Flashcards: Sosyolojiye giriş (vize hazırlığı)

toplumu, kurumları ve toplumsal eylemi anlamaya çalışmak

ekonomi, kültür, siyaset, toplumsal değişme, beden, medya, din, savaş, hukuk, suç, gençlik sorunları, küreselleşme vb.

özeldeki geneli ya da benzerlik içindeki farklılığı gören bilim dalı

Auguste Comte

Latince eş, arkadaş, birliktelik (companion) anlamına gelen “socius” ile Yunanca inceleme (study) anlamına gelen “logos” sözcüklerinin bir araya getirilmesinden oluşmuştur

toplumsal kurumların bilimi

toplumsal olayların (fenomenlerin) bilimi

toplumsal eylemi (action) inceleyen bilim

insan ilişkilerini inceleyen bilim

toplumsal antropoloji ile birlikte toplumun belli bir yanını değil de toplumsal hayatı bir bütün olarak ele almak isteyen, toplumu oluşturan sosyal gruplar ve kurumlar arasındaki dokusal ilişkileri incelemeye kalkışan ilk bilim dalı

içinde yaşadığımız topluma uzaylı yaratıklar gibi bakma becerisi sayesinde yeni bir perspektif ve dünyayı geniş bir sosyal bağlamda görmeyi

içinde yaşadığımız toplum ve kendimiz arasındaki ilişkiyi daha iyi görebilmemizi

“tarih” ile “biyografi” arasındaki ilişkiyi daha iyi kavrayabiliriz

bireylerin kişisel huzursuzluklarının arkasındaki toplumsal sorunlara

toplum

kenarları olmayan bir ağa

sosyolojinin bilim olarak kurucularından biri

kendine has nitelikleri olan, özgül bir gerçekliği

evlilik, piyasa, dinî ritüeller ve hukuk

birbiriyle ilişkili karmaşık bütünler

başkalarının davranışlarına yönelmiş olan eylem

bisikletli iki kişinin birbiriyle çarpışması doğal bir olaydır fakat çarpışmamak için diğerine yol verme teşebbüsü ya da karşılıklı bağırıp çağırmalar, kavga veya dostça uzlaşma davranışları birer toplumsal davranıştır

toplumsal davranış

tarafların bir anlam etrafında birbirine göre uyarlanmış ve o anlama yönelmiş davranışlar sergilemesi

tamamıyla ve sadece belirli bir anlamlı tarz içinde toplumsal davranış sergileme ihtimalinden

kavga, düşmanlık, aşk, dostluk, sadakat, alışveriş, bir sözleşmenin yerine getirilmesi veya iptali, ekonomik, cinsel veya başka türlü rekabet, sınıfsal veya millî dayanışma

toplum ve birey arasında tek yönlü değil, çift yönlü düşünmek

insanlara günlük bakışın ötesine geçmeyi, eleştirel düşünmeyi/ sorgulamayı

1.baskıcı bir dünyayı esnekleştirir

2.bize dünyanın şimdi olduğundan farklı bir dünya olabileceğini gösterir

3.çevremizdeki insanları, onların hasletlerini, düşlerini, kaygılarını ve acılarını daha iyi anlamamızı sağlar

4.empati yeteneğini güçlendirir

5.öteki toplumlar ve gruplar hakkında bilgimizi artırır

6.korku ve zıtlaşma yerine hoşgörüye teşvik eder

7.özgürlüğümüze katkıda bulunur

8.maniple edilme riskiniz azalır

kişinin dış dünyada nesnelerin ve insanların davranışları ile ilgili beklentilerde bulunması ve bu beklentilerini akılcı şekilde ölçüp biçerek kendi belirlediği amaca ulaşabilmek için birer araç olarak kullanması veya amaca ulaşması için koşulları değerlendirmesi

kişinin bir davranışı sırf ahlaki,estetik ya da dini bakımdan taşıdığına inandığı değerlerden dolayı sergilemesi ve bunu yaparken de davranışın doğuracağı sonuçları dikkate alması

anlık duygusal tutum ve heyecanlarla yapılan davranış

kişinin yerleşik alışkanlıklara göre davranması

sosyolojiyle daha iyi bir dünya yaratılması, sosyologların önemli bir kısmı için temel amaçlardan birisi olması

sosyoloji toplumsal bütüne odaklanırken psikoloji bireye odaklanır

iktidarı (gücü) ve iktidarın dağılımını inceler

antropoloji primitif (ilkel) toplumları incelerken sosyoloji modern toplumları inceler

sosyolog tarihsel olayları genelleştirirken tarihçiler her bir olayın benzersiz özellikleri üzerinde yoğunlaşır

Ne yaparlarsa yapsınlar ya da yapabilir olurlarsa olsunlar, insanların başka insanlara bağımlı olmaları ne anlamda önemlidir?

saint simon

sosyolojiye birçok alanda yeni fikirler kattığı için

yeni bilimin teorik inşasından sonra derhâl uygulamaya geçirilmesi ve bunu yeni bir din hâline dönüştürüp toplumu onun aracılığıyla yeniden organize etmekle

muhafazakâr sosyolojik teori ile devrimci yaklaşımı

Fransız Devrimi sonrası ortaya çıkan istikrarsız dönemin bir yorumu

topluma hizmet için, pozitif bir bilim ve toplum mühendisliği olarak tasarladı

sosyal fizik

1.sosyal statik

-her toplumdaki göreli istikrarlı ilişkiler ile sosyal yapı üzerinde odaklanır

2.sosyal dinamik

-insanlığın bir aşamadan diğerine geçmesini yani toplumdaki değişimi ifade eder

evrimci , ilerleme, iyimserdir

1.teolojik aşama : Avrupa'da 1300 yılı öncesindeki dönemi karakterize eder.Bu dönemde toplumda doğaüstü güçler ve dini figürler her şeyin temelini oluşturur

2.metafizik aşama : 1300 ile 1800 yılları arasını kapsar. Bu dönemde doğa gibi soyut güçlere yönelik inanç ön plana geçmiştir

3.pozitivist aşama : Avrupa'da 1800 yılı sonrasındaki dönemdir.Pozitivist aşamada bilime olan inanç ifade edilir.Comte'ye göre bu aşamada insanlık tanrı ve doğa gibi mutlak güçleri aramayı terk ederek bunun yerine toplumsal ve fiziki dünyayı yöneten kanunları gözlemlemeye ve keşfetmeye çalışır

entelektüel kargaşadır, insanlık teoloji ve metafizik aşamalardan pozitif aşamaya geçtiğinde, toplumsal kargaşa da ortadan kalkacaktır

auguste comte

auguste comte

herbert spencer

çünkü bu durumda insanlar, yeteneklerine en uygun yeri bulacaktır (Ancak böyle bir iddia, çalışanları düşük ücret ve kitleleri de yoksulluk düzeyinde tutmak isteyenlerin işine yarayacaktır. Üstelik bu durum ayrımcılığı, doğal yasaların gereği olarak ortaya koymaktadır.)

1.parçaların birbiriyle ilişkili olduğu bir organizma (sistem) olarak toplumu incelemesidir. Ona göre toplum, bireylerin toplamı değildir. Toplum, parçalar ile bütün arasındaki iş birliğiyle karakterize edilen bir yapı ve canlı organizmadır.

2.toplumsal evrim teorisini geliştirmesidir. O, toplumun organizmalar gibi geliştiğini iddia etmiştir. Toplumlar, Spencer’e göre basitten karmaşığa doğru gitmektedir

Ona göre insanlık savaşçı toplumlardan endüstriyel toplumlara doğru gitmektedir.

1.savaşçı toplumlar, militer bir örgüte benzer. Bu toplumlarda baskıya dayalı bir yönetim biçimi ve despotik bir hükûmet iktidarı vardır. Dolayısıyla kendi içinde bütünleşememiştir.

2. endüstri toplumları, çok farklılaşmış ilişkilerin oluşturduğu örgütlü bir ağdır. Bu toplumlarda kendi içlerinde güçlü bir bütünleşme söz konusudur

1.ilk dönem sosyolojisi ansiklopediktir yani insan toplumun, tarihinin ve toplumsal yaşamının tümünü kapsamak arayışı

2.evrimcidir.Tarih felsefesinin ve biyolojik evrimciliğin etkisi ile toplumsal evrimin temel aşamalarını ve işleyişini açıklamaya çalışmıştır

3.karakter yönünden doğa bilimlerine benzer bir biçimde genellikle pozitif bilim sayılmaktadır. On sekizinci yüzyılda sosyal bilimler büyük ölçüde biyoloji ve fizik bilimini model almışlardır

4.yeni endüstri toplumunun bilimi olmuş ve ağırlıklı olarak on sekizinci yüzyıldaki siyasi ve ekonomik devrimlerin sorunlarıyla ilgilenmiştir

5.bilimsel olduğu kadar ideolojik bir karaktere sahip olmuş, ortaya çıkışında tutucu ve radikal düşünceler birlikte yer almıştır

emile durkheim

Ona göre sosyoloji psikolojiden farklı olarak bireysel bilinçle değil, kolektif bilinç ile ilgilidir

kolektif (ortak) bilinç, bir toplumun ortalama üyelerinin ortak inanç ve duygularıdır

sosyolojinin sosyal olgularla ilgilendiğini ve doğa bilimleri kendi olgularını nasıl inceliyorlarsa sosyal olgulara da aynı yöntemlerle yaklaşılabileceğini söylemiştir. Sosyal fenomenlerin eşya gibi ele alınması gerektiğini ortaya atmıştır. Yani bizler kendimizi doğadaki nesneler gibi kabul etmeliyiz.

emile durkheim

1. Mekanik dayanışma: Benzerliklerden kaynaklanan dayanışmadır.

Daha çok geleneksel toplumlarda karşılaşılan dayanışmadır

bireysel eylem, kendiliğinden kolektif bir kimliğe bürünür

Toplumsal farklılaşma, organik dayanışmanın egemen olduğu toplumlardaki gibi değildir.

Ortak bilinç, bireysel bilincin önündedir.

Toplum baskıyla yönetilir

2. Organik dayanışma: Farklılıklardan kaynaklanan dayanışmadır. Toplumlar geliştikçe toplumsal farklılaşma artar

İnsanları bir arada tutan bu farklılaşmadır yani iş bölümüdür

Burada birey artık tümüyle kolektif bilincin kontrolünde değildir

Bireysellik gelişmiştir ancak iş bölümü arttıkça insanların birbirine olan bağımlılıkları da artar

Bununla daha çok mesleklerin farklılaşması ve endüstriyel faaliyetlerin artışını kastetmektedir.

Toplumsal farklılaşmanın kökeni, mekanik dayanışmanın ve parçalı yapının çözümlenmesidir.

vahşi kapitalizm ve Hegelci felsefe geleneği içinde yetişmiş fakat Hegel’in idealist felsefesini tersine çevirerek materyalist bir tarih felsefesini benimsemiştir

bilinçlerini belirleyen toplumsal varlıklarıdır

toplumsal güçlerdir, özellikle de bir toplumsal sınıfın diğerini sömürüsüdür

sahip olanlar (burjuvazi) - üretim araçlarına sahiplerdir

sahip olmayanlar (proletarya)

sınıf kavgalarının

ekonomik determinist

1.ilkel-komünal toplum

2.köleci toplum

3.feodal toplum

4.kapitalist toplum

5.sosyalist/komünist toplum (tarihin sonu- sömürü ortadan kalkar)

Kapital

kapitalist sistemin işleyiş biçimini ortaya koymaya çalışır

ekonomi kitabıdır

Ona göre kapitalist sistemin kendi iç çelişkileri gereği, zenginler olabildiğince zenginleşirken yoksullar da sürekli yoksullaşacaktır

Max Weber

1.İdeal tip analizi

2.Tarihsel analiz

-bürokrasinin ya da herhangi bir toplumsal fenomenin temel ve ayırt edici özelliklerinin bir listesidir

-analitik kurgular

-gerçekliğin tasvirini değil, tekil bir fenomenin ortalama özelliklerini ifade eder

-ahlaki bir bakış açısı içermez

-Toplumsal fenomenlerin anlaşılmasını kolaylaştıran metodolojik bir kavramdır

-saf formlardır

diğer insanlardan etkilenerek yapılan davranış anlamına gelen toplumsal eylemin sonuçlarını ve istikametini açıklamak ve analiz etmek

içinde yaşadığımız dünya ile ilgili genellemeler ve sınıflamalardır

1.sembolik etkileşim teorisi

2.yapısal fonksiyonel teorisi

3.çatışma teorisi

C. H. Cooley, W.I. Thomas ve G. H. Mead

şeylere atfettiğimiz anlamlar olan sembolleri, toplumsal yaşamın temeli olarak görürler

bireyler arasındaki etkileşim sonucunda oluşur ve toplum, bu etkileşimin bir ürünü olarak görülür

insanlar arasında anlamlı iletişimi sağlayan sözcükler, nesneler, jest ve mimiklerdir

Mead’ın fikirlerini geliştiren Blumer, aynı zamanda

1.İnsanlar şeylere karşı şeylerin kendilerine ifade ettiği anlamlara göre tavır alırlar.

2.Bu anlamlar, birinin muhataplarıyla olan etkileşiminden çıkar.

3.Bu anlamlar yorumsal bir süreçte değişime uğrar.

1.Toplum, etkileşim hâlindeki insanlardan oluşur.

2.Etkileşim, başka insanların etkinliklerine karşılık olarak verilen tepkilerden oluşur.

3.Nesneler kendilerinde içsel anlamlar taşımazlar, burada anlam sembolik etkileşimin bir ürünüdür.

4.İnsanlar, sadece kendileri dışındaki nesneleri tanımakla kalmaz, kendilerini de nesne olarak görebilirler. İnsan eylemi, kadın ve erkekler arasında inşa edilmiş yorumsal bir eylemdir.

5.Eylem, grup üyeleri arasında birbiriyle ilişkilendirilir ve birbirine uyumu sağlanır.

daha geniş bir perspektifte toplumsal yapıyı ve bir bütün olarak toplumu

mikro

makro

yapı ve düzen kavramlarına vurgu yapar ve toplumu kendi içinde birbiriyle bağlantılı bir sistem olarak görür

Parsons

Amerikan geleneğindeki ampirizme

1.Sistemler, parçaları arasında iç bağlılığa ve bir düzene sahiptir.

2.Sistemler, kendi kendilerini onarma ve dengeye getirme eğilimi taşırlar.

3.Sistemler statik olabilecekleri gibi değişim süreci belirli bir düzen içinde de gerçekleşebilir.

4.Sistemin bir parçasının doğası, diğer parçaları da etkiler.

5.Sistemler, kendi çevreleri içinde sınırlarını muhafaza ederler.

6.Tahsis ve bütünleşme, sitemin dengesi için iki hayati süreçtir.

7.Sistemler, değişme eğilimlerini kontrol ederler.

merton

insanların nadiren belli bir toplumsal yapının bütün fonksiyonlarını algılayabileceğine

herhangi bir toplumsal kalıbın bilinen ve istenen sonucudur

büyük ölçüde ne bilinen ne de istenilen sonuçlardır

toplumun işleyişinde herhangi bir toplumsal kalıbın istenmeyen sonuçlarını ifade eder

birbirine bağlı, hepsi de genelde sistemin bütünleşmesi ve uyarlanmasına katkıda bulanan öğelerden oluşan

1.Bütün toplumsal sistemlerde kıt ve değerli kaynaklar eşitsiz olarak dağıtır.

2.Eşitsizliklerin ve haksızlıkların sonuçları toplumda sınıflar ve çeşitli tabakalar arasında çıkar çatışması yaratır.

3.Bu çıkar çatışmaları, sonuçta değerli kaynakları kontrol edenler ile edemeyenler arasında çatışmalar doğurur.

4.Uzun vadede bu çatışmalar, sosyal sistemin yeniden örgütlenmesi ile sonuçlanır. Modern endüstriyel iş gücünün kapitalist zalimler karşısında zafer kazanmasıyla sınıfsız çatışmasız bir toplum doğacaktır.

Çatışma teorileri birinci derecede çatışmanın türüyle ve çatışmanın yaratabileceği sonuçlarla ilgilenir. Buna karşılık fonksiyonalistler istikrar ve uzlaşma ararlar. Çatışmacı model, kaynakların yeniden dağıtımı ve toplumsal değişmeyi vurguladıkları için radikal ve aktivisttirler. Buna karşılık fonksiyonalist perspektif, istikrara odaklandığı için genelde muhafazakâr olarak görülür

simmel

pozitivizm

her toplumdaki göreli istikrarla ilişkiler ile sosyal yapı üzerinde odaklanır

teolojik

1.deneyim (experience)

2.kültürel gelenek

3.inanç (faith)

4.otorite

5.bilim

deneyim

kültürel gelenek

inanç

otorite

bilimsel

1.keşif (exploration)

2.betimleme (descriptive)

3.açıklama (explanation)

1.Problemin tanımlanması

2.Literatür taraması

3.Hipotezlerin ya da araştırma stratejisinin belirlenmesi

4.Verilerin toplanması ve yorumlanması

5.Araştırma raporunun yazılması

istatistiki ve matematiksel tekniklere

1.toplumsal anket araştırması (survey)

2.deney yöntemi

3.karşılaştırmalı araştırma ve tarihsel analiz yöntemi

1.yürütülmesi daha kolaydır

2.kısa sürede çok geniş bir kitleye ve enformasyona ulaşmak mümkündür

3.mahremiyet içeren konularda bu çalışmaları yürütmek uygundur

4.yapılandırılmamış gözlemlerdeki birçok ön yargıdan kurtulmak mümkündür

5.toplanan veriler, istatistiki yöntemlerle rahatlıkla kullanılabilir

geniş bir nüfus ya da evren hakkında onun yalnızca bir parçası (yani örneklemi) aracılığıyla bilgi toplama ya da çıkarsamalar yapma yöntemi

1.Tesadüfi örneklem

2.Tabakalı örneklem

3.Küme örneklemesi

4.Bilinçli (mantıki ya da yargısal) örnekleme

Seçimin rastlantısal yapıldığı bu örneklem şekli kendi içinde basit tesadüfi örneklem ve sistematik tesadüfi (katmanlı) örneklem şeklinde ikiye ayrılır. Burada esas unsur, şans oyunlarında uygulanan eşit seçilme ilkesidir.

Bu da kendi içinde orantılı ve orantısız tabakalı örneklem şeklinde ikiye ayrılır. Burada tabakaların örnek içindeki sayısal ağırlıkları önem kazanır.

Araştırmanın evrenini oluşturan birimlerin tam olarak listelenmediği hâllerde küme örneklemesi yolunu kullanırlar.

Bu örneklem yöntemi de monografi, kota ve tipik birimler (güdümlü) örnekleme şeklinde kendi içinde üçe ayrılır. Tesadüfi örneklemin yapılamadığı durumlarda kullanılır.

kontrollü bir ortamda, iki veya daha çok değişken arasında ilişkilerin incelenmesi

insanların toplumsal eylemlerinin anlamlarını yorumlamaya yönelik sistematik gözlemlerdir

1.etnografik mülakat ve katılımcı gözlem

2.örnek olay

3.yaşam öyküsü (life history)

insanların incelenmesinden daha ziyade insanlardan öğrenmeyi

insanlar ve onların davranışları hakkında olabildiğince çok şey öğrenme çabasıyla araştırmacının konuşma tekniğidir

1.Örnek olay seçimi: İlk aşamada araştırmanın gerçekleştirileceği örgüt, grup ya da birey vb. belirlenir.

2.Seçilen grupla bağlantı kurulması: Seçilen araştırmanın uygulanacağı grup ya da örgütten araştırma için izin alınır.

3.Teorik çerçevenin çizilmesi: Bu konu ile ilgili daha önce yapılmış akademik çalışmalar gözden geçirilir.

4.Sistematik veri toplama: Konu ile ilgili veriler, doküman, gözlem, mülakat ve toplantılara katılma yoluyla sistematik bir biçimde toplanır.

5.Veri analizi: Elde edilen veriler, bilimsel araştırma yöntemleri ile analiz edilir. Daha sonra da elde edilen verilerle ilgili genelleme yapılıp yapılamayacağı tartışılır. Ancak örnek olay yönteminin nihai amacı, genelleme yapmaktan ziyade problemin özüne ulaşmaktır.

bilinçli örneklem

kültür

“insanın üretebildiklerinin tümü”

“duyuş, düşünüş ve davranış biçimi”

Bir halkın yaşam tarzıdır

öğrenilmiş davranış kalıpları

antropolog Edward B. Taylor

İnsanın toplumun bir üyesi olarak elde ettiği, bilgi, inanç, sanat, ahlak, hukuk, âdetle ve diğer yetenekler ile alışkanlıklardan oluşan karmaşık bir bütündür

uygarlık

Alman romantik geleneği

daha çok kentli kitle toplumunun yarattığı bireysel kültürü tehdit eden maddi gelişme sürecidir

insanların üstün meziyetlerini, sanatsal ve bireysel başarılarını

ziya gökalp

Batı uygarlığının (yani bilim ve teknolojinin) alınmasını fakat kültürünün (yani din, dil, ahlak, örf ve âdet vb.) reddedilmesini

toplumsallaşma

biyolojik bir temele (genetik özelliklerimize)

insan davranışları ile hayvan davranışları arasındaki benzerliğe

Darwin’in doğal seçim (natural selection) ve evrim düşüncesinin

sadece uygun olanlar ya da uyum sağlayanlar yaşar

1.değerler

2.inançlar

3.semboller

4.dil

5.normlar

1.aile

2.okul

3.arkadaş grubu

4.medya

bize iyi, kötü, güzel, çirkin, ahlaki, gayrı ahlaki veya arzu edilen ve edilemeyen şeyler hakkında ölçütler

ödül ve cezanın

gerçekliğin doğası hakkında ileri sürülen iddialar yani dünya hakkında paylaşılan fikirlerdir

yorumu , açıklaması , tahmini

sağduyu,din,bilim ya da bunların karışımı

manevi

değerlendirici inançlar

belirli bir durum ya da olayı anlamlandıran şey

kültürel kodların işaretleri

birbiri ile çelişen anlamlar taşıyan sembollerdir

- marhabaya hoşça kal diye cevap vermek

merhaba = toplumsal karşılaşmayı başlatan bir açılış

hoşça kal = karşılaşmanın kapanması

insanların iletişim için kullandıkları anlamlara sahip semboller sistemi

yoktur

sembollerdir

Sapir-Whorf hipotezi

belli bir durumda insanların nasıl davranmaları gerektiği konusundaki beklentiler

yurtseverlik = değer

bayrağa saygı = norm

- Uymadığınız takdirde bir müeyyidesi vardır

1.halk yordamı (folkways)

2.örfler (mores)

3.tabular

4.kanunlar

Halk Yordamı (Folkways) ve Örf (Mores)

insanın çevresine uymak için kullandığı aracı

el sıkışmak, üç öğün yemek yemek, yolun sağ tarafından gitmek, sekiz saatlik iş gücü vb.

- toplum tarafından sosyal kabul görmüş ve yaptırım gücü olan davranış şekilleridir

- bir toplumun işleyişinin temeli olarak görülen sessiz normlardır

- iyiyi ve doğruyu koruduğuna inanılır

- birçoğu köklerini dinî geleneklerden alır

On Emir’de de yer alan “Öldürmeyeceksin.”

Eğer bir kişi, topluluk içinde belden üst tarafını çıkartırsa bu davranış halk yordamına terstir buna karşılık halk arasında tümüyle soyunursa bu örfe ters düşer ve müeyyidesi vardır

kutsal sayılan şeyleri referans alarak bazı davranışların yasaklanması

neredeyse evrensel bir karakteri olan aynı soy içindeki bazı kategoriler arasında cinsel ilişki kurulmasını ya da evlenmeyi yasaklayan ensest tabusu

psikanalitik sosyoloji

ensest korkusu

havilland

topluma uyumu teşvik etmek ve sapmayı engellemek için kullanılan ödüller ve cezalardır

devletin gücüyle hazırlanan ve uygulanan formel kurallardır

bir kişinin başka kültürleri kendi kültürünün standartları açısından değerlendirmesi ve kendi kültürünü diğerlerine üstün tutması

-birinin kendi kültürü açısından başka kültürleri yargılamasına karşın kültürel görececilik, her kültürü kendi koşulları içinde değerlendirmek gerektiğine

-İyi ve kötü (ya da doğru ve yanlış) olarak kültürleri yargılamak için elimizde standartlarımızın olmadığına

-kültür sadece kendi bağlamı içinde değerlendirilebileceğine

-toplumun belli bir kesiminin sahip olduğu kültürel örüntüler

-belirli bir yaşam tarzının zenginliklerini meydana getiren egemen kültür kalıbından yörelere ve toplumsal kategorilere göre değişen yaşam tarzıdır

-bir nitelik farkı değil, derece farkıdır

yaş, meslek, cinsiyet, zenginlik, eğitim ve cinsel tercihleri

çoğunluğun davranış kalıplarının ve geleneksel değerlerinin reddedilmesi

1968’de görülen gençlik çatışmalarıyla özdeşleştirilen öğrenci ve hippi kültürleri için

alternatifi

rafine olmuş zevkleri ve seçkin kültürünü

toplumun elitlerini diğerlerinden ayırt etmeye yarayan kültürel örüntüler

geniş kitlelerin arasında yaygın olan kültürel kalıplar

akademilerde eğitimli insanlar

klasik müzik, güzel sanatlar, edebiyat ve felsefe alanındaki eserler

halk kültürü (folk culture)

spesifik topluluklar tarafından yaratılan, göreceli olarak izole olmuş teknolojik olmayan toplumların ürünü

1.Doğal çevrede yaşanan değişiklik: Örneğin iklimdeki değişme, bazı doğal kaynaklarda yaşanan kıtlık, nüfusta ani artış ya da düşüş insanları değişime uyum sağlamaya zorlamaktadır.

2.Kültürel temas: Değerleri, normları ve teknolojileri farklı grupların arasındaki temas kültürel değişmeye yol açabilir.

3.Keşif ve İcatlar: Keşif, daha önce var olan bir alandaki bilginin ortaya çıkartılmasıdır. Örneğin bir bölgede petrol bulunması gibi. Buna karşılık icat ise mevcut bilginin yeniden biçimlendirilmesi veya bazı yeni materyaller yaratılmasıdır.

-insan olma süreci

-eğitim

toplumun kültürünü öğrenir ve içselleştirir

insan davranışının biyolojik faktörlerle açıklandığı

biyoloji faktörü

1.haz ihtiyacı (yaşam içgüdüsü/eros - yunan aşk tanrısı)

2.saldırganlık güdüsü (thanatos - ölüm içgüdüsü)

iç gerilimler

ego ve id

1.id (alt ben)

2.ego (ben)

3.süperegodur (üst ben)

yapısal kişilik

-biyolojik arzu ve dürtüleri/tutkuları

-kişiliğin enerji deposu olarak da görülen bilinçaltı

-enerjisini yakın ilişki durumunda olduğu bedensel süreçlerden alır

-gerçek ruhsal varlıktır, nesnel gerçeklerden bağımsız, öznel bir yaşantı dünyasıdır

-acıdan kaçınır ve zevk ilkesine göre doyum arar

akıl ve sağduyu denilebilecek şeyleri

çevreyle etkileşim sonucunda

gerçeklik ilkesi (hoşlanma ilkesini geçici olarak engeller)

ihtiyacın giderilmesi için uygun bir nesne buluncaya kadar gerilimin boşalımının ertelenmesi

ego

ego

ego

çocukluk döneminde büyüklerle etkileşim

toplumsal yasakları

Kişiliğin ahlaki yönüdür

Hoşlanmadan çok kusursuzluğa ulaşmaya çalışır

kişinin vicdanı ve ego idealidir

süperego

çocuğun nasıl bir kimse olmak istediği

süperego

Kişinin egosunun, idin talepleri ile süperegonun yasakları arasında sağlıklı bir denge kurması

süperego , id

biyolojik parçasını, psikolojik , toplumsal parçasını

çok boyutludur ve toplumsal süreçlerin sonucunda oluşur

George Herbert Mead

-kişinin geniş bir toplumun parçası olarak, kendini farklı bir birey olarak görmesidir

-bireyin kendi varlığının bilincinde olması

-insanlığı diğer canlılardan ayırır

benliktir ancak benliği de yaratan toplumsal deneyimlerdir

toplumsal etkileşimcilik perspektifi

ön hazırlık (prepanatory)

göstermelik eylemler ya da temsili oyun (play)

oyundur (game)

ayna benlik

-kişinin kendi benliğini başkalarının ona ilişkin düşünceleri, değerlendirmeleri ve tepkileri temelinde algılaması süreci

-“Başkalarının gözünde neysem oyum.” veya “Herkes herkesin aynasıdır.” inancı

1.Bizim görünüşümüzün başka insanlardaki imgelemi (imagination).

2.İnsanlarının o görünüş hakkındaki yargılarının imgelemi.

3.Başkalarının bu yargıları hakkındaki duygularımızın gelişimi. Bir diğer ifade ile gurur örneğinde olduğu gibi kendimize dair duygularımız.

cooley

dil

0-5

benliğin bir kez çocuklukta şekillenip bir daha hiç değişmeden devam edeceği fikrine

1.değerler

2.inançlar

3.semboller

4.dil

5.normlar

1.Güvene karşı güvensizlik evresi (0-2 yaş arası/bebeklik çağı).

2.Özerkliğe karşı kuşku evresi (2-3 yaş arası/erken çocukluk çağı).

3.Girişkenliğe karşı suçluluk evresi (4-5 yaş arası).

4.Becerikliliğe karşı aşağılık duygusu evresi (6 yaşından ergenliğin başına kadar).

5.Kimlik kazanmaya karşı rol karışıklığı evresi (Yaklaşık 12-18 yaş arası ergenlik çağı).

6.Yakınlığa karşı yalnızlık/izolasyon evresi (Genç yetişkinlik çağı).

7.Üretkenliğe karşı durgunluk evresi (Yetişkinlik çağı).

8.Bütünlüğe karşı hayal kırıklığı evresi (Yaşlılık çağı).

çocukluk

-Toplumsal bütünü anlamaya çalışır

-Bu yaklaşımı benimseyen sosyologlar toplumsal yapı, sosyal sınıflar, küreselleşme ve tarihsel bir perspektifte toplumların evrim sürecini inceler

insanların bir araya geldiklerinde yaptıkları şeylere yani toplumsal etkileşime

1.avcı ve toplayıcı toplumlar

2.göçebe toplumlar ve erken tarım (bahçıvan) toplumları

3.tarım toplumları

4.endüstriyel toplumlar

5.endüstri-sonrası toplumlar

1.avcılığın esas olarak erkekler, toplayıcılığın ise kadınlar tarafından üstlenildiği, cinsiyete dayalı iş bölümü etrafında kurulmuştur

2.akrabalık ilişkileri otoritenin ana kaynağıdır ve burada ailenin son derece önemli bir rolü vardır.

3.kaynakların yetersiz olmasından dolayı küçük de olsa bir eşitsizlik söz konusudur

1.insanlar yaşayabilmek için ev hayvanlarına dayanır

2.sığır, koyun, deve, lama ve ren geyiği gibi hayvanlar yetiştirdiler

3.Afrika, Orta Doğu, Güney Amerika ve Asya’nın steplerindeki bazı yarı kurak topraklarda yaşamışlardır

4.hayvanlarının süt, yün, kıl gibi her türlü yan ürününden faydalanırlar

5.Akrabalık (kabile) son derece önemlidir.

bir grup insanın ürettiği ürünün bir taraftan kendi ihtiyaçlarını karşılarken aynı zamanda tarım dışı işler yapan diğer insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar üretimi

1.demir ustalığı, alet yapımı, hayvan yetiştirme ve inşaat gibi yeni ekonomik alanlarda roller edinmişlerdir

2.kasabalar doğmuş ve bu kasabalar yiyecek, hayvan ve diğer mal tüccarlarının ağları vasıtasıyla birbirine bağlanmıştır

1.tarım teknolojisi

2.verimli uzmanlaşma

3.bir toprak parçasına yerleşme

4.ticaret

fabrika üretimi düzeninin egemenliğinde bir sosyal örgütlenme biçimidir

18. yüzyılın ortalarında İngiltere’de

endüstri çağı

1.Dokuma dalgası

2.Demir ve çelik dalgası

3.Ulaştırma çağı dalgası

4.Kimya çağı dalgası

5.Elektrik endüstrisi dalgası

6.Benzin motorları çağı

- daha sonra diğer yazarlar bu dalgalara :

7.atom çağı

8.enformasyon teknolojileri çağı

1.Endüstriyel üretim ön plana geçmiştir.

2.Yeni sosyal sınıflar ortaya çıkmıştır.

3.İş bölümü, uzmanlaşma ve standartlaşma artmıştır.

4.Kentleşme ortaya çıkarken cemaat hayatı gerilemiştir.

5.Sekülerleşme ve rasyonelleşme endüstri toplumunun alamet-i farikaları hâline gelmiştir.

6.Sermaye birikimi ve bürokratik örgütler artmıştır.

7.bireyselleşme ve toplumsal farklılaşma artmıştır

8.çoğulcu toplumlar ortaya çıkmıştır.

9.İş gücünün vasıf düzeyi artmış; bilim, başta çalışma hayatı olmak üzere toplumsal hayatın her alanına uygulanmıştır.

10.paranın ve çekirdek ailenin egemenliğinin arttığı toplumlardır.

daniel bell

enformasyon/bilgi temelli bir ekonomiye

Endüstri, endüstri-sonrası

1.Ekonomik Yapıdaki Dönüşüm

Endüstriyel mal üretiminden hizmetlere yöneliş olmuştur.

2.Yükselen Yeni Sınıflar

Hizmet sektörünün gelişmesiyle eğitim, idare ve büro işlerinin artışıyla da beyaz yakalı işçilerin yapacakları işlerin sayısında çok büyük artışlar ortaya çıkmıştır.

3.Bilginin Artan Rolü

Bilgi, toplumun temel eksenidir ve stratejik kaynak hâline gelmiştir.

4.Enformasyon Teknolojileri

Endüstri toplumunun doğuşunda nasıl buhar makinesi, elektrik, içten yanmalı motorlar gibi enerji teknolojisi büyük rol oynamışsa enformasyon teknolojisi de enformasyon toplumunun doğuşunda aynı role sahiptir.

mikro sosyoloji

insanların diğerlerinin tepkilerini dikkate alarak gerçekleştirdikleri eylemler

1.Mübadele (Değişim, Exchange)

2.İş birliği

3.Rekabet

4.Çatışma

5.Baskı

bireyler ve gruplar arasındaki düzenli ilişkilerdir

1.statü

2.toplumsal rol

3.toplumsal ağ

kişinin toplumsal yapı içerisinde işgal ettiği konumdur

belirli bir statüyü işgal eden kişiden beklenilen davranıştır

1.doğuştan statüler

2.kazanılmış statüler

-fiziki olarak herhangi bir şekilde bir araya gelmiş insanlar

-bazı ortak özellikleri paylaşan insanlar

-sosyoloji literatüründe kategori olarak adlandırılır

-birtakım organize örüntüleri paylaşan, sürekli etkileşim hâlindeki insanlar olarak tanımlamaktadırlar

kendi aralarında üyelik bilincini paylaşan ve etkileşim hâlinde olan insanlar

yığındırlar

fiziki yakınlık, ortak etkileşim

1.Grup olarak adlandırılan sosyal birim, hem üyelerince hem de dışarıdaki gözlemciler tarafından tanınabilmelidir.

2.Her grup içinde bir tabakalaşma ve statü dağılımı mevcuttur.

3.Gruptaki her üye kendi sosyal rolünü oynar.

4.Grubun sürekliliği için karşılıklı ilişkiler son derece önemlidir

5.Her grup, içinde rollerin oynandığı yolları etkileyen davranış normlarına sahiptir

6.Grup üyeleri, belirli ortak ilgi/çıkar ve değerleri paylaşırlar.

7.Grup eyleminin yöneldiği bazı toplumsal hedefler bulunmalıdır.

8.Bir grubun göreli de olsa sürekliliği olmalıdır.

uzun süreli ve yakın ilişki içindeki insanların düzenli etkileşiminden

cooley