Case study 17
Facilitator: Pawin Puapornpong
History
 CASE: ผู้ป่วยหญิงไทยอายุ 33 ปี เชื ้อชาติไทย สัญชาติไทย ศาสนาพุทธ ภูมิลาเนา จังหวัด
อุบลราชธานี ปั จจุบนั อยู่จงั หวัดนครนายก สิทธิการรักษาประกันสุขภาพถ้ วนหน้ า
 ข้ อมูลต่อไปนี ้ได้ จากผู้ป่วยและเวชระเบียน
 CHIEF COMPLAINT : เจ็บครรภ์ถี่ขึ ้น 5 hrs. PTA
 PRESENT ILLNESS:
9 hrs. PTA ผู้ป่วยมีเพศสัมพันธ์กบั สามี ไม่มีเลือดไหลทางช่องคลอด ไม่มีปวดท้ องทันที
หลังมีเพศสัมพันธ์
5 hrs. PTA ผู้ป่วยเริ่ มมีอาการเจ็บครรภ์บริ เวณท้ องน้ อยร้ าวไปหลังและหัวหน่าว มีท้อง
แข็งถี่ขึ ้น เจ็บครรภ์ทกุ 10 นาที นานครัง้ ละ 5-10 วินาที เจ็บครรภ์ปานกลาง ไม่มีน ้าเดิน
ไม่มีเลือดไหลจากช่องคลอด รู้สกึ ลูกดิ ้นดี ไม่มีไข้ ปั สสาวะและอุจจาระปกติ ผู้ป่วยเจ็บ
ครรภ์มากและถี่ขึ ้น จึงมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล
History
 PAST HISTORY:
ปฏิเสธประวัติโรคประจาตัว
ปฏิเสธประวัติเจ็บป่ วยร้ ายแรงจนต้ องเข้ ารักษาที่โรงพยาบาล
มีประวัติผ่าตัดไส้ ติ่ง 4 ปี ก่อนมาโรงพยาบาล ไม่มีภาวะแทรกซ้ อนหลังผ่า
ปฏิเสธประวัติรับเลือดหรื อส่วนประกอบของเลือด
ปฏิเสธประวัติแพ้ ยา อาหาร หรื อสารเคมี
ยาประจา: Ferrous fumarate 1 tab po hs, Vitamin B1-6-12 1 tabs po tid pc ได้ จาก
ANC ครัง้ ที่ 1 ที่โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ฯ
ปฏิเสธประวัติการใช้ ยาต้ ม ยาลูกกลอน ยาสมุนไพร ยาชุด
History
 PERSONAL HISTORY:
มีประวัติดื่มเบียร์ 4-5 ครัง้ /เดือน ครัง้ ละ 1 ขวดใหญ่ ก่อนตังครรภ์
้
(เมื่อมีปัญหากับสามี)
หยุดดื่มขณะตังครรภ์
้
มีประวัติเคยสูบบุหรี่ นาน 1 ปี 1-2 มวน/วัน เลิกสูบขณะตังครรภ์
้
ปั จจุบนั ไม่ได้ ประกอบอาชีพ อาศัยอยู่กบั สามีและบุตร
 FAMILY HISTORY:
มีประวัติบิดาเป็ นโรคหัวใจไม่ทราบสาเหตุ ปั จจุบนั เสียชีวิตแล้ ว ปฏิเสธประวัติโรคทาง
พันธุกรรมอื่นๆ ของคนในครอบครัวเช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง
ปฏิเสธประวัติโรคเลือดในครอบครัว
ปฏิเสธประวัติโรคมะเร็งในครอบครัว
History
OBSTETRICS &
GYNECOLOGICAL HISTORY:
ANC risk:
Uncertain LMP
 Most reliable GA 36+2 weeks by
LMP
Late ANC
 Most reliable EDC 8 กุมภาพันธ์ 2557
Grand multiple gravida
 LMP 4 พฤษภาคม 2556 นาน 5 วัน
 First ANC และ ultrasound ที่
โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ฯ
GA 28+4 weeks (19 พฤศจิกายน
2556) ANC ทังหมด
้
2 ครัง้
Poor ANC
Anaemia
Malnutrition
History of incomplete
vaccination
Lack of social support
History of cigarette
smoking and alcohol use
History
 OBSTETRICS & GYNECOLOGICAL HISTORY:
ประวัติการตังครรภ์
้
ครัง้ ก่อน (บุตร 2 คนแรกจากสามีคนแรก)
 G1 ปี 2540: healthy, term male NB คลอดโดย normal labor BW 2,500 g
 G2 ปี 2545: healthy, term female NB คลอดโดย normal labor BW 3,000 g
 G3 ปี 2550: healthy, term male NB คลอดโดย normal labor BW 3,000 g
 G4 ปี 2552: healthy, term female NB คลอดโดย normal labor BW 3,200 g
 - ไม่ทราบประวัติ Total weight gain
ได้ TT vaccination ไม่ครบ (ได้ วคั ซีน 1 เข็ม 19/11/2556 ผู้ป่วยไม่ได้ มารับวัคซีนต่อ)
ANC laboratory investigation:
 Hb 10.7 g%, Hct 32.5 %, MCV 61.8, DCIP negative, OF positive
 Blood group B Rh positive
 VDRL:non-reactive, Anti-HIV:non-reactive, HBsAg:negative
History
 OBSTETRICS & GYNECOLOGICAL HISTORY:
มีประจาเดือนทุก 28-30 วัน มาสม่าเสมอทุกเดือน มานานครัง้ ละ 4-5 วัน ใช้ ผ้าอนามัย
วันละประมาณ 4 แผ่น
ประจาเดือนครัง้ แรกเมื่ออายุ 12 ปี
มีประวัติคมุ กาเนิดโดยการกินยาคุมนาน 7 ปี กินยาไม่สม่าเสมอ (หยุดคุมกาเนิดระหว่าง
ตังครรภ์
้
)
ปฏิเสธประวัติตกขาวหรื อเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด
ปฏิเสธประวัติมะเร็งหรื อก้ อนผิดปกติบริ เวณอุ้งเชิงกราน
บันทึกการฝากครรภ์
รายการ
1 วันที่ตรวจ
2 การนัด
3 อาการนา
4 Weight(kg)
5 Blood Pressure
6 Urine Protein/Sugar
7 อายุครรภ์
8 Fundal height
9 Presentation
10 FHS(bpm)
11 Fetal movement
12 Abnormal symptoms
13 Edema
14 การสืบค้ นและหัตถการ
15 F/U and plan
ครัง้ ที่ 1
19/11/56
ฝากครรภ์ใหม่
42.1
112/70
28 wk 4 day
2/4 >สะดือ 30 cm
Vertex
153
ดิ ้นดี
Ob U/S 2nd to 3 rd trimester
2 wk + 50 g GCT
ครัง้ ที่ 2
3/12/56
ไตรมาส 2
41.5
129/76
- / 1+
30 wk 4 day
2/3 > SP 31cm
Vertex
155
ดิ ้นดี
1+
tmr + 100 OGTT
ผู้ป่วยมาโรงพยาบาลเพื่อทา 100 g OGTT ในวันถัดมา (4/12/56) แต่หลังรับประทานสารละลายน ้าตาล 100 g ผู้ป่วยอาเจียนปริมาณ
ค่อนข้ างมาก ทาให้ ผลตรวจไม่นา่ เชื่อถือ แพทย์จงึ นัดมาตรวจ 100g OGTT ใหม่อีก 1 wk ต่อมา (11/12/56) แต่ผ้ ปู ่ วยไม่ได้ มาตามนัด
Ultrasound Report
19/11/13
Date
29 wk 1 day
GA
Male
Sex
6.95
Biparletal diameter(BPD)
26.91
Head circumferance(HC)
5.7
Femur length(FL)
PHYSICAL EXAMINATION
 Vital signs
Body temperature 37.3 c
Blood pressure 122/79 mm Hg
Pulse rate 114 bpm
Respiratory rate 20 /min
 GA : a Thai pregnant female, good consciousness, not pale, no jaundice, no
cyanosis, no tachypnea
 HEENT
; no pale conjunctivae, anicteric sclera, no thyroid enlargement
 CVS : normal S1S2, no murmur, full pulse, regular rhythm
 RS
: normal breath sound, no adventitious sound
PHYSICAL EXAMINATION
 Abdomen
normoactive bowel sound,
Fundal height 3/4 > umbilicus, large part: right, FHR 150 bpm,
Longitudinal lie, vertex presentation, positive engagement, positive fetal
movement, EFW 2,500 g
Positive uterine contraction, duration 30-45 sec., interval 5 min., moderatemarked intensity
 PV (11.00 น.): dilation 5 cm, effacement 100%, station 0, soft consistency,
longitudinal fetal position, intact membrane, adequate pelvicmetry
 Extremities : no edema
 Neuro: grossly intact
Problem list
 G5P4A0 GA 36+2 weeks by LMP in active labor
 Preterm labor (by LMP)
 ANC risks: uncertain date, late ANC, poor ANC, grandparities, anaemia,
malnutrition, incomplete vaccination history, lack of social support, history of
cigarette smoking and alcohol use, risk for gestational DM (cannot be ruled out by
previous 100 g OGTT test)
 History of poor compliance with birth control
High risk of obstetric
Inadequate Antenatal Care (ANC)
Inadequate Antenatal Care (ANC)
 American College of Obstetricians and Gynecologist (ACOG) recommends ANPCU
index
 Adequacy of Prenatal Care Utilization (ANPCU) Index
Initiation of PNC
% of expected PNC received
Inadequate ANC
 Initiation of PNC
Preconceptual care
The earlier, the better
Best no later than 4 months
Inadequate ANC
 % of expected PNC received
GA (wks)
PNC Frequency
Until 28
1/ mo
Until 36
1/ 2wks
Until delivery
1/ wk
Or schedule metric
Inadequate ANC
 % of expected PNC received
Eg. This patient
GA (wks)
PNC
Frequency
Through 28
1/ mo
Through 36
1/ 2wks
Until delivery
1/ wk
 GA 36+2 wks by LMP
 First PNC GA 28+4 wks
GA 0 to 28 wks  7 mo = 7 visits
GA 29 to 36 wks = 4 visits
7 + 4 – 7 = 4 visits
Expected PNC = 4
PNC received = 2 (50%)
Inadequate ANC
 APNCU Index
Initiation of PNC
% of expected PNC
received
Inadequate
-After 4 mo
-No PNC
OR <50%
Intermediate
Before 4 mo
AND 50-79%
Adequate
Before 4 mo
AND 80-109%
Adequate plus
Before 4 mo
AND ≥110%
Inadequate ANC
 APNCU Index
Underestimate number of PNC in high risk cases
Late and Poor ANC
 Risky health habits – alcohol, smoking, drugs
 Social factors – depression, domestic abuse?, unwanted pregnancy
 Incomplete immunization + immunity status
 Nutrition – Folate, Iron, Underweight?
 Thalassemia screening
 DM screening
 Infections – Condylomata, Syphilis, HPV
Late and Poor ANC
 PE – BP, BMI, FH
 Baseline Ix – CBC, UA, FBS, HbA1C, ABO Rh
 Lack of opportunity for proper care during the first two trimesters of pregnancy
 Poor ANC – lack of significant updates on sx and PE such as fundal height etc
 Lack of opportunity to ask questions regarding this pregnancy, may increase
psychological distress
เบาหวานขณะตังครรภ์
้
Gestational DM
 สาเหตุ เชื่อว่า ฮอร์ โมน human placental lactogen, estrogen, and cortisolที่เพิ่มขึ ้นขณะ
ตังครรภ์
้
มีผลยับยังการท
้
างานของinsulin
(Gestational diabetes. (n.d.) American Diabetes Association. Retrieved April 17,
2012 )
เกณฑ์การแบ่งกลุม่ เสี่ยง
ความเสี่ยง
ตำ่
ปำนกลำง
สูง
รายละเอียด
อำยุนอ้ ยกว่ำ25ปี
BMI < 25
ไม่ใช่เชื้อชำติทม่ี คี วำมชุกของเบำหวำนขณะตัง้ ครรภ์สูง
ไม่มปี ระวัตคิ วำมผิดปกติของเมตำบอลิซมึ ของนำ้ ตำล
ไม่มปี ระวัตเิ บำหวำนขณะตัง้ ครรภ์และกำรคลอดไม่พงึ ประสงค์
ไม่มญี ำติสำยตรงเป็ นเบำหวำน
ไม่ได้อยู่ในกลุม่ ควำมเสีย่ งตำ่ และสูง
อ้วนมำก
เคยเป็ นเบำหวำนขณะตัง้ ครรภ์
มีนำ้ ตำลในปัสสำวะ
ญำติสำยตรงเป็ นเบำหวำน
แนวปฏิบตั ิ
ไม่ตอ้ งตรวจคัดกรอง
ตรวจคัดกรองในช่วงอำยุ
ครรภ์24-28 wk
คัดกรองให้เร็วทีส่ ุด ถ้ำ
ปกติให้ตรวจซำ้ ในช่วงอำยุ
ครรภ์24-28 wk
Two-step screening
 1) 50g GCT
>/= 140 mg/dl ถ้ าผิดปกติ ตรวจต่อข้ อ2วันถัดไป(ให้ งดอาหาร8ช.ม.)
 2) –ตรวจ FBS ตามด้ วย
100g-OGTT เจาะเลือดหลังให้ 100 g glucose ที่1,2,3 ชัว่ โมงตามลาดับ
Plasma glucose (mg/dl)
ช่วงเวลา
FBS
Carpenter and Coustan
95
National Diabetic
Data Group
105
หลังรับประทำน100g glucose
1 hr
180
190
2 hr
155
165
3 hr
140
145
การแปลผล
*FBS < /= 95 mg/dl แต่มีความผิดปกติของ 100g-OGTT 2ใน3ค่า = Diag GDM class A1
*FBS > 95 mg/dl (ตรวจอย่างน้ อยสองครัง้ ) = Diag GDM class A2
**กรณีพบความผิดปกติของ 100g-OGTT แนะนาให้ ตรวจซ ้าในอีก1เดือนหน้ า
**บางกรณี diag GDM โดยไม่ต้องตรวจ 100g-OGTT ถ้ า
 FBS > 126
 Random plasma glucose > 200
 50-GCT > 200
การดูแลรักษา ก่อนคลอด
 การตรวจสุขภาพทารกในครรภ์
Class A1 : ไม่จาเป็ นต้ องตรวจ
Class A2 หรื อ มี severe hyperglycemia ร่วมกับ HT : ตรวจเริ่ มตังแต่
้ 28-32 wk
 การพิจารณาให้ คลอด
GDM A1 : ไม่จาเป็ นต้ องเร่งคลอด ยกเว้ น GA38 wk up ที่ไม่สามารถคุมระดับน ้าตาลได้
 การยับยังการเจ็
้
บครรภ์
หลีกเลี่ยง beta agonist แต่อาจให้ Ca channel blocker(nifedipine) หรื อ Mg sulfate
 ให้ ทา normal labor ยกเว้ นประเมินน ้าหนักทารกได้ >/= 4500 g
 แนวทางการดูแล
GDM A1 =ควบคุมอาหาร โดยเฉลี่ย ควรได้ 30kcal/kg/day ,หลีกเลี่ยงคาเฟอีน อาหาร
มัน รสจัด และออกกาลังกายอย่างเหมาะสม
GDM A2 = ให้ insulin
 อาจadmit เพื่อปรับขนาดยา แล้ วจึงให้ ไปฉีดที่บ้านได้
 ผสม intermediate : short =2:1 20-30 U /day แบ่งวันละ2ครัง้
 ไตรมาสแรก 0.7-0.8 U/kg/day
 ไตรมาส2 0.8-1.0 U/kg/day
 ไตรมาส3 0.9-1.2 U/kg/day
ยากิน  ปรับขนาดลาบาก เกิดhypoglycemia

ยาผ่านรกได้ ทารกแรกคลอด เกิด hypoglycemia
การดูแลรักษา หลังคลอด
 ระดับน ้าตาลจะกลับมาปกติได้ เร็ว ควรหยุดยาทังหมดที
้
่ได้ รับ เมื่อเริ่ มกินได้ หลังคลอด ,ไม่
ต้ องจากัดอาหารเหมือนตอนตังครรภ์
้
 ตรวจซ ้าใน 6-8wk หลัคลอด ด้ วยFBS(>126) &75g OGTT 2hr(>200) ถ้ าปกติ ให้ ตรวจคัด
กรองทุก3ปี
 ให้ นมบุตรได้ ตามปกติ
ในผู้ป่วยรายนี ้..
 50G GCT(3/12/56 วันฝากครรภ์ครัง้ ที่2) : 147 mg/dl
 กลับไปNPO และนัดมาตรวจ FBS , 100G OGTTวันรุ่งขึ ้น
 ผลตรวจ(4/12/56) : glucose ครัง้ ที่1 78 mg/dl
2
131
mg/dl
3
146
mg/dl
4
75
mg/dl
ผลตรวจปกติ แต่เนื่องจากผู้ป่วยอาเจียนหลังรับประทานสารละลายน ้าตาล 100 g
สามารถทาให้ ผลตรวจคลาดเคลื่อนได้ จึงควรตรวจซ ้าอีกครัง้ (ผู้ป่วยไม่ได้ มาตามนัด)
Anemia
 Laboratory result in this patient
 Hb 10.7 g%, Hct 32.5 %, MCV 61.8, RDW 18.6%
 DCIP negative, OF positive
 Blood group B Rh positive
 Provisional diagnosis as Iron deficiency anemia with suspected Thalassemia
 Management plan
Iron supplement : Ferrous fumarate (200mg) 1 tab PO tid pc
 Follow up in next visit (Expect response of increasing Hemoglobin 2g/dL in 3 weeks)
Multiparities
 Grandparities ( >4 parities)
 Antepartum (>20 wk)
 Placenta previa
 Placenta abruption
 Intrapartum
 Easy on delivery
 Bleeding precaution espescially in patient diagnosed as Placenta previa
 Postpartum
 Postpartum hemorrhage
Ref. Obstetrical issues in grand multiparity. UpToDate.
ธีระ ทองสง. สูติศาสตร์ . เรี ยบเรี ยงครัง้ ที่ 5.
Time
09.35
Uterine contraction
Inter
val
Durati
on
Intensity
4'
45”
++>+++
FHR
Dilate
11.15
11.30
6'30”
45”
++>+++
Effacem
ent
Assessment
Station
Positi
on
Membran
e
แรกรับ ทารกดิน
้ ดี on EFM
T 37.3 P114 RR20 BP122/79
150
10.00
11.00
Cervix Exam
5cm
100%
0
MI
แพทยดู
์ อาการ + admit LR, NPO,
5%D/N/2 1000ml, ส่ง Lab, TAS
8cm
100%
+1
ARM
AF clear, FHS ปกติ
146
150
Fully dilate
+2
ย ้ายเข ้าห ้องคลอด
11.32
คลอด ทารกชาย BW 2700g, Apgar
9,10,10 GA 38 wks by Ballard
Score
11.34
คลอดรก Methergin 0.2mg IV stat
11.50
P76 RR26 BP107/20
Good uterine contraction
12.05
P74 RR20 BP121/73
Good uterine contraction
12.20
P74 RR20 BP119/70
Good uterine contraction
12.50
P70 RR20 BP127/77
Good uterine contraction
13.20
T37.6 P72 RR20 BP129/74
Good Ut contraction, bleed 1 pad,
on 5%D/N/2 1000ml +synto 20u
IV drip 120 cc/hr, ย ้ายขึน
้ ward
Further management consideration
 Psychosocial support
 Nutritional supplement
 Advise Breast feeding แนะนาการให้ นมบุตร ผู้ป่วยวางแผนให้ นมบุตร 1-1 ปี ครึ่ง (ผู้ป่วยให้
นมบุตรคนก่อนนาน 1 ปี ครึ่ง)
 Advise Nutritional supplement ในผู้ป่วยรายนี ้ตัดสินใจทาหมันโดยวิธี tubal resection แต่
เนื่องจากมีปัญหาเรื่ องค่าใช้ จ่าย จึงไม่สามารถทาได้ และวางแผนคุมกาเนิดโดยการฉีดยา
คุมกาเนิด
Progression Note
 Postpartum day 1 (14/1/2556)
 S: ผู้ป่วยรู้สกึ ตัวดี สามารถลุกไปเข้ าห้ องน ้าเองได้ ไม่มีไข้ ไม่มีออ่ นเพลีย เมื่อคืนขอยาแก้ ปวด 2 ครัง้
วันนี ้ยังคงรู้สกึ ปวดบริ เวณท้ องน้ อยอยู่ น ้านมยังไม่คอ่ ยไหล (ยังไม่ได้ ให้ บตุ รเริ่ มดูดนม) น ้าคาวปลาสี
แดงจาง ใช้ ผ้าอนามัย 5 แผ่น รับประทานข้ าวได้ ดี ปั สสาวะออกดี ยังไม่ถ่ายอุจจาระ
 O: V/S: T 36.9 oc, P 80 bpm, RR 18 /min, BP 120/80 mmHg
GA: a Thai female, good consciousness, not pale, no jaundice
HEENT: no pale conjunctivae, anicteric sclerae
CVS&RS: normal
Abd: normoactive bowel sound, fundus height at umbilicus level, firm uterine contraction
PV: no episiotomy wound
 A: วันนี ้ clinical ทัว่ ไปปกติดี ไม่พบ immediate complication เนื่องจากมีปัญหาเรื่ องค่ารักษา จึง off
tubal resection และวางแผนคุมกาเนิดโดยวิธีฉีดยาคุมกาเนิดแทน เนื่องจากหลังคลอด 30 นาที บุตร
มีอาการหายใจเร็ว จึง admit intermediate care ทาให้ ยงั ไม่ได้ เริ่ มให้ นมบุตร น ้านมจึงยังไม่คอ่ ยไหล
หากพรุ่งนี ้บุตรอาการดีขึ ้นแพทย์ให้ ย้ายมาอยู่กบั ผู้ป่วยได้
 P: - routine postpartum care, supportive, observe vaginal bleeding, regular diet, pain control
with paracetamol, FF (200) 1 tab po pc hs,
Progression Note
 Postpartum day 2 (15/1/2556)
 S: ผู้ป่วยรู้สกึ ตัวดี ไม่มีไข้ ปวดบริ เวณท้ องน้ อยลดลง น ้านมเริ่ มไหลมากขึ ้น น ้าคาวปลาสีแดงจาง ใช้
ผ้ าอนามัย 3 แผ่น รับประทานข้ าวได้ ดี ปั สสาวะออกดี ยังไม่ถ่ายอุจจาระ
 O: V/S: T 37 oc, P 70 bpm, RR 20 /min, BP 120/70 mmHg
GA: a Thai female, good consciousness, not pale, no jaundice
HEENT: no pale conjunctivae, anicteric sclerae
CVS&RS: normal
Abd: normoactive bowel sound, fundus height at umbilicus level, firm uterine contraction
 A: วันนี ้ clinical ทัว่ ไปปกติดี ไม่พบ complication หลังคลอด วันนี ้บุตรอาการดีขึ ้นจึงได้ ย้ายลงมาอยู่
กับผู้ป่วย หลังเริ่ มให้ บตุ รดื่มนม น ้านมไหลมากขึ ้น อนุญาตให้ กลับบ้ านได้
 P: Discharge ได้ พร้ อมบุตร, home medication: FF (200) 1 tab po pc hs #30, paracetamol
(500) 2 tabs po prn q 4-6 hrs for pain #30
นัด Follow up อาการหลังคลอด 6 สัปดาห์