Radiation dosimetry
1.6.1 Standard methods of radiation measurement
- Ionization method
- Calorimetric method
- Chemical method
-8 -
1.7
2.
1.6.2 Solid state dosimeter
- Film dosimetry
- Thermoluminescent dosimetry
- Semiconductor detector
- Scintillation detector
Basic knowledge in computer
1.7.1 Computer definition
1.7.2 Type of computer
- Analog and digital computer
- Specific and general purpose computer
1.7.3 Computer system
1.7.4 Computer structures
- Hardware
- Software
1.7.5 Programming language
1.7.6 Data processing system
1.7.7 Consideration in computer utilization
DIAGNOSTIC RADIOLOGY
2.1 X-ray film and processing
2.1.1 Radiographic terminology
2.1.2 Radiographic film
2.1.3 Silver image formation
2.1.4 Image characteristics
2.1.5 Radiographic exposure
2.1.6 Secondary radiation fog
2.1.7 Additional density factors
2.1.8 Geometry of image formation
2.1.9 X-ray film processing
2.2 Intensifying and fluorescent screen
2.2.1 Historical
-9 -
2.3
2.4
- Fluorescence
- First use of intensifying screen
2.2.2 Screen characteristics
- Modes of uses
- Types of screens
2.2.3 Screen versus unsharpness
- screen-film contact
2.2.4 Care of screens
X-ray circuit and the rectification of generator
2.3.1 Autotransformer: three phase transformer
2.3.2 High voltage transformer
2.3.3 Vacuum tube and solid state rectifiers
2.3.4 Half-wave rectified circuit
2.3.5 Full-wave rectified circuit
2.3.6 Six-pulse, six-rectified circuit
2.3.7 Twelve-pulse, twelve-rectified circuit
2.3.8 High frequency circuit
2.3.9 Contactor switching; electronic switching
X-ray tube and shielding, the rating of the X-ray tube
2.4.1 The properties of tungsten target
2.4.2 Description of rotating anode tube
2.4.3 The stationary anode tube
2.4.4 Tube shielding and electrical shockproof cables
2.4.5 The rating of X-ray tube
- Electrical rating
- Max kV, max mA, max power
- Thermal rating
- Max production, temperature rise and cooling of the target
- Factors influencing rating
- Current
- Tube kilovoltage
-10 -
2.5
- Focal spot size
- Wave form
- Exposure time
- The use of rating charts
Fluoroscopy and radiography
2.5.1 Introduction to fluoroscopy and radiography
- Meaning
- Luminescence
- Phosphorescent materials
- Fluorescent materials
- Mechanism of fluorescence
- Construction of fluorescence screen
2.5.2 X-ray machines
- Composition of general radiographic machine
- X-ray tube
- Beam limiting devices
- Tube support
- High tension cable
- High tension generator and circuit
- Control table
- X-ray table
- Composition of fluoroscopic machine
- X-ray tube
- X-ray tube carriage and screen holder
- Fluorescent screen
- Fluoroscopic table
- Serial changer or spot film device
- Additional accessories
- Image intensifier
- Optical viewer and image distributor
- Video tape recorder, cine camera, photospot camera
-11 -
2.6
2.7
- Quality assurance
Special X-ray equipments and procedures
2.6.1 Tomography
2.6.2 Stereoradiography
2.6.3 Magnification radiography
2.6.4 Soft tissue radiography
2.6.5 Mammography and xeroradiography
Ultrasound, computed tomography, magnetic resonance imaging, digital radiography and
quality assurance
2.7.1 Basic physics of ultrasound
- Historical background
- Physical properties of ultrasound
- Ultrasonic transducers
- The properties of sound when passing through tissues
- Acoustic impedance
- Axial and lateral resolution
- Instrumentation in ultrasonography
- A-mode, B-mode, and M-mode
- Static image and real time
- Doppler ultrasound
- Quality assurance and routine preventive maintenance
2.7.2 Computed tomography (CT)
- Limitations of conventional radiography
- Principle of operation of CT.
- Scanning
- Image reconstruction
- Display
- Image-adjustment technique
- CT structure
- Process
- Hardware
-12 -
- Advantages and application of CT
- Limitations of CT.
- Fluctuation of radiation flux
- Artifacts
- Evaluation of CT
- First generation
- Second generation
- Third generation
- Fourth generation
- Fifth generation
- Ultrafast CT
- Radiation dose from CT
- Quality assurance in CT
- Spiral (helical) CT
2.7.3 Clinical applications of computed tomography
- Attenuation value determination of histopathology
- Effect of center and window level on lesion detection
- Partial volume effect on lesion detection
- Double exposure technique for detection with marked difference of
attenuation
2.7.4 Magnetic resonance imaging (MRI)
- Physical basis for NMR: properties of atomic nuclei, nuclei in a
magnetic field, lamour frequency, magnetization resonance
- Theoretical basis for MR imaging: relaxation process, advantage
considerations
- Quality assurance in MRI
-13 -
2.7.5 Digital radiography and digital subtraction
- Basic principle
- Digital image conversion from fluoroscopic image
- Computer subtraction of digital image
- Clinical application
3.
RADIOTHERAPY
3.1 Photon and particle beams
3.1.1 Teletherapy unit and high energy X-ray generators
3.1.2 Basic principle of linear accelerator and dosimetry
3.1.3 Terminology: penumbra, surface output, build up region, back scatter
factor, tissue air ratio, percentage depth dose, given dose, skin dose,
tumor dose and exit dose
3.1.4 Tissue-maximum ratio
3.1.5 Tissue-phantom ratio
3.1.6 Scatter-air ratio
3.1.7 Perturbation of isodose distribution
3.1.8 The potential for heavy particle radiation
3.2 Output measurement
3.2.1 Measurement of output with ionization chamber SSD and STD techniques
and dosage calculation
3.2.2 Dose determination for Co-60
3.3 Therapy planning
3.3.1 Beam modification and beam direction devices
- Shielding
- Beam flattening filter
- Tissue compensator
- Wedge filter
- Front and back pointer
- Patient immobilization
3.3.2 Simple dose distribution and combination of isodose charts
-14 -
3.4
3.5
3.6
3.3.3 Oblique incidence and its correction
3.3.4 Wedge filter technique
3.3.5 Integral dose
3.3.6 Prescribing, recording and reporting
Special techniques in radiotherapy
3.4.1 Total body irradiation
3.4.2 Stereotactic radiotherapy and stereotactic radiosurgery
3.4.3 Intraoperative radiotherapy
Brachytherapy
3.5.1 Radiation sources
- Ra-226
- Cs-137
- Co-60
- Ir-192
- Cf-252
3.5.2 Clinical application of radiation sources
3.5.2.1 Dose rate in brachytherapy
- High dose rate (HDR)
- Medium dose rate (MDR)
- Low dose rate (LDR)
3.5.2.2 Preloading
3.5.2.3 Manual afterloading
3.5.2.4 Remote-control afterloading
3.5.2.5 Surface mould
3.5.2.6 Implantation
3.5.2.7 Intracavitary
Quality assurance in radiotherapy
3.6.1 Quality assurance in teletherapy
- Cobalt-60
- Linear accelerator
3.6.2 Quality assurance in brachytherapy
-15 -
4.
NUCLEAR MEDICINE
4.1 Radiopharmaceuticals
- Characteristics of an ideal radiopharmaceutical and precautions
- Production of radionuclides
- Preparation of radiopharmaceuticals
- Quality control of pharmaceuticals
4.2 Nuclear instrumentation
4.2.1 Nuclear instrumentation for in-vitro measurement
- Dose calibrator
- The gamma-well counter
- Liquid scintillation counter
- Fluorescent excitation techniques
4.2.2 Nuclear instrumentation for in-vivo studies
- Single and multiple probe system
- Bone densitometer
- Gamma camera and collimators
- SPECT
- PET
- Computerized digital and imaging system
- Quality control of nuclear instrumentations
4.2.3 Quality assurance in nuclear medicine
4.3 Radionuclide quantitative studies in nuclear medicine
4.3.1 In vitro studies
4.3.1.1 Basic principle of RIA and related techniques (RIA, EIA, FIA,
etc; IRMA, ELISA, IFMA, etc)
- Quality control of RIA and related techniques
4.3.1.2 In vitro thyroid function tests and their applications
- Total T3 and T3, Reverse T3
- T3 uptake test
- Free thyroxine index
- Free T4, Free T3
-16 -
4.4
- Sensitive TSH
- Thyroid binding globulin (TBG)
- Thyroglobulin
- Thyrotropin releasing hormone (TRH) stimulation test
- Tanned red cell hemagglutination (TRC) or thymune-T
and thymune-M
- Thyroglobulin (Tumor marker of CA thyroid)
4.3.2 In vivo studies
- Data acquisition and computer analysis of various organ function studies,
(brain, heart, kidney, lung...etc)
Bone densitometer
- Single photon absorptiometer (SPA)
- Dual photon absorptiometer (DFA)
- Dual energy X-ray absorptiometer (DEXA)
- Etc. (quantitative bone CT, Ultrasound, neutron activation analysis)
5. RADIATION PROTECTION
5.1 Radiation hazards and their controls
5.1.1 Historical introduction
5.1.2 Types of radiation
5.1.3 Source of radiation
5.1.4 Needs for patient dose limitation
5.1.5 Concept of radiation hazard control
- External irradiation
- Internal irradiation
5.2 Maximum permissible levels of radiation
5.3 Radiation safety, monitoring and legal aspects
5.3.1 Radiation protection survey
5.3.2 Radiation safety monitoring
- Area monitoring
- Personal monitoring
-17 -
5.4
5.3.3 Legal aspect
Planning of radiation establishments and protection in diagnostic radiology, radiotherapy, and
nuclear medicine
5.4.1 Design of diagnostic, deep therapy and teletherapy installations
5.4.2 Calculation for primary and secondary radiation barrier
5.4.3 Radiation protection in diagnostic radiology
5.4.3.1 Choice of X-ray equipment from the point of view of radiological safety
- Radiographic equipment
- Fluoroscopic equipment
- Mass miniature radiographic equipment
- Dental radiographic equipment
- Mobile and portable equipment
5.4.3.2 Staff radiation protection
5.4.3.3 Protection of patients and the general public
5.4.4 Radiation protection in radiotherapy
5.4.4.1 Installation of
- Gamma-ray beam unit
- X-ray and electron beam units
- Remote controlled after-loading equipment
5.4.4.2 Therapeutic uses of small sealed radioactive source
- Loss or breakage of a small sealed source
- Protection of persons in proximity to patients undergoing treatment with
small sealed sources
5.4.5 Radiation protection in nuclear medicine
5.4.5.1 Hazards from radioactive unsealed source
5.4.5.2 Maximum permissible body burden, MPBB
5.4.5.3 Maximum permissible concentration, MPC
5.4.5.4 Hot lab design monitoring
5.4.5.5 Rules and regulation in the hot lab
5.4.5.6 Hot lab monitoring
5.4.5.7 Storage of radioactive materials
-18 -
5.4.5.8
5.4.5.9
5.4.5.10
5.4.5.11
Accidents
Contamination and decontamination
Radioactive waste disposal and control
Transportation of radioactive materials
-19 -
1.
RADIOBIOLOGY
REVIEW OF RADIATION INTERACTIONS WITH MATTER
1.1 Types of ionizing radiation
1.2 Excitation and ionization
1.3 Free radical production
1.4 Chain of events between absorption of energy and expression of biological effects
2.
RADIATION CHEMISTRY
2.1 Direct and indirect effects of radiation
2.2 Radiolysis of water
2.3 Formation of various types of free radicals from water molecules
2.4 Interaction of free radicals with macromolecules
2.5 Factors influencing free radical interaction
2.6 G value, ionic yield
3.
EFFECTS OF RADIATION ON SEVERAL MACROMOLECULES
3.1 Effects of radiation on lipids, proteins and nucleic acids
3.2
Changes in structures and functions of macromolecules following irradiation
4.
RADIATION DAMAGE TO CELL COMPONENTS
4.1 Effects of radiation on
4.1.1 Cell membrane
4.1.2 Mitochondria
4.1.3 Lysosome
4.1.4 Endoplasmic reticulum
4.1.5 Nucleus
4.2 Cellular functional defects following irradiation of cell organelles
5.
LETHAL ACTION OF IONIZING RADIATIONS AND MOLECULAR DEFENSE
MECHANISMS
5.1 Cell inactivation
5.1.1 Loss of reproductive integrity: reproductive death
5.1.2 Loss of specific function: interphase death
-20-
5.2
5.3
Mechanisms of cell inactivation
5.2.1 Disruption of cytoplasmic membrane
5.2.2 Interfering of chromatin function
Molecular defense system
5.3.1 Free radical repair
5.3.2 DNA repair
6.
CELL SURVIVAL STUDIES AND SURVIVAL KINETIC ANALYSIS
6.1 Surviving from reproductive death: clonogenicity
6.2 Methods and types of clonal assays
6.3 Analysis of cell survival curves
6.3.1 Straight line curve
6.3.2 Shoulder-type curve
6.3.3 Curvilinear curve
6.4 Mathematical models for survival kinetics
6.4.1 Exponential model
6.4.2 Two-component model
6.4.3 Linear-quadratic model
6.5 Usage of cell survival data
7.
CELLULAR RECOVERIES FROM RADIATION DAMAGES
7.1 Radiation-induced damages
7.1.1 Repairable damages: sublethal and potentially lethal damage
7.1.2 Irrepairable damages: lethal damages
7.2 Cellular recovery processes
7.2.1 Recovery observed in split dose experiment : repair of sublethal damage (SLD)
7.2.2 Recovery observed after postirradiation treatment : repair of potentially lethal damage
7.2.3 Significance of shoulder regeneration in dose fractionation
7.2.4 Significance of recovery from PLD
7.3 Interpretation of cell survival kinetics
7.3.1 Multitarget model
7.3.2 Repair model
-21-
8.
FACTORS INFLUENCING CELLULAR RECOVERIES
8.1 Individual cell repair capacity
8.2 Time factor: fractionation and dose rate
8.3 Stage of cell cycle
8.4 Intercellular contact and stromal factors
8.5 Linear energy transfer
9.
PROLIFERATION KINETICS AND ORGAN RESPONSE
9.1 Parameters for cell kinetics
9.1.1 Cell cycle time
9.1.2 Growth fraction
9.1.3 Cell loss factor
9.1.4 Potential and actual doubling time
9.2 Classification of cells according to mitotic behaviors
9.2.1 Uncommitted stem cell (USC)
9.2.2 Committed stem cell (CSC)
9.2.3 Reverting mature cell (RMC)
9.2.4 Fixed mature cell (FMC)
9.3 Types of tissues
9.3.1 Rapidly renewing system
9.3.2 Slowly renewing system
9.3.3 Non-renewing system
9.3.4 Expanding system: tumor
9.4 Normal organs
9.4.1 Parenchymal and stromal compartments
9.4.2 Kinetics of radiation responses: early responders and late responders
9.5 Tumor organs
9.5.1 Tumor cell populations
9.5.2 Tumor growth
9.5.3 Tumor cell kinetics
9.5.4 Kinetics of radiation responses: regression and regrowth
-22-
10.
HYPERTHERMIA AND PHOTOSENSITIZERS
10.1 Hyperthermia
10.1.1 Physics of heat transfer
10.1.2 Heating by microwave and ultrasound
10.1.3 Heat as a cytotoxic agent
10.1.4 Mechanisms of cell inactivation by heat
10.1.5 Temperature and heating time
10.1.6 Thermotolerance
10.1.7 Hyperthermic responses in normal and tumor organs
10.1.8 Hyperthermia and radiation in combination
10.2 Photosensitizers
10.2.1 Hematoporphyrin: a cytotoxic agent by light activation
10.2.2 Mode of action
10.2.3 Mechanisms of tissues and tumor localization
10.2.4 Potential role of photosensitizers in cancer treatment
11.
GENETIC EFFECTS OF RADIATION
11.1 Effects of radiation on chromosomes
11.2 Qualitative aspects of radiation-induced chromosome aberrations
11.2.1 Chromatid-type aberrations
11.2.2 Chromosome-type aberrations
11.3 Quantitative aspects of radiation-induced chromosome aberrations
11.3.1 Relationship between radiation dose and frequency of chromosomal aberrations
11.3.2 Factors influencing aberration yield
11.4 Gene mutation
11.4.1 Frameshift mutation
11.4.2 Dominant, recessive and sex-linked mutation
11.5 Chromosome mutation
11.5.1 Change in the number of chromosomes
11.5.2 Chromosome breaks
11.5.3 Relation of mutation frequency to radiation dose
11.6 Radiation genetics in animals
11.7 Radiation genetics in man
-23-
11.8
Genetically significant dose
12.
EFFECTS OF RADIATION ON TOTAL ORGANISM
12.1 Tissue or organ radiosensitivity
12.2 Lethality-immediate lethal effect
L.D. 50 - Definition
- Determination
- Difference
- Various effects on L.D. 50
12.3 Acute radiation syndromes in mammals
12.3.1 Typical relationship between dose and time
12.3.2 Interrelationship of organ system in acute radiation syndromes
13.
BONE MARROW SYNDROME
13.1 Manifestation
13.1.1 Prodromal period
13.1.2 Latent period
13.1.3 Period of severe illness
13.2 Histologic changes
13.3 Cytologic changes
13.4 Peripheral blood changes
13.5 Infection in bone marrow syndrome
14.
GASTROINTESTINAL SYNDROME
14.1 Manifestation-N-V-D syndrome
14.2 Histologic changes
14.2.1 Cell lining of small intestinal villi and crypt
14.2.2 Cell lining of large intestine
14.2.3 Normal structure of gut lining cell
14.2.4 Effect on cell renewal
14.3 Effect on bone marrow in the syndrome
14.4 Effect on fluid and electrolytes
14.5 Infection
-24-
15.
CENTRAL NERVOUS SYSTEM SYNDROME
15.1 Manifestation
15.2 Histologic and cytologic changes
15.3 Consequences of vascular damage
- Blood brain barrier
- Immediate cause of death
15.4 Human experience
15.5 Diagnosis of radiation injury
15.6 Characteristic types of radiation accidents
15.7 Therapeutic outlines
16.
THE LATE EFFECTS OF RADIATION
16.1 Late somatic effects
- Sterility
- Lengthening of life span
- Late effect on bone and hair
16.2 Radiation carcinogenesis
16.2.1 Step of cancer reduction
16.2.2 Mechanism of action in radiation-induced cancer
16.2.3 Threshold dose of radiation
16.2.4 Radiation carcinogenesis in experimental animals
16.2.5 Radiation carcinogenesis in man
17.
MODIFICATION OF RADIATION INJURIES
17.1 Physical modification of radiation exposure
17.1.1 Quantity of radiation
17.1.2 Quality of radiation
17.1.3 Partial body irradiation
17.1.4 Significance of LET
- in simple biological system
- in higher biological system
17.1.5 Dose rate
17.2 Chronic irradiation
-25-
17.3
17.4
17.5
Biological modification of radiation exposure
17.3.1 External factors
- Age, sex, endocrine status
- Health status, diet
- Genetic constitution
- Temperature
- Hibernation
17.3.2 Internal or cellular factors
- Ploidy, nuclear & chromosome volume
- Cytoplasmic factor
- Additional nuclear parameter
- Cell differentiation
- Stage of cell dynamic cycle
Oxygen effects
17.4.1 Definition and universal effect of oxygen
17.4.2 Condition under oxygen effect
17.4.3 Oxygen concentration within a definite range
17.4.4 Adaptation to oxygen effect and dependence on LET
17.4.5 Mechanism through which the oxygen effect occurs
- Toxicity of oxygen
- Generation of free radicals by oxygen
- Auto-oxidative chain reaction of free radicals
- Formation of peroxide
Chemical factors which modify the radiation response
17.5.1 Radioprotective agents
- The thiols group
- Structure
- Mechanism of action
- Competitive removal of free radicals
- Repaired by donation of H2 atoms
- Interaction with cellular components
- Production of tissue hypoxia
- Other theories
-26-
17.5.2 Radiosensitizers
18. APPLICATION OF THE OXYGEN EFFECT TO RADIOTHERAPY
18.1 Hypoxic and anoxic tumor
18.2 Left history of a tumor according to cell oxygenation
18.3 Tumor recurrence
18.4 Experimental evidence
18.5 Model experiments
18.6 In vivo measurement
18.7 Method of increasing tumor oxygen tension
18.7.1 Hyperbaric oxygen therapy
18.7.2 Inhalation of pure oxygen at atmospheric pressure
18.7.3 Regional oxygenation by infusion of hydrogen peroxide
18.8 Method ofreduction of radiosensitivity of normal tissue
18.8.1 Regional hypoxia
18.8.2 Hypothermia
19.
RADIATION EFFECT ON IMMUNITY
19.1 Type of immunity
19.2 Radiation effect on natural immunity
19.3 Phase of antibody production in acquired immunity
19.3.1 Primary antibody response
19.3.2 Radiation effect on primary antibody response
19.3.3 Radiation effect on secondary antibody response
19.4 Tissue rejection
19.5 Chimeras and tissue or organ transplantation
-27-
20.
EFFECT OF RADIATION ON EMBRYO AND FETUS
20.1 Development of embryo and fetus
20.1.1 Preimplantation
20.1.2 Organogenesis
20.1.3 Fetal stage
20.2 Effect of radiation on embryo and fetus at various stages of development
20.2.1 Prenatal death
20.2.2 Congenital anomalies
20.2.3 Functional defects
20.3 Consequences to the radiologist
-28-
Diagnostic Radiology
1. Radiology of Alimentary system
Theory, Knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Soft tissue technique lateral neck
1.2 Supine film abdomen
1.3 Acute abdomen series
1.4 Decubitus film abdomen
1.5 Lateral cross table film abdomen
1.6 CT arterial portography
1.7 Sialography
1.8 Esophagography
1.9 Upper GI study
1.10 Small bowel series
1.11 Barium enema
1.12 Loopography
1.13 Fistulography
1.14 Cholangiography
1.15 Ultrasonography of abdomen
- Conventional
- Color doppler
1.16 Intraoperative sonography
1.17 CT scan of abdomen
1.18 MRI of abdomen
1.19 Cavitary probe sonography
-29-
2. Indications and contraindications of each modality
ตองรู
2.1 Upper GI series
2.2 Small bowel series
2.3 Barium enema
2.4 Ultrasonography of abdomen
2.5 CT scan abdomen
2.6 CT arterial portography
2.7 MRI abdomen
2.8 MRA, MRV
3. Dynamic physiology of the system
ตองรู
3.1 Swallowing mechanism
3.2 Physiology of gastrointestinal tract
3.3 Physiology of hepatobiliary system
3.4 Physiology of exocrine and endocrine pancreas
3.5 Lymphatic drainage of gastrointestinal, hepatobiliary system and pancreas
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
ตองรู
4.1 Normal roentgen anatomy of salivary gland
4.2 Normal roentgen anatomy of esophagus
4.3 Normal roentgen anatomy of stomach, small bowel, colon
4.4 Normal roentgen anatomy of liver and biliary tree
4.5 Normal roentgen anatomy of the pancrease
4.6 Normal roentgen anatomy of abdominal and retroperitoneal cavity
4.7 Roentgen anatomy of abdominal and retroperitoneal nodes
5. Pathologic images of the system
ตองรู
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
Extraluminal air
Retroperitoneal air
Free fluid in peritoneal cavity
Fluid collection in abdominal cavity and retroperitoneum
Intestinal and colonic obstruction
-30-
5.6
5.7
5.8
5.9
5.10
5.11
5.12
5.13
5.14
5.15
Intestinal and colonic ischemia Ulcerative disease of gastrointestinal tract
Polyposis syndrome of gastrointestional tract
Esophageal and gastric varices
Abscesses of liver, spleen
Acute cholecystitis
Acute and chronic pancreatitis
Biliary tract stone Ttraumatic lesion of liver and spleen
Disease of salivary gland
Flow imaging in TIPS (Transjugular intrahepatic porto systemic shunt)
Imaging analysis in liver transplantation
Skill (Technical and Judgement)
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตนเอง จํานวนรายที่ตองทําไดดว ยตนเอง
1. Sialography
5 ราย
2. Esophagography
50 ราย
3. Upper GI study
50 ราย
4. Small bowel series
50 ราย
5. Barium enema (Double contrast study)
50 ราย
6. Loopography
5 ราย
7. T tube cholangiography
10 ราย
8. Fistulography
5 ราย
9. Ultrasonography abdomen
100 ราย
10. CT scan abdomen
100 ราย
11. MRI abdomen
20 ราย
Procedure ที่เคยชวยหรือเคยเห็น และสามารถอธิบายขัน้ ตอนวิธกี ารทําได
1. CT arterial portography
1 ราย
2. MR venography, MR splenoportography
2 ราย
3. MRCP
5 ราย
-31-
2. Body vascular and Interventional Radiology
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Basic instrumentation
1.1.1 Imaging equipments , fluoroscope, CT, ultrasound
1.1.1 Choices of catheter and guidewires,needles
ควรรู
1.2 Special instrument, special catheter, embolic materials
2. Indications and contraindications of each modality
ตองรู
2.1.Abdominal intervention specific on
2.1.1 Abscess drainage
2.1.2 Percutaneous transhepatic cholangiography(PTC)
2.1.3 Percutaneous transhepatic biliary drainage(PTBD)
2.1.4 Percutaneous nephrostomy(PCN)
2.1.5 Ultrasound guided biopsy or Fine needle aspiration (FNA)
ควรรู
2.2. Chest intervention
2.2.1 Biopsy or Fine needle aspiration FNA under fluoroscope
2.2.2 Empyema drainage
2.3 Vascular Intervention
2.3.1 Diagnostic and treatment of upper and lower GI bleeding.
2.3.2 Angioplasty
2.3.3 Tumor embolization
3. Dynamic physiology of the system
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
ตองรู
4.1 Hepato- biliary system
4.2 Renal anatomy
4.3 Intraabdominal anatomy.
5. Pathologic images of the system
ตองรู
5.1Biliary Obstruction
5.2Obstructive uropathy
ควรรู
5.3 Inflammatory process with abscess formation
Skills (Technical and Judgement)
-32-
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตนเอง จํานวนรายที่ตองทําไดดว ยตนเอง
1. Reduction of Intussusception
1
ราย
2. PCN
1
ราย
3. PTBD
1
ราย
4. Abscess drainage
2
ราย
5. Biopsy under US guidance
2
ราย
6. Aortogram and peripheral run off
2
ราย
7. Venogram lower extremity
2
ราย
Procedure ที่เคยชวยหรือเคยเห็น และสามารถอธิบายขัน้ ตอนวิธกี ารทําได
TOCE
3
ราย
Angioplasty
1
ราย
Treatment of GI bleeding
1
ราย
Biopsy under flu, CT
อยางละ
1
ราย
Stone or foreign body removal
1
ราย
อื่นๆที่ตอ งรู
1. Contrast media
1.1 ชนิด
1.2 ขอบงชี้
1.3 ขอหาม
1.4 การใชในผูปว ยกลุมที่มีความเสี่ยงตอการเกิด adverse reaction
1.5 การดูแลผูปว ยที่เกิด adverse reaction
2. Cardiopulmonary (CPR)
มีการฝกทบทวนความรู และภาคปฏิบัตโิ ดยสม่ําเสมอ
สถาบันฝกอบรมควรใหแพทยประจําบานไดรับการอบรมการทํา CPR ที่ถูกตองปละอยางนอย 1 ครั้ง
โดยแพทยผูเชีย่ วชาญเฉพาะดาน
3.Radiation protection
4.Patient rights
5.Consent form แพทยผูเขารับการฝกอบรมควรรูว ิธกี ารอธิบายผูปว ยกอนใหเซ็นใบยินยอมรับการ
ตรวจ รักษาหรือใหสารทึบรังสี หรือ การกระทํา invasive procedure อื่นๆ
-33-
3. Cardiovascular System
Theory and knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Plain film
1.1.1 Teleheart
1.1.2 Cardiac series
1.2 Fluoroscopic examination
1.3 Aortogram and peripheral run off
1.4 Venography
ควรรู
1.5 Helical and Electron Beam CT
1.6 MRI
1.7 Echocardiogram
1.8 Cardiac catheterization
1.9 Selective arteriogram
1.10 Lymphangiogram
2. Indications and contraindications of each modality
ตองรู
2.1 Plain film
2.2 Fluoroscopic examination
2.3 Aortogram and peripheral run off
2.4 Venogram
2.5 CT scan
ควรรู
2.6 MRI
2.7 Echocardiogram
2.8 Cardiac catheterization
2.9 Selective arteriogram
2.10 Lymphangiogram
-34-
3. Dynamic physiology of the system
ตองรู
3.1
3.2
Normal heart and pulmonary circulation
Aorta and branches
ควรรู
3.3 Fetal Circulation
3.4 Endocrine disease effecting the heart
3.5 Cardiac catheterization
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
ตองรู
4.1 Normal roentgen anatomy of the heart including pericardium
4.2 Normal roentgen anatomy of the great vessels including branches and tributaries
4.3 Normal roentgen anatomy of the lungs including pulmonary vasculatures
4.4 Normal roentgen anatomy of the mediastinum
4.5 Normal roentgen anatomy of the chest wall
4.6 Normal roentgen anatomy of the peripheral venous anatomy of the lower extremity
ควรรู
4.7 Normal anatomy of the portal system
4.8 Normal roentgen anatomy of the lymph node
5. Pathologic images of the system
ตองรู
5.1 Congenital heart disease, left to right shunt
5.2 Acquired heart disease, mitral valvular disease
5.3 Abnormal cardiac calcification
5.4 Abnormality of the aortic arch, thoracic aorta and their branches
5.5 Cardiomyopathies
5.6 Pericardial effusion
5.5 Pulmonary hypertension both arterial and venous
5.8 Pulmonary edema
5.9 Pulmonary embolism and infarction
5.10 Trauma, pneumopericardium, penumomediastinum
5.11 Hypertensive and atherosclerotic heart disease
5.12 Deep venous thrombosis
5.13 Aneurysm and dissection
-35-
ควรรู
5.14 Uncommon congenital heart disease
5.15 MRI of the aneurysm and dissecting aneurysm
Skills (Technical and judgement)
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตนเอง จํานวนรายที่ตองทําไดดว ยตนเอง
1. Aortogram and run off
1
ราย
2. Peripheral venogram
1
ราย
3. Positioning of plain film
20
ราย
อื่นๆที่ตอ งรู
Contrast media , CPR ,Consent form
เชนเดียวกับในหัวขอ Interventional Radiology
4. Genitourinary System, Obstetric and Gynecology Radiology and Breast Imaging
Theory and knowledge
1. Imaging technique and positioning , Technique and Proparation
ตองรู
1.1 Plain KUB
1.2 Excretory Urography
1.3 Retrograde pyelography
1.4 Voding cystourethrography
1.5 Cystography
1.6 Renal angiogram
1.7 Sonography
1.8 Duplen sonography
1.9 MRI of renal
1.10MRA of renal artery
1.11CT
1.12Hysterosalpingogram
1.13Fisulogram
2. Indications and contraindications of each modalities.
3. Dynamic and physiology of the genitourinary tract, obstetric and gynecology system.
ตองรู
3.1 Physiology of ovary in different phase of menstruation
3.2 Physiology of endemetrium according to menstruation phase and aging
-36-
3.3 Physiology and function of kidney
4. Normal roentgenographic anatomy of the KUB system
ตองรู
4.1 Kidney, ureter, bladder, urethra
4.2 Seminal vesicle, Prostate gland, scrotum, testis
4.3 Uterus, cervix, ovary, vagina
4.4 Adrenal gland
4.5 Pregnancy
5. Pathologic images of the KUB system
ตองรู
5.1 Congenital malformation
5.1.1 anomlie in number
- renal agenesis
- supernumerary kidney
5.1.2 anomalie in size and form
- hypoplasis
- hyperplasia
- Horseshoe kidney
- Cross ectopy
5.1.3 anomlie in position
- malrotaion
- ectopia
- nephroptosis
5.1.4 other
- benign cortical nudule
- abberant papilla
- megcalyces
- Anomalie of renal pelvis, ureter and urethra
- Ureterpelvic junction obstruction
- Duplication of pelvis and ureter
- Retrocaval ureter
- Ureterocele
- Ureteral Diverticula
-37-
-
Patent Urachus and Urachal cyst
Vesicoureteral reflux
Posterior urethral valve
Bladder entrophy
5.2 Trauma
5.2.1 Renal trauma
- contusion
- cortical laceration
- calyceal laceration
- fracture with laceration of renal capsule
5.2.2 Bladder rupture
5.2.3 Urethral rupture
5.3 Renal cystic disease มีอยูมากมายแตที่พบบอยๆ คือ
- Simple cyst
- Multiloculr cyst
- Medullary cystic disease
- Medullary necrosis
- Medullary sponge kidney
- Multicystic kidney
- Polycystric disease
- Polycystic disease
- Adult polycystic kidney disease
- Infantile polycystic kidney disease
- Calyceal diverticulum
- Parapelvic cyst
- Perinephric cyst
5.4 Tumor
- Angiomyolipoma
- Wilm’s tumor
- Renal cell CA
- Transitional cell CA of bladder, ureter and renal pelvis
- Squamous cell CA
-38-
5.5 Infection
- TB
- Bacterial
5.6 Miscellaneous
- Renal transplantation
- Obstructive uropathy
- I.U.D. (Intrauterine device)
- Abnormal pregnancy.
- Endometriosis
- Ectopic pregnancy
- Orchictis
- Torsion testes
- Urinary tract stone and Obstructive uropathy
- Nephrocalcinosis
- Neurogenic bladder etc.
Skill (Technical and Judgement)
1. Procedure ที่สามารถทําไดดว ยตนเอง และแปรผลได จํานวนที่ตองทําไดดว ยตนเอง
1.1 Excretory urography
50
ราย
1.2 Cystourethrography
5
ราย
1.3 Cystography
5
ราย
1.4 Hysterosalpingogxrphy
10
ราย
1.5 Obstetric sonography
40
ราย
1.6 Gynecologic sonography
20
ราย
1.7 Sonography of the KUB
30
ราย
1.8 CT of the KUB system
10
ราย
1.9 Sonogram of the testes, scrotum
5
ราย
2. Procedure ที่ควรเคยชวยหรือเคยเห็น และสามารถอธิบายถึงขั้นตอนวิธีการทําได
(ระบุจํานวน)
2.1 Amniocentesis
2
ราย
-39-
Breast Imaging
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Mammography
1.1.1 Standard views (Craniocaudal, Mediolateral oblique)
1.1.2 Supplement (Spot compresion, Exaggerated craniocaudal, Magnification,
Roll, Mediolateral, Axilla)
1.1.2 Equipment
1.2 Ultrasonography
ควรรู
1.3 MR mammography
1.4 Galactography
1.5 Intervention (biopsy, mammotomy)
2. Indications and contraindications of each modality
3. Dynamic physiology of the breast system
ตองรู
3.1 Breast development
3.2 Aging changes and involution
3.3 Lymphatic drainage
4. Normal anatomy of the breast system
ตองรู
4.1 Fibroglandular tissue
4.2 Latiferous ducts
4.3 Supporting structures(connective tissue stroma, ligaments)
4.4 Nipple
4.5 Lymph nodes
4.6 Vascular supply
5. Pathologic images of the systems
ตองรู
5.1 carcinoma
5.2 Ductal carcinoma in situ
5.3 Fibrocystic change
-40-
5.4 Fibroadenoma
5.5 Calcifications(benign, malignant )
5.6 Abscess
ควรรู
5.7 Benign breast change (fibroadenosis, radial scar)
5.8 Proliferative lesion (papilloma, papillomatosis)
5.9 Phyloides
5.10 Fat necrosis
5.11 Implantation
Skills (Technical and Judgement)
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตัวเอง
1. Film interpretation of mammography
จํานวน
20
2. Ultrasonography interpretation of the breast จํานวน
20
Procedure ที่เคยชวยหรือเคยเห็น และสามารถอธิบายขัน้ ตอนวิธกี ารทําได
1 MR mammography
จํานวน
1
2 Galactography
จํานวน
2
3 Interventiona (needle localization ,biopsy)
Sterotactic
จํานวน
1
Ultrasonography
จํานวน
1
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
5. Radiology of Musculoskeletal System
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
1.1 Conventional plain film of bone and joint
1.2 Special investigation
1.2.1 Arthrography
1.2.2 Ultrasonography
1.2.3 Computed Tomography (CT scan i.e., conventional CT, 3D-CT)
1.2.4 Magnetic Resonance Imaging (MRI i.e., conventional MRI, MR arthrogram, etc.)
2. Indications and contraindications of each modality
3. Dynamic physiology of musculoskeletal system
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
-41-
4.1 Axial skeleton
Spinal column
Pelvis
4.2 Appendicular skeleton
Upper extremity
Lower extremity
4.3 Bone marrow
Axial skeleton
Appendicular skeleton
5. Pathologic images of the system
ตองรู
5.1 Degenerative disease
5.2 Trauma, sports injury
5.3 Bone & soft tissue neoplasm (benign, malignant)
5.4 Infection
ควรรู
5.5 Metabolic, endocrine disease
5.6 Congenital disease
5.7 Bone marrow disease i.e., hematologic disease, infiltrative (malignant) disease, deposition
disease, etc.
5.8 Miscellaneous
Skills (Technique and Judgement)
1. Preparation for special investigation
2. Plain film interpretation
3. Contrast studies
Arthrogram
4. Common ultrasonographic investigation
Soft tissue lesion
Palpable mass
Infection i.e., cellulitis, abscess formation
Joint effusion
5. Interpretation of CT scan, MRI in common diseases
-42-
6. Neuroradiology (Including head and neck, intervention)
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
1.1 Plain film
1.2 Myelography
1.3 Ultrasonography
1.4 Computed Tomography
1.5 Magnetic Resonance Imaging
1.6 Angiography
2. Indications, contraindications and complications of each modality
3. Dynamic physiology of central nervous system
4. Normal roentgenographic anatomy of
4.1 Skull and spine
4.2 Brain and cranial nerves
4.3 Cerebrospinal fluid system
4.4 Neck and intracranial vessels
4.5 Spinal cord, peripheral nerve and vascular supply
4.6 Meninges
4.7 Orbits
4.8 Sinonasal area
4.9 Temporal bone
4.10 Soft tissue of the neck (suprahyoid and infrahyoid neck)
4.11 Oral cavity
5. Pathologic images of
ตองรู
5.1 Congenital malformation of the brain
5.1.1 Disorders of organogenesis
5.1.1.1 Chiari malformations
5.1.1.2 Cephaloceles
5.1.1.3 Anomalies of corpus callosum
5.1.1.4 Dandy - Walker complex
5.1.2 Disorders of diverticulation and cleavage
5.1.2.1 Holoprosencephaly
-43-
5.1.3
5.2
5.3
Disorders of sulcation and migration
5.1.2.1 Schizencephaly
5.1.3.2 Gray matter heterotopia
5.1.4 Disorders of size
5.1.4.1 Microcephaly
5.1.4.2 Macrocephaly
5.1.5 Destructive lesions
5.1.5.1 Hydranencephaly
5.1.5.2 Porencephaly
CNS Infection and inflammatory disease :
5.2.1 Common congenital central nervous system (CNS)
infection : toxoplasmosis, rubella, cytomegalovirus,
herpes simplex
5.2.2 Acquired CNS infection
5.2.2.1 Encephalitis
5.2.2.2 Abscess
5.2.2.3 Ventriculitis and ependymitis
5.2.2.4 Meningitis
5.2.2.5 Empyema (subdural, epidural)
5.2.3 Specific Infection
5.2.3.1 HIV and CNS complications
5.2.3.2 Cysticercosis
5.2.3.3 Tuberculosis
Trauma
5.3.1 Primary lesions
5.3.1.1 Skull fracture, scalp hematoma / laceration
5.3.1.2 Extracerebral hemorrhage
5.3.1.2.1 Epidural hematoma
5.3.1.2.2 Subdural hematoma
5.3.1.2.3 Subarachnoid hemorrhage
5.3.1.3 Intracerebral lesions
5.3.1.3.1 Cortical contusion
5.3.1.3.2 Intraventricular hemorrhage
-44-
5.4
5.5
5.6
5.3.1.3.3 Brainstem injury
5.3.1.3.4 Deep cerebral gray matter injury
5.3.1.3.5 Diffuse axonal injury
5.3.2 Secondary lesions
5.3.2.1 Cerebral herniations
5.3.2.2 Traumatic ischemia, infarction
5.3.2.3 Diffuse cerebral edema
5.3.2.4 Hypoxic injury
Intracranial Hemorrhage
5.4.1 Traumatic intracranial hemorrhage
5.4.2 Non - traumatic intracranial hemorrhage
5.4.2.1 Hypertension
5.4.2.2 Intracranial aneurysm
5.4.2.3 Intracranial vascular malformation
5.4.2.4 Hemorrhagic infarction
5.4.2.5 Amyloid angiopathy
5.4.2.6 Coagulopathies / blood dyscrasia
5.4.2.7 Tumor
Cerebral ischemia and infarction
5.5.1 Acute infarction
5.5.2 Subacute infarction
5.5.3 Chronic infarction
5.5.4 Lacunar infarction
5.5.5 Hypoxic - ischemic encephalopathy
5.5.6 Venous occlusion
Brain Tumors and Tumorlike mass
5.6.1 Primary brain Tumors
5.6.2 Metastatic Brain Tumors
5.6.3 Lesions at specific anatomic area :
5.6.3.1 Pineal region masses
5.6.3.2 Intraventricular masses
5.6.3.3 Cerebellopontine angle masses
5.6.3.4 Foramen Magnum masses
-45-
5.6.3.5 Sellar / Suprasellar masses
5.6.3.6 Skull Base and cavernous sinus masses
5.6.3.7 Scalp, cranial vault, meningeal masses
5.7 Acquired metabolic, white matter and degenerative disease of the brain
5.7.1 Normal aging brain
5.7.2 Multiple sclerosis
5.7.3 Alzheimer disease
5.8 Congenital malformation of the spine and spinal cord
5.8.1 Craniovertebral junction anomalies
5.8.2 Meningocele
5.8.3 Myelomeningocele
5.8.4 Lipomyelomenigocele
5.8.5 Tethered Cord
5.9 Non-neoplastic disorders of the spine and spinal cord
5.9.1 Infection
5.9.1.1 spondilitis
5.9.1.2 discitis
5.9.2 Degenerative disease of the spine
5.9.3 Spinal injury
5.10 Tumors, cysts and tumorlike lesions of the spine and spinal cord
5.10.1 Extradural masses
5.10.2 Intradural extramedullary masses
5.10.3 Intramedullary masses
5.11 Fracture of facial bones
5.12 Inflammatory disease of sinonasal area
5.13 Exopthalmos and orbital mass
5.14 Inflammatory disease of temporal bone and sequalae
5.14.1 otitis media
5.14.2 mastoiditis
5.14.3 acquired cholesteatoma
5.15 Squamous cell carcinoma of head and neck
5.16 Disease of salivary gland
-46-
6. Basic
6.1
6.2
6.3
knowledge of interventional neuroradiology
Principle of various interventional methods
Indication and contraindication of various interventional methods
Complication of various interventional methods
Skills (Technical and Judgement )
1. Preparation for special investigations (including sedation technique)
2. Plain film interpretation
3. Contrast studies
จํานวนรายที่ตอ งทําไดดว ยตนเองและแปรผลไดอยางนอย
3.1 Myelography
10
3.2 Angiography
5
3.3 Sialography
10
4. Special investigations ที่สามารถอธิบายขั้นตอนวิธีการทําไดและแปรผลได
4.1 Cranial ultrasonography
5
4.2 Color Doppler Imaging of neck vessels
5
4.3 Computed tomography of the brain
100
4.4 Computed tomography of the spine
5
4.5 Computed tomography of the orbits
5
4.6 Computed tomography of the temporal bone
5
4.7 Computed tomography of the sinonasal area
5
4.8 Computed tomography of the supra and infra-hyoid neck
5
4.9 Magnetic Resonance Imaging of the brain
20
4.10 Magnetic Resonance Imaging of the spine
10
4.11 Magnetic Resonance Imaging of the orbits
5
4.12 Magnetic Resonance Imaging of the
supra and infra - hyoid neck
5
4.13 Magnetic Resonance Angiography of the brain & neck
5
5. Judgement of contrast medium administration including technique
-47-
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
ราย
7. Pediatric Radiology
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Neonatal head ultrasound
1.2 Head CT for headache and seizures
1.3 Head CT for head trauma
1.4 Neck CT
1.5 Orbital CT
1.6 Sinus CT
1.7 Spine CT
1.8 MRI of the brain for headache or seizures
1.9 MRI of the brain for tumor
1.10 MRI of the spine for tethered cord
1.11 MRI of the spine for tumor
1.12 Fluoroscopy for diaphragmatic movement
1.13 Chest computed tomography for vascular ring
1.14 Chest computed tomography for airway disease
1.15 Chest computed tomography for interstitial lung disease
1.16 Chest computed tomography for mediastinal mass
1.17 Enema(barium) for intussusception
1.18 Enema for Hirschsprung disease
1.19 Enema for low obstruction in a neonate
1.20 Upper GI for esophageal atresia and TE fistula
1.21 Upper GI for H-type or recurrent tracheoesophageal fistula
1.22 Upper GI for GER
1.23 Upper GI for hypertrophic pyloric stenosis
1.24 Upper GI for malrotation
1.25 Abdominal ultrasound for abdominal mass
1.26 Abdominal ultrasound for abdominal pain
1.27 Body CT
1.28 IVP
1.29 VCUG
-48-
1.30 Renal ultrasound
ควรรู
1.31
1.32
1.33
1.34
1.35
1.36
1.37
1.38
1.39
1.40
1.41
1.42
MRI of brain for demyelinating disease
1.1.2 MRI of spine for spinal dysraphism
Airway fluoroscopy for tracheomalacia
Cine CT for non-fixed airway obstruction
MRI of the chest for vascular ring
Enema(air) for intussusception
Testicular ultrasound for undescend testis
Ultrasound for hypertrophic pyloric stenosis
Ultrasound for acute appendicitis
Body MRI
Ultrasound for hip effusion
Ultrasound for congenital dysplasia of the hips
2. Indications and contraindications of each modality
ตองรู ของ imaging methods and positioning ทั้งหมด
ควรรู ของ imaging methods and positioning ทั้งหมด
3. Dynamic physiology of the system
ตองรู neurological system, respiratory system, alimentary system, genitourinary system, embryology
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
ตองรู every systems
5. Pathologic images of the system
ตองรู
5.1 Intracranial hemorrhage in neonates
5.2 Congenital anomaly of CNS and spinal cord
5.3 Common Intracranial tumors in children
5.4 Neck masses
5.5 Upper airway obstruction in children
5.6 Cystic lung lesions mediastinal mass
5.7 Unique pulmonary problems in neonates
5.8 Lung infections congenital heart disease
5.9 Neonatal cholestesis
5.10 Liver tumors in children
-49-
5.11
5.12
5.13
5.14
5.15
5.16
5.17
5.18
5.19
Congenital anomaly of gastrointestinal tract
GER
High intestinal obstruction in neonates and infants
Low intestinal obstruction in neonates and infants
Neonatal ascites, congenital anomaly of KUB system
Common neoplasms of retroperitoneum
VUR
Metabolic bone disease
Common bone tumors in children
ควรรู
5.20 Strokes in children
5.21 Congenital anomaly of male and female genital tracts
5.22 Congenital bone dysplasias
5.23 Battered child syndrome
Skills (Technical and Judgement )
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตนเอง
จํานวนที่ตอ งทําไดดวยตนเอง
ตามขอ 1.1 ทั้งหมด
ไมต่ํากวารายการละ 3 ราย
8. Radiology of respiratory system
Theory and Knowledge
1. Imaging methods and positioning
ตองรู
1.1 Conventional chest x-ray (Chest PA, lateral, oblique, lordotic, tomogram)
1.2 CT (conventional CT, HRCT, CT angiography)
ควรรู
1.3 MRI
1.4 Ultrasonography
2. Indications and contraindications of each modality
3. Dynamic physiology of the system
4. Normal roentgenographic anatomy of the system
4.1 Large and small airways
4.2 Lung ( secondary pulmonary lobule, alveoli, interstitium)
4.3 Pulmonary vasculature
-50-
4.4 Mediastinum
4.5 Lymph node and lymphatic system
4.6 Pleura
4.7 Diaphragm
4.8 Chest wall
5. Pathologic images of the system
5.1
Congenital disorder of the lungs and airways
ตองรู
5.1.1 Tracheoesophageal fistula
5.1.2 Bronchial atresia
5.1.3 Pulmonary sequestration
5.1.4 Cystic adenomatoid malformation
ควรรู
5.1.5 Congenital lobar emphysema
5.1.6 Pulmonary hypoplasia
5.1.7 Absence (agenesis or aplasia) of the lungs or lobes of the lungs
5.1.8 Congenital lymphangiectasia
5.1.9 Tracheal bronchus and other abnormal bronchial branching
5.2 Chest trauma
ตองรู
5.2.1 Pulmonary parenchymal trauma
5.2.2 Injury to the aorta and great vessels
5.2.3 Diaphragmatic rupture
5.2.4 Tracheal or bronchial rupture
ควรรู
5.2.5 Injury to the heart and pericardium
5.2.6 Indirect effect of trauma on the lungs e.g. fat embolism
5.2.7 Torsion of the lung
5.3 Neoplasms of lungs, airways and pleura
ตองรู
5.3.1 Bronchogenic carcinoma
5.3.2 Lymphoma
5.3.3 Hamartoma
-51-
5.3.4 Metastasis e.g. pulmonary metastasis, lymphangitic carcinomatosis
5.3.5 Mesothelioma e.g. diffuse malignant mesothelioma, localized fibrous tumor of pleura
ควรรู
5.3.6 Bronchial carcinoid
5.3.7 Posttransplant lymphoproliferative disorder
5.3.8 Pseudolymphoma
5.3.9 Tracheal neoplasm
5.4 Infection of lung and pleura
ตองรู
5.4.1 Bacterial, viral and mycoplasma pneumonia
5.4.2 Pulmonary tuberculosis and atypical mycobacterial pneumonia
5.4.3 Nocardiosis
5.4.4 Aspergillosis
5.4.5 Septic emboli
ควรรู
5.4.6 Fungal disease e.g. cryptococcosis, histoplasmosis
5.4.7 Actinomycosis
5.4.8 Protozoal infection
5.4.9 Helminthic infection
5.5 AIDS and other forms of immunocompromise
ตองรู
5.5.1 Opportunistic infections in AIDS and immonocompromised patients
5.5.2 Malignancy in AIDS e.g. NHL, Kaposi’s sarcoma
ควรรู
5.5.3 Lymphoproliferative disorders of the lung in AIDS
5.5.4 Pulmonary complications of bone marrow transplantation
5.5.5 Radiology of heart and lung transplantation
5.6 Pleura and pleural disorder
ตองรู
5.6.1 Pleural effusion
5.6.2 Pneumothorax & hemothorax
5.6.3 Pleural thickening & calcification
ควรรู
-52-
5.6.4 Chylothorax
5.6.5 Bronchopleural fistula
5.6.6 Pleural mass e.g. pleural lipoma, thoracic splenosis
5.7 Mediastinal and hilar disorder
ตองรู
5.7.1 Mediastinal masses and cysts
5.7.2 Mediastinal and hilar lymphadenopathy
5.7.3 Mediastinitis
5.7.4 Pneumomediastinum
5.7.5 Superior vena caval obstruction
5.7.6 Hiatal and diaphragmatic hernia
5.7.8 Extramedullary hematopoiesis
5.7.9 Aortic aneurysm
ควรรู
5.7.10 Mediastinal hemorrhage
5.7.11 Mediastinal lipomatosis
5.7.12 Fibrosing mediastinitis
5.8 Disease of airways
ตองรู
5.8.1 Bronchiolitis
5.8.2 Chronic obstructive pulmonary disease e.g. asthma, chronic bronchitis, emphysema, bullae
5.8.3 Bronchiectasis
ควรรู
5.8.4 Broncholithiasis
5.8.5 Tracheal narrowing e.g. tuberculosis, scleroma, tracheobronchopathia osteochondroplastica,
Saber-sheath trachea
5.8.6 Tracheal widening e.g. Tracheobronchomegaly
5.9 Pulmonary vascular diseases and pulmonary edema
ตองรู
5.9.1 Pulmonary thomboembolism
5.9.2 Pulmonary edema
5.9.3 Pulmonary arterial hypertension
5.10 Inhalation lung disease
-53-
ตองรู
5.10.1
5.10.2
5.10.3
5.10.4
Pneumoconiosis e.g. silicosis, coal worker’s pneumoconiosis, asbestosis
Aspiration of gastric contents
Inhalation of foreign body
Drowning or submersion injury
ควรรู
5.10.5 Hydrocarbon pneumonia
5.10.6 Inhalation of noxious gases, vapors and fumes
5.10.7 Acute inhalational injury
5.10.8 Silo-filler disease
5.11 Immunologic disease of the lung
ตองรู
5.11.1 Diffuse interstitial pulmonary fibrosis
5.11.2 Collagen vascular disease e.g. rheumatoid arthritis, SLE, Systemic 5.11.3 sclerosis,
Polymyositis and dermatomyomatosis, Sjogren’s syndrome
5.11.4 Diffuse pulmonary hemorrhage
ควรรู
5.11.5 Extrinsic allergic alveolitis
5.11.6 Pulmonary vasculitises e.g. Wegener’s granulomatosis, Churg-Strauss syndrome, Behcet’s
disease
5.11.7 Eosinophilic lung disease e.g Asthma, Cryptogenic eosinophilic pneumonia, Allergic
bronchopulmonary aspergillosis
5.12 Drug and Radiation-induced lung disease
ตองรู
5.12.1 Radiologic features of adverse drug reactions in the lung e.g. diffuse pulmonary
hemorrhage, pulmonary edema, systemic lupus erythematosus, pulmonary hemorrhage,
pulmonary calcification, pleural effusion and fibrosis, hilar and mediastinal
lymphadenopathy, pulmonary granulomatosis, mediastinal lipomatosis, pulmonary
embolism
5.12.2 Effect of radiation on the lungs
ควรรู
-54-
5.12.3 Specific drugs and their adverse effects e.g. bleomycin, busulfan, metrothexate, phenytoin,
anticoagulants
5.13 Pulmonary disease of unknown origin and miscellaneous lung disorder
ตองรู
5.13.1 Pulmonary histiocytosis X
5.13.2 Lymphangio (leio) myomatosis
5.13.3 Pulmonary alveolar proteinosis
ควรรู
5.13.4 Sarcoidosis
5.13.5 Neurocutaneous syndrome e.g. neurofibromatosis, tuberous sclerosis
5.13.6 Ankylosing spondylitis
Skills (Technical and Judgement)
Procedure ที่ตองสามารถทําไดดว ยตัวเอง
Film interpretation
1.
Plain chest x-ray
จํานวน
200 ราย
2.
CT
จํานวน
50 ราย
3.
MRI
จํานวน
5 ราย
4.
Ultrasound
จํานวน
5 ราย
เลือก modality ที่เหมาะสม รวมถึงเขาใจ technique ตางๆในการทํา study แตละ study
9. Computers in Radiology (ควรรู)
สถาบันที่ทําการฝกอบรมควรจัดการเรียนการสอนสอดแทรกในชวงเวลาที่ฝก อบรม เพื่อใหรังสีแพทยที่
ผานการฝกอบรมมีความรูความชํานาญพืน้ ฐานเกีย่ วกับ Computer เพื่อใชงานดานการแพทยและใน
ชีวิตประจําวัน เมื่อจบการฝกอบรมแลวรังสีแพทยควร
9.1 รูจกั การใชเครือ่ ง computer ชนิด PC ทั่วๆไป
9.2 รูจกั การใชงาน program พื้นฐาน เชน Word, Excel, Power point เพื่อใชในการเสนอหรือเก็บ
รวบรวมผลงานทางการแพทย
9.3 มีความเขาใจพื้นฐานเกี่ยวกับ Information Technology ทั่วไปและทางการแพทย
9.4 รูจกั การใช Internet และ search engine ตางๆ ในการคนหาขอมูลทางการแพทย
9.5 มีความรูความเขาใจพื้นฐานเกี่ยวกับระบบ DICOM
9.6 มีความรูความเขาใจพื้นฐานในเรื่อง Teleradiology และ Telemedicine
-55-
หลักสูตร วิชารังสีรกั ษา
(Radiation Oncology)
1. ความรู
1.1 ตองรู
1.1.1 ความรูพ ื้นฐานทางดานวิทยาศาสตรการแพทย
ก. กายวิภาคศาสตรพื้นฐาน และประยุกต
- มีความรูทางกายวิภาคศาสตร รูสวนตางๆ ของรางกาย และใชคําไดถูกตอง รูความสัมพันธ
ของอวัยวะตางๆ กับอวัยวะใกลเคียงในรูปตัดขวางในทุกระดับของรางกาย
- มีความรูอวัยวะทุกสวนของรางกายในคนปกติและผิดปกติที่ปรากฏบนแผนฟลมเอกซเรย
หรือการวินจิ ฉัยอื่นๆ
ข. สรีรวิทยา
- มีความรูทางดานสรีรวิทยาของอวัยวะตางๆ ของรางกาย และเขาใจการเปลี่ยนแปลงทาง
สรีรวิทยา เมื่อเกิดพยาธิสภาพ
ค. เภสัชวิทยา
- มีความรูเ ภสัชวิทยาในระดับแพทยศาสตรบัณฑิต และยาที่ใชรกั ษาโรคมะเร็ง
ง. มีความรูแ ละเขาใจในวิชาแพทยทางคลินิคแขนงอื่นในระดับปริญญาแพทยศาสตรบัณฑิต
ในวิชาอายุรศาสตร, ศัลยศาสตร, เวชศาสตรชุมชน, สูตินรีเวชศาสตร, กุมารเวชศาสตรและ
จักษุ โสต นาสิก ลาริงซ และอื่นๆ
จ. มีความรูพนื้ ฐานทางฟสกิ ส เคมี ชีวิทยา ตามหลักสูตรแพทยศาสตรบัณฑิต
1.1.2 มีความรูพ ื้นฐานทางฟสิกส ชีวรังสี และการปองกันอันตรายจากรังสี (หลักสูตรนี้ไดกลาว
รายละเอียดในเรื่องของรังสีวทิ ยา Medical Radiation (Physics & Radiobiology)
1.1.3 Clinical Oncology คือมีความรูเกีย่ วกับโรคมะเร็งในเรื่อง Natural history ดังนี้
1.1.3.1 Definition
1.1.3.2 Etiology
1.1.3.3 Epidemiology
1.1.3.4 The spread of tumour
-56-
1.1.3.5 Grading of tumour
1.1.3.6 Method of Investigation
1.1.3.7 Classification of tumour
1.1.3.8 Staging of tumour
1.1.3.9 Method of treatment
1.1.3.10 Prognosis
1.1.4 Clinlcal Radiation Oncology
1.1.4.1 รู radiation effects ตอเนื้อเยือ่ ปกติ และเนือ้ มะเร็ง
1.1.4.2 รูหลักการรักษามะเร็งตางๆ โดยรังสี
1.1.4.3 รูอธิบายและสามารถรักษามะเร็งที่พบไดบอ ยในประเทศไทย โดยการใชรังสี
ไดแกมะเร็งตอไปนี้ - Ca Cervix
- Ca breast
- Ca lung
- Head and Neck Cancer (โดยเฉพาะ nasophayrnx และ oral
cavitary )
- Colorectal cancer
- Esophageal cancer
- Brain tumour
- Hematologic malignancies
- Bladder, Prostate
- Emergency เชน Cord compression, SVC obstruction, brain
metastasis
1.1.4.4 รูผ ลแทรกซอนจากการรักษาทางรังสี ควรใหการรักษาทีถ่ ูกตองได
1.1.4.5 รูวธิ ีการติดตามโรคและผลการักษา
1.2 ควรรู
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
วิธกี ารรักษามะเร็งอื่นๆ นอกเหนือจากขอ 1.1.4.3
รูวธิ ีการคนหาขอมูลและวิธกี ารรักษาของโรคมะเร็งจากวารสารการแพทย และทาง Internet
รูการเก็บขอมูลของผูปว ยทีร่ กั ษา โดยการใชคอมพิวเตอร และสามารถคนหามาใชงานได
รูวธิ ีการรักษาใหมๆ เชน Sterotactic radiosurgery, IMRT, proton therapy
2. ความสามารถปฏิบัติงานทางดานรังสีรกั ษา
2.1 ความสามารถทางดานปฏิบตั ิงานที่ตอ งทําไดดว ยตนเอง
-57-
2.1.1 สามารถถามประวัติและตรวจรางกายผูปวยซึ่งเปนมะเร็ง และไดสงเขารับการรักษาดวยรังสี
ในสาขารังสีรกั ษา ตลอดจนแปลผลจากขอมูลที่ไดเพื่อเสนอใน คลินกิ วางแผนการรักษาดวย
รังสี ตองทําอยางนอย 4 ราย/สัปดาห
2.1.2 สามารถเขียนรายงานและกรอกขอมูลในแฟมประวัติการักษาผูปว ยดวยรังสี รวมทัง้ รายละเอียด
ของการกําหนดขอบเขต เครือ่ งมือ และวิธใี หการรักษาดวยรังสี ตองทําอยางนอย ราย/สัปดาห
2.1.3 สามารถตรวจ และวินิจฉัยมะเร็งเริ่มแรกได ตองทํา Pap Smear (ทั้งผูปว ย Check up และผูปว ย
มะเร็งหลังรักษา) อยางนอย 30 ราย
2.1.4 สามารถใหการรักษาโรคมะเร็งที่พบบอยในประเทศไทยตามที่กลาวไวในขอ 1.1.4.3 ดวยรังสี
ได
2.1.5 สามารถใสแรในมะเร็งปากมดลูก เยื่อบุมดลูกได ตองทําอยางนอย 20 ราย/ป
2.1.6 สามารถแนะนํา และตัดสินใจในการรักษาผูปวยมะเร็งทีห่ นวยตางๆ สงมาปรึกษาได
2.1.7 สามารถวางแผนการรักษาผูป วยมะเร็ง ที่พบบอยตามที่กลาวไวในขอ 1.1.4.3 ตั้งแตเริม่ แรกจน
เสร็จสิ้นการรักษาได รวมทัง้ การติดตามผลการักษาผูปว ย และการแกปญหา เมื่อมีการกลับเปน
อีกของผูปว ยได
2.1.8 สามารถรักษาผลแทรกซอนจากการรักษาทางรังสีได
2.1.9 สามารถติดตามผลการรักษาทางรังสีได
2.1.10 สามารถสงผูปว ยมะเร็งเพื่อการรักษาทีถ่ กู ตองได
2.2 ความสามารถทางดานปฏิบตั ิที่เคยชวย/เคยเห็นและสามารถอธิบายขั้นตอนได
2.2.1 สามารถจัดการขั้นตนในการคนหา ตรวจสอบ เก็บ และปองกันอันตรายจากรังสีไดเมื่อมีการ
หลุดหรือหายของแรในหอผูปวย รวมทั้งการจัดการปองกันสารกัมมันตรังสีที่เหลือใชจาก
ผูปวย
2.2.2 วางแผนการรักษาผูปวยมะเร็งนอกเหนือจากขอ 2.1.7
3. มีเจตคติที่ดีในการดูแลผูปว ยโรคมะเร็ง และมีเจตคติในการวินิจฉัยมะเร็งเริ่มแรก
4. การศึกษาดวยตนเองอยางตอเนือ่ ง
5. สามารถทํางานเปนทีมรวมกับสาขาวิชาอืน่ ที่ดแู ลผูปว ยมะเร็ง
-58-
หลักสูตรฝกอบรมแพทยเฉพาะทางสาขารังสีวิทยาทัว่ ไป
วิชาเวชศาสตรนวิ เคลียร
(ระยะเวลา 6 เดือน)
1. ความรูใ นวิชาเวชศาสตรนวิ เคลียร
A. BASIC SCIENCES
1. BASIC PHYSICS
สิ่งที่ตองรู
1.1 Elementary aspects of the
ƒ Matters, elements and atoms
ƒ Atomic structure
ƒ Molecules
ƒ Binding energy of electron
ƒ Ionization and excitation
ƒ Electromagnetic radiation
ƒ Mass-energy equivalence
ƒ Nuclides and their classification
ƒ Nuclear structure and excited states of a nuclide
ƒ Radionuclides and stability of nuclides
1.2 Modes of radioactive decay
ƒ Radioactive series
ƒ Radioactive processes
ƒ Alpha decay
ƒ Beta decay
ƒ Gamma decay
ƒ Isobaric transition
ƒ Isomeric transition
-59-
ƒ Internal conversion
ƒ Electron capture
ƒ Characteristic x-rays and Auger electron
ƒ Radioactivity and SI (International Standard) unit
ƒ Half life
ƒ Decay scheme
ƒ Specific activity
1.3 Interactions of photon with matter
ƒ Photoelectric effect
ƒ Compton effect
ƒ Pair production
สิ่งที่ควรรู
1.4 Nuclear instrumentation
1.4.1 Basic nuclear detectors
ƒ Ionization chamber
ƒ Proportional counter
ƒ G.M. counter
ƒ Scintillator and semiconductor detector including electronic instruments such as
pulse amplifiers, pulse-height analyzers, scalers and count-rate meters
1.5 Counting equipments
ƒ Dose calibrator
ƒ Single and multiprobes including flat field collimator
ƒ Well scintillation counter
ƒ Liquid scintillation counter
ƒ Whole body counter
1.6 Imaging equipments
ƒ Rectilinear scanner including fucusing collimator
ƒ Gamma camera (single and multidetectors) including pin hole, parallel hole, diverging,
converging and fan-beam collimators
ƒ Single Photon Emission Computed Tomography (SPECT), single and multidetectors
ƒ Positron emission tomography (PET)
1.7 Instrumentation performances
ƒ Sensitivity
-60-
ƒ Resolution
ƒ Uniformity
ƒ Linearity
ƒ Modulation transfer function (MTF)
ƒ Line spread function
2. RADIOPHARMACEUTICALS
สิ่งที่ตองรู
2.1 Characteristics of an ideal radiopharmaceutical and precautions
2.2 Production of radionuclides
ƒ Reactor-produced radionuclides
ƒ Cyclotron products
ƒ Nuclide generators
สิ่งที่ควรรู
2.3 Preparation of radiopharmaceuticals
ƒ Preparation of primary chemicals
ƒ Preparation of labelled compounds in general methods
- Exchange reactions
- Substitution
- Addition
- Replacement
ƒ Prepration of sterile kits for 99mTc-radiopharmaceuticals
ƒ Preparation of 113mIn-radiopharmaceuticals
ƒ Labelling efficiency
ƒ Purification of labelled compounds
ƒ Sterilization and dispensing
2.4 Quality control of radiopharmaceuticals
ƒ Quality control of radiopharmaceuticals
ƒ Radionuclidic purity
ƒ Chemical purity
ƒ Radiochemical purity
ƒ Biological controls (including testing for pyrogens, sterility, and undue toxicity)
ƒ Specific tests (in some labelled compounds, kit, colloids)
2.5 Stability studies and storage conditions
-61-
ƒ Problems of radiopharmaceuticals during storage
ƒ Mechanism of decomposition
ƒ Factors affecting stability of labelled compounds
2.6 Complications in the use of radiopharmaceuticals
ƒ Adverse reactions to radiopharmaceuticals
ƒ Alterations in radiopharmaceutical biodistributions
3. RADIOIMMUNOASSAY AND RELATED PROCEDURES
สิ่งที่ควรรูคือ
3.1 Basic principle and concept of the following assays
ƒ Radioimmunoassay (RIA)
ƒ Immunoradiometric assay (IRMA)
3.2 Quality control
ƒ Internal and external quality control
ƒ Accuracy
ƒ Precision
ƒ Specificity
ƒ Sensitivity
ƒ Errors in RIA
B. CLINICAL STUDIES
ƒ Indication for each studies
ƒ Normal findings
ƒ Abnormal findings in common diseases
1. RADIONUCLIDE IMAGING STUDIES
สิ่งที่ตองรู
1.1 CENTRAL NERVOUS SYSTEM
ƒ Brain
ƒ CSF
1.2 MUSCULOSKELETAL SYSTEM
ƒ Bone and joint
ƒ Soft tissue
1.3 CARDIOVASCULAR SYSTEM
ƒ Heart
ƒ Blood vessels
-62-
1.4 PULMONARY SYSTEM
1.5 GASTROINESTINAL SYSTEM
ƒ Liver
ƒ Biliary system
ƒ G.I.
ƒ Salivary gland
1.6 GENITOURINARY SYSTEM
ƒ Kidneys
ƒ Urinary bladder
ƒ Testis
1.7 ENDOCRINE SYSTEM
ƒ Thyroid gland and total body scan (I-131)
ƒ Parathyroid gland
ƒ Adrenal gland
1.8 HAEMATOPOIETIC AND LYMPHATIC SYSTEM
ƒ Spleen
ƒ Bone marrow
ƒ Lymphatic system
สิ่งที่ควรรู
1.9 MISCELLANEOUS
ƒ Tumor
ƒ Inflammation
ƒ Etc.
2. RADIONUCLIDE NON-IMAGING STUDIES
สิ่งที่ตองรูค อื
2.1 Thyroid function
ƒ Thyroid uptake
ƒ Suppression and stimulation tests
ƒ Replacement test (Perchlorate discharge test)
2.2 Renal function
ƒ Renogram
ƒ Renal clearance
-63-
สิ่งที่ควรรูคอื
2.3 Hematology
ƒ Blood volume
ƒ Ferritin
ƒ Iron binding capacity
ƒ Vitamin B12 absorption
สิ่งที่ตองรูคือ
3. RADIOIMMUNOASSAY AND RELATED PROCEDURES : Clinical Applications
3.1 Determination of various hormones
ƒ Thyroid and related hormones :T3, T4, FT3, FT4, rT3, T3 resin uptake, FT4I, TSH,
etc.
สิ่งที่ควรรูคือ
3.2 Determination of vitamins, drugs, and various substances
ƒ Vit.B12, Folic acid
ƒ Ferritin, Iron binding capacity
3.3 Determination of tumor markers
ƒ Tg
ƒ AFP
ƒ CEA
ƒ CA 15-3
ƒ CA 19-9
ƒ PSA
ƒ Etc.
สิ่งที่ควรรูคือ
4. BONE DENSITY MEASUREMENT
5. THERAPEUTIC USES OF RADIONUCLIDES
5.1 The investigative procedures necessary to establish the need for such therapy
5.2 Indications and contraindications for the use of therapeutic approaches
5.3 Proper techniques of administration
5.4 Potential early and late adverse reactions
5.5 Special problems of patient care
5.6 Isolation and precaution periods for patients
5.7 General safety precaution
-64-
5.8 Dosimetry to the area of primary interest, to the surrounding areas, other specific tissues or
organs , and the total body exposure
5.9 Handling of radioactive waste
5.10 Procedures in case of emergency surgery or death
5.11 The calculation of therapeutic dose
5.12 The timing of anticipated clinical response
5.13 The proper management and follow up care of patients and evaluation which are needed in
patients treated with radionuclides
ในหัวขอตางๆขางตน
ตองรู สําหรับการรักษาโดยใช :
ƒ 131I treatment of hyperthyroid and thyroid carcinoma
ควรรู สําหรับการรักษาโรคโดยใช :
ƒ 131I-MIBG in treatment of neural crest tumors such as malignant pheochromocytoma,
neuroblastoma, carcinoid, medullary thyroid carcinoma
ƒ Colloidal preparation of 32P or 198Au or 90Y, etc. intracavitary instillation for
management of malignant effusion
ƒ 89Sr, 32P,153Sm EDTMP, etc. for palliation of bone pain in bony metastasis
ƒ Radiation synovectomy using radiocolloid such as 90Y colloid by intra-articular injection
for treatment of rheumatoid arthritis and other inflammatory joint disease.
2. ทักษะ
ความสามารถในการปฏิบัติงานดานเวชศาสตรนวิ เคลียร
1. ทักษะทีแ่ พทยผรู ับการอบรมตองทําไดดว ยตนเอง
1.1 สามารถเลือกใชสารเภสัชรังสีที่เหมาะสมสําหรับการตรวจแตละชนิด
1.2 สามารถแปลผลการตรวจตางๆ ที่ปกติและผิดปกติในโรคที่พบบอยได
1.3 สามารถแปลผลการตรวจ bone mineral density
1.4 ใหการรักษาตอมธัยรอยดเปนพิษและมะเร็งตอมธัยรอยดดวยสารกัมมันตรังสี และดูแลผูปว ยอยาง
ถูกตอง
1.5 ปองกันอันตรายจากการใชสารกัมมันตรังสีและแกปญหาเบื้องตนจากอุบัติเหตุที่เกี่ยวของกับสาร
กัมมันตรังสีได
2. ทักษะทีแ่ พทยผรู ับการอบรมควรทําได
2.1 ใชเครื่องวัดรังสีชนิดตางๆได
-65-
2.2 ตรวจ thyroid uptake ได
2.3 รูวธิ ีใชเครื่องคอมพิวเตอรทางเวชศาสตรนวิ เคลียรในการวิเคราะหและแสดงผลเบื้องตนได
2.4 สามารถทํา quality control สารเภสัชรังสี
2.5 ตัดสินใจเลือกการตรวจที่ไมมีอันตรายและสามารถเลือกใชสารเภสัชรังสีหลายชนิดตามลําดับ
กอนหลังโดยมีเหตุผล เมื่อจําเปนตองใชสารกัมมันตรังสีมากกวา 1 ชนิด
ทักษะทีแ่ พทยผูผานการอบรมตองปฏิบตั ิ
1. ดานการตรวจทางเวชศาสตรนวิ เคลียร (In vivo diagnostic procedures)
ตองลงมือปฎิบัติและแปลผลการตรวจตางๆ ไมนอยกวาที่กําหนดดังนี้
จํานวนผูปว ย
แปลผล/ปฏิบัติเอง
ƒ Skeletal system
50/5
ƒ Endocrine system (include thyroid gland)
35/3
ƒ Genitourinary system
25/2
ƒ Cardiovascular system
25/2
ƒ Pulmonary system
15/1
ƒ Gastrointestinal system
15/1
ƒ Haematopoietic and lymphatic system
3/ƒ Central nervous system
3/ƒ Miscellaneous
10/1
- Tumor
- Inflammation
- Etc.
ƒ Bone mineral density
15/1
2. ดานการรักษาทางเวชศาสตรนวิ เคลียร
ตองมีสวนในการใหการรักษาทางเวชศาสตรนวิ เคลียรไมนอยกวาที่กําหนดดังนี้ :
จํานวนผูปว ย
ƒ Thyroid patients
- benign disease
50
- malignant disease
10
หมายเหตุ : จํานวนผูปว ยทีก่ าํ หนดนี้อาจเปลี่ยนแปลงไดตามความเหมาะสมของแตละสถาบันทีใ่ หการ
ฝกอบรม
-66-
ทักษะทีแ่ พทยผูผานการอบรมควรทําไดคอื
1. แปลผลการตรวจดาน radioimmunoassay และ related techniques
2. สามารถนําความรูทางเวชศาสตรนวิ เคลียรไปถายทอดและเผยแพรใหผอู ื่นได
3. สามารถนําความรูทางเวชศาสตรนวิ เคลียรไปใชในการคนควาวิจัยและแกปญ
 หาในวิชาแพทยได
หลักสูตร วิชา พยาธิวิทยา
(Pathology)
1. Knowledge
1.1 Abnormal or pathologic anatomy of
1.1.1 Congenital lesions
1.1.2 Inflammatory process
1.1.3 Trauma
1.1.4 Neoplasm
1.1.5 Miscellaneous
1.2 Pathologic findings in
1.2.1 Gross specimen
1.2.2 Microscopic specimen
2. Skills (Technical and Judgement)
2.1 Ability to indentify pathology and correlate the findings with the images.
-67-