‫دکتر سارا مرتاض هجری‬
‫دفتر توسعه آموزش‬
‫دانشکده پزشکی‬
‫دانشگاه علوم پزشکی تهران‬
‫‪‬بازنگری در جهان‬
‫‪‬کوریکولوم دانشگاه های برتر‬
‫‪‬بازنگری در ایران‬
‫سال بازنگری‬
1969
1971
1974
1982
1982
1988
1992
1998
1994
1995
1995
1996
1997
1997
1997
1997
1998
1999
2001
2001
2004
2004
2004
‫دانشگاه‬
Mc Master University
Missouri–Kansas City university
Mastricht
Harvard
The Arabian Gulf University
University of Malaya
Michigan
University of California, Los Angeles (UCLA)
Manchester school of medicine
Geneva university
Dundee medical school
Liverpool university
Otago university
Hong Kong university
Adelaide school of medicine
McGill school of medicine
Rochester university
King’s College
University of California San Francisco (UCSF)
Nelson R. Mandela, Durban
New South Wales
Duke school of medicine
Washington university
‫کشور‬
‫کانادا‬
‫امریکا‬
‫هلند‬
‫امریکا‬
)‫چند کشور (بحرین‬
‫مالزی‬
‫امریکا‬
‫امریکا‬
‫انگلستان‬
‫سوئد‬
‫اسکاتلند‬
‫انگلستان‬
‫زالندنو‬
‫هنگ کنگ‬
‫استرالیا‬
‫کانادا‬
‫امریکا‬
‫انگلستان‬
‫امریکا‬
‫آفریقای جنوبی‬
‫استرالیا‬
‫امریکا‬
‫امریکا‬
‫تشکیالت و مدیریت کوریکولوم‬
‫دفتر آموزش‬
‫بودجه آموزش ی‬
‫توجه به آموزش‬
‫روند بازنگری کوریکولوم‬
‫پیامدهای یادگیری‬
‫تغییرات پداگوژی‬
‫استفاده از تکنولوژی و کامپیوتر‬
‫تغییرات ارزیابی‬
‫تجربه بالینی‬
‫‪A Guide to the 130 Reports in This Snapshot‬‬
‫)‪Supplement to Academic Medicine 2000:75 (9‬‬
‫‪‬نشان داد که تغییرات عمده در آموزش پزشکی رخ داده است‬
‫‪‬و همچنان تغییرات جدیدی داده می شود‪.‬‬
‫‪‬به ندرت دانشکده ای گفته بود که‪” :‬اصالحات ما تمام شده است‪“.‬‬
‫‪‬در عوض فرایند نظارت و اصالح مستمر ایجاد کرده بودند‬
‫‪A Guide to the 130 Reports in This Snapshot‬‬
‫)‪Supplement to Academic Medicine 2000:75 (9‬‬
‫‪‬بیشترین تغییرات مربوط به این قسمت بوده است‬
‫‪‬برای این کار از استراتژی های مختلفی استفاده شده است‬
‫‪A Guide to the 130 Reports in This Snapshot‬‬
‫)‪Supplement to Academic Medicine 2000:75 (9‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تاکید بر کشف اطالعات توسط دانشجو به جای انتقال صرف آنها‬
‫یادگیری دانشجو محور‬
‫افزایش بحث‪ ،‬گروه کوچک و توتوریال ها‬
‫توجه به محلی آموزش در آن رخ می دهد‬
‫استفاده از تکنولوژی‬
‫تم های طولی‬
‫تاکید روی مهارتهای ارتباطی‬
‫تاکید بر مسایل اخالقی‬
‫استفاده از بیمار استاندارد شده‬
‫مواجهه زود با بیمار‬
‫توجه به بیمار به عنوان یک انسان و در زمینه محیط واقعی او‬
‫فعالیت بیشتر در جامعه‬
‫‪A Guide to the 130 Reports in This Snapshot‬‬
‫)‪Supplement to Academic Medicine 2000:75 (9‬‬
 the GPEP Report and the ACME–TRI Report from the Association of American
Medical Colleges (AAMC)
 reports from the Josiah Macy, Jr. Foundation such as The New Biology and
Medical Education
 Adapting Clinical Medical Education to the Needs of Today and Tomorrow,
 the American Medical Association’s Future Directions for Medical Education,
 publications issued by the Hastings Center,
 by a group of medical educators in Canada,
 by the General Medical Council of Great Britain8 represent only a few of these.
A Guide to the 130 Reports in This Snapshot
Supplement to Academic Medicine 2000:75 (9)
‫‪‬تمرکز روی نحوه و ساختارآموزش‪ ،‬به جای محتوای یادگیری (پداگوژی)‬
‫‪‬تشکیل کورس های اینتردیسیپلینری‬
‫ً‬
‫‪‬مواجهه زود با بیمارطی دوره علوم پایه‪ ،‬مخصوصا هفته اول‬
‫‪‬توجه به کوریکولوم غیررسمی‪ ،‬محیط آموزش ی و ارتباطات روزانه‬
‫‪‬طراحی و اجرای روشهای جدید ارزیابی دانشجو‬
‫‪GREEN. Applying adult learning principles to medical education in the United States‬‬
‫‪Medical Teacher, Vol. 26, No. 1, 2004, pp. 79–85‬‬
‫‪‬در سال ‪ 1999‬مطالعه ای کیفی‬
‫‪ 45 ‬دانشکده از ‪ 50‬تا وارد مطالعه شدند‪( .‬کانادا ‪ ،15‬استرالیا ‪ 10‬و انگلستان ‪)24‬‬
‫‪‬طول مدت کوریکولومها بین سه تا شش سال متغیر بود‪.‬‬
‫‪ %82/2 ‬دانشکده ها طی ‪ 7‬سال گذشته در کوریکولوم خود رفرم ایجاد کرده بودند‬
‫(‪ 13‬دانشکده در کانادا‪ 8 ،‬دانشکده در استرالیا و ‪ 16‬دانشکده در انگلستان)‪.‬‬
‫‪Elliott M.K. Are we going in the right direction? A survey of the undergraduate‬‬
‫‪medical education in Canada, Australia and United Kingdom from a general‬‬
‫‪practice perspective. Medical Teacher 1999: 21(1); 53‬‬
،‫درجات مختلف ادغام در دانشکده هایی که بازنگری انجام داده بودند‬
:‫مشهود بود‬
Elliott M.K. Are we going in the right direction? A survey of the undergraduate
medical education in Canada, Australia and United Kingdom from a general
practice perspective. Medical Teacher 1999: 21(1); 53
Elliott M.K. Are we going in the right direction? A survey of the undergraduate
medical education in Canada, Australia and United Kingdom from a general
practice perspective. Medical Teacher 1999: 21(1); 53
‫‪‬کوریکولوم غیر ادغام یافته را به صورت زیر تعریف کردند‪:‬‬
‫کوریکولوم هایی که در دو سال اول‪ ،‬دو درس از سه در ِس آناتومی‪،‬‬
‫فیزیولوژی و بیوشیمی را به صورت جداگانه ارائه می دادند‪ ،‬به عنوان‬
‫شدند‪.‬‬
‫‪‬در مجموع از ‪ 134‬دانشکدة هفده کشور اروپایی ‪ 46‬تا طبق تعریف ادغام‬
‫یافته بودند‪.‬‬
‫‪Jippes M, Majoor G.D. Influence of national culture on the adoption of integrated and‬‬
‫‪problem-based curricula in Europe. MEDICAL EDUCATION 2008; 42: 279–285‬‬
‫‪‬بررس ی ‪ 16‬دانشگاه پزشکی در ‪ 6‬کشور جنوب شرقی اروپا‬
‫‪‬کوریکولوم همه این دانشگاهها سنتی‪ ،‬استادمحور و مبتنی بر دیسیپلین است‬
‫که ادغام افقی کم و ادغام عمودی وجود ندارد‪.‬‬
‫‪‬روش آموزش ی اصلی سخنرانی و در بالین مبتنی بر بیمارستان است‪.‬‬
‫‪Likic R, Dusek T, Horvat D. Analysis and prospects for curricular reform of medical‬‬
‫‪schools in Southeast Europe. Medical Education 2005; 39: 833–840‬‬
‫‪‬دولت اسپانیا در سال ‪ 1990‬گایدالینهایی برای انجام اصالحات در‬
‫کوریکولومهای دانشگاههای پزشکی با تاکید بر موارد زیر منتشر کرد‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دانشجو محوری‪،‬‬
‫ایجاد ادغام افقی و عمودی‪،‬‬
‫ایجاد کورسهای جدید متناسب با نیازها‪،‬‬
‫ایجاد رابطه بین سالمت و پزشکی‪،‬‬
‫توجه به جامعه و ‪...‬‬
‫‪BOMBI JA. Teaching in Spanish medical schools. Medical Teacher, Vol. 25, No.‬‬
‫‪4, July 2003, pp. 428–432‬‬
‫‪ :2000‬بازنگری در ‪ 12‬دانشگاه از ‪ 27‬دانشگاه‬
‫‪‬تمام این کوریکولومها بعد از بازنگری به دو بخش قبل بالینی و بالینی تقسیم‬
‫ً‬
‫می شدند و عمدتا مبتنی بر دیسیپلین بودند‬
‫‪‬در فاز قبل بالینی در ‪ 5‬دانشگاه ادغام باالی ‪ 66‬درصد گزارش شد‬
‫‪‬در فاز قبل بالینی در ‪ 12‬دانشگاه ادغام وجود نداشت‪.‬‬
‫‪BOMBI JA. Teaching in Spanish medical schools. Medical Teacher, Vol. 25, No.‬‬
‫‪4, July 2003, pp. 428–432‬‬
‫‪‬در دهه ‪ 80‬طرح رفرم کوریکولوم مطرح شد که مورد قبول واقع نشد‪.‬‬
‫‪‬در سال ‪ 1997‬تصمیم گرفته شد که کوریکولوم قبل بالینی به صورت هیبرید‬
‫ارائه شود‪ .‬یعنی بعض ی از ویژگی های آن حفظ شد و در عین حال مبتنی بر‬
‫سیستم یا تم‪ ،‬با تاکید بر ادغام عمودی و افقی‪ ،‬حل مساله‪ ،‬آموزش مبتنی‬
‫بر ‪ Case‬و کار در گروه کوچک وارد شد‪.‬‬
‫‪‬به این ترتیب میزان پذیرش و مشارکت اغلب استادان و دانشجویان که زمینه‬
‫سنتی داشتند‪ ،‬فراهم گشت‪.‬‬
‫‪Tavanaiepour D, Schwartz Pl, Loten EG. Faculty opinions about a revised pre-clinical‬‬
‫‪curriculum. MEDICAL EDUCATION 2002;36:299-302‬‬
2004 ‫سال‬
.‫ با روش گروه کوچک و مواجهه زودرس بالینی در بود‬،‫کوریکولوم مبتنی بر پیامد‬
:‫) تنظیم شده‬life cycle( ‫ حول چرخه زندگی انسان‬،‫مباحث در چهار تم‬
Society and Health
Beginnings Growth and Development
Health Maintenance
Ageing and Endings




McNEIL HP, HUGHES CS, TOOHEY SM, DOWTON SB
An innovative outcomes based medical education program built on adult learning
principles. Medical Teacher 2006: 28(6);527–534
‫‪‬اگرچه در رفرم از غرب الگو گرفته اند‪ ،‬تفاوت های زیادی در‬
‫کوریکولومها دیده می شود که عمدتا به خاطر جمعیت زیاد و تفاوتهای‬
‫نژادی و فرهنگی است‬
‫‪Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.‬‬
‫‪Acad Med 2009; 84:1313–1317.‬‬
‫‪‬دسترس ی بهتر به اطالعات و واجد سیستم سالمت بهتر‬
‫‪‬اما سیستم سنتی آموزش به عنوان مانعی برای ‪ PBL‬محسوب می شود (تایوان‪،‬‬
‫کره)‪:‬‬
‫‪ ‬خصوصیاتی مانند تالش برای مودب بودن زیاد‪ ،‬احترام کورکورانه و در نظر گرفتن جایگاه‬
‫بسیار باال برای استاد‬
‫‪ ‬اهمیت دادن به امتحان‬
‫‪‬در چین‪ :‬جمعیت زیاد‪ ،‬نبود تفکر خالق و نقادانه‬
‫‪‬باید تغییر در متدهای یادگیری رخ دهد‪.‬‬
‫‪Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.‬‬
‫‪Acad Med 2009; 84:1313–1317.‬‬
‫‪‬اکثرا بر اساس مدل های اروپایی‬
‫‪‬تا جایی الگوبرداری شده که تفاوتهای فرهنگ بومی نادیده گرفته شده‬
‫‪‬پزشکان توانایی پاسخگویی به نیازهای منطقه ای و جامعه خود را ندارند‬
‫‪‬اخیرا حرکت هایی برای ایجاد کوریکولوم مبتنی بر جامعه‪ ،‬راه اندازی‬
‫‪PBL‬یا ادغام دیده می شود‬
‫‪Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.‬‬
‫‪Acad Med 2009; 84:1313–1317.‬‬
‫‪‬پاکستان سابقه طوالنی در کوریکولوم مبتنی بر جامعه دارد‬
‫‪‬دانشگاه آقاخان از ‪ 20‬سال قبل رویکرد جامعه نگر داشته و بر اساس‬
‫تجربه موفق آن‪ ،‬سایر دانشگاه ها هم به همان سمت حرکت می کنند‪.‬‬
‫‪‬ضرورت رفرم آموزش پزشکی در سال ‪ 2005‬در سری النکا احساس شد‬
‫‪‬در بازنگری آموزش پزشکی در نپال هم به جامعه نگر بودن توجه شد‬
‫‪Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.‬‬
‫‪Acad Med 2009; 84:1313–1317.‬‬
‫‪‬علی رغم مقاومت و مشکالت مادی‪ ،‬در حال استفاده از رویکرد ادغام‬
‫هستند‬
‫‪‬حداقل در ‪ 50‬درصد دانشکده ها از متد هیبربد ‪ PBL‬استفاده شده‬
‫است‬
‫‪‬مواجهه زود بالینی‪ ،‬رویکرد مبتنی بر جامعه و تغییر در شیوه ارزیابی‬
‫اخیرا مورد توجه قرار گرفته اند‬
‫‪Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.‬‬
‫‪Acad Med 2009; 84:1313–1317.‬‬
‫‪ ‬اکثر دانشگاههای پزشکی از سال ‪ 1990‬به این طرف بر اساس سیاستهای کالن‪،‬‬
‫بازنگری در کوریکولوم خود انجام داده اند‪.‬‬
‫‪ ‬دانشگاه ماالیا‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫یک بار در سال ‪ :1988‬گنجاندن مطالب مرتبط بالینی در علوم پایه و اهمیت دادن به تعهد‬
‫حرفه ای‪.‬‬
‫بار دیگر در سال ‪ 1998‬که تالش برای ادغام بیشتر و تربیت پزشک با دید جامع نگر و‬
‫برجسته کردن نقش بیمار‬
‫‪ ‬دانشگاه ساراواک‪:‬‬
‫‪‬‬
‫کوریکولوم ‪ ،PBL‬مبتنی بر جامعه و ادغام یافته‬
‫‪Sim Si Mui. Teaching of pharmacology in Universiti Malaya and the other medical‬‬
‫‪schools in Malaysia: a historical perspective. Acta pharmacologica Sinica 2004: 25‬‬
‫اکثرا مبتنی بر سخنرانی و استاد محور‬
Tai Pong Lam, Yu Ying Bess Lam. Medical Education Reform: The Asian Experience.
Acad Med 2009; 84:1313–1317.
The Arabian Gulf University 
PBL ‫ و از همان ابتدا به صورت‬1982 ‫ تاسیس‬
2002 ‫ بازنگری مجدد در سال‬
‫دانشجو محور‬
‫یادگیری مادام العمر‬
‫مبتنی بر جامعه‬
PBL
‫ادغام عمودی و افقی حول سیستمها‬
‫ کار گروهی‬،‫گروه کوچک‬






Hamdy H, Anderson MB. The Arabian Gulf University, College of Medicine and Medical
Sciences: A Successful Model of a Multinational Medical School. Acad Med 2006;
81:1085–1090.
‫آفریقا‬
1997
‫ادغام یافته‬
‫مبتنی بر مساله‬
‫شش ساله‬
‫ مدول تئوری حول ارگان سیستم و به دنبالش چرخش های بالینی به‬17
‫ ماه‬18 ‫مدت‬
‫ تم طولی‬9
DU PREEZ R, PICKWORTH G, ROOYEN M. Teaching professionalism: a South African
perspective. Medical Teacher 2007; 29: 284–291
2001 ‫از سال‬
PBL
MCLEANS M. Staining problem-based learning reform: advice in hindsight! Medical
Teacher 2004:26 (8) 726–728
 Sara Mortaz Hejri M.D.
Educational Development Office
 Faculty of Medicine
Tehran university of Medical Sciences


Harvard University
integrated
University of California, San Francisco
integrated
University of Washington
?
The Johns Hopkins University
integrated
Columbia University
Discipline based
University of California, Los Angeles
integrated
The University of Texas Southwestern Medical
Center at Dallas
based on departmental
as well as
interdisciplinary
Karolinska Institute
?
University of Michigan - Ann Arbor
integrated
University College London
integrated
Harvard University
Integrated
University of Cambridge
?
University of Oxford
Integrated (some degree)
Stanford University
integrated
University of California, Berkeley
Integrated (some degree)
Johns Hopkins University
integrated
University of Tokyo
?
Massachusetts Institute of Technology
-------------
Yale University
Integrated (some degree)
McGill University
integrated
Curriculum maps
Preclinical phases
Different types of revision:
 Structure
 Vertical & horizontal integration
 Integration in different types and degrees
Teaching methods include:
 Lectures
 problem-based workshops
 small group seminars
 labs & computer-based activities.
Over half of all class time takes place in small-
group activities.
http://med.stanford.edu/
organized by organ system
integrate histology, physiology, pathology,
microbiology, and pharmacology.
Organ system units cover:
 normal structure and function
 response to disease (including infection),
 treatment (therapeutics).
organized by organ system
integrate histology, physiology, pathology,
microbiology, and pharmacology.
Organ system units cover:
 normal structure and function
 response to disease (including infection),
 treatment (therapeutics).
 to reinforce basic science concepts.
 large group lectures
 small group (8-12 learners) discussions,
 smaller groups (2-3 learners)
 one-on-one instruction.
 clinical problem-based cases,
 multistation exercises,
 standardized patients,
 videotaping,
 computer-based instruction.
Clinical correlations in clerkships provide review
of basic sciences.
http://dgsom.healthsciences.ucla.edu
3rd Year- Core Clerkships (2000)

Revisions being planned 2007
4th Year- The Colleges (2001)
1st & 2nd Years - Integrated, interdisciplinary Human
Biology & Disease curriculum (2003)
Medical Neurosciences 1
Cardiovascular, Renal &
Respiratory Medicine 2
Musculoskeletal Medicine
Medical Neurosciences 2
Gastrointestinal, Endocrine &
Reproductive Medicine 1
Gastrointestinal, Endocrine &
Cardiovascular, Renal &
Foundations of Medicine 2
Respiratory Medicine 1
infectious diseases & cancer
Foundations of Medicine 1
molecular, cell biology, development,
immunology, general path
Reproductive Medicine 1
Summer Break
optional: “STTP” research program
Cardiovascular,
Renal
&
Foundation of Medicine
Respiratory I
8 Weeks
8 weeks
•Pathologic processes
•Anatomy,
•Genetics
•histopathology,
•molecular and cellular biology,
•physiology,
•basic immunology,
•biochemistry,
•critical appraisal.
•genetics,
•imaging,
•selected pathophysiologic mechanisms
Phase 1 -year 1
Foundation of Medicine
II
Assimilation
& Integration
8 weeks
8 weeks
•Endocrinology;
 Basic pharmacology;
•reproductive health & disease;
 microbes,
•breast;
 host defense and immunity;
•GI diseases;
 immune disorders;
•gender-specific diseases;
 clinical trials & epidemiology;
•skin diseases;
 infectious diseases,
•common infectious diseases;
 including classification
of pathogens & therapeutics;
•therapeutics;
 cancer, including•prevention,
classification,including nutrition.
 causes & therapeutics of other blood disorders.
Phase 1 -year 2
http://medschool.ucsf.edu/index.aspx
two integrated phases:

Pre-clerkship: the first and second years
 Clerkship: the third and forth years

8 block courses:



The first year:





Prologue;
Major Organ Systems;
Metabolism and Nutrition;
Brain, Mind, and Behavior.
The second year:





organized around a range of themes and systems
each about 8 weeks
Infection, Inflammation, and Immunity
Cancer – Bench to Bedside;
Life Cycle;
Epilogue.
Foundations of Patient Care:

A longitudinal course
1-Prologue:
all linked together as a foundation for patient care







Anatomy
Biochemistry
Pharmacology
Histopathology
Genetics
social and behavioral sciences
50 days
2-Major Organ Systems:
an integrated approach

Cardiovascular
 Pulmonary
 renal systems
 3 months
3-Metabolism & Nutrition (M & N):





gastrointestinal system
endocrinology,
metabolic issues,
additional emphasis on prevention of disorders in
these areas and on counseling for nutritional health.
2 months
4-Brain, Mind & Behavior (BMB):

neuroscience,
 neurology,
 psychiatry.
 2 months
1-Infection, Inflammation & Immunity (I-3):





microbiology,
Immunology
infectious disease
public and international health issues.
2 months
Foundations of Patient Care (FPC):
 A longitudinal course,
 clinical skills,
 professional development
 clinical reasoning.
 ethics,
 doctor-patient interaction
 a 3-day immersion in the hospital setting for first in-
patient experience.
Intersessions:
 4 week-long breaks between some of the clerkship
blocks.
 students return to the classroom to engage in
discussions

ethics,
 evidence-based medicine,
 health policy.
 also re-visit basic science topics to refresh their
knowledge.
http://info.med.yale.edu/ysm/