SISTEM PEMBAYARAN e-ZAKAT SAADAH BINTI ABDUL RAUB (MC051001)
advertisement
SISTEM PEMBAYARAN e-ZAKAT SAADAH BINTI ABDUL RAUB (MC051001) Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Sains (Teknologi Maklumat – Pengurusan) Fakulti Sains Komputer Dan Sistem Maklumat Universiti Teknologi Malaysia JULAI 2008 iii Khas buat suami tersayang Mohd. Razman B. Mahmod Ibu yang dihormati Siti Bt. Sa’aban, Anak-anak yang dikasihi Muhammad Aiman Najiy dan Nur Aleeya Sofea, Buat pensyarah – pensyarah terlibat jasamu dikenang, Ingatan tulus buat sahabat seperjuangan; Nurhanan, Syariah, Aidil Suraya, Sulaiman, dan KakAna yang turut berkongsi suka duka sepanjang pengajian sarjana di Universiti Teknologi Malaysia ini. Terima kasih atas segalanya. PENGHARGAAN iv Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah SWT di atas keizinannya memberi kudrat dan semangat kepada penulis untuk menyiapkan Projek Sarjana ini dengan jayanya. Penghargaan ini ditujukan kepada penyelia Dr. Ab Razak Bin Che Hussin di atas kesudian beliau membantu penulis dari segi panduan dan nasihat dalam menyempurnakan Projek Sarjana ini. Tidak dilupakan panel-panel penilai iaitu Prof Madya Wardah Bt. Zainal Abidin dan DR. Mohd. Zaidi B. Abd. Rozan, terima kasih di atas penilaian dan teguran yang membina. Sekalung penghargaan yang tak terhingga kepada suami tersayang Mohd. Razman Bin Mahmod atas sikap tolak ansur, pengorbanan dan dorongan semangat serta sentiasa berada di sisi sepanjang melaksanakan projek ini. Tidak dilupakan juga, penghargaan ini khas buat ibu penulis yang amat dihormati diatas doa dan dorongan untuk penulis terus tabah dalam menyempurnakan projek ini. Buat temanteman seperjuangan, ucapan terima kasih kerana memberi pandangan dan kritikan membina terhadap projek ini. Semoga kita akan sama-sama berjaya di dalam perjuangan ini. Akhir sekali, terima kasih kepada mereka yang terlibat secara langsung atau tidak dalam menjayakan projek ini. Sekian. Terima kasih. v ABSTRAK Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran elektronik ataupun lebih dikenali sebagai e-payment. Ia berkeupayaan melaksanakan proses pembayaran melalui jaringan internet dengan cara mudah dan pantas tanpa menggunakan proses manual. Sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat (IT) ini, institusi zakat seperti Majlis Agama Islam negeri Johor (MAINJ) telah mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat untuk umat Islam di negeri Johor dengan tujuan menjimatkan waktu dan mempermudahkan cara bayaran zakat. Usaha ini adalah bagi memastikan setiap golongan yang layak membayar zakat tidak memberi banyak alasan atau mengelak untuk menunaikan salah satu rukun islam ini. Bagi menjayakan projek ini pendekatan kitar hayat pembangunan sistem melalui model air terjun (waterfall model) telah dipilih sebagai metodologi. Daripada pemerhatian yang dijalankan, sistem pemabayarn sedia ada didapati masih tidak efisyen untuk menggalakkan pembayar zakat membayar zakat sepeti yang diwajibkan. Keseluruhan daripada kajian lepas dan terkini terhadap isu dan cabaran zakat, mendapati bahawa kecekapan dalam menguruskan kutipan zakat merupakan elemen terpenting dalam memberi keyakinan kepada pembayar zakat untuk membayar zakat menerusi institusi yang ditetapkan seperti MAINJ. Perlaksanaan sistem yang lebih sempurna akan meningkatkan hasil kutipan zakat dan mempermudahkan pengagihannya kepada asnaf-asnaf yang perlu. Hal ini pastinya dapat memperbaiki sosio ekonomi di Malaysia. Bagi mencapai tujuan- tujuan diatas maka pembagunan Sistem e-Zakat merupakan satu alternatif yang paling sesuai dilaksanakan berdasarkan kepada beberapa ciri pembangunan yang antara lainnya penggunaan teknologi terkini dan tercanggih sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat. vi ABSTRACT Online payment is one of an approach by electronic payment or better-known as e-payment. It capable to implement payment process through the network internet with simple way and fast without use the manual process. Parallel with progress of information technology (IT), institution of zakat as Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) already diversify method of zakat payment to Muslim people in Johore state with a view to save time and simplify mode of zakat payment. These efforts are to make sure each group that qualified to pay zakat not give plenty of reason or to avoid from fulfil the rukun Islam. To achieve this project, System Development Life Cycle approach via waterfall model has been chosen as methodology. From observation, those carried out, present system obtain still do not efficient to promote zakat payer pay the zakat as one as compulsory. Overall from past research and up-to-date for issue and challenge of zakat, system developer find that efficiency in managing the collection of zakat, make the important element to give confidence to the payer zakat to pay off zakat through of institute that prescribed as MAINJ. More perfect system performance will increase revenue of zakat collection and simplify its distribution to asnaf asnaf that need. This affair is sure it can improve socio economic in Malaysia. To achieve the objective- purpose above then development of e-Zakat system is an alternative a most suitable in perform base to several characteristics of development which among others it use of state-of-the-art technology and sophisticated parallel with information technology development. SENARAI KANDUNGAN BAB PERKARA HALAMAN PENGESAHAN STATUS PENGESAHAN PENYELIA HALAMAN JUDUL i PENGAKUAN ii DEDIKASI iii PENGHARGAAN iv ABSTRAK ABSTRACT vi SENARAI KANDUNGAN vii SENARAI JADUAL xiv SENARAI RAJAH xvi SENARAI AKRONIM xviii v SENARAI LAMPIRAN xix 1 2 PENGENALAN PROJEK 1.1 Pengenalan………………………………………………….……………1 1.2 Latarbelakang Masalah………………………………….……………….3 1.3 Pernyataan Masalah………………………………………….…………..4 1.4 Objektif Projek……………………………………………………….…..5 1.5 Skop Projek…………………………………………………….…...........5 1.6 Kepentingan Projek……………………………………………….……...6 1.7 Ringkasan……………………………………………………….………..6 KAJIAN LITERATUR 2.1 Pengenalan………………………………………………………….........7 2.2 Zakat……………………………………………………………........…..9 2.2.1 Zakat, Nisab, dan Haul…………………………………….……..9 2.2.2 Jenis-jenis Zakat…………………………………………….......10 2.2.3 Pengiraan Zakat………………………………………………....12 2.2.4 Hukum Perlaksanaan Zakat…………………………………......13 2.2.5 Peraturan Perlaksanaan Zakat………………………………..…14 2.2.5.1 Peraturan Perlaksanaan Zakat………………………..14 2.2.5.2 Perkembangan Sebenar Atau Taksiran……………....15 2.2.5.3 Cukup Nisab…………………………………….…...15 2.2.5.4 Lebih Daripada Keperluan Asas…………………..…16 2.2.5.5 Cukup Haul………………………………………......16 2.2.5.6 Mencegah Pergandaan di dalam Zakat………..……..17 2.2.6 Kepentingan Zakat………………………………………..…….17 2.3 Pusat Pengurusan Pungutan Zakat………………………………..…….20 2.4 Pembayaran Secara Atas Talian………………………………………...22 2.4.1 Definisi Pembayaran Secara Atas Talian……………………….22 2.4.2 Ciri-ciri Keselamatan Pembayaran Secara Atas Talian………...25 2.4.3 Kaedah-kaedah Pembayaran Secara Atas Talian……………….25 2.4.4 Contoh Sistem Pembayaran Secara Atas Talian………………..31 2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian.....................................................32 2.5.1 Prinsip-prinsip perkhidmatan perbankan Islam………………...32 2.5.1.1 Wadiah………………………………………………32 2.5.1.2 Mudharabah................................................................33 2.5.1.3 Musyakarah.................................................................33 2.5.1.4 Murabahah...................................................................33 2.5.1.5 Bai’ Bithaman Ajil.......................................................33 2.5.1.6 Wakalah.......................................................................34 2.5.1.7 Qardhul Hassan............................................................34 2.5.1.8 Ijarah Thumma Al Bai.................................................34 2.5.1.9 Bai’al-Inah...................................................................34 2.5.1.10 Hibah...........................................................................35 2.5.1.11 Ijr.................................................................................35 2.5.2 Faedah-faedah Pembayaran Zakat Secara Atas Talian................35 2.5.3 Contoh-contoh Pusat Pungutan Zakat..........................................36 2.5.3.1 Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ)...............36 2.5.3.2 Lemabaga Zakat Selangor (LZS-MAIS).....................38 2.5.3.3 2.6 Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS)......................41 Isu dan Cabaran Semasa Zakat................................................................43 2.6.1 Kajian Kes 1.................................................................................43 2.6.2 Kajian Kes 2.................................................................................47 2.6.3 Kajian Kes 3.................................................................................49 2.6.4 Kajian Kes 4.................................................................................56 2.6.5 Kajian Kes 5.................................................................................61 2.6.6 kajian Kes 6..................................................................................63 3 2.7 Perbincangan............................................................................................65 2.8 Ringkasan.................................................................................................70 METODOLOGI 3.1 Pengenalan...............................................................................................71 3.2 Metodologi Projek...................................................................................74 3.2.1 Fasa Penyiasatan Awal.................................................................76 3.2.2 Fasa Analisis Keperluan...............................................................76 3.2.3 Fasa Rekabentuk..........................................................................77 3.2.4 Fasa Pembangunan.......................................................................77 3.2.5 Fasa Pengujian.............................................................................77 3.2.6 Fasa Implementasi........................................................................78 4 3.3 Jadual Projek............................................................................................78 3.4 Ringkasan.................................................................................................78 ANALISIS DAN REKABENTUK SISTEM 4.1 Pengenalan...............................................................................................80 4.2 Analisa Sistem Semasa............................................................................81 4.2.1 Analisa Organisasi.......................................................................81 4.2.2 Latarbelakang Organisasi Kajian-MAINJ....................................82 4.2.3 Proses Perkhidmatan Semasa.......................................................82 4.2.2.1 Laman Web MAINJ (Internet)....................................84 4.2.4 Analisis Masalah..........................................................................84 4.2.5 Pernyataan Masalah.....................................................................85 4.3 Analisa Sistem Cadangan (e-Zakat).........................................................85 4.3.1 Keperluan Fungsi.........................................................................85 4.3.1.1 Rekabentuk Rajah Aliran Data....................................87 4.3.1.2 Rekabentuk UML.........................................................88 4.3.2 Keperluan Teknikal......................................................................88 4.3.2.1 Keperluan perisian.......................................................88 4.3.2.2 Keperluan Perkakasan.................................................90 4.3.3 Keperluan Implemantasi..............................................................90 4.4 Rekabentuk Sistem Pembayaran e-Zakat.................................................91 4.4.1 Data mentah.................................................................................91 4.4.2 Rekabentuk Sistem.......................................................................93 4.4.2.1 Lapisan Aplikasi..........................................................93 4.4.2.2 Lapisan Perkhidmatan Perniagaan...............................93 4.4.2.3 Lapisan Perantaraan.....................................................94 4.4.3 Rekabentuk Antaramuka Sistem..................................................95 4.4.3.1 Rekabentuk navigasi....................................................95 4.4.4 Rekabentuk Pangkalan Data........................................................96 4.4.4.1 4.5 5 Rekabentuk Pangkalan Data Logikal..........................96 Ringkasan.................................................................................................97 IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN 5.1 Pengenalan...............................................................................................98 5.2 Implementasi Sistem..............................................................................100 5.2.1 Penstrukturan Persekitaran Pembangunan Perisian...................100 5.2.1.1 pemasangan Microsoft Windows XP/Vista...............100 5.2.1.2 Pemasangan Xampp 1.6.2.........................................100 5.2.2 Pengurusan Konfigurasi Perisian...............................................101 5.2.3 Status Implementasi...................................................................102 5.3 Pengujian Sistem....................................................................................104 5.3.1 Perancangan Pengujian..............................................................104 5.3.1.1 Pengujian organisasi..................................................104 5.3.1.2 Persekitaran Pengujian..............................................105 5.3.1.3 Jadual pengujian........................................................105 5.3.2 Strategi Pengujian......................................................................105 5.3.2.1 Kelas-kelas Pengujian................................................106 5.3.3 Rekabentuk Pengujian................................................................107 5.3.3.1 Keterangan Pengujian................................................107 5.3.3.2 Data Pengujian...........................................................107 5.3.4 Hasil Pengujian Kes...................................................................110 5.3.4.1 Hasil Pengujian Unit..................................................110 5.3.4.2 Hasil Pengujian Integrasi...........................................114 5.3.4.3 Hasil Pengujian Penerimaan......................................114 5.4 6 Ringkasan...............................................................................................116 STRATEGI ORGANISASI 6.1 Pengenalan.............................................................................................118 6.2 Strategi Organisasi.................................................................................118 6.2.1 Bengkel Latihan Penggunaan.....................................................119 6.2.2 Menyediakan Dokumentasi........................................................119 6.2.3 Sokongan Pihak Pengurusan......................................................119 6.2.4 Penyelenggaraan Sistem e-Zakat...............................................119 6.2.5 Promosi Sistem e-Zakat.............................................................120 6.3 7 Ringkasan...............................................................................................120 KESIMPULAN 7.1 Pengenalan.............................................................................................121 7.2 Pencapaian.............................................................................................122 7.3 Cabaran dan Rintangan.........................................................................122 7.4 Harapan..................................................................................................124 7.5 Ringkasan...............................................................................................124 RUJUKAN...............................................................................................................126 LAMPIRAN A-I............................................................................................129 - 152 SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK HALAMAN Jadual 2.1 Jenis-jenis zakat harta 10 Jadual 2.2 Peraturan pembayaran secara atas talian 23 Jadual 2.3 Tahun pusat zakat diswastakan 45 Jadual 2.4 Pembayaran zakat kepada institusi zakat 45 mengikut negeri Jadual 2.5 Hasil kajian berdasarkan kategori sumber 52 Jadual 2.6 Illah zakat dan cara pengiraannya 55 Jadual 2.7 Kekerapan membayar zakat pendapatan 59 di Malaysia Jadual 2.8 Hasil keputusan regresi logistik binomial 59 Jadual 2.9 Bilangan dan peratusan pembayar zakat 62 pendapatan golongan profesional kepada MAIWP pada tahun 2001. Jadual 2.10 Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada 65 Jadual 2.11 Perbandingan sistem pembayaran zakat 69 secara atas talian Jadual 4.1 Keperluan fungsi dalam sistem e-zakat 85 Jadual 4.2 Keperluan perisian 88 Jadual 4.3 Keperluan perkakasan bagi pelayan & 90 pelanggan web Jadual 4.4 Keperluan rangkaian 91 Jadual 5.1 Versi prosedur kawalan 101 Jadual 5.2 Status implementasi sistem e-zakat 102 Jadual 5.3 Jadual pengujian 105 Jadual 5.4 Kelas-kelas pengujian 106 Jadual 5.5 Data pengujian 108 Jadual 5.6 Hasil pengujian keperluan sistem 111 Jadual 5.7 Hasil pengujian antaramuka modul 111 Jadual 5.8 Hasil pengujian fungsi 111 Jadual 5.9 Hasil pengujian penerimaan 114 SENARAI RAJAH NO. RAJAH TAJUK HALAMAN Rajah 2.1 Kerangka kerja kajian literatur 8 Rajah 2.2 Jenis-jenis zakat 10 Rajah 2.3 Kaedah kad kredit atau debit 27 Rajah 2.4 Kaedah perbankan internet 28 Rajah 2.5 Pertumbuhan dan penembusan perbankan 30 internet Rajah 2.6 Proses pendaftaran PAYPAL 31 Rajah 2.7 Proses transaksi melalui PAYPAL 31 Rajah 2.8 Kaedah perbankan internet untuk capaian 37 pembayar zakat(portal MAINJ) Rajah 2.9 Kaedah potongan gaji untuk capaian staf 37 MAINJ Rajah 2.10 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat oleh 38 MAINJ Rajah 2.11 Kaedah pembayaran secara atas talian 40 untuk capaian pembayar zakat (portal LZS) Rajah 2.12 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat 41 pendapatan oleh LZS Rajah 2.13 Aplikasi kalkulator pengiraan zakat 42 simpanan oleh MUIS Rajah 2.14 Kaedah bayaran zakat secara atas talian 42 oleh MUIS Rajah 3.1 Model air terjun 75 Rajah 4.1 Rajah aliran data peringkat sifar 87 Rajah 4.2 Proses keseluruhan rajah aliran data 87 Rajah 4.3 Rekabentuk UML 88 Rajah 4.4 Pelayan dan pelanggan sistem e-Zakat 91 Rajah 4.5 Rekabentuk sistem e-Zakat 94 Rajah 4.6 Antaramuka utama 95 Rajah 4.7 Antaramuka login staf 95 Rajah 4.8 Antaramuka login pembayar zakat 96 Rajah 4.9 Rajah hubungan entiti 97 Rajah 5.1 Pemasangan xampp 1.6.2 101 SENARAI AKRONIM ATM - Auomated Transaction Machine FPX - Financial Process Exchange IMA - Internet Merchant Account IT - Information Technologi JAIN - Jabatan Agama Islam negeri LHDN - Lembaga Hasil Dalam Negeri LZS - Lembaga Zakat Selangor MAINJ - Majlis Agama Islam Negeri Johor MEPS - Malaysian Electronic Payment System MKI - Majlis Kebangsaan bagi hal Ehwal Ugama Islam Malaysia MUIS - Majlis Ugama Islam Johor PKI - Public Key Software Infrastructure PSP - Payment Service Provider SET - Secure Electronic Transaction SSL - Secure Socket Layer UML - Unified Modelling Language BAB 1 PENGENALAN PROJEK 1.1 Pengenalan Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran elektronik ataupun lebih dikenali sebagai ‘e-payment’. Ia mempunyai keupayaan melaksanakan proses pembayaran melalui jaringan internet tanpa menggunakan proses manual. Ia adalah cara mudah dan pantas untuk menerima pembayaran secara terus di atas talian. Pembayaran secara atas talian adalah nyata dan berkembang secara berterusan sebagai medium pembayaran elektronik. Pembayaran secara atas talian memerlukan teknik ataupun kaedah pembayaran yang lebih efisyen. Kaedahkaedah tersebut adalah seperti kad kredit atau debit, kemasukan terus melalui akaun (direct debit or kredit) dan juga perbankan internet. Pembayaran cara ini sifatnya sama seperti pembayaran tunai dalam jual beli biasa. Kaedah-kaedah ini memberi kebaikan kepada organisasi dan pengguna. Sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat (IT) ini, institusi zakat yang sebelum ini banyak terpinggir dari segi pentadbirannya mula bangkit menempuh cabaran-cabaran baru dalam era globalisasi selaras dengan pandangan dan pendapat fatwa dan ijtihad semasa. Dengan momentum penyebaran maklumat yang pantas ini, adalah dijangkakan setiap negeri di Malaysia dapat memperbaiki hasil pungutan zakat dari tahun ke tahun. Sebagai contohnya Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) telah mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat dengan tujuan menjimatkan waktu dan mempermudahkan cara bayaran zakat untuk umat Islam di negeri Johor. Usaha ini adalah bagi memastikan setiap golongan yang layak membayar zakat tidak memberi banyak alasan untuk mengelak atau menunaikan salah satu rukun islam ini. Berdasarkan pemerhatian yang dijalankan, unit pungutan zakat di MAINJ telahpun membangunkan sistem yang memberi perkhidmatan pembayaran secara atas talian iaitu perbankan internet dan skim potongan gaji. Namun begitu, kaedah ini didapati masih mempunyai beberapa kelemahan dalam mengendalikan pungutan bayaran zakat secara atas talian. Selain itu beberapa kaedah lain seperti pembayaran di kaunter zakat MAINJ di semua Pejabat Agama Daerah, melalui kaunter pejabat pos (cek / kiriman wang / wang pos / Bank draf ), dan Kaunter bergerak / sementara masih dilaksanakan secara manual. Selain itu, kajian terhadap kajian-kajian yang lepas dan terkini juga dilaksanakan bagi mengenalpasti isu dan cabaran berkenaan dengan pengurusan zakat khasnya dalam proses pungutan bayaran zakat . Oleh itu, hasil daripada kajian ini, kaedah pembayaran secara atas talian akan dibina berpandukan kepada keperluan dan peraturan perlaksanaan bayaran zakat. Seterusnya satu sistem baru yang akan diberi nama Sistem Pempayaran e-Zakat akan dibangunkan berdasarkan kaedah-kaedah yang akan dicadangkan. Tujuan sistem ini dibangunkan ialah untuk meningkatkan perkhidmatan dalam proses pungutan pembayaran zakat di MAINJ. Ini akan mempermudahkan pembayar zakat yang ingin membuat bayaran zakat melalui internet dimana-mana sahaja dan pada bila-bila masa sahaja. Penyiasatan peringkat awal kepada keperluan pengguna akan dikumpulkan melalui temuramah dengan staf di pejabat Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ). Pihak MAINJ akan menyenaraikan maklumat dan keperluan untuk sistem yang akan dibangunkan. Ia amat penting untuk panduan dan rujukan pembangun sistem dalam proses melaksanakan sistem baru. Di samping itu, teknik penyisatan awal lain seperti pemerhatian, pembacaan, temuramah, dan kaji selidik juga akan dilaksanakan bagi mengenalpasti masalah-masalah, isu-isu dan cabaran-cabaran semasa dalam melaksanakan pungutan bayaran zakat. Penyiasatan awal ini akan menentukan sama ada sistem pungutan bayaran zakat sedia ada perlu diperbaharui atau diteruskan dengan beberapa penambahan fungsi yang sesuai agar penggunaannya lebih efisyen. 1.2 Latarbelakang Masalah Dalam usaha meningkatkan jumlah pungutan bayaran zakat di negeri Johor, Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) telah membina kaedah pembayaran melalui sistem secara atas talian. Kaedah ini diperkenalkan bagi mempermudahkan pembayar membuat pembayaran zakat dengan masa yang singkat. Namun begitu, kaedah tersebut didapati masih mempunyai banyak kelemahan yang tidak membantu pihak MAINJ mencapai objektitnya dalam pengurusan pungutan bayaran zakat untuk memajukan ekonomi negara. Kelemahan pertama yang dikenalpasti ialah kaedah pembayaran zakat secara atas talian yang diperkenalkan melalui perbankan internet adalah tidak efisyen kepada pembayar zakat. Ini kerana, sistem sedia ada hanya menyediakan capaian URL kepada bank-bank yang terlibat dalam proses pembayaran zakat melalui perbankan internet seperti RHB Bank Berhad dan Bank Islam Malaysia Berhad. Sistem sedia ada langsung tidak menyediakan manual pengguna sebagai panduan kepada pembayar zakat untuk melaksanakan pembayaran zakat melalui perbankan internet. Perkhidmatan ini secara jelasnya tidak dapat membantu pembayar zakat, terutamanya bagi mereka yang pertama kali ingin membayar zakat secara atas talian. Kelemahan kedua, kaedah pengiraan ataupun kalkulator zakat yang disediakan bukan secara atas talian. Fungsi ini menyebabkan pembayar zakat perlu turun muat perisian terlebih dahulu untuk melaksanakan. Maka, keadaan ini didapati tidak efisyen kepada pembayar zakat. Seterusnya, kelemahan-kelemahan sistem ini dilihat berpunca daripada ketiadaan tenaga kerja mahir dalam membangunkan atau mengendalikan sistem pembayaran secara atas talian yang benar-benar efektif. Secara keseluruhannya, proses pembayaran zakat secara atas talian di Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) masih tidak memenuhi keperluan pengguna dan memerlukan sebuah mekanisma yang dapat melaksanakan dan mengawal proses pembayaran zakat secara atas talian dengan lebih efektif dan efisyen. Selain itu, kaedah secara atas talian yang lebih sistematik juga akan membantu meringankan beban staf yang bertugas di kaunter-kaunter pungutan zakat yang berkaitan ketika waktu-waktu kemuncak contohnya seperti pada bulan ramadhan. 1.3 Pernyataan Masalah Mengikut kajian yang dijalankan, kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian yang diperkenalkan oleh Majlis Agama Islam Negeri Johor(MAINJ) masih tidak sistematik. Pernyataan masalah yang akan dambil kira dalam kajian ini adalah: “Bagaimanakah kaedah-kaedah pembayaran zakat secara atas talian dibina dengan mengambil kira peraturan-peraturan pembayaran zakat dan sistem pembayaran secara atas talian yang sedia ada ?” Persoalan lain yang perlu diambil kira dan menyokong persoalan utama ini adalah, 1. Apakah bentuk sistem-sistem pembayaran secara atas talian yang sedia ada? 2. Apakah kaedah-kaedah sedia ada untuk melaksanakan pembayaran secara atas talian? 3. Adakah kaedah-kaedah yang digunakan secara atas talian terutamanya yang melibatkan transaksi zakat dibolehkan oleh Agama Islam iaitu tanpa akad? 4. Adakah sistem yang dibangunkan ini dapat memberi kemudahan dan kepuasan kepada pengguna sistem? Persoalan sokongan ini dilihat dapat menguatkan lagi persoalan utama dalam membangunkan sistem yang dicadangkan. Ini kerana ia menyentuh elemen-elemen yang perlu ada di dalam sistem bagi memastikan persoalan utama dapat dicapai. 1.4 Objektif Projek Pembangunan sistem ini adalah untuk mencapai beberapa objektif seperti berikut : 1. Mengkaji kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian. 2. Membuat pilihan dan penambahbaikan kaedah pembayaran secara atas talian berdasarkan kaedah-kaedah sedia ada mengikut keperluan zakat. 3. Membina sistem pembayaran zakat secara atas talian berdasarkan pemilihan kaedah yang dicadangkan. 1.5 Skop Projek Sistem berasaskan aplikasi atas talian ini adalah amat berguna kepada pembayar zakat dan pihak pengurusan pungutan zakat. Sistem baru ini akan dihadkan kepada beberapa skop sahaja. Pembangun sistem akan menyenaraikan secara jelas bagaimana sistem ini beroperasi, dan faedah daripada penggunaan sistem ini. Beberapa skop projek ini ditunjukkan dibawah : 1. Penyelidikan dan pembangunan projek adalah berkisar tentang teknologi pembayaran secara atas talian. 2. Membangunkan sistem pembayaran secara atas talian membolehkan : a) Kaedah pengiraan kadar bayaran zakat secara atas talian, b) Pembayaran zakat secara atas talian dengan kaedah pembayaran yang lebih efisyen 3. Pembangunan sistem ini meliputi pembayar zakat di sekitar lokasi Johor Darul Takzim sahaja. 4. Modul yang akan dibangunkan ialah Modul pembayar zakat dan Modul staf MAINJ. Pembangunan sistem ini terbatas berdasarkan pembangunan prototaip yang akan diuji menggunakan ‘localhost’. 1.6 Kepentingan Projek Projek yang akan dibangunkan ini mempunyai beberapa kepentingan utama iaitu kepada pihak unit pungutan zakat Majlis Agama Islam Johor (MAINJ) dan juga kepada umat islam khasnya yang wajib membayar zakat. Faedah- faedah pembangunan projek adalah seperti berikut: 1. Menyediakan manual pengguna secara bercetak bagi membantu pengguna membuat bayaran secara atas talian dengan lebih efisyen. 2. Menyediakan kemudahan pengiraan zakat dan pembayaran zakat secara atas talian dengan penggunaan kaedah yang lebih berkesan. 3. Menjimatkan masa pengguna dalam urusan pembayaran zakat. 4. Mengurangkan proses manual di kaunter-kaunter zakat berkaitan dan membantu staf MAINJ menguruskan data-data pembayaran zakat dengan teratur dan selamat. 1.7 Ringkasan Kesimpulannya sistem Sistem Pembayaran e-Zakat ini dibangunkan bagi membantu pihak pengurusan pungutan bayaran zakat iaitu Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) untuk melaksanakan pungutan bayaran zakat di seluruh negeri Johor. Selain daripada itu, ia juga dapat membantu pembayar zakat untuk melaksanakan tanggunggjawab sebagai umat islam tanpa kerumitan masa dan tempat lagi. Bab 2 seterusnya akan membincangkan tentang beberapa kajian literatur yang terlibat dalam pembangunan sistem ini. BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.1 Pengenalan Kajian literatur merupakan bahagian yang amat penting dalam membangunkan sesuatu projek bagi memastikan matlamat projek dapat dicapai. Kajian literatur yang dilakukan adalah untuk mengenal pasti latar belakang sesuatu masalah yang ingin dikaji dan jenis perisian yang akan digunakan semasa pembangunan sistem. Kajian ini akan menerangkan hasil kajian-kajian yang dijalankan berkaitan dengan projek yang akan dibangunkan. Kajian ini juga dapat meningkatkan lagi pemahaman bagaimana kaedah pembayaran zakat yang dilaksanakan oleh MAINJ. Selain itu, ia bertujuan bagi mempermudahkan proses pembangunan sistem baru yang akan dijangka akan memenuhi kehendak dan keperluan pengguna dan organisasi. Oleh itu, bagi membangunkan sistem pembayaran secara atas talian ini, beberapa kajian literasi dijalankan meliputi beberapa bidang utama iaitu kajian terhadap pengetahuan zakat, kajian terhadap kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian, kajian pembayaran zakat secara atas talian, dan kajian isu dan cabaran semasa berkaitan zakat. Kajian literatur boleh dilihat melalui kerangka kerja dalam Rajah 2.1 berikut. KERANGKA KERJA KAJIAN LITERATUR 2.2 Zakat ●Zakat, nisab, dan haul ●Jenis-jenis Zakat ●Pengiraan Zakat ●Hukum Perlaksanaan Zakat ●Syarat perlaksanaan Zakat ●Kepentingan Zakat 2.3 Pengurusan pungutan zakat 2.4 Pembayaran Secara Atas Talian 2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian ● Definisi pembayaran secara atas talian ● Ciri-ciri keselamatan pembayaran secara atas talian ● kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian ●Contoh-contoh sistem pembayaran secara atas talian ● Prinsip-prinsip Syariah dalam Perbankan Islam ● Contoh-contoh pusat pungutan zakat yang mengaplikasikan pembayaran secara atas talian 2.6 Isu dan Cabaran Semasa Pembayaran Zakat ● Kajian kes 1 ● Kajian kes 2 ● Kajian kes 3 ● Kajian kes 4 ● Kajian kes 5 ● Kajian Kes 6 2.7 Perbincangan ● Apakah Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada? ●Apakah isu dan cabaran semasa ? PENYELESAIAN Sistem e-Zakat ●Membina sistem pembayaran zakat secara atas talian berdasarkan kaedah-kaedah yang Sedia ada dengan penambahbaikan. Rajah 2.1 Kerangka kerja kajian literatu 2.2 2.2.1 Zakat Zakat, Nisab, dan Haul Maksud zakat secara umum ialah mengeluarkan sebahagian harta mengikut syarat-syarat tertentu. Pengertian zakat dari sudut bahasa ialah keberkatan, kesucian, perkembangan dan kebaikan. Pengertian zakat dari sudut syarak ialah sebahagian harta tertentu yang telah diwajibkan oleh Allah s.w.t untuk diberikan kepada orangorang yang berhak menerimanya sebagaimana yang telah dinyatakan di dalam alQuran atau ia juga boleh diertikan dengan kadar tertentu dari harta tertentu yang diberikan kepada golongan tertentu dan lafaz zakat juga digunakan terhadap bahagian tertentu yang dikeluarkan dari harta orang yang wajib mengeluarkan zakat. Nisab ialah kadar minima yang ditetapkan oleh syarak bagi sesuatu harta untuk dikeluarkan zakat. Kekurangan daripada kadar tersebut menggugurkan kewajipan berzakat. Barang yang kurang dari satu nisab adalah tidak wajib dizakatkan. Kesempurnaan nisab dilihat pada awal dan akhir haul, kekurangan dan kelebihan di antara awal dan akhir haul tidak mempengaruhi nisab. Harta zakat beserta penghasilannya digabungkan di akhir haul. Menurut Naharus Surur, Haul bermaksud sudah berlalu setahun. Hal ini telah disebutkan dalam hadith riwayat Abu Dawud yang beerti: "Tidak wajib membayar zakat sampai sudah berlalu satu tahun". Zakat hanya boleh dibayar dengan menggunakan barang yang memiliki nilai yang nyata, yang dalam bahasa Arab disebut sebagai 'Ain . Zakat tidak boleh dibayar dengan menggunakan janji pembayaran atau hutang, yang dalam bahasa Arab disebut sebagai Dayn. 2.2.2 Jenis-jenis Zakat Terdapat dua jenis zakat utama iaitu Zakat Fitrah dan Zakat Harta. Zakat fitrah ialah zakat diri yang difardhukan ke atas setiap individu lelaki dan perempuan bagi muslim yang berkemampuan dengan syarat-syarat yang ditetapkan. Zakat harta pula terbahagi kepada sembilan jenis, iaitu zakat pendapatan, zakat perniagaan, zakat binatang ternakan, zakat pertanian, zakat wang simpanan, zakat emas dan perak, zakat saham, zakat KWSP, zakat galian. Rajah 2.2 menunjukkan ringkasan jenisjenis zakat JENIS- JENIS ZAKAT Zakat Fitrah Zakat Pendapatan Zakat Harta Zakat Wang Simpanan Zakat Perniagaan Zakat Saham Zakat KWSP Zakat Emas & Perak Zakat Galian / Rikaz Zakat Binatang Ternakan Zakat Pertanian Rajah 2.2 : Jenis Jenis Zakat Berdasarkan rajah tersebut, jenis-jenis zakat harta boleh difahami melalui penerangan dalam jadual di bawah : Jadual 2.1 : Jenis-jenis Zakat Harta (Sumber dari MAINJ) Jenis Zakat Harta Zakat Pendapatan Keterangan Pendapatan bermaksud perolehan yang merangkumi pendapatan gaji dan pendapatan bebas seperti pendapatan ahli profesional. Beberapa perkara yang termasuk dalam pendapatan gaji ialah gaji tahunan, tunggakan gaji, elaunelaun(kenderaan,makan,mesyuarat), dan bonus. Pendapatan bebas iaitu pendapatan seseorang melalui sesuatu kerja atau kepakaran atau perkhidmatan yang merupakan ganjaran daripada perkhidmatan. Ini termasuklah khidmat guaman, khidmat nasihat, juru perunding, rawatan perubatan, dan sebagainya. Zakat Perniagaan Zakat yang wajib dikeluarkan hasil daripada harta perniagaan ialah sebarang perniagaan yang berasaskan pembuatan, perlombongan, perikanan, perkapalan, pertanian, perkhidmatan, dan sebagainya. Bagi zakat perniagaan ini rumit sedikit kerana banyak faktor yang perlu diambil kira dan terdapat dua kaedah iaitu kaedah modal berkembang dan kaedah modal kerja. Zakat Wang Simpanan Wang dalam bentuk kertas, syiling atau sebagainya yang setaraf/setara dengan emas dan perak wajib dikenakan zakat apabila cukup syaratnya. Nisab wang simpanan adalah berdasarkan nilai timbangan semasa bagi nisab emas dan perak iaitu 85 gram bagi emas dan 595 gram bagi perak. Zakat Emas/ Perak Zakat emas dan perak diwajibkan ke atas muslim yang telah cukup nisab dan haul setahun. Jenis emas yang diwajibkan zakat terbahagi kepada dua iaitu emas yang tidak dipakai dan emas yang dipakai. Syarat nisab ialah 85 gram bagi emas dan 595 bagi perak. Maka wajib bayar zakat sebanyak 2.5% daripada nilai emas atau pun perak tersebut. Zakat Galian Harta galian/simpanan jahiliah/harta karun wajib dikeluarkan zakat. Galian ialah apa sahaja yang keluar daripada perut bumi sama ada dalam bentuk cecair atau pepejal ataupun dalam bentuk harta yang tertimbus oleh perbuatan manusia. Syaratnya ia bernilai, dan ia wajib dizakatkan setelah dibersihkan. Zakat Saham Saham merupakan wang modal yang dilaburkan dalam perniagaan sesebuah syarikat. Sebanyak 2.5% nilai zakat akan dikenakan ke atas jumlah saham tersebut. Zakat KWSP Zakat ini adalah zakat daripada wang caruman simpanan pekerja dan majikan ke dalam Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP). Terdapat tiga pendekatan dalam pengiraan zakat iaitu milik sempurna, milik tidak sempurna, dan keputusan fatwa. Zakat Pertanian Zakat pertanian iaitu hasil tanaman yang diusahakan oleh orang islam sama ada dalam bentuk bijirin atau buah-buahan dengan syarat-syarat tertentu. Cara membuat pengiraan untuk zakat ini ialah melalui taksiran. Zakat Binatang Ternakan Zakat yang dikenakan ke atas binatang ternakan lah binatangbinatang seperti lembu, kerbau, kambing, biri-biri, dan unta setelah syarat-syaratnya dipenuhi. 2.2.3 Pengiraan Zakat Zakat Fitrah yang dikeluarkan adalah berdasarkan makanan asasi sesebuah negeri seperti beras. Pengiraannya berpandukan nilai 1 gantang banghdad bersamaan dengan 2.6 kg. Kadar nilai ini berubah dari semasa ke semasa bergantung pada harga beras yang dimakan oleh penduduk islam di sesebuah negeri terbabit. Jenis-jenis zakat harta merupakan asas kepada penentuan kategori dan pengiraan zakat bagi semua jenis harta yang diperolehi. Misalnya, ayam dan itik tidak digolongkan sebagai ternakan yang diwajibkan zakat seperti kambing, lembu, unta, dan sebagainya. Tetapi, jika ayam atau itik diternak secara komersial, maka ia akan dikenakan zakat perniagaan seperti perniagaan lain. Jika saham dibeli untuk menerima dividen setiap tahun, maka zakat dikenakan hanya atas dividennya. Tetapi apabila saham-saham itu dijual sebahagian atau keseluruhannya maka zakat wajib dibayar atas nilai yang didapati dari jualan itu. Sebaliknya jika saham dijual beli secara berterusan, maka zakat dikenakan di atas modal dan keuntungannya. Zakat tidak wajib jika menjual-beli saham itu menghasilkan kerugian. Saham yang dipegang untuk mengekalkan kawalan (control) atas syarikat tidak diwajibkan zakat kecuali atas dividennya sahaja. Jika rumah disewakan, maka zakat diwajibkan atas jumlah sewa sahaja. Tetapi jika rumah dijual beli secara berterusan, maka zakat diwajibkan atas modal dan keuntungan dari jual-beli rumah itu kerana kegiatan itu dianggap sebagai berniaga rumah. 2.2.4 Hukum Perlaksanaan Zakat Daripada petikan surah Al-Baqarah, ayat 43 Allah telah berfirman bahawa "Dan dirikanlah kamu akan solat dan tunaikanlah zakat". Daripada petikan surah At-Taubah, ayat 103 Allah telah berfirman bahawa "Ambillah sebahagian daripada harta mereka menjadi sedekah (zakat) supaya dengannya dapat membersihkan diri mereka daripada dosa dan menyucikan mereka dari akhlak yang buruk ". Daripada petikan Riwayat Abu Daud, At-Tabarani dan Al-Baihaqi pula Rasulullah S.A.W telah bersabda ; "Bentenglah harta kamu dengan berzakat dan ubati pesakit-pesakit kamu dengan bersedekah serta hadapilah gelombang bala dengan menangis dan mengadu kepada Allah ". Dripada petikan Riwayat Sa'id ibn Mansur dari Suhail r.a pula Rasulullah S.A.W telah bersabda ; " Telah berkumpul padaku nafkah, yang padanya ada zakat, yakni telah sampai nisab zakat, maka aku bertanya kepada Saad Ibn Umar, Abu Said Al-Khudry, Abu Hurairah, kataku: Apakah aku mengagihkannya sendiri atau aku berikan kepada penguasa? Semua mereka menyuruh aku memberikan kepada penguasa. Seorang pun tidak akan ada di antaranya yang menyuruh aku agih sendiri". Semua pernyataan tersebut di atas menyatakan kewajipan seseorang muslim dalam melaksanakan zakat untuk dirinya sendiri dan kepada pemerintah. Zakat merupakan rukun ketiga dari rukun Islam yang lima. Zakat harus segera dibayar bila telah memenuhi semua syarat wajibnya, tidak boleh ditunda apalagi setelah seseorang itu memiliki kemampuan melaksanakannya. Orang yang enggan membayarnya boleh diperangi, dan orang yang menolak kewajipannya dianggap kafir. Zakat ini telah diwajibkan kepada seluruh umat islam pada tahun kedua hijrah. 2.2.5 Peraturan Perlaksanaan Zakat Allah S.W.T telah memfardhukan zakat sebagai salah satu ciri perekonomian Islam. Zakat merupakan satu peraturan yang tetap atau Faridhah Minallah (kewajipan yang diperintahkan oleh Allah). Zakat diwajibkan ke atas beberapa jenis harta dengan beberapa syarat yang mesti dipenuhi. Syarat-syarat ini dibuat untuk membantu pembayar zakat agar dapat melaksanakan pembayaran zakat hartanya dengan rela hati sehingga matlamat sebenar zakat disyariatkan akan tercapai. Maka syarat wajib zakat harta itu ialah dimiliki dengan sempurna, perkembangan sebenar atau mengikut taksiran, cukup nisab, lebih dari keperluan asas, cukup haul, mencegah pergandaan di dalam zakat. 2.2.5.1 Dimiliki Dengan Sempurna Dimiliki dengan sempurna bermaksud pemilik harta tersebut bebas menggunakan harta yang dimiliki olehnya tanpa campur tangan orang lain. Hal ini disyaratkan kerana zakat pada asalnya bermakna memiliki dan diberikan kepada orang yang berhak menerimanya dan keadaan ini tidak dapat dilaksanakan kecuali harta yang dimiliki itu adalah harta milik yang sempurna. Oleh yang demikian tidak dikenakan zakat terhadap harta yang berada diluar kekuasaan pemilik atau harta yang tuannya tiada dan tidak diketahui di mana tempatnya atau tidak mampu untuk mengesan tuannya. 2.2.5.2 Perkembangan Sebenar AtauTaksiran Perkembangan Sebenar atau Mengikut Taksiran bermaksud harta itu membiak subur secara semulajadi atau ditaksir. Apa yang dimaksudkan dengan berkembang subur secara semulajadi seumpama harta itu bertambah dengan cara dilahirkan, dikembangkan dan diperniagakan. Taksiran pula bermaksud harta yang kemungkinan nilainya akan bertambah seperti emas, perak dan wang kerana harta seumpama ini boleh bertambah nilainya dengan cara diperniagakan, maka hendaklah ianya dikeluarkan zakat. Adapun aset tetap atau harta yang dimiliki yang tidak berkembang secara semulajadi atau taksiran maka tidak wajib dikeluarkan zakat. 2.2.5.3 Cukup Nisab Nisab ialah kadar harta yang telah ditentukan oleh syarak, di mana sesuatu harta itu tidak dikenakan zakat sekiranya tidak sampai kadar yang telah ditentukan. Antara syarat wajib zakat ke atas harta yang diwajibkan zakat ialah sampai nisab. Syarat ini dikenakan ke atas wang tunai, emas, perak, barang perniagaan dan haiwan. Nisab zakat barang perniagaan ialah sama nilainya dengan zakat emas iaitu 85 gram emas tulen, manakala zakat barangan lain telah ditentukan nisabnya. Kesempurnaan nisab pula dilihat pada awal dan akhir haul, di mana kekurangan dan kelebihan di antara awal dan akhir haul tidak akan mempengaruhi nisab. Harta campuran adalah harta yang dimiliki oleh beberapa orang yang kemudiannya digabungkan seolah-oleh dimiliki oleh seorang dengan sebab sama ada dari sudut sifat dan keadaannya. Seumpama satu tempat pemeliharaan, satu tempat minum dan satu kandang termasuklah dari sudut jaminan, pengurusan, ataupun pembiayaan terhadap harta perusahaan. Pada asalnya asas percampuran hanya digunakan terhadap binatang ternakan, akan tetapi terdapat sebahagian mazhab yang lain menggunakan kaedah ini selain dari binatang seumpama terhadap tanaman, buah-buahan dan wang. Apabila kaedah ini dikenakan terhadap harta perusahaan, kita akan dapati seolah-olah harta itu milik seorang, sama ada dari sudut kiraan nisab dan kadar yang wajib dikeluarkan zakat. Contohnya, Kita dapati bahawa nisab haiwan yang dimiliki oleh tiga orang yang mana setiap sesorang memiliki sebanyak 15 ekor kambing, yang kemudiannya apabila dicampurkan jumlahnya menjadi 45 ekor. Jumlah ini telah melebihi jumlah nisab yang dikenakan wajib zakat iaitu sebanyak 40 ekor kambing, maka wajib dikeluarkan zakat seekor kambing, akan tetapi sekiranya dihitung ke atas setiap pemilik sudah pastilah nisabnya tidak akan sampai dan tidak boleh dikeluarkan zakat. 2.2.5.4 Lebih Dari Keperluan Asas Barang-barang yang dimiliki secara asasi kerana memerlukannya seperti rumah yang digunakan untuk berteduh, mesin-mesin atau kenderaan-kenderaan seperti kereta, motor dan peralatan rumah adalah tidak dikenakan zakat. Begitu juga wang yang disimpan untuk membayar hutang juga tidak diwajibkan zakat. Ini kerana orang yang berhutang sangat memerlukan harta yang berada ditangannya bagi mempertahankan dirinya dari terus berhutang dan dihina. Oleh yang demikian, maka harta yang diperlukan tidak diwajibkan zakat. 2.2.5.5 Cukup Haul Haul ialah peredaran harta satu nisab dalam 12 bulan Kamariah (bulan Hijrah). Akan tetapi jika terdapat kesusahan untuk menghitungnya dengan bulan Hijrah disebabkan terikat dengan kiraan tahun Masihi, maka boleh dikira mengikut tahun Masihi dengan penambahan kadar yang wajib dikeluarkan iaitu dari 2.5 % kepada 2.577 kerana bilangan hari tahun Masihi lebih dari tahun Hijri. Tidak disyaratkan haul kepada zakat tanam-tanaman dan buah-buahan, kerana firman Allah s.w.t yang bermaksud : Keluarkanlah haknya iaitu zakat ketika hari menuai. (Surah al-An'am, Ayat:141), samalah juga terhadap zakat galian dan harta yang ditanam di dalam tanah di mana tidak disyaratkan haul. 2.2.5.6 Mencegah Pergandaan Di Dalam Zakat Apabila sesuatu harta telah dikeluarkan zakatnya, kemudian harta tersebut berubah bentuk, contohnya hasil pertanian yang telah dikeluarkan zakat kemudian hasil pertanian itu dijual dengan harga tertentu, ataupun kambing yang telah dikeluarkan zakat setelah cukup nisab kemudian dia menjual kambing-kambing tersebut dengan harga tertentu, maka harta yang diperolehi dari jualan harta yang telah dikeluarkan zakat apabila diperolehi di akhir haul tidak perlu dikeluarkan zakat di dalam haulnya agar tidak berlaku pergandaan di dalam pembayaran zakat terhadap satu jenis harta. Menurut Hadith Riwayat Imam Bukhari dan Muslim Rasulullah S.A.W telah bersabda di dalam hadithnya yang bermaksud; “tidak ada gandaan dalam berzakat”. Selain itu, harta umum tidak wajib dikeluarkan zakat kerana harta itu dimiliki oleh orang ramai dan di antara mereka itu terdapat fakir miskin. Dalam hal ini tidak terdapat milik khusus malah tidak ada agensi kerajaan yang mengambil zakat dari hartanya sendiri untuk diberikan kepada dirinya sendiri. Samalah juga halnya terhadap harta waqaf yang diwaqafkan untuk kegunaan kepentingan umum seperti untuk para fakir miskin, masjid-masjid, anak-anak yatim dan lain-lain atas jalan kebaikan dan kebajikan umum. Ini adalah kerana pemilik asal harta tersebut telah mewakafkannya untuk kepentingan umum iaitu tidak menetapkan milik orang tertentu. Begitu juga harta-harta persatuan, yayasan-yayasan kebajikan sosial tidak dikenakan zakat kerana harta-harta tersebut adalah milik sekelompok orang-orang fakir yang hanya disalurkan kepada orang-orang yang memerlukan disamping hartaharta itu bukan milik seseorang atau orang-orang tertentu. 2.2.6 Kepentingan Zakat Menurut Datuk Dr. Syed Othman Alhabshi ( Presiden Persatuan Ekonomi dan Pengurusan Islam Malaysia) pula dalam kajian yang bertajuk Peranan Zakat Dalam Membantu Pembangunan Ekonomi Negara ; zakat merupakan jaminan Allah S.W.T terhadap penyelesaian masalah ekonomi dan sosial masyarakat Islam. Kewajipan zakat sebagai salah satu daripada rukun Islam yang kelima,membuktikan bahawa Islam telah meletakkan satu asas yang amat kukuh di dalam sistem ekonominya berbanding dengan semua agama lain. Implikasinya ialah bahawa Islam tidak hanya menitikberatkan ibadat khusus atau pengabdian dalam bentuk spiritual seperti menyaksikan keesaan Allah (s.w.t.) dan kerasulan Muhammad (s.a.w.), sembahyang, puasa dan haji, tetapi ia memberi penekanan yang serupa kepada kegiatan ekonomi dengan menuntut semua penganutnya untuk membayar zakat. Justeru itu, kepentingan rukun Islam tersebut hendaklah difahami secara menyeluruh dalam membina dan menyusun sistem bermasyarakat. Menurut beliau lagi, zakat merupakan suatu sistem yang cukup lengkap dan mampu merangkumi semua jenis kegiatan ekonomi dan harta. Ringkasnya ia merupakan asas kepada suatu sistem fiskal yang lengkap atau percukaian menurut perspektif Islam. Zakat adalah sebagai alat untuk membantu golongan fakir dan miskin. Kedua-dua perkara ini mempunyai hubungkait yang amat rapat dengan pembangunan negara. Hanya jika jumlah zakat yang dikutip itu tidak mencukupi bagi keperluan negara, maka Islam mengharuskan kutipan segala cukai lain yang tidak bertentangan dengan hukum syariah. Seperti yang diamalkan oleh sistem ekonomi moden, sistem fiskal yang dikendalikan melalui belanjawan tahunan sesebuah negara adalah bertujuan memberi arah, sasaran, dan kaedah pembangunan melalui satu sistem percukaian yang lengkap. Perbincangan mengenai hal ini telah dimuatkan dalam Dewan Ekonomi, Januari 1994. Walaubagaimana pun, beberapa implikasi zakat secara langsung terhadap pembangunan ekonomi negara perlu diperjelaskan dengan lebih terperinci. Pertama, zakat mampu meningkatkan permintaan yang merupakan salah satu komponen penting dalam kiraan KDNK atau KNK. Pada asasnya, zakat diambil dari yang kaya dan diagihkan kepada yang miskin. Pembahagian zakat kepada golongan fakir dan miskin sudah tentu akan dapat menambahkan kemampuan mereka untuk meningkatkan penggunaan mereka. Hal ini amat jelas sekali kerana, pada lazimnya golongan fakir dan miskin tidak mempunyai daya permintaan yang tinggi. Pendapatan mereka yang rendah itu sudah tentu tidak mencukupi untuk menampung keperluan hidup mereka. Maka kecenderungan penggunaan di kalangan mereka adalah tinggi berbanding dengan kecenderungan penggunaan di kalangan orang- orang kaya. Dengan yang demikian, zakat yang diterima akan membolehkan mereka meningkatkan penggunaan mereka terutama bagi barang keperluan. Peningkatan kepada permintaan ini sudah tentu boleh mendorongkan pengeluaran yang lebih terutama bagi barang keperluan. Kedua, zakat boleh menjana pelaburan. Zakat yang dikenakan terhadap semua simpanan yang cukup nisab dan haul akan mengurangkan simpanan seseorang itu jika ia tidak digunakan langsung. Oleh yang demikian, jika wang simpanan itu disimpan berterusan, maka lama kelamaan simpanan itu akan berkurangan sehingga ke taraf nisab. Ini merupakan satu cara bagaimana Islam mengajar kita untuk melabur. Dengan melaburkan wang kita, kita akan dapat menambahkan pendapatan kita walau pun kita terpaksa membayar zakat di atas jumlah pelaburan termasuk keuntungan yang diperolehi. Oleh kerana menyimpan wang dalam simpanan tetap atau simpanan yang menghasilkan riba atau faedah adalah haram, maka pelaburan hendaklah dibuat dalam aktiviti yang halal sahaja. Pelaburan yang halal ini sebenarnya boleh mendorong kita untuk mengambil bahagian dalam sesuatu kegiatan ekonomi secara langsung. Kegiatan seperti ini sebenarnya menggalakkan kita mengambil risiko atau menjadi usahawan. Ketiga, zakat, juga seperti cukai lain, boleh mengagihkan pendapatan dan kekayaan untuk menghasilkan pengagihan yang lebih saksama di antara yang miskin dan yang kaya. Keempat, pembayaran dan pengagihan zakat yang merupakan ibadat khusus ini mempunyai ciri yang amat penting untuk menghubungkan silatu al-rahim di kalangan masyarakat yang berlainan peringkat kekayaan. Sifat saling hormat menghormati di kalangan masyarakat adalah juga suatu gejala yang amat sihat untuk mewujudkan masyarakat yang lebih bertimbang rasa, penyayang dan sanggup tolong-menolong antara satu sama lain. Ciri-ciri seperti inilah yang sangat diperlukan oleh masyarakat moden. Kelima, zakat merupakan alat yang paling berkesan untuk membantu golongan miskin. Semenjak awal lagi, Islam telah memberi penekanan yang amat tinggi untuk penganutnya memberi perhatian sewajarnya terhadap golongan fakir dan miskin. Keenam, zakat itu amat perlu untuk pembangunan negara. Suatu hakikat yang nyata ialah zakat itu wajib dibayar tidak kira sama ada wujud atau tidak golongan fakir dan miskin. Sebaliknya, cukai pendapatan dikutip hanya jika perlu sahaja. Misalnya, Negara Brunei Darussalam tidak mengenakan cukai pendapatan kerana kerajaan mampu menyediakan peruntukan untuk keperluan negara. Hakikat ini menunjukkan sama ada Islam menuntut supaya konsep kemiskinan itu begitu dinamik dengan maksud bahawa mereka yang miskin secara relatif boleh menerima zakat atau zakat itu masih wajib dikutip untuk pembangunan lain. Berdasarkan kepada wujudnya syarat nisab bagi zakat, maka tidak wajarlah konsep kemiskinan yang dinamik diterima kerana mereka yang cukup nisab wajib membayar dan tidak boleh menerima zakat. Oleh yang demikian, kutipan bayaran zakat membawa implikasi bahawa ia perlu digunakan untuk pembangunan umum di bawah asnaf fi sabilillah (di jalan Allah). Oleh kerana zakat tidak harus digunakan untuk membina surau atau masjid, mengikut pendapat keempat-empat mazhab, maka ia harus digunakan untuk memperkuatkan pertahanan negara, membangunkan prasarana ekonomi, dan sebagainya. 2.3 Pusat Pengurusan Pungutan Zakat Pengurusan zakat di Malaysia bermula dengan penubuhan Jawatankuasa Pemandu Pentadbiran Zakat peringkat Kebangsaan ditubuhkan pada tahun 1983. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh YB Datuk Abdullah bi Haji Ahmad Badawi. Fungsi Jawatankuasa ini adalah untuk mengkaji pelbagai masalah yang berkaitan hukum dan undang-undang zakat di negara ini. Pada Tahun 1984, Jawatankuasa Kecil Pentadbiran Zakat pula telah ditubuhkan. Jawatankuasa ini brfungsi untuk mengemaskini pentadbiran zakat mengikut undang-undang dan akta yang termaktub bagi memberikan keberkesanan dan mewujudkan keadilan. Jawatankuasa ini telah menyiapkan draf undang-undang Zakat dan Fitrah untuk dijadikan model bagi diterima pakai dan seterusnya dikuatkuasakan oleh negeri-negeri. Draf undang-undang tersebut antara lain memperuntukkan perkara-perkara berikut ; penubuhan Organisasi Pentadbiran Zakat, harta yang boleh dikenakan zakat dan kaedah pengagihannya, orang dan pihak yang boleh dikenakan zakat, peraturan mengenai pengurusan kewangan zakat, dan kesalahan-kesalahan serta penalti. Untuk membuat penyelarasan antara zakat dan cukai pendapatan, sebuah Jawatankuasa Kecil Penyelarasan Zakat dan Cukai Pendapatan telah ditubuhkan di BAHEIS yang dianggotai oleh Lembaga Hasil Dalam Negeri (LHDN), BAHEIS dan JAIN. Jawanatankuasa ini berfungsi mengkaji dan menyelaraskan perkara-perkara yang berkaitan dengan zakat dan cukai pendapatan. Antara hasilnya ialah zakat individu telah diberikan rebat ke atas cukai pendapatan. Sebuah jawatankuasa teknikal telah ditubuhkan untuk mengkaji prosedur menyelaras taksiran pungutan zakat dengan taksiran cukai pendapatan. Kajian ini dibuat oleh pihak berkuasa cukai pendapatan ke atas pendapatan seseorang Islam bagi tujuan cukai pendapatan boleh digunakan untuk tujuan pungutan zakat. Pengurusan pembayaran zakat dilihat memberikan impak besar bagi membantu pembangunan sosio-ekonomi negara. Institusi zakat dapat membantu menyelesaikan masalah kemiskinan ummah serta dapat meninggikan syiar agama Islam di muka bumi ini. Walaupun sistem zakat merupakan jaminan Ilahi dalam menangani masalah masyarakat, tetapi sejauh mana ia dapat dilaksanakan untuk mencapai matlamatnya bergantung kepada ekonomi negara, keberkesanan pengurusan pungutan zakat dan kesedaran oleh pembayar zakat. Tanpa institusi zakat, penyusunan masyarakat berteraskan islam sudah pasti akan menghadapi kepincangan. Antara beberapa pusat zakat yang telah diswastakan di Malaysia ialah Pusat Pungutan Zakat Wilayah Persekutuan (PPZ-MAIWP), Lembaga Zakat Selangor (LZS-MAIS), Pusat Kutipan Zakat Pahang (PKZ), Pusat Urus Zakat Pulau Pinang (PUZ), Pusat Zakat Melaka (PZM), Pusat Zakat Negeri Sembilan (PZNS), dan Pusat Zakat Sabah (PZS). Manakala pusat zakat yang masih lagi di bawah kelolaan kerajaan negeri adalah Majlis Agama Islam dan Adat Melayu Perak(Negeri Perak), Jabatan Zakat Negeri Kedah (Negeri Kedah), Majlis Agama Islam Perlis (Negeri Perlis), Majlis Agama Islam Negeri Johor (Negei Johor), Tabung Baitulmal Sarawak (Negeri Sarawak), Majlis Agama Islam Dan Adat Melayu Terengganu (Negeri Terangganu), dan Majlis Agama Islam Kelantan (Negeri Kelantan) 2.4 Pembayaran Secara Atas Talian 2.4.1 Definisi Pembayaran Secara Atas Talian Pembayaran secara atas talian ialah salah satu pendekatan pembayaran elektronik atau lebih dikenali sebagai e-payment. Ia mempunyai keupayaan melaksanakan proses pembayaran melalui jaringan internet tanpa menggunakan proses manual. Ia adalah cara mudah dan pantas untuk menerima pembayaran secara terus di atas talian. Pembayaran secara atas talian adalah nyata dan berkembang secara berterusan sebagai salah medium pembayaran elektronik. Pengguna hari ini biasaya melayari internet bukan setakat untuk membuat penempahan tiket, makanan, barang dagangan, tetapi mereka juga menggunakannya untuk pelbagai perkhidmatan laincontohnya seperti khidmat perundingan dan sebagainya. Penerimaan pembayaran secara atas talian adalah amat penting kepada urusan dan perkhidmatan moden hari ini. Pembayaran secara atas talian memberi beberapa faedah kepada pihak pengurusan dan perkhidmatan dalam perniagaan seperti menggalakkan pengaliran wang, mengurangkan kos, meningkatkan perkhidmatan pelanggan dan memperbaiki kelebihan dalam persaingan. Faedah-faedah pembayaran secara atas talian akan memperbaiki perkhidmatan pelanggan dan boleh meningkatkan keuntungan seperti berikut : 1. Pilihan - Pelbagai pilihan kaedah bayaran boleh ditawarkan. 2. Kemudahan - Tidak memerlukan bantuan berkenaan dengan pentadbiran yang memerlukan inbois, cek ataupun tunai. 3. Kredit – Membolehkan urusan pembayaran secara terus ataupun sebaliknya. 4. Konsesi – diskaun yang kecil untuk menggalakkan urusan secara atas talian dengan meningkatkan nilai tanggapan positif. 5. Persaingan – meningkatkan kuliti untuk bersaing. 6. Kesegeraan – Kad kredit membolehkan pengurursan dilakukan dengan segera. 7. Memperbaiki pengaliran wang- Pembayaran tepat pada masanya mengurangkan risiko tekanan contohnya yang disebabkan oleh inbois selama 30 hari. 8. Pertumbuhan – Chanel bayaran scara atas atas talian boleh meningkatkan bilangan pelanggan. Lebih pelanggan bermakna lebih banyak hasil akan dikuti. Perlaksanaan pembayaran secara atas talian bagi satu laman web memerlukan dua peraturan penting iaitu Akaun Saudagar Internet ( Internet Merchant Account) dan Pembekal Perkhidmatan Pembayaran (Payment Service Provider) seperti di jadual 2.2 di bawah : Jadual 2.2 : Peraturan Pembayaran Secara Atas Talian Akaun Saudagar Internet (IMA) Akaun Saudagar Internet boleh ditetntukan dengan bank ataupun syarikat terbabit. Ia adalah perjanjian yang membolehkan proses bisnes menerima bayaran kat kredit / debit.Akaun ini adalah berasingan daripada akaun normal bisnes pengguna. Pembekal Perkhidmatan Pembayaran Pembekal Perkhidmatan Pembayaran (PSP) ialah perkhidmatan secara maya yang mana memastikan maklumat lengkap pemegang kad kredit/debit dihantar dengan selamat daripada laman web pengguna kepada bank atau syarikat dimana akaun saudagar internet anda. Daripada sini, PSP akan menghantar maklumat pemegang kad bank perolehan pengguna untuk pengesahan pembayaran. Perkhidmatan PSP ditawarkan oleh kedua-dua bank dan syarikat internet terbabit. Semasa memilih kaedah pembayaran secara atas talian yang paling penting ialah berapa lama proses yang diambil untuk melaksanakan proses pembayaran tersebut. Pembayaran secara atas talian memerlukan beberapa struktur kos tetap dan semasa. Kos tetap adalah seperti merchant server (perisian dan perkakasan), server fee (perisian dan perkakasan), pembangunan aplikasi, yuran penglibatan, pemasangan, dan sebagainya. Kos semasa pula ialah penyelenggaraan (perisian dan perkakasan), kos transaksi (server system fee dan merchant bank fee), perundingan, dan servis pemasangan. 2.4.2 Ciri-Ciri Keselamtan Pembayaran Secara Atas Talian Melindungi maklumat lengkap dalam perlaksanaan transaksi melalui internet, membuatkan pelanggan berasa selamat dan selesa memberi maklumat peribadi mereka ketika berurusan tanpa rasa khuatir maklumat mereka disalin atau dicuri. Ia adalah risiko keselamatan yang paling utama dalam transaksi secara atas talian. Dalam memberi jaminan kepada proses transaksi internet, beberapa langkah keselamatan telah diambil, antaranya penggunaan teknologi inkripsi data seperti Secure Socket Layer (SSL),Secure Electronic Transaction (SET), dan Public Key Software Infrastructure (PKI). Ia merupakan teknologi-teknologi digital yang bertindak seperti kad pengenalan yang akan mengesahkan identiti sebenar penggguna. 2.4.3 Kaedah-kaedah Pembayaran Secara Atas Talian Pembayaran secara atas talian memerlukan teknik ataupun kaedah pembayaran yang lebih efisyen. Kaedah-kaedah tersebut adalah seperti kad kredit/debit, debit/ kredit terus akaun, dan juga perbankan internet. Pembayaran cara ini sifatnya sama seperti pembayaran tunai dalam jual beli biasa. Kaedah-kaedah inibukan sahaja memberi kebaikan kepada pihak pengguna, malah kepada pihak organisasi berkaitan. Dengan menggunakan kad kredit pengguna dibenarkan mengecaj pembelian ataupun perkhidmatan di bawah kemudahan kredit yang telah dipraluluskan. Kadkad kredit boleh dikeluarkan oleh bank, peruncit, dan grantor kredit yang lain. Sesetengah pengeluar kad akan mengecaj yuran tahunan untuk menampung kos perkhidmatan akaun. Selepas membuat pembelian dengan satu kad kredit, pembelian itu menjadi amaun yang perlu dibayar selepas satu tempoh tangguh yang mana dalam tempoh itu tiada caj kewangan dikenakan. Selepas itu, baki yang perlu dibayar, boleh dibayar sepenuhnya atau dibayar secara ansuran bulanan dengan dikenakan sedikit faedah Keadaan ini biasanya dikenali sebagai kredit pusingan. Sesetengah pengguna kad kredit akan dikenakan faedah dari tarikh belian sama ada akaun pemegang kad terbabit mempunyai baki yang dihutang atau tidak. Kadar faedah kad kredit, pengiraan faedah, yuran tahunan dan syarat pembayaran balik adalah berbeza mengikut bank-bank terbabit. Berbeza dengan kad debit, kad kredit merupakan pinjaman tanpa cagaran yang disediakan oleh sebuah institusi kewangan untuk pengguna sebagai kemudahan pembayaran. Menggunakan kad kredit bermaksud bahawa pengguna bertujuan untuk membayar jumlahnya ditambah dengan faedah jika mereka tidak membayar baki penuh setiap bulan. Kad kredit Islam yang ditawarkan oleh bank-bank Islam dan bank-bank bukan Islam. dilaksanakan berasaskan tiga prinsip asas Syariah iaitu Bai Inah (jualan dan belian), Wadiah (jagaan selamat) dan Qardhul-Hasan (penggunaan melebihi had tanpa sebarang caj untung). Ia adalah bebas daripada Riba (faedah) dan Gharar (ketidakpastian). Tambahan pula, kad kredit Islam menawarkan simpanan yang besar dalam bentuk faedah kompaun, menjadikannya satu alternatif yang lebih murah kepada kad kredit konvensional. Sesetengah juga mengecaj yuran pengeluaran tunai yang lebih rendah dan memberikan perkhidmatan lain yang ditambah nilai seperti perlindungan takaful percuma dan rebet untung bonus sehingga 2.5% setahun. Di samping itu, kad kredit islam menawarkan lebih kurang sama manfaat seperti kad kredit konvensional. Cara pembayaran baru seperti kad debit berkembang dengan cepat bagi menggatikan tunai dan cek. Kad debit merupakan produk kad pembayaran yang paling popular di masa sekarang dan akan datang. Kad debit merupakan satu kad ATM yang dipertingkatkan dan disediakan oleh bank atau institusi kewangan pengguna. Jika kad itu merupakan kad debit yang hanya boleh digunakan di bank saudagar di negara pengguna, kad itu biasanya mempunyai logo bank yang mengeluarkannya serta sistem pemprosesan kad kredit yang berfungsi ke atasnya. Untuk kad debit yang boleh digunakan secara antarabangsa, kad itu mungkin kelihatan seperti satu kad kredit dan mempunyai logo jenama kad antarabangsa di sisi bawah kanan. Kad itu boleh digunakan dengan cara yang sama dan di tempat yang sama pengguna menggunakan kad kredit anda. Perbezaan besar ialah kad debit mengeluarkan dana dari akaun bank anda dan tidak mengakses kepada satu kemudahan kredit. Kad debit dihubungkan kepada akaun semasa/cek dan/atau akaun simpanan pengguna (dalam istilah perbankan, akaun deposit). Apabila pengguna menggunakan kad debit untuk mengeluarkan wang tunai atau pembelian di tempat jualan, yang mana wang akan ditolak terus dari akaun deposit pengguna. Kad debit juga merupakan salah satu cara untuk mempermudahkan transaksi internet. Sebagai contoh, sesetengah kad debit antarabangsa yang berdasarkan tandatangan diterima di lebih 20 juta tempat di seluruh dunia. Kemudahan penggunaannya merupakan sebab lain untuk pertambahan kemasyhuran kad debit. Dengan adanya kad debit, pengguna tidak perlu membawa wang tunai atau cek. Kad tersebut senang digunakan, cepat diproses di tempat penyemakan dan penyediaan satu rekod terperinci semua transaksi dalam penyata bank bertempoh. Transaksi kad kredit / debit secara atas talian dilihat sangat natural. Ia tidak memerlukan kertas kerja untuk dihantar seperti pembayaran tunai ataupun pembayaran cek. Rajah 2.3 dibawah menunjukkan proses pembayaran secara atas talian menggunakan kad kredit /debit: Rajah 2.3 : Kaedah kad kredit atau debit(sumber internet) 1. Langkah 1 : Pengguna melayari laman web berkaitan, pengguna akan memilih produk / perkhidmatan yang diperlukan dan memasukkan maklumat lengkap kad kredit/ debit. 2. Langkah 2 : Laman web terbabit akan megambil maklumat lengkap dengan selamat dan ia dikumpul oleh PSP. 3. Langkah 3 : PSP kemudiannya menghantar maklumat lengkap bank kepada bank dimana Akaun Saudagar internet anda dipegang, Daripada sini, PSP kemudiannya akan menghantar maklumat lengkap bank pemegang akaun untuk mengesahkan pembayaran. 4. Langkah 4 : Proses pembayaran akan didepositkan ke dalam akaun saudagar internet pengguna. Kaedah debit/kredit terus akaun (direct debit/kredit) membolehkan sesebuah organisasi membuat atau menerima bayaran dalam jumlah yang besar daripada pekerja ataupun pelanggan terbabit. Bank Simpanan merupakan major yang terlibat untuk sistem ini. Sistem ini membenarkan organisasi yang sah membuat penyusunan dengan institusi kewangan mereka untuk mendebitkan ataupun mengkreditkan akaun pengguna dalam jumlah yang besar mengikut kadar tetap. Organisasi boleh mengkreditkan pengguna dalam sistem, membuat bayaran (direct kredit), ataupun mendebitkan pengguna dengan menerima bayaran(direct debit). Kebiasaannya kredit terus akaun ini dilaksanakan oleh organisasi ke atas akaun pekerja mereka bersama jumlah gaji. Dan beberapa contoh lain kredit terus akaun pengguna ialah seperti untuk pembayaran faedah dan dividen, ataupun sewa dan komisen. Organisasi ataupun perniagaan menggunakan debit terus akaun untuk mendapatkan wang daripada akaun pengguna dalam jumlah tertentu, contohnya premium insurans, bil utiliti, bayaran semula pinjaman dan sebagainya. Debit terus akaun ini dilaksanakan di bawah kuasa setiap pengguna. Kredit terus akaun tidak boleh dibatalkan dengan mudah dan tidak boleh berpatah balik ke proses sebelumnya. Debit terus akaun pula adalah bersifat sementara dan boleh di dihalang untuk ditunaikan (dipalang) sama seperti cek. Beberapa sistem pembayaran secara atas talian di luar negara telah memperluaskan penggunaan kredit/ debit terus akaun, contohnya sistem BPAY. Perkhidmatan perbankan Internet ialah perbankan melalui perkhidmatan dalam talian. Bank dengan cawangan ‘laman web internet membenarkan pelanggan menyemak baki, membayar bil, memindah dana, membandingkan rancangan simpanan, menukar hadiah dan memohon pinjaman di internet. Rajah 2.4 dibawah menunjukkan proses pembayaran secara atas talian menggunakan perbankan internet: Rajah 2.4 : Kaedah perbankan internet. (sumber internet) Selaras dengan pertumbuhan yang ketara dalam perbankan Internet di Malaysia, usaha-usaha telah dilakukan bagi mengekalkan keyakinan pengguna terhadap penggunaan Internet untuk mengakses perkhidmatan perbankan. Pada tahun 2004, pasukan petugas Perbankan Internet telah ditubuhkan oleh Bank Negara Malaysia untuk melaksanakan amalan terbaik di peringkat industri dan bekerjasama dengan agensi yang berkenaan untuk menangani insiden yang dapat menggugat keselamatan. Dalam hal ini, penekanan khusus diberikan dalam pencegahan phishing dan lain-lain bentuk penipuan kecurian identiti, seperti mendapatkan maklumat peribadi pemegang akaun secara tidak sah untuk memperoleh keuntungan kewangan. Bank Negara telah mengeluarkan garis panduan minimum kepada institusi perbankan untuk menguatkuasakan langkah-langkah keselamatan bagi memastikan kebolehpercayaan sistem keselamatan mereka. Ini termasuk penggunaan beberapa teknologi seperti enkripsi, tembok api, log keluar automatik dan pemasangan satu sistem yang boleh mengesan dan menghilangkan keupayaan serangan daripada hacker. Sesetengah bank sedang merancang meningkatkan keselamatan dengan beralih daripada protokol penulenan yang berasaskan kata laluan kepada sijil digital (juga dikenali sijil pelayar atau ID digital) dan tandatangan digital. Pengguna juga boleh mengambil langkah untuk memastikan perlindungan maklumat peribadi mereka seperti menyimpan ID log masuk, kata laluan atau PIN anda sulit, menukar kata laluan atau PIN anda seringkali serta menyemak silang sejarah transaksi anda dengan butir-butir penyata anda untuk memastikan bahawa semua transaksi yang dicatatkan adalah yang anda benarkan. Pada tahun ini, sebuah bank telah memperkenalkan kata laluan keselamatan tambahan kepada pelanggan perbankan Internet mereka menerusi kata laluan yang boleh digunakan hanya sekali sahaja dalam jangka masa terhad. Langkah ini telah terbukti berkesan dalam menangani masalah penipuan perbankan Internet. Setakat ini terdapat 14 institusi perbankan yang menyediakan perkhidmatan perbankan Internet kepada dua juta pelanggan. Bilangan pelanggan telah meningkat sebanyak 15.4% berbanding dengan tahun lepas. Ini menunjukkan penerimaan perbankan Internet dengan meluas sebagai satu saluran yang bukan sahaja mudah tetapi selamat untuk mengakses perkhidmatan perbankan. Rajah 2.5 di bawah menunjukkan pertumbuhan dan penembusan perbankan internet : Rajah 2.5 : Pertumbuhan dan penembusan perbankan internet (Sumber : Bank Negara Malaysia dan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia) Bursa Pemprosesan Kewangan (FPX) diperkenalkan oleh MEPS pada bulan Oktober 2004 sebagai sistem pembayaran berasaskan Internet yang membenarkan peserta-peserta seperti syarikat-syarikat untuk membuat pembayaran secara elektronik. FPX menggunakan perkhidmatan perbankan Internet institusi-institusi perbankan bagi menyediakan sistem pembayaran secara atas talian dengan disertai rujukan pembayaran untuk tujuan pemadanan. Bank Negara Malaysia menyokong pembangunan sistem tersebut sebagai sebahagian daripada usaha meningkatkan kemudahan e-dagang selaras dengan pelbagai inisiatif e-dagang yang dilaksanakan oleh kerajaan dan sektor swasta. Penggunaan platform pembayaran di peringkat industri seperti FPX melibatkan ramai pengguna. Semua institusi perbankan digalakkan untuk menyertai FPX bagi membolehkan mereka menyediakan perkhidmatan pembayaran yang cekap kepada pelanggan korporat dan runcit, dan pada masa yang sama meningkatkan kerjasama dalam membina infrastruktur yang membawa manfaat kepada negara. Pada masa ini, terdapat empat buah institusi perbankan dan lima peniaga yang menyertai FPX. Pada akhir tahun 2004, FPX memproses sebanyak 87 urus niaga bernilai RM2.6 juta. 2.4.4 Contoh Sistem Pembayaran Secara Atas Talian Salah satu pembayaran secara atas talian yang terkenal ialah PAYPAL. PAYPAL ialah bagaimana seseorang individu ataupun bisnes menghantar atau menerima bayaran melalui internet dengan mudah. Cara-cara untuk mendaftar menggunakan PAYPAL boleh dilihat pada rajahh 2.6 di bawah. Rajah 2.6 : Proses pendaftaran PAYPAL (sumber internet) Faedah-faedah menggunakan PAYPAL ialah ia cepat, mudah, privasi, boleh dipercayai, global dan kos yang efektif. PAYPAL sesuai untuk semua jenis bisnes. Yuran hanya dikenakan sekiranya pengguna menerima bayaran, Selain itu, ia juga tidak memerlukan yuran bulanan, yuran pemasangan dan sebagainya. PAYPAL menawarkan khidmat pembayaran secara laman web piawai, laman web profesional, dan pembayaran melalui emel. Proses pembayaran melalui Paypal boleh difahami melalui Rajah 2.7 di bawah Rajah 2.7 : Proses transaksi melalui PAYPAL (sumber internet) 2.5 Pembayaran Zakat Secara Atas Talian Dewasa ini, pembayaran zakat secara atas talian dilaksanakan melalui perkhidmatan Perbankan Islam. Ciri-ciri yang penting untuk perbankan islam ialah perlaksanaannya tanpa mengenakan faedah. Perbankan Islam ialah pengendalian perbankan berasaskan prinsip-prinsip Syariah (peraturan Islam mengenai transaksi) dan tidak membenarkan pembayaran dan penerimaan faedah sementara menggalakkan perkongsian keuntungan. Ia mempunyai tujuan yang tepat sama dengan perbankan konvensional kecuali ianya beroperasi di bawah peraturan Syariah, iaitu undang-undang Islam yang meliputi setiap aspek kehidupan berasaskan Quran yang suci itu. 2.5.1 Prinsip-prinsip Perkhidmatan Perbankan Islam Bank-bank dan institusi-institusi kewangan Islam yang menawarkan produk perbankan dikehendaki menubuhkan satu jawatankuasa penasihat Syariah untuk menasihatkan mereka mengenai peraturan Syariah dan memastikan bahawa mereka beroperasi mengikut prinsip-prinsip Syariah. Prinsip-prinsip Syariah dalam perkhidmatan Perbankan Islam ialah : 2.5.1.1 Wadiah (Penyimpanan selamat) Dalam Wadiah, sebuah bank dianggap sebagai penyimpan dan pemegang amanah dana. Pengguna mendeposit dana mereka di dalam bank dan bank itu menjamin pembayaran balik seluruh amaun atau mana-mana bahagian daripada amaun apabila pengguna menuntutnya. Bank mungkin juga memberikan ganjaran kepada pengguna dengan ‘hibah’ (hadiah) sebagai penghargaan kerana membenarkan bank menggunakan dana mereka yang telah didepositkan. Di bawah perbankan konvensional, Wadiah boleh digunakan untuk akaun simpanan dan semasa manakala hibah ialah faedah yang diperolehi dari akaun-akaun ini. 2.5.1.2 Mudharabah (Berkongsi untung) Mudharabah ialah satu perjanjian antara pengguna dan bank di mana bank membenarkan mereka menggunakan dananya untuk aktiviti perniagaan mereka. Jika terdapat sebarang untung daripada usahasama ini, ia akan dikongsi dengan bank dan apa-apa kerugian akan ditanggung olehpengguna itu sendiri. Di bawah perbankan konvensional, Mudharabah boleh digunakan untuk akaun simpanan, semasa dan pelaburan dan juga instrumen deposit serta pembiayaan saham dan amanah saham. 2.5.1.3 Musyarakah (Usaha Bersama) Musyarakah ialah satu persetujuan usaha bersama di antara pengguna dan bank yang mana keuntungan dan kerugian kedua-duanya dikongsi mengikut syarat persetujuan bersama. Di bawah perbankan konvensional, ia digunakan untuk pembiayaan saham atau amanah saham dan surat kredit. 2.5.1.4 Murabahah (Tambahan Kos) Murabahah merupakan penjualan barang pada harga yang dipersetujui dan pada margin untung yang dipersetujui di antara bank dan pengguna. Di bawah perbankan konvensional, ia digunakan untuk kemudahan barisan tunai, pembiayaan modal kerja, surat kredit dan bil yang diterima. 2.5.1.5 Bai’ Bithaman Ajil (Jualan Pembayaran Tertunda) Ia adalah penjualan barang secara pembayaran tertunda pada harga yang termasuk margin untung yang telah dipersetujui oleh bank dan pengguna. Di bawah perbankan konvensional, Bai’ Bithaman Ajil digunakan untuk sijil hutang boleh runding, pembiayaan rumah atau harta, pembiayaan saham atau amanah saham, Umrah (penziarahan orang Islam ke Mekkah) dan pembiayaan lawatan. 2.5.1.6 Wakalah (Agensi) Wakalah ialah apabila pengguna melantik bank untuk menjalankan transaksi bagi pihak mereka seperti bank bertindak untuk pengguna apabila mengeluarkan surat kredit dalam pembiayaan dagangan. 2.5.1.7 Qardhul Hassan (Pinjaman Ihsan) Qardhul Hassan ialah apabila bank memberikan pengguna pinjaman yang berasaskan kepada muhibah dan mereka hanya perlu membayar amaun yang dipinjam. Walau bagaimanapun, pihak bank boleh dengan budi bicara pengguna membayar lebih kepada bank mereka sebagi tanda penghargaan. 2.5.1.8 Ijarah Thumma Al Bai’ (Sewa Beli) Terdapat dua kontrak di bawah prinsip sewa beli ini. Yang pertama ialah kontrak ljarah (pemajakan/penyewaan) apabila pengguna menandatangani satu persetujuan dengan bank mereka contohnya untuk memajak kereta daripada bank pada sewa dan tempoh masa yang dipersetujui. Apabila tempoh pemajakan tamat, kontrak Bai’(pembelian) itu berkuatkuasa yang membolehkan mereke membeli kereta itu pada harga yang dipersetujui. 2.5.1.9 Bai’ al-Inah (Persetujuan Jual dan Beli Balik) Prinsip ini untuk kad kredit dan berlaku apabila bank pengguna menjual kepada pengguna satu aset secara pembayaran tertunda dan kemudian aset itu dibeli balik dengan segera oleh bank itu secara tunai dengan diskaun. 2.5.1.10 Hibah (Hadiah) Satu token yang diberikan sebagai balasan untuk pinjaman yang diterima atau manfaat yang didapatkan. 2.5.1.11 Ijr (Yuran) Semua perkhidmatan perbankan yang lain adalah berasaskan kepada prinsip Ijr yang merupakan perkhidmatan berasaskan yuran seperti pembrokeran saham, pindahan telegraf, cek kembara, perkhidmatan ATM dan perbankan telefon. Kadar Perbankan Islam untuk akaun simpanan, semasa dan deposit, hibah (hadiah) dibayar pada budi bicara bank sekiranya terdapat sebarang keuntungan daripada penggunaan dana pengguna yang didepositkan. Pada umumnya, kadar hampir untuk akaun simpanan dan deposit adalah 2.2% sementara kadar untuk akaun semasa ialah 1%. Untuk akaun simpanan tetap kadar adalah di antara kira-kira 2.6% untuk sebulan hingga kira-kira 4.2% untuk 60 bulan. Kadar pembiayaan perumahan akan bergantung kepada sama ada rumah anda ialah rumah baru atau siap, Untuk rumah baru, kadar pembiayaan adalah di antara kira-kira 2.8% pada tahun pertama hingga kira-kira 7.75% selepas tahun kelima. Untuk rumah siap, kadar pembiayaan adalah di antara kira-kira 3.8% pada tahun pertama hingga kira-kira 7.75% selepas tahun kelima. 2.5.2 Faedah-faedah Pembayaran Zakat Secara Atas Talian Pembayaran zakat secara atas talian adalah satu alternatif bagi mengatasi masalah dalam kutipan zakat. Aplikasi ini didapati memberi pelbagai faedah kepada unit pungutan zakat di MAINJ dan juga kepada umat islam yang wajib menjalankan kewajipan membayar zakat. Mengurangkan penggunaan kertas kerja di MAINJ. Sistem secara atas talian ini menghadkan penggunaan borang pembayaran yang perlu diisi secara manual yang digunakan untuk proses pembayaran zakat’ Menjejaki status maklumat semasa pengguna ketika menggunakan sistem pusat pungutan zakat. Pengguna boleh menjejaki status maklumatnya, dengan menghapuskan kekhuatiran sama ada maklumat tersebut akan hilang atau salah tempat. Penerimaan bayaran zakat dalam masa yang singkat. Pembayaran secara atas talian membolehkan pembayaran dilaksanakan dengan segera. Pusat pungutan zakat akan menerima wang zakat lebih awal berbanding proses pembayaran menggunakan borang manual Mudah untuk memberi bantuan dan maklumat kepada pengguna. Pembayaran secara atas talian mengurangkan keperluan kepada panggilan telefon ke pusat pungutan zakat untuk membuat pertanyaan kerana kebanayakan soalan boleh dijawab dengan melayari sistem ini. FAQ dan forum dilaksanakan melalui sistem ini Menguruskan akaun zakat secara atas talian. Pembayar zakat boleh menyemak rekod bayaran zakatnya yang terkini melalui akaun yang telah didaftarkan. Pembayar zakat juga mempunyai keupayaan untuk mengemaskini maklumat peribadi mereka tanpa perlu ke kaunter zakat. Proses transaksi pembayaram secara atas talian ini dijamin keselamatannya dengan penggunaan 128bit SSL inkripsi. Ia adalah fleksibel dengan mana-mana pemproses pembayaran. 2.5.3 Contoh-contoh Pusat Pungutan Zakat 2.5.3.1 Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) merupakan sebuah oganisasi yang masih terlibat dalam pengurusan pungutan zakat di bawah kelolaan kerajaan negeri. MAINJ menawarkan pembayaran secara atas talian melalui kaedah perbankan internet untuk capaian pengguna dan skim potongan gaji untuk capaian pentadbir sahaja. Melalui kaedah perbankan internet pembayar zakat boleh membuat bayaran secara atas talian sekiranya pembayar zakat sudah memiliki akaun bank tersebut. Manakala kaedah skim potongan gaji dilaksanakan untuk capaian pentadbir sahaja. Majikan organisasi terbabit perlu mendaftar terlebih dahulu dengan MAINJ. Sebelum menggunakan kaedah skim potongan gaji ini. Kemudian pembayaran boleh dibuat melalui cek ataupun bayaran tunai kepada pihak MAINJ. Segala maklumat pembayaran akan direkodkan ke dalam pangkalan data sistem secara atas talian oleh pentadbir sistem. Kaedah perbankan internet Rajah 2.8 : Kaedah perbankan internet untuk capaian pembayar zakat (sumber internet) Rajah 2.9 : Kaedah potongan gaji untuk capaian Staf MAINJ (sumber MAINJ) Selain itu Unit Sistem Maklumat, Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) juga membangunkan aplikasi Kalkulator Zakat dengan tujuan untuk memberi kemudahan kepada pembayar zakat dalam membuat tafsiran nilai zakat. Aplikasi ini tidak mempunyai pangkalan data. Oleh yang demikian, aplikasi ini hanya bertindak sebagai kalkulator untuk membuat tafsiran zakat. Antara 8 modul yang terdapat di dalam aplikasi ini ialah , Nisab Zakat Semasa, Zakat Wang Simpanan, Zakat Pertanian, Zakat Pendapatan, Zakat Emas/Perak, Zakat Perniagaan, Zakat Saham, Zakat Ternakan. Rajah 2.10 : Aplikasi kalkulator pengiraan zakat oleh MAINJ 2.5.3.2 Lembaga Zakat Selangor (LZS-MAIS) LZS telah mempelbagaikan kaedah pembayaran zakat untuk semua pembayar zakat bagi menjimatkan waktu dan memudahkan cara bayaran, Antara kaedah secara atas talian yang diperkenalkan ialah kaedah skim potongan gaji (e-majikan), semakan rekod bayaran(e-zakat online), perbankan internet, dan pembayaran FPX (rujuk rajah 2.11). “e-Zakat online” disediakan bagi membolehkan pembayar zakat mengetahui rekod bayaran zakat mereka secara atas talian tanpa perlu ke kaunter Pusat Zakat Selangor. Selain itu, pengguna juga boleh mengemaskini rekod maklumat mereka melalui sistem ini. Kelebihan-kelebihan sistem ini kepada pembayar zakat ialah tidak perlu ke kaunter untuk mengetahui rekod pembayaran mereka, menjimatkan masa dan tenaga, tidak perlu bersesak-sesak di jalan raya , dan transaksi dilaksanakan 24 jam 7 hari seminggu . Kemudahan ini khusus bagi pembayar zakat di Pusat Zakat Selangor sahaja. “e-majikan” juga merupakan satu sistem berkonsep atas talian yang dibangunkan untuk memberi kemudahan tambahan (value added) kepada para majikan yang menyertai Skim Potongan Gaji (Skim Berkat) di Pusat Zakat Selangor. Antara kemudahan yang disediakan ialah membuat taksiran bayaran sendiri, melihat dan menyemak rekod bayaran zakat, menyemak dan mengemaskini maklumat majikan dan kakitangan yang mencarum, menyemak dan memohon penyata tahunan, menerima maklumat terkini daripada Pusat Zakat Selangor , tidak perlu menghantar terlalu banyak dokumen, dan mempercepatkan proses penghantaran dokumen “Pembayaran FPX” merupakan satu kaedah pembayaran secara atas talian terkini di Malaysia yang diuruskan oleh Malaysian Electronic Payment System Sdn Bhd atau lebih dikenali sebagai MEPS. Ia bakal menjadi elemen terpenting di dalam pembayaran secara secara di Malaysia dalam masa terdekat ini. Ia merupakan satu platform transaksi kewangan secara atas talian yang menghubungkan antara bankbank dalam urusan pembayaran melalui internet (multi-bank internet payment). Pembayaran FPX boleh diumpamakan seperti gerbang pembayaran internet (Internet Payment Gateway) yang membolehkan pembayar menggunakan satu platform yang sama bagi pembayaran secara atas talian bagi bank-bank yang berbeza. Antara bank-bank yang telah menyertai FPX ini ialah BumiputraCommerce Bank Bhd, Malayan Banking Bhd, Public Bank Berhad, Bank Islam Malaysia Bhd, Hong Leong Bank Bhd, dan Deutsche Bank AG Bagi pembayaran zakat, pembayar hanya perlu melayari portal e-zakat di www.e-zakat.com.my dan klik pada pembayaran FPX untuk membayar zakat. Pembayar zakat perlulah mempunyai akaun terlebih dahulu di bank-bank yang terlibat sebelum boleh meneruskan pembayaran. Kaedah e-majikan Kaedah perbankan internet Kaedah FPX Rajah 2.11 : Kaedah Pembayaran secara atas talian untuk capaian pembayar zakat (sumber internet) Selain itu, LZS juga menyediakan aplikasi kalkulator (rujuk rajah 2.12) untuk membantu proses pengiraan zakat seperti pengiraan nisab zakat semasa, zakat pendapatan, zakat perniagaan, zakat wang simpanan, zakat KWSP, zakat saham, dan zakat Emas/Perak. Rajah 2.12 : Aplikasi kalkulator pengiraan zakat pendapatan oleh LZS (sumber internet) 2.5.3.3 Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS) Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS) merupakan satu-satunya badan yang dilantik untuk menguruskan pungutan zakat di Negara Singapura. Badan ini telah menyediakan aplikasi kalkulator pengiraan zakat dan kaedah pembayaran secara atas talian untuk kegunaan pengguna. Sistem ini telah memperkenalkan kaedah pembayaran yang menggabungkan beberapa jenis zakat yang perlu dibayar. Rajah 2.13 : Aplikasi Kalkulator pengiraan zakat simpanan oleh MUIS (sumber internet) Rajah 2.14 Kaedah bayaran zakat secara atas talian oleh MUIS (sumber internet) 2.6 Isu dan Cabaran Semasa Zakat 2.6.1 Kajian Kes 1 : Penswastaan Institusi Zakat dan Kesannya Terhadap Pembayaran Secara Formal di Malaysia Menurut Sanep Ahmad, Hairunnizam Wahid, dan Adnan Mohamad yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, UKM ; Di Malaysia, terdapat sebuah institusi formal yang bertanggungjawab untuk mengurus hal-ehwal yang berkaitan dengan urusan penerimaan dan pengagihan hasil zakat mengikut asnaf yang telah ditetapkan. Institusi ini dikenali sebagai “Pusat Pungutan Zakat” mengikut negeri-negeri yang terdapat di Malaysia. Pusat Pungutan Zakat ini diletakkan di bawah pengawasan Majlis Agama Islam Negeri. Dari segi struktur pengurusan dan pentadbiran ia bergantung kepada Majlis Agama Islam Negeri yang bertanggungjawab menguruskannya. Perbezaan dari segi pengurusan dan pentadbiran ini menyebabkan wujudnya kepelbagaian kaedah dalam aktiviti pengagihan hasil zakat. Ini merupakan salah satu faktor yang dapat menimbulkan permasalahan dalam urusan pengagihan hasil zakat. Didapati sehingga kini peranan institusi zakat sebagai badan untuk membantu golongan miskin tidak dapat diserlahkan dan kurang meyakinkan. Salah satu punca atau penyebab kegagalan ini adalah berdasarkan jumlah kutipan zakat yang dikatakan sedikit jika dibandingkan dengan orang yang layak membayar zakat. Kekurangan hasil kutipan zakat ini menyebabkan ia tidak mencukupi untuk digunakan bagi membantu golongan asnaf sebagaimana yang sepatutnya. Terdapat dua faktor telah dikenalpasti sebagai punca kekurangan jumlah hasil pungutan zakat oleh Jabatan Agama Islam Negeri iaitu pertamanya kerana ketidak patuhan sesetengah individu untuk membayar zakat khususnya zakat bagi harta yang diiktilaf’. Faktor kedua adalah berlakunya bocoran di mana individu yang membayar zakat, lebih suka membuat bayaran terus kepada asnaf daripada membayar melalui institusi zakat. Ini menyebabkan jumlah zakat yang dapat dikumpul oleh institusi zakat berkurangan walaupun ramai individu membayar zakat. Oleh itu, pihak institusi zakat khususnya mula memikirkan beberapa usaha untuk meningkatkan hasil kutipan zakat. Dua tindakan utama yang telah diambil ialah dengan meningkatkan kesedaran individu untuk membayar zakat dan menswastakan institusi pungutan dan agihan zakat. Jika dinilai dari sudut fiqh, memang tidak dinafikan bahawa pembayaran zakat dibenarkan sama ada melalui institusi khusus atau terus kepada asnaf iaitu individu yang layak menerima zakat. Namun demikian, tindakan individu membayar terus kepada asnaf mengakibatkan jumlah kutipan yang diperolehi oleh institusi zakat berkurangan dari yang sepatutnya. Bayaran terus kepada asnaf ini dikatakan sebagai bocoran dari kutipan institusi zakat. Persoalannya sekarang ialah apakah puncanya perkara ini boleh berlaku. Satu tindakan perlu dilakukan untuk menarik dan menggalakan orang ramai membayar zakat melalui institusi formal supaya urusan bayaran zakat dan agihannya dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan dan terurus. Perkara yang timbul dalam isu ini adalah punca ataupun faktor-faktor yang menyebabkan orang ramai membayar zakat kepada institusi tidak formal dan tidak kepada institusi zakat. Dalam usaha meningkatkan jumlah pungutan zakat, beberapa negeri di Malaysia telah melaksanakan program penswastaan dalam mengutip zakat. Pusat Pungutan Zakat serta Pusat Zakat Selangor misalnya telah ditubuhkan sebagai satu institusi untuk mengutip zakat. Usaha penswastaan tersebut serta kempen kesedaran yang berterusan ternyata telah menambah jumlah kutipan zakat. Walaupun peningkatan tersebut bukanlah semata-mata berpunca daripada penswastaan atau kesedaran tetapi ternyata ia telah menunjukkan satu kesan positif. Dalam mempertingkatkan lagi pengurusan zakat, maka institusi zakat telah melantik atau menubuhkan anak-anak syarikat yang dipertanggungjawabkan untuk mengurus mengenai kutipan dan agihan zakat. Dalam erti kata lain, ianya melakukan program penswastaan. Misalnya Pusat Zakat Selangor merupakan anak syarikat dibawah seliaan Majlis Agama Islam Selangor (MAIS). Begitulah juga dengan Pusat Kutipan Zakat Pahang yang ditubuhkan pada 2 Januari 1996, Pusat Pungutan Zakat Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur yang ditubuhkan pada Januari 1991, Pusat Zakat Negeri Sembilan yang ditubuhkan pada Januari 2000, Pusat Zakat Melaka yang ditubuhkan pada 19 September 2000 dan Pusat Urus Zakat Pulau Pinang yang ditubuhkan pada Jun 1995. Anak-anak syarikat ini semuanya di bawah seliaan majlis agama negeri masing-masing yang dipertanggungjawabkan untuk mengurus dan mentadbir hal ehwal yang berkaitan dengan kutipan dan agihan zakat kepada asnaf yang layak menerimanya. Jadual 2.3 menunjukkan ringkasan bagi tahun dan nama pusat zakat yang telah diswastakan. Jadual 2.3 : Tahun Pusat Zakat diswastakan(sumber internet) Berdasarkan Jadual 2.4, pembayaran zakat responden kepada institusi formal atau tidak formal mengikut negeri. Keputusan menunjukkan bahawa secara umumnya keenam-enam negeri tersebut mempunyai lebih ramai individu yang membuat pembayaran zakat melalui institusi formal. Data menunjukan bahawa seramai 355 orang atau sebanyak 90.3 peratus individu yang membayar zakat kepada institusi formal di negeri Selangor dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur berbanding dengan seramai 38 orang atau sebanyak 9.7 peratus yang membayar zakat kepada institusi tidak formal. Bagi negeri Pahang pula, seramai 84 orang atau sebanyak 88.4 peratus individu yang membayar zakat kepada institusi formal berbanding seramai 11 orang sahaja atau 11.6 peratus individu yang membayar zakat. Jadual 2.4 : Pembayaran zakat kepada institusi Zakat Mengikut Negeri(sumber internet) Kajian ini membuktikan bahawa perasaan puas hati terhadap pengurusan pungutan dan agihan pusat zakat berhubungan secara positif dan signifikan terhadap pembayaran zakat kepada institusi formal. Hubungan ini menerangkan bahawa sekiranya tahap kepuasan individu Islam terhadap agihan zakat yang dilakukan oleh institusi formal, maka akan wujudnya kemungkinan yang tinggi bahawa individu tersebut akan membayar zakat melalui institusi formal. Ini seterusnya akan meningkatkan lagi jumlah kutipan zakat yang sedia ada setiap tahun. Ini bermakna bahawa perasaan puas hati memainkan peranan penting dalam menentukan tempat di mana pembayaran zakat akan dilakukan oleh individu muslim iaitu semakin puas hati individu terhadap pengurusan pusat zakat, semakin tinggi darjah kepatuhan untuk membayar zakat kepada pusat zakat. Berdasarkan kepada hasil kajian yang diperolehi mengenai faktor-faktor lain seperti jantina, umur, perkahwinan, pekerjaaan, pendidikan, tanggungan dan sebagainya. Keputusan tersebut dapat dirumuskan bahawa wujudnya faktor-faktor lain yang dapat memberi kesan kepada cara pembayaran zakat oleh individu sama ada kepada institusi formal ataupun sebaliknya institusi tidak formal iaitu membayar terus kepada asnaf. Faktor-faktor seperti ketelusan, amanah dan kecekapan dalam pengurusan agihan zakat ini juga merupakan faktor penting dalam mempengaruhi individu tersebut untuk membayar zakat kepada institusi formal ataupun kepada institusi tidak formal. Faktor inilah yang dikatakan sebagai nama baik atau “good will”. Sekiranya tahap kecekapan pengurusan agihan zakat lemah yang mana wujudnya masalah seperti penyelewengan, pecah amanah dan agihan yang tidak sekata, maka akan semakin berkuranglah individu yang akan membayar zakat kepada institusi formal. Menurut kajian ini lagi, telah jelas bahawa kecekapan pengurusan pusat zakat khususnya dari segi pungutan bayaran merupakan faktor utama yang boleh menyebabkan individu tersebut membayar secara formal atau tidak formal. Dengan ini, institusi zakat perlu mengambil tindakan segera agar individu tersebut yakin dan berpuas hati dengan pengurusan agihan zakat. Salah satu usaha dalam mempertingkatkan kecekapan pengurusan zakat ini adalah dengan melakukan program penswastaan. Majlis agama menyerahkan kuasa mengutip dan mengagihkan zakat kepada pihak tertentu. Inilah yang telah dilakukan di enam negeri yang dikaji dan menunjukkan peningkatan hasil kutipan setiap tahun. 2.6.2 Kajian Kes 2 : Cadangan Teoritis : Lokalisasi Zakat (dibentangkan di Muzakarah Pakar Zakat anjuran Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia di Universiti Kebangsaan Malaysia pada 21-22 Disember 2002) Menurut Muhammad Syukri Salleh Projek Pengurusan Pembangunan Islam (IDMP) Universiti Sains Malaysia ; Kewujudan pusat-pusat pengurusan zakat di kebanyakan negeri di Malaysia sekarang membolehkan pengurusan zakat menjadi semakin berkesan. Secara umum, kebanyakan pusat-pusat pengurusan zakat di negeri-negeri di Malaysia telah mempamerkan prestasi yang semakin baik. Namun begitu, keberkesanan dan prestasi yang baik ini pasti sekali sentiasa mahu dipertingkatkan. Menurut kajian beliau, jurang perhubungan antara pusat-pusat pengurusan zakat dengan pembayar dan penerima zakat telah membawa kesan negatif yang mesti diperbaiki. Salah satu sebab timbulnya jurang perhubungan tersebut ialah kerana terlalu luasnya kawasan yang dipertanggungjawabkan kepada sesuatu pusat pengurusan zakat tersebut. Semakin besar kawasan yang dipertanggungjawabkan, semakin luaslah jurang perhubungan antara pusat pengurusan zakat dengan pembayar dan penerima zakat. Ini menjadi lebih bermasalah sekiranya pengurusan zakat itu sendiri diurus secara pemusatan (centralization). Pengurusan zakat yang berpusat di satu tempat, misalnya di ibu-ibu negeri atau di bandar-bandar besar, tentulah sukar menyebar turun ke kawasan-kawasan tanggungjawabnya, tambah lagi sekiranya kawasan tanggungjawabnya adalah terlalu luas. Begitulah juga, adalah sukar bagi pembayar dan asnaf-asnaf zakat naik berurusan dengan pusat-pusat pengurusan zakat yang jaraknya jauh dari tempat tinggal mereka. Oleh kerana punca masalah adalah luasnya kawasan tanggungjawab dan kurangnya keberkesanan sistem pemusatan, maka penyelesaiannya tentulah mesti berkisar kepada penyelesaian masalah keluasan kawasan dan pemusatan ini. Salah satu caranya ialah dengan mengecilkan kawasan tanggungjawab dan mengendurkan pemusatan tersebut. Kaedah penyelesaian inilah yang membawa kepada satu kaedah yang dinamakan kaedah lokalisasi zakat (localization of zakat). Kaedah lokalisasi zakat di sini bermaksud melokalisasikan pungutan dan pengagihan zakat, dengan memungut zakat dari orang-orang tempatan yang berada dan mengagihkannya kepada asnaf-asnaf zakat di lokaliti itu sendiri. Ertinya, pungutan dan pengagihan zakat tertumpu kepada lokaliti tempatan yang secara relatifnya adalah lebih kecil. Ia boleh jadi dalam bentuk daerah, mukim, kampong atau pun qariyah. Semakin kecil entiti lokaliti ini, semakin mudahlah zakat dipungut dan diagihkan. Pungutan dan pengagihan zakat ini, dengan penyelarasan pusat pengurusan zakat di pusat, boleh dilakukan oleh cawangan pusat pengurusan zakat di lokaliti tersebut, dengan kakitangan penuh masanya yang terdiri dari orang-orang tempatan sendiri. Dengan ini, sistem pungutan zakat bukan sahaja menjadi lebih mudah, malah sistem pengagihan juga menjadi lebih tepat dan merata. Mereka yang ingin membayar zakat tidak payah bersusah-susah ke pusat negeri, manakala asnaf-asnaf pula dapat dikenalpasti dengan lebih tepat dan lengkap. Apabila keperluan kesemua asnaf di kawasan tersebut dipenuhi, lebihan zakat, jika ada, bolehlah di salurkan kepada kawasan-kawasan lain yang memerlukan, untuk membantu asnaf-asnaf di sana pula. Menurut beliau, kaedah lokalisasi zakat ini pastinya melibatkan proses desentralisasi. Dalam merealisasikan kaedah ini, pusat pengurusan zakat mesti mengagihkan kuasa memungut dan mengagih seperlunya kepada kakitanganya di lokaliti tempatan. Ertinya, kuasa pusat-pusat pengurusan zakat perlu diagihkan ke bawah, ke unit-unit lokaliti yang lebih kecil, seperti daerah, mukim, kampong atau pun qariyah. Semakin kecil entiti lokaliti, semakin tinggilah tahap desentralisasi, semakin menguncuplah jurang perhubungan antara pusat-pusat pengurusan zakat dengan pembayar dan penerima zakat, dan dijangka semakin berkesanlah proses pengurusan zakat di lokaliti tersebut. Cadangan beliau terhadap kaedah lokasisasi zakat ini boleh dilandaskan kepada hujah dan nas-nas yang telah dikemukakan oleh Yusuf Qardawi (1996). Menurut Yusuf Qardawi (1996:798-802), Islam memerintahkan para penguasa membahagikan zakat ke daerah mana zakat itu dipungut, khususnya bagi zakat ternakan, tanam-tanaman dan buah-buahan. Menurut beliau lagi, para ulama juga bersepakat bahawa zakat fitrah juga mesti dibahagikan di tempat orang yang wajib mengeluarkan zakat fitrah itu berada. Ulama hanya berbeza pendapat tentang mata wang, sama ada zakat dibahagikan di tempat harta itu atau di tempat beradanya pemilik. Walaubagaimana pun, menurut Yusuf Qardawi (1996:799), pendapat paling masyhur yang diikuti kebanyakan ulama ialah bahawa zakat itu mengikuti harta, bukan mengikuti pemilik. 2.6.3 Kajian Kes 3 : Persepsi Dan Kesedaran Terhadap Perluasan Sumber Zakat Harta Yang Diikhtilaf (Telah dibentangkan di Seminar Halatuju Zakat Korporat Di Alaf Baru, Anjuran Kumpulan Kajian Zakat Fakulti Pengajian Islam UKM) Menurut Sanep Ahmad dan Harunizam Wahid yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, di Fakulti Ekonomi & Perniagaan, UKM ; Berbagai usaha telah dijalankan untuk menambah hasil kutipan zakat. Peringkat pertama adalah dengan menambahkan kempen kesedaran tentang kewajipan zakat serta kepentingannya kepada pembangunan umat Islam. Kempen dilakukan oleh jabatan Agama didapati memberi kesan tetapi tidak dapat menambah hasil kutipan zakat secara signifikan. Sambutan dnigin tersebut dipercayai berpunca daripada tanggapan masyarakat tentang ketidakcekapan pengurusan zakat oleh Jabatan Agama dalam mengurus agihan wang zakat. Tanggapan sedemikian adalah berpunca daripada beberapa kes seperti berlakunya pecah amanah, wang zakat disimpan didalam bank dan tidak dibelanjakan serta kaedah agihan yang tidak saksama. Sejauh mana kebenaran tentang ketidakcekapan ini berlaku adalah isu yang lain tetapi apa yang pasti ialah tanggapan nagatif masyarakat tentangnya telah membawa kesan negatif ke atas pungutan zakat. Sebagai langkah susulan untuk mengatasi kelemahan ini maka pengurusan kutipan zakat telah di swastakan. Langkah ini ternyata telah dapat menambah jumlah kutipan dengan banyak. Langkah di atas walaupun telah dapat menambah hasil kutipan secara menggalakkan tetapi dirasakan bahawa masih terdapat lagi bocoran dimana sesetengah individu membayar zakat terus kepada asnaf. Sebagai langkah tambahan untuk mengurangkan bocoran sebanyak mungkin, berbagai kemudahan telah dilakukan seperti memberi rebet cukai pendapatan terhadap zakat yang di bayar, memberi kemudahan tolakan daripada gaji secara bulanan dan membuka kaunter bayaran di Pejabat Pos dan bank. Walaupun berbagai usaha dilakukan namun bocoran tetap akan berlaku kerana individu mempunyai persepsi tersendiri tentang tempat terbaik untuk membayar zakat. Masalah bocoran ini sebenarnya tidak membimbangkan berbanding dengan masalah individu tidak mahu membayar zakat. Langkah terkini yang boleh dilakukan untuk menambahkan hasil zakat ialah dengan meluaskan sumber zakat (zakat base). Langkah ini bermaksud meluaskan jenis harta yang perlu dikenakan zakat khususnya kepada beberapa jenis harta yang diikhtilaf wajib zakat. Langkah ini wajar dipertimbangkan dan seterusnya dilaksanakan berdasarkan kepada keadaan dimana banyak aktiviti ekonomi moden hari ini memberi hasil yang lumayan. Petani bukan lagi petani sara diri dan penternak juga bukan lagi penternak sara diri, tetapi mereka telah menjadi pengusaha korporat. Setiap usaha dijalankan secara besar dan boleh mendatangkan hasil yang lumayan. Usaha ternakan ayam misalnya boleh mendatangkan hasil jauh lebih lumayan berbanding ternakan kambing, begitu juga dengan usaha perladangan getah dan kelapa sawit, boleh mendatangkan hasil lumayan berbanding padi. Oleh itu walaupun usaha tersebut secara bendanya (ain) tidak diwajiban zakat tetapi mungkin secara illahnya boleh dikenakan zakat. Logik akal boleh mempersoalkan bahawa jika petani padi membayar zakat mengapa tidak dengan pemilik ladang getah dan ladang kelapa sawit sedangkan mereka juga memperolehi hasil yang lumayan ? Begitu juga halnya dengan penternak ayam dan ikan berbanding penternak kambing dan lembu. Langkah meluaskan asas zakat ini wajar dipertimbangkan berdasarkan kepada alasan kekayaan. Terdapat beberapa nas daripada al-Quran dan hadis nabi saw yang menunjukkan bahawa harta perlu diambil daripada orang kaya dan diberikan kepada orang miskin. Ini menunjukkan bahawa kekayaan boleh dijadikan alasan untuk mengenakan zakat kepada individu. Allah S.W.T berfirman dalam surah al-Hasyar ayat 7: “ .. Agar peredaran tidak terbatas dikalangan orang-orang kaya diantara kamu sahaja.” Jemaah telah meriwayatkan dari Ibn Abas bahawa tatakala Nabi saw mengutus Muaz bin Jabal ra ke Yaman, beliau bersabda; “... Allah taala telah mewajibkan zakat pada harta benda mereka, yang dipungut daripada orang-orang kaya dan diberikan kepda orang-orang miskin diantara mereka, …… “ Thabrani meriwayatkan dari Ali ra bahawa Nabi saw bersabda: “…. Allah taala mewajibkan zakat pada harta orang-orang kaya dari kaum muslimin sejumlah yang dapat melapangi orang-orang miskin diantara mereka, …” Dalil di atas menunjukkan bahawa kekayaan menjadi salah satu asas pertimbangan untuk mengenakan zakat kepada orang-orang Islam. Oleh itu fakta ini mewajarkan untuk zakat dikenakan ke atas kekayaan orang kaya tidak kira dari sumber mana kekayaan tersebut diperolehi. Menurut beliau lagi, langkah memperluaskan asas zakat memang boleh dilakukan memandangkan terdapat banyak jenis harta dan aktiviti ekonomi masa kini dapat menghasilkan pendapatan yang lumayan. Didalam sesetengah kes mungkin hasil usaha sesetengah aktiviti ekonomi memdatangkan hasil jauh lebih lumayan berbanding hasil bagi harta yang diwajibkan zakat. Oleh itu jika hasil usaha diambil kira maka adalah wajar zakat harta diperluaskan kepada harta lain yang mendatangkan perolehan yang lumayan. Usaha memperluas zakat bagi harta bukan satu perkara baru. Perluasan asas zakat sebenarnya telah dilakukan seawal zaman Khalifah Umar al-Khatab. Beliau telah mengenakan zakat atas kuda yang diperniagakan sedangkan zakat kuda tidak dikenakan sebelumnya. Malah para ulama’ juga telah membincangkan soal mengenakan zakat kepada harta yang diikhtilaf sebagaimana dibincangkan didalam bab zakat. Pada masa kini usaha yang sama telah pun dijalankan. Langkah mewajibkan zakat atas pendapatan gaji merupakan contoh terkini. Kewajipan ini adalah berdasarkan kepada alasan jumlahnya yang lumayan dan melepasi nisab wajib zakat bagi wang. Jika alasan tersebut diterima pakai maka bermakna bahawa terdapat lagi banyak jenis harta dan aktiviti ekonomi semasa yang sesuai untuk dipertimbangkan kewajipan zakat atasnya memandangkan banyak aktiviti ekonomi semasa memberi hasil yang lumayan. Beliau menjalankan analisis kajian ke atas aktiviti ekonomi yang diketegorikan secara umumnya kepada empat kategori perusahaan utama iaitu perolehan pendapatan wang, professional dan terimaan, hasil tanaman, hasil ternakan dan hasil perlombongan. Hasil kajian beliau mendapati perkara-perkara seperti jadual 2.5 berikut : Jadual 2.5 : Hasil kajian berdasarkan kategori sumber Aktiviti ekonomi Penilaian zakat Pendapatan wang, profesional, dan Nilai pendapatan wang atau terimaan adalah terimaan : berbagai sifatnya, ada yang bersifat tetap dan ada yang tidak tetap. Oleh kerna ia bersifat wang maka jumlahnya boleh dinilai dalam dua keadaan: 1. Jumlahnya melebihi nisab pada sekali terima. 2. Jumlahnya tidak melebihi nisab pada sekali terima tetapi melebihi nisab setelah dijumlahkan dalam setahun. Oleh kerana ia bersifat wang maka pemilik boleh dikenakan zakat berdasarkan sifatnya sebagai orang kaya yang memiliki wang. Dengan itu setiap usaha yang mendatangkan wang maka hasilnya akan dijumlahkan dan wajar untuk dizakat. Oleh itu, Zakat akan dinilai berdasarkan hasilnya atau pulangannya dalam bentuk wang. Hasil tanaman Hasil tanaman masa ini ia lebih bersifat perniagaan dan mendatangkan pendapatan wang. Walaupun pendapatannya bersifat tidak tetap tetapi hasilnya mungkin melebihi nisab zakat dalam dua keadaan iaitu: i. Hasilnya melebihi nisab pada satu tuaian ii. Hasilnya melebihi nisab pada kiraan jumlah hasil tahunan. Berdasarkan kepada sifat tersebut, hasil tanaman sesuai dinilai dalam bentuk wang dan sekiranya melebihi nisab zakat wang maka wajar jika ia dikenakan zakat. Namun demikian oleh kerana ia adalah hasil tanaman yang diikhtilaf zakat dan hasilnya dinilai dalam bentuk wang. Oleh itu ia akan dizakat bukan pada bendanya tetapi pada hasilnya atau pulangannya. Hasil Ternakan Hasil ternakan yang kini bersifat komersial boleh mendatangkan hasil yang melebihi nisab wang dalam dua cara iaitu samada: i. Hasil melebhi nisab pada setiap kali jualan ii. Hasil melebihi nisab pada jumlah hasil tahunan Oleh kerana zakat ternakan tersebut tidak mungkin mengikut kaedah zakat haiwan memandangkan sifatnya yang diperniagakan dan mendatangkan pendapatan wang maka memungkin untuk ia dipertimbangkan dalam dua kategori zakat iaitu berdasarkan zakat perniagaan atau berdasarkan zakat wang. Oleh itu, Zakat akan dikenakan bukan berdasarkan bendanya (haiwan) tetapi berdasarkan nilainya atau perolehannya. Hasil Perlombongan Perusahaan galian masa kini umumnya dinilai hasilnya berdasarkan nilai wang. Perolehan sedemikian akan melebihi nilai nisab zakat dalam dua kemungkinan: i. Melebihi nisab pada sekali penghasilan ii. Melebihi nilai nisab pada jumlah tahunan Berdasarkan fakta di atas maka hasil galian untuk semua jenis galian wajar dipertimbangkan zakat berdasarkan zakat wang pada nilainya. Oleh itu mana-mana usaha yang sebanding dengannya wajar juga dikenakan zakat bukan berdasarkan bendanya tetapi berdasarkan nilainya atau pulangannya. Keputusan kajian juga menunjukkan bahawa masyarakat memberi respon yang positif iaitu umumnya bersetuju terhadap langkah mengenakan zakat terhadap harta yang diikhtilaf. Ini menandakan bahawa masyarakat umumnya menerima langkah tersebut dan bermakna usaha untuk melaksanakan langkah tersebut mempunyai harapan yang cerah untuk berjaya. Namun demikian cabaran utama perlaksanaan langkah tersebut ialah menentukan kaedah pengiraan zakat. Ia perlu diberi perhatian kerana ketidakjelasan akan menyebabkan keengganan mambayar zakat. Oleh kerana setiap satu jenis harta mempunyai sifat yang berbeza dengan yang lain walaupun dalam kategori yang sama, maka cadangan perlu mempunyai alasan yang menyakinkan. Kaedah pengiraan ini sebenarnya masih memerlukan satu kajian yang khusus. Namun demikian sebagai kesimpulan dijangka bahawa persoalan yang berkait dengan pengiraan zakat boleh diringkaskan seperti jadual 2.6 berikut: Jadual 2.6 : Illah Zakat dan cara pengiraannya (sumber internet) Menurut beliau lagi, untuk menjayakan langkah memperkenalkan zakat kepada harta yang diikhtilaf, beberapa perkara perlu diberi perhatain diantaranya ialah: Mewartakan kewajian zakat harta tersebut melalui perundangan Memperincikan kaedah pengiran zakat bagi setiap jenis harta. Menambahkan keyakinan masyarakat terhadap keupayaan institusi formal pungutan zakat untuk mengelakkan bocoran hasil zakat supaya perlaksanaan langkah ini benar-benar dapat menambah hasil kutipan zakat. Memperkemas proses agihan zakat agar fungsi zakat dapat dirasai oleh masyarakat penerima dan pembayar zakat. 2.6.4 Kajian Kes 4 : Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan di Malaysia Menurut Hairunnizam Wahid ,Sanep Ahmad, dan Mohd Ali Mohd Noor yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, di Fakulti Ekonomi & Perniagaan, UKM ; Zakat pendapatan bermaksud zakat yang dikenakan ke atas perolehan yang merangkumi pendapatan gaji dan pendapatan bebas. Kesemua sumber pendapatan ini mempunyai persamaan asasnya yang menentukan hukum adalah sama. Zakat pendapatan telah diklasifikasikan sebagai harta yang ikhtilaf untuk dikenakan zakat, namun zakat ini telah diwajibkan pada tahun 1997 oleh Majlis Fatwa Kebangsaan Malaysia. Terkecuali negeri Perak sahaja pada tahun 2004 telah mewartakan bahawa zakat pendapatan adalah tidak wajib dikutip. Jumlah kutipan zakat ini di negeri-negeri yang melaksanakannya adalah tinggi iaitu di sekitar 40% ke 60% setahun kepada jumlah keseluruhan kutipan zakat. Kutipan yang terkumpul ini akan dapat membantu memastikan matlamat jaminan sosial umat Islam di Malaysia dapat dipertingkatkan. Namun begitu masih terdapat masalah yang timbul berkaitan zakat pendapatan adalah berkenaan zakat ke atas harta yang tidak disepakati ulama’ di atas kewajipannya. Seperti yang telah sedia difahami, perintah wajib membayar zakat adalah jelas kepada jenis harta yang disepakati seperti hasil tanaman iaitu gandum, barli dan kurma, zakat ternakan iaitu unta, lembu dan kambing serta zakat galian iaitu emas dan perak. Harta ini disebut sebagai harta yang telah disepakati (jumhur ulama)akan kewajiban untuk dizakat setelah cukup nisabnya. Keadaan agak berbeza dengan harta yang tidak disepakati wajib zakat. Harta jenis tersebut dikenali sebagai harta yang diikhtilaf wajib zakat kerana sebahagian ulama’ mewajibkannya manakala sebahagian ulama’ yang lain tidak mewajibkannya. Oleh itu ketaatan untuk membayar zakat bagi harta sebegini berbeza mengikut individu dan persekitaran fatwa yang ujud. Harta dalam kategori ini adalah sama seperti pendapatan gaji, hasil tanaman bukan asasi seperti kapas, halia dan kunyit atau pun hasil galian seperti berlian, mutiara dan petrol. Perbezaan ulama’ tentang kewajipan zakat bagi harta tersebut menimbulkan kewujudan perbezaan ketaatan membayar zakat tersebut di kalangan masyarakat. Di Malaysia didapati bahawa tidak ada keseragaman ijtihad di antara kerajaan negeri dalam memberi fatwa tentang kewajipan zakat pendapatan. Oleh kerana Majlis Agama Islam setiap negeri mempunyai bidang kuasa tersendiri dan berasingan dalam menentukan fatwa maka negeri-negeri di Malaysia didapati mempunyai pendirian yang berbeza diantara satu dengan lain. Sebahagian negeri mewartakan zakat pendapatan gaji sebagai wajib manakala sebahagian negeri lain pula tidak mewartakannya sebagai wajib. Terdapat juga negeri yang masih pasif di dalam memutuskan hal tersebut. Negeri-negeri yang telah mewajibkan zakat pendapatan gaji ialah Selangor, Wilayah dan Melaka manakala negeri yang tidak mewajibkan zakat pendapatan ialah Perak. Negeri yang belum membuat keputusan ialah seperti Terengganu, Kedah dan Perlis. Oleh kerana status zakat pendapatan yang masih belum disepakati maka kepatuhan individu mengeluarkan zakat pendapatan bergantung kepada samada ia bersetuju atau tidak tentang kewajipan membayarnya. Walaupun pendirian individu ini serba sedikit dipengaruhi oleh keputusan kerajaan negeri, yang masing-masing mempunyai kewibawaan dalam menentukan wajib atau tidak zakat pendapatan namun alasan ketiadaan jumhur ulama ini menyebabkan ia tidak membayar atau mengelak dari membayar zakat ini. Terdapat juga kes didalam negeri yang telah mewartakan kewajipan zakat pendapatan tetapi masih ada individu yang tidak membayarnya dan begitulah sebaliknya didalam negeri yang tidak mew artakan kewajipan zakat pendapatan namun terdapat individu yang tetap membayarnya. Membayar zakat pendapatan atau tidak membayar zakat pendapatan adalah sangat berkait dengan soal ketaatan. Zakat secara umum merupakan satu ibadat sebagaimana kewajipan ibadat yang lain seperti sembahyang, puasa dan menunaikan haji. Walaupun ia adalah wajib namun masih terdapat individu yang tidak taat melakukannya. Apa lagi dengan ketiadaan fatwa yang mewajibkannya. Didalam melakukan amalan agama faktor ketaatan amat berkait dengan keimanan. Oleh itu ketidaktaatan untuk membayar zakat melambangkan ketidaktaatan melakukan perintah agama dan memberi gambaran bahawa tingkat keimanan yang kurang. Aidit (1998) menyatakan bahawa untuk mengatasi masalah ketidaktaatan khususnya tidak mahu membayar zakat bukanlah satu perkara mudah kerana ia berkait dengan tahap keimanan dan sikap. Secara praktikalnya ia sukar diukur tetapi membawa kesan kepada keimanan. Kesan keimanan kepada amalan ini juga ditegaskan oleh Qardawi (1998) yang menyebut bahawa amalan ekonomi berkait dengan faktor keimanan. Tanpa faktor iman amalan ekonomi tidak akan diselaraskan dengan kehendak agama tetapi dilakukan mengikut kehendak sendiri. Abdul Hamid (1998) mendapati bahawa terdapat segolongan individu yang menganggap bayaran cukai menyamai zakat dan beranggapan bahawa sekiranya ia telah membayar cukai maka telah terlepaslah tanggungjawab zakat. Memandangkan cukai dan zakat sememangnya wujud dan kedua-duanya merupakan alat yang pernah digunakan oleh kerajaan Islam maka kedua-dua perkara tersebut perlu dibezakan dan mungkin memerlukan penjelasan lanjut dari segi perlaksanaannya. Kamil, Chek Derashid dan Engku Ismail (1997) pula menunjukkan bahawa sikap dan persepsi mempengaruhi kepatuhan. Persepsi yang positif terhadap zakat akan memberi kesan positif terhadap kepatuhan membayar. Walaupun kajian ini tidak melihat secara langsung faktor keimanan namun persepsi individu terhadap zakat sebenarnya mempunyai hubungan dengan keimanan. Pada umumnya keimanan adalah berkait rapat dengan persepsi, oleh itu persepsi yang positif juga menggambarkan keimanan yang tinggi. Dengan itu persepsi dan keimanan samasama mempunyai kesan positif terhadap ketaatan dan membawa natijah yang selari dengan kajian yang lain. Hasil kajian mereka menunjukkan majoriti responden tidak membayar zakat pendapatan iaitu seramai 1846 orang (71.3%) berbanding mereka yang membayar seramai 742 orang (28.7%). Walaupun kajian ini seperti yang dijangka menunjukkan masih ramai orang Islam tidak membayar zakat pendapatan, namun matlamat asas kajian sebenarnya ialah untuk menguji faktor-faktor yang menyumbang kepada pembayaran zakat pendapatan di Malaysia. Ini secara tidak langsung dapat memberi satu maklumat yang berguna kepada pembuat dasar terutamanya institusi zakat dalam menarik lebih ramai orang Islam membayar zakat pendapatan seperti ditunjukkan dalam rajah 2.7 dibawah : Jadual 2.7 : Kekerapan Membayar zakat pendapatan di Malaysia (sumber internet) Seterusnya, hasil kajian mereka telah mendapati faktor demografi seperti umur, taraf perkahwinan dan pendapatan adalah signifikan yang telah mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan. Jadual 2.8 : Hasil keputusan Regresi Logistik Binomial Hasil daripada kajian ini juga telah menimbulkan beberapa implikasi penting iaitu pertamanya kebarangkalian meningkatnya kesedaran membayar zakat pendapatan adalah bergantung kepada enam pembolehubah yang signifikan sahaja. Pertamanya pembolehubah pembayaran zakat melalui potongan gaji. Kajian ini menunjukkan pembolehubah tersebut amat signifikan mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan. Ini menunjukkan semakin mudah mekanisma untuk umat Islam membayar zakat, semakin tinggi kutipan zakat terutamanya zakat pendapatan. Pihak institusi zakat perlu meningkatkan lagi kerjasama dengan para majikan untuk memudahkan pekerja mereka membayar zakat melalui potongan gaji. Contohnya di Selangor telah melaksanakan skim Berkat dalam menggalakan bayaran zakat pendapatan melalui potongan gaji. Mereka yang membayar zakat pendapatan pula akan mendapat rebat membayar cukai pendapatan. Ini secara tidak langsung meningkatkan lagi minat masyarakat Islam membayar zakat pendapatan. Pihak institusi zakat perlu meningkatkan lagi kefahaman masyarakat Islam di Malaysia melalui pelbagai cara termasuklah penerangan, ceramah, kempen dan sebagainya. Kajian ini mendapati faktor demografi iaitu jantina, umur, taraf perkahwinan, pendapatan dan pendidikan adalah signifikan mempengaruhi kesedaran membayar zakat pendapatan. Peningkatan umur yang setelah berkahwin dilihat selari dengan pendapatan yang semakin tinggi menunjukkan semakin tinggi kesedaran membayar zakat. Maka kempen penerangan tersebut perlulah disasarkan khususnya kepada golongan muda yang belum berkahwin dan mereka yang berpendapatan agak rendah. Kumpulan ini dirasakan masih kurang kesedaran membayar zakat tetapi berpotensi untuk menjadi pembayar zakat pendapatan pada masa hadapan. Tahap pendapatan juga mempengaruhi secara signifikan pembayaran zakat. Kajian ini menyokong kajian Zyadi & Mariani (1999) serta Nor Ghani et al. (2001) yang menunjukkan faktor pendapatan amat penting dalam mempengaruhi pembayaran zakat. Semakin tinggi pendapatan semakin tinggi kebarangkalian individu membayar zakat memandangkan pendapatan yang tinggi akan mencukupkan syarat cukup nisab zakat. Ini dapat dilihat di negeri Selangor dan Wilayah Persekutuan yang merupakan antara negeri maju di Malaysia yang sentiasa memperolehi jumlah kutipan zakat yang tinggi setiap tahun. Pada tahun 2004 sahaja kutipan zakat pendapatan di negeri-negeri ini masing-masing adalah RM52.05 juta dan RM63.74 juta. Oleh itu negeri yang mempunyai tahap ekonomi yang tinggi sepatutnya boleh memperolehi jumlah kutipan zakat yang tinggi. Sekiranya terdapat sebarang negeri yang berpendapatan tinggi tetapi kutipan zakatnya masih rendah berbanding negeri lain maka ini bermakna bahawa hasil kutipan zakat di negeri tersebut masih kurang berkesan. Pihak berwajib di negeri tersebut perlu berbuat sesuatu untuk meningkatkan hasil kutipan zakat mereka. Walau bagaimanapun kajian ini mendapati persepsi masyarakat Islam terhadap agihan zakat oleh institusi zakat tidak memberi kesan yang signifikan terhadap pembayaran zakat pendapatan seperti kajian yang telah dilakukan oleh Sanep dan Hairunnizam (2004). Ini berkemungkinan disebabkan mereka yang membayar zakat pendapatan membayar zakat secara terus melalui potongan gaji yang diuruskan oleh pihak majikan dan mereka sebenarnya tidak berurusan secara langsung dengan institusi zakat. Oleh itu mereka berkemungkinan tidak menghiraukan secara serius pengagihan zakat tetapi lebih berminat kepada rebat cukai pendapatan yang bakal mereka terima setiap tahun. Berbanding dengan pembayaran zakat harta yang lain, pembayar zakat akan membayar zakat secara terus kepada institusi zakat dan sejauhmana mereka sanggup membayar zakat amat bergantung kepada peranan institusi zakat mengagihkan zakat tersebut. Pada keseluruhan mereka menegaskan bahawa Peningkatan kesedaran membayar zakat pendapatan adalah penting. Walaupun pendapatan individu diklasifikasikan dalam fiqh sebagai harta yang diikhtilaf dikenakan zakat, namun di Malaysia fatwa wajib zakat pendapatan wujud dengan pewartaan fatwa Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan pada tahun 1997. Walaupun begitu hanya negeri Perak yang kekal tidak mewajibkan zakat pendapatan. Walau bagaimanapun perlu difahami disini bahawa zakat pendapatan mempunyai banyak faedah sosio ekonomi sama seperti tujuan zakat yang lain. Maka semakin banyak kutipan zakat, semakin banyaklah wang dapat diagihkan dan dapat membantu asnaf terutamanya asnaf fakir dan miskin dalam kehidupan mereka. Kutipan zakat yang banyak di negeri –negeri tertentu adalah sebenarnya banyak disumbangkan oleh kutipan zakat pendapatan. Peningkatan ini akhirnya akan dapat mewujudkan satu masyarakat yang saling mengambil berat antara satu sama lain terutamanya kepada isirumah Muslim yang mengalami kemiskinan tegar dapat dihapuskan secara beransur-ansur. 2.6.5 Kajian Kes 5 : Kesedaran Membayar Zakat Pendapatan Kakitangan Profesional (Telah dibentangkan di Seminar Kebangsaan Fakulti Ekonomi 2003 pada 17 September 2003.) Menurut Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid , dan Nor Ghani Md Nor yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, di Fakulti Ekonomi & Perniagaan, UKM ; Kesedaran akan tanggung jawab membayar zakat pendapatan di kalangan golongan profesional Muslim dilihat masih lagi di tahap yang rendah seperti mana dilaporkan oleh MAIWP. Peratusan ini boleh ditingkatkan sekiranya pendidikan dan tindakan undang-undang terhadap zakat dikemaskini serta keyakinan golongan Profesional terhadap MAIWP dapat diperbaiki. Terdapat juga sebahagian kecil golongan profesional yang mempunyai alasan-alasan tertentu untuk tidak membayar zakat manakala yang lain pula membuat bayaran di pusat kutipan negeri lain dan juga kepada pelbagai saluran tidak rasmi. Bilangan dan peratusan golongan profesional yang membayar zakat boleh dilihat di bawah : Jadual 2.9 : Bilangan dan peratusan pembayar zakat pendapatan golongan profesional kepada MAIWP pada tahun 2001. (sumber internet) Ketersediaan institusi kutipan zakat sahaja sememangnya tidak menjamin pembayaran zakat oleh mereka yang sepatutnya berbuat demikian. Terdapat pelbagai faktor-faktor dalaman (nilai) dan luaran yang mempengaruhi keputusan untuk membayar zakat pendapatan di kalangan individu profesional. Isu ini menjadi lebih menarik kerana seolah-olahnya terdapat paradoks dalam gelagat individu berugama Islam yang membayar cukai pendapatan tetapi tidak membayar zakat pendapatan. Berbanding cukai pendapatan, jumlah zakat pendapatan yang dikenakan bukan sahaja lazimnya lebih rendah, bahkan apa yang lebih penting lagi ia merupakan tuntutan keimanan dan Islam. Ia adalah satu perintah yang wajib dilaksanakan seperti rukun-rukun Islam yang lain dan bukan semata-mata hanya pematuhan kepada undang-undang sepertimana cukai pendapatan. Tambahan lagi pembayar zakat juga boleh mendapatkan rebet untuk cukai pendapatan. Hasil daripada kajian ini menunjukkan faktor keimanan dan pengetahuan zakat mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan. Semakin tinggi tahap keimanan dan pengetahuan zakat, maka seseorang individu muslim akan lebih cenderung untuk membayar zakat pendapatan. Hasil kajian ini juga menunjukkan pengetahuan mengenai fungsi PPZ tidak mempengaruhi keputusan untuk membayar zakat. Dapatan bahawa kecenderungan membayar zakat dipengaruhi oleh faktor dalaman adalah penting dalam penggubalan dasar. Ia jelas menunjukkan bahawa usaha meningkatkan pungutan zakat perlu dilakukan dengan cara yang terintegrasi dan mengambil pendekatan menyeluruh. Selain dari usaha untuk meningkatkan kefahaman dan pengetahuan mengenai zakat pendapatan dibuat secara langsung, program dan dasar yang dapat meningkatkan dan mengekalkan tahap keimanan adalah penting untuk tujuan ini. 2.6.6 Kajian Kes 6 : Pandangan Barat Terhadap Zakat Menurut Zulkefly Abdul Karim Mohd. Azlan Shah Zaidi, dan Hairunnizam Wahid yang merupakan Kumpulan Kajian Ekonomi & Kewangan Islam, Pusat Pengajian Ekonomi, UKM ; Terdapat banyak buku karya pengkaji barat yang telah mengangkat dan memuji sistem zakat yang mana zakat telah dipraktikkan dengan begitu luas sekali dan dilaksanakan dalam dunia moden pada masa kini. Misalnya, menurut Arnold dalam bukunya Dakwah Islam beliau telah membicarakan syiarsyiar islam. Beliau telah mengemukakan kebaikan-kebaikan dan tujuan-tujuan yang tinggi dalam ibadat haji dan zakat. Menurut beliau ; “persaudaraan adalah teori keagamaan yang paling indah, membangkitkan rasa kagum dalam masyarakat islam. Hal ini jelas dengan sikapnya yang menyayangi orang yang baru masuk islam (mualaf) tanpa mengira apa-apa bangsapun.” (Qardawi, 2001) Pendapat beliau diterima orang-orang mukmin dan memperolehi tempat di kalangan rakan-rakan kaum Muslimin dengan penuh rasa persamaan. Mengikut pendapat Recdorus : “Saya menemukan dalam islam pemecahan dua masalah sosial yang dihadapi dunia. Pertama, apa yang dikatakan dalam alQuran “sesungguhnya orang Mukmin adalah bersaudara. Kedua, adanya kewajipan berzakat ke atas semua pemilik harta, memberikan atau mengambil secara paksa untuk diberikan kepada fakir miskin, apabila golongan kaya enggan membayarnya secara sukarela. Ini adalah ramuan untuk mengatasi sebarang kekacauan dalam masyarakat”.(Qardawi, 2001). Orientalis barat yang termashyur iaitu Masinion pula menyatakan ; “Agama Islam mempunyai kemampuan untuk dapat melaksanakan persamaan secara ketat. Hal ini berkat kewajiban zakat yang harus dibayar oleh setiap orang untuk mengisi baitul-mal.” (Qardawi, 2001) Selain itu, Dr. Faglery dalam bukunya menegaskan bahawa ; “semua agama mengakui dalam batas-batas tertentu bahawa memberi sedekah itu amat penting ditinjau daripada akhlak dan nilai masyarakat. Dengan demikian agama-agama itu adalah atas dasar perasaan kasih sayang. Akan tetapi, agama islam dapat menikmati kebesarannya dalam memberikan contoh dengan menjadikan sedekah itu wajib, untuk meneruskan ajaran Al-Masih dalam bentuk perintah dan selanjutnya dibawa dalam dunia nyata.” Tambahan beliau lagi, setiap muslim diwajibkan oleh undang-undang untuk menyisihkan jumlah tertentu daripada hartanya untuk keperluan fakir miskin, ibnu sabil dan mereka yang memerlukannya. Dengan melaksanakan kewajiban tersebut perasaan kemanusiannya diuji, jiwanya disucikan daripada sifat kebakhilan dan seterusnya ia diberi harapan dengan ganjaran pahala daripada Allah. 2.7 Perbincangan Berdasarkan kajian-kajian pada sistem pembayaran zakat secara atas talian, beberapa kelemahan telah dikenalpasti. Jadual 2. menunjukkan kelemahankelemahan yang telah dikenalpasti. Jadual 2.10 : Kelemahan-kelemahan sistem sedia ada Sistem Bayaan Zakat Atas Talian Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) Kelemahan Perbankan internet yang diperkenalkan sukar difahami oleh pembayar zakat Sistem Perbankan internet kerana tidak disertakan panduan Skim Potongan Gaji penggunaannya. Aplikasi Pemgiraan Kalkulator Kaedah skim potongan gaji hanya dapat diaplikasikan oleh staf MAINJ. Aplikasi kalkulator yang dibangunkan tanpa pangkalan data ini melambatkan proses pembayaran zakat secara atas talian. Sistem pembayaran dan pengiraan diletakkan pada antaramuka berlainan dan memerlukan masa untuk melaksanakan bayaran. Lembaga Zakat Selangor (LZS) Sistem pembayaran dan pengiraan diletakkan pada antaramuka berlainan dan Sistem Perbankan Internet memerlukan masa untuk melaksanakan Sistem Semakan Pembayaran Zakat bayaran Sistem eMajikan Aplikasi Pengiraan Kalkulator Majlis Ugama Islam Singapura (MUIS) Sistem pembayaran dan pengiraan untuk pembayaran zakat terlalu umum dan tidak Sistem Pembayaran Terus Sistem Pengiraan Kalkulator efisyen. Selain itu, kajian-kajian ke atas kajian lepas dan terkini yang membincangkan isu-isu semasa serta cabaran-cabaran yang timbul berkaitan zakat di peringkat negara dan antarabangsa juga telah di kenalpasti secara terperinci. Melalui kajian Kes 1 yang dijalankan oleh Sanep Ahmad, Hairunnizam Wahid, dan Adnan Mohamad menunjukkan bahawa perasaan puas hati terhadap pengurusan pungutan dan agihan pusat zakat berhubungan secara positif dan signifikan terhadap pembayaran zakat kepada institusi formal. Faktor-faktor lain seperti jantina, umur, perkahwinan, pekerjaaan, pendidikan, tanggungan dan sebagainya. Faktor-faktor seperti ketelusan, amanah dan kecekapan dalam pengurusan agihan zakat ini juga merupakan faktor penting dalam mempengaruhi individu tersebut untuk membayar zakat kepada institusi formal ataupun kepada institusi tidak formal. Faktor inilah yang dikatakan sebagai nama baik atau “good will”. Sekiranya tahap kecekapan pengurusan agihan zakat lemah yang mana wujudnya masalah seperti penyelewengan, pecah amanah dan agihan yang tidak sekata, maka akan semakin berkuranglah individu yang akan membayar zakat kepada institusi formal. Kecekapan pengurusan pusat zakat khususnya dari segi pengagihannya merupakan faktor utama yang boleh menyebabkan individu tersebut membayar secara formal atau tidak formal. Dengan ini, institusi zakat perlu mengambil tindakan segera agar individu tersebut yakin dan berpuas hati dengan pengurusan agihan zakat. Salah satu usaha dalam mempertingkatkan kecekapan pengurusan zakat ini adalah dengan melakukan program penswastaan. Melalui Kajian Kes 2 yang dijalankan oleh Muhammad Syukri Salleh yang cuba mengemukakan satu kaedah memanfaatkan zakat untuk asnaf-asnafnya secara maksima. Kaedah tersebut dinamakan kaedah lokalisasi zakat (localization of zakat). Kaedah lokalisasi zakat di sini bermaksud melokalisasikan pungutan dan pengagihan zakat, dengan memungut dan mengagihkan zakat di kawasan itu sendiri. Lebihannya boleh diagihkan ke kawasan-kawasan lain apabila keperluan asnaf di tempat tersebut telah dipenuhi. Kaedah ini melibatkan proses desentralisasi kerana dalam merealisasikannya, pusat pengurusan zakat harus mengagihkan kuasa memungut dan mengagih seperlunya kepada kakitangannya di peringkat tempatan. Cadangan ini berbentuk cadangan teoritis. Buat sementara ini ia mengenepikan dahulu persoalan praktikaliti yang bersangkutan dengan hal-hal perundangan, teknikaliti, persekitaran, sub-budaya dan sebagainya. Melalui kajian kes 3 oleh Sanep Ahmad dan Hasnizam Wahid didapati usaha meningkatkan kutipan zakat boleh dilakukan dengan memperluaskan sumber zakat. Maksudnya mengenakan zakat kepada harta yang diikhtilaf. Langkah ini dirasakan sesuai memandangkan banyak aktiviti semasa menghasilkan pendapatan yang lumayan. Namun demikian sehingga kini belum disepakati lagi apakah jenis harta tambahan yang mungkin boleh dizakat, bagaimana mengira zakat harta tersebut dan bagaimana tanggapan, sambutan dan penerimaan masyarakat terhadap langkah tersebut. Sehubungan itu kajian ini cuba mengenalpasti sumber baru harta untuk di zakat dan kemudian meneliti apakah tangapan dan penerimaan masyarakat terhadap langkah tersebut. Kajian ini menggunakan data primer seluruh Malaysia yang kemudiannya dianalisis menggunakan kaedah ekonometrik. Dapatan kajian menunjukkan bahawa banyak sumber harta baru boleh di zakat dan kesedaran serta kesediaan masyarakat untuk membayar secara umumnya adalah menggalakkan. Namun demikian halangan dan cabaran yang dikenalpasti dalam pelaksanaannya ialah mengenalpasti illah zakat secara tepat, bagaimana mengira zakat harta tersebut dan bagaimana menyelesaikan masalah keengganan membayar zakat bagi segolongan individu akibat ketidakpuashatian terhadap agihan zakat. Ini membawa implikasi bahawa langkah memperluaskan sumber zakat boleh dilaksanakan dan akan benar-benar berkesan sekiranya pihak berwajib komited melaksanakannya serta berusaha meningkatkan keyakinan masyarakat terhadap kesaksamaan agihan zakat oleh Pusat Zakat. Melalui Kajian kes 4 oleh Hairunnizam Wahid ,Sanep Ahmad, Mohd Ali Mohd Noor didapapti faktor demografi seperti umur, taraf perkahwinan dan pendapatan adalah signifikan mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan di samping mekanisma pembayaran zakat pendapatan melalui potongan gaji. Menurut kajian beliau, Tahap pendapatan juga mempengaruhi secara signifikan pembayaran zakat. Kajian ini menyokong kajian Zyadi & Mariani (1999) serta Nor Ghani et al. (2001) yang menunjukkan faktor pendapatan amat penting dalam mempengaruhi pembayaran zakat. Semakin tinggi pendapatan semakin tinggi kebarangkalian individu membayar zakat memandangkan pendapatan yang tinggi akan mencukupkan syarat cukup nisab zakat. Beberapa implikasi dasar juga dicadangkan kepada institusi zakat bagi memperbaiki prestasi kutipan zakat pendapatan di Malaysia. Mereka menegaskan peningkatan kesedaran membayar zakat pendapatan adalah penting. Ini adalah kerana zakat pendapatan mempunyai banyak faedah sosio ekonomi sama seperti tujuan zakat yang lain. Maka semakin banyak kutipan zakat, semakin banyaklah wang dapat diagihkan dan dapat membantu asnaf terutamanya asnaf fakir dan miskin dalam kehidupan mereka. Kutipan zakat yang banyak di negeri –negeri tertentu adalah sebenarnya banyak disumbangkan oleh kutipan zakat pendapatan Melalui Kajian ke 5 oleh Mohd Ali Mohd Noor, Hairunnizam Wahid , dan Nor Ghani Md Nor didapati kesedaran akan tanggung jawab membayar zakat pendapatan di kalangan golongan profesional Muslim dilihat masih lagi di tahap yang rendah seperti mana dilaporkan oleh MAIWP. Hasil daripada kajian mereka menunjukkan faktor keimanan dan pengetahuan zakat mempengaruhi pembayaran zakat pendapatan. Semakin tinggi tahap keimanan dan pengetahuan zakat, maka seseorang individu muslim akan lebih cenderung untuk membayar zakat pendapatan. Hasil kajian ini juga menunjukkan pengetahuan mengenai fungsi PPZ tidak mempengaruhi keputusan untuk membayar zakat. Dapatan bahawa kecenderungan membayar zakat dipengaruhi oleh faktor dalaman adalah penting dalam penggubalan dasar. Ia jelas menunjukkan bahawa usaha meningkatkan pungutan zakat perlu dilakukan dengan cara yang terintegrasi dan mengambil pendekatan menyeluruh. Selain dari usaha untuk meningkatkan kefahaman dan pengetahuan mengenai zakat pendapatan dibuat secara langsung, program dan dasar yang dapat meningkatkan dan mengekalkan tahap keimanan adalah penting untuk tujuan ini. Melalui kajian 6 oleh beberapa pandangan zakat terhadap zakat mendapati bahawa pengkaji-pengkaji barat seperti Arnold, Recdous, Masinion, dan Dr Fagerly telah mengangkat dan memuji sistem zakat yang mana zakat telah dipraktikkan dengan begitu luas sekali dan dilaksanakan dalam dunia moden pada masa kini. Keseluruhan daripada kajian ini didapati bahawa kecekapan dalam menguruskan kutipan zakat merupakan elemen terpenting dalam memberi keyakinan kepada pembayar zakat untuk membayar zakat menerusi institusi yang ditetapkan seperti MAINJ. Perlaksanaan sistem yang lebih sempurna akan meningkatkan hasil kutipan zakat dan mempermudahkan pengagihannya kepada asnaf-asnaf yang perlu. Hal ini pastinya dapat memperbaiki sosio ekonomi di Malaysia. Bagi mencapai tujuan-tujuan diatas maka pembagunan Sisstem Pembayaran e-Zakat merupakan satu alternatif yang paling sesuai di laksanakan berdasarkan kepada beberapa ciri-ciri pembangunan yang antara lainnya penggunaan teknologi terkini dan tercanggih sejajar dengan perkembangan teknologi maklumat. Jadual 2.11 menunjukkan perbandingan sistem pembayaran e-Zakat dengan sistem-sistem sedia ada. Jadual 2.11 : Perbandingan Sistem Pembayaran Zakat Secara Atas Talian Pusat Kaedah Pangkalan Bahasa Pungutan Pembayaran Data aturcara MySQL PHP MySQL Basic VB Access ASP,HTML MS SQL ASP, HTML Zakat Sistem e-Zakat Aplikasi Kalkulator Perbankan internet Pembayaran melalui FPX MAINJ Perbankan Internet Aplikasi Kalkulator LZS Aplikasi Kalkulator eMajikan Pembayaran melalui FPX MUIS Aplikasi Kalkulator Debit/Kredit terus Akaun 2.8 Ringkasan Bab ini telah membincangkan kajian-kajian terhadap kaedah-kaedah pembayaran zakat secara atas talian, sistem pembayaran zakat sedia ada, dan kajiankajian lepas dan terkini. Beberapa kelemahan sistem sedia dan isu serta cabaran semasa zakat telah dikenalpasti. Kaedah-kaedah terbaik telah dipilih untuk diaplikasikan dalam pembangunan Sistem Pembayaram Zakat Secara Atas Talian (Sistem e-Zakat). BAB 3 PERANCANGAN PROJEK DAN METODOLOGI 3.1 Pengenalan Bab ini akan memberi fokus kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan aktiviti-aktiviti seperti pemilihan metodologi yang akan digunakan sepanjang pembangunan sistem. Projek ini memberi peluang kepada pembangun sistem untuk membangunkan satu sistem berdasarkan pengetahuannya.Dalam pembangunan sistem baru atau penambahbaikan sistem, perkara penting yang perlu ada pada pembangunan sistem ialah perancangan projek. Ia mengandungi jadual, rancangan sepanjang perlaksanaan projek, dan sumber-sumber berkaitan projek. Ia juga menjelaskan proses-proses untuk menganalisa, merekabentuk, mengimplementasi, mendokumentasi, dan akhir sekali menguji perisisan produk yang dihasilkan. Perancangan projek adalah aktiviti yang bertujuan untuk menentukan tugastugas yang perlu dilaksanakan mengikut unit yang kecil dan mudah diuruskan. Disamping itu, perancangan merangkumi tarikh mula dan tarikh akhir projek , anggaran kewangan, dan masa yang diperlukan untuk menyempurnakan projek. Perancangan projek merupakan aktiviti yang berulang. Sebagai contohnya, apabila berlakunya masalah yang tidak dijangka, beberapa perubahan akan berlaku yang mana memerlukan perancangan disemak dan disusun semula. Perancangan projek yang baik, mampu menampung dan mengendalikan perubahan yang berlaku. Gantt Chart akan digunakan dalam perancangan projek bagi menggambarkan aktiviti-aktiviti sepanjang perlaksanaan projek. Perancangan merupakan eleman penting dalam menguruskan projek. Ini kerana perancangan yang tidak realistik atau tidak sesuai akan merosakkan keseluruhan perlaksanaan projek. Oleh itu, individu yang terbabit dalam proses pembangunan sistem ini, khasnya pembangun sistem mestilah memberi perhatian kepada perkara-perkara berikut : 1. Memahami perkara yang berkaitan dengan pengurusan projek secara kuantitatif. 2. Melaksanakan penyelidikan berdasarkan jadual yang dirancang dan haruslah peka kepada perkembangan yang dicapai. Bagi memulakan sesuatu aktivikti, pembangun sistem haruslah menyempurnakan aktiviti sebelumnya. Ini bertujuan untuk memastikan projek terlaksana dengan jayanya. Kebiasaannya, bagi membangunkan satu sistem baru, perkara paling penting ialah menjalankan penyisatan awal. Maklumat yang diperlukan untuk membangunkan sistem e-Zakat akan dikumpulkan daripada pengguna, dan pembangun sistem perlulah memahami keperluan pengguna.Sebelum mendapatkan maklumat daripada pengguna, adalah sebaik-baiknya pembangun sistem membuat kajian tentang latarbelakang organisasi untuk kefahaman yang lebih baik apabila menjalankan temuramah dengan staf di Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ), dan beberapa pemerhatian yang sewajarnya tentang persekitaran kerja mereka. Disamping itu, beberapa contoh dokumen seperti borang pembayaran zakat yang digunakan secara manual mestilah dikumpulkan (Rujuk lampiran A) dan menyediakan borang kaji selidik untuk pengguna (Rujuk lampiran B). Selepas berpuashati dengan maklumat berkenaan keperluan pengguna dan keperluan sistem, pembangun sistem perlu merekabentuk gambar rajah dan perlulah mengenalpasti pengguna sasaran dan proses dalam sistem e-Zakat. Gambar rajah seperti use case digunakan untuk ilustrasi dan dokumentasi beberapa aspek berkaitan sistem yang akan dibagunkan. Kemudian mencipta Gambar rajah Hubungan Entiti ataupun Entity Relationship Diagram (ERD) bagi pangkalan data, dan Rajah Aliran Data atau Data Flow Diagram (DFD) bagi setiap proses dalam sistem e-Zakat. Kemudian merekabentuk antaramuka dan pangkalan data. Seterusnya ialah mengimplementasikan sistem yang rekabentuk. Dalam fasa implematasi ini, pengkodan dilaksanakan. Kemudian pengujian dilaksanakan untuk mengenalpasti bahawa pembangunan sistem telah memenuhi semua keperluan yang disenaraikan. Kemudian setelah selesai fasa pengujian, manual pengguna dan penyediaan praktikal kepada pengguna disediakan. Metodologi adalah penting dalam proses pembangunan sistem, yang mana setiap metodologi mempunyai prosedur, teknik-teknik, alatan bantuan, dan dokumentasi yang akan digunakan untuk membantu pembangun sistem bagi membangunkan satu aplikasi sistem berasaskan web. Metodologi itu dapat didefinisikan sebagai satu set prinsip-prinsip am yang memberi panduan kepada pilihan kaedah yang sesuai kepada satu spesifikasi projek. Antara kebaikan-kebaikan penggunaan metodologi ialah membantu menghasilkan produk yang berkualiti, menolong pembangun sistem projek, mengawal projek, mengurangkan kos pembangunan sistem, menggalakkan komunikasi dikalangan semua pihak yang terlibat dalam proses pembangunan, dan menggalakkan proses pemahaman pada semua peringkat dalam organisasi melalui pemprosesan dan dokumentasi berpiawaian. Metodologi adalah model kitar hayat yang menyatakan hubungan setiap fasa pembangunan perisian. Metodologi juga merupakan pendekatan formal untuk mengimplementasikan kitar hayat pembangunan sistem ataupun lebih dikenali sebagai System Development Life Cycle (SDLC). Terdapat pelbagai metodologi pembangunan sistem yang berbeza, yang mana setiap satunya adalah unik kerana ia memberi penekanan sama ada proses ataupun data yang difokuskan dalam setiap fasa SDLC tersebut. Metodologi adalah pusat proses sekiranya ia menekankan model proses sebagai teras konsep sistem yang dibangunkan. Pemilihan metodologi bergantung kepada pengkhususan projek. Kebanyakan pembangun sistem membuat pilihan berdasarkan dua kategori utama iaitu metodologi tradisional iaitu model air terjun dan metodologi berorientasikan objek iaitu model RUP (Rational Unified Process). Oleh itu, berdasarkan kesesuaian sistem e-Zakat, pembangun sistem telah memilih untuk menggunakan metodologi tradisional iaitu model air terjun 3.2 Metodologi Projek Pemiliihan metodologi tradisional bagi pembagunan sistem pembayaran secara atas talian adalah berdasarkan keperluan pengguna, teknologi yang akan digunakan, tahap kerumitan sistem, jangka masa yang diperlukan, dan perkembangan yang diperlukan dalam jadual yang dirancang. Modul air terjun menetapkan proses pembangunan dilaksanakan secara berperingkat dan berulang-ulang tanpa kembali kepada proses yang awal sehinggalah fasa tersebut selesai. Namun, model ini membenarkan pembangun sistem kembali kepada aktiviti sebelumnya dengan serta merta sekiranya berlaku masalah yang tidak dijangka berlaku semasa aktiviti pembangunan sistem e-Zakat ini. Kelebihan metodologi ini ialah pengujian dilaksanakan bagi setiap fasa model air terjun tersebut. Ia juga memberi penekanan dan pendekatan kepada disiplin dan dokumentasi kerana dokumentasi bagi sistem e-Zakat dilaksanakan pada setiap peringkat. Model air terjun ini amat bersesuaian dengan pembangunan sistem e-Zakat. Ia menunjukkan secara ringkas perkara pertama yang harus dipertimbangkan ialah apakah yang akan dibangunkan?, rancangan projek, bagaimana e-Zakat akan dibangunkan, dan kemudian membangunkannya. Ia menekankan disiplin proses untuk mengelakkan tekanan pengkodan sistem yang terlalu panjang sebelum pembangun sistem mengetahui apa yang perlu dibangunkan. Ia dianggap berjaya sekiranya kerumitan e-Zakat adalah rendah dan keperrluan adalah statik. Rajah 3.1 menunjukkan model air terjun yang mempunyai 6 fasa utama pembangunan sistem iaitu penyisatan awal, analisis keperluan, rekabentuk, pembangunan implementasi, pengujian, dan penyelenggaraan. Penyiasatan awal Analisis keperluan Rekabentuk Pembangunan Implementasi Pengujian Rajah 3.1 : Model air terjun 3.2.1 Fasa Penyiasatan awal Permulaan bagi fasa penyisatan awal ialah menghantar cadangan projek kepada penyelia. Selepas cadangan projek diterima oleh penyelia, pembangun sistem akan menentukan apakah objektif pembangunan sistem,analisis masalah, pernyataan masalah, dan kepentingan projek. Disamping itu, pembangun sistem perlu mengenalpasti dan memahami bagaimana perlaksanaan pembayaran zakat secara atas talian yang ingin dibangunkan. Langkah seterusnya ialah mengumpulkan maklumat yang akan digunakan untuk tujuan pembangunan sistem yang dicadangkan. Melalui pembacaan buku, melayari internet ataupun pemerhatian akan memberi banyak maklumat. Penyiasatan awal mestilah dilaksanakan dengan sempurna. Ini kerana, fasa akan menjadi kritikal kerana hasilnya akan memberi kesan kepada keseluruhan projek nanti. 3.2.2 Fasa Analisis Keperluan Sebelum sistem dibangunkan, beberapa analisis keperluan mestilah dilaksanakan. Tujuan utama keperluan adalah untuk memastikan sistem yang dibangunkan mengikut spesifikasi yang telah ditetapkan oleh pengguna. Pertama, menganalisis organisasi yang berhubungkait dengan keseluruhan operasi sistem membolehkan masalah semasa dikenalpasti. Bagi mendapatkan keterangan dan maklumat daripada Majlis Agama Islam Johor, temuramah dilaksanakan di Pejabat Majlis Agama Islam Negeri Johor. Kemudian draf dan kajian yang lebih spesifik tentang teknologi, perisian, perkakasan, dan pangkalan data yang akan digunakan juga merupakan aktiviti yang penting. Seterusnya, pemerhatian pada persekitaran sistem dan aturan aliran kerja sistem semasa juga dilaksanakan. Perbincangan yang melibatkan semua pihak dalam pembangunan sistem amat perlu supaya tidak berlaku salah faham dan konflik di masa hadapan. Disinilah segala masalah dan kekangan dapat dinyatakan dengan baik. Anggaran kos dan masa juga dapat dirangka dengan sempurna. Semua maklumat ini dianalisa dan didokumentasikan dalam perancangan pengurusan projek. 3.2.3 Fasa Rekabentuk Setelah segala keperluan diperolehi dan dikenalpasti dalam fasa analisis, maka fasa rekabentuk sistem akan mula dilaksanakan. Rekabentuk yang akan dilaksanakan adalah Data Flow Diagram (DFD) dan Relationship Diagram (ERD) dalam bentuk yang mudah untuk difahami. Tidak ketinggalan akan disertakan penerangan yang terperinci untuk setiap use case yang wujud. 3.2.4 Fasa pembangunan Fasa ini bermula selepas rekabentuk sistem selesai. Ia merangkumi penghasilan sistem asli. Pertama, buat kajian spesifikasi fungsi dan menentukan parameter rekabentuk. Rekabentuk yang lengkap kemudian diterjemahkan dalam bentuk pengkodan. Bergantung bagaimana fasa rekabentuk dilengkapkan, bahagian pembangunan boleh dilaksanakan secara automatik. Program pengkodan yang digunakan untuk membangunkan sistem e-Zakat ini ialah menggunakan perisian dreamwever dengan bahasa skrip pelayan PHP dan MySQL sebagai pangkalan data. 3.2.5 Fasa pengujian Projek akan menjalani proses pengujian sepenuhnya untuk menentukan keberkesanannya pada persekitaran pengguna. Disinilah pengguna akan diberi ruang untuk membuat pengujian ke atas sistem yang telah siap. Pembangun sistem akan menerangkan dengan jelas jika terdapat sebarang kekeliruan dan akan melakukan penambahbaikan mengikut keperluan pengguna. 3.2.6 Fasa Implementasi Tujuan utama perlaksanaan projek ini adalah untuk mengimplementasikan sistem tidak kira samada dalam persekitaran pengguna atau dalam persekitaran pembangun itu sendiri. Keadaan ini bagi mengelakkan masalah yang akan berlaku apabila sistem dipindahkan kepada persekitaran pengguna. Selain itu, ia juga turut mengimplementasikan objek, kelas dan objek dalam bentuk komponen. 3.3 Jadual Projek Projek ini dijalankan selama 2 semester iaitu projek 1 dilaksanakan pada semester 3 sesi 2006/2007 (Rujuk lampiran C)manakala projek 2 dijalankan pada semester 3 sesi 2007/2008(Rujuk lampiran D). Carta Gantt (Rujuk lampiran E) digunakan bagi menggambarkan aktiviti-aktiviti yang terlibat di sepanjang perlaksanaan projek 1 dan projek 2. 3.4 Ringkasan Maka keseluruhannya, metodologi adalah kaedah yang digunakan untuk memberikan panduan dan arah tuju yang betul sepanjang proses pembangunan sistem. Pelbagai faedah akan diperolehi apabila menggunakan metodologi yang betul dalam pembangunan sistem dan sebagai contoh yang paling penting ialah proses pembangunan sistem akan berlangsung dengan lancar dan produktif kerana setiap aliran fasa diikuti dan pembangunan sistem juga akan berada dalam skop yang betul dan menepati kehendak pengguna. Pada era ICT ini, penggunaan pendekatan metodologi yang masih kekal digunakan dikalangan pembangun sistem ialah pendekatan SDLC iaitu dengan penggunaan model air terjun BAB 4 ANALISIS DAN REKABENTUK SISTEM 4.1 Pengenalan Setiap orang muslim di Malaysia khasnya di Johor wajib melaksanakan tanggungjawab membayar zakat apabila telah cukup nisab dan haulnya. MAINJ merupakan salah satu organisasi yang terpenting di Malaysia untuk menguruskan pungutan zakat. Oleh itu, bab ini memainkan peranan penting bagi membincangkan fasa analisis tentang kajian semula perkhidmatan, analisis masalah, pernyataan masalah dan analisis keperluan. Kajian semula perkhidmatan dilaksanakan untuk memahami apakah perkhidmatan sedia ada yang terlibat dan bagaimana proses perkhidamtan sedia ada dilaksanakan. Pembangun sistem mesti memahami bagaimana aliran proses perkhidmatan sebelum ini. Ia bertujuan bagi mengelakkan pembagunan sistem bertindih dengan sistem yang lain dan bagi mengelakkan pembaziran masa berlaku untuk membangunkan sistem. Disamping itu, pembangun sistem juga mestilah tahu bagaimana sistem sedia ada diatur secara dalaman dan luaran. Tujuan kajian kes ialah untuk menganalisa bagaimana situasi perkhidmatan sesia ada. Kemudian, pembangun sistem akan menghuraikan apakah proses-proses yang dikaji. Daripada analisis ini, pembangun sistem akan memberi perhatian kepada masalah-masalah yang telah dikenalpasti. Berdasarkan analisis masalah, pembangun sistem akan menyatakan masalah yang lebih spesifik dalam perkhidmatan sistem sedia ada. Kemudian, pembangun sistem akan menentukan apakah penyelesaian kepada masalah-masalah tersebut. Pembangun sistem juga perlu menganalisa keseluruhan keperluan yang diperlukan untuk membangunkan sistem seperti keperluan perniagaan, keperluan rangkaian ataupun keperluan pengguna. Seterusnya dalam perlaksanaan fasa rekabentuk, rekabentuk sistem yang dicadangkan mula dibangunkan. Fasa ini dimulakan dengan berpandukan kepada dokumen keperluan daripada fasa analisis keperluan dan keperluan-keperluan tersebut kemudiannya dipetakan dalam bentuk rekabentuk. Rekabentuk tersebut menakrifkan komponen-komponen yang terlibat, antaramuka-antaramuka dan kelakuan-kelakuannya. Dalam fasa ini juga, apakah data mentah dan bagaimana ia digunakan juga akan ditentukan. Kemudian rekabentuk lengkap dalam dokumen ini akan menyediakan maklumat yang sangat berguna dalam proses pembangunan sistem e-Zakat. Notasi grafik yang digunakan dalam dokumen ini adalah berpandukan teknik berorientasikan objek UML. Disamping itu, data input dan output akan ditentukan bergantung kepada data mentah yang telah ditentukan sebelumnya. Seterusnya, pembangun sistem akan merekabentuk antaramuka yang akan diimplenmentasikan dalam projek ini. 4.2 Analisa Sistem Semasa 4.2.1 Analisa Organisasi Analisa terhadap keperluan organisasi amat penting bagi mendapatkan maklumat berkaitan dengan organisasi seperti visi, misi, objektif, produk perkhidmatan organisasi dan proses kerja yang terlibat dalam setiap bahagian terutama sekali dalam bahagian pungutan dan agihan zakat. Hasil analisa yang diperolehi digunakan untuk membangunkan sistem pembayaran yang menepati objektif iaitu membangunkan satu sistem pembayaran zakat secara atas talian. 4.2.2 Latarbelakang Organisasi Kajian – MAINJ Majlis Agama Islam Negeri Johor (MAINJ) merupakan satu badan di bawah kelolaan kerajaanNegeri Johor yang amat penting dalam melaksanakan pungutan dan pengagihan zakat. Tanggungjawab ini merupakan salah satu daripada fungsi teras dalam pentadbiran MAINJ yang telah dilaksanakan sejak sekian lama. Menurut sumber daripada MAINJ, struktur organisasi di MAINJ diketuai oleh seorang Setiausaha atau Ketua Pegawai Eksekutif dan dibantu oleh seorang atau dua orang Penolong Ketua Setiausaha. Kebiasaannya mereka ini akan bertanggungjawab kepada pengurusan baitulmal (termasuk zakat), pengurusan pentadbiran dan kewangan. Di bawah kawalan seorang Penolong Ketua Setiausaha diwujudkan beberapa unit yang terdiri daripada dua hingga empat orang kakitangan. Struktur organisasi dibahagian Unit Zakat di MAINJ pula diketuai oleh seorang Penolong Setiausaha Gred 41 dan dibantu oleh beberapa orang Pegawai Eksekutif (termasuk Pusat-pusat Urusan Zakat Daerah). Dengan berbekalkan kekuatan tenaga kerja yang begitu terhad, MAINJ perlu melaksanakan tugas dan tanggungjawabnya sebagai mana yang dituntut. Dalam menjalankan bidang tugas tersebut, undang-undang dan peraturan yang berkaitan dengan zakat termaktub dalam Enakmen Pentadbiran Hal Ehwal Agama Islam Negeri. Di dalam Enakmen tersebut dinyatakan peraturan-peraturan seperti kuasa memungut, perlantikan amil-amil zakat, taksiran zakat yang dikenakan kepada setiap individu Islam dan lain-lain. Sejak akhir-akhir ini kebanyakan MAIN telah berusaha bersungguh-sungguh untuk memajukan institusi zakat di negeri-negeri sekaligus meningkatkan hasil kutipan zakat mereka. 4.2.3 Proses Perkhidmatan Semasa Perkhidmatan utama MAINJ adalah pungutan dan agihan zakat, baitulmal dan wakaf. Zakat dipungut daripada orang Islam di negeri Johor, kemudian wang kutipan zakat diagihkan kepada individu yang layak. Bahagian baitulmal pula menerima dan mentadbir harta pusaka orang Islam yang telah meninggal dunia dan tidak mempunyai waris atau yang mempunyai waris tetapi tidak boleh menghabiskan harta. Bagi bahagian wakaf, ia sebagai pemegang amanah harta-harta yang diwakafkan oleh orang Islam untuk tujuan-tujuan tertentu. Manakala bisnes utama ini disokong oleh unit-unit sokongan seperti Kewangan, Pentadbiran dan Sumber Manusia, Sistem Maklumat, Penerbitan, Perancangan & Pembangunan serta Perhubungan Awam dan Pemasaran. Namun fokus utama dalam pembangunan portal ini adalah kepada unit pungutan dan agihan zakat di MAINJ. Berdasarkan kajian yang lepas, MAINJ telah melaksanakan pelbagai kaedah pembayaran zakat secara atas talian. Namun begitu, kebanyakan prosesnya masih dilaksanakan secara manual. Antara kaedah pembayaran yang telah dilaksanakan ialah : 1. Kaunter zakat MAINJ di semua Pejabat Agama Daerah 2. Kaunter Pejabat Pos menggunakan cek/kiriman wang/bank draf atas nama Jawatankuasa Zakat dan Fitrah Negeri Johor. 3. Perbankan internet melalui bank-bank sepeti; RHB Bank Berhad, Bank Islam Malaysia Berhad, Maybank Berhad, EON Bank Berhad, Bank Kerjasama Rakyat Malaysia Berhad, Bank Muamalat Malaysia Berhad, Bank Pertanian Malaysia, dan Bank Simpanan Nasional. 4. Skim Potongan Gaji Bulanan 5. Kaunter Bergerak / Sementara 6. Amil-amil zakat harta dan amil korporat yang bertuliah yang dilantik oleh MAINJ. Proses secara manual ini tidak begitu efisyen kepada pembayar zakat khasnya. Antara kaedah-kaedah ini kaedah perbankan internet untuk capaian pembayar zakat telah dikenalpasti sebagai kaedah yang dilaksanakan secara atas talian berasaskan laman web. 4.2.3.1 Laman Web MAINJ (Internet) Melalui laman web MAINJ, kaedah perbankan internet diperkenalkan bagi kemudahan pembayar zakat. proses-proses yang perlu dilaksanakan oleh pembayar zakat ialah : 1. Membuka akaun-akaun melalui bank-bank terbabit 2. Bagi proses pembayaran zakat, pembayar zakat hanya perlu melayari portal e-zakat di www.maij.gov.my 3. 4.2.4 Kemudian pembayar zakat perlu klik pada URL bank-bank terbabit Analisis Masalah Kebiasaannya, lokasi untuk membayar terletak di kawasan bandar ataupun pekan. Pembayar zakat yang tinggal jauh daripada bandar ataupun pekan memerlukan kenderaan untuk ke sana. Hal ini tidak menjadi masalah kepada pembayar zakat yang ingin membayar zakat fitrah sahaja tetapi agak sukar bagi mereka yang ingin menunaikan zakat harta yang nilainya lebih besar. Selain itu, kadangkala ia bermasalah kepada pembayar zakat yang berada diluar kawasan sama ada dalam negara ataupun luar negara. Pada masa kini, pembayar zakat masih perlu ke pejabat Majlis Agama Islam Negeri Johor, kaunter pejabat pos ataupun kaunter-kaunter yang dilantik untuk membayar zakat. Pembayar masih perlu duduk dan menunggu giliran untuk satu jangkamasa tertentu. Kadangkala ia memakan masa yang lama ketika dalam waktu yang sama ramai pembayar yang menunaikan pembayaran zakat secara serentak. Pada masa ini, telah diperkenalkan pembayaran secara atas talian melalui perbankan internet. Namun demikian, sistem ini masih tidak efisyen digunakan memandangkan tiada manual pengguna yang disertakan menyebabkan pengguna yang tidak ada pengetahuan IT tidak tahu bagaimana melaksanakan bayaran secara atas talian. 4.2.5 Pernyataan Masalah Berdasarkan temuramah dan pemerhatian yang dijalankan, pembangun sistem mendapati Unit Pungutan Zakat di Majlis Agama Islam Negeri Johor memerlukan satu subsistem baru yang mana khas untuk pembayaran zakat. Sub sistem ini akan memberi fokus kepada proses pembayaran zakat. Berdasarkan pemerhatian, pada masa ini pembayar zakat perlu keluar daripada tempat mereka tinggal untuk membayar zakat. Keadaan ini membuang masa dan tenaga mereka. Akhir sekali, pembangun sistem mendapati pembayaran secara atas talian melalui perbankan internet didapati masih tidak efisyen digunakan memandangkan tiada manual pengguna yang disertakan menyebabkan pengguna yang tidak ada pengetahuan IT tidak tahu bagaimana melaksanakan bayaran secara atas talian tersebut. 4.3 Analisa sistem yang dicadangkan 4.3.1 Keperluan Fungsi Jadual 4.1: Keperluan fungsi dalam sistem e-Zakat Keperluan Pengguna Fungsi Login Fungsi ini digunakan untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf MAINJ yang sah sahaja boleh membuat capaian kepada sistem e-Zakat. Logout Fungsi ini digunakan untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun pengguna yang sah sahaja keluar daripada capaian sistem eZakat. Daftar Fungsi ini digunakan untuk pembayar zakat membina rekod dalam pangkalan data yang akan digunakan ketika menggunakan fungsi login sistem e-Zakat. Transaksi Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar zakat membuat transaksi bayaran zakat secara atas talian menggunakan sistem e-Zakat Pilih Transaksi Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar zakat membuat pilihan transaksi bayaran sebelum membuat bayaran zakat secara atas talian menggunakan sistem e-Zakat Semak Rekod Bayaran Zakat Fungsi ini membolehkan pembayar dan staf menyemak rekod bayaran zakat yang terkini dalam Sistem e-Zakat Semak maklumat Peribadi Fungsi ini membolehkan pembayar menyemak maklumat peribadi mereka yang terkini dalam Sistem e-Zakat Kemaskini Maklumat Peribadi Fungsi ini membolehkan pembayar zakat mengemaskini maklumat peribadinya seperti nama, alamat ataupun pertukaran katalaluan dalam sistem e-Zakat Semak Maklumat Nisab Zakat Fungsi ini membolehkan staf menyemak maklumat nisab terkini untuk digunakan dalam sistem e-Zakat. Kemaskini Maklumat Nisab Fungsi ini membolehkan staf mengemaskini Zakat maklumat nisab terkini untuk digunakan dalam sistem e-Zakat. Cetak Fungsi ini membolehkan staf dan pembayar zakat mencetak resit bayaran ataupun borang data yang berkaitan. 4.3.1.1 Rekabentuk Rajah Aliran Data 1. Login 2. Semak Rekod Bayaran 3. Kemaskini Maklumat Nisab Zakat 4. Logout 5. Login 6. Pembayaran FPX 7. Semak Rekod Bayaran 8. Kemaskini Maklumat Peribadi 9. Semak profil bank 10. Simpan dan semak maklumat pembayar dan staf Rajah 4.1 Rajah Aliran Data peringkat sifar Rajah 4.2 Proses Keseluruhan Rajah Aliran Data 4.3.1.2 Rekabentuk UML «uses» «extends» transaksi bayar zakat «uses» pilih transaksi bayaran «uses» «extends» kemaskini rekod peribadi papar rekod peribadi «uses» pembayar zakat Sistem Bank «uses» papar rekod bayaran «uses» «uses» «extends» «uses» login «uses» daftar «uses» «uses» logout «uses» Sistem Pangkalan Data «uses» staf MAINJ kemaskini maklumat nisab zakat «uses» papar maklumat zakat «uses» Cetak Rajah 4.3 : Rekabentuk UML 4.3.2 Keperluan Teknikal 4.3.2.1. Keperluan perisian Jadual 4.2 : Keperluan perisian Perisian Operasi Sistem Persekitaran sebelah Pelayan Fungsi kepada sistem Microsoft Windows 98 dan Sistem e-Zakat ini stabil keatas. dilarikan menggunakan persekitaran operasi sistem Windows 98 / ME / XP. Ia memerlukan • Random Access Memory (RAM) – 128MB atau lebih tinggi • Processor sekurangkurangnya Intel Pentium IV 1.5Ghz • Storage data sekurangkurangnya 10Gb or higher Pelayan Web Apache Friends Pelayan Apache httpd adalah fleksibel untuk membuat konfigurasi. Perisian sokongan EmEditor Professional Version Editor untuk pengkodan PHP 4.04 Adobe Photoshop version CS Adobe Photoshop membolehkan pembangun meningkatkan produktiviti antaramuka mereka. Bahasa PHP Server Script Language Pengaturcaraan Akronim rekursif untuk PHP ialah Hypertext Preprocessor. Ia adalan perisian opensource server-side scripting untuk membangunkan laman web yang dinamik. Sistem Pangkalan MySQL Server and Clients 4.0 Data MySQL ialah SQL (Structured Query Language) pelayan dan pelanggan bagi pangkalan data MySQL Front Antaramuka untuk melarikan pelayan MySQL dan pangkalan data pelanggan PHPAdmin phpMyAdmin boleh menguruskan keseluruhan pelayan MySQL. Bantuan Komputer- GanttProject Microsoft adalah fleksibel Kejuruteraan Sistem untuk merangka pengurusan projek sistem e-Zakat.. Microsof Visio Aplikasi untuk merekabentuk DFD, ERD, dan UML. 4.3.2.2 Keperluan Perkakasan Perkakasan yang dipilih adalah keperluan cadangan minimum bagi membangunkan dan mengimplemenkan sistem secara atas taliann ialah : Jadual 4.3 Keperluan perkakasan bagi pelayan dan pelanggan web Bil Perkakasan 1. Keterangan Processor Untuk memastikan capaian sistem yang pantas (Pentium 1.5 GHz dan dan keseluruhan persembahan sistem yang keatas) dicadangkan. Memory Membolehkan capaian internet lebih cepat 2. (256 MB dan ke atas) 3. Hard disk Mencukupi sebagai ruang kerja (40Gigabyte dan ke atas) 4. Monitor SVGA color Paparan yang baik 5. Mouse Melancarkan tugas 6. Modem Membolehkan capaian internet lebih cepat dan ( Minima 36.6 kbs speed) stabil 4.3.3 Keperluan Implementasi Untuk sistem e-Zakat, sekurang-kurangnya modem berkelajuan 36.6 kbps diperlukan bagi memastikan ia boleh dihubungkan. Jadual 4.4 menunjukkan keperluan rangkaian bagi sebelah pelayan dan sebelah pelanggan : Jadual 4.4: Keperluan rangkaian Sebelah pelanggan Sebelah Pelayan Menggunakan localhost sebagai Menggunakan localhost sebagai prototaip prototaip WAN WAN WAN WAN Rajah 4.4 : Pelayan & pelanggan sistem e-Zakat 4.4 Rekabentuk Sistem Pembayaran e-Zakat 4.4.1 Data Mentah Data mentah ialah data yang terdapat dalam borang asli yang dikumpul untuk pemprosesan. Dalam sistem e-Zakat, data mentah ialah data dalam borang yang dikumpulkan sepanjang penyelidikan. Kajian analisis daripada sistem yang lepas, pembangun sistem mendapatkan input dan output data seperti berikut : 1. Antaramuka Utama(Index) : Pengguna perlu masukkan alamat URL yang ingin dicapai. Kemudian tekan butang Enter. 2. Antaramuka Login : Pengguna masukkan Id pengguna dan katalaluan sebagai pengguna yang sah. Kemudian tekan butang Login untuk menentusahkan id pengguna dan katalaluan.Sekira pengguna belum mendaftar, tekan butang daftar sebagai ahli sistem. 3. Antaramuka Menu : Pembayar zakat boleh membuat pilihan menu seperti pembayaran FPX, semak rekod bayaran zakat, semak rekod peribadi. Manakala staf pula boleh membuat pilihan menu seperti semak rekod bayaran zakat, kemaskini maklumat nisab zakat terkini. Pembayar zakat atau staf hanya klik kepada butang berkaitan untuk capaian antaramuka seterusnya. 4. Antaramuka Daftar: Dalam antaramuka daftar, pembayar zakat perlu memasukkan input data seperti nama, ic, nombor akaun, pilihan bank, pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, id pengguna, katalauan, emel, dan sebagainya. 5. Antaramuka Pembayaran Zakat: Dalam antaramuka pembayaran zakat, pembayar zakat perlu memasukkan input data seperti nama, ic, nombor akaun, pilihan bank, pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, zakat wang simpanan, zakat emas & perak, jumlah zakat, tahun berkahir, dan tarikh. 6. Antaramuka Semak Rekod Bayaran Zakat: Untuk semak rekod bayaran zakat, pembayar zakat atau staf perlu memasukkan nombor ic pembayar yang ingin disemak. 7. Antaramuka Semak Maklumat Peribadi: Untuk semak maklumat peribadi, pembayar zakat perlu memasukkan nombor ic pembayar yang ingin disemak. Tekan butang kemaskini untuk kemaskini maklumat peribadi. 8. Antaramuka Kemaskini Maklumat Peribadi: Untuk kemaskini maklumat peribadi, pembayar zakat boleh menukar maklumat perbadi mereka dengan menukar input data seperti nama, ic, nombor akaun, pilihan bank, pekerjaan, jenis pekerjaan, alamat, daerah, id pengguna, katalauan, emel, dan sebagainya. 9. Antaramuka Semak Maklumat Nisab Zakat Untuk semak maklumat maklumat nisab zakat, staf perlu memasukkan nombor id barang yang ingin disemak. Tekan butang kemaskini untuk kemaskini maklumat nisab zakat. 10. Antaramuka Kemakini Nisab Zakat: Untuk kemaskini maklumat nisab zakat, staf boleh menukar maklumat nisab zakat pada harga emas terkini dan nisab terkini. 4.4.2 Rekabentuk Sistem Terdapat 3 layer utama dalam layer rekabentuk, iaitu application layer, business layer, dan middleware layer. Setiap layer mempunyai pakej yang dikumpulkan bersama berdasarkan tugas. Rajah 4.4 menggambarkan ketiga-tiga layer yang terlibat dalam sistem e-Zakat. 4.4.2.1 Lapisan Aplikasi (Application Layer) Lapisan ini melaksanakan aplikasi utama sistem ezakat. Terdapat 11 pakej dalam layer ini iaitu, login, logout, daftar, pilih transaksi, transaksi bayar zakat, semak rekod bayaran, semak maklumat nisab zakat, kemaskini maklumat zakat, semak maklumat peribadi, kemaskini maklumat peribadi, dan cetak. Kesemua pakej ini mempunyai fungsi aplikasi yang amat penting dalam sistem ezakat. 4.4.2.2 Lapisan Perkhidmatan Perniagaan (Business service Layer) Lapisan ini melaksanakan hubungan dilaksanakan antara sistem luar dan sistem dalaman. Pakej ini merangkumi artifak sistem e-Zakat, antaramuka sistem eZakat, sistem bank, dan sistem pangkalan data. 4.4.2.3 Lapisan Perantaraan (Middleware Layer) Kesemua bahasa pengaturcaraan akan diletakkan dalam layer ini. Pengkodan sistem ialah menggunakan bahasa pengaturcaraan PHP dan SQL. Rajah 4.5 : Rekabentuk sistem e-Zakat 4.4.3 Rekabentuk Antaramuka Sistem 4.4.3.1 Rekabentuk Navigasi Rajah 4.6 : Antaramuka utama Pengguna perlu masukkan alamat URL yang ingin dicapai. Kemudian tekan butang Enter. Rajah 4.7 : Antaramuka Login staf Staf masukkan Id pengguna dan katalaluan sebagai pengguna yang sah. Kemudian tekan butang Login untuk menentusahkan id pengguna dan kata laluan. Rajah 4.8 : Antaramuka Login pembayar zakat Pembayar zakat masukkan Id Pengguna dan dan katalaluan sebagai pengguna yang sah. Kemudian tekan butang Login untuk menentusahkan id pengguna dan katalaluan. Bagi rekabentuk navigasi seterusnya boleh rujuk Lampiran E. 4.4.4 Rekabentuk Pangkalan Data 4.4.4.1 Rekabentuk Pangkalan Data Logikal Rekabentuk pangkalan data logikal adalah merujuk kepada Entity Relationship Diagram seperti rajah 4.7 yang terlibat dalam sistem e-Zakat. Rajah 4.9 : Rajah Hubungan Entiti 4.5 Ringkasan Rekebentuk sistem e-Zakat ini diharap dapat memenuhi kriteria sistem pembayaran secara atas talian yang berasaskan peraturan Islam serta diterima oleh pengguna. Selain itu sistem ini juga diharap dapat membantu pihak pengurusan dalam menjalankan tanggungjawab mereka untuk merealisasikan misi organisasi BAB 5 IMPLEMENTASI DAN PENGUJIAN 5.1 Pengenalan Implementasi sistem adalah proses seterusnya selepas fasa analisis dan fasa rekabentuk telah selesai. Ia akan menjadi panduan kepada pembangun sistem dalam proses menghasilkan sistem e-Zakat. Selepas fasa rekabentuk selesai, fasa implementasi sistem e-Zakat mula dilaksanakan. Pembangun sistem akan mempertimbangkan bagaimana untuk mengstrukturkan persekitaran pelayan laman web bagi membolehkan sistem dapat diimplementasikan secara atas talian. Pembangun juga perlu memberi pertimbangan bagaimana pemasangan beberapa perisian terbabit bagi memastikan keperluan sistem dapat dipenuhi seperti yang dirancangkan oleh pembangun sistem. Turutan aliran projek akan ditunjukkan dalam bentuk hirarki model. Bahagian ini seterusnya akan memperjelaskan keseluruhan perlaksanaan sistem yang mana ia akan dibahagikan kepada proses utama sistem dan sub proses sistem dalam bentuk aliran. Selanjutnya, keselamatan penggunaan sistem akan dimasukkan. Ia mengandungi prosedur daftar masuk, yang mana pengguna perlu memasukkan identiti pengguna (id pengguna) dan katalaluan pengguna yang tepat dan sah untuk memasuki sistem. Katalaluan pengguna adalah nilai unik dan berbeza bagi setiap pengguna. Manual pengguna (Rujuk Lampiran G) disediakan bagi memudahkan pengguna. Langkah-langkah dan tindakan yang perlu diambil oleh pengguna juga akan diperjelaskan dalam bahagian ini. Ia adalah kaedah yang sama seperti bantuan sistem dalam sistem-sistem yang lain. Implementasi sistem perlu distrukturkan dengan penuh berhati-hati bagi memastikan sistem dilarikan dengan cara yang betul seperti yang dijangkakan. Setelah selesai fasa implementasi, fasa pengujian pula dilaksanakan. Fasa pengujian akan menguji sekiranya ada kesilapan yang dilakukan oleh pembangun sistem sepanjang proses pembangunan sistem e-Zakat. Sekiranya fasa ini diuruskan dengan betul, ia akan mendedahkan kesilapan yang dilakukan dalam sistem yang dibangunkan. Fasa ini bertujuan untuk memastikan sistem yang dibangunkan memenuhi keperluan dengan sempurna. Beberapa peringkat pengujian dilaksanakan, yang mana pembangun sistem melaksanakan turutan pengujian dalam setiap fasa pengujian. Peringkat pertama pengujian, pembangun sistem melaksanakan pengujian unit yang mana setiap unit ataupun modul diuji tanpa saling bergantung untuk memastikan setiap modul berfungsi dengan betul. Peringkat kedua pengujian, pembangun sistem melaksanakan pengujian integrasi yang mana modul terdiri daripada antaramuka sistem dan pangkalan data yang digabungkan dengan betul, stabil dan cara yang jelas untuk difahami bagi memastikan keseluruhan modul berinteraksi dengan betul. Pengujian integrasi juga bertujuan untuk memastikan sistem dapat beroperasi sepenuhnya dengan sistem tertentu dan tiada sebarang masalah pada sistem yang lain seperti ketidaksesuaian dengan sistem komputer yang lain selepas proses pemasangan sistem tersebut dalam komputer yang lain Peringkat ketiga pengujian ialah pengujian penerimaan. Dalam pengujian ini, pembangun sistem akan menyerahkan sistem kepada pengguna untuk pengujian penerimaan pengguna untuk mendapatkan komen daripada pengguna tentang sistem tersebut. Akhir sekali pengujian penerimaan operasi dilaksanakan oleh pembangun sistem untuk memastikan bahawa sistem memenuhi keperluan operasi dan memberi keyakinan bahawa sistem beroperasi dengan betul serta boleh digunakan sebelum diserahkan secara formal kepada operasi pengguna. Sebenarnya, ada satu lagi pengujian yang tidak dilaksanakan dalam projek ini iaitu pengujian regresi. Pengujian regresi hanya bermakna bagi memastikan bahawa sistem ini akan sentiasa berfungsi dengan betul berdasarkan perubahan ataupun tambahan kepada sistem. Sistem ini mungkin dilaksanakan sekira terdapat pengubahsuaian ataupun penambahbaikan sistem kepada versi baru di masa hadapan. 5.2 Implementasi Sistem 5.2.1 Pengstrukturan Persekitaran Pembangunan Perisian 5.2.1.1 Pemasangan Microsof Windows XP/Vista Persekitaran operasi sistem untuk pembangunan sistem e-Zakat ini adalah Windows XP/ Vista. Pemilihan sistem pengoperasian windows adalah kerana ia biasa digunakan oleh pengguna berbanding pengpoperasian Linux ataupun Mac. Windows XP / VISTA ini perlu dipasang ke dalam komputer terlebih dahulu sebelum pembangunan sistem boleh dilaksanakan. 5.2.1.2 Pemasangan Xampp 1.6.2 Xampp 1.6.2 merupakan aplikasi yang digunakan untuk melarikan aplikasi MySQL dan Apache pelayan web. Aplikasi berfungsi bagi membolehkan kedua-dua aplikasi MySQL dan Apache pelayan web ini dilarikan serentak supaya sistem boleh diedit dan dibangunkan pada masa yang sama. Aplikasi MySQL digunakan sebagai pangkalan data sistem manakala Apache pula bertindak sebagai pelayan web untuk melarikan paparan antaramuka pengguna secara atas talian. Aplikasi Xampp 16.2 perlu dipasang ke dalam komputer sebelum pembangunan sistem dijalankan (Rujuk rajah 5.1) Rajah 5.1 : Pemasangan Xampp 1.6.2 5.2.2 Pengurusan Konfigurasi Perisian Versi Prosedur kawalan ataupun lebih dikenali namanya sebagai Version Control Procedure (VCP) digunakan untuk menganalisa dan menyemak setiap perubahan yang dibuat kepada sistem sepanjang proses pembangunannya (Rujuk jadual 5.1) Jadual 5.1 : Versi Prosedur Kawalan AKTIVITI IMPLEMENTASI PERTAMA PENGUBAHSUAIAN Merekabentuk Menggunakan kod asas untuk Membuat pengubahsuaian antaramuka asas mengimplementasikan beberapa ataramuka sistem dengan antaramuka asas seperti antaramuka penggunaan table dan layout index dan antaramuka menu. bagi paparan yang lebih menarik dan kemas. Merekabentuk Memaparkan antaramuka yang Mengubah penggunaan antaramuka index menggunakan warna, teks, dan gambar, teks, dan warna yang gambar yang kurang menarik. pelbagai untuk menarik minat pengguna. Mengimplementasi Menggunakan pengkodan HTML Mengubah semua pengkodan antaramuka statik. biasa bagi paparan asas. dalam bentuk PHP bagi memastikan sistem lebih dinamik. Pengstrukturan Menggunakan pengkodan HTML Mengubah semua pengkoadan borang input biasa bagi paparan asas. dalam bentuk PHP bagi memastikan sistem lebih dinamik. Pengstrukturan Menggunakan EasyPHP sebagai Mengubah pelayan web kepada Pelayan Web pelayan web. Xampp 1.6.2 Penstrukturan Menggunakan Internet Explorer Mengubah perisian browser perisian browser sebagai perisian browser. kepada Mozilla Firefox agar capaian lebih pantas. 5.2.3 Status Implementasi Jadual 5.2 menerangkan status implementasi sistem pembayaran zakat secara atas talian secara keseluruhannya. Jadual 5.2 : Status implementasi sistem e-Zakat MODUL Index Login Logout Daftar Transaksi Bayaran Zakat Pilih Transaksi Bayaran Zakat Semak Rekod Bayaran Zakat Semak Maklumat Peribadi Kemaskini Maklumat Peribadi Semak Maklumat Nisab Zakat terkini Kemaskini Maklumat Nisab Zakat Cetak FUNGSI Modul ini berfungsi sebagai antaramuka utama untuk melarikan Sistem pembayaran e-Zakat Modul ini memaparkan borang daftar masuk untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf yang sah sahaja membuat capaian kepada sistem e-Zakat. Modul ini menyediakan capaian untuk membenarkan pengguna sama ada pembayar zakat ataupun staf yang sah sahaja keluar daripada capaian sistem e-Zakat. Modul ini menyediakan borang pendaftaran untuk pembayar zakat membina rekod dalam pangkalan data yang akan digunakan ketika menggunakan fungsi login sistem e-Zakat. Modul ini menyediakan borang pembayaran untuk melaksanakan bayaran zakat secara atas talian. Modul ini menyediakan menu pilihan bagi membolehkan pembayar zakat membuat pilihan transaksi bayaran zakat Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat rekod bayaran zakat terkini. Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat terkini. Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat dan membolehkan pembayar zakat mengemaskini maklumat peribadinya dalam pangkalan data. Modul ini menyediakan borang yang memaparkan maklumat peribadi pembayar zakat terkini. Modul ini membolehkan staf mengemaskini maklumat nisab zakat terkini untuk digunakan dalam sistem e-Zakat. Modul ini membolehkan staf menyemak maklumat KEMAJUAN FUNGSI Capaian URL prototaip sistem e-Zakat atas talian melalui localhost. Menghantar maklumat id penggunadan kata laluan pengguna untuk daftar masuk sistem. Keluar daripada setiap capaian sistem. Menghantar dan menyimpan maklumat pembayar zakat ke dalam pangkalan data. Menghantar maklumat bayaran.zakat ke dalam pangkalan data. STATUS 100% 100% 100% 100% 80% Membuat capaian pemilihan transaksi. 100% Mendapatkan maklumat daripada pangkalan data 100% Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data Menghantar dan mendapatkan maklumat daripada pangkalan data Mendapatkan maklumat daripada pangkalan data 100% 90% 90% 90% 100% 5.3 Pengujian Sistem Fasa pengujian perlu diuruskan dengan jaya supaya ia mampu mengenalpasti kesilapan dalam pengkodan atau rekabentuk yang dibangunkan bagi memastikan sistem yang dibangunkan memenuhi keperluan dengan tepat dan sempurna. 5.3.1 Perancangan pengujian Setiap pengujian yang ingin dilaksanakan perlulah dirancang dengan rapi terlebih dahulu agar hasil pengujian adalah tepat. 5.3.1.1 Pengujian Organisasi Salah satu langkah dalam proses implementasi dan pengujian ialah mempertimbangkan paras tinggi organisasi yang terlibat dalam fasa pengujian, hubungan setiap antara mereka dan bagaimana proses pengujian akan digabungkan dengan pengurusan sedia ada dalam struktur perkhidmatan. Prinsip panduan bagi pembentukan paras tinggi organisasi ialah terdapat beberapa aktiviti pengujian yang perlu diuruskan bagi memastikan sistem yang dibangunkan memenuhi objektif dan fungsinya sempurna dan tepat pada masanya, serta memenuhi kehendak pengguna. Terdapat 3 kumpulan pengujian utama yang biasa terlibat dalam fasa pengujian iaitu ; pengujian unit, pengujian integrasi, dan pengujian penerimaan. 5.3.1.2 Persekitaran Pengujian Persekitaran pengujian akan menerangkan kawasan dan persekitaran pengujian dilaksanakan dan dikumpulkan. Ia juga akan menentukan konfigurasi dan latihan untuk melaksanakan poengujian. 5.3.1.3 Jadual Pengujian Jadual 5.3 menunjukkan aktiviti-aktiviti pengujian dan keterangan beserta tarikh aktiviti bermula dan tarikh aktiviti berakhir. Jadual 5.3 : Jadual pengujian PERINGKAT TUGAS Pengujian Pembangun Unit Sistem Pengujian Pembangun Integrasi Sistem Pengujian Pengguna Penerimaan akhir 5.3.2 JANGKAMASA BIL TARIKH SASARAN (TAHUN 2008) 1 bulan 5 1 bulan 3 2/6 4/6 6/6 1 minggu 3 10/6 13/6 17/6 20/5 26/5 28/5 30/5 1/6 Strategi Pengujian Strategi pengujian mengandungi perancangan, rekabentuk kes, perlaksanaan, pengumpulan, dan penilaian hasil pengujian. Ia mestilah mengambil kira pengujian peringkat rendah yang akan memastikan pengaturcaraan kod adalah betul. Ia juga mesti mengambil kira pengujian peringkat tinggi yang menentusahkan fungsi sistem memenuhi keperluan pengguna. Jenis strategi pengujian yang digunakan dalam pengujian sistem e-Zakat ini ialah pengujian cabang. Ia akan menguji sama ada sistem betul atau salah. Fasa pengujian unit mempunyai dua jenis pengesahan iaitu pengujian kotak hitam (black-box testing) yang kadangkala digelar kotak gelas dan pengujian kotak putih (White-box testing), yang juga digelar pengujian kelakuan. Dalam pengujian sistem ini, pembangun sistem menggunakan teknik pengujian kotak putih. Dengan menggunakan teknik pengujian ini, pembangun sistem mestilah mengetahui struktur perlaksaan dalaman sistem sebelum sistem diuji. Kes pengujian digunakan bagi mengawal pengstrukturan dalam prosedur rekabentuk. Dalam peringkat pengujian integrasi, pengujian atas-bawah dipilih yang mana modul akan digabungkan dengan cara dari atas ke bawah. Melalui hirarki kawalan, bermula dengan modul kawalan utama (program utama), kemudian diikuti dengan modul bawahan. Pengujian penerimaan pengguna menggunakan teknik pengujian kotak hitam. Pengguna akhir akan menguji sistem luaran e-Zakat yang mana memfokus kepada hasil yang dijangkakan. Mereka tidak perlu memahami bagaimana perlaksanaan bahasa pengaturcaraan web. 5.3.2.1 Kelas-kelas pengujian Jadual 5.4 menunjukkan beberapa kelas pengujian yang terlibat dalam proses pengujian ini, antaranya ialah : Jadual 5.4 : Kelas-kelas pengujian BIL. 1. 2. KELAS PENGUJIAN Pengujian pemerolehan semula (Recovery testing) Pengujian keselamatan (Security testing) 3. Pengujian tekanan (Stress testing) 4. Pengujian perlaksanaan (Performance testing) 5.3.3 KETERANGAN Uji kegagalan perisian, dan tentusahkan pemerolehan semula dapat dilaksanakan dengan sebaik-baiknya. Menentusahkan mekanisma keselamatan dibangunkan di dalam sistem, maka sistem dilindungi daripada sebarang pengkodam dari menembusi sistem. Pengujian kemampuan had tampungan sistem. Sistem diuji dengan beberapa pengguna secara serentak. Uji masa-larian (run-time) sistem sepanjang penggabungan sistem. Rekabentuk pengujian 5.3.3.1 Keterangan pengujian OUTPUT Ya Ya Ya Ya Rekabentuk pengujian merangkumi pengenalan kes, kes pengujian dan jangkaan, dan keputusan jangkaan bagi setiap fungsi yang direkabentuk dan didokumentasikan. Fungsi-fungsi diuji oleh pengujian unit, pengujian integrasi, dan pengujian penerimaan. Fungsi-fungsi yang akan diuji antaranya ialah : 1. Use case 1 : Fungsi pengesahan daftar masuk 2. Use case 2 : Fungsi pengesahan daftar keluar 3. Use Case 3 : Fungsi Pendaftaran 4. Use case 4 : Fungsi semak maklumat nisab zakat 5. Use case 5 : Fungsi kemaskini maklumat nisab zakat 6. Use case 6 : Fungsi pembayaran zakat 7. Use case 7 : Fungsi pilihan transaksi bayaran 8. Use case 8 : Fungsi semak rekod bayaran zakat 9. Use case 9 : Fungsi semak maklumat peribadi 10. Use case 10 : Fungsi kemaskini rekod peribadi 11. Use case 11 : Fungsi cetak 5.3.3.2 Data pengujian Pada fasa pengujian, data pengujian (Rujuk jadual 5.5) memerlukan use case, id terlibat, beberapa data input yang digunakan dan jangkaan output . Jadual 5.5 : Data Pengujian Use Kes pengujian Case 1 Keterangan Data input Jangkaan Output pengujian Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Id pengguna tidak sah & katalaluan sah Staf atau pembayar zakat perlu memasukkan Id pengguna dan katalaluan sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. Id pengguna Katalaluan Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan Id pengguna tidak sah, maka capaian 2 (KP-01-02) antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04) Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Link betul (KP-02-01) Link tidak betul (KP-02-02) 3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05) 4 No IC sah (KP-04-01) Staf atau pembayar zakat perlu klik pada capaian logout untuk keluar daripada sistem. Tiada Pembayar zakat perlu memasukkan data yang yang sama jenisnya seperti dalam pangkalan data yang mana : Menerima variable character for pz_bank pz_nakaun, pz_nama, pz_pekerjaan, pz_jpekerjaan, pz_alamat1, pz_alamat2, pz_daerah, pz_negeri, pz_telefon, pz_id, pz_katalaluan, pz_sahkatalaluan, pz_emel Staf perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02) Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. No ic Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. No IC tidak sah (KP-04-02) 5 Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Staf perlu memasukkan data Id nisab sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. Id nisab Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. 6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Batal Proses Pembayaran (KP-06-05) Pembayar zakat perlu memasukkan data yang yang sama seperti jenisnya dalam pangkalan data yang mana : Menerima variable character for bank pz_nakaun, pz_nama, pz_pekerjaan, pz_jpekerjaan, pz_alamat1, pz_alamat2, pz_daerah Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang simpanan Zakat emas & perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Menerima numeric character bagi pz_ic, pz_emasperak, pz_wangsimpanan, pz_jumlahzakat Menerima varible date bagi pz_tahunberakhir, dan pz_tarikh. 7 Link betul (KP-07-01) Link tidak betul (KP-07-02) 8 No IC sah (KP-08-01) No IC tidak sah (KP-08-02) 9 No IC sah (KP-09-01) Pembayar zakat perlu klik pada capaian jenis transaksi sama ada eBanking atau ePersonal untuk membuat pilihan transaksi. Tiada Staf atau pembayar zakat perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. No ic Pembayar zakat perlu memasukkan No ic sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. No ic Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. No IC sah (KP-10-01) Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan No IC tidak sah (KP-09-02) 10 Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Pembayar zakat perlu memasukkan No ic No ic Memaparkan borang kemaskini rekod sama seperti yang terdapat dalam pangkalan data. peribadi pembayar zakat No IC tidak sah (KP-10-02) 11 Link betul (KP-11-01) Link tidak betul (KP-12-02) 5.3.4 Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Staf atau pembayar zakat perlu klik pada capaian cetak untuk mencetak maklumat daripada sistem Tiada Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Hasil Pengujian kes Hasil pengujian kes ialah pengecaman kepada sistem e-Zakat beradasarkan pengujian fungsi. 5.3.4.1 Hasil Pengujian Unit Pengujian unit merupakan peringkat terendah pengujian terhadap aplikasi sistem melalui proses pengujian. Ia dilaksanakan bagi memastikan kebolehpercyaan setiap unit program ataupun komponen-komponen perisian dihasilkan mengikut keperluan yang telah disenaraikan. Proses pengujian peringkat ini juga bertujuan untuk mengenalpasti kesilapan logik program. Jadual 5.6 : Hasil pengujian keperluan sistem ID Sistem Sistem Jangkaan Output ST-01 Xampp 1.6.2 Running Successfully ST-02 Apache Friends Server Running Successfully ST-03 PHP Admin Running Successfully ST-07 PHP Engine Script Language Running Successfully Jadual 5.7 : Hasil pengujian Antaramuka Modul ID Modul AM-01 AM -02 AM -03 AM -04 AM -05 AM -06 AM -07 AM -08 AM -09 AM -10 AM -11 AM -12 AM -13 AM -14 AM -15 AM -16 AM-17 Kes Pengujian madul index.php login.php staf_main.php staf_viewnisab.php staf_updatenisabemasperak.php staf_updatewangsimpanan.php staf_viewrekodbayaranzakat.php ebanking.php epersonal.php epersonal_daftar.php epersonal_main.php epersonal_payment.php kalkulator_wangsimpanan.php kalkulator_emasperak.php user_viewrekodbayaranzakat.php user_viewprofile.php user_updateprofile.php Berjaya 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 Masalah loading page Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Catatan Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Tiada Jadual 5.8 : Hasil pengujian fungsi (berdasarkan use case) Use Kes pengujian Data input Jangkaan Output Status Catatan Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan OK Tiada Id pengguna tidak sah & katalaluan sah (KP-01-02) Id pengguna tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04) Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Case 1 2 Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Link betul (KP-02-01) Id pengguna Katalaluan Tiada Link tidak betul (KP-02-02) 3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) 4 Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05) No IC sah (KP-04-01) Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan OK Tiada OK Tiada Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. OK Tiada Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada No ic Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Id nisab No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. OK Tiada Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses OK Tiada OK Tiada Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. OK Tiada Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak OK Tiada Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel No IC tidak sah (KP-04-02) 5 Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02) 6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Batal Proses Pembayaran (KP-06-05) Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang simpanan Zakat emas & perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh 7 Link betul (KP-07-01) Tiada dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. No ic Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada OK Tiada OK Tiada No ic No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada No ic No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Memaparkan borang kemaskini rekod peribadi pembayar zakat OK Tiada Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan OK Tiada Link tidak betul (KP-07-02) 8 No IC sah (KP-08-01) No IC tidak sah (KP-08-02) 9 No IC sah (KP-09-01) No IC tidak sah (KP-09-02) 10 No IC sah (KP-10-01) No IC tidak sah (KP-10-02) 11 Link betul (KP-11-01) Tiada Link tidak betul (KP-12-02) 5.3.4.2 Hasil Pengujian Integrasi Selepas pengujian unit berjaya, maka pengujian integrasi pula dilaksanakan. Pengujian intregrasi dilaksanakan bagi memastikan sistem dapat beroperasi sepenuhnya dengan sistem tertentu dan tiada sebarang masalah pada sistem yang lain seperti ketidaksesuaian dengan sistem komputer yang lain selepas proses pemasangan sistem tersebut dalam komputer terbabit. 5.3.4.3 Hasil Pengujian Penerimaan Dalam pengujian penerimaan, prototaip sistem akan dipersembahkan kepada pengguna akhir untuk diuji bagi memastikan sistem memenuhi keperluan pengguna. Prototatip ini disertakan dengan borang penerimaan(Rujuk Lampiran H) untuk diisi oleh pengguna akhir bagi menyokong proses pengujian peringkat ini. Pengguna akhir diberi peluang untuk menguji perlaksanaan sistem dan fungsi setiap modul. Ini membolehkan pengguna akhir memahami penggunaan sistem dengan lebih dekat lagi. Pengujian kes bertujuan utuk menentukan sama ada sistem telah benar-benar lebih efisyen. Sebarang pembaharuan ataupun pertambahan keperluan daripada pengguna akhir akan dipertimbangkan dalam bahagian ini. Jadual 5.9 menunjukkan hasil pengujian penerimaan pengguna akhir. Jadual 5.9 : Hasil Pengujian Penerimaan. Use Kes pengujian Data input Jangkaan Output Status Catatan Memaparkan antaramuka menu pilihan bagi pembayar zakat ataupun staf MAINJ, capaian dibenarkan OK Tiada Id pengguna tidak sah & katalaluan sah (KP-01-02) Id pengguna tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Id pengguna sah & katalaluan tidak sah (KP-01-03) katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Id pengguna & katalaluan tidak sah (KP-01-04) Id pengguna & katalaluan tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Case 1 2 Id pengguna & kataluan sah (KP-01-01) Link betul (KP-02-01) Link tidak betul (KP-02-02) Id pengguna Katalaluan Tiada 3 Maklumat Daftar lengkap (KP-03-01) Maklumat Daftar tidak lengkap (KP-03-02) Kosongkan borang pendaftaran (KP-03-03) Hantar borang pendaftaran (KP-03-04) 4 Batal Proses Pendaftaran (KP-03-05) No IC sah (KP-04-01) Data input sah, proses daftar seterusnya dilaksanakan OK Tiada Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Kosongkan semua data input daripada borang pendaftaran. OK Tiada Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada No ic Proses pendaftaran dibatalkan. Capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan maklumat nisab zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Id nisab No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan borang kemaskini maklumat nisab zakat. OK Tiada Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Data input sah, proses transasksi seterusnya diproses OK Tiada OK Tiada Data input tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. OK Tiada Kosongkan semua data input daripada borang pembayaran. OK Tiada Capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada Proses transaksi bayaran dibatalkan. capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Negeri No telefon Id pengguna Katalaluan Sahkatalaluan Emel No IC tidak sah (KP-04-02) 5 Id nisab sah (KP-05-01) Id nisab tidak sah (KP-05-02) 6 Maklumat pembayaran lengkap (KP-06-01) Maklumat pembayaran tidak lengkap (KP-06-02) Kosongkan borang pembayaran (KP-06-03) Hantar borang bayaran (KP-06-04) Nama bank No. nakaun Nama No ic Pekerjaan Jenis pekerjaan Alamat Daerah Zakat wang simpanan Zakat emas & perak Jumlah zakat Tahun berakhir Tarikh Batal Proses Pembayaran (KP-06-05) 7 Link betul (KP-07-01) Tiada Link tidak betul (KP-07-02) 8 No IC sah (KP-08-01) No ic Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Memaparkan rekod bayaran zakat, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada No ic No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Memaparkan rekod peribadi, capaian antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada No ic No ic tidak sah, capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan Memaparkan borang kemaskini rekod peribadi pembayar zakat OK Tiada Id nisab tidak sah, maka capaian antaramuka seterusnya tidak dibenarkan. Capaian ke antaramuka seterusnya dibenarkan. OK Tiada OK Tiada Link tidak betul. Capaian ke antaramuka seterusnya tidak dibenarkan OK Tiada No IC tidak sah (KP-08-02) 9 No IC sah (KP-09-01) No IC tidak sah (KP-09-02) 10 No IC sah (KP-10-01) No IC tidak sah (KP-10-02) 11 Link betul (KP-11-01) Link tidak betul (KP-12-02) 5.4 Tiada OK Tiada OK Tiada Ringkasan Secara keseluruhannya, bab ini menerangkan tentang implementasi dan hasil daripada pengujian yang dijalankan. Implementasi sistem e-Zakat ini perlu mengambil kira pelbagai aspek sama ada dari segi pengkodan mahupun rekabentuk antaramuka. Untuk menghasilkan satu sistem secara atas talian yang baik dalam masa yang singkat, teknik dan strategi pengujian yang tepat perlu dilaksanakan dengan sebaik – baiknya. Pengujian seperti pengujian unit, pengujian integrasi, dan pengujian penerimaan dilaksanakan bagi mengetahui sama ada sesuatu sistem itu diterima oleh pengguna ataupun tidak. Berdasarkan hasil pengujian, penambahbaikan telah dilaksanakan terhadap sistem bagi memenuhi objektif dan memberi kepuasan kepada pengguna. BAB 6 STRATEGI ORGANISASI 6.1 Pendahuluan Bagi menjamin perlaksanaan sistem dengan lebih berkesan, organisasi memerlukan satu strategi bagi memastikan sistem digunakan sepenuhnya dan mencapai matlamat sebenar projek ini. Di dalam bab ini, dicadangkan beberapa strategi bagi organisasi terbabit melaksanakan sistem yang lebih praktikal dan bersesuaian dengan struktur organisasi. 6.2 Strategi Organisasi Strategi merupakan satu teknik, cara atau kaedah yang terbaik bagi mencapai sesuatu matlamat. Untuk perlaksanaan sistem e-Zakat ini, beberapa strategi organisasi dicadangkan bagi memastikan ia mampu memberi kemudahan pembayaran secara atas talian kepada semua peringkat pengguna. Berikut merupakan strategi yang dicadangkan. 6.2.1 Bengkel Latihan Penggunaan Sesi bengkel untuk latihan praktikal para pengguna di MAINJ perlu dilaksanakan secara berperingkat bermula dari staf-staf MAINJ yang bertanggungjawab menguruskan pungutan zakat sepenuhnya. Bengkel tersebut boleh diadakan selama 3 hari, yang lebih memfokus kepada latihan penggunaan sistem. 6.2.2 Menyediakan Dokumentasi Dokumentasi atau manualpengendalian sistem(Rujuk Lampiran G) adalah amat penting untuk pentadbir sistem iaitu staf MAINJ bagi memastikan setiap fungsi sistem dapat difahami dan diaplikasin dengan betul. Manual pengguna dan pembangunan sistem perlu didokumentasikan untuk tujuan penyelenggaraan dan penambahbaikan terhadap sistem. Dokumen ini perlu disediakan oleh pembangun sistem dari segi nama fail, kegunaan, pangkalan data serta struktur sistem ini. Dokumentasi tersebut perlulah mudah difahami oleh pengguna. 6.2.3 Sokongan Pihak Pengurusan Dalam apa jua bentuk projek untuk sesebuah organisasi sokongan daripada Pihak pengurusan atasan adalah amat penting supaya sistem tersebut mendapat bantuan dari segi kewangan dan moral. Apabila pihak pengurusan atasan menyokong sepenuhnya sistem ini, maka dengan mudahnya kerjasama daripada semua kakitangan MAINJ boleh diperolehi. 6.2.4 Penyelenggaraan Sistem e-Zakat Fasa terakhir dalam pengurusan projek adalah fasa penyelenggaraan. Fasa ini adalah peringkat terpenting bagi menentukan kejayaan sesebuah projek. Pihak MAINJ perlu menentukan seorang pentadbir sistem untuk menyelenggara sistem supaya proses pembayaran zakat tepat mengikut kiraan nisab terkini. Fasa ini juga adalah paling sukar untuk memastikan kitar hayat sistem adalah panjang. Penyelenggaraan sistem perlu dikemaskini sekurang-kurangnya sebulan sekali. 6.2.5 Promosi Sistem e-Zakat Sistem e-Zakat yang dibangunkan perlu dipromosi kepada orang awam supaya sistem ini digunakan. Kaedah promosi yang boleh dilaksanakan iaitu memaparkan alamat laman sistem di dalam risalah, buletin dan di corong radio. Alamat laman web sistem mestilah selalu disertakan dalam apa jua bentuk dokumen berkaitan dengan zakat. 6.3 Ringkasan Penggunaan medium laman web sebagai saluran pembayaran secara atas talian adalah sejajar dengan keperluan teknologi terkini. Namun begitu tanpa strategi yang tepat dan berkesan, sistem pembayaran secara atas talian yang dibangunkan ini tidak akan mencapai objektif yang disasarkan. Strategi yang paling penting adalah mendapat sokongan yang kuat daripada pihak pengurusan atasan supaya ia akan digunakan dengan sebaik – baiknya. Bagi memastikan proses pembayaran secara atas talian ini efisyen pula, strategi terbaik adalah sentiasa mengemaskini laman web sistem. Maka, keseluruhannya kerjasama daripada semua pihak berkaitan terutamanya pihak pengurusan adalah penting ke arah mencapai visi dan misi organisasi BAB 7 KESIMPULAN 7.1 Pengenalan Setelah projek dibangunkan ia seharusnya dianalisa dan dikaji sama ada projek yang dibangunkan ini memenuhi objektif dan mencapai matlamat projek. Di dalam bab ini akan melihat sejauh mana projek yang dibangunkan memenuhi objektif dan apakah nilai yang ada pada projek ini yang diperolehi oleh penulis. Di samping itu, kelemahan sistem, kekangan sistem, masalah yang dihadapi ketika membangunkan sistem ini dan cadangan untuk penambahbaikan sistem juga diperbincangkan. Kajian-kajian ke atas kaedah-kaedah pembayaran semasa yang diamalkan oleh pusat pungutan Zakat di Malaysia dilaksanakan bagi mengenalpasti kelemahankelemahan sistem sedia ada. Seterusnya kajian-kajian ke atas isu-isu semasa berkaitan zakat juga dijalankan bagi mengenalpasti masalah-masalah yang timbul dalam perlaksanaan pembayaran zakat. Kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian yang bersesuaian dengan peraturan zakat dikenalpasti bagi menghasilkan satu rekabentuk sistem yang benarbenar dapat memenuhi permintaan pengguna. 7.2 Pencapaian Hasil awalan daripada Projek Sarjana II telah digunakan sebgai panduan untuk membangunkan sistem yang lengkap dalam Projek Sarjana II. Berdasarkan objektifobjektif yang telah digariskan dalam bab 1, cadangan sistem e-Zakat yang dirancang telah diimplementasikan. Berikut adalah senarai pencapaian yang telah dicpai oleh sistem e-Zakat : 1. Sistem e-Zakat mampu melaksanakan sistem pembayaran zakat melalui modul pengguna yang di kenali sebagai ‘eBanking’ dan ‘ePersonal’. 2. Modul ‘eBanking’ membolehkan pengguna yang telah mempunyai akaun bank berdaftar melaksanakan proses pembayaran melalui capaian perbankan internet kepada bank mereka dengan bantuan manual pengguna. 3. Modul ‘e-Personal’ membolehkan pengguna melaksanakan proses pembayaran melalui kaedah pembayaran FPX dengan bantuan kalkulator internet. 4. Modul ‘e-Personal’ mampu mengawal pendaftaran pengguna melalui perkongsian data dengan bank terbabit bagi menjamin keselamatan sistem. 5. Modul ‘e-personal’ juga memberi kemudahan kepada pengguna berdaftar untuk mengemaskini maklumat peribadi dan menyemak rekod bayaran mereka yang terakhir. 7.3 Rintangan dan Cabaran Sepanjang tempoh perlaksanaan Projek Sarjana ini, sistem yang dihasilkan hanya mencapai 90% daripada objektif penulis. Ini kerana terdapat beberapa kekangan dan cabaran yang telah dilalui secara luaran mahupun secara dalaman. Antaranya ialah: 1. Kekeliruan pengguna tentang objektif sistem yang dicadangkan oleh penulis, yang mana sistem ini lebih memberi fokus kepada aplikasi sistem berasaskan web bukannya portal pengetahuan untuk pengguna. Kesannya pengguna tidak menjawab dengan tepat pengujian penerimaan pengguna, dan penulis perlu mengulangi sesi pengujian bagi mendapatkan hasil yang tepat dengan objektif. 2. Mengharungi kekangan masa yang amat mencabar setelah mula bekerja tetap dalam bidang pendidikan. Banyak perkara baru yang perlu dipelajari dan dalam masa yang sama perlu memberi tumpuan kepada projek sarjana yang telah tertangguh selama satu semester. 3. Komputer peribadi telah dicuri di tempat kerja pada bulan april 2008 menyebabkan penulis terpaksa membangunkan semula projek sarjana yang telah pun siap 60% ketika itu daripada peringkat awal rekabentuk. Ia merupakan cabaran yang paling berat untuk penulis hadapi. 4. Disaat akhir pengujian sistem, penulis sekali lagi diuji apabila komputer peribadi diserang virus yang telah mencipta dirinya sebagai APACHE SERVER dan kemudiannya mengganggu sistem yang dibangunkan selain semua fail di bahagian C telah dirosakkan. Walaubagaimanapun, berkat kesabaran dan dorongan suami serta keluarga, penulis berjaya mengharungi cabaran dan kekangan untuk terus menyiapkan Projek Sarjana ini dengan jayanya walaupun hanya mencapai objektif 90%. Selain itu, sikap memahami dan sokongan moral daripada pihak penyelia, dan teguran membina daripada para penilai telah menjadi semangat kepada penulis agar tidak mudah putus asa dan komited dalam menyelesaikan tanggungjawab sebagai seorang pelajar. 7.4 Harapan Matlamat utama dalam projek ini adalah untuk membina aplikasi sistem berasaskan web iaitu pembayaran zakat secara atas talian (Sistem e-Zakat) yang membuat penambahbaikan daripada sistem sedia ada menggunakan kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian dengan mengambil kira peraturan pembayaran zakat yang perlu dipatuhi semasa proses pembayaran zakat dilaksanakan. Seterusnya, hasil projek ini diharap dapat direalisasikan kepada sistem sebenar yang telah dicadangkan kepada pihak MAINJ. 7.5 Ringkasan Pada keseluruhannya, projek sarjana ini telah berjaya dilaksanakan sebanyak 90%, dan seterusnya didokumentasikan. Semua maklumat keperluan pengguna yang diperlukan untuk membangunkan sistem dikumpulkan melalui aktiviti temuramah dengan pegawai berkaitan di MAINJ, pembacaan buku, borang kaji selidik kepada pengguna, dan penyelidikan melalui internet. Tiga perkara yang perlu diberi perhatian dalam kajian ini ialah bagaimana untuk memastikan data dapat diperolehi dengan terperinci, bagaimana untuk memastikan kualiti data yang diperolehi, dan bagaimana untuk menyimpan dan menguruskan data untuk dianalisis. Melalui penyelidikan internet, beberapa kajian kes tentang sistem sedia ada dan isu-isu semasa dilaksanakan. Semua proses yang berkaitan dengan sistem dijelaskan dalam bab 2. Pada asasnya, penyelidikan internet memberi kelebihan dan bantuan maklumat tentang kaedah-kaedah pembayaran secara atas talian terkini yang lebih efisyen. Selain itu maklumat yang diperolehi memberi panduan dalam pemilihan metodologi yang sesuai digunakan bagi memastikan proses semasa pembangunan sistem berjalan dengan lancar. Daripada senarai maklumat yang diperolehi daripada pihak MAINJ, pembangun sistem perlu benar-benar memahami proses semasa yang mana akan membantu dalam memberi penambaikan kepada sistem sedia ada yang lebih memenuhi kehendak pengguna. Selain itu pembangun sistem juga perlu memberi perhatian kepada teknologi yang bersesuaian bagi mengaplikasi kaedah-kaedah tertentu yang akan digunakan dalam pembinaan sistem baru. Akhir sekali, kemajuan pembayaran zakat secara atas talian ini diharap dapat memberi faedah kepada penambahbaikan sistem. Selepas membuat perbandingan dengan sistem sedia ada, didapati sistem e-Zakat ini mampu menyediakan ruang sistem yang besar dan boleh menjimatkan masa pengguna. Dengan itu, hasil projek ini diharap dapat direalisasikan kepada sistem sebenar yang telah dicadangkan kepada pihak MAINJ. Lampiran A LAMPIRAN A : Borang Pembayaran Zakat Secara Manual Lampiran B LAMPIRAN B : Borang kaji selidik pengguna User no : U0010 BAHAGIAN A Tempat : 1. Berapa lama anda telah menggunakan komputer? 0 - 1 Tahun 2 – 4 Tahun 4 – 6 Tahun 6 – 8 Tahun Lebih 8 Tahun 2. Berapa lama anda telah menggunakan Internet ? 0 - 1 Tahun 2 – 4 Tahun 4 – 6 Tahun 6 – 8 Tahun Lebih 8 Tahun 3. Jantina ? Lelaki Perempuan 4. Umur anda? 20 - 25 Tahun 25 – 35 Tahun 35 – 45 Tahun 45 – 55 Tahun 55 tahun ke atas BAHAGIAN B 1. Adakah anda pernah membayar Zakat? ___________________________________________________________ 2. Dimanakah anda selalu membayar Zakat? ___________________________________________________________ 3. Adakah pelu membayar zakat secara atas talian? Sangat Tidak Setuju 1 2 3 4 5 Sangat Setuju BAHAGIAN C Katakan anda sebagai pengguna yang ingin menjelaskan bayaran zaka secara atas talian. Sila layari laman web http://www.maij.gov.my/utama.htm. Pada website MAINJ ini, sila layari laman web berkaitan melalui capaian RHB Bank Berhad (Online) dan Bank Islam Malaysia Berhad (Online) untuk melaksanakan bayaran zakat secara atas talian.(Ambil masa 5 minit). Setelah selesai sila jawab soalan-soalan berikut : 1. Adakah panduan mengira zakat mudah dicari? Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi 4 5 Tinggi 4 5 Tinggi 2. Adakah proses pembayaran mudah dicari ? Rendah 1 2 3 3. Adakah proses pmbayaran mudah diikuti ? Rendah 1 2 3 4. Adakah keseluruhan perkhidmatan pembayaran yang disediakan oleh MAINJ mudah digunakan. Rendah 1 2 3 4 5 Tinggi Lampiran C LAMPIRAN C : Jadual semester 3 sesi 2006/2007 Lampiran D LAMPIRAN D : Jadual semester 3 sesi 2007/2008 Lampiran E LAMPIRAN E : Gantt Chart Lampiran F LAMPIRAN F : Rekabentuk antaramuka sistem 1) Login Staff : Silap id pengguna & katalaluan 2) Menu Utama Staf 3) Semak Maklumat kadar Nisab 4) Kemaskini Maklumat Nisab Zakat Emas 5) Kemaskini Maklumat Nisab Zakat Perak 6) Staf Semak Rekod Bayaran Zakat 7) Pilihan Transaksi eBanking 8) Pilihan Transaksi ePersonal 9) Menu utama ePersonal 10) Daftar Pengguna Baru 11) Pembayar Zakat Semak Rekod bayaran Zakat 12) Pembayar Zakat Semak Rekod Peribadi 13) Bayar Zakat Guna Kaedah FPX 14) Kalkulator Zakat Wang Simpanan 15) Kalkulator Zakat Emas & Perak Lampiran G LAMPIRAN G : Manual Pengguna Lampiran H LAMPIRAN H : Borang Pengujian Penerimaan Pennguna SISTEM PEMBAYARAN E-ZAKAT OBJEKTIF: Borang soal selidik ini disediakan untuk mendapatkan maklum balas pengguna di sekitar JOHOR BAHRU mengenai sistem ini. Tujuan utamanya adalah untuk meningkatkan lagi keupayaan dalam merealisasikan sistem pembayaran secara atas talian ini. 1. Komen anda mengenai antara muka pengguna Sistem ini Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 2. Pendapat anda mengenai susunan menu dan juga capaian terhadap sesuatu menu dalam sistem ini. Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 3. Komen anda mengenai ketepatan isi kandungan dan mesra pengguna. Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 4. Pendapat anda mengenai tempoh masa tindak balas sistem ini terhadap sebarang tindakan pengguna. Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 5. Komen anda mengenai penerangan dan arahan yang dinyatakan dalam sistem. Tidak Memuaskan Sederhana Memuaskan Sangat Memuaskan Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 6. Mengikut pendapat anda adakah maklumat di dalam sistem ini mencukupi Ya Tidak Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 7. Setelah sistem diuji, apakah fungsi lain yang harus diwujudkan untuk meningkatkan keupayaan sistem ini Ulasan : Nyatakan fungsi lain yang perlu ada _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ 8. Pada pendapat anda, apakah aplikasi atau maklumat lain yang perlu ditambahkan ke dalam sistem untuk meningkatkan keupayaan sistem secara atas talian Ulasan : Komen untuk penambahbaikan sistem _________________________________________________________________ _________________________________________________________________ Lampiran I LAMPIRAN I: Lain-lain 1) Prosedur Pembayaran zakat di MAINJ 2) Borang Pembayaran Zakat Melalui Potongan gaji 3) Borang taksir Zakat Sendiri
