Verslag aan die Algemene Jeugkommissie van die
NGK oor die AJK Familie-Gemeente Projek, in
samewerking met BUVTON en die Hugenote Kollege.
Geskryf deur
Prop. Stéphan van der Watt
(Projekbestuurder)
en
Dr. Christo Thesnaar
(Projekleier)
Datum van voorlegging: 16 Mei 2005
ii
Inhoudsopgawe
Inleiding..................................................................................................................................... 1
Deel I: Aanloop tot en verloop van die FGP in 2002 ............................................................. 2
1. JANUARIE – EERSTE BEPLANNINGS-VERGADERING VIR FGP .......................... 2
2. FEBRUARIE – ALGEMENE JAARVERGADERING VAN DIE AJK .......................... 6
3. APRIL – AANSOEK OM FINANSIERING VAN DIE FGP ........................................... 7
4. MEI – DIVERSITEIT AS KERN-DOELWIT................................................................... 8
5. JULIE 2002 – GEMEENTES WORD UITGENOOI OM DEEL TE NEEM ................... 8
6. UITEENSETTING VAN DIE FOKUS-AREAS VAN DIE PROJEK .............................. 9
7. JULIE – AUGUSTUS – DIE EERSTE BYEENKOMS VIND PLAAS EN VERSLAG
WORD GEGEE AAN AJK.................................................................................................. 10
8. JULIE 2002–VOORLEGGING VAN AJK AAN ALGEMENE SINODE (OKT. 2002)13
Deel II: Verloop van die FGP in 2003 .................................................................................. 15
1. JANUARIE – BELANGRIKE BEPLANNING VIR EERSTE BYEENKOMSTE ........ 15
2. FEBRUARIE - DIE EERSTE BYEENKOMSTE VIND PLAAS................................... 18
3. AUGUSTUS – TWEEDE FGP BYEENKOMS WORD GEHOU .................................. 20
4. NOVEMBER – FAMILIE-NAVORSINGSGROEP PRODUSEER FAMILIE-FOKUS 21
5. DESEMBER – VOORSTELLE RONDOM PROJEKTE IN DIE TOEKOMS .............. 22
Deel III: Verloop en afsluiting van die FGP in 2004 ........................................................... 24
1. INLEIDEND: FAMILIEJAAR BIED UNIEKE GELEENTHEID ................................. 24
2. FEBRUARIE: EERSTE BYEENKOMS VAN 2004 ...................................................... 25
3. TWEEDE BYEENKOMS - OKTOBER ......................................................................... 26
Deel IV: Aanbevelings vir nuwe projek/te in 2005 en verder ............................................ 29
1. VOORLOPIGE EVALUERING VAN DIE FGP-LOODSPROJEK............................... 29
2. VOORLOPIGE KERNBEVINDINGE ............................................................................ 31
3. VOORSTEL EN AANBEVELINGS RONDOM VOORTGANG VAN PROJEK/TE .. 33
Deel V: Bedankings ................................................................................................................ 39
Deel VI: Addenda ................................................................................................................... 40
1. Riglyne vanuit AJK-kantoor (Dr. Louis Dressel) vir aansoek om befondsing ................ 40
2. Aansoek om finansiering van FGP................................................................................... 42
A. Aanloop en agtergrond tot die familie-gemeenteprojek (FGP) ................................... 42
B. Doelwitte van die familie-gemeenteprojek (FGP)....................................................... 46
C. Rolspelers van die Familie-gemeenteprojek (FGP)..................................................... 47
D. Familie-gemeenteprojek (FGP) - Gemeentes in vennootskap .................................... 48
E. Bestuur en logistiek ..................................................................................................... 49
F. Navorsingsprojekte ...................................................................................................... 50
G. Oorhoofse begroting en aansoek om fondse by die AJK 2002/2003 .......................... 58
3. Finale reëlings vir die eerste FGP byeenkoms op 29-30 Julie 2002 ................................ 59
4. Verslag na aanleiding van eerste byeenkoms (met gewysigde begroting) ....................... 62
5. Voorbeeld van vraelys vir gemeenteprofiel ..................................................................... 67
6. Program en deelnemers vir byeenkoms van 24-25 Februarie op Stellenbosch................ 72
7. Details van Familie-Sisteem Terapie Werkswinkels (FST) ............................................. 73
8. OT en NT perspektiewe of Familie-wees – Proff. Bosman en Mouton ........................... 78
(A) Enkele OT Perspektiewe op die familie/gesin ........................................................... 78
(B) Enkele NT perspektiewe op die familie (van God) ................................................... 79
9. Brief van Dr. Frederick Marais uit Chicago – Maart 2003 .............................................. 81
10. Gespreksdokument van Dr. JF Marais oor familie-konsensus ....................................... 84
11. Agtergrondsinligting oor die Familie-Fokus Projek (FFP) ............................................ 91
iii
12. Agenda vir FFP-vergadering in Junie 2003 ................................................................... 95
13. Verslag van Mei se Familie-navorsingsgroep se byeenkoms ........................................ 97
14. Verslag van beplannings-vergadering met FGP navorsers in Augustus 2003 ............. 101
15. AJK Gesinsbediening verslag van beplanning op 26 Augustus 2003 .......................... 103
16 (a). Vorderingsverslag van navorser: Ds. Strydom Bruwer .......................................... 106
16 (b). Vorderingsverslag van navorser: Me. Hester Veldsman ........................................ 115
16 (c). Vorderingsverslag van navorser: Ds. Neil du Plessis ............................................. 118
16 (d). Vorderingsverslag van navorser: Prop. Stéphan van der Watt ............................... 123
16 (e). Vorderingsverslag van navorser: Mnr. Gert Engelbrecht ....................................... 129
17. Verslag van die tweede FGP-byeenkoms in Augustus 2003 ....................................... 130
18. Gemeenteverslag NGK Blanco .................................................................................... 139
19. Gemeenteverslag NGK Goerge Moeder ...................................................................... 142
20. Gemeenteverslag NGK Paarlberg ................................................................................ 146
21. Gemeenteverslag United Church, Stellenbosch ........................................................... 150
22. Gemeenteverslag VCF Kenilworth .............................................................................. 154
23. Verslag van Dr. Willem Pretorius oor FGP gemeentes in die Noorde ........................ 162
iv
Inleiding
Hierdie verslag bied ‘n oorsig oor die proses wat die AJK familie-gemeente projek
(FGP) vooraf gegaan het, asook die twee en ‘n halwe jaar wat die FGP geduur het.
Vanuit die familienavorsingsgroep, wat reeds vanaf die laat 1990’s deur Buvton
gekoördineer is, het daar in die afgelope paar jaar (veral vanaf 2000 spesifiek) ‘n
sterk behoefte ontstaan na ‘n familie-gefokusde bediening in die kerk. Dit is veral
gerugsteun deur die ontwikkeling (deur Buvton) van die (agt) familie-gewoontes
kursus. Vanuit die werk wat gedoen is tydens die navorsingsbyeenkomste en die
terugvoering wat ontvang is tydens die familiegwoontes-kursusse, het dit duidelik na
vore gekom dat die stand van families in die kerk ernstige aandag nodig het.
Hiermee saam het dit ook duidelik geword dat die kerk op daardie stadium nie
gefunksioneer het as ‘n familie in terme van die akkomodering en ondersteuning van
alle mense in die familie van God nie. Hierdie gewaarwording het vir dr. Frederick
Marais en ander kollegas van Buvton genoop om erns te maak met die problematiek
van familiale denke, en om die kerk uit te daag om familiaal te dink. Sodoende is
begin om gemeentes se aandag te vestig op die familie as ‘n geïntegererde
perspektief op alle bedieninge. Dit het dr. Marais gemotiveeer om rolspelers te
identifiseer wat hierdie familiale fokus saam met hom kon dryf op gemeentelike vlak.
Die chronologiese verloop van gebeure in terme van die ontplooiing van die
proses word hieronder in detail uiteengesit.
1
Deel I: Aanloop tot en verloop van die FGP in 2002
1. JANUARIE – EERSTE BEPLANNINGS-VERGADERING VIR FGP
Op hierdie stadium (18 Januarie 2002) was daar reeds twee groepe – ‘n familienavorsingswerkgroep en ‘n jeug-groep wat al vir ‘n paar geleenthede bymekaar
gekom het om te besin oor die stand van sake met betrekking tot die jeug en gesinne
in gemeentes. Ander rolspelers (word hieronder genoem) was toe ook reeds besorg
oor soortgelyke sake en het probeer om die bedieninge in gemeentes
dienooreenkomstig te rig. Die sterkste oorweging vanuit Buvton geledere was om
ook ‘n navorsings-been te koppel aan die hele proses en voorgestelde projek (soos
hieronder duidelik uiteengesit word).
‘n Belangrike eerste gedagte was juis dat dit ‘n proses sou wees en nie net ‘n
program nie. Aanvanklik was daar dus ‘n strategiese besluit (vanuit ‘n idee wat by
Buvton gebore is) dat families baie belangrik is, en as prioriteit beskou behoort te
word op gemeentelike vlak. In die lig hiervan is die Hugenote Kollege in die proses
betrek, veral weens die feit dat hulle ook ernstig wou besin oor die vraag of
jeugbedienig enigsins verder moontlik sou wees sonder ‘n geïntegreerde
familiebediening.
Ander rolspelers wat geïdentifiseer is om ‘n bydrae te lewer is die Algemene
Jeugkommissie van die NGK, die National Centre for Youth and Family Ministry,
SEVTO en EVTO. ‘n Beplanningsvergadering vir die moontlike loodsing van ‘n
familie-gemeente projek is gehou op die 18e Januarie 2002 (op Stellenbosch),
waarby die volgende rolspelers teenwoordig was: drr. Henk Gouws, Malan Nel,
Willem Pretorius, Coenie burger, Christo Thesnaar, Frederick Marais. Die doel van
die vergadering was om die voorstel rakende ‘n familie-gemeenteprojek te bespreek.
Hierdie was ‘n belangrike vergadering aangesien daar eers uitklaring gegee moes
word oor die fokusareas van elke rolspeler om te verseker dat daar nie oorvleueling
sal plaasvind nie en dat almal sal kan inkoop en baatvind by so ‘n (familie-gemeente)
inisiatief.
2
Die FOKUS AREAS is as volg geïdentifiseer:
A. NCY&F Ministry (SEVTO) fokus op die volgende areas:
Navorsing; netwerk-stigting d.mv. konferensies, internasionale kontakte en ekumene;
opleiding; konsultasie; aanbieding van programme (Active Christian Parenting /
Positiewe Ouerskap).
B. BUVTON (in samewerking met die Hugenote Kollege) fokus op:
Navorsing; teorie-praktyk gefokus op gemeentes; program-ontwikkeling; opleiding;
begeleiding van gemeentes.
C. AJK (Gesinsbediening) fokus op:
Befonds; bemagtig; bemark; skep netwerke; koördineer tussen inisiatiewe.
Daar is ooreengekom dat die fokusareas van die onderskeie rolspelers by mekaar
sal aansluit. Verder is besluit dat navorsing ‘n sentrale fokus sal wees van hierdie
projek. Daarom was dit belangrik om die AJK se navorsingskommissie te betrek. Die
vergadering het dit toe soos volg verwoord:
(i). Navorsing behoort beter gekoördineer te word en ons voorsien ‘n jaarlikse
byeenkoms tussen die groepe. Drr. Malan Nel en Coenie Burger sal verder hieroor
praat.
(ii). Die fokusares van die groepe komplementeer mekaar en met goeie
kommunikasie behoort hulle mekaar aan te vul.
(iii). AJK se navorsingskommissie behoort beter geïntegreer word by bogenoemde.
Frederick Marais en Christo Thesnaar sal ‘n voorlegging aan hulle maak.
Daar was eenstemmigheid by die vergadering dat ‘n Familie-Gemeente Projek (FGP)
geloods moet word. Die volgende besluite ten opsigte van die FGP is geneem:
a. Ons is oortuig dat die volgende stap in familiebediening behoort te fokus op die
ontwikkeling van ‘n gemeente-teorie en praktyk vanuit ‘n “familiale” perspektief.
b. Die FGP beoog om gemeentes oor ‘n tydperk van 3 jaar te begelei om ‘n
gemeentebediening te ontwikkel, geskoei op die perspektief dat familie ‘n perspektief
bied van waaruit gemeente teorie en praktyk bedink word. Die transformasie is dus
van ‘n familiebediening in die gemeente na ‘n familiale gemeentebediening, of van
program na proses.
Die struktuur van FGP is soos volg voorgestel:
(i). BUVTON (in samewerking met Hugenote Kollege) tree op as projekleier.
3
(ii). Projekspan: daar is voorgestel dat die volgende instansies genader word om deel
te word van ‘n projekspan: BUVTON, Hugenote Kollege & Teologiese fakulteite,
SEVTO (NCY&F Ministry), EVTO. Die projekleier nooi die instansies om deel te
neem. ‘n Beplanningsvergadering (videoformaat) is beplan vir 15 Maart 2002.
(iii). Daar is voorsien dat daar ‘n streeksagent sal wees in die Noorde en Suide en
dat NCY&FM en BUVTON as agente sal optree.
(iv). Deelnemende gemeentes: die projekspan identifiseer en nooi ongeveer 10
gemeentes per streek uit om deel te neem. Die spanne sal 40% uit nie-NGK
gemeentes
bestaan
en
so
ver
moontlik
die
verskillende
gemeenskappe
verteenwoordig. Die eerste byeenkomste met gemeentes is beplan vir Aug/Sept
2002.
(v). Die projek is beoog vir ‘n (loods) tydperk van 3 jaar.
Finansiering:
Die projekleier sal by die AJK-gesinsbediening ‘n begroting indien vir die finansiering
van die projek. Dit sluit in die uitkoop van personeel en bedryfsuitgawes.
Die volgende opmerkings is gemaak ter motivering van die FGP:
Wat het ons oor die afgelope twee jaar in die Familie-navorsingsgroep geleer?
(A) Die krisis is groter en dieper

Die krisis in families is veel groter as wat ons vermoed het, die tekens wys dat
die krisis aan die verdiep is, spesifiek by NG Kerk lidmate.
(B) Groeiende belangstelling

Daar is steeds tekens van ‘n goeiende behoefte aan ‘n familiebediening in
gemeentes.

In 2001 is daar ongeveer 500 families wat die familia programme deurloop het
(wat vanuit die BUVTON-kantoor ge-administreer is).
(C) Behoefte aan ‘n nuwe definisie van gemeentes
Daar is ‘n duidelike skuif weg van ‘n progam-gedrewe familie-bediening na ‘n
holistiese sisteem benadering.
a. “Family ministry is not a new ministry, something extra for the church
which can afford it, the last program to be added when the worship and
Bible study and music program are in place…The challenge for
congregations, therefore, is to adopt family ministry as a
perspective from which to view the entire life and activity of the
congregation, not just those programs that carry content readily
4
identifiable as ‘family’” – Rick Olsen, A new day for family
ministry.
b. Daar is ‘n spesifieke behoefte aan intergenerasionele liturgiese
vaardighede en kennis.
c. Die operasionele gemeente-praktyk en teorie kruisig families omdat
daar tussen gemeentepraktyk en die lewe van die familie sistemiese
botsings is.
d. Die agteruitgang van gemeentes kan gekoppel word aan die gebrek
aan ‘n geïntegreerde familie-gerigte bediening.
e. “The decline of the mainline churches…I suggest… that one of the
reasons for this decline…is the failure of these churches to develop a
strong and commanding family ministry” - Don Browning
(D) Ons benodig ‘n nuwe definisie en taal rondom families
“Our psychology has been shaken to its foundations…to grasp the meaning of the
world today we use a language created to express the world of yesterday. The life of
the past seems to us nearer to our true nature, but only for the reason that it is nearer
to our language.” – Antoine De Saint-Expuery in The little prince.
Ons defnisie van families moet met die verskeidenheid van familievorme en praktyke
rekening hou. Ons kan nie ons familiebediening bedryf vanuit die perspektief van
“getroude paar met kinders” alleen nie. Christus se uitreik na mense buite hierdie
familie-definisie roep ons op tot ‘n breër bediening. Die probleme van families is tot ‘n
groot mate ‘n “man” probleem. Ons sal ‘n ander vertrekpunt as struktuur moet kry en
eerder fokus op verhoudings en sisteme.
Behoefte aan begeleiding wat verder gaan as programme of byeenkomste
Daar is behoeftes aan begeleiding van die transformasieproses op pad na ‘n familiale
gemeentelike bediening.
Algemene opmerkings

Gebrek aan geïntegreerde navorsing vanuit die praktyk van jeug- en
familiebediening.

Die familie het tot nog toe nie ‘n tuiste gehad in die kerklike struktuur nie en is
die weeskind van sinodale strukture.

Die uitdaging aan die AJK is om die familie meer sentraal te stel in sy identiteit
en funksionering.
5
2. FEBRUARIE – ALGEMENE JAARVERGADERING VAN DIE AJK
Die AJK van die NGK het vanaf 18-20 Februarie 2002 hulle jaarlikse vergadering
(strategiese indaba) gehou te Hekpoort, Gauteng. By hierdie byeenkoms is gepoog
om deur die proses van strategiese beplanning seker te maak dat die dinge wat hulle
beplan om aan te pak ‘n werklike, konkrete en relevante verskil sal maak op
grondvlak. Daar is gesoek na die sleutelveranderlikes en die aandrywers wat die
grootste impak sou hê op die korttermyn. ’n Aantal intervensies is geïdentifiseer wat
saam gevoeg is in drie fokusareas, naamlik:
(i) Gesinne;
(ii) die tydsgees waarin ons leef;
(iii) en die roepingsbewustheid van predikante, jeugwerkers en jeugleiers.
In terme van die belangrikheid van gesinne het die AJK dit soos volg verwoord in
hulle voorlegging (wat in Julie 2002 gefinaliseer is) aan die Algemene Sinode ( wat in
Oktober 2002 sou plaasvind):
“Gesinne is so belangrik vir die kweek van jongmense wat hulle geloof behou en
uitleef, dat die vorming van gesinswaardes in gesonde gesinne, en rolmodelle in die
uitgebreide gesinne van die gemeentes, fokusarea nommer een is. Gesinne moet
gehelp word om hulle identiteit in Jesus Christus te ontdek en positiewe verhoudings
te beleef. Verdere rolmodelle in gementes sal help met die lewe sodat jongmense
deel sal wees van die positiewe bediening in die kerk.”
Die fokus wat die Algemene Sinode op die waarde van gesinne geplaas het korreleer
dus baie direk met die uitdaging wat gerig is aan die AJK deur die vergadering van
die 18e Januarie in Stellenbosch, naamlik dat die AJK die familie meer sentraal moet
stel in sy identiteit en funksionering.
Die AJK het verder ook nuwe riglyne opgestel vir die finansiering van projekte in die
NGK1.
1
Die dokument verskyn in die addendum in Deel VI – nommer 1.
6
3. APRIL – AANSOEK OM FINANSIERING VAN DIE FGP
Aansoekbrief van Dr. JF Marais:
30 April 2002
Geagte dr Dressel,
Aangeheg2 is die aansoek om finansiële ondersteuning vir die
Familie-
gemeenteprojek(FGP). Aangesien die projek omvangryk van aard is, vind u ‘n
aantal bylae om projek te verduidelik:
A
Die aanloop en agtergrond tot die FGP
B
Doelwitte van FGP
C
Rolspelers van FGP
D
FGP gemeentes in venootskap
E
Bestuur en logisitek FGP
F
Navorsing
G
Oorhoofse begroting
Indien u nog inligting benodig sal ons dit graag verskaf.
Die uwe,
Dr Frederick Marais
2
Sien die addenda (nommer 2) in Deel VI vir die aangehegde dokumente waarna hierbo verwys word.
7
4. MEI – DIVERSITEIT AS KERN-DOELWIT
‘n Belangrike aspek van die projek se kerndoelwitte was van die begin af dat daar ‘n
sterk diversiteits-aspek ingebou behoort te word. Diversiteit in terme van verskillende
denominasies, rasgroepe en geografiese verskille. Die proses in die Suide is uit die
staanspoor deur Buvton gedryf in terme van gemeentes wat genader is om deel te
neem, projekbestuur, logistiek ens. In die Noorde is daar minder duidelikheid oor
presies hoe die proses verloop het (sien dr. Willem Pretorius se verslag vir meer
detail daaroor). Die hele projekvoorstel3 is toe reeds ingedien en voorbereidingswerk
is begin doen in gemeentes wat na gunstige kandidate vir so ‘n proses gelyk het.
5. JULIE 2002 – GEMEENTES WORD UITGENOOI OM DEEL TE NEEM
In Julie-maand is die onderskeie gemeentes in die verskillende streke uitgenooi om
deel te neem aan die projek, nadat goedkeuring gekry is van die AJK dat die
befondsing daarvan wel deur hulle behartig sou word. Daar is besluit om die
gemeentes deur middel van ‘n brief te motiveer om deel te neem aan hierdie projek.
Dit is min of meer soos volg aan elke gemeente uiteengesit:
“Hiermee nooi BUVTON u gemeente om deel te neem aan die Familie-gemeente
Projek(FGP). Ons nooi u gemeente omdat ons weet dat u die belange van families
op die hart dra en reeds belangstelling in die verband getoon het. Ons is saam met u
bekommerd oor die krisis waarin die familielewe tans is en hoop om deur middel van
die projek waardevolle ervaring op te doen ten opsigte van die wyse waarop
gemeentes families maksimaal kan ondersteun. Indien u gunstig sou reageer op die
uitnodiging sou u gemeente deel vorm van die Suidelike Groep van ongeveer 10
gemeentes.
Die FGP-gemeentegroepe het ten doel om

Gemeentes te begelei van ‘n ad-hoc belangstelling en bediening aan families
na ‘n bediening waar die familie gesien word as ‘n sentrale perspektief op die
totale bediening van die gemeente;
3
Sien die addenda (soos vroeër na verwys is).
8

Deelnemende gemeentes te begelei in die ontwikkeling van ‘n kontekstuele
gemeenteteorie en bedieningspraktyk.
Wat bied die projekspan aan die gemeente?
Die projekspan sal die gemeentegroepe voorsien van toepaslike navorsing,
programme en bedienings-begeleiding. Deelnemende gemeentes verbind hulle vir ‘n
tydperk van 3 jaar aan FGP. In hierdie periode woon leiers uit die gemeente op ‘n
sesmandelikse basis die byeenkomste in die streke by. In u geval word die
byeenkomste beplan vir Hermanus.
Elke gemeente sal toegelaat word om binne die fokus van die projek volgens hulle
eie pas te eksperimenteer met inisiatiewe en daarvan verslag te doen aan die groep.
Deelnemende gemeentes sal ook dien as basis vir die empiriese navorsing van die
projek onder leiding van die Hugenote Kollege se Jeugdepartement. Deelnemende
gemeentes is verantwoordelik vir hulle eie vervoerkoste na byeenkomste maar al die
ander onkostes rakende verblyf, materiaal en begeleiding word gratis voorsien. Die
eerste byeenkoms word beplan vir 29-30 Julie 2002”.
Op grond van hierdie brief het 13 gemeentes uit 4 verskillende kerkgroeperings (in
die Wes- en Suid-Kaap) ingewillig om deel te neem aan die projek4.
6. UITEENSETTING VAN DIE FOKUS-AREAS VAN DIE PROJEK
Daar is ge-antisipeer dat die FGP in die vorm van ‘n driejaar-proses sal geskied. Dit
is soos volg in ‘n neutedop saamgevat:
Jaar 1:
Bewusmaking van kerngroep (leiers) in die gemeente
Familiale teorie word gevestig
Jaar 2:
Ontwikkeling van ‘n familiale visie vir die gemeente
Opleiding en toerusting van gemeentelede in familiale vaardighede
Jaar 3:
Implementering van familiale visie ten opsigte van die totale bediening
van die gemeente.
4
Die details wat uitgestuur is rakende die finale reëlings vir die eerste byeenkoms (wat geskeduleer is
vir 29-30 Julie 2002) kan gesien word onder nommer 3 in die Addenda (Deel VI).
9
7. JULIE – AUGUSTUS – DIE EERSTE BYEENKOMS VIND PLAAS EN VERSLAG
WORD GEGEE AAN AJK
In die verslag van die eerste byeenkoms5 is kortliks ‘n oorsig gebied oor die eerste
twee byeenkomste van die Familie Gemeente Projek (FGP) in Stellenbosch en
Pretoria. Verder is voorstelle gemaak oor moontlike aanpassings in die projek vanuit
dit wat geleer is in die eerste rondte. ‘n Aangepaste begroting is ook voorgelê aan die
AJK ter oorweging.
Hier volg ‘n kort samevatting van die verslag:
“In Julie en September het die Suidelike en Noordelike groepe hulle eerste
byeenkomste gehad. Altesaam 24 gemeentes vanuit 8 verskillende denominasies
het deelgeneem en almal het aangedui dat hulle van voorneme is om deel te bly van
die projek. Die gemeentes verteenwoordig ook verder die wit, bruin en swart
gemeenskappe.
Die konsep van die groepe wat hulle daartoe verbind om saam in die proses te groei,
het groot byval gevind. Die eerste byeenkomste het gefokus op die bekendstelling en
behandeling van ons teorie oor families. Strategies is die leiers voorberei en van
materiaal voorsien om ’n proses van bewusmaking in die gemeentes van stapel te
stuur. Die materiaal en teorie is goed ontvang en daar is relatief vinnig konsensus
bereik deur die verskeidenheid van gemeentes en tradisies teenwoordig. Die
volgende byeenkomste is beplan vir Februarie en Maart 2003.
Intussen is ’n yahoo-e-gespreksgroep gestig. Daar word weekliks aan die gemeentes
vanuit die kantoor inligting gestuur, en die aanduiding is dat hulle al hoe meer onder
mekaar begin kommunikeer.
1. Wat het die projekspan geleer?
5
Sien nommer 4 aangeheg in Deel VI as addendum.
10
In hooftrekke het ons geleer dat die gemeentes baie ontvanklik is vir die proses. Ons
sal graag in die proses meer wil leer oor die uitdagings van families in die swart en
bruin gemeenskappe. Ons het verder geleer dat:

ons die stof in Afrikaans en Engels moet voorberei;

ons materiaal moet voorberei wat die leiers net so, of in aangepaste vorm, in
die gemeentes kan gebruik;

voortgesette kommunikasie baie belangrik is in die interim tydperk tussen die
groepe; en

daar goeie belangstelling van studente uit al die fakulteite en Hugenote
Kollege is om navorsing aan die projek te koppel.”
In kort het die projekspan by die eerste evaluering saamgestem dat hierdie projek
baie potensiaal toon om ’n groot impak te maak in die familie- en jeugbediening van
gemeentes.
2. Voorstelle wat gemaak is in die verslag:
“2.1 Die projek word die AJK Familie Gemeeente Projek genoem (AJK-FGP) om
die sensitiwiteite tov van die Noorde en die Suide te deurbreek. Daar is konsensus
by die span dat die projek groter moet wees as een van die vennote en dat dit
daarom beter is om dit direk aan die AJK te koppel.
2.2 Die vennote bly die NCYFM, HK en Buvton (soos tans die geval is) – elkeen
met hulle onderskeie verantwoordelikhede (sien die verslag in addendum vir detail).
2.3 Soos in die eerste aansoek uitgespel is, is hierdie ’n “loods”-projek waarin ons
saam met die 20 plus gemeentes leer oor die skuif na ’n sentrale fokus op
familiebediening in die gemeente. Hierdie leer-ervaring is sentraal tot die skuif, wat
daar internasionaal gemaak word, na ’n jeugbediening wat groei vanuit ’n
familiebediening. Soos ons dit verstaan val dit ook saam met die denke wat daar tans
in die AJK is.”
3. Moontlike impak van die projek:
“Ons is van oordeel dat ons na afloop van die projek in ’n posisie sal wees om die
proses te kan beskryf wat gemeentes moet maak om uit te breek uit die geïsoleerde
11
jeugbediening na ’n jeugbediening wat groei en gevoed word vanuit die familie. Die
projekspan stel hulle ten doel om aan die einde van die drie jaar aan die AJK ’n
voorlegging te maak met:
Strategiese proses-voorstelle oor die skuif van gemeente na ’n familie
3.1
gesentreerde bedieningstrategie. Ons behoort ’n stap vir stap voorstel te kan maak
met genoeg detail vir ander gemeentes om die proses te kan herhaal.
Voorstelle oor hoe ’n gemeentelike fokus op familie die jeugbediening soos
3.2
ons dit tans ken in gemeentes, kan verryk en uitbou. Dit sluit bedieningsterreine in
soos die erediens, kategese, kinder-, tiener- en jongvolwasse-aksies en pastoraat
aan die jeug en families.
’n Pakket van programmatuur en relevante stof vir gemeenteleiers wat die
3.3
paradigmaskuif verduidelik en ondersteun.
Voorstelle oor ’n strategie tov hoe die loodsproses gedupliseer kan word in
3.4
gemeentes van al die sinodes van ons kerk. Die voorstel sal o.a. die volgende bevat:

Beskrywing van die proses op gemeentelike vlak;

voorstelle oor die ondersteuning van die AJK tov gemeentes in hierdie
verband;
3.5

voorstelle oor leierskapvaardighede wat benodig word vir ’n familie-fokus en

voorstelle tov programme wat gemeentes kan gebruik ter ondersteuning.
Dokumentasie oor die resultate van die navorsing wat in dié projek
gedoen of aan die projek gekoppel is. Navorsing wat in beplanning handel oor
families, spiritualiteit van families, jongmense, adolessente, vroeë volwassenes en
jeugbediening se strategie vanuit die familie perspektief.”
4. Die volgende hersiene begroting is ingedien:
Oorhoofse begroting en aansoek vir fondse by die AJK – 2002/2003
(Let wel: Dit is wat die projek jaarlikse gaan kos.)
Gemeentegroepe en navorsingsgroep
R30 000,00
(Dit is die werklike koste tot op die been gesny.
Sluit wel vliegtuigkaartjies in van die projekkomittee)
Navorsing(oor 3 jaar)
(ons probeer hiermee navorsers se fisiese koste van reis ens. dek
12
R20 000,00
vir hulle navorsing in gemeentes. Dit is reeds te min vir die projekte
waarvoor gemeentes aangevra het, maar behoort ons te help om die
prioriteitprojekte aan die gang te sit)
Bestuur, logisitek, vertaal ens
R25 000,00
Buvton- uitkoop van personeel
R35 000,00
(Ter wille van die projek is Buvton bereid om ons aanvanklike
bedrag hier te verlaag. Ons het uit die eerste reeks groepe geleer
dat ons span ongeveer twee weke voltydse werk moet insit om
materiaal te ontwikkel wat gemeentes kan gebruik.
Indien ons hier verder sny, sny ons die skerppunt van die projek uit).
Totaal
R 110 000,00
Dit beteken dus dat daar formeel aansoek gedoen is vir ’n addisionele R30 000,00
by die R80 000,00 (wat reeds toegestaan is).
8. JULIE 2002–VOORLEGGING VAN AJK AAN ALGEMENE SINODE (OKT. 2002)
In die AJK se voorlegging (aan die Algemene Sinode) bevestig hulle dat die gesin ‘n
belangrike fokusarea is vir hulle as komissie (onder leiding van dr. Willem Pretorius).
Dit is soos volg verwoord in die voorlegging:
“3. GESINSBEDIENING
3.1 Die gesinsbediening van die AJK hanteer een van die drie hooffokuspunte vir die
toekoms. Dit staan onder leiding van dr. Willem Pretorius.
3.2 ‘n Gesinsgerigte gemeente behels meer as ‘n jaarlikse gesinskamp of
gesinsdienste. Dis die perspektief dat alle mense deel is van ‘n gesin van een of
ander vorm (nie slegs een vorm van gesin, nl. ‘n pa, ma en enkele kinders nie) en dat
hulle as deel van hierdie sisteem bedien moet word.
3.3 Gesinsbediening werk nou saam BUVTON, National Centre for Youth and Family
Ministry (UP), FAMSA, Focus on the Family en andere.
3.4 Belangrike hulpmiddele is reeds gereed om gemeentelike jeugwerk te verryk. Die
kursus ‘7 Familiegewoontes wat geloof laat groei’ (BUVTON) is nuttig vir
13
gesinskampe. Die doel is om sover moontlik al die gesinne in ‘n gemeente oor ‘n
tydperk dit te laat deurloop. Ander kursusse is Pospar (Positive Parenting) en Active
Parenting.
3.5 Aanbeveling:
3.5.1 Die Sinode gee toestemming aan die AJK om met ander sinodale
kommissies wat ook aspekte van gesinsbediening hanteer, te onderhandel oor
die moontlikheid om 2004 vir die kerk as Gesinsjaar te beplan.
3.5.2 Die Sinode gee toestemming aan die AJK om met ander sinodale
kommissies wat ook aspekte van gesinsbediening hanteer, te onderhandel oor
die moontlikheid dat die naam van die AJK ook die fokus op die Gesin
inkorporeer.”
14
Deel II: Verloop van die FGP in 2003
1. JANUARIE – BELANGRIKE BEPLANNING VIR EERSTE BYEENKOMSTE
Aan die begin van 2003 het groot opgewondenheid geheers oor die potensiaal van
die projek en die gemeentes en die projekspan het met met groot verwagting
uitgesien na die vooruitsigte in die nuwe jaar. Stephan van der Watt is intussen
aangestel as projekbestuurder, en Dr. Frederick Marais het opgetree as projekleier
(in die Suide hoofsaaklik).
Na aanleiding van ‘n telefoonkonferensie vroeg in Januarie 2003 (wat o.a evaluering
en beplanning van/vir die projek ingesluit het) tussen Frederick Marais, Christo
Thesnaar, Willem Pretorius en Stéphan van der Watt, het Frederick en Stéphan die
betrokke gemeentes in die Wes- en Suid-Kaap telefonies gekontak en persoonlik
besoek, om o.a. die volgende vrae te vra:
1. Is die gemeente verbind tot volgehoue deelname aan die projek?
2. Ontvang
julle
die
e-posse;
en
is
daar
enige
ander
kommunikasie-
blokkasies/voorstelle?
3. Was dit vir julle moontlik om ‘n taakspan/projekspan te vorm wat die projek in die
gemeente dryf?
4. Kon julle al werk aan die opstel van ‘n familieprofiel van die gemeenskap? (na
aanleiding van die materiaal wat verlede jaar beskikbaar gestel is daarvoor)
5. Op watter wyse/s en by watter geleenthede is die familiale visie al gedeel met die
gemeente?
6. Is die gemeente bereid om oop te wees vir navorsing om daar gedoen te word (in
lyn met die projek). Die bedoeling is dat dit gedoen word op ‘n nie-bedreigende
manier d.m.v. vraelyste, individuele onderhoude, evalueringsgesprekke ens?
Dit was geweldig insiggewend om met die gemeenteleiers te gesels oor waar hulle
hulleself bevind in die middel van die eerste jaar van die projek (synde dit die jaar
van bewusmaking/sensitisering van gemeentelede was). Dit spreek vanself dat elke
gemeente ‘n unieke dinamika beleef het op daardie stadium, en op heel eiesoortige
plekke binne-in verskillende gemeenteprosesse verkeer het. Vir sommige gemeentes
15
was dit tot dusver makliker om iets van die holistiese familiale perspektief te begin
deel binne gemeenteverband; terwyl dit vir ander gemeentes met baie meer
worsteling, en selfs weerstand gepaard gegaan het.
Die projek het natuurlik ook op verskillende maniere grond gevat binne elke unieke
gemeente- en gemeenskaps-konteks. By sommige gemeentes is die familiale visie
meer d.m.v. eredienste en prediking gedeel, terwyl dit by ander gemeeentes
aanvullend binne kleingroepverband, kommissies, op gesinskampe ens. gedeel is.
Daar is geen regte/verkeerde kanaal daarvoor voorgehou nie. Die gemeentes het
baie geleer by mekaar, en die projekspan het oor daaruit geleer.
Die reaksies van al die betrokke gemeentes in die algemeen was oorweldigend
positief. Daar was beslis sekere blokkerings (wat gewissel van groepe ouer mense in
sekere gemeentes wat nog nie die familiale-konsep geïntegreerd verstaan nie; tot
strukturele/bedieningspraktyk-blokkasies wat gesentreer rondom kategese en die
integrasie van die jeugbediening). Daar was egter ‘n groter komponent positiewe en
energerende dinamikas wat los gekom het in verskillende bedieningsareas. Verder
was daar ook ‘n bemagtigende stuk kreatiwiteit en baie sinvolle idees en gedagtes
wat gedeel is. Die projekspan het baie daarna uitgesien om iets daarvan te probeer
sinchroniseer, en om mekaar wedersyds te verryk by die opkomende Februarie
ontmoeting.
In die lig daarvan dat daar vir mekaar gesê is: ons wil graag by die Februariebyeenkoms die realiteit van die families (d.w.s. familieprofiele) -binne ons
verskillende kontekste (gemeentes/gemeenskappe)-blootlê en ondersoek, is die
volgende voorstelle/idees gegee aan die gemeentes:
 Indien moontlik, maak gebruik van die materiaal wat verlede jaar voorsien is,
vir die opstel van die familieprofiel binne julle gemeenskap (dit is per
powerpoint aangeheg vir gemeentes).
 Gebruik die onderstaande riglyne/idees (vir moontlike vrae aan huishoudings)
as struktuur vir gesprekke met gesinne/individue (bv. 5 mense op die
taakspan/kommissie wat gevorm is kan elk aan 5 families vrae vra – min of
meer ‘n ewekansige steekproef. Die bedoeling is nie dat dit hoogs
wetenskaplik gedoen word nie, meer ad-hoc en informeel – net om ‘n beter
idée te kry van die realiteite binne families)
16
 Bring asb. enige demografiese inligting m.b.t. familiesamestellings (bv.
hoeveel enkelouers, geskeide persone ens.) saam na die byeenkoms.
 Dit kan moontlik help om net te gaan kyk na die resultate van vraelyste wat
dalk in die afgelope 3 of 4 jaar t.w.v. ander prosesse in julle gemeentes
gesirkuleer is (daar lê gewoonlik inligting oor families daarin).
 Gesels gerus met professionele mense in die gemeenskap wat gereeld te
doen kry met mense wat hulle nood by hulle aanmeld, bv. dokters,
arbeidsterapeute, maatskaplike werkers, polisiebeamptes ens
 Wees kreatief en laat weet ook vir ons wat julle alternatiewelik dink hieroor.
Voorstelle vir moontlike vrae6:
 Hoe lyk die huishouding-samestelling- en struktuur – hoeveel ouers, kinders,
verskillende generasies
 Hoe verskil die familie van die familie waarin u grootgeword het? (i.t.v.
samestelling ens.)
 Vir die ouers: Wat sien julle as die grootste uitdaging vir julle as ouers?
Waarmee sukkel/worstel julle?Wat doen julle “reg” in julle families?(na julle
gevoel)
 Watter
instelling
is
die
mees
ondersteunende
m.b.t.
julle
familie?
(bv.kerk/skool/selgroep/sportklub)
 Wat sien julle as die grootste gevaar in/bedreiging vir die familielewe?
 Waar behoort geestelike onderrig plaas te vind – by die huis of by die
kerk/skool
Verder het die projekbestuurder toepaslike, resente materiaal te versamel (boeke,
artikels, internet-uittreksels ens.) met die oog op die byeenkoms in Februarie. Dit is
gesoek binne verskeie familiale verbande – dit het verband gehou met temas soos
ouerskap,
dissipline,
gesag,
geslagsrolle,
die
(vaderskapsprobleem), jeugproblematiek ens.
6
Sien die addendum nommer 5 vir meer detail hieroor (in Deel VI).
17
manlikheids-vraagstuk
2. FEBRUARIE - DIE EERSTE BYEENKOMSTE VIND PLAAS
In 2003 is daar twee byeenkomste in Stellenbosch (24-25 Februarie, 11-12 Augustus)
en twee byeenkomste in Pretoria (11-12 April, 7 November) gehou vir die Suidelike en
Noordelike dele van die AJK-FGP onderskeidelik. Die byeenkoms van 24-25 Februarie
in Stellenbosch was ontsettend insiggewend in terme van die breër proses waarin
gemeentes hulself binne die proses bevind het, en dit het baie momentum en energie
verskaf aan die predikante en lidmate wat die byeenkoms bygewoon het7.
Een van die belangrikste insigte wat verwerf is (na aanleiding van die gemeente- en
gemeenskapsprofiele wat saamgestel is deur die projekspanne in gemeentes) was
die feit dat daar baie pastorale kwessies geïdentifiseer is - wat gewoonlik verswyg
word in gemeentes en geloofsgemeenskappe - waaraan dringend aandag gegee
moes word. Dit is gesien as een van die belangrikste eerste stappe in die proses
waarin die gemeentes hulself nou volgende bevind het. Die pastorale kwessies se
identifisering is verhelder deur Dr. Johannes Erasmus (van die Eenheid vir
Godsdiens Demografiese Navorsing) se statistieke en fasilitering van die sessies oor
die gemeenskaps-profiele omliggend aan deelnemende gemeentes.
‘n Addisionele uitvloeisel tot die bogenoemde twee prosesse was die aanbied van
werkswinkels rondom familie-sisteem terapie. Die behoefte daaraan was
ooglopend na aanleiding van die dringendheid en diepte van krisisse rondom families
in die deelnemende gemeentes. Dr. Frederick Marais het met ‘n sistemiese familieterapeut, Chris Teng (en haar kollegas Yvonne Ayo en Rachel Osborne), van die
Universiteit van Essex in Londen kontak gemaak op sy internasionale studietoer in
Maart 2003. Nadat sy reeds vorige werkswinkels aan die Universiteit van Pretoria
suksesvol aangepak het in die verband, is sy en haar kollegas (asook Dr. Christo
Thesnaar en Stéphan van der Watt as mede-aanbieders) deur dr. Marais genader
om dit ook via Buvton in Stellenbosch (as deel van die FGP) aan te bied.
Die oogmerk van die werkswinkels (wat aanvanklik in November 2003, en later ook
in April en Oktober 2004 aan sowat 45 deelnemers in totaal) aangebied is, was om
7
Die program vir die laasgenoemde byeenkoms asook ‘n lys van die deelnemers verskyn as
addendum onder nommer 6 (in Deel VI).
18
leiers in gemeentes toe te rus om gesinne/familievorme wat probleme/krisisse of
trauma beleef, te help om dit op ‘n meer geïntegreerde en gestruktureerde wyse te
hanteer. Dit het dus predikante, jeugwerkers en gemeenteleiers (asook later
gemeenskapleiers, insluitend maatskaplike werkers) probeer help om die dinamikas
en probleme in families meer holisties te verstaan en aan te pak8.
Verder is ‘n baie sinvolle bydrae tot die eerste byeenkoms in Stellenbosch deur Proff.
Hendrik Bosman en Elna Mouton gelewer oor Ou- en Nuwe Testamentiese
perspektiewe op familie-wees9. Hulle het die gemeentes en die projekspan geweldig
baie gehelp in die noodsaaklike proses van ‘n krities-teologiese refleksie op die hele
projek10.
Dr. Frederick Marais was in die tussentyd in Maart 2003 in die VSA op ‘n
studiebesoek. Daar het hy waardevolle ontmoetings gehad met buitelandse
gespreksvennote oor die bediening vanuit ‘n familie-perspektief. Sy besoek aan Prof.
Don Browning het veral die impetus verskaf vir nuwe idees wat hy in Suid-Afrika wou
kom implementeer daarna11. Een van die uitvloeisels van Dr. Marais se besoek was
verder ook ‘n dokument wat later van tyd baie sinvol gebruik is as riglyn vir
gesprekke in gemeentes landwyd12.
Verder is daar ‘n soortgelyke eerste byeenkoms in April 2003 gehou in Doornpoort,
Pretoria vir die Noordelike gemeentes in die projek (Dr. Frederick Marais en Stephan
van der Watt was ook by hierdie geleentheid teenwoordig). Dr. Willem Pretorius se
verslag behoort detail te verskaf oor die verloop daarvan. Gelyklopend aan die FGP
8
Sake wat ter sprake gekom het was bv: substans-afhanklikheid, alkoholisme; krisishantering;
konflikhantering; siekte in die familie, persone wat met MIV/VIGS, kanker ens. leef; die dinamika van
bejaardesorg binne uitgebreide families ens. Vir die effektiewe hantering hiervan is byvoorbeeld meer
kennis, basiese gespreksvaardighede en ‘n verstaan van familie-sisteme en interaksies binne
verskillende kontekste nodig, en daarom het hierdie werkswinkels praktiese hulp aan gemeenteleiers
in diverse kontekste gebied (teen baie lae koste aangesien Me. Teng dit as ‘n gemeenskaps-projek in
Suid-Afrika aangepak het). Sien addendum 7 vir meer detail hieroor (net in Engels beskikbaar).
9
Vind aangeheg (as addendum nommer 8) twee dokumente (A; B) ter opsomming van hulle gesprek.
10
Na aanleiding van hulle bydrae is daar ook ‘n video-opname gemaak waarin waar proff. Hendrik
Bosman en Elna Mouton gesels oor die eiesoortige aard van familie-wees in die Ou- en Nuwe
Testament. Die video is in Afrikaans en Engels beskikbaar gestel aan gemeentes teen R35 (die
kwaliteit van die klank was ongelukkig egter nie in alle opsigte bevredigend nie, maar dit is sinvol
gebruik in verskeie gemeentes se kleingroep-besprekings).
11
Sien addendum nommer 9 vir sy volledige brief se inhoud (wat vanuit Chicago geskryf is).
12
Sien die aangehegde addendum nommer 10.
19
het daar ook intussen ‘n Familie-Fokus Projek (FFP) ontstaan wat deur Dr. Louis
Dressel en kollegas vanuit die AJK hoofkantoor in Pretoria geïnisieër en bestuur is 13.
Frederick en Stephan het ook met hulle besoek in Gauteng ‘n vergadering van die
FFP bygewoon14.
In Mei 2003 het die volgende familie-navorsingsgroep byeenkoms plaasgevind op
Stellenbosch. By hierdie byeenkoms is baie van die temas en kwessies wat in die
Februarie FGP-byeenkoms bespreek is, verder uitgebou en hanteer15.
3. AUGUSTUS – TWEEDE FGP BYEENKOMS WORD GEHOU
Die byeenkoms is gehou vanaf 11-12 Augustus in Stellenbosch. Drie gemeentes kon
nie verteenwoordigers na die byeenkoms stuur nie, te wete: NGK Ceres-op-die-Berg,
United Church Stellenbosch en NGK Kenridge.
Hierdie byeenkoms is beskou as ‘n belangrike (en nodige) draaipunt in die proses
van die FGP in die verskillende gemeentes (in die Suide). In die verslag 16 is dit
duidelik dat die impak van die Suider-Afrikaanse Vennootskap van Gestuurde
Gemeentes (SAVGG) ‘n merkbare wending in sommige gemeentes te weeg gebring
het. Dit het onder andere veroorsaak dat sommige gemeentes van voor af vir
hulleself moes definieër wat hulle onder die term familiaal verstaan. Drie maande na
afloop van die byeenkoms het twee gemeentes derhalwe ook aangedui dat die FGP
en SAVGG prosesse se oorvleueling in hulle gemeentes veroorsaak het dat hulle
noodgedwonge een van die prosesse moes staak (in beide gevalle was dit die FGP
wat gestaak moes word). Hierdie twee gemeentes was NGK Moedergemeente op
Stellenbosch en NGK Ceres-op-die-Berg.
Gedurende die byeenkoms is daar ook ‘n geleentheid geskep waartydens Dr. Christo
Thesnaar namens die AJK en Hugenote Kollege met die navorsers (wat deel vorm
13
Vir meer detail oor die FFP (Familie-Fokus Projek) sien addendum 11.
As uitvloeisel van hierdie vergadering van die FFP in April het Dr. Louis Dressel later ‘n dokument
opgestel ter voorbereiding van ‘n groter vergadering daarvan in Junie 2003. Sien die agenda in
addendum 12 vir meer details.
15
Sien die opgesomde verslag in addendum 13.
16
Sien addendum nommer 17 vir ‘n volledige weergawe van die verslag.
14
20
van die FGP) kon gesels oor die beplanning van hulle navorsing17. Sekere datums en
doelwitte is bespreek by die vergadering en uiteindelik is daar in Februarie 2005 18
meer volledige verslae deur die vier navorsers saamgestel met betrekking tot die
vordering en relevansie van hulle navorsing tot die FGP.
Op 26 Augustus 2003 het die AJK ‘n gesinsbedienings-beplanningsvergadering
gehou met die oog op 2004 as “Jaar van die Gesin” in die NGK-familie. Die
aangehegde verslag19 werp meer lig op als wat daar beplan is.
4. NOVEMBER – FAMILIE-NAVORSINGSGROEP PRODUSEER FAMILIE-FOKUS
Die nuutste uitset van die November-byeenkoms van die familie-navorsingsgroep
was ’n versameling van inligtingstukke en eredienswenke, genaamd FAMILIEFOKUS - wat gemeenteleiers wou help om in 2004 gemeentes al meer familie
vriendelik te maak. Dit is in April 2004 deur CLF-uitgewers (befonds deur die AJK se
Jeugfokus) in boekvorm uitgegee in alle NG gemeentes landwyd. Daarin is
deurgaans met ’n baie spesifieke doel na die familie of familielewe verwys, naamlik
om ’n meer inklusiewe taal vir familielewe te ontwikkel wat ’n verskeidenheid
familiesoorte en -strukture insluit. In Afrikaans dui die term “gesin” gewoonlik op die
kerngesin wat met bloedverwantskap gevorm word. Statistieke het aangetoon aan
dat die ryke verskeidenheid van familievorme wat vandag in ons samelewing
voorkom, dikwels nie meer aan hierdie beskrywing voldoen nie. Die term familie is
dus veel meer inklusief. So akkommodeer dit die verskeidenheid familiestrukture en
–vorme wat in ons land voorkom. Daarom is daar ook besluit om die Familiefokusjaar in 2004 te vier.
Die bedoeling van die Familiefokus-publikasie was dat predikante en gemeenteleiers
die geleentheid moet aangryp om die kerk bewus te maak van die belangrikheid van
families. Om hierdie rede is daarin verwys na die funksionering van families in die
Bybel en die implikasie daarvan vir ons lewe van vandag. Daar is duidelik vanuit die
Skrif aangetoon dat families nie net beperk is tot die ondersteuning en begeleidng
17
Sien addendum nommer 14 vir ‘n kort opsomming van hierdie beplanningsvergadering.
Sien addenda 16 a, b, c en d vir detail oor die vorderingsverslae van die navorsers.
19
Sien addendum nommer 15 in Deel VI.
18
21
van die kerngesin nie, maar veral daarop fokus om hulle verantwoordelikheid teenoor
die breër sosiale gemeenskap na te kom.
Die kerk kan daarom nie slegs na binne gerig wees op die instandhouding van die
kern gesinslewe nie, maar moet werklik die groter uitdaging van die breër familie van
God verstaan en geleenthede skep vir wyer betrokkenheid.Om hierdie rede is daar
verder verwys na die nuutste statistiek oor die stand van families in Suid-Afrika en
die unieke uitdagings wat dit byvoorbeeld tans in terme van die MIV/Vigs pandemie
stel. Dit bied dus aan die kerk konstruktiewe geleenthede om haar roeping as familie
van God uit te leef.
Die familiefokus-publikasie het laastens riglyne en voorstelle verskaf van ‘n
verskeidenheid van familietekste wat gebruik kan word tydens eredienste,
kleingroepgeleenthede en spesiale familiefokus-aktiwiteite. Die voorstelle is op so ‘n
wyse saamgestel dat dit ruimte maak vir verskillende generasies binne en buite die
kerk. Die publikasie is beskikbaar by BUVTON teen ‘n minimale bedrag.
5. DESEMBER – VOORSTELLE RONDOM PROJEKTE IN DIE TOEKOMS
By ‘n vergadering van belanghebbendes van die SJK (Wes-Kaap), Buvton en
Hugenote Kollege (26 November, en later opgevolg op 11 Desember) is daar ‘n
dinkskrum gehou oor die moontlikheid om ‘n boek te skryf oor prakties-teologiese
riglyne vir ‘n familiale bediening aan die jeug. Gedagtes is ook verder gedeel oor die
moontlikheid van ‘n jeug/familie-konferensie of indaba (met interdenominale
verteenwoordiging) in 2004/2005. Die voorgestelde tema was: jeugbediening
herontwerp vanuit die familie-perspektief.
Hierdie dinkskrum se voorstel is later verder geneem deur die nuut-aangestelde PSD
vir Jeug (in die Wes-en Suid-Kaap), Ds. Gielie Loubser. Hy is steeds huidiglik
(Februarie 2005) met vennote in gesprek en beplanning vir die indaba wat (moontlik
in April 2005 in die Wes-Kaap) kan plaasvind. Die ander gedagtes rondom die skryf
van ‘n boek met prakties-teologiese perspektiewe op familie-gerigte bedieninge in
gemeentes is deur Dr. Christo Thesnaar verder geneem. Hy het o.a. vir Dr. Marius
Nel gevra om as redakteur en hoofnavorser op te tree in die finalisering van so ‘n
22
boek (wat befonds word met oorblywende fondse uit die navorsings-komponent van
die begroting vir die FGP 2004-2005).
23
Deel III: Verloop en afsluiting van die FGP in 2004
1. INLEIDEND: FAMILIEJAAR BIED UNIEKE GELEENTHEID
Die jaar 2004 is internasionaal gevier as die jaar van die familie.Dit was daarom nie
toevallig dat die regering ook homself verbind het tot die viering van die nasionale
familiejaar in Suid-Afrika nie. Die regering se doel was om meer doeltreffend aandag
te gee aan die huidige nood en uitdagings van familiesisteme in Suid-Afrika. In die lig
hiervan het die kerk in die breë haarself ook verbind (soos vroeër reeds vermeld) om
in 2004 te fokus op families, in samewerking met die staat. Die NG Kerk (soos reeds
vermeld is m.b.t. die FFP) het hierdie geleentheid in samewerking met ander
kerkgroepe aangegryp deur verskillende projekte te loods om haar verbintenis aan
familiewees te herbevestig.
Die familiefokus-publikasie het (soos reeds gesê is) byvoorbeeld riglyne en voorstelle
verskaf van ‘n verskeidenheid van familietekste wat (inter-generasioneel) gebruik kan
word tydens eredienste, kleingroepgeleenthede en spesiale familiefokus-aktiwiteite.
Die fokus op die familie het natuurlik ook die viering van verskillende dae of weke in
2004,
wat
ten
nouste
kinderbeskermingsweek,
saamhang
vrouedag,
met
familiewees,
erfenisdag
ens,
byvoorbeeld
jeugdag,
ge-aksentueer.
Verskeie
voorstelle is dan aan die hand van die spesifieke dae of weke deurgegee wat kreatief
tydens eredienste, kleingroepbyeenkomste en ander gemeentelike aktiwiteite
aangewend kon word.Daar is ook verskeie hulpmiddels, programme en riglyne
deurgegee wat gemeentes sou kon help in hulle aanbied van die familietema, asook
om die belangrikheid van families vir die lidmate van die kerk te onderstreep.
Die feit dat 2004 internasionale familiejaar ws, asook dat die staat hom volledig
verbind aan die familiejaar, en die kerk ‘n aktiewe program geloods het om haar
ondersteuning en verbintenis hieraan te wy, het egter nog steeds nie ge-impliseer dat
die geleentheid in alle gemeentes benut gaan word nie. Die unieke uitdaging in 2004
is aan gemeentes gestel om landwyd (op grondvlak) hulleself verbind tot ware familie
van God wees.Gemeentes is aangemoedig om saam die geleenthede te benut om
24
alle
generasies
te
betrek
om
sodoende
familie-wees
te
vier
en
hulle
verantwoordelikheid na te kom in die breër gemeenskap van Suid-Afrika. Dit was dus
‘n unieke geleentheid om ‘n konkrete bydrae te lewer tot die nood van families in
Suid-Afrika en waarlik advokaat te wees vir familiesake.
2. FEBRUARIE: EERSTE BYEENKOMS VAN 2004
Gedurende die eerste byeenkoms van 2004, tydens Februarie, het daar nuwe
energie losgekom, en die meeste van die gemeentes in die projek kon die
byeenkoms bywoon. Ongelukkig het daar wel kort na die byeenkoms een verdere
gemeente, te wete NGK Parow-Panorama, onttrek uit die projek. Die gemeente se
onttrekking was onder ander te wyte aan ander transformasie-prosesse in die
gemeente wat die leierskapskapasiteit daarvan (vir die FGP) gekaap het, asook die
skielike siekte van twee van die predikante in die gemeente, wat binnekort ‘n
langtermyn impak op die gemeente sou hê.
Die byeenkoms het min of meer soos volg verloop:
Maandag:
Eerste sessie (10h00 – 13h00):

Wandel in die Woord - aksie-refleksie oefening uit Deutronomium 6.
Terugvoer word gegee oor die sessie waar daar by Deutronomiun 6 stil gestaan is en
daaroor gereflekteer is op ‘n nie-begreigende wyse waar almal geleentheid gehad
het om iets te deel – aanvanklik in kleiner groepies, later in die groter groep.
Tweede sessie (14h00- 17h00):

Waar is ons nou? Alternatiewe stories oor gemeentes se belewenisse.
Dink elkeen aan ‘n familie waarvan al (of die meeste van) die lede ‘n spesiale
positiewe verhouding met die gemeente het.
1. Hoe het dit gekom dat die familie hierdie spesiale plek in die gemeente
inneem?
2. Wat sal hierdie familie beklemtoon oor die gemeente se kultuur?
3. Deur watter lewensgebeure of persoonlike interaksies het hulle begin om
hierdie spesifieke aspekte van die kultuur van die gemeente te verstaan?
25
4. Watter impak het hulle verhouding met die gemeente of persoonlike kontakte
in die gemeente op hulle as familie gehad? Wat sou dit vir julle kon beteken?
5. Wat sê hierdie inligting vir julle as gemeente oor julself. Of waaraan herinner
dit julle?
6. Hoe sou julle die inligting meer wou gebruik in die lewe en die verhoudings
van die gemeente?
Terugvoer na bespreking van die bogenoemde vrae:

Basiese kultuur van verhoudings as gemeente-waarde moet gekweek
en uitgebou word.

Narratiewe stretegieë en konsepte word deur Nico gebruik om die
terugvoer sinvol te integreer (oor “alternative story” ens).
Strommen se model oor familie-bediening word aangebied deur Ewald:
Vrae word gevra en bespreking word gevoer oor Familiebediening: moet die jeug in
die middel van die spiraal-diagram geplaas word, of eerder “families”?
Ons praat die taal van “belonging” as familie – dit is slegs om ‘n gedagte op die tafel
te sit, nie ‘n wenresep of model op die tafel te sit nie.
Dinsdag:

‘n Familie-erediens simulasie o.l.v. Ewald van Rensburg vind plaas en al die
gemeentes neem kreatief deel daaraan, en aan daaropvolgende besprekings.
3. TWEEDE BYEENKOMS - OKTOBER
Die tweede en laaste byeenkoms van 2004 is geskuif (vanweë praktiese redes en
oorvleuelings met die Familie-Sisteem terapie werkswinkels) vanaf Augustus na
Oktober. Daar is verder besluit (deur die projekspan, in oorleg met die betrokke
gemeentes) dat dit meer sinvol sou wees om dan ook die projek grootendeels af te
sluit en te evalueer, sodat daar genoeg tyd is vir die finalisering van die verslag en
nuwe program-ontwikkeling in die toekoms (vroeg 2005).
Ongelukkig is daar by my (Stéphan van der Watt) se huis ingebreek kort na afloop
van die byeenkoms, en is my skootrekenaar met al die byeenkoms-data op gesteel.
Die laaste rekords en aantekeninge van die finale byeenkoms op dié manier verlore
26
geraak. Wat egter wel behoue kon bly was die verslae van die gemeentes wat
betrokke was by die laaste gesprekke (en wat dit wel vir my aangestuur het in die
tussentyd).
By die laaste byeenkoms is gemeentes versoek om aanbiedings te doen aan die
hand van die volgende versoek:
“Elke gemeente gaan die geleentheid kry om ‘n 20 minuut aanbieding te lewer aan
die hand van die ondergenoemde riglyne en vrae.Dit moet in soveel as moontlik
detail, maar bondig aangebied word in ‘n formaat wat maklik verstaanbaar is (en
gebruik kan word, bv. in MS Word of Powerpoint formaat):
Riglyne en vrae vir die aanbieding:
In die lig daarvan dat die doel van die projek is om gemeentes te laat funksioneer
vanuit ‘n familie-gerigte perspektief:

Wat verstaan julle as gemeente onder hierdie doelwit?

Watter invloed het die projek die afgelope twee en 'n half jaar op julle
gemeente gehad?

Watter strategie het julle gevolg? Was daar ‘n taakspan wat die proses
suksesvol gedryf het? Watter bedieningsaspekte is geraak en op watter
manier, bv. eredienste, kategese, kleingroepbediening?

Kon julle sinvolle gespreksgroepe en genoeg momentum oor familiesake in
die gemeente aan die gang kry?

Kon julle dit regkry om ‘n kultuurskuif in die gemeente te bewerkstellig?

Wat wil julle met ons deel/ wat het julle wel reggekry itv die poging om die
totale bediening vanuit ‘n familie-perspektief te dryf? (D.w.s hoe het julle die
skuiwe waargeneem in die proses, en wat is die aanbeveling wat julle
daaromtrent wil maak?). Noem spesifieke voorbeelde van die suksesse en
brei uit oor hoe dit gebeur het (dit is belangrik om dit te verduidelik sodat ons
as gementes mekaar kan help om die proses en haakplekke daarin te
verstaan en oorkom)

Waarmee sukkel julle tans/het julle die meeste gesukkel in die proses om die
bogenoemde doelwit te bereik? (bv. die taakspan het ophou funksioneer,
27
onvoorsiene omstandighede of ander prosesse in die gemeente wat hierdie
projek/proses belemmer of gestrem het?)

Watter hulp het julle nodig vanuit die projekbestuur/ ander gemeentes in die
proses, waaraan ons kan werk by die laaste werkswinkel geleentheid in
Oktober en daarna? (dit is belangrik dat julle moeite moet doen om hierdie
vraag deeglik te antwoord, want ons het julle terugvoer daarop nodig om
die opvolgwerk na die byeekoms te beplan en sodoende ook ander familiegerigte gemeentes verder toe te rus)

In die geheel gesien, waar is julle nou in terme van die bereiking van die
doelwit om vanuit ‘n familie-perspektief te funksioneer? (ignoreer die vraag
indien dit reeds op ander punte beantwoord is).
Baie dankie vir die tyd wat julle hieraan gaan afstaan. Ons sien baie uit om weer
bymekaar te leer en hierdie loodsprojek (3-jaar proses) sinvol af te sluit en met nuwe
insigte 'n paar skuiwe te bly maak - om al meer as God se familie in die volheid van
ons bedieninge te funksioneer!”
Vir die uitkoms van die bogenoemde versoek aan gemeentes, sien die addenda 20 in
deel VI. Ongelukkig het slegs 7 gemeentes uiteindelik hulle finale verslae aan my
deurgestuur (na herhaaldelike versoeke aan die ander gemeentes om ook hulle
verslae te stuur, wat onsuksesvol was). Van daardie 7 gemeentes het 2 gemeentes
(VGK George en NGK Kenridge) hulle aanbiedings in Power-point formaat gestuur.
Dit kan ongelukkig nie hier weergegee word nie, maar kan by my aangevra word,
indien dit besigtig wil word.
‘n Soortgelyke finale byeenkoms vir die betrokke FGP-gemeentes in die Noorde is in
November in Gauteng gehou. Ten einde ‘n aanduiding te kry van hoe die proses
daar verloop het, sien die aangehegde verslag van Dr. Willem Pretorius - addendum
23 in Deel VI.
20
Sien addenda 18, 19, 20, 21 en 22 in deel VI vir die onderskeie gemeenteverslae.
28
Deel IV: Aanbevelings vir nuwe projek/te in 2005 en verder
1. VOORLOPIGE EVALUERING VAN DIE FGP-LOODSPROJEK
In Februarie 2005 het die FGP-loodsprojek (amptelik) ten einde geloop. Tydens ‘n
telefoonkonferensie (op 16 Februarie) tussen Drr. Frederick Marais, Christo
Thesnaar, Willem Pretorius en Stéphan van der Watt oor die (voorlopige) evaluering
van die projek, is die volgende punte bespreek rondom voortgaande inisiatiewe:
1. Welkom
Christo verwelkom almal.
2. FGP verslag

Die verslag is feitlik voltooi, al wat nog kort is die dokument (wat verlore
gegaan het)wat bygewerk moet word. Daarna sal dit aan Frederick, Christo en
Willem gestuur word vir verdere redigering, voorstelle en terugvoer.

Voorstel word aanvaar dat die lewering (as deel van ‘n vieringsgeleentheid)
van die verslag sal gebeur by die Familie-navorsingsgroep se byeenkoms van
16-17 Mei 2005, waarby daar die normale groepslede sal wees, plus
addisionele persone (wat genooi sal word deur Frederick en Christo – voorstel
is bv. Jurgens Hendriks en ander rolspelers wat nie direk deel was van die
projek nie en daarom dalk ‘n goeie buite-perspektief kan gee daarop)

‘n Soortgelyke geleentheid word beplan vir 8 Junie in Gauteng, waar Willem
die leiding sal neem.

Wanneer die verslag gefinaliseer is sal Stephan en Christo werk aan ‘n
formaat daarvan wat makliker aangebied kan word by Mei-byeenkoms.

Breë voorstelle vir Mei-byeenkoms: Dag 1 – Ope dag; Dag 2 – Pad vorentoe.
3. Die pad vorentoe

Willem verwag dat ‘n voldoende bedrag beskikbaar gestel sal word vir die
voortgang van die projek (by volgende week se Algeme Gemeenteontwikkeling vergadering)

Frederick stel voor dat tyd uitgekontrakteer word vir:
1. Spesialis-programontwikkelaars
29
2. Fasiliteerders om programme te bemiddel in gemeentes op wyer skaal
(landwyd).
3. Stephan sal steeds beskikbaar wees en benut kan word as ad-hoc
koordineerder/projekbestuurder wat uitgekontrakteer kan word in (ten
minste) Mei-Junie 2005.
4. Buvton sal steeds dien as infrastruktuur waardeur bogenoemde kan
plaasvind (moontlike nuwe projekte kan voortvloei hieruit).
4. Jeug en familie sentrum by HK

Ds. Gielie Loubser se moontlike skuif na HK is baie positief, en HK (Gielie en
ander administratiewe personeel)sal dan kan dien as die koordineringspunt
(logistieke bestuur) vir voortgaande inisiatiewe/projekte.

Buvton se infrastruktuur is steeds beskikbaar.

Frederick en Christo is verantwoordelik om ‘n besigheidsplan op te stel vir bg.

Hulle moet ook die proses belyn met die SAVGG se inisiatiewe en dit wat
daaruit geleer is.

Christo se posisie (en finansiële vergoeding) moet ook hersien word.
5. Familie-sisteem terapie-werskwinkels

Voortgang hiervan in eerste helfte van die jaar is problematies (om verskeie
redes: akademiese akkreditasie, moontlike deelnemer-groep reeds benut
ens.)

Stephan het dit aan Chris Teng kommunikeer dat daar na Junie/Julie wanneer
Gielie aangestel is by HK, weer gekyk sal word na moontlikhede van
werkswinkels in Oktober of later (2006).
6. Internasionale konferensie oor Families in Durban – Maart

Willem is opgewonde om bydrae te lewer by die geleentheid oor die rol/bydrae
van kerke in die Nasionale regerings-inisiatiewe rondom families.

Op die oomblik is die organiseerders daarvan net die goed georganiseerd nie!
7. Finansiële verslag

Ten tyde van hierdie telefoonkonferensie was die finale finansiële verslag van
die AJK FGP nog nie gefinaliseer deur BUVTON se finansiële beampte nie,
aangesien daar nog gewag is vir uitbetalings van die AJK van die vorige
finansiële jaar. Die feit dat die Universiteit van Stellenbosch en die AJK se
finanansiële jare nie oorvleuel nie, het ook die finalisering daarvan vertraag.
30
2. VOORLOPIGE KERNBEVINDINGE
In die bostaande en onderstaande dele van die hierdie verslag is daar velerlei
implisiete verwysings na die impak wat hierdie projek gehad het op die betrokke
deelnemende gemeentes. Daar is ook deurlopend verwys na beskrywings van die
paradigmaskuiwe wat gemaak is en gemaak behoort te word in die proses van
vordering op weg na ‘n familie-gerigte bediening. Hierdie beskrywings bied nie
klinkklare antwoorde met netjies uitgewerkte en afgegrensde programme nie. Daar is
wel baie materiaal ontwikkel vir gebruik in gemeentes (in hierdie proses van
wording), maar wat hieronder gebied word is net kernagtige opmerkings van die
hoofgedagtes rondom die prosesse. Hierdie opmerkings sal ook by die volgende
familie-navorsingsgroep byeenkoms op 16-17 Mei 2005 verder bespreek word, saam
met die hooftemas wat ge-identifiseer is (soos hieronder in punt 3 uiteengesit).
In kort dus, die volgende skuiwe in konseptuele fokus kan (en behoort) plaasvind
wanneer ‘n gemeente ‘n familie-perspektief op die totale bediening aanneem:
Skuif van…meer van dieselfde
Families
is
verbruikers
Na…meer gehoorsaam
van Families word deur God geseën en
geroep om ‘n verskil te maak
gemeentebronne
Families is die bron van vrywilligers vir Families en die gemeente is vennote om
die gemeente
hulle roeping uit te leef
Families moet as ‘n gespesialiseerde Gemeentes is inter-ouderdom groepe
groepe bedien word deur die gemeente
waar geloof gevorm en roeping missionêr
uitgeleef word
Definieër familie as ‘n getroude paartjie Definieër familie as die mense wat
met kinders (indien hule het)
hulleself toewy om familie te wees vir
mekaar
Definieër familie-gerigte bediening n.a.v. Definieër familie-gerigte bediening as ‘n
die programme wat die kerk bied vir potensiële fokus/perspektief wat elke
families
(bv.
opvoeding)
huweliksverryking,
ouer aspek van die gemeentelike bediening
vorm
Vertrou op die Sondagskool en ander Sien familie-verhoudinge as ‘n meer
31
kerk-programme vir geloofs-opvoeding
invloedryke bron vir geloofsvorming as
opvoedkundige programme.
Beskou menslike ontwikkeling as ‘n Beskou families as belangrike kontekste
proses waarin ‘n mens die familie verlaat vir individuele rypwording, met potensiaal
in
die
proses
van
rypwording om lidmate se etiese en geestelike groei
(volwassenheid)
(deur die lewenspad) te ondersteun
Evalueer families deur die gebruik van Evalueer families deur die van teologiese
“kliniese”
taal
disfunksioneel)
(bv.
funksioneel
vs konsepte wat ruimte maak vir sonde en
verlossing, seën en misterie.
32
3. VOORSTEL EN AANBEVELINGS RONDOM VOORTGANG VAN PROJEK/TE
Die volgende voorstel vir (opvolg) projek wat fokus op familie-gerigte
(bediening in) gemeentes is verder ook gemaak vir voorlegging aan die Bosberaad
van die NGK se Algemene Sinode (in November 2004), asook vir die opvolgbyeenkoms van die Algemene Gemeente-ontwikkeling taakspan se vergadering (in
die week van 21 Februarie 2005) vir finansiële oorweging.
Inleidende agtergrond en motivering vir die voorgestelde projek:
Gedurende die periode vanaf Mei 2002 tot November 2004 het die Algemene
Jeugkommissie van die NGK in samewerking met Buvton (as buro van die
Universiteit van Stellenbosch) en die Hugenote Kollege (op Wellington as deel van
UNISA) in 20 gemeentes (in Gauteng en die Wes- en Suid-Kaap) ‘n loodsprojek
genaamd die familiegemeente projek (FGP) van stapel gestuur. Hierdie projek het
nou, in Februarie 2005, amptelik ten einde geloop. Hierdie skrywe dien as ‘n
aanbeveling en voorstel vir ‘n opvolgprojek, en dit word gemaak na aanleiding van
die voorlopige bevindinge vanuit die afgelope twee en ‘n half jaar se inisiatiewe in ‘n
verskeidenheid van (interdenominasionele) gemeentes.
Die Familiejaar 2004-inisiatief en die fokus van die FGP het ons werklik ‘n eerlike blik
gegee op die stand van familiesake in Suid-Afrika, ook spesifiek op die gebrokenheid
van famlies in NGK en VGK – verbande. Onlangse navorsing (statistieke uit ‘n RGNdokument wat ook gepubliseer is in die FGP se Familiefokus-publikasie) van die
regeringsdepartement van sosiale ontwikkeling het hierdie sorgwekkende realiteit
verder bevestig. Vanuit die FGP het ons geleer dat noodsaaklike vaardighede en
waardes dringend gevestig moet word om ‘n alternatiewe realiteit te skep en uit te
bou in ons land. Die voorgestelde prjoek wil daarom juis fokus op die inrigting van
holistiese familie-gerigte benaderings tot gemeente-wees. Dit is daarom nie ‘n
bestuursprojek nie maar eerder ‘n metafoor vir / perspektief op gemeente-wees. Dit
gaan daaroor om die gemeente-kultuur te transformeer eerder as om net bloot ‘n
paar programme te implementeer.
33
Die voorgestelde projek onderskryf ‘n missionêre fokues en ‘n gerigtheid op
gemeenskapstransformasie. Die waardes van die familie as metafoor vir/benadering
tot gemeentelike bediening is soorgelyk aan die waardes en voorgestelde uitkomste
van die Suider-Afrikaanse Venootskap vir Gestuurde Gemeentes (wat reeds in
ongeveer 70 gemeentes landwyd as oorkoepelende netwerk geïnisieër is).
Gemeentes
wat
funksioneer
as
‘n
familiesisteem
is
per
implikasie
dus
missionêre/gestuurde gemeentes. Ons beskou families as die voertuie waardeur die
missionêre fokus en gerigtheid van gemeentes konkreet gestalte vind in die
koninkryk van God. Wanneer gemeentes as families funksioneer kan dit nie anders
as om missionêr gerig te wees nie. In hierdie sin wil die twee benaderings (missionêr
en familie) tot gemeentelike bediening mekaar aanvul om beide inklusiwiteit en ‘n nabuite-gerigtheid te vestig en uit te bou.
In terme van die afgelope NGK algemene sinode se fokus op die jeug en
intergenerasionele bedieninge, beskou ons die bediening aan die jeug as integraal
deel van ‘ n holistiese familie-benadering en netwerk. Die sinode het ons geleer
watter krag lê in ‘n multi-generasionele benadering en dit het energie losgemaak wat
ons graag wil benut. Daar behoort ‘n deurlopende fokus te wees op die toerusting
van die jeug binne/as deel van families (ons verloor die jeug as ons nie familie-fokus
behou nie!). Jongmense se stemme behoort meer gehoor te word in die kerk, en dit
bly konstant ‘n uitdaging om vir hulle ‘n tuiste te skep waarbinne hulle vryelik kan
kommunikeer, ernstig opgeneem en versorg word. Verder behoort hulle geleer te
word om verantwoordelikheid te neem vir hulle roeping in die kerk as deel van God
se geloofsfamilie.
Voorlopige evaluering en bevindinge van die FGP:
Na aanleiding van die voorlopige evaluering van die FGP is onder andere die
volgende vrae gevra: Moet ons aangaan met die projek? Wat is die brandpunte wat
nou onmiddelik moet aandag kry? Hoe gaan ons die energie wat losgemaak is
bestuur? Hoe rig ons bedieningsaspekte soos eredienste en kategese in om dit
werklik familie-vriendelik te maak/hou?
Hoe spreek ons die werklikhede rondom
gesinsgeweld konstruktief aan?
34
Die grootste vraag was verder na kontekstuele en relevante materiaal wat ontwerp
moet word, en vaardighede wat aangeleer moet word ten einde gemeentes werklik
familie-vriendelik te maak. Voorstelle is ook gemaak dat navorsing uitgebou moet
word deur te bly kyk na en leer by gemeentes wat wel iets regkry in terme van die
funksionering van die gemeente as ‘n familie. Verder is uitgelig dat gefokus moet
word op leierskap en besluitnemingsmeganismes binne gemeentes – dat liggame in
gemeentes wat besluite neem (d.w.s. die mag het) self behoort te lyk soos en
funksioneer as familie.
Dit impliseer dus nie bloot die implementering van familie-gerigte programme nie,
maar veral die toerusting van families om primêr gesonder families te wees – om
hulle aan te moedig om risiko’s te neem en foute te maak, en dan daaroor te kan
praat binne veilige ruimtes. Ons behoort dus ruimtes te skep waarbinne hulle hul
stories kan vertel. Verder behoort ons te soek vir bronne in families wat ons kan leer
hoe om teologies oor familie-wees te dink. ‘n Kernvraag blyk dus te wees: watter
tipe families vorm gestuurde gelowiges? (neem in ag: alle families lyk nie dieselfde
nie, maar alle lede van families is homogeen in terme van “gestuur wees”). Hoe kan
ons families help hoe om saam met mekaar te leef en saam ‘n verskil te maak in die
wêreld?
Na aanleiding van die FGP bied ons dus nou leidrade oor wat die spesifieke
bedieningsterreine is waaraan gemeentes moet aandag gee. Ons het geleer dat
gesegmenteerde benaderings wat vanuit ‘n familiale ekklesiologie gedryf word, groter
potensiaal het in terme van die volhoubaarheid daarvan. Die oorsprong van die
voorstel is dus die bogenoemde voorlopige bevindinge wat gemaak en vrae wat
gevra is vanuit die FGP.
Dit dien as vertrekpunte om die doelwitte van die
voorgestelde opvolgprojek te stel.
Breë doelwitte van die opvolgprojek:
Om uit te wys wat is die praktiese implikasie van familie-wees vir eredienste,
kategese en intergenerasionele bedieninge en sorgsisteme binne gemeentes.
Om gemeentes te help om die nodige vaardighede en waardes te ontwikkel om die
familie-benadering geïntegreerd in hulle plaaslike gemeente te kan implementeer in
terme van bg. aspekte van gemeentelike bediening.
35
Fokus van die projek:
In die lig van die bg. wil ons fokus op die volgende vier (missionêr gerigte)
kernareas:
Eredienste: Vanuit die FGP het dit duidelik geword dat daar ‘n toenemende behoefte
is aan intergenerasionele bediening in gemeentes. Dit vra kreatiwiteit in die omgang
met liturgie en leer tydens die erediens. Die projek wil graag fokus op eredienste wat
gebaseer is op die waardes van ‘n familie-perspektief en ‘n intergenerasionele
benadering.
Kategese: Dit vra dat dit verhoudingsgerig en gebasserd moet wees. Die klem op
verhoudings impliseer ‘n wesenlike integrasie tussen leer en lewe. Geloofsoordrag
deur ouers, individue, groepe en mentors. Die vraag wat ons dus vra: hoe lyk ‘n
kategese-sisteem gedryf deur die waardes van ‘n familie-gerigte benadering?
Sorgsisteme: Gegewe onlangse navorsing van die regering (reeds hierbo vermeld),
die Eenheid vir Godsdiens-demografiese Navorsing (EGDN) en die FGP is dit
duidelik dat familielewe in SA in ‘n krisis verkeer. Dit word onderstreep deur hoë
egskeidingsyfers, huishoudelike geweld, armoede, werkloosheid, vigs, materialisme,
ekologiese vernietiging ens. Dit word algemeen aanvaar dat families boustene vorm
vir ‘n gesonde samelewing. Onderlinge sorgsisteme funksioneer dikwels nie
doeltreffend nie, maar gemeentes behoort toerusting te ontvang om sulke sisteme te
skep en te wees vir mekaar. Hierdie sisteme is nie net individueel nie, maar dit
bestaan ook uit families vir mekaar, gemeentes vir mekaar (skep velige ruimtes vir
weerloosheid).
Families vir ander: Gegewe die Suid-Afrikaanse konteks is dit veral gefokus op
grenservarings en blootstellings vir families - op gebiede van ras, klas, geslag,
seksuele orientasie ens. D.w.s. families behoort te leer hoe om familie te wees binne
inklusiewe, heterogene netwerke van ondersteuning wat gestuur is om mekaar te
omarm.
Hoekom wil ons op die bogenoemde fokus?:
FGP-navorsing het dit uitgewys
Dit is sentrale elemente in die bediening wat erns maak met intergenerasionele
benadering (veral in die lig van die skokkende gegewens wat dui op die jeug wat die
NGK-familie verlaat).
36
Ons wil graag die kerk toerus om familie te wees binne die Suid-Afrikaanse konteks
van gefragmenteerdheid, pluraliteit ens.
Wat wil ons doen?:
Teorievorming in terme van al bogenoemde fokusareas.
Programontwikkeling gefokus op die 4 areas.
Bekendstelling en mobilisering van hierdie programme in gemeentes landwyd.
Strategie:
Hou 4 werkswinkels (in die Noorde en Suide van die land) om teoretiese
moontlikhede te vorm vir hierdie fokusareas.
Hierdie teorievorming vorm die basis vir die ontwikkeling van programme.
Vir elkeen van die fokusareas wil ons programme ontwikkel vir gebruik in die
gemeentelike bediening in die NGK en VGK, en selfs breër.
Ons voorsien dat ‘n netwerk moontlik gevorm kan word met ‘n uitgewer soos
Bybelmedia in die produksie, uitgee en bemarking van die stof.
Indien dit nie
moontlik is nie, vereis dit ‘n herbesinning oor hos so ‘n inisiatief uitgegee en bemark
sal kan word. Om die programme wat ontwikkel is te mobiliseer in die breër kerklike
omgewing, deur spanne of ringe op te lei om die bemarking, opleiding en
implementering van die materiaal te kan laat geskied.
Die Projekspan sal bestaan uit die volgende vennote:
Buvton, Hugenote Kollege, Centre for Youth and Family Ministry, ander liggame as
verteenwoordigers uit NGK en VGK geledere.
Hieruit sal ‘n projekbestuurder,
projekleier en medewerkers geselekteer word.
Voorgestelde tydperk vir implementering van die projek:
2 jaar
Op wie is die projek gemik?:
Ons het nou die loodsprojek (FGP) gehad met 20 verteenwoordigende gemeentes.
Nou is die nuwe projek gemik op die hele land – NGK, VGK en moontlik ander
denominasies.
37
Finansiering:
Ons voorsien ‘n projek met die volgende kernuitgawes:
‘n Voltydse/deeltydse projekbestuurder om projekleiding te administreer en
implementeer.
Die inkoop van spesialis-medewerkers om programmatuur te ontwikkel.
Die kostes verbonde aan die hou van 4 werkswinkels.
Die kostes verbonde aan die ontwikkeling, uitgee (Bybelmedia-scenario) en
bemarking van programme.
Die mobilisering (spanne in sinodes oplei om die bekendstelling te doen in
gemeentes) in cluster-verband (in ringe/streke).
38
Deel V: Bedankings
Hiermee bedank die projekspan van die AJK Familie-gemeente projek graag die
volle kommissie van die AJK vir hulle bereidwilligheid en goedgesindheid in die
finansiering van hierdie sinvolle en verrykkende projek. Sonder om te veel mense uit
te sonder wil die betrokke leiers by BUVTON en Hugenote Kollege graag vir Drr.
Louis Dressel en Willem Pretorius spesiaal bedank vir hulle harde werk, visie en
toewyding in die inisiering en voltooing van die projek. Ons sien ook met groot
verwagting uit na impak wat die projek in die toekoms nog op ‘n baie wyer spektrum
van gemeentes kan hê landwyd, saam in die vervulling van ons visie as die een
Familie van God Drie-enig.
39
Deel VI: Addenda
1. Riglyne vanuit AJK-kantoor (Dr. Louis Dressel) vir aansoek om befondsing
2 April 2002
/AJK Toek.
AAN INSTANSIES WAT AANSOEK DOEN VIR TOEKENNINGS UIT DIE AJK SE
FONDSE
Geagte Vriende,
TOEKENNINGS VIR 2002/2003
Die Algemene Jeugkommissie van die N G Kerk word op ‘n besondere manier deur
die Here geseën op finansiële gebied. Daarom is dit vir die AJK moontlik om op verskeie terreine jeugwerk finansieel te ondersteun.
Die AJK het ‘n beleid vir toekennings goedgekeur:
1.
Die bedrag vir toekennings per jaar word jaarliks vasgestel deur die
Dagbestuur nadat die volgende faktore in ag geneem is:






Kapitaalbeskerming volgens inflasiekoers
Werklike renteopbrengs
Verhuringsopbrengs
Wins op bedryf
Kommissierekening se uitgawes
Ander relevante ekonomiese faktore
2.
Die bedrag per jaar vir toekennings word beperk tot ‘n maksimum van 5% van
die totale beleggings.
3.
Afwykings van hierdie riglyne in diens van ‘n spesifieke visionêre projek, moet
deur die volle AJK goedgekeur word.
4.
Vir spesifieke visionêre projekte kan projekte om inkomstes te genereer
daaraan gekoppel word.
5.
5.1
Aansoeke word volgens prioriteit in die lig van die volgende oorweeg:
Die visie, missie, kritiese prestasieareas en prioriteite, soos periodiek
bepaal,
deur die AJK en sy kommissies.
40
5.2
Wat terreinwydte betref:
5.2.1 Gesamentlike werksaamhede in belang van al die sinodes.
5.2.2 Werksaamhede van sinode of sinodale kommissies.
5.2.3 Die getal lidmate wat bedien word moet ook in ag geneem word.
5.2.4
Werksaamhede van jeugorganisasies of jeuginstansies in landsbelang
wat ‘n noue band het met die Ned Geref Kerk, via die betrokke SJK.
5.2.5
Ander nie-kerklike jeuginstansies, via die betrokke SJK.
5.2.6
Aansoekers wat toekennings ontvang het moet aan die AJK terugvoer
gee oor die besteding van die fondse met die volgende aansoek.
5.2.7
Dit is nie vanselfsprekend dat toekennings of ‘n bepaalde bedrag
herhaal sal word nie.
5.2.8
‘n Voorgeskrewe aansoekvorm is deur die AJK-vergadering
goedgekeur.
5.3
Die volgende is bygevoeg:
Addendum:
1.
Die AJK moet waak daarteen dat daar finansiële afhanklikheid geskep word.
2.
Fondse vir projekte wat die kerk as geheel dien, maar nie soseer op die jeug
gefokus is nie, kan in oorleg met die AKF toegeken word.
3.
‘n Lid of Dagbestuur van die AKF woon die toekenningsvergadering in
adviserende hoedanigheid by.
Die aansoekvorm en beleid word hiermee onder jou aandag gebring. Met die oog
daarop dat instansies, wat voorheen toekennings gekry het, dalk gepenaliseer kan
word omdat die aansoek nie via ‘n SJK of op die voorgeskrewe aansoekvorm gedoen
is nie, gee ek vroegtydig kennis van die prosedure vir aansoeke.
Jou aansoek kan gefaks word of per e-pos gestuur word, nie later as 30 April 2002
met die oog daarop dat al die stukke gereed gekry kan word vir die vergadering van
die Dagbestuur op 5 en 6 Junie 2002.
Met seënwense
Mede in die Heer se koninkryksdiens
DR L C DRESSEL
UITVOERENDE AMPTENAAR: AJK
Brief435/LB
41
2. Aansoek om finansiering van FGP
A. Aanloop en agtergrond tot die familie-gemeenteprojek (FGP)
1. Fases van navorsing
U is bewus daarvan dat daar oor die afgelope aantal jare ‘n navorsingsgroep by
BUVTON is wat fokus op die gemeente en familiebediening. In die eerste fase van
die projek is daar gepoog om op hoogte te kom van die nuutste navorsing op hierdie
gebied. Hierdie fase is afgesluit met die besoek van Prof Don Browning, direkteur
van The Religion, Culture and Family Project (University of Chicago), aan die groep
in 1999.
Hierna is ‘n tweede fase ingelei waar die groep begin het om programme te
ontwikkel wat gemeentes kan help met die bemagtiging van families. Die AJK het ‘n
aktiewe vennoot geword deurdat hulle begin het om BUVTON finansieël te
ondersteun. In 2000 en 2001 is fasiliteerders opgelei om die kursusse in gemeentes
aan te bied. In 2001 alleen het 500 families die kursusse deurgewerk. Teen die
einde van 2002 sal die proses van opleiding van fasiliteerders afgehandel wees in al
die streeksinodes van die NGK.
Die derde fase van die navorsing het begin toe BUVTON aktief met Hugenote
Kollege se Departement Jeugwerk begin saamwerk het om kinder- en jeugwerk
vanuit die familie te definieër. Die navorsingsgroep is uitgebrei om ook studente en
navorsers van die kinder-, tiener- en jong volwassenes-gebiede in te sluit. In die
proses het die groep al hoe meer onder die indruk gekom dat die familie beskou
moet word as ‘n sentrale perspektief op gemeentelike bediening.
2. Voorlopige gevolgtrekkings
2.1 Die krisis is groter en dieper
Die krisis in families is veel groter as wat ons vermoed het en die tekens is daar dat
die krisis aan die verdiep is, spesifiek by NG Kerk lidmate.
2.2 Groeiende belangstelling by families en gemeentes
42
Daar is steeds tekens van ‘n groeiende behoefte aan ‘n familiebediening in
gemeentes. In 2001 alleen was daar 500 families wat die Famelia-programme, wat
vanuit die BUVTON-kantoor ge-administreer is, deurgewerk het.
2.3 ‘n Nuwe definisie en taal rondom families word benodig:
“Our psychology has been shaken to its foundations…to grasp the meaning of the
world today we use a language created to express the world of yesterday. The life of
the past seems to us nearer to our true nature, but only for the reason that it is nearer
to our language” - Antoine De Saint-Exupery
Ons definisie van families moet met die verskeidenheid van familievorms en praktyke
rekening hou. Ons kan nie ons familiebediening alleen vanuit die perspektief van “’n
getroude paar met kinders” bedryf nie. Christus se uitreiking na mense buite hierdie
familie-definisie roep ons op tot ‘n meer inklusiewe bediening. Daar is verder ‘n
probleem met die tradisionele patriargale familiestruktuur. Van die grootste
uitdagings rondom families is om die toetrede van die vrou tot die arbeidsmark en die
onbetrokkenheid van mans in die familie in ag te neem. Ons sal ‘n ander vertrekpunt
as struktuur moet kry en eerder moet fokus op verhoudings en sisteme.
2.4 Familie as ‘n perspektief op die totale bediening van die gemeente:
Tydens die afgelope twee jaar, met die aanbieding van familieprogramme in
gemeentes, het ons geleer dat daar ‘n sistemiese botsing tussen gemeentes en
families is. Families is brose sisteme met sagte mure wat hulle dikwels te pletter loop
teen die strakke mure van gemeentestrukture. Die familie het ’n “lydensgeskiedenis”
met kerkstrukure. Jare lank al is die familie ’n bal wat tussen kommissies
rondgegooi word. “Hoort dit nou by jeug, gemeentebediening, pastoraat of op sy
eie?”, is die vraag wat ’n paar dekades lank reeds in die kerklike strukture gevra
word. Hierdie vrae wys eenvoudig hoe ver die kerk se onderrok uithang as dit kom by
die familie; dit verklap dat daar eers “struktuur” gedink word en daarna gevra word
hoe en waar die familie moet inpas. Miskien moet ons die vraag omkeer na: “Hoe
kan ons die gemeentebedienings so struktureer dat hulle families ondersteun? Hoe
kan ons in die gemeente strukture en prosesse in plek sit wat die broosheid van
43
families respekteer en ondersteun?” Wat dus nodig is, is dat wegbeweeg word van
program-gedrewe familie- en jeug-bediening na ‘n gemeentelike sisteem-benadering.
Richard Olsen (in A new day for family ministry) is van mening dat dit net kan gebeur
indien ons verstaan dat familie ‘n perspektief behoort te wees op die totale bediening
van die gemeente:
“Family ministry is not a new ministry, something extra for the church which can
afford it, the last program to be added when the worship and Bible study and music
programs are in place…The challenge for congregations, therefore, is to adopt
family ministry as a perspective from which to view the entire life and activity
of the congregation, not just those programs that carry content readily
identifiable as “family” (Richard P Olsen & Joe H. Leonard, A New Day for family
ministry:1997).
2.5 Spesifieke bedienings-uitdagings
Daar is ‘n spesifieke behoefte aan intergenerasionele liturgiese vaardighede. Daar is
‘n vraag oor hoe die kategese en familiebediening nader aan mekaar gebring kan
word. Dit is moontlik dat die agteruitgang van gemeentes in verband gebring kan
word met die gebrek aan ‘n geïntegreerde familiebediening:
“The decline of the mainline churches…I suggest… that one of the reasons for this
decline…is the failure of these churches to develop a strong and commanding family
ministry”. – (Don Browning)
3. Die volgende fase in familie- en gemeentenavorsing en gemeentebegeleiding
Indien die bogenoemde gevolgtrekkings in ag geneem word, is ons van mening dat
die uitdaging verder strek as die aanbieding van familieprogramme in die gemeente.
Die uitdaging is veel groter as dit. Daar is talle gemeentes wat nog onaktief is en
geen spesifieke fokus het op families nie. Gesien in die lig van die bogenoemde
krisis is dit gewoon onverantwoordelik, en daar sal gekyk moet word na hoe ons
gemeentes kan inspireer om betrokke te raak by die familie-krisis. Hierdie gemeentes
is egter in die minderheid.
44
Die meerderheid gemeentes weet dat hulle families moet ondersteun maar weet nie
werklik wat om te doen anders as om ‘n ad-hoc program-benadering te gebruik nie.
Die uitdaging is om gemeentes daarin te lei om ‘n paradigmaskuif te maak in hulle
bediening aan families, vanaf ‘n program-benadering na die familie as ‘n perspektief
op die totale bediening van die gemeente, oftewel ‘n familiale benadering tot die
bediening. Die FGP is ‘n poging om gemeentes hierin te ondersteun.
45
B. Doelwitte van die familie-gemeenteprojek (FGP)
Families is in ‘n krisis-situasie, onder andere omdat die ondersteuning wat families
tradisioneel van gemeentes en die gemeenskap ontvang het, verkrummel het. Daar
is by baie gemeentes in hoofstroom kerke vandag onduidelikheid oor hoe hulle
families kan ondersteun in hierdie krisis-situasie. Hoewel daar onduidelikheid by baie
gemeentes is, is daar ook baie gemeentes wat vra vir leiding ten opsigte van hulle
familiebediening. Gemeentes kan nie hulle verantwoordelikheid ten opsigte van
families versaak sonder om ontrou te wees aan hulle duidelike opdrag uit die Skrif
om die familielewe te ondersteun nie. Die kompleksiteit van die probleem rondom
families en gemeentes vra dat daar ‘n netwerk van kennis opgebou word om
gemeentes te ondersteun in hulle verantwoordelikheid teenoor families. Die FGP wil
graag hierdie ondersteuning bied deur:
1. ‘n Netwerk van rolspelers met kundigheid tot beskikking van gemeentes
bymekaar te bring in ‘n ondersteuningspan vir gemeentes.
2. Gemeentes in vennootskappe te plaas waarbinne hulle kan ontwikkel tot
positiewe ondersteuningsbasisse vir families.
3. ‘n Bybels/teologiese teorievorming te ontwikkel wat familie as ‘n
sentrale perspektief stel tot die totale gemeentebediening.
4. Prosesse en programme te ontwikkel wat gemeentes prakties kan
gebruik in hulle ondersteuning aan families.
5. Empiriese navorsing te doen wat die invloed van die FGP programme en
prosesse in gemeentes wetenskaplik evalueer.
6. Bogenoemde te boekstaaf met die oog op ‘n wyer bemagtiging van
gemeentes in hulle verantwoordelikheid teenoor families. FGP het ten
doel om ‘n volledige pakket te ontwikkel vir gemeentes wat hulle stap
vir stap begelei van apatie tot konkrete betrokkenheid by die
familielewe.
46
C. Rolspelers van die Familie-gemeenteprojek (FGP)
Die volgende rolspelers met koördineerders het hulle reeds daartoe verbind om deel
te neem aan die FGP. In Januarie is daar by die loodsingsvergadering ooreengekom
dat die rolspelers mekaar komplimenteer en saam behoort te werk in die projek:
1.
Hugenote Kollege (Departement Jeugsorg)
Dr. Christo Thesnaar
2.
AJK-Gesinsbediening
Dr. Willem Pretorius
3.
National Centre for Youth &
Family Ministry (gekoppel aan SEVTO)
Prof. Malan Nel
4.
AJK
Dr. Louis Dressel
5.
BUVTON
Dr. Frederick Marais
Verantwoordelikhede van Rolspelers:
1. Hugenote Kollege (Dept. Jeugsorg): Koördineering van Navorsing
Hugenote Kollege (HK) koördineer die navorsing van die FGP. Sien bylae F vir meer
besonderhede. HK sou ook betrokke kon wees by opleiding en die ontwikkeling van
programme.
2. AJK Gesinsbediening: Koördineer die groep in die Noorde
Koördineer tussen verskillende inisiatiewe en bemiddel finansiering met die AJK.
3. National Centre for Youth & Family Ministry (gekoppel aan SEVTO):
Ekumeniese bande
Die NCY&FM is verantwoordelik vir die uitbou van ekumeniese bande. Sal ook
verantwoordelik wees vir die reël van konferensies en kan behulpsaam wees met
konsultasies.
4. Die AJK: Potensiële befondser
Die AJK sal genader word om fondse beskikbaar te stel vir die FGP en is die projek
behulpsaam tov bemarking.
5. BUVTON: Tree op as projek-koördineerder van die FGP
As projek-koördineerder is BUVTON verantwoordelik vir die koördinering van die
onderskeie
aspekte
en
rolspelers
van
die
projek.
BUVTON
is
spesifiek
verantwoordelik vir die koördinering van die Suidelike groep, program-ontwikkeling
en finansiële bestuur.
47
D. Familie-gemeenteprojek (FGP) - Gemeentes in vennootskap
Daar word beplan om deelnemende gemeentes in twee groepe te organiseer: een in
die Noorde (Gauteng en omstreke) en een in die Suide (Wes- en Suid-Kaap).
1. Samestelling van gemeentegroepe:
Die projekspan identifiseer en nooi ongeveer 10 gemeentes per streek uit om deel te
neem aan die FGP. Die spanne sal bestaan uit gemeentes van verskillende
denominasies en sal sover moontlik verskillende gemeenskappe verteenwoordig.
Gemeentes wat reeds hulself bewys het as gemeentes met ‘n belangstelling in die
familie en wat oor leierskap beskik wat die vermoë het om hulle gemeentes te lei in
transformasie, sal deur die projekspan uitgenooi word om deel te neem aan hierdie
eerste fase van die FGP.
2. FGP-gemeentegroepe
Die FGP-gemeentegroepe het ten doel om deelnemende gemeentes te lei in die
ontwikkeling van ‘n kontekstuele gemeenteteorie en bedieningspraktyk waar die
familie gesien word as ‘n sentrale perspektief tot die totale gemeentebediening. Die
projekspan sal die gemeentegroepe voorsien van toespaslike navorsing, programme
en bedienings-begeleiding.
3. Verantwoordelikhede van deelnemende gemeentes
Deelnemende gemeentes verbind hulle vir ‘n tydperk van 3 jaar aan die FGP. In
hierdie tydperk woon leiers uit die gemeente op ‘n sesmaandelikse basis die
byeenkomste in ‘n streek by. Elke gemeente sal toegelaat word om binne die fokus
van die projek volgens hulle eie pas te eksperimenteer met inisiatiewe en daaroor
verslag te doen aan die groep. Deelnemende gemeentes sal ook dien as basis vir die
empiriese navorsing van die projek. Deelnemende gemeentes is verantwoordelik vir
hulle eie vervoerkoste na byeenkomste.
4.Beplanning:
4.1 Die eerste byeenkomste met gemeentes word beplan vir 29-30 Julie 2002.
4.2 Die projekspan sal in die periode Mei/Junie met belangstellende gemeentes in
gesprek tree om hulle verbintenis aan die projek te finaliseer.
5. Kontraktering:
Indien die gemeente belangstelling toon in die projek sal die projekspan met elke
gemeente rondom bogenoemde doelwitte en verbintenisse ‘n kontrak aangaan om
seker te maak dat alle partye duidelikheid het oor hulle rol en verbintenis.
48
E. Bestuur en logistiek
1. Projekspan:
Die koördineerders van die onderskeie rolspelers vorm die projekspan
BUVTON
Frederick Marais
HK
Christo Thesnaar
AJK-Gesinsbediening
Willem Pretorius
AJK
Louis Dressel
Die projekspan kom een maal ‘n jaar byeen, verkieslik tydens ‘n navorsingsgroepbyeenkoms, om te evalueer en te beplan.
2. Projekbestuur
BUVTON tree op as projekbestuurder en is daarom verantwoordelik vir die
Finansiële bestuur,
Koördinering,
Verslaglewering aan die AJK en
Kommunikasie.
3. Begroting:
Projekbestuurder en administratiewe koste
R30 000,00
Uitkoop van BUVTON personeel
R70 000,00
49
F. Navorsingsprojekte
(i) Agtergrond ter motivering van die FGP en verwante navorsing:
In die afgelope paar jaar het daar ‘n duidelike ontwikkeling/beweging plaasgevind na
‘n familie-gerigte gemeente-bediening. Die krisis in families is veel groter as wat
vermoed is en die tekens is daar dat die krisis besig is om te verdiep.
Die totstandkoming van die Famelia-netwerk en die ontwikkeling wat plaasgevind het
binne hierdie netwerk het die familie-gerigte gemeente-bediening gerugsteun. Met
die ontwikkeling van programme soos die 7-familiegewoontes en Positiewe
Ouerskap
kursusse
en
die
verdere
uitbouing
van
denke
aangaande
familiebediening, het dit duidelik begin raak dat ‘n gemeente nie anders kan as om
van uit ‘n familie-gerigte fokus te werk nie. (Daar is steeds tekens van ’n groeiende
behoefte aan ’n familiebediening in gemeentes. In 2002 is daar reeds ongeveer 500
families
wat
die
Famelia-
programme,
wat
vanuit
die
BUVTON-kantoor
geadministreer word, deurgewerk het.)
Dit het dus nodig geraak dat ’n nuwe definisie en taal rondom families ontwikkel moet
word:
“Our psychology has been shaken to its foundations... to grasp the meaning of the
world today we use a language created to express the world of yesterday. The life of
the past seems to us nearer to our true nature, but only for the reason that it is nearer
to our language”. - Antoine De Saint-Exupery
Die implikasie hiervan is dat die definisie van families met die verskeidenheid van
familievorms en praktyke rekening moet hou. Familiebediening kan nie meer slegs
bedryf word vanuit die perspektief van “’n getroude paar met kinders” nie. Christus
se uitreik na mense buite hierdie familiedefinisie roep ons op tot ’n breër bediening.
Die probleme van families is tot ’n groot mate ’n “mans” probleem. Ons sal ’n ander
vertrekpunt as “struktuur” moet kry en eerder fokus op verhoudings en sisteme. Dit
impliseer dat daar ’n duidelike skuif weg van program-gedrewe familiebediening na ’n
geheel-sisteem benadering moet plaasvind.
50
Family ministry is not a new ministry, something extra for the church which can afford
it, the last program to be added when the worship and Bible study and music
program are in place...The challenge for congregations, therefore, is to adopt
family ministry as a perspective from which to view the entire life and activity
of the congregation, not just those programs that carry content readily
identifiable as “family”. Richard Olsen (A new day for family ministry)
Daar is ’n spesifieke behoefte aan intergenerasionele liturgiese vaardighede en
kennis. Die operasionele gemeente-praktyk en teorie kruisig families omdat daar
sistemiese botsings tussen gemeentepraktyk en die lewe van die familie is. Die
agteruitgang van gemeentes kan gekoppel word aan die gebrek aan ’n geïntegreerde
familiebediening.
“The decline of the mainline churches... I suggest... that one of the reasons for this
decline... is the failure of these churches to develop a strong and commanding family
ministry”. Don Browning
Die keuse vir ‘n familie-gebaseerde bediening impliseer dat jeugbediening nie
moontlik is sonder dat dit familie gebaseer is nie. ‘n Gebrek aan geïntegreerde
navorsing vanuit die praktyk van jeug- en familiebediening en die feit dat die familie
nog nie ’n tuiste in die kerklike struktuur gehad het nie en as die weeskind van die
sinodale strukture beskou is, het BUVTON en die Famelia-netwerk genoop om aktief
te begin dink aan ‘n projek om ‘n paar gemeentes te identifiseer wat die familie as
uitgangspunt vir al hulle bedienings gebruik.
Om hierdie besluit tot uitvoer te bring, het BUVTON in gesprek getree met ‘n
verskeidenheid belangrike rolspelers om saam te dink oor ‘n familie-gemeenteprojek.
Die vennote is: SEVTO, EVTO, die Hugenote Kollege, National Centre for Youth and
Family Ministry (NCY&FM) en die AJK. Tydens die gesprek is daar besluit om ‘n
familie-gemeenteprojek te loods. Daar is besluit om te fokus op 10 gemeentes in die
Suide en 10 gemeentes in die Noorde van die land. Frederick Marias (Buvton) sal
aan die stuur staan van die projek in die Suide terwyl Willem Pretorius (NCYFM en
AJK) in beheer sal wees van die projek in die Noorde. Hulle sal dus gesamentlik oor
‘n tydperk van drie jaar die gemeentes fasiliteer en lei oor die implikasies van familie51
gerigte gemeentebediening. Die spanne sal 40% uit nie-NGK gemeentes bestaan en
so ver moontlik die verskillende gemeenskappe verteenwoordig. Die eerste
byeenkomste met gemeentes word moontlik beplan vir Augustus/September 2002.
(ii) Navorsingsprojekte van die FGP:
Weens die aard, duurte en samestelling van die familie-gemeenteprojek (FGP) maak
dit die deure oop vir verskeie navorsingsgeleenthede rakende die familie-, kinder-,
jeug- en vroeëvolwassebediening.
Die navorsingprojekte gaan deur die Hugenote Kollege gekoördineer word. Dit
impliseer nie dat alle navorsing deur die Hugenote Kollege gedoen gaan word nie.
Studente wat by ander fakulteite in die land studeer kan ook deelneem aan die
navorsingsprojekte en voordeel trek uit die befondsing. Die strategie is dat studente
wat besig is met meesters en doktorale studies hierdie projekte gebruik om hulle
studies op te fokus. Elke student sal dus op ‘n spesifieke navorsingsgebied fokus in
die breër projek.
(iii) Navorsingsgebiede:
(1) FAMILIES
a. Die impak en effek wat die kursus oor 7-familiegewoontes het op families wat
binne die familie-gemeenskapsprojek funksioneer.
Die doel van die navorsing is om alle families wat reeds die 7-familiegewoontes
kursus deurgewerk het te evalueer oor ‘n periode van drie jaar om te bepaal watter
impak en effek die 7-familiegewoontes kursus op die familie se funksionering gehad
het (na binne en na buite). Die familie-gemeenteprojek dien dus as die ruimte
waarbinne die families funksioneer vir ‘n tydperk van drie jaar. Wat hier van belang
is, is dat die navorsing veral sal kyk watter impak en effek die 7-familiegewoontes
gehad het op die interne-, die gemeentelike- en gemeenskapsverhoudings.
Navorsingsmetode
52
Die navorser gaan ‘n ewekansige studie doen deur ‘n steekproef (20 families uit 5
gemeentes) te maak van famlies wat die 7-familiegewoontes kursus deurgewerk het
en families wat dit nie gedoen het nie. Albei groepe families gaan deur die navorser
gemonitor word oor ‘n tydperk van drie jaar om te bepaal watter impak en effek die 7familiegewoontes kursus op die funksionering van families binne ‘n gemeente wat
fokus op families het.
(b). Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeente het op die spiritualiteit
van ‘n familie
Die navorsingsdoel van hierdie studie is om te bepaal watter impak en effek ‘n
familie-gerigte fokus in gemeentebediening het op spiritualiteit binne families.
Hierdie navorsingsprojek gaan van die veronderstelling uit dat spiritualiteit nie net
beperk moet word tot die geestelike belewing van mense binne die gemeente nie.
Dit moet juis breër verstaan word. Dit raak die handel en wandel van die familie voor
die aangesig van God, midde in hulle vreugdes en in hulle moeilike tye. Dit het dus
te make met belewing maar ook met normatiwiteit. Spiritualiteit het dus ‘n bepalende
rol te speel in die groei en ontwikkeling van die kind van God oppad na sy/haar
geloofsvolwassenheid.
Verder moet die familie ook gesien word as ‘n klein gemeente op sy eie wat inskakel
in ‘n groter bedieningsgeheel. Dit impliseer dat die ontwikkeling van ‘n spiritualiteit ‘n
bepalende bydrae gaan maak in die lewe van die familielede voor die aangesig van
God. Die ontwikkeling van ‘n spiritualiteit binne families gaan ook mense help om die
effek wat die nood van die wêreld op hulle het te kan hanteer en dit te beskou as ‘n
geleentheid vir groei.
Navorsingsmetode
Die navorsingsmetode behels dat die navorser ‘n maatstaf ontwikkel om die
spiritualiteit van ’n familie te meet. Die studie vereis ‘n ewekansige steekproef van
20 families uit 5 gemeentes van die familie-gemeenteprojek. Die navorser sal dan ‘n
aantal families identifiseer voor die aanvang van die familie-gemeenteprojek en hulle
spiritualiteit meet. Hierdie families sal deur die loop van die projek gemonitor word
53
en na afloop van die projek weer ge-evalueer word om te bepaal watter impak en
effek familie-gefokusde gemeentelike bediening het op die ontwikkeling van ‘n
funksionele spiritualiteit by families en die gemeente.
(2) JEUGBEDIENING
Die belang van ‘n familie-gerigte gemeentebediening vir ‘n inklusiewe
benadering tot jeugwerk
Die navorsingsdoel is om te bepaal of familiegerigte gemeentebediening die ruimte
skep vir ‘n inklusiewe benadering tot jeugbediening. Die navorser moet dus bepaal
wat ‘n inklusiewe benadering tot die jeugbediening behels binne ‘n familie-gerigte
gemeentebediening. ‘n Inklusiewe benadering tot jeugbediening beteken dat die
jeugbediening nie ‘n aparte bediening is nie maar inklusief deel moet wees van die
gemeentebediening. Geen jeugbediening is effektief as dit in isolasie geskied nie.
Navorsingsmetode
Die navorsingsmetode behels ‘n uiteensetting van wat ‘n inklusiewe benadering tot
die jeugbediening impliseer in ‘n familie-gerigte gemeentebediening. Die navorser se
taak is dus om die jeugbediening van 5 gemeentes te evalueer en te herstruktureer
volgens die beginsels van ‘n inklusiewe jeugbediening. Die navorser sal die
jeugbediening deur die loop van die projek monitor en na afloop van die projek weer
die
jeugbediening
gemeentelike
evalueer
bediening
om
het
te
op
bepaal
die
watter
toepassing
effek
van
familie-gefokusde
‘n
inklusiewe
jeugbedieningsbenadering.
(3) KINDERBEDIENING
Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeentebediening het op
kinderbediening.
Die doel van die navorsing is om te bepaal watter impak en effek ‘n familie-gerigte
gemeentebediening het op kinderbediening binne gemeentelike verband.
Navorsingsmetode
54
Die navorsingsmetode behels ‘n uiteensetting van wat ‘n kinderbediening behels
binne ‘n familie-gerigte gemeentebediening. Die navorser se taak is dus om die
kinderbediening van 5 gemeentes te evalueer en te herstruktureer volgens die
beginsels van ‘n effektiewe kinderbediening. Die navorser sal die kinderbediening
deur die loop van die projek monitor en na afloop van die projek weer die
kinderbediening evalueer om te bepaal watter effek familie-gefokusde gemeentelike
bediening het op die toepassing van ‘n effektiewe kinderbediening.
(4) ADOLESSENTE BEDIENING
Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeentebediening het op
adolessentebediening
Die doel van die navorsing is om te bepaal watter impak en effek ‘n familie-gerigte
gemeentebediening het op adolessentebediening binne gemeentelike verband.
Navorsingsmetode
Die navorsingsmetode behels ‘n uiteensetting van wat ‘n adolessentebediening
behels binne ‘n familie-gerigte gemeentebediening. Die navorser se taak is dus om
die adolessentebediening van 5 gemeentes te evalueer en te herstruktureer volgens
die beginsels van ‘n effektiewe adolessentebediening.
Die navorser sal die
adolessentebediening deur die loop van die projek monitor en na afloop van die
projek weer die adolessentebediening evalueer om te bepaal watter effek familiegefokusde gemeentelike bediening het op die toepassing van ‘n effektiewe
adolessentebediening.
(5) VROEËVOLWASSEBEDIENING
Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeentebediening het op vroeëvolwassebediening
Die doel van die navorsing is om te bepaal watter impak en effek ‘n familie-gerigte
gemeentebediening het op vroeëvolwassebediening binne gemeentelike verband.
Navorsingsmetode
55
Die navorsingsmetode behels ‘n uiteensetting van wat ‘n vroeëvolwassebediening
behels binne ‘n familie-gerigte gemeentebediening. Die navorser se taak is dus om
die vroeëvolwassebediening van 5 gemeentes te evalueer en te herstruktureer
volgens die beginsels van ‘n effektiewe vroeëvolwassebediening. Die navorser sal
die vroeëvolwassebediening deur die loop van die projek monitor en na afloop van
die projek weer die vroeëvolwassebediening evalueer om te bepaal watter effek
familie-gefokusde gemeentelike bediening het op die toepassing van ‘n effektiewe
vroeëvolwassebediening.
BEGROTING VAN DIE FAMILIE-GEMEENTEPROJEK SE NAVORSINGSDEEL
1. FAMILIES
(a) Die impak en effek van die 7-familiegewoonte kursus op families wat binne die
Familie-gemeenteprojek funksioneer.
Semi-gestruktureerde onderhoude
R400
Bandopnames (huur van bandjies en opnemers)
R150
Dataverwerking
R2000
Vervoerkostes
R2500
Papier
R500
Telefoon, faks en e-pos
R450
TOTAAL
R6000
(b) Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeente het op die spiritualiteit van ‘n
familie.
Maatinstrument
R400
Bandopnames (huur van bandjies en opnemers)
R150
Dataverwerking
R2000
Vervoerkostes
R2500
Papier
R500
Telefoon, faks en e-pos
R450
TOTAAL:
R6000
2. JEUGBEDIENING
56
Die belang van ‘n familie-gerigte gemeentebediening vir ‘n inklusiewe
benadering tot jeugwerk.
Assessering van Jeugbediening in gemeentes
R1000
Bandopnames (huur van bandjies en opnemers)
R150
Dataverwerking
R2000
Vervoerkostes
R3000
Papier
R500
Telefoon, faks en e-pos
R450
TOTAAL:
R7100
3. KINDERBEDIENING
Die impak en effek wat ‘n familie-gerigte gemeentebediening het op
kinderbediening
Assessering van kinderbediening in gemeentes
R1000
Bandopnames (huur van bandjies en opnemers)
R150
Dataverwerking
R2000
Vervoerkostes
R3000
Papier
R500
Telefoon, faks en e-pos
R450
TOTAAL:
R7100
57
G. Oorhoofse begroting en aansoek om fondse by die AJK 2002/2003
Gemeentegroepe en navorsingsgroep
R31 000,00
Navorsing (oor 3 jaar) R45 400,00 vir 2002/2003
R20 000,00
Bestuur en logistiek (BUVTON)
R30 000,00
BUVTON - uitkoop van personeel
R70 000,00
Totaal
R 151 000,00
58
3. Finale reëlings vir die eerste FGP byeenkoms op 29-30 Julie 2002
18 Julie 2002
Finale reelings vir die Eerste byeenkoms van die Familie-gemeente Projek(FGP)
29-30 Julie 2002
Ons is baie bly en dankbaar dat u gemeente ingewillig het om deel te neem aan
hierdie projek. Uiteindelik is die borgskap en reëlings sover dat ons die finale reëlings
en program van die eerste byeenkoms kan deurgee. Daar het 13 gemeentes van 4
verskillende kerke ingewillig om deel te neem. Aangeheg is die doelwitte en
ooreenkoms rakende die proses indien u dit verloor het!
In die brief:
Reëlings tov die byeenkoms
Program van die byeenkoms
Doelwitte van die projek
Die 3-jaar familiale gemeenteproses in ‘n neutedop
Die ete en verblyfreëlings
Plek: Ons moes die byeenkoms skuif na Stellenbosch-Kweekskool ter wille van die
begroting. Aangeheg is daar ‘n vorm wat u moet invul vir verblyfreëling en etereëlings.
Personeel:
Ons vra dat die predikant/pastoor/jeugwerker van elke deelnemende
gemeente sal kom. Indien daar meer as een predikant/pastoor/jeugwerker is moet
59
ten minste twee probeer kom. U kan ook gemeenteleiers saambring, dit sal die
proses baie verryk- daar kan ‘n maksimum van 4 persone per gemeente kom.
Program:
Ma 29 Julie
10h00 Verwelkoming en reëlings (Ons sal koffie reg hê vanaf 9h30)
10h30 Hoe pas die familie in tov die breër prentjie van gemeentebediening?
11h30 Die gaping tussen nostalgie en realiteit in jou eie denke oor die familie
Hoe het my eie familie se storie en samestelling verander en hoe lyk die
veranderende prentjie van die familie globaal en in Suid-Afrika? Hierdie is ‘n
interaktiewe sessie waar jy materiaal ontvang wat herhaal kan word met
gemeenteleiers in jou eie gemeente
13h00 Middagete
14h00 Voortsetting van oggend sessie
16h00 Hoe definieër ons families?
Ons kyk na die boek: “Familie is ‘n Werkwoord” se werksdefinisie
17h30 Aandete
18h30 Wat gebeur as ons die Bybel deur ‘n familiale bril lees?
Ons werk saam Bybelstudies en preeksketse uit vir gebruik in die gemeente
20h00 Van ad-hoc familiebediening na ‘n familiale blik op die totale bediening
Materiaal uit Richard Olsen se boek: “A New day for family ministry” word voorsien
21h00 Afsluiting
Dinsdag 30 Julie
8h30 Tien uitdagings aan gemeentes rondom families
Bepaal jou eie gemeente se familiegereedheid
10h00 Stand van families in ons gemeenskap
Die EGDN kom gee opleiding in ‘n metode om navorsing te doen tov die stand van
families in jou eie gemeenskap.
11h30 Beplanningsessie: Aksieplan om in ons gemeente ‘n vlak van dringendheid te
skep rondom die familie.
12h30 Vinger ete
13h00 Prosesbeplanning:
Doelwitte vir jou eie gemeente vir die volgende 6 maande
60
Web-ondersteuning en gespreksgroepe
Datums vir 2003 se byeenkomste
15h00 Afsluiting sodat die Suid-Kaap nog die huis kan haal
Vriendelike groete
Dr Frederick Marais en Divine Robertson
(Projekleiers van FGP)
Die FGP-gemeentegroepe het ten doel om
Gemeentes te begelei van ‘n ad hoc belangstelling en bediening aan families na ‘n
bediening waar die familie gesien word as ‘n sentrale perspektief op die totale
bediening van die gemeente; Deelnemende gemeentes te begelei in die ontwikkeling
van ‘n kontekstuele gemeenteteorie en bedieningspraktyk
Wat bied die projekspan aan die gemeente?
Die projekspan sal die gemeentegroepe voorsien van toepaslike navorsing,
programme en bedienings-begeleiding.
Deelnemende gemeentes verbind hulle vir ‘n 3 jaar-tydperk aan FGP.
In hierdie periode woon leiers uit die gemeente op ‘n sesmandelikse basis die
byeenkomste in die streke by.
In u geval word die byeenkomste beplan in
Hermanus. Elke gemeente sal toegelaat word om binne die fokus van die projek
volgens hulle eie pas te eksperimenteer met inisiatiewe en daarvan verslag te doen
aan die groep.Deelnemende gemeentes sal ook dien as basis vir die empiriese
navorsing van die projek olv Hugenote Kollege se Jeugdepartement. Deelnemende
gemeentes is verantwoordelik vir hulle eie vervoerkoste na byeenkomste maar al die
ander onkostes rakende verblyf materiaal en begeleiding word gratis voorsien.
Die driejaar Familiale gemeente-proses in ‘n neutedop:
Jaar 1:
Bewusmaking van kerngroep in die gemeente
Familiale teorie word gevestig
Jaar 2:
Ontwikkeling van ‘n familiale visie vir die gemeente
Opleiding en toerusting van gemeentelede in familiale vaardighede
Jaar 3:
Implementering van familiale visie tov die totale bediening van die
gemeente.
61
4. Verslag na aanleiding van eerste byeenkoms (met gewysigde begroting)
Beste Henk
Soos belowe gee ek kortliks verslag van die eerste twee byeenkomste van die
Familie Gemeente Projek (FGP). Ons sal in die verslag drie dinge doen:
1.
Verslag doen van die byeenkomste op Stellenbosch en Pretoria;
2.
Voorstelle maak oor aanpassings in die projek van dit wat ons geleer het uit
die eerste rondte en
3.
’n Aangepaste begroting voorlê ter oorweging
1.
Verslag van eerste byeenkomste en wat ons geleer het:
In Augustus en September het die Suidelike en Noordelike groepe hulle eerste
byeenkomste gehad. Altesaam 24 gemeentes van 8 verskillende denominasies het
deelgeneem en almal het aangedui dat hulle van voorneme is om deel te bly van die
projek. Die gemeentes verteenwoordig ook verder die wit, bruin en swart
gemeenskappe.
Die konsep van die groepe wat hulle daartoe verbind om saam in die proses te groei,
het groot byval gevind. Die eerste byeenkomste het gefokus op die bekendstelling en
behandeling van ons teorie oor families. Strategies is die leiers voorberei en van
materiaal voorsien om ’n proses van bewusmaking in die gemeentes van stapel te
stuur. Die materiaal en teorie is goed ontvang en daar is relatief vinnig konsensus
bereik deur die verskeidenheid van gemeentes en tradisies teenwoordig.
Die volgende byeenkomste is in Februarie en Maart 2003.
Intussen is ’n yahoo-e-gespreksgroep gestig. Daar word weekliks aan die gemeentes
vanuit die kantoor inligting gestuur, en die aanduiding is dat hulle al hoe meer onder
mekaar begin kommunikeer.
Wat het ons geleer?
62
In hooftrekke het ons geleer dat die gemeentes baie ontvanklik is vir die proses. Ons
sal graag in die proses meer wil leer oor die uitdagings van families in die swart en
bruin gemeenskappe. Ons het verder geleer dat:

ons die stof in Afrikaans en Engels moet voorberei;

ons materiaal moet voorberei wat die leiers net so, of in aangepaste vorm, in
die gemeentes kan gebruik;

voortgesette kommunikasie baie belangrik is in die interim tydperk tussen die
groepe en

daar goeie belangstelling van studente uit al die fakulteite en Hugenote
Kollege is om navorsing aan die projek te koppel.
In kort het die projekspan by die eerste evaluering saamgestem dat hierdie projek
baie potensiaal toon om ’n groot impak te maak in die familie- en jeugbediening van
gemeentes.
2.
Voorstelle
2.1
Die projek word die AJK Familie Gemeeente Projek genoem (AJK-FGP) om
die sensitiwiteite tov van die Noorde en die Suide te deurbreek. Daar is konsensus
by die span dat die projek groter moet wees as een van die vennote en dat dit
daarom beter is om dit direk aan die AJK te koppel.
2.2
Die vennote bly die NCYFM, HK en Buvton soos tans die geval:
National Center for Youth and Familie Ministry (Willem Pretorius)- se rol is:
Die bestuur van die noordelike groep;
die werwing van gemeentes uit die swart konteks;
uitbou van ekumeniese bande;
die dokumentering van die groepsessies en
deurlopende kontak en verslag aan die AJK.
Buvton tree op as projekbestuurder wat die volgende take insluit:
Koördineerder van die navorsingsgroep;
verantwoordelikheid vir die ontwikkeling van nuwe materiaal vir die AJK-FGP;
voorbereiding van die materiaal vir die sessies- insluitend die vertaalwerk;
63
deurlopende kommunikasie met die gemeentes dmv e-groepe, telefoonkonferensies
en individuele fasilitering met gemeentes waar moontlik;
bestuur van die begroting;
die bestuur van die suidelike groep en
die finalisering van die finale verslag aan die AJK.
Hugenote Kollege (HK) se taak is die koördinering van die navorsing:
van HK studente;
koördinering van navorsing van studente van ander instellings en
die dokumentering van die e-groepe se gesprekke.
3.
Soos in die eerste aansoek uitgespel is hierdie ’n “loods”-projek waarin ons
saam met die 20 plus gemeentes leer oor die skuif na ’n sentrale fokus op
familiebediening in die gemeente. Hierdie leer-ervaring is sentraal tot die skuif, wat
daar internasionaal gemaak word, na ’n jeugbediening wat groei vanuit ’n
familiebediening. Soos ons dit verstaan val dit ook saam met die denke wat daar tans
in die AJK is.
Na die eerste byeenkomste word dit al hoe duideliker vir ons wat die impak van die
projek moontlik kan wees:
Ons is van oordeel dat ons na afloop van die projek in ’n posisie sal wees om die
proses te kan beskryf wat gemeentes moet maak om uit te breek uit die geïsoleerde
jeugbediening na ’n jeugbediening wat groei en gevoed word vanuit die familie. Die
projekspan stel hulle ten doel om aan die einde van die drie jaar aan die AJK ’n
voorlegging te maak met:
3.1
Strategiese proses-voorstelle oor die skuif van gemeente na ’n familie
gesentreerde bedieningstrategie. Ons behoort ’n stap vir stap voorstel te kan maak
met genoeg detail vir ander gemeentes om die proses te kan herhaal.
3.2
Voorstelle oor hoe ’n gemeentelike fokus op familie die jeugbediening soos
ons dit tans ken in gemeentes, kan verryk en uitbou. Dit sluit bedieningsterreine in
soos die erediens, kategese, kinder-, tiener- en jongvolwasse-aksies en pastoraat
aan die jeug en families.
64
’n Pakket van programmatuur en relevante stof vir gemeenteleiers wat die
3.3
paradigmaskuif verduidelik en ondersteun.
Voorstelle oor ’n strategie tov hoe die loodsproses gedupliseer kan word in
3.4
gemeentes van al die sinodes van ons kerk. Die voorstel sal o.a. die volgende bevat:

Beskrywing van die proses op gemeentelike vlak;

voorstelle oor die ondersteuning van die AJK tov gemeentes in hierdie
verband;
3.5

voorstelle oor leierskapvaardighede wat benodig word vir ’n familie-fokus en

voorstelle tov programme wat gemeentes kan gebruik ter ondersteuning.
Dokumentasie oor die resultate van die navorsing wat in dié projek
gedoen of aan die projek gekoppel is. Navorsing wat in beplanning handel oor
families, spiritualiteit van families, jongmense, adolessente, vroeë volwassenes en
jeugbediening se strategie vanuit die familie perspektief.
4.
Hersiene begroting
Oorhoofse begroting en aansoek vir fondse by die AJK – 2002/2003
(LW Hierdie is wat die projek jaarlikse gaan kos.)
Gemeentegroepe en navorsingsgroep
R30 000,00
(Dit is die werklike koste tot op die been gesny.
Sluit wel vliegtuigkaartjies in van die projekkomitee)
Navorsing(oor 3 jaar)
R20 000,00
(ons probeer hiermee navorsers se fisiese koste van reis ens. dek
vir hulle navorsing in gemeentes. Dit is reeds te min vir die projekte
waarvoor gemeentes aangevra het, maar behoort ons te help om die
prioriteitprojekte aan die gang te sit)
Bestuur, logisitek, vertaal ens
R25 000,00
Buvton- uitkoop van personeel
R35 000,00
65
(Ter wille van die projek is Buvton bereid om ons aanvanklike
bedrag hier te verlaag. Ons het uit die eerste reeks groepe geleer
dat ons span ongeveer twee weke voltydse werk moet insit om
materiaal te ontwikkel wat gemeentes kan gebruik.
Indien ons hier verder sny, sny ons die skerppunt van die projek uit.
Totaal
R 110 000,00
Dit beteken dus dat ons vra vir ’n addisionele R30 000,00 by die R80 000,00 wat
reeds toegestaan is.
Vriendelike groete
Frederick Marais, Christo Thesnaar en Willem Pretorius
(Projekspan: AJK-FGP)
66
5. Voorbeeld van vraelys vir gemeenteprofiel
Familie-vraelys:
1. Wat is u ouderdom?
___ 18-24
___ 26-34
___ 35-44
___ 45-54
___ 55-64
___ 65 en ouer
2. Wat is u geslag?
___ vroulik
___ manlik
3. Wat is die hoogste vlak van opleiding wat u voltooi het?
___ minder as 12 jaar
___ hoërskool voltooi
___ graad by universiteit
___ diploma by kollege/technikon
___ graad by kollege/technikon
___ nagraadse opleiding
4. Wat is u primêre beroep?
___ tuisteskepper
___ werkloos
___ professioneel/bestuurder (onderwyser, dokter, prokureur, rekenmester,
administrateur, ens. )
___ semi-professioneel ( klerk, verkope, aflewering, ens. )
___ ambagslui ( skrynwerker, elektrisiën, ens. )
___ eie werkgewer
5. Wat is u totale werksure per week?
___ 0-5
___ 6-20
___ 21-40
___ 41-55
___ meer as 55
6. Wat is u huidige huwelikstatus?
___ ongetroud
___ weer getroud
___ getroud
___ vervreemd
___ geskei, nie weer getroud ___ weduwee/wewenaar
7. Hoe lyk u familie-samestelling?
___ enkellopend
___ her-saamgestelde gesin
___ bly saam
___ getroud sonder kinders ___ getroud met kinders
___ weduwee/wewenaar
___ woon met lewensmaat
8. Hoe lank is u reeds getroud met u huidige huweliksmaat?
___ 5 jaar of minder
___ 6-10 jaar
___ 11-20 jaar
___ 21-30 jaar
___ meer as 30 jaar
67
9. Hoe sou u u algemene tevredenheid met u huwelik beskryf?
___ baie tevrede
___ taamlik tevrede
___ ietwat ontevrede
___ baie ontevrede
10. Ongeveer hoe lank is u al ‘n lidmaat van hierdie gemeente?
___ 2 jaar of minder
___ 3-5 jaar
___ 6-10 jaar
___ 11-20 jaar
___ meer as 20 jaar
11. Hoe gereeld woon u die eredienste by?
___ eenmaal per week
___ een/tweemaal per maand
___ minder as eenmaal per maand
12. Woon enige van die volgende familie-lede by u?
___ ouer/s of skoonouers
___ broer en/suster
13. Woon enige ander familielid, behalwe u ouers/s, eggenoot, of kind/ers by u?
___ ja
___ nee
14. Is u ‘n ouer?
___ ja
___ nee
15. Woon enige van u kinders by u in die huis? (Indien nie, los die vlg. vraag uit)
___ ja
___ nee
16. Indien enige kinders by u in die huis woon, hoeveel behoort tot die volgende
kategorieë?
GETAL
EIE
AANGENOME
STIEF
5jaar en jonger
____
____
____
6-11 jaar
____
____
____
12-14 jaar
____
____
____
15-18 jaar
____
____
____
19 jaar en ouer
____
____
____
17. Hoe gereeld doen u as gesin saam iets om te groei in u verhouding met die Here?
(bv. Bybelstudie, familie-projek, spesiale aktiwiteite, ens.)
___ meer as eenmaal per week
___ een of tweemaal per maand
___ wynig, indien ooit
___ omtrent eenmaal per week
___ omtrent 3/4maal per jaar
68
18. Die familie-bedieningsgroep wil graag u familielewe versterk deur seminare en
werkswinkels – wat ookal u behoefte is. Merk asb. watter van die onderstaande, dinge is
waaroor u besorg is, of ondersteuning en leiding mee benodig.
___ Ouerskap
___ ouerskap t.o.v. kinders
___ ouerskap t.o.v. tieners
___ stiefouerskap
___ enkelouerskap
___ ouerskap t.o.v. kinders met spesiale behoeftes:
beskryf asseblief ______________________________________________
________________________________________________________________________
___ rol van die man
___ rol van die vrou
___ verhoudings met skoonouers
___ verhoudings met bejaarde ouers
___ verhoudings met volwasse kinders
___ oupa- en oumaskap?
___ herstel na egskeiding
___ finansies/ bestuur van finansies
___ aanbidding in families
___ vryetydsbesteding
___ huwelike tussen persone van verskillende gelowe
___ verhouding/huwelik met persoon wat nie ‘n Christen is
___ hoe om jou kind na die Here te lei
___ aanvaarding van jou eie seksualiteit
___ seks-onderrig
___ alkoholisme in die huis
___ dwelmmisbruik in die huis
___ misbruik in die huis (seksueel, fisies en emosioneel)
___ voorhuwelike begeleiding/toerusting
___ aanpassing vir pasgetroudes
___ die middel-getroude jare
___ leënes-sindroom
___ bestuur van huishouding waar beide persone werk
___ bediening en roeping as ‘n gesin/familie
___ aanpassing na dood in ‘n familie
___ leierskapsontwikkeling
___ boedelbeplanning en –bestuur
___ die hantering van ongelukke, of iemand wat terminal siek is in die familie
___ die keuse van opbouende ontspanning
___ konflikhantering in die huis
___ die vestiging van vriendskappe met ander volwassenes
___ die leer van christelike waardes in die huis
___ watter bydrae ek as bejaarde tot die liggaam van Christus kan lewer
___ aanpassing en veranderinge gedurende die middeljare
___ om as enkellopende volwassene te leef
___ die hantering van arrestasie/tronkstraf van ‘n familielid
___ hantering van die verdwyning van ‘n familielid
___ veroudings in saamgestelde gesinne
69
___ ander: …………………………………………………………………………………..
19. Watter van die volgende dienste benodig u of u familie op die oomblik?
(Merk die wat van toepassing is.)
___ bediening aan families met lede wat spesiale behoeftes het (fisies, leergestremdheid,
ens. )
___ hantering van alkolisme/dwelmmisbruik?
___ voorhuwelikse begeleiding
___ huweliks-/familieberading
___ persoonlike berading
___ leiding t..v. persoonlike roeping
___ voorsiening van kos/klere aan behoeftige families
___ hantering van werklooosheid
___ aflewering van kos aan bejaarde persone of persone wat nie hul huis kan verlaat nie
___ hantering van geweld in die huis
___ berading/begeleiding aan ongehude moeders
___ herstel en genesing na verkragting
___ verhoudings met bejaarde ouers
___ baba-oppasdiens
___ bediening aan mense wat nie die huis kan verlaat nie
___ daaglikse stiltetyd
___ “issues” van enkellopende volwassenes
___ leesmateriaal vir gesiggestremde mense
___ ander: ………………………………………………………………………………….
20. Indien ‘n groepsbespreking, klas, seminaar, of werkswinkel oor een van
bogenoemde onderwerpe aangebied word, watter tyd sal u en/of u familie die beste pas?
___ Sondagmiddae
___ Donderdagaande
___ Sondagaande
___ Vrydagaande
___ Maandagaande
___ Saterdagaande
___ Dinsdagaande
___ Saterdagoggende
___ Woensdagaande
___ Tydens ‘n naweekkamp
___ Gedurende ‘n weeksoggend
21. Kies u gunsteling 3 tipes aanbieding en merk hulle 1, 2, en 3.
___ ‘n reeks met paar sessies
___ werkswinkel
___ groepsbesprekings
___ selfstudie
___ lesing
___ besprekings
___ fliek/video
___ retrait/kamp
___ ander: …………………………………………………………………………
22. Addisionele opmerkings:
…………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Baie dankie vir u samewerking. U antwoorde en opmerkings sal
ons in staat stel om die behoeftes van u familie beter aan te spreek.
70
Nota by vraelys:
Hierdie vraelys is nie ‘n bloudruk om net so in jou gemeente te gebruik nie. Ons het net besef
hoe belangrik dit is om vas te stel hoe die profile van families in ons gemeente lyk en wat
families se behoeftes is.
Ons bedien dikwels families in ons gemeentes asof die oorgrote meerderheid nog bestaan uit
“pa, ma, boet en sus-families.”
Ons dink die vraelys kan nogal insiggewende inligting verskap, sodat ‘n familiebedieningsgroep, of –aksiegroep, die inligting kan verwerk en daarvolgens besluit op
doelwitte wat hulle graag in die gemeente wil bereik.
Die mense beveel tog aan dat elke gemeente gaan sit en die vraelys aanpas en dalk selfs
heeltemal verander, aangesien elke gemeente uniek is. So, ons het bygevoeg en weggelaat,
ens.
71
6. Program en deelnemers vir byeenkoms van 24-25 Februarie op Stellenbosch
Breë riglyne vir die Program van die byeenkoms van 24 en 25 Februarie 2003
Maandag 24 Februarie:

10h00–10h20 - Kennismaak

10h20-10h50 – Ewald van Rensburg – ‘n visie op die pad tot hier

10h50-13h00-‘n Blik op die realiteite van ons gemeenskapsprofiele

13h30-14h30- Etenstyd

14h30-18h00- ‘n Konteks“plunge” - Johannes Erasmus

18h00-19h00 – Ete

19h00-21h00 – Wat sê die Bybel – in gesprek met Proff. Bosman en Mouton
Dinsdag 25 Februarie:

09h00-09h20- Nuttige inligting

09h20-10h00 – Gevallestudie

10h00-13h00 - Die volgende skuif: vanuit die erediens (inleidend)
Ondergenoemde gemeentes het die byeenkoms bygewoon:
1. Stellenbosch Gemeente (AGS) – Theo Geyser en 1 lidmaat
2. VGK George – Frederick Nel en 4 lidmate
3. Vineyard Christian Fellowship, Kenilworth – Norman Parker en 2 lidmate
4. United Church, Stellenbosch (ook Kayamandi) – David Hunter en 2 lidmate
5. NGK Paarlberg – Pieter vd Walt en 2 lidmate
6. NGK Moedergemeente, Stellenbosch – Johan vd Merwe en 1 lidmaat
7. NGK Blanco – Connie Pretorius en 1 lidmaat/kollega
8. NGK Brackenfell – Nico Simpson en kollega
9. NGK Hottentots-Holland – Ewald van Rensburg en 1 lidmaat
10. NGK Kenridge – Johan du Plessis en 2 kollegas
11. NGK Parow-Panorama – Andrie Kilian en kollega, 2 lidmate
12. NGK Moedergemeente, George – Albertus Louw, jeugwerker en 2 lidmate
13. NGK Ceres-op-die-berg – Bossie Muller
72
7. Details van Familie-Sisteem Terapie Werkswinkels (FST)
Systemic Family Therapy- Workshops
Introduction and Synopsis
At the courtesy of The Buro for Continuing Theological Training and Research
(BUVTON), under the auspices of the University of Stellenbosch, the Systemic
Family Therapy Team has been invited to share their knowledge and practice
currently evolved in England.
The South Essex Partnership National Health Service Trust is in the county of Essex
which is on the outskirts of London. It is a Trust well known for its active
encouragement of innovative and creative Psychotherapeutic practices, yet is
critically evaluated by evidence based practice and Clinical Governance.
The Systemic Family Therapy Department forms a part of The Combined
Psychological Therapy Service, which forms part of service provision of the Mental
Health Unit for adults with Mental Health difficulties. There is collaborative working of
three major Psychotherapy models under one co-ordinator, yet each department
retains their own autonomy. This arrangement of services is becoming increasingly
popular in the U.K.
Brief profiles of presenters
Chris Teng
Chris has set up the Family Therapy Service since her qualification as a Systemic &
Family Psychotherapist 10 years ago. She is also qualified in General Psychiatric
and Community Psychiatric Nursing. During this time, she has developed an interest
in teaching, training and supervision of Family Therapy Trainees and interagency
consultation, hence a further qualification in Supervision and Systemic Organizational
Management and Consultation.
73
Chris is a fellow of the Health and Social Services Institution, University of Essex,
where she teaches in Systemic Family Therapy. She also has extensive experience
in teaching similar courses in Tula and Sumara University in Russia for the last three
years. She is also qualified as a trained nurse, registered with U.K.C.C. (United
Kingdom Council for Nurses), K.C.C. (An international Training Centre for Systemic
Therapy) and U.K.C.P. (United Kingdom Council for Psychotherapy).
Her present interest is in Conflict Management, dialogue creation for multiple
stories/realities, focusing on the dialogical space, positioning, language, meaning and
listening and its application in everyday conversation, and especially in therapeutic
conversation with clients with mental illness and their family members.
Yvonne Ayo
Yvonne is a trained and experienced systemic family therapist. Before her systemic
training in 1994 to 1997 she worked in the field of ethnography at the British Museum
and the Commonwealth Institute. This work involved research and interpretations of
African and Pacific cultures for presentation to a diverse audience.
During her training she undertook a placement at Basildon where she met Chris and
worked with her for two years. They worked with families with long term enduring
mental illness and with children with behavioural difficulties. Since then she has
worked with families in various organisations within the voluntary and statutory
sectors. Since becoming a parent she has been interested in parenting and have run
parenting groups and is involved with parenting organisations.
Yvonne has spent two years working on an Exclusions Project where parents whose
children were at risk of expulsion from school sought advice. She has also worked as
a Family Therapist in a Child and Adolescent Mental Health Service. For the past
four years she has been working in a community based child and adolescent service
in south London providing early interventions to parents, consultations and trainings
to schools and primary care professionals.
74
More recently, she has been working with families whose children are at risk of
committing offences in the Early Interventions Team of the Youth Offending Team.
Here she works alongside youth workers, probation officers, police and social
services with complex, hard to reach families.
In 2003 she and a colleague designed a training on Race and Culture which they
delivered to staff members of their mental health trust. They have also designed a
training for teachers on communication with parents.
Workshop-details
The two day Workshop on 12 and 13 October will serve as a basic introduction
to systemic practices in the context of working with families. The theme for the
two days will be:
“When two or more stories meet”
We will mainly focus on how to create a hospitable and effective dialogical
space within the family context, and how to better understand the potential
patterns of interaction within family systems.
Tuesday 12 October 2004 (09h00-17h00)
The focus for day one will be on personal conduct, particularly in the context of
families consulting practitioners (lay counselors) on family matters of concern. It is
envisaged that you will have the opportunity to consider your “Ethical posture” (K.
Tomm’s theory) that creates or does not create, a dialogical space that is hospitable
to embrace different stories – stories that are diverse at all levels, including self and
relationship with/in families.
For this purpose we will share with you some systemic ideas and practice of
Positioning (Rom Harre’s theory), Power Difference, Self-Reflexivity, and Boundaries,
as well as other systemic concepts.
75
Wednesday 13 October 2004 (09h00-17h00)
During the second day we will focus on certain methods and techniques of systemic
therapy through experiential learning i.e. participation in live consultation as well as
other exercises. Participants will be introduced to Reflecting Team Conversation from
Tom
Andersen’s
theory.
Such
practices
are
indicative
of
the
multiple
reality/perspective from Humberto R. Maturana’s Theory. It has been said that some
of these ideas and concepts are applicable at all times as part of one’s being in
relationships.
Learning Process for the two days:
Exposure to some systemic theories
Excercises in large and small groups
Individual needs and questions
Feedback
Outcome:
Training practitioners (lay counselors) to consider systemic concepts and practice in
the context of their congregational work and community setup.
Costs:
R130 (including workshop-material, lunches, refreshments and other administrative
costs) – payable at the workshop.
Place:
Faculty of Theology (171 Dorp Street), University of Stellenbosch.
The Learning Process for the workshop entails:
Starting with preparation before the 2 day course – we will provide a reflective
framework and material shortly.
Two day workshop (12-13 October 2004)
Evaluation – what the course has done/meant for the participants.
Structure of Accountability
76
Community and congregational leaders will be trained under the supervision of
BUVTON (Buro for Continuing Theological Education and Research). Project
Leaders: Dr. Christo Thesnaar and Drs. Stéphan van der Watt
Partners in the Project
South Essex’s Partnership Trust Combined Psychological Therapy Service (providing
content-input for the training program), and
The Buro for Continuing Theological Education and Research (BUVTON) – providing
logistical capacity and management of the training process (eg. material and
supervision)
Content and Learning Outcome
Introduction to the basic systemic approach to family therapy
Approach
Methods
Techniques
Application (case studies and discussion)
Specific problem-areas
Evaluation
77
8. OT en NT perspektiewe of Familie-wees – Proff. Bosman en Mouton
(A) Enkele OT Perspektiewe op die familie/gesin
Inleiding
Daar is veral twee probleme wat navorsing mbt die familie/gesin in die OT bemoeilik:
 Oor meer as ‘n millennium ontwikkel daar talle sosiale en kulturele veranderings
 Daar is ‘n uitgebreide semantiese veld wat op die begrip “familie” betrekking het.
Sosiale struktuur van oud-Israel



Stam (shevet) – versameling sibbes, herlei afstamming na 12 seuns van Josef.
Sibbe/”clan” (mishpaha) – versamelings families, met gemeenskaplike voorouer.
Familie (bet ‘ab) – uitgebreide of nukliêre families (vir drie jaar geslagte).
Voorlopige definisie van bet ‘ab
Al die afstammelinge van ‘n lewende voorvader (= ongeveer 3 geslagte), met uitsluiting van
die getroude dogters (wat by hullle mans se families inskakel) – PLUS – slawe met hulle
families, arbeiders en Leviete (?). Bloedverwantskap is dus deurslaggewend.
Perspektiewe op bet ‘ab in die OT



Ekonomies = onderliggende sosiale eenheid met sy eie onvervreembare erfgrond
(nahalah)wat mbv oorerwing in die familie se besit gebly het. Dit is een van die voorwaardes
vir lidmaatskap van die “vergadering van die Here” (qehal JHWH).
Juridies = die paterfamilias /rosh bet ‘ab het regsbevoegdheid gehad mbt sake soos huwelik
en egskeidiing, asook slawe en ouerlike dissipline (5e gebod). Die familiehoofde het ook
sitting in die stadspoort gehad (Job 29-30)
Opvoedkundig = ouer mans en vrouens het met hulle onderrig waardevolle vormende
insette gelewer mbt godsdiens, geskiedenis, wet en kulturele tradisies.
Teologiese aspekte van die bet ‘ab in die OT
Teologiese belang van die familie in OT word in die metaforiese benutting daarvan gevind:







Die Here neem Israel as ‘n bruid (Jer 2:2)
Israel word die Here se vrou/eggenote (Jes 54:4-8)
Israel se ongehoorsaamheid = ontrouheid van eggenote (Hos 1-3; Jer 3:20).
God beskerm vanaf geboorte (Jes 43:3-4) en onderhou/voorsien (Jer 3:19)
God voed soos ‘n vader (Hos 11:4).
God klee soos ‘n moeder (Gen 3:21)
God tree soos ‘n losser (go’el) op (Jes 43:14; Job 19:25; Ps 78:35).
Die rol van genealogieë is belangrik in die OT – in Priesterlike Teologie dui dit op die voortgesette
vevulling van God se beloftes van land en nageslag – juis in krisistye! (Gen 1-11; 1&2 Kronieke)
Moontlike implikasies vir vandag

Die korporatiewe identiteit en solidariteit van die Ou-Israelitiese samelewing
word deur die familie gerugsteun en is bepalend vir menslike bestaan, sosiale
interaksie, morele waardes en godsdienstige ingesteldheid. (= ubuntu?)

Onderrig en vorming in die familie gee aanleiding tot die teologiese belang van
gehoorsaamheid/verpligting (“obligation”) en verbondsverhouding.
Naas die monargie is dit juis die familie wat ‘n uiters belangrike teologiese
verwysingsraamwerk skep – beïnvloed die siening van God, skepping, etiek ens. Hieruit
spruit dit voort dat die samelewing as ‘n huishouding gesien word (Deut se broeder/sustergemenskap). Die spesiale omgee vir die weduwee, die wees en die vreemdeling spruit voort
uit die verstaan van die wêreld as ‘n groot huishouding.

78

Dit is belangrik om te waardeer dat die familie in die OT nie ‘n sosiale instelling bly wat
deur bloedverwantskap bepaal word nie – dit word ‘n metafoor vir hou die gelowige die
wêreld sien, waarin ook die swakke en onbekende gasvryheid verdien en “familie” (deel
van die huishouding) word!
(B) Enkele NT perspektiewe op die familie (van God)
Help die Nuwe Testament ons enigsins om die familie-beeld beter te verstaan?
Inleiding: identiteit en etos van vroeë Christene
Vroeë Jesus-volgelinge was lief om hul nuwe verbondenheid aan God en mekaar in familietaal uit te druk:
 God as betroubare Vader/Moeder/Gesinshoof wat lewe gee, aanneem, opvoed,
ontferm, versorg, troos (Mt 23:37; 2 Kor 6:18; Efes 1:10,22-23; 2:1-22)
 onderlinge verhouding as kinders, broers/susters wat lojaal is aan mekaar, mekaar
liefhet en mekaar se eer beskerm, vir mekaar omgee en sorg (Jh 13:34-35)
 Om enigsins die verwysings na familie in die NT te verstaan, moet ons kyk na:
Die huishouding (oikos) as sosiale sisteem in die eerste eeu
Hoe het die huishouding as sosiale sisteem in die wêreld van die eerste eeu gewerk?
 twee dominante sosiale sisteme in (kollektiewe, patriargaal-georiënteerde) eerste eeuse
Mediterreense wêreld: die meer intieme ruimte van die uitgebreide familie/huishouding
wat die hartklop van die samelewing gevorm het (grootouers, ouers, kinders, slawe), en
die openbare magsfeer van die politiek
 die meeste families (in Palestina en breër Romeinse Ryk) funksioneer as
selfonderhoudende ekonomiese eenhede (kleinboere, vissers, vakpersone)
 met die pa (L paterfamilias/Gr oikodespotes) as gesagsfiguur, weldoener (patron),
beskermer, opvoeder
 as opvoeder was die pa veral verantwoordelik om kinders (veral seuns) die regte,
eervolle deugde aan te leer
 kernwaardes wat met huishouding geassosieer is: koinonia, verbondenheid, lojaliteit,
lewenslange versorging, gasvryheid
 mettertyd is familie-beelde gebruik om wesensaard van vroeë Christene te beskryf, in
aansluiting by ander (politieke) beelde vir die kerk in die NT soos ekklesia, nuwe Israel,
uitverkore volk, tempel, koninklike priesterdom, liggaam van Christus...
Hoe help die familie-beeld ons dan om die aard van die kerk as huishouding van God, en
dalk vir God self beter te verstaan?
Die kerk as nuwe oikos van God
 wat op God se inisiatief, uit God radikaal nuut gebore/geskep word (Jh 3:3-8; 2 Kor
5:17) - die familie-beeld sê dus bowenal iets oor die wonder van God as 'n
verhoudingsgod wat ontfermend, genadig in verbondenheid met mense wil leef (vgl
bekende inleiding tot verbondsluiting en -hernuwing regdeur ONT: "Ek is die Here jul God... wat
julle seën en tot 'n seën maak..." - vgl Gen 12:2-3; Ex 20:1; Hd 2:32,33,36)
 hierdie nuwe geboorte/oorsprong is nie uit verganklike saad, soos van biologiese pa's
nie, maar uit onsterflike saad (1 Pt 1:23)
 ogv God se inisiatief ontvang gelowiges 'n (skokkend!) nuwe tuiste (waar ook
vreemdelinge, xenoi en paroikoi, en randfigure soos die armes welkom is - Efes 2:12,19),
79
'n nuwe identiteit, 'n nuwe naam, 'n nuwe oriëntasie (wat selfs biologiese familiebande
oorstyg en herinterpreteer - Mk 3:31-35; Mt 10:34-39)
 en word hulle deel van 'n nuwe familie waar die vroeëre geringstes, die kindertjies en
slawe, nou die belangrikste posisies beklee. Trouens in God se familie word almal slawe
van almal (Mk 9:33-37; 10:35-35; Jh 13:1-17)
 dis maw 'n familie met 'n nuwe gesagstruktuur, dinamika, stamboom/ genealogie,
biografie - as teken van God se trou (vgl Mt 1; Lk 3; Flp 3)
 met 'n nuwe toekoms (Openb 21:1-5)
 'n nuwe erflating, nuwe hoop (Efes 1:14; 1 Pt 1:4-5)

waarvan God die ekonoom (oikonomos), "bestuurder", waarborg is (Ef 1:10, 13)
 dis volgens die NT 'n familie met 'n nuwe leefstyl/etos van liefde, absolute lojaliteit,
gehoorsaamheid, lof/eer en dankbaarheid teenoor God impliseer
 en liefde, lojaliteit, respek, deernis en ondersteuning teenoor mekaar (vgl Jesus se
verantwoordelikheid as oudste seun in Jh 19:26-27)
 dis die leefstyl van 'n familie met nuwe huisreëls/huishoudelike kodes/riglyne - Kol
3:18-25; Efes 5:21-6:9; 1 Pt 2:18-25)
 met nuwe gesindhede, gedagtes, ja 'n splinternuwe (vir almal bevrydende, helende)
taal, met 'n nuwe verwysing/oriëntasie van simbole
 dit beteken dat ons as kinders in God se huishouding voortdurend opgevoed en onderrig moet word, soos God deur Jesus sy volgelinge begelei en onderrig (het), en hulle deur
sy Gees altyd weer aan Christus as die volle waarheid herinner (het)
 sodat ons mekaar voortdurend sal opbou (oikodome - 1 Kor 14) en sal opgroei tot
volwassenheid in Christus, ons oudste broer (Efes 4:13)

en vir mekaar tot voorbeeld en besieling sal wees (Jh 13:15; Flp 3:17; 1 Kor 4:14-17)
 in dié proses is die funksie van rituele, sakramente as identiteitsmerkers,
herinneringstekens van God se verbond met mense uiters NB: doop, nagmaal, maaltye in
Lk-Hd
Wat sou moontlike implikasies hiervan wees vir die kerk en Christen-families vandag?
 Alles begin by die verwondering oor wie God is, en die voortdurende herinnering aan,
toesegging en toe-eiening van ons nuwe (kollektiewe) identiteit in die erediens, in
verbondenheid aan God se verhale met Israel en Jesus van Nasaret, ons oudste broer
 Dit word die radikaal alternatiewe gesigshoek, perspektief, verstaansraamwerk, "point
of view", vanwaar ons die daaglikse lewenspraktyk van gesinne, die kerk en samelewing
sien - "believing is seeing!" (Hebr 11:1)
 Vanwaar gesinslede gelykwaardige gesag aan mekaar toeken, mekaar nuwe name gee,
mekaar se verhale/biografieë/tradisies vanuit God se perspektief herskryf/"vertaal", mekaar
met die balsem van God se liefde en genade vry en heel maak
 Krities bewus van kragte wat droom inhibeer/verniel (magsmisbruik, verstaansgekiedenis,
voorveronderstellings deur die eeue, taal, privatisering/globalisering van gesinne...)
 Ontsaglike verantwoordelikheid: voortdurende onderrig en vorming deur God se
Woord en Gees in gesin (rituele NB), kerk, en skool (voortdurende prosesse van oriëntasie
en heroriëntasie, identiteitsvorming)
 Die belang van geloofwaardige voorbeelde, rolmodelle, helde/heldinne
 Gesinne as bron van hoop (waar vreemdelinge, verbryseldes, eensames tuis is)
 "Familie" as metafoor vir die kerk is eintlik 'n grondmetafoor vir God, vanwaar dit
nuwe perspektiewe op gesinne, die kerk en samelewing oopmaak...
em, 3 April 2003
80
9. Brief van Dr. Frederick Marais uit Chicago – Maart 2003
Beste Stephan, Christo en Willem,
Ek het 'n baie goeie dag met Don Browning gehad- dankie vir jou reelings in die
verband- ek het sy kommentaar gevra oor ons projekte en in geheel is hy baie
beindruk en het waardevolle kommentaar gelewer ens. Ek is daar weg met 'n sak vol
nuwe materiaal en publikasies- wat wag om gelees te word. Sal jy asb die volgende
ook deurgee aan Christo en Willem.
Ek was vandag vir 5ure saam met Don Browing en mense van sy span gewees.
Soos altyd het hy baie goeie kommentaar gelewer. Ek het hom vernaamlik uitgevra
oor die FGProjek en die ander inisiatief Familie-fokus(die AJK-gemeentejaarprojek)
Ek gee sommer 'n paar idees deur -soos wat dit deurgekom het:
Familie-fokus projek:
1.Hierdie projek kan net slaag indien ons verstaan dat dit verskillende sektore van
die samelewing moet betrek. Omdat die projek poog om Familie 'n nasionale fokus
te maak in SA sal dit nie net kerke kan wees wat betrokke is nie. Sektore wat ons sal
moet poog om aan boord te kry is:
Kerke- dit sal ook ander godsdienste moet insluit, navorsings-instellings, reslui,
gesondheidsorg, professionele dienste soos MW en sielkundiges en natuurlik die
regeering op verskillende vlakke.
Die seleksie van die die venote sal belangrik moet wees omdat dit groepe sal moet
wees wat bereid is om hulle eie ideale te vertaal in terme van sivile waardes en
doelwitte
2.Ons die regering aan boort te kry sal ons dit vir die regering moet duidelik maak dat
indien Familie 'n nasionale fokus is, daar 'n hele klomp voordele vir die gemeenskap
daaruit kan voortvloei. Bv armoede, bendes en geweld, gesondheid, HIV-Aids enshy het vir my wonderlike stog gegee wat juis aantoon hoedat gesonde familie-lewe
voordelig is op bg vlakke- dit is ten minste in die VSA goed nagevors en
gedokumenteer.
81
3.Ons sal ergter moet waak dat die fokus nie net op "health en wealth" is nie maar
ook op die morele debat. Daar sal gewaak moet word teen 'n neutrale debat wat
bang is om die morele issues aan te spreek.
4.Ons sal in gedagte moet hou wat die konstituele grense is waarbinne ons kan werk
en die familie kan bevorder.
5. Dit sal help indien ons "lidmate" kan betrek wat uit die profesionele sektore kom
mits ons seker maak dat hulle beried is om ook buite die "neutrale" kaders van die
wetenskap te beweeg en deel te neem aan die morele debat.
Belangrike praktiese opmerkings oor die FFP;
1.'n Eerste stap sou kon wees om die verskillende belangegroepe bymekaar te kry
om 'n "konsensus" uit te werk tov die familie. Soos wat julle weet het hy in 2001 so 'n
konsensus-debat op uitnodiging van die American Assembly gedoen. Hy is bereid
om as fasiliteerder op te tree indien ons hom sou wou nooi- maar hy is eers
beskikbaar vir die tweede helfte van 2004- ek sou hom baie graag wou nooi want hy
sou op ander terreine ook van hulp kon wees.
2. Ons sal moet besluit wie groot genoeg en neutraal genoeg is om so 'n konferensie
aan te bied. Ek het aan EFSA of die Beyers Naude Sentrum vir Publieke Teologie
gedink- maar daar sal ook ander wees.
3. Dan sal ons moet dink aan wie die ander kapasiteite gaan bied en wie dit gaan
befonds-kapasitiete ter sprake is navorsing, konferensie-aanbieding, lewering van
opvolg dienste.
TOV die FGP die volgende:
1.Ek moet se hy was baie beindruk met die wyse waarop ons die proses saamgestel
het. Hy dink veral die bewusmakings-komponent is belangrik.
2.Hy dink dit is waardevol dat ons die leierskap begelei tot 'n punt waar hulle 'n
strategiese keuse maak tov 'n familiale fokus.
3.Hy dink 'n familiale lees van die Bybel is belangrik en ek het wonderlike stof by hom
gekry hieroor. Ek het hier stof gekry oor die familie in Oud Israel wat werklik
uitstekend is.
82
4.Hy dink ons moet nie nalaat om baie goeie materiaal-programme uit te werk
waarmee gemeentes verder kan werk nie. Hy dink behalwe die programme wat ons
reeds het moet ons meer fokus op die huwelik en in ons jeugprogramme- kategese
ens oor hoe ons reeds daar voorbereidende kan werk vir huweliks en voorbereiding
tov ouerskap.
5.Hy dink ons moet teologies werk aan 'n raamwerk waar ons die triniteit en
verbondsteologie sien as balanserende kragte om 'n familiale teolgie uit te werk.
6. Ons het saamgestem dat die familiale perspektief op die familie 'n wonderlike
integrasiepunt van die totale bediening kan wees, juis omdat familie 'n senuwee-punt
is wat seine uitstuur na die totale bediening. Hy dink die feit dat ons familie sien as 'n
perspektief op die totale bediening is uniek en baie goed.
Ek hoop julle vind inspirasie uit die gedagtes.
Groete uit 'n koue Chicago waar die hele Amerika hulle reg maak vir die mees
onsinnige oorlog waarin hulle nog betrokke was. Ek wonder hoe dit sou gewees het
indien 'n vrou aan bewind was. Miskien het ons manklike ego 'n groter probleem as
wat ons gedink het.
Frederick Marais
83
10. Gespreksdokument van Dr. JF Marais oor familie-konsensus
Riglyne vir gesprekvoering oor families
Die volgende is moontlike Bybels/teologiese konsensuspunte – as normatiewe riglyn vir ’n openbare
gesprek oor die aard en waarde van die familie in die samelewing
Dr Frederick Marais
Buvton, Universiteit van Stellenbosch
Verantwoording
Daar is twee redes vir hierdie poging om oor families21 saam te dink en saam te stem.
Beide het te make met ontstellende realiteite rakende families in ons samelewing:
1.
Die familie as instelling beleef tans ’n krisistyd wat ongeëwenaar is in die geskiedenis.
2.
Die kerk en veral hoofstroomkerke het soos baie ander samelewingsinstellings “stil”
geraak in hulle beskerming en bevordering van die familie in die samelewing.
Hierdie is kort opmerkings met die doel om moontlike konsensuspunte vanuit ’n
Bybelse/teologiese vertrekpunt te stimuleer. Uit die aard van die saak sal alle Christene en
teoloë nie in akkoord hiermee wees nie, maar ek is van oordeel dat die opmerkings wel verteenwoordigend is van ’n hopelik groeiende konsensus onder Christene. Indien nie, is die
hoop dat hierdie bydrae debat sal stimuleer in die soeke na ’n werkbare konsensus. Ek is
bewus van broosheid van elk van die onderstaande punte as “konsensuspunte” maar hoop dat
die noodsaak vir ’n soeke na konsensus met groter konsensus ontmoet sal word. Indien dit die
geval is sal hierdie poging geslaag het die gestelde doelwitte.
Met normatiewe riglyne word hier veral Bybelse uitgangspunte ten opsigte van die familie
bedoel. Daar moet gewaak word om die Ou- en Nuwe-Testamentiese getuienis oor die familie
te reduseer tot ’n enkele “Bybelse familie” of ’n enkele “Bybelse getuienis” oor die
familielewe. Aan die ander kant is dit onjuis om te beweer dat die Bybel neutraal of koud
staan teenoor die familie as sulks. Elkeen wat die Bybel met aandag lees sal opmerk dat die
familie nie ’n toevallige sosiale struktuur in die Bybelverhale is nie, maar dat die Bybel die
familie as perspektief tot die lewe sentraal staan in die boodskap van die Bybel. Dit is daarom
nie toevallig dat die familie die metafoor is wat in die Nuwe Testament die meeste gebruik
word vir die kerk nie. Verder is dit onmoontlik om oor God, geloof en die geloofsgemeenskap
te praat sonder om familiale terminologie te gebruik.
Dit is dringend noodsaaklik dat die gesprek nie langer uitgestel word nie:
Daar is ’n paar redes waarom ek van oordeel is dat daar nie langer gewag kan word om
konsensus onder Christene te soek rakende die familie nie:
In hierdie dokument word daar deurgans na die familie of familielewe verwys met ‘n baie spesifieke doel
naamlik om ‘n meer inklusiewe taal vir familielewe te ontwikkel wat ‘n verskeidenheid van familie soorte en
strukture insluit. In Afrikaans dui gesin gewoonlik op die kerngesin wat met bloedverwantskap gevorm word
aan. Statisiek toon aan dat die verskeidenheid van families wat vandag in ons samelewing vookom nie aan
hierdie beskrywing voldoen nie. Familie daarteenoor is ’n veel meer van ’n inklusiewe term wat die
verskeidenheid van familiestrukture insluit.
21
84
1.
Hoewel daar onder Christene en kerke uiteenlopende standpunte gehuldig word ten
opsigte van die familie, kan ons nie toetree tot die publieke- en ook kerklike debat indien ons
nie ’n ernstige poging aanwend om konsensus onder ons as Christene te ontwikkel nie. Dit
beteken nie dat daar oor alles saamgestem hoef te word nie, maar wel dat daar ’n poging
aangewend moet word om dit wat christene as normatief sien rakende die familie te
identifiseer. Dit sal uit die aard van die saak vra vir debat en dialoog tussen groepe wat van
mekaar verskil. So behoort ons in ‘n posisie te kom waar daar met groter oortuiging getuienis
gelewer kan word tov die familie in ons gemeenskap. In die proses sal ons moet leer om te
onderskei tussen interessante debatspunte en sake wat van wesenlike aard is. So bv is ek van
mening dat die homoseksualiteit-debat ‘n belangrike debat is, maar dat ons daarteen moet
waak dat dit die familie-debat skaak.
2.
Sonder ‘n minimum konsensus sal dit vir kerke en gemeentes onmoontlik wees om ‘n
bedieningsteorie vir families te ontwikkel. Hoewel die debatte rondom die familie nie maklik
in hierdie tyd tot rus sal kom nie, kan ons eenvoudig nie eers wag totdat alles klaar uit gepraat
is voordat ons met aktiewe ondersteuning aan families in gemeentes begin nie. Die krisis
rakende families is eenvoudig te fel hiervoor. ‘n Minimum konsensus as vertrekpunt vir aksie
is beter as stilswye sonder enig aksie. 22
3.
Dit is verder belangrik dat die uitdaging van konsensussoeke met inagneming van die
huidige konteks aanvaar word. Konsensus oor hoe die familie in die verlede gefunksioneer
het mag interessant wees maar sal nie eintlik ‘n wesentlike bydrae maak in die gesprekke van
die dag nie. Die skade van ‘n nostalgiese konsensus oor wat ons in die verlede van die familie
beleef het, kan onberekenbaar skade aan die toekoms van die familie berokken. Penny Marler
is van oortuiging dat nostagie se geheue selektief is en dat nostalgie juis dit wat onthou word
irrelevant maak vir die hede. Sy haal Christopher Lasch aan wat nostalgie soos volg beskryf:
Nostalgia evokes the past only to bury it alive.23 Die probleem wat sy aantoon is dat meeste
mense, ook predikante en gementeleiers nostalgies oor die familie en omstandighede waar
hulle groot geword het, en heimlik hoop dat die gemeente hierdie geromantiseerde familie
van hulle kinderdae weer in ere sal herstel. Hierdie ge-idealiseerde familes bestaan egter nie
meer nie. Die uitdaging vir die gemeente is om vandag se families met hulle veelheid van
strukture en samestellings raak te sien en te bedien.
4.
Die laaste rede waarom dit dringend noodsaaklik is het te make met die krisis waarin
die bediening aan die jeug en families tans verkeer. Jeugbediening soos wat dit oor die
afgelope aantal dekades ontwikkel het verkeer in `n krisis omdat dit in navolging van die
groeiende generasievorming in ons samelewing losgemaak van die familie. Voordat die
bediening aan kinders en jeug nie fundamenteel herdink word vanuit `n familiale perspektief
nie, sal dit moeilik instaat wees om die uitdagings wat aan die bediening gestel word vandag
ontmoet.24 Die aanduiding in die navorsing wat tans deur BUVTON en Hugenote Kollege
gedoen word hieroor, dui daarop dat die skuif na `n familiale perspektief op die bediening vir
baie gemeentes ‚n groter en moeiliker skuif is as wat ons verwag het.25
22
Met minimum konsensus word hier bedoel die aantal sake waaroor gespreksgenote kan saamstem as basis vir
gesprek in die kerklike of publieke arenas.
23
1959:51
24
Richard Olson en Joe Leonard het die argument rondom hierdie saak baie duidelik ontwikkel in die Alban
publikasie A New Day for Family Ministry
25
Hugenote Kollege en BUVTON is in opdrag van die Algemene Jeugkommissie van die NG Kerk besig met ‘n
navorsingsprojek: Familie Gemeente Projek. In hierdie projek word +- 20 gemeentes oor `n drie jaar termyn
begelei na die implementering van die familiale perspektief op hulle bediening.
85
Moontlike normatiewe Bybels/teologiese vertrekpunte rondom die familie:
Families leef met mekaar soos die Vader, Seun en Gees (weerspieël eenheid in hulle
verhoudings)
1.
Teologiese vertrekpunt: Christene leer verstaan wat familie beteken vanuit hulle
verstaan van God as ’n drie-enige relasionele wese. In die eenheid en verhoudings tussen
Vader, Seun en Gees vind Christene ’n voorbeeld van wat dit beteken om verbind te wees
aan mekaar en in verhouding tot mekaar te leef. (Johannes 17) Dit is vanuit hierdie
verhoudings wat afgelei word wat dit beteken om familie vir mekaar te wees. Die Drieeenheid konstitueer as’t ware familie vir Christene.
Deur Jesus is ek deel van ’n nuwe bloedfamilie
2.
Ekklesiologiese relativering van die bloedfamilie: Christene is in die eerste plek
deel van die nuwe familie van God. Hulle “weer-geboorte” (1Pet 1:23) is self meer
betekenisvol as hulle fisiese geboorte omdat dit hulle deel maak van ’n nuwe familie wat selfs
kan beteken dat hulle moet breek met hulle familie van bloedverwantskap. (Matt 8: 21-22)
Bloedverwantskap is dus nie die enigste of belangrikste manier waarop ons deel kan wees van
’n familie nie. Hoewel lidmaatskap van die familia Dei en van ’n bloedfamilie nie
noodwendig as teenoor mekaar gesien moet word nie, is daar vanuit die perspektief van veral
die Nuwe Testament ’n orde in prioriteit. Dit is vir alle Christene beskore om deel van ’n
familie te wees ongeag hulle familiale status in die samelewing.26
Praktykopmerking:
i.
Sonder hierdie relativering kan die bloedfamilie maklik vanuit godsdienstige
oorwegings tot “heilig” en onaantasbaar verklaar word en kan dit gebeur dat die
Christelike gemeenskap blind is vir die wanpraktyke wat ontstaan binne families.
Die familia Dei behoort toe voorbeeld en inspirasie te wees vir die bloedfamilie.
ii.
Hierdie ekkelsiologiese relativering van die bloedfamilie is ’n belangrike onderbou
vir die inklusiewe karakter van familiale denke. Tot die familia Dei behoort almal
ongeag kultuur, nasionaliteit ens wat “weer-gebore“ is. Die argument dat die
verbondsfamilie die instandhouding van kulturele- en etniese identiteit aanmoedig
word deur hierdie relativering weerlê. Dis is ’n teologiese misverstand dat
familiale denke noodwendig eksklusief van aard is. Die inklusiewe aard van
Bybelse familiale denke is nie net belangrik vir die bou van koinoniale
verhoudings in die gemeente nie maar ook vir die bou van verhoudings tussen
gemeenskappe in die publieke lewe.
Ons verbintenis aan mekaar as familie is soos Jesus se verbintenis aan Sy Kerk
3.
Die Bybel sien die onderlinge verhoudinge van die familie groei vanuit ’n verbintenis
of verbond. Hierdie verbintenis groei uit God se verbond met Israel, en deur Jesus Christus
met sy kerk. Vir Christene is die kruisdood van Christus die voorbeeld van wat ’n
selfverloënende lewensverbintenis beteken. (I Joh 4:10) Familiale verhoudinge is daarom vir
die Bybel verbondsverhoudinge waar ’n selfopofferende lewensverbintenis gemaak word.
Hierdie verbintenis is belangrik vir Christene se verstaan van die huwelik en die verhouding
tussen ouers en kinders.
26
Sien Stephan Joubert se uitstekende artikel hieroor in Draers van die Waarheid (Buvton, 2002)
86
Praktykopmerking:
i. Hierdie perspektief is in kontras met die verheerliking van individualiteit in die
samelewing en sal vra dat Christene moet pleit vir ’n balans tussen die regte van ’n
individu en die van verskillende vorms van gemeenskap soos die familie.
ii. Hierdie perspektief staan in kontras met wat Don Browning27 die “health and wealth“
argument vir die familie sien. In teenstelling met die argument dat ons die familie
moet bewaar omdat dit tot voordeel van mense se gesondheid en ekonomiese
stabiliteit is, sal Christene argumenteer dat geen verhouding standhoudend is sonder ’n
selfopofferende verbintenis nie. Die “health and wealth“ argument sou kon impliseer
dat verbintenis tot die familie belangrik is vir eie voordeel terwyl die
verbondsuitgangspunt is dat die verbintenis tot familie ’n selfopofferende verbintenis
van liefde in navolging van Christus se kruisdood is.
Binne families het ons mekaar onvoorwaardelik as gelykes lief
4.
Die eskatologiese dimensie van Christene se denke oor die familie is die van onvoorwaardelike liefde waarbinne mense kan groei tot die volle potensiaal en die uitleef van hulle
skeppingsdoel. Liefde is ’n sentrale Bybelse tema (opdrag) wat veral binne die intimiteit van
die familie ingeoefen en daarbuite teenoor alle mense uitgeleef behoort te word. Om in liefde
te leef teenoor alle mense is die belangrikste opdrag aan almal binne die familie van God.
Hierdie opdrag tot liefde relativeer alle vorms van blinde gesag waar een persoon alleen op
grond van sy of haar geslag gesag het bokant iemand anders en dit op so ’n wyse uitoefen dat
dit die groei van mense ontmoedig of inhibeer.(Ef 5:25) Beide die Ou- en die Nuwe
Testament is afwysend teenoor enige vorm gesag in die familie wat verhoudinge sou
afbreek.(Ef 6:4) Die Nuwe Testament en spesifiek Christus is subversief tot patriargie en
matriargie. Gesag word gegee om ruimtes te ontwikkel waarbinne onvoorwaardelike liefde
kan groei.
Praktykopmerking:
i.
Christene behoort vanuit hierdie perspektief krities te staan teenoor enige struktuur
of gesagspersoon wat liefdeloos en afbrekend optree. Liefde is nie ’n houding of
emosie in die eerste plek nie maar ’n verbintenis of ’n keuse wat net kan groei
indien daar voldoende tyd en rus is.
Ons unieke gawes - nie geslag, status of ouderdom - bepaal ons waarde in en
bydraes tot families
5.
Antropologiese perspektief: Die Bybel se verstaan van geslagtelikheid het te make
met gelykheid en uniekheid. Man en vrou is as gelykes geskape na die beeld van God (Gen
2:27) Dit word nie van mans vroue en kinders verwag om hulle uniekheid prys te gee nie
maar ooreenkomstig hulle gawes tot diens te wees van ander in die familie en die samelewing
(1 Korintiërs 12; Efesiërs 4) Hulle posisie en funksie binne die familie word meer bepaal deur
hulle begaafdheid en uniekheid as hulle geslagtelikheid. Dit beteken nie dat die Bybel
geslagtelikheid ignoreer nie, maar wel dat geslagtelikheid nie noodwendig gekoppel word aan
spesifieke rolle of eienskappe nie. Hierdie vertrekpunte van die Bybel stel Christene in staat
om uniekheid en diversiteit te omarm en te geniet.
27
From Culture Wars to Common Ground: Religion and the American Family Debate (Louisville, KY:
Westminster/John Knox Press, 1997)
87
Praktyk opmerking:
I. Die kerk behoort die regering en ander instansies te steun in hulle poging om ’n
gemeenskap te skep waar geslagtelike gelykheid bevorder word. In die proses behoort te
kerk krities te kyk na manlike of vroulike dominansie in eie geledere.
II. Daar behoort spesiale aandag geskenk te word aan die probleme wat mans ervaar in die
familiale- en gemeenskapskontekste. Dit is bekend dat ’n baie groot persentasie van
samelewingsprobleme direk aan hierdie probleem toegeskryf kan word.28
III. Vroue wat toenemend toetree tot die arbeidsmark verkeer onder geweldige druk ten
opsigte van dubbele verantwoordelikhede by die werk en by die huis. Hierdie probleme
kom veral voor in gemeenskappe waar ’n eerste generasie “werkende” vroue voorkom.
Families omarm en waardeer alle ouderdomme en verskeidenheid van mense
6.
Antropologiese perspektief 2: Kinders is volledig mens – geskape na die beeld van
God- en word nie eers mens as hulle volwasse is nie. Net so is ouer mense en gestremdes ook
nie minder mens omdat hulle minder funksioneel of ekonomies aktief in die gemeenskap is
nie. Hulle verdien daarom dieselfde respek as enige ander mense in die gemeenskap.
Praktyk opmerking:
ii.
In ’n land waar brose mense so maklik uitgebuit word deur ander met mag en
gesag, is hierdie perspektief baie belangrik en behoort dit tydig en ontydig
bevorder te word.
iii. Onderwys, kinderbeskerming, bejaardesorg, gestremdesorg is almal familiale
prioriteite en verdien die ondersteuning van geloofsgemeenskappe.
In families word geloof geleer en geleef
7.
Familie is nie alleen die primêre konteks waarbinne geloofs- (en etiese-) vorming
plaasvind nie, maar dien as ’n noodsaaklike integrasiepunt vir die inoefening en toepassing
van geloof en etiek in die lewe. Die familie speel ’n onontbeerlike rol in die vorming van
waardes en die aanleer van dissipline.
Praktyk opmerking:
I. Die kerk sal sy praktyk van geloofsonderrig weg van die familie weer in oorweging
moet neem.
II. Die regering en ander instansies wat poog om ’n morele herstel in die gemeenskap te
bewerkstellig moet oortuig word dat dit baie moeilik kan plaasvind sonder dat die
familie ’n nasionale prioriteit is. Poging om morele herstel aan te moedig sonder die
aktiewe inskakeling van die familie sal moeilik volhoubare sukses hê.
III. Herstel van waardes sal moeilik weer posvat voordat families meer funksioneel is.
Families skep in onseker tye veilige hawens vir kwesbare mense
8.
Die Bybel is sensitief vir die impak van die veranderende sosiale omgewing op die
familie. In die verhale van die Bybel is families eie aan hulle tyd en vertoon daarom ’n wye
verskeidenheid van strukture en funksies. Die Bybel sien dit wel as taak vir die
geloofsgemeenskap om die familie te beskerm teen enige sosiale en ekonomiese uitbuiting wat
die individu en die familie sal benadeel. Dit is veral opvallend dat kwesbare familielede soos
die weduwees, die wese en die vreemdeling uitgesonder word vir spesiale beskerming.
28
Sien onder andere Biddulph (1997) hieroor.
88
Praktyk opmerking:
i. Die Bybel vra nie van Christene om die familie strukture van byvoorbeeld die
klassieke tyd na te volg nie.
ii. Daar sal gewaak moet word teen die destruktiewe impak wat die vryemarkstelsel het
op die werksure van ouers. Hierdie perspektief is belangrik vir ons hantering van:
 die MIV/vigs situasie soos Vigswesies;
 huishoudelike geweld soos verkragtings en geweld teenoor vroue en kinders;
 die voorkoms van huishoudings waar kinders die hoof is, ensovoorts.
Die Bybel beskryf meer as 40 verskillende familievorme waar familielede ’n
langtermyn lewensverbintenis aan mekaar maak.Almal is ewe waardevol.
9.
Die Bybel sien twee getroude volwassenes as die ideaal vir die konteks waarbinne
kinders grootgemaak behoort te word, maar benadruk ewe sterk dat geen familie soos
sogenaamde enkelouer families, gestigmatiseer behoort te word nie.
Praktyk opmerking:
i. Die kerk behoort aktief deel te neem aan die beskerming van die huwelik as instelling
in die samelewing. Dit sluit beide die opbou en versorging van lidmate se huwelike en
die wetlike, ekonomiese en maatskaplike posisie van die huwelik in die samelewing.
Soos wat families deur fases beweeg, wissel die rolle van versorging en
besluitneming
10.
Aan ouers word ’n leiersposisie in die familie gegee. Hierdie gesag is bedoel om
opbouend te wees (Ef 6:1&2), en om te gebruik om kinders voor te gaan in voorbeeld. Die
Bybel handhaaf die interafhanklikheid van verskillende generasies. In hulle interafhanklikheid
vorm die generasies ’n gemeenskap van sorg wat al die lewensfases insluit.
Praktyk opmerking:
i. Die behoefte aan ouerleiding waar ouers toegerus word met vaardighede om hierdie
leiersposisie te kan inneem, is kritiek.
ii. Instansie soos werkgewers en vakbonde behoort aangemoedig te word om ouers toe te
laat om genoegsame tyd met hulle kinders deur te bring.
Gesonde families en gesonde gemeenskappe is inter- afhanklik van mekaar
11.
Families behoort nie in isolasie te leef nie, maar behoort saam met ander families ’n
sosiale tapisserie (gemeenskap) van sorg te vorm waarbinne kinders kan grootword en ouer
mense versorg kan word. Families is in beide die Ou- en Nuwe Testament ’n hoeksteen vir
die bou van ’n gesonde en regverdige gemeenskaplewe.
Die 11 Plakkate (wat by elkeen van hier konsensuspunte inpas) vir
besprekingsdoeleindes (in kleingroepe, Bybelstudiekringe ens.) is te koop by Buvton bestel by (021) 808 3381
89
Enkele belangrike bronne:
1. Ammermann, N & Roof, W 1995. Work, Family and Religion in Contemporary Society.
Routledge.
2. Biddulph, S 1995. Manhood. Sydney: Finch Publishing
3. Browning, D S 1998. Reweaving the Social Tapestry.
4. Burger, C W & Nell, I (reds.) 2003. Draers van die waarheid: Nuwe Testamentiese visies
van die gemeente, BUVTON: Stellenbosch
5. Clapp, R 1993. Families at the Crossroads. Illinois: Intervarsity Press
6. Marler, P L 1995. Lost in the fifthies, The changing family and the Nostalgic Church.In:
Ammermann, N & Roof, W, Work, Family, and Religion in Contemporary Society (pp. 2360). Routledge
7. Olson, R P & Leonard, J 1996. A New Day for Family Ministry. Alban Institute
8. Perdue, L G (red) 1997.Families in Ancient Israel. Westminister John Knox Press
9. Post, S G 2000. More Lasting Unions Christianity, the Family, and Society.Grand Rapids:
Eerdmans
10. Rendle, G 2002. The Multigenerational Congregation. The Alban Institute.
11. Gloria G R 2002. Towards a Public Philosophy and Policy for Families.W. W. Norton &
Company.
12. Strenghtening American Families– Reweaving the Social Tapestry; The Ninety-seventh
American Assembly, September 21-24, 2000.
90
11. Agtergrondsinligting oor die Familie-Fokus Projek (FFP)
FAMILIE FOKUS – PROJEK
1.
OPDRAG
Die Algemene Sinode van die N G Kerk het in Oktober 2002 besluit dat die Algemene
Jeugkommissie (AJK) saam met ander sinodale kommissies, wat ook aspekte van
gesinsbediening hanteer, onderhandel oor die moontlikheid om 2004 Gesinsjaar in te
rig.
Die Sinode het ook besluit dat die AJK met ander sinodale kommissies, wat ook
aspekte van gesinsbediening hanteer, onderhandel oor die moontlikheid dat die naam
van die AJK ook die fokus op die gesin inkorporeer. (Notule van vierde sittingsdag
2002, bl 38 pt 3.5).
’n Ad hoc-kommissie om ’n gesinsjaar te beplan is gevorm uit verteenwoordigers van
die Algemene Jeugkommissie, Algemene Kommissie vir Gemeentebediening,
Algemene Kommissie vir Diens van Barmhartigheid en Algemene Kommissie van die
Vrouediens. Die ad hoc-kommissie het op 24 Januare 2003 in Pretoria vergader.
2.
FAMILIE FOKUS-PROJEK
Die ad hoc-kommissie is eenparig daarvan oortuig dat wegbeweeg word van ’n
“Gesinsjaar” na ’n deurlopende nasionale proses wat op die familie fokus.
Die proses kan begin by die N G Kerk en uitkring na ander kerke, organisasies en
instansies om almal saam sinvol op die familie te laat fokus.
Die National Centre for Youth and Family Ministry by die Universiteit van Pretoria is
versoek om data te voorsien van alle organisasies en instansies wat met die gesin werk
(kontakpersoon: Dr Willem Pretorius, 072-216-3663. wilpret@mweb.co.za)
3.
VISIE OF DROOM
Die ad hoc-kommissie se droom is om as fasiliteerder op te tree om ’n familie- of
gesinsindaba te reël waar almal wat betrokke is by “familie” kan handevat in belang
van families in die RSA. In kort saamgevat: Om ‘n proses te begin wat daarop sal
uitloop dat familie ‘n nasionale fokus in die Suid-Afrikaanse samelewing sal wees
Die droom sal gedeel word ten einde ’n bewusmakingsproses te ontketen wat uitloop
op handevat (netwerk) in belang van families.
Elemente wat in die visie ingebou kan word is ondermeer:
-
God wil families herstel of genees
’n Gesonde familie huisves of bou ’n gesonde gemeenskap
’n Gesonde familie is die hoeksteen van die kerk en samelewing
Families is geroep om God en mekaar te dien in ’n ruimte waar geloofs- en
waarde-oordrag kan plaasvind.
91
4.
UITKOMSTE
Die Familie Fokusprojek het minstens vier uitkomste geïdentifiseer:
4.1
Nadenke
4.1.1 Navorsing en nadenke rondom die familie is noodsaaklik.
-
Wat sê die Bybel en teologie oor die familie?
’n Duidelike beeld oor die fenomeen “familie”, dit wil sê die verskeidenheid
vorme van die familie is sosiologies en empiries beskryf.
4.1.2 Die kerk en samelewing moet anders begin dink oor die familie en die verskeidenheid
vorme kan “vier”.
4.1.3 Die eie aard van families of gesinne oor die kultuurgrense moet verstaan word.
4.1.4 Die Christelike ideaal vir families moet verstaan, en nagestreef word.
4.2
Families self
4.2.1 Families self dink nuut oor die familie en streef die Christelike ideaal na.
4.2.2 Die gety van gesinsverbrokkeling word omgekeer en gebroke gesinne en gesinslede
word begelei om hoop te hê.
4.2.3 Families aanvaar God as hoof, dien en gehoorsaam Hom uit liefde.
4.2.4 Ouers en kinders verstaan mekaar, erken die verskillende rolle en tree op in liefde en
respek vir mekaar (verhoudings).
4.2.5 Ouers is toegerus om as mentors hulle kinders op te voed en geestelik te begelei as
deel van die opdrag van God en beloftes aan Hom.
4.2.6 Ouers is toegerus met die nodige hulpmiddels om hulle kinders op te voed en geestelik
te begelei.
’n Verskeidenheid hulpmiddels word beskikbaar gestel met die oog op
-
geloofsvorming en –oordrag
verstaan van en optrede teenoor die verskillende ouderdomsgroepe
gesag en dissipline
beantwoord van vrae
probleemoplossing en hantering (dwelms, groepdruk, musiek, satanisme, ens)
4.2.7 Kinders is toegerus om die ouer generasie te verstaan en weet hoe om teenoor hulle op
te tree.
4.3
Kerk
92
4.3.1 Die kerk (en kerke ...... ekumenies) in al sy verbande (gemeente, ring, sinode) is
bewus van die belangrikheid van die familie en dink en doen vanuit ’n familiale
perspektief.
4.3.2 Die familiale karakter van die kerk is kenbaar in sy struktuur en funksies op alle
terreine van kerkwees (onder andere erediens, kategese, struktuur (omgeegroepe) en
dienswerk).
Die hele gemeente is dus gesinsvriendelik.
4.3.3 ’n Volhoubare familiale bedieningstyl is gevestig.
4.3.4 Die familiale karakter word ook sigbaar op ekumeniese terrein deur ondermeer ’n
gedeelde visie en samewerking op verskeie terreine.
4.4
Samelewing
4.4.1 Die publieke arena besef opnuut die waarde van die familie as kern van die
gemeenskap en is hoopvol geaktiveer om op die familie te fokus.
4.4.2 Kerke, regeringsinstansies, organisasies (NGO), skole, kultuurorganisasies en ander is
gemobiliseer om gesamentlik en afsonderlik families te onderrig, versterk, genees en
te begelei – veral die noodlydendes (onder andere armes, werkloses, siektegeteisterde
(MIV en Vigs) en gemolesteerdes).
5.
STRATEGIE
5.1
Die ad hoc-kommissie sien sy rol as fasiliteerder om soveel as moontlik kerke,
organisasies en instansies te betrek by die Familie Fokus-projek.
5.2
Alle belangstellende instansies word genooi om op 11 April 2003 vanaf 09-13:00
te................ (’n neutrale plek) te vergader om hierdie bekendstellingsdokument te
bespreek en ’n komitee uit die aanwesiges te verkies wat die projek verder sal voer.
5.3
Met die oog op 11 April word uitnodigings so wyd as moontlik gerig. (Navrae: Dr
Louis Dressel Tel: (012) 322-8900 x 2255, e-pos: ldress@mweb.co.za Fax: (012) 3226587).
5.4
Die konsepagenda vir 11 April is:
1.
2.
3.
4.
4.1
4.2
4.3
4.4
Opening en verwelkoming: dr Willem Pretorius
Konstituering
Basisdokument oor Christen familie – dr Frederick Marais
Bespreking van Familie Fokus Projek aan die hand van hierdie bekendstellingsdokument
Visie
Uitkomste
Strategie
Slagspreuk/slogan
93
6.
4.5
4.6
Finansies
Ander sake
5.
Verkiesing van voorsitter, ondervoorsitter, sekretaris, tesourier en addisionele
lede om die projek te lei.
6.
Afsluiting.
UITNODIGING
U word hiermee uitgenooi om u volle gewig in te gooi en die Familie Fokus Projek te
steun in belang van die behoud en herstel van families oor alle grense heen.
Lede van die ad hoc-komitee:
Dr Willem Pretorius (Voorsitter)
Me Karien Pretorius
Dr Louis Dressel (Sekretaris)
Dr Henk Gous
Me Rinel Hugo
Me Werda van Loggerenberg
Dr Dawie Theron
Ds Henning Jacobs
Dr Frederick Marais
Dr J D Prinsloo
30 Januarie 2003
(Hierdie dokument is op aanvraag ook in Engels beskikbaar)
03ProjekBed
94
12. Agenda vir FFP-vergadering in Junie 2003
10 Junie 2003
FAMILIE FOKUS INLIGTINGSDAG
Beste Kollega,
Volgende jaar (2004) is dit Internasionale Jaar vir die Gesin. Die Algemene Sinode het besluit dat
2004 Gesinsjaar sal wees. ‘n Ad hoc kommissie is gevorm om aandag hieraan te gee. Hulle visie is
om ‘n proses te begin wat sal fokus op famileis in al die Suid-Afrikaanse gemeenskappe – in 2004 en
verder met die tema FANTASTIESE FAMILIES.
‘n Inligtingsdag word gehou op 19 Junie 2003 vanaf 10:00 – 17:00 in kommissiekamer 3, Mineralia
Gebou (Sinodale Sentrum) Pretoria.
U word vriendelik genooi om dit by te woon.
Die program vir die dag is :
PROGRAM
FAMILIE FOKUS INLIGTINGSDAG
19 -20 JUNIE 2003
19 JUNIE
TEMA:
WAT VERSTAAN ONS ONDER FANTASTIESE FAMILIES
09:30
:
TEE EN VERVERSINGS
10:00
10:15
10:30
10:50
11:20
:
:
:
:
:
11:40
:
Opening Dr Willem Pretorius
'n Fantastiese Families : Agtergrond - Dr Pretorius
'n Fantastiese Familie sosiologies gesien – Prof Anna du Toit-Steyn
'n Fantastiese Familie teologies gesien - Prof Jan van der Watt
'n Fantastiese Familie regs aspekte - Adv Francis Bosman
(Hoof : Familieregsentrum, Hofmeyr Prokureurs, Sandton)
'n Fantastiese Familie - familiale benadering - dr Fredrick Marais
12:00
:
Vrae en algemene bespreking - Dr Willem Pretorius
13:00-13:45 :
13:45
:
14:45
:
Hoe om 'n Fantastiese familie te wees in 2004 (15 min elk)
- in die NG Kerk - Dr Louis Dressel
- in die VGK - Dr Daniel Maluleke
- in die Hervormde Kerk – Ds Roelf Coertze
- in die Gereformeerde Kerk – Dr Gert Breed
- in die samelewing - Rosemary Ramaphenyane (regering se rol)
15:15
15:30
15:45
16:15
17:00
:
:
:
:
MIDDAGETE
:
TEE EN VERVERSINGS
- in die samelewing -FAMSA (NGO's se rol) – Me Petro Theron
- in die navorser se oog -RGN-span – Rosemary Ramaphenyane
Algemene bespreking
Afsluiting
20 JUNIE
95
09:00-12:00
:
Vergadering van Familie Fokus Projek Ad hoc kommissie van NG Kerk
LAAT WEET ASSEBLIEF telefonies of per e-pos of u die inligtingsdag sal bywoon met die oog op die
verversings. (Kotie of Lorraine 012-3228900 x 2255)
PARKEERPLEK IS BY DIE STADSAAL BESKIKBAAR.
Met seënwense,
DR L C DRESSEL
SKRIBA :
FAMILIE FOKUS PROJEK
03BriefFFP4
96
13. Verslag van Mei se Familie-navorsingsgroep se byeenkoms
Opsomming: Familia-Navorsingsgroep se byeenkoms van 12 en 13 Mei 2003
Teenwoordig:
Christo Fourie
George Lotter
Hannes Theron
Louis Dressel
Eugene Malan
Ewald van Rensburg
Albertus Louw
Hester Veldsman
Trudie Schoeman
David Simon
Gert Engelbrecht
Johannes Malherbe
Louwtjie Louw
Neil du Plessis
Willem Pretorius
Stéphan van der Watt
Frederick Marais
Hannelie Yates
Anita Kwago
Liezel Swartz
Jeanette de Klerk
Helen Hendriks
Alta Marais
97
Besprekings is onder andere oor die volgende onderwerpe gevoer:

Frederick het die byeenkoms ge-open deur aansluiting te vind by die verloop
van die afgelope paar jaar se byeenkomste en dit wat daaruit voortgevloei het.
Aanvanklik is daar gevra: “Waar staan ons nou, met betrekking tot huidige
uitdagings in die familie-bediening?” Hierdie eerste rondte van gesprek het
uitgemond in die besprekings rondom huidige uitdagings soos gesinsgeweld,
homoseksualiteit, intergenerasionele kommunikasie, middelmisbruik, seksuele
geweld en pornografie, ekonomiese druk, veranderende geslagsrolle en
identiteite ens.

In die tweede sessie is verdere gesprek gevoer oor die familiale lees van die
Bybel (as verlengstuk van die vorige byeenkoms) – die vraag onder andere ter
sprake: “Watter hermeneutiese beginsels is hierin belangrik?” Hiervoor is die
video gebruik waarin Proff. Hendrik Bosman en Elna Mouton uitvoerig aandag
gegee het aan die familiale perspektief, vanuit die Ou en Nuwe Testament
onderskeidelik (die video is beskikbaar teen R30).

Frederick het ‘n dokument opgestel n.a.v. sy besoek aan die VSA (by prof.
Don Browning-hulle se “Religion, Culture and Family Project”) oor moontlike
normatiewe konsensuspunte wat gebruik kan word om ‘n konsensus-debat
aan die gang te kry van wat die konsep familie beteken in die tyd waarin ons
leef. Hierdie dokument is punt vir punt in die volgende sessie bespreek en
voorlopige wysigings is daaraan aangebring. Dit is ook intussen versprei na
verskeie ander teoloeë en nie-teoloeë, en Frederick het dit weer aangepas en
vervorm (die opgedateerde weergawe word ook aan almal gestuur wat
teenwoordig was by die byeenkoms).

In die eerste middag-sessie het Dr. David (Xolile) Simon (van die dept.
Praktiese Teologie en Missiologie) grepe uit sy persoonlike lewensverhaal, uit
‘n Afrika-perspektief, met die groep kom deel. Almal het dit baie verrykend
gevind, en daar is weereens klem gelê op die belangrikheid van hierdie
perspektief, en die dringende nodigheid daarvan dat navorsingsgroepe soos
hierdie se bestaansreg en legitimiteit grootliks bepaal behoort te word deur die
heterogeniteit daarvan i.t.v. ras, klas en geslag.
98

In ‘n korter sessie na afloop van Xolile se verhaal en besprekings daaroor, is
daar aandag gegee aan die aktuele kwessies wat huidige familie-opsette
bedreig en uitdaag (die sogenaamde “onder die lyn”-kwessies wat min binne
kerklike omgewings werklik aangespreek word, soos wat vroeër genoem is).
Daar is weer herontdek dat die familie-perspektief ons uitdaag om nie net te
praat oor intergenerasionele gapings, seksuele geweld en ander netelige
kwessies nie, maar ook oor die wesenlike aspekte van menswees (ons
antropologiese vertrekpunte) en ons Godsbegrip/Godskonsepte - hieroor is
daar sinvolle besprekings gevoer. Daar is genoem dat ons in die toekoms ook
opnuut aandag behoort te gee aan navorsing/voortgaande gesprek oor watter
familiale vaardighede nodig is vir funksionaliteit binne gesins- en ander
familiale verbande.

In die aandsessie het ons gekyk na dele van die video “Marriage, just a piece
of paper?” Dit het baie interessante diskussies ontlok en almal was van
mening dat dit iewers ‘n senuweepunt getref het wat ook aan vele ander
pastorale kwessies raak wat met families verband hou.

In Dinsdag se eerste oggend-sessie is daar gefokus op eredienste en
geloofsvorming/kategese as vetrekpunt vir die implementering van die
familiale visie. Geleentheid is gebied vir deelnemers van die groep wat
huidiglik werk aan spesifieke temas wat verband hou met die bogenoemde en
verwante onderwerpe. Albertus Louw en Hester Veldsman het onder ander 'n
raamwerk gegee vir bespreking van wat op die oomblik in verskillende
aspekte van hulle gemeente se bediening aan die gang is (die dokument vir
bespreking word aangeheg).

In die laaste deel van die byeenkoms is daar verskeie praktiese voorstelle
gemaak en werk is uitgedeel (soos hieronder volg).
Praktiese voorstelle vanuit die byeenkoms:

Willem Pretorius – aandag gee aan huwelikskursusse wat saamgestel en
aangebied kan word

Die konsensusdokument gee aan teoloeë (by name Marius Nel) wat kan
aandag gee aan die bewoording daarvan, asook die moontlikheid om uit die
99
nege konsensuspunte Bybelstudies te ontwikkel (daaraan word huidiglik
aandag gegee).

Die video “Marriage, just a piece of paper?” is beskikbaar op bestelling vanaf
die VSA teen $10 per video (posgeld en verskepingskoste uitgesluit)– dit kan
en mag ongelukkig nie gekopieër en versprei word in SA nie (daar is reeds 15
bestel wat teen middel/einde Augustus beskikbaar behoort te wees).

Daar is nou ook ‘n handleiding beskikbaar wat saam met die video in
gemeentes gebruik kan word vir besprekingsdoeleindes.

Nico Simpson kan gevra word om moontlik self ‘n soortgelyke video plaaslik te
vervaardig (met video-toerusting van BUVTON, wanneer dit beskikbaar is) –
en ‘n pakket op CD te sny met video-clips ens.

Johannes Erasmus is gevra om vir die November-byeenkoms alle moontlike
sensusdata gereed te kry, sodat die groep daaruit ‘n beter idee kan kry van
die groter prentjie van die stand van families in die land.

Daniël Louw is gevra om vir die November-byeenkoms inligting gereed te kry
m.b.t. die hele huwelikskrisis (“wat beteken die huwelik?” en verwante temas)
100
14. Verslag van beplannings-vergadering met FGP navorsers in Augustus 2003
FGP-NAVORSING – VERSLAG van BEPLANNING IN AUG 2003
Hierdie projek word gekoördineer deur BUVTON, Hugenote Kollege, The Centre for
youth and family ministry en die AJK. Die projek word deur die AJK van die NG Kerk
befonds. Dit is ‘n drie jaar projek wat eindig aan die einde van 2004.
Die projek het ‘n uitstekende geleentheid gebied vir die doen van navorsing. Daar is
dus besluit om ‘n navorsingsprojek te loods wat spesifiek fokus op die effek wat
familiale denke het op die verskeie fasette van gemeente bediening.
Die program
Jeugwerk is gevra om die navorsing deel van die projek te koördineer. Dit beteken
dat daar studente van verskillende Universiteite deel kan wees van die projek en nie
net Hugenote Kollege studente nie. Daar is besluit om studente te nader om hulle
eie studies en belangstellings te fokus op die uitkomste van die projek. Die volgende
studente doen dus tans navorsing as deel van hierdie projek.
Neil du Plessis (D-Th – US)
Onderwerp: Die helende dimensie in die liturgie: ‘n pastorale evaluering
Gert Engelbrecht (D-Diac. HK - UNISA)
Onderwerp:
Elemente van ‘n effektiewe jeugbediening vanuit die familiale
perspektief
Hester Veldsman (M-Diac. HK- UNISA)
Onderwerp: Kategese bediening vanuit ‘n familie perspektief
Stephan van der Watt (D-Th US)
Onderwerp:
Die vraagstuk van manlikheid in ‘n postmoderne kultuur: ‘n pastoraal-
antropologiese perspektief
Bruwer Strydom (D-Th UNISA)
Onderwerp: Die rol van gesag binne families
101
Christo Thesnaar (nog nie gefinaliseer nie)
Onderwerp: Die belangrikheid van die familie as sorgende sisteem
‘n Tema wat sterk navore getree het uit die beprekings van Proff. Bosman en Mouton
is die belangrikheid van die familie as sorg sisteem. Dit is iets wat my inspireer en
waarop ek graag wil werk. Tog is daar ‘n belangrike etiese aspek hieraan verbonde.
Ek wil nie as koördineerder hieruit voordeel trek nie juis omdat hier fondse
beskikbaar vir 3 jaar. Die saak is egter vir my belangrik en as daar iemand anders is
wat dit wil doen dan is dit geen probleem nie. Ek is egter bereid maar dit moet eers
goedgekeur word deur julle voordat ek so iets sal kan aanpak.
Hoop dit is duidelik. Met dank
Christo Thesnaar
Net vir kennisname
Christo Thesnaar
102
15. AJK Gesinsbediening verslag van beplanning op 26 Augustus 2003
Na aanleiding van die laaste dagbestuur vergadering waar gesinbediening as
fokusarea geidentifiser is die volgende:
Beginsel:
Daar sal voortgegaan word om met bestaande vennote hierdie aksie te dryf naamlik:
AJK gesinsbediening, National Center for Youth and Family ministry, Buvton,
Hugenote Kollege. Elke vennoot sal verantwoordelik wees vir die volgende:
AJK gesinbediening
Bemarking:
Dat die AJK die belangrikheid van gesinne aan die groot klok sal hang
Sinodaal:
Elke SJK neem verantwoordelikheid om toe te sien dat gesinsbediening deur ‘n
persoon (verkieslik op die SJK) gedryf word.
Die persoon is verantwoordelik om toe te sien dat kampe, programme en prosesse in
plek gestel word om gesinne in gemeentes te help
Nasionaal:
Netwerkvorming – ‘n verteenwoordiger in elke sinodale gebied identifiseer wat
verantwoordelikheid aanvaar vir die bevordering van Gesinsbediening,
Daar 2 maal per jaar met mekaar of per vergadering (AJK vergadering) of per
telefoonkonferensie met mekaar gekommunikeer word ter wille van verslag,
probleemidentifisering en aanmoediging
Die verantwoordelikheid aanvaar as die amptelike spreekbuis na sinode en
algemene sinode (verkieslik moet elke jeugkommissie ‘n verantwoordelike persoon
vir gesinsbedieng hê). Om die meewerkende instansies te ondersteun in
gesinsprojekte. Om die begroting wat deur die AJK daargestel word te bestuur
Internasionale skakeling met:
IASYM – ‘n Internasionale Bediening wat focus op jeugbediening, gesetel in Londen
Oxford Universiteit. Family Institute in Chicago (Don Browning).
103
Ver gevorderd in navorsing en implementering van besluite wat werklik verskil in
gesinne maak. Hulle kry dit ook reg om kerke, NGO’s en regering met hulle te laat
saamwerk in byvoorbeeld implementering van wetgewing wat moontlik die gesinne
sal raak. Institute for Family and Youth ministry (Lutherane met Strommen &Hardel).
Hulle het geweldig “resource center” deur die jare opgebou. Marc de Vries in
Louisville. Marc het met sy boek Family based ministry – nuwe dimensie inbediening
ingebring. Active parenting van Michale Popkin, Atlanta. Hulle het seker die grootste
verskeidenheid van programme wat in gesinne gebruik kan word.
National Center for Youth and Family Ministry
Inskakeling by die IASYM en bevordeing van internasionale skakeling – dit beteken
die meewerking om ‘n nasionale, wat uitgebrei word in Afrika, kongres elke tweede
jaar te reel. Om in samewering met Sevto, 4 gespreksgeleenthede gedurende die
jaar vir NG predikante te reël. Om ekumenies met verskillende denominasies te
skakel te bevordering van gesinsbediening. Die aanbied van kursusse en die
beskikbaar stelling van material aan gemeentes, soos byvoorbeeld;
7 Familiegewoontes, Active Christian Parenting, Pospar (positiewe ouerskap), CTC
(Cool Tieners vir Christus), Three Chairs van bruce Wilkenson,
Die meehelp in die navorsingsprojek van Buvton waar 20 gemeentes landswyd
geidentifiseer word as loodsprojek (Verantwoordelik te wees vir 10 gemeentes in
Noorde)
Buvton
Verantwoordelik vir die navorsing projek waarin gesinne die fokus as bedieningsmodel funksioneer (Hierdie is ‘n drie jaar projek). Verantwoordelik vir navorsinggroep
wat fokus op gesinsbediening. Hierdie groep kom 2 keer per jaar bymekaar.
Verantwoordelik vir die ontwikkeling van program material wat in die Ng kerk maar
ook in ander denominasies aangebied kan word. Verantwoordelik veral vir die
bevordering van gesinsbedienig in die Noord, Oos, en wes Kaap.
Hugenote kollege
Verantwoordelik vir die bevordering en aanmoediging van navorsing oor gesins
bediening
104
Doelwitte
AJK –doelwitte
Dat alle moontlike wyses ondersoek word om die belangrikheid van gesinne aan die
groot klok te hang: deur die koerante (saam met Henk en Danny), oop gesprek (reel
saam met Henk), moontlik berigte in Beeld( saam met Neels Jackson), in sinodale
vergaderings asook in Algemene sinode in Oktober. Besluit oor gesinsjaar vir
voorlegging aan die Algemene sinode in Oktober. Maak seker watter programme
beskikbaar is vir implementering – versprei voor einde Oktober na Sinodale gebied.
Sinodale verteenwoordigeras moet seker maak dat hierdie inligting by die
gemeentes uitkom met die oog op almanak beplanning vir volgende jaar.
Die sinodale verteenwoordigers geidentifiseer en telefoonkonferensie gehou in
Augustus September. Beskikbaarstelling van navorsing ( saam met Buvton) vir
gemeentes in Sinodale gebiede. Stel begroting op voor einde April. Kontak gemaak
word met al 5 internasionale groepe, via e-pos om seker te maak die nuutste inligting
is by ons. Indien moontlik ‘n studiereis te onderneem met die oog op waarde
toevoeging tot AJK gesinbediening.
AJK doelwitte vir National Centre
Identifiseer 10 gemeenteswat by Buvton projek inskakel voor einde Junie. Maak
sekre dat 4 van die 10 nie NG gemeentes is maar afkomstig van ander denominasie
‘n Byeenkoms in Septemeber waar hierdie 10 gemeentes bymekaatr kom
Reël vir die oorblywende 3 termyne elke ‘n gespreksgeleentheid
AJK doelwitte vir Buvton
Eerste rondte gesprekke met gemeentes afgehandel voor einde van Noveember
‘n navorsingsbyeenkoms in November met 2 elke jaar
Om toe te sien dat ten minste nog 2 progamme in volgende jaar die lig sien wat in
gemeentes gebruik kan word
AJK doelwitte vir Hugenote Kollege
Om 5 studente deur die loop van die jaar te identifiseer wat navorsing doen in
gesinbediening
105
16 (a). Vorderingsverslag van navorser: Ds. Strydom Bruwer
10 Februarie 2005, Beste lede van die AJK
Ek is tans met studieverlof en druk besig met leeswerk. Ek beplan om binne 14 dae
te begin skryf aan die verhandeling. Hieronder is 'n voëlvlug oor dit waarmee ek my
besig hou in die navorsing. Ek haal in die proses 'n hele paar skrywers direk aan
,aangesien dit na my mening , 'n goeie idee gee van die kernvraagstukke in my
navorsing. Ek doen my navorsing as deel van 'n narratiewe benadering binne 'n
postmoderne konteks. Dit behels dat ek nie navorsing doen oor families nie, maar
saam met families.
Hierdie navorsingsbenadering staan bekend as deelnemende aksie navorsing. Ek is
reeds vir 18 maande besig om met 'n groep van 12 ouers vanuit ons gemeente 'n
pad te stap. In hierdie tyd was ons reeds 21 keer bymekaar as groep. Die tieners
van hierdie ouers was ook reeds by 3 geleenthede deel van die byeenkomste en het
aan die gesprekke deelgeneem. 3 van hierdie byeenkomste is ook deur Prof Dirk
Kotzé, my promotor, bygewoon. Na elke byeenkoms skryf ek 'n terapeutiese brief
aan die groep, wat ek eers aan Dirk stuur vir supervisie, en dan aan die groeplede.
Die ouers en tieners getuig reeds van groot veranderinge wat in hulle onderlinge
verhoudings plaasgevind het.
Ek het ook reeds by ander gemeentes oor
my navorsing (ouer-tiener verhouding) gepreek waartydens van die ouers en tieners
hulle eie verhale van familiewees vertel het. Ek is dankbaar om te kan sê dat die
optredes heelwat reaksie uitgelok het en ......hopelik tot verandering in families gelei
het.
In my navorsing neem ek as onder andere as vertrekpunte die feministiese
teologiese diskoers asook die kontekstuele teologiese -, postmodernistiese -, die
post-strukturalistiese - en die sosiale konstuksie diskoerse. Verder het ek reeds 'n
deeglike literatuurstudie gedoen en die materiaal bekom. Op grond hiervan het ek 'n
bibliografie opgestel ( 17 getikte bladsye) van alle tersaaklike stof tot my beskikking.
Dankie vir julle ondersteuning en meelewing. Vriendelike groete
Strydom Bruwer
106
TEMA:
EER JOU SEUN EN JOU DOGTER: GELUKKIGE OUER-WEES VAN
TIENERS
Hierdie navorsing is gebore uit die vermoede dat daar vele families is wat vasgevang
is in ’n greep van ongelukkigheid en probleemverhoudings. Ouers is raadop met hul
kinders en tieners is moedeloos met hul ouers. Baie families het in die spervuur
beland.
Daar is ’n groeiende bekommernis oor die toenemende geweld en mishandeling van
vroue en kinders in Suid-Afrika en wêreldwyd. Geen wonder nie dat die regering aan
die einde van 2004 ’n spesiale
bewusmakingspoging aangewend het deur 16 dae van protes ten opsigte van
geweld teen vroue en kinders uit te roep.
Die vraag hieragter is: watter diskoerse
heers daar in die samelewing wat tot sulke gedrag teen vroue en kinders aanleiding
gee. Hierdie diskoerse is ook bepalend vir die manier waarop mense hulle huweliksen familieverhouding inrig en hulself daarbinne uitleef. So het die gesegde waarmee
baie van ons grootgeword het: “Kinders moet gesien word en nie gehoor word nie!”,
’n erg nadelige
kinders.
uitwerking gehad op die ontwikkeling en identiteitsvorming van
Hierdie soort van diskoerse lê ingebed in ons kultuur en veroorsaak groot
ongelukkigheid in families. Pamela Couture (1999, 110) beskryf die situasie waarin
kinders verkeer as volg: “Culture, according to Clifford Geertz, is made up of
those "webs of significance that [people] themselves have spun," and the
analysis of culture is, therefore, "not an experimental science in search of law
but an interpretive one in search of meaning. Culture creates an assumptive
world that shapes the world in which children live. What place do children have
in our cultural meaning making? Some persons believe that children are at the
margins of cultural meaning making throughout the world, since what adults
say and do often ignores children's needs, strengths, and concerns.” Daarom
sal hierdie diskoerse gedekonstrueer moet word
ten einde alternatiewe
familieverhale te ontwikkel.
Aan die wortel van baie van hierdie “probleemverhale in families” lê die ouers en
volwassenes se manier van dink oor kinders.
107
Hierdie “onbewustelike diskoerse”
bepaal die ouer (s) se gedrag en optrede teenoor hul kinders. Verskeie skrywers
regoor die wêreld pleit hiervoor. Ek haal ’n paar van hulle aan:
Anderson en Johnson (1994: 2-4): “Families, therefore, are made up of people.
Some of the people in families have the role of parent; others the role of child.
Because we are not defined by our roles, we can say that both children and
parents are fully human. Families and societies are able to fulfill their
childrearing tasks when they respect the full humanity of children. When they
do not, children suffer and the future of humanity is put in jeopardy. This
simple lesson, that children are people deserving of our full respect, does not
seem easy for us to grasp or put into practice. The evidence is widespread that
we do not regard children as fully human or at least worthy of the honor we
give to adults. We may respect them for their potential, but by our actions we
seem to be saying that the full humanity of children is not yet actual. If we do
not regard children as fully human, we are more likely to treat them with
indifference or even contempt in our families and in our societies. Underneath
the public debate about family values or alarm about the plight of our families
or the inability to establish a family-friendly society is a more troubling reality.
We have fostered a “culture of indifference” toward our children. We have used
the phrase "culture of indifference" to identify the ways in which children are at
risk everywhere in the society. Although violence toward children is not always
blatant or frequent, it is becoming increasingly common everywhere in our
society. Parents live out this indifference when they are emotionally absent
from their children or unwilling to walk at a child's pace. The injustices we
inflict on children are visible manifestations of problematic attitudes toward
childhood that are largely hidden from our view. That conviction has prompted
us to write with some urgency about the need for transforming adult attitudes
regarding children.”
Anderson en Johnson (1994: 13 ) sê verder: “The idea that children are private
property “precedes any notion of children as a special category or as a group
entitled to special protection and instruction.” According to this perspective,
children are the possession of parents, who have sovereign rule over them.
Children are dependent and should be compliant. Only adults have rights.
Parents, and particularly fathers, have the full authority to shape and control
108
children's values and behavior. The abuse of power with children must be
linked in part to this view that they are the property of parents and
other adults. Adults assume they have power over what they possess. The idea
that children belong to their parents has shaped attitudes and actions toward
children from early times. Selling children as laborers, or determining who their
spouse would be, or even the practice of the father giving the bride away in a
wedding, all illustrate this assumption that children are property. The practice
of child sacrifice presupposed that parents even had the power of life and
death over their children. The story of Abraham and Isaac (Gen. 22:1-18) is a
challenge to the view that children are property. Parents are no longer required
to sacrifice children, even to appease the gods. Although ritual child sacrifice
is foreign to modern society, as long as parents regard children as property
who are thereby subject to parental power and wishes, children will be
"sacrificed" informally.”
Ouers is dus die mense met die kennis en die mag. Omdat hulle uitgaan van die
standpunt dat die kind met geen kennis gebore word nie, aanvaar ouers sondermeer
dat hulle die kennis het en daarom die mag om te besluit wat goed vir die kind is (vgl
Foucault).
As gevolg daarvan bestaan daar “power imbalances” in die
familieverhoudings.
Die invloed van mag en beheer is dus ’n baie belangrike
diskoers wat gedekonstrueer sal moet word.
It is not easy to understand the depth of indifference to or even contempt
against the well-being of children in our society. We have been helped to
understand the depth of this contempt by the work of Janet Pais, who has been
both an attorney and a parish director of religious education. She suggests
that adults have contempt for children precisely because they are small, weak,
and needful. In a book entitled Suffer the Children, she links the avoidance of
vulnerability in adults with our attitudes toward children. “Adults define
themselves as strong, children as weak, and adults have no use for
weakness.” They are indifferent toward children because adults cannot accept
their own childness (what Pais calls “the child-self”). This attitude of contempt
for the weakness and vulnerability of childhood, Pais suggests, underlies the
various forms of physical, sexual and psychological abuse of children. The
109
abuse of anyone less powerful is a way of continuing to repress what we fear
in ourselves.
The issue obviously goes beyond children. In a society that
glorifies size, strength, and self-sufficiency, anyone who is small, weak, or is
needful is treated with contempt. Most people agree that children and families
are in trouble in our time. Signs of what we have labeled the “ culture of
indifference” is still present.” Anderson en Johnson (1994:17)
Janet Pais (1991: 6-7) sluit hierby aan wanneer sy sê: “Rich or poor, adults seem
to see their offspring as objects to be controlled and molded into obedient,
respectful children, and later into successful, prosperous citizens. Some
parents begin to plan their children’s academic careers at birth, and many
seem to value academic achievements more highly than any other aspect of
childhood.” With all this marketing, molding, and educating, how much do we
adults really care about the children themselves, their feelings and their
perceptions of reality? The care of children is more and more often left to
persons other than their parents, persons who may or may not be competent in
child care or really care about the children. Many children are relegated to
hobby or even nuisance status. As a society, we clearly have not placed the
real needs of children very high on our list of priorities. Still, in many cases, the
project of molding children appears to work well until adolescence, when
adults begin, if they have not already done so, to perceive the children as “the
problem.” Adults feel that they have done their best, have given their children
everything, yet all around them they see teenage drug and alcohol abuse.
Many teens run away from home, engage in prostitution rather than return
home, commit violence, commit suicide. Indeed, some parents have thrown out
their teenaged children, who then have no homes to return to. In addition,
teenaged children in alarming numbers are having children of their own for
whom they cannot adequately care. Meanwhile, the evidence mounts indicating
that abusing parents usually were themselves victims of abuse as children.
The cycle of violence directed inward and outward seems unbreakable.
Children are starved, beaten, raped, humiliated, manipulated, lied to. And childrelated problems exist within a larger context of world violence, terrorism,
110
substance abuse, poverty, oppression, homelessness, hunger, racism, sexism,
environmental pollution, and the threat of nuclear war. Just as
“the problem” of racism or sexism or poverty does not reside in the person
who is black or female or economically disadvantaged, "the problem" of
children does not reside in children. The problem is an adult problem, and in
particular a problem stemming from the attitude of many adults toward
children. The problem begins with an attitude toward children that is far more
subtle and pervasive than we might expect. In fact, to some extent, this attitude
probably affects every child, and therefore every one of us. This attitude is
contempt.”
In die lig van bogenoemde wil ek saam met ouers en tieners diskoerse rondom hul
ouerwees en tienerwees dekonstrueer ten einde groter begrip en aanvaarding van
mekaar binne die familie te kweek.
My navorsingsvraag kan ek dus as volg
definieer:
Om ouers en tieners te help om nie in probleemverhoudings of ongelukkigheid
vasgevang te sit nie, maar om deur wedersydse respek en eer van mekaar as
individue, praktyke van hoopvolle en gelukkige familieverhoudings te skep en
te handhaaf.
Die navorsingsproses behels gesprekke waar ouers hulle familieverhale vertel, waar
tieners hul verhale vertel en waar ouers en tieners beide teenwoordig is tydens sulke
gespreksgeleenthede.
Soos reeds vermeld maak ek gebruik van die narratiewe
benadering. Op dié wyse wil ons saam soek na maniere om nie gestrand te bly sit
binne dominate familiestories wat getuig van ongelukkigheid en verwydering tussen
familielede nie, maar te beweeg na alternatiewe stories wat getuig van wedersydse
praktyke van respek, eer en aanvaarding.
In die proses sal daar gekyk word na die paradigmaskuiwe wat plaasgevind het in die
samelewing en hoe en wat tieners in “hul nuwe wêreld beleef”.
Waar die
modernistiese tydsgees gegrond was op reëls, wette, beginsels en voorskrifte, het
daar met die koms van ’n postmoderne verstaan van die lewe en wêreld groot
veranderinge ingetree waarmee ouers nie altyd rekening hou nie. Daarmee saam
111
het daar ’n groter behoefte aan selfstandigheid en vryheid by mense (jongmense)
ontstaan.
Die
uitwerking
van
’n
postmoderne
epistomologie
op
die
familieverhoudings sal ook ondersoek word.
Ouers voel nie bevoeg vir hul taak van die opvoeding van hul kinders nie. Ouers
weet nie hoe om hul kwesbaarheid as mens aan hul kinders te wys nie. Daarom
bestaan daar soms ’n gebrek aan intimiteit in familieverhoudings, aangesien intimiteit
geskep word deur kwesbaar te wees.
Die hoofstukindeling sal min of meer soos volg wees:
Hfst 1:
Agtergrond van studie oa navorsingsvraag, -doel en –proses.
Hfst 2:
Deelnemers se verhale
Hfst 3:
‘n Epistemologiese en filosofiese raamwerk vir my navorsing
Hfst 4:
’n Teologiese raamwerk vir my navorsing
Hfst 5:
Diskursiewe posisionering
Hfst 6:
Dominante samelewingsdiskoerse en die effek daarvan op families
Hfst 7:
’n Narratiewe benadering tot gesprek met jongmense en hul ouers
Hfst 8:
Vorming van praktyke van wedersydse respek en eer in families
Hfst 9:
Die rol van die kerk in die vorming van etiese gemeenskappe
Hfst 10:
Reflektering oor navorsingsprojek
In hoofstuk 6 sal onder andere stil gestaan word by die Bybelse verstaan van
familiewees en die invloed van patriargie op ons verstaan van familiewees vandag.
Daar sal ook gekyk word na die patriargale onderbou van die Ou Testament en hoe
dit ons verstaan van families vandag beïnvloed.
In hierdie opsig maak Brown en Bohn (1989: xiii – xv) ontstellende opmerkings
wanneer hulle sê: “The Christian tradition, continues this line of thought, is so
entrenched in and undergirded by patriarchy that without it, the very religion
itself would disappear.
Our intention in addressing the specific and timely issue of violence against
women and children is to focus our attention on the role of Christian theology
in undergirding an abusive culture. The theological views confronted here
112
exemplify the way in which the patriarchal roots of the tradition support and
perpetuate domestic violence as an acceptable norm.”
“Whether or not we can continue within the Christian context remains to be
seen, and depends largely on how well we can call our sisters and brothers to
an honest confrontation with the perversity undergirding the tradition. The
questions remain. Is patriarchy inherent in Christian theology? Can. we call
our “corrected” Christianity Christianity?
Is there an essential message of
liberation in Christianity that runs counter
to patriarchal oppression? Why do
we struggle so hard to remain within the tradition? Is there anything worth
saving in the Christian tradition? These are essential questions. Yet we cannot
begin to answer them until we complete the exorcism of this powerful evil that
makes Christianity and violent abuse of women and children synonymous.
Patriarchy is the connecting link between the two.”
Dalk sal dit goed wees om lank en goed na te dink oor die implikasies van
bogenoemde standpunte.
In hoofstuk 9 sal ek stilstaan by die rol van die kerk.
In hierdie verband sê
Anderson en Johnson (1994: 18)
“It takes a village to raise a child.”
Raising children is a communal activity.
Families do not and cannot do it alone. We fully concur with the need to
strengthen the family for the sake of our children.
The deterioration of
supporting environments like neighborhoods, nurturing schools, and religious
communities is another reason
given for the family crisis. This is particularly critical if one holds the view, as
we do, that it takes more than two parents to raise children.
When we say “It takes a village to raise a child.”that mean that two competent
parents are not enough for the task of childrearing; we also need to develop
supportive environments that are economically viable.
While government and the business sector of society are not responsible for
the nurture of children, they contribute significantly to the kind of environment
in which families might successfully raise children. The structural causes and
solutions for the present crisis of children and family are critical issues to
113
explore but they are not our focus here. The aim is, rather, to examine attitudes
about childhood itself. Our children are being victimized by the indifference of
societies. As we have noted, the present attitudes toward children, toward
childhood, and toward families are a reflection of our ideas about the human
condition and the function of family in society. The transformation of our
attitude toward being a child is one of the undantental and urgent agendas for
our time. Our future depends on it. While we are aware that it is impossible to
legislate respect toward children by making new laws or writing new policy, we
also believe that it is unlikely children will thrive without both respect and
legislation.”
Ook Hubert Horatio Humphrey, VSA Vise-President (1911-1978) het gesê …
“Die morele toets van die regering (kerk- my kursivering) is hoe daardie regering
(kerk- my kursivering )hulle behandel wat aan die begin van hulle lewe is: die
kinders; hulle wat in die aand van hulle lewe is: die ou mense; hulle wat in die
skaduwee van die lewe is – die siekes, behoeftiges en die wat gestremd is.”
Ten einde wedersydse respek en eer tussen ouers en tieners te skep is dit
noodsaaklik dat, soos ook afgelei kan word uit die voorafgaande, om opnuut ons eie
diskoerse rondom ouerwees en tienerwees te dekonstrueer.
Ten slotte kan ek
heelhartig aansluit by die volgende woorde:
“……ek staan vir ‘n kind. God vergewe ons baie, maar God vergewe ons nie die
kwaad wat ons ‘n kind aandoen nie…” (Dalene Matthee. Fiela se kind: 149)
114
16 (b). Vorderingsverslag van navorser: Me. Hester Veldsman
Kategese vanuit ‘n familiale perspektief:
1. Probleemstelling:
Bijlsma (1962: 7) het die volgende reeds in 1962 geskryf: “ De catechese is naar
haar aard en wezen gericht op het onderricht van de christelijke gemeente. Daarby
gaat de aandacht in het bijzonder uit naar de jongeren… Toch is het onjuist de
catechese uitsluitend tot de jeugd te beperken.
Ook wanneer ouderen aan het
kerkelijk onderricht deelnemen, is het voluit catechese.”
Die skrywer is van mening dat deel van die probleem lê in die feit dat kategese deur
die jare in die NG Kerk ontwikkel het as ‘n onderafdeling van die Jeugbediening. Die
woord kategese, handel in sy wese oor geloofsonderrig, of geloofsvorming. Bijlsma
skryf (1962:12-14) dat kategese gerig is op die onderrig in Bybelkennis, maar ook op
die toerusting om, as verantwoordelike mense van God, in hierdie wêreld te kan leef
as Sy getuies. Dit handel dus oor meer as net lering in dit wat die kerk glo. Met die
ontstaan van die eerste
“sondagskool,” het die fokus spesifief geval op die
Evangelisasie van verwaarloosde kinders wat verval het van die kerk. Die skrywer is
van mening dat dit reeds die begin was van die uitbouing van kategese en
“sondagskool, as iets wat slegs vir kinders bedoel is. Uit die definisie van kategese,
waaruit dit duidelik blyk dat dit hier handel om geloofsvorming, kan dit tog nie beperk
bly tot kinders en adolessente nie.
Geloofsvorming is tog iets wat steeds moet
plaasvind by ALLE gelowiges van alle ouderdomme. Met die ontwikkeling van die
destydse “sondagskool” en die daaropvolgende ontwikkeling van kategese as deel
van die jeugbediening, het daar dus, myns insiens, die persepsie ontstaan dat
kategese, en dus “geloofsvorming”, slegs beperk is tot kinders en adolessente en dat
die proses afgehandel is wanneer adolessente belydenis van geloof aflê. Daar het
so ‘n kultuur ontstaan waar daar weinig sprake is van ‘n voortdurende proses van
kategese, wat voortduur regdeur tot by volwassenes en bejaardes. In plaas daarvan,
is dit beperk tot by die jeugbediening, kinders en adolessente, wat ten einde kom met
belydenisaflegging. Saam met die jeugbediening het die kategese dus ontwikkel tot
‘n total geïsoleerde bediening in die gemeente waar daar slegs gefokus word op
115
kinders en adolessente – met die einddoel:
belydenis van geloof.
Vir heelwat
jongmense is dit dan ook die einde van hul “verbintenis”, of eintlik gebrek aan
verbintenis aan, of deelwees van die kerk.
2. Navorsingsdoel:
My navorsingsdoel is om uiteindelik voorstelle te maak oor hoe kategese vanuit ‘n
familiale perspektief daar mag uitsien.
Om dit te bereik, stel ek die volgende
doelwitte:

‘n Literatuurstudie van hoe ‘n familie-gerigte gemeentebediening lyk;

‘n Literatuurstudie van die teologiese plekvinding van kategese as deel
van ‘n familiale gemeentebediening;

‘n Empiriese studie om ouers en kinders se verstaan van hul eie, asook
die kerk se rol in geloofsvorming en kategese, vas te stel;

Aanbevelings vanuit die empiriese navorsing en literatuurstudie, oor
hoe kategese vanuit ‘n familiale perspektief daar mag uitsien.
3. Navorsingsmetodologie:
Die eerste deel van my navorsing sal bestaan uit ‘n literatuurstudie oor die kategese,
sowel as beginsels vir ‘n familie-gesentreerde gemeentebediening.
Tweedens sal ‘n empiriese studie by die volgende 3 gemeentes in George geskied:
NG Moedergemeente George, die NG gemeente Blanco, sowel as die VGK gemeente
Rosemoor, aldrie gemeentes wat by die familie-projek ingeskakel het. Dit sal geskied
deur vraelyste wat deur die katkisante, sowel as die ouers, voltooi word.
Die derde deel sal dan bestaan uit die ontleding van die empiriese navorsing. Hieruit,
tesame met die inligting van die literatuurstudie, sal aanbevelings gemaak word oor
hoe kategese vanuit ‘n familiale perspektief kan funksioneer.
4. Betekenis vir die Familie-projek:
Ek is van mening dat ons heeltemal te min prakties-teologies besin oor dit waarmee
ons besig is in gemeentes. Veral wat die jeugbediening betref, was daar oor die
116
afgelope paar jaar so baie veranderinge, nuwe modelle en denkrigitngs. Dis asof die
kerk elke nuwe model uitprobeer sonder om hulself teologies te verantwoord.
Hierdie tesis is ‘n poging om weer ‘n slag teologies te besin oor die plek en rol van
kategese binne die NG Kerk, om empiries te gaan toets hoe lidmate die
geloofsvorming in gemeentes sien een ervaar en om uit die literatuurstudie, asook
die empiriese navorsing, uit te kom by ‘n meer geïntegreerde siening en praktyk van
geloofsvorming en kategese binne die kerk- waar kategese nie gesien word as iets
wat net vir kinders bedoel is en ten einde kom met belydenis van geloof nie, maar ‘n
lewenslange proses is van geloofsvorming vir mense van jonk tot oud.
117
16 (c). Vorderingsverslag van navorser: Ds. Neil du Plessis
JC du Plessis
Stud.nr. 125 00593
D.Th Praktiese Teologie: Liturgiek
Titel: Die helende dimensie in die liturgie – ‘n pastorale evaluering
Status: steeds besig (vanaf April 2004)
1. Wat is die hoofdoelwitte van hierdie studie?
In die lig van bogenoemde vraag kan die volgende aantal hipoteses geformuleer
word, wat telkens die primêre hipotese vanuit ‘n ander hoek belig:
Primêre hipotese
Die ontginning van die terapeuties-helende dimensie van die liturgiese gebeure kan
‘n waardevolle bydrae lewer in ‘n sinvolle bediening aan kontemporêre families.
Toeligtende hipotese(s)
Daar loop tans ‘n paradigmabreuk deur die gesin. Die liturgiese verdiskontering van
hierdie realiteit kan verreikende implikasies hê vir ons verstaan en beoefening van
die erediens.
Die realiteite van diversiteit en pluralisme verdeel die (post) moderne gesin. Die
liturgies-verantwoordelike hantering hiervan kan verdieping, eerder as verdeling,
meebring.
Die ruimte van die erediens, met spesifieke verwysing na die rol van die liturgie, kan
‘n deurslaggewende rol speel om heling en identiteit te bied aan gefragmenteerde
families in die (post) moderne samelewing
Simbole en rituele wat kontekstueel gebonde is, kan ‘n brug vorm tussen die
geloofsgemeenskap, families en die sogenaamde generasiegapings.
Die Bybelse, en spesifiek Nuwe Testamentiese perspektief van kerk-wees bied ‘n
raamwerk waarbinne daar nuut gedink kan word oor die bediening aan families.
Die aanleer en benutting van familiale taal kan ‘n bedding skep vir ‘n sensitiewer
bediening aan families, inrigting van die liturgie en funksionering van die formuliere
118
2. Hoe is die navorsing relevant vir die Familie-gemeente projek?
Die 21 ste eeu word gekenmerk deur ‘n sterk post-modernistiese klimaat wat groot
druk plaas op die funksionering van die sogenaamde tradisionele familie-sisteem.
Binne die Suid-Afrikaanse en dan spesifiek by name die Nederduits-Gereformeerde
konteks is daar verskeie faktore wat ‘n wesenlike invloed op die tradisionele familiesisteem het. Een van die grootste invloede is die Suid-Afrikaanse realiteit van postapartheid (in dié verband sal veral gekyk word na die werke van Coenie Burger, bv.
Gemeentes in Transito (1995), Die dinamika van ‘n Christelike geloofsgemeenskap
(1991) , Gemeentes in die kragveld van die Gees (1999) en Familie van God (1997).
Die
sosio-maatskaplike
verval,
morele
verarming,
toename
in
armoede,
gesinsgeweld, egskeidings en ‘n gees van individualisme speel ook ‘n wesenlike rol
in die druk wat op familiestrukture geplaas word. Eersgenoemde post-apartheid
realiteit en laasgenoemde faktore lei onder andere tot ‘n identiteitskrisis in die
kerngesin. Die vraag waarmee hierdie studie homself wil besighou, is in watter mate
die liturgie daarin slaag om hierdie krisis te ondervang, en watter potensiaal daar
inderdaad in hierdie verband in die liturgie ingebed lê.
As algemene vertrekpunt sal die studie dus kennis moet neem van ‘n aantal
wesenlike paradigmaskuiwe wat tans besig is om binne die SA konteks, maar ook
globaal, plaas te vind. Onder laasgenoemde word onder andere verwys na die effek
van ‘n skuif vanaf modernisme na post-modernisme (daar sal spesifiek gekyk word
na die bydraes van teoloë soos Brian Mclaren The Church on the other side (2000)
en werke van Mike Regele en William Easum). Dan is daar ook die skuif vanaf ‘n
sogenaamde Christendom-era na ‘n post-Christendom era (daar sal in die verband
veral gelet word op die insigte van Douglas Hall The end of Christendom and the
future of Christianity(1997) en werke van Lesslie Newbegin soos bv. The Gospel in a
Pluralist society (1989,) asook navorsing wat gedoen word deur die Gospel and
Culture Network. Hierdie skuiwe impakteer radikaal op die verstaan van
epistemologie, ekklesiologie, antropologie, ensovoorts. Daar sal ook rekening gehou
moet word met die invloed wat bogenoemde skuiwe het op die verskillende
generasies en veral ook hulle verstaan van kerkwees (in dié verband sal
gekonsentreer word op werke van Armour en Browning bv System-sensitive
119
leadership en Alan Roxburgh se Crossing the Bridge om hierdie generasiegaping
aan te dui en te verstaan).
Dit is belangrik dat die fokus van hierdie studie van meet af aan in die oog gehou sal
moet word: dit handel primêr oor liturgiese vernuwing, en gaan nie soseer indaal op
familiepastoraat nie. Al sou daar uiteraard kante van die familiepastoraat ingebring
moet word, is die bril waardeur die studie voortdurend wil kyk, ‘n liturgiese. Die studie
se fokus is, en bly, liturgies. Dus: Die soort vrae (probleme) waarmee dit gaan werk,
is: hoe kan ons die (gefragmenteerde) families van ons tyd op ‘n liturgies-sinvolle
wyse in die erediens inkorporeer? Watter terapeutiese waarde kan die liturgie hê, en
hoe moet ons verstellings (eerder: paradigmaskuiwe) inbring om hierdie inkorporasie
moontlik te maak? Soos reeds vermeld: hierdie liturgiese fokus gaan uiteraard nie los
staan van familiepastoraat, of ook die groter paradigmaskuiwe wat in die samelewing
plaasvind nie, maar die punt waar die graaf ingesteek gaan word, is die liturgie.
Die rede vir laasgenoemde is as volg: Die ondersoeker wil graag aantoon dat die
samekoms van gelowiges binne die erediens, ‘n pastoraal-helende dimensie bevat
wat nie genoeg benut word nie. Daar is volgens die ondersoeker twee redes
hiervoor:
(1) Die tradisionele (Gereformeerde) erediens het in baie gevalle verval in ‘n
kognitiewe, intellektuele monoloog. Die effek hiervan is vernietigend en wel om twee
redes nl. (a) Die erediens is die hartklop van ‘n gemeente en sekerlik die een
byeenkoms waar die grootste persentasie lidmate op ‘n gereelde basis saamkom.
Indien die erediens nie sensitief is vir die samelewingstendense en die behoeftes van
lidmate en veral ook gesinne nie, begin daar ‘n vervreemding plaasvind tussen
lidmaat en kerk wat uitloop op ‘n (tans duidelike!) afname in erediensbywoning.
Hierdie lidmate en gesinne woon dan eerder verskillende eredienste uit verskillende
denominasies by en verbind hulle gevolglik moeilik tot ‘n spesifieke kerk. Die term
“church hopping” word dikwels in dié verband gebruik en dui ook sterk op die
verbruikersmentaliteit, individualisme en die mens se behoefte aan ervaring /
belewing binne die (post) moderne samelewing. (b) Die tradisionele liturgie word in
baie opsigte as wêreldvreemd en koud ervaar deur mense wat kerklos is, en
gevolglik kan hulle nie hiermee identifiseer nie en kom hulle gewoon nie (meer) kerk
toe nie.
(2) Die tweede rede waarom die pastoraal – helende dimensie nie genoeg benut
word nie, is bloot omdat die pastoraat (vanweë verskeie redes soos o.a. die
120
Verligting en die opkoms van die Sielkunde) tot ‘n groot mate “gekaap” is deur die
veld van die Psigologie. Terme soos versoening, heling, begeleiding en vergifnis het
vanuit die psigologie ‘n ander betekenis gekry as wat normaalweg daarmee in die
samekoms van die erediens bedoel word. Liturgie en pastoraat het ‘n vervreemde
tweeling geword. Hiermee wil die ondersoeker nie beweer dat die erediens die plek
van pastorale terapie en die sielkunde moet vervang nie, maar dat daar tot ‘n groot
mate nie rekening gehou word met die konoinio-terapeutiese waarde van die
gemeenskap van gelowiges nie. Indien daar dus nuut gedink word oor die erediens
kan daar by die punt gekom word waar die liturgie dus intrinsiek ‘n terapeutiese
middel word wat die behoeftes van die hele geloofsgemeenskap aanspreek, en waar
daar opnuut ‘n gesonde terapeutiese liturgieteologie ontwikkel kan word (sien in die
verband o.a. LC Bishop (1985) Healing in the Koinonia: Therapeutic dynamics of
church community & Michael Meyer-Blanck (2001) Liturgie und Therapie: Praktischtheologische impulse für eine neue Annäherung.)
Dit is sondermeer duidelik dat hierdie herontginning van die terapeutiese potensiaal
van die liturgie nie neerkom op ‘n paar kosmetiese aanpassings wat die probleem
moet oplos nie. Die erediens is deel van ‘n groter geheel. Dus is ‘n holistiese aanslag
nodig – ‘n paradigmaskuif wat alles raak. Hierdie verweefdheid (dis soos die web van
‘n spinnekop!), sal duidelik in die oog gekry moet word, voordat die spesifieke
probleemstelling rondom die erediens werklik verantwoordelik aangepak kan word:
wat is verkeerd, en hoe kan ons die eerste treë gee om dit binne die web aan te
spreek?
Die groter geheel waarbinne die erediens staan, sluit uiteraard die ekklesiologiese
onderbou in waarop die liturgie bewus of onbewus rus. Hier kan die kerkgeskiedenis
waardevolle insigte bied.
Daar is naamlik ‘n kontinuum waarop daar al op verskillende wyses gedink is oor die
erediens. Die een ekstreem is dat daar sedert die sewentiende eeu ‘n stolling
plaasgevind het in veral die Gereformeerde eredienslewe (onder die invloed van die
humanisme en rasionalisme), en dit ontwikkel het in ‘n eensydig didaktiese,
monologiese preekdiens met as fokuspunte die (abstrakte) leer, moraliteit
(deugdelikheid) en binne die invloedsfeer van die piëtisme en revivalisme, ook vroom
ervaring. Die gevaar hierin is dat die Gereformeerde eredienslewe met ‘n eensydige
rasionele aanpak deur die eeue groot skade gelei het en veram het t.o.v. ‘n ryke en
unieke liturgiese erfgoed wat in die katolieke tradisie verskuil lê.
121
Aan die ander kant vind ons dat liturge (met inagneming van die paradigmaskuiwe
waarvan daar reeds melding gemaak is) so klem lê op ervaring en belewing dat die
sentraliteit van God se Woord en die unieke identiteit van ‘n Gereformeerde tradisie
verlore gaan. Die uitdaging vir hierdie studie is onder andere om ‘n liturgiese weg te
vind tussen bg. twee esktreme punte. Om dit te kan doen is dit nodig om die vyf
grondmotiewe van ons Gereformeerde erediens te herwaardeer (vgl. Coenie Burger
se “Ons weet aan wie ons behoort – Nuut gedink oor ons Gereformeerde tradisie”
(2001) en dit te implimenteer binne die eredienslewe. Daar sal verder ook gekyk
word na die rol van simboliek, rituele en kuns, die sakramente en die estetiese
komponent van die erediens as moontlike brue om die gefragmenteerde familie weer
sinvol te bedien.
Hier kom verder ook ter sprake die korrektief wat geleë is in ‘n herinterpretasie van
die Bybelse verstaan van kerkwees & familiewees. Nie alleen die kerkgeskiedenis
nie, maar veral die Skriftuurlike wortels van die ekklesiologie sal herbesoek moet
word in ‘n studie wat poog om kritiese ondersoek te doen na die dimensies en
funksionering van die liturgie.
122
16 (d). Vorderingsverslag van navorser: Prop. Stéphan van der Watt
Tema : Die vraagstuk van manlike seksualiteit in ‘n postmoderne kultuur - ‘n
pastoraal-antropologiese perspektief
Inleidend
Die vraag: “ Is ek man(s) genoeg?”, is dikwels ‘n vraag wat ongevra bly, maar op die
perifirie van geweldig baie mans se bewussynsvlakke rondswerf. Somtyds is dit te
bedreigend om dit in woorde om te sit, maar dit bly steeds van definiërende belang
binne dominante manlikheidssfere (“masculinities”) in die moderne Weste.
Manlikheid kan hedendaags selde as vanselfsprekend aanvaar word. Dit is intendeel
dikwels iets wat bewys moet word binne die globaliserende lewensbestel van die
Westerse kultuur. Hierdie besef kweek ‘n ongemaklike intensiteit in baie mans se
lewens, aangesien hulle bedreig kan voel deur ‘n sin van onbevoegdheid, naamlik
dat hulle nie goed genoeg is nie, maar moet bewys dat hulle “mans genoeg” is.
Die bogenoemde problematiek het relatief onlangs binne sosiologiese verbande
ontwikkel in ‘n krisis van manlikheid/manlikhede, waar tradisionele uitdrukkingsvorme
as bevestigings van manlike identiteite dikwels nie meer geredelik beskikbaar is aan
mans nie. Die skrywer Robert Bly29, in sy bekende boek Iron John (1990), het die
krisis gesien in terme van mans wat iets verloor het van die kuns om seuns voor te
berei vir manwees; hy gryp derhalwe terug na tradisionele vorme van manlikheid om
dit te oorbrug.
Manlike identiteit as globale en plaaslike vraagstuk is opnuut in die brandpunt
geplaas deur hierdie bogenoemde ontwikkelings. Dit wil dus voorkom asof baie mans
vanuit diverse klas, ras en etniese identiteite oënskynlik iets verloor het van ‘n sin vir
wat dit beteken om ‘n man te wees. Byvoorbeeld, die gemiddelde 30 man in SuidAfrika, veral as middelklas heteroseksuele man, is dikwels onseker oor wat van hom
Robert Bly is ‘n Amerikaanse digter en bekende stigter van die “mytho-poetic men’s movement”. Hy
het aan die spits gestaan van die identifisering van die hedendaagse “crisis of masculinity”, en as
oplossing voorgestel: die herwaardering en opeising van die man se onderdrukte “Iron John”
manlikheid.
30 Hier word verwys na die “gemiddelde” Suid-Afrikaanse man as heteroseksueel aangesien dit myns
insiens steeds die oorheersende sosiale persepsie is (van die “norm” van manlikheid) waarmee
mense in Suid-Afrika leef.
29
123
verwag word, en wat hy van homself kan verwag. Hierdie ongemak raak baie mans
wat opgegroei het met heel andersoortige interpretasieraamwerke van manlikheid.
Dit is verder ook deel van ‘n baie wyer spirituele “ongemaklikheid” wat dikwels binne
‘n postmoderne kultuur heers – een wat nie (meer) so seker is van sy waardes en
plek in die wêreld nie. Daar is oënskynlik ‘n neiging dat in sekere areas van die lewe,
spesifiek met betrekking tot liefde, intimiteit en verhoudinge, mans verdwaal het en
nie presies weet waar om te soek vir leiding nie. Hierdie krisis vir/van mans is op die
spits gedryf deur die uitdagings en vrae wat deur die feminisme en die “gay liberale”
bewegings ter sprake gebring is. Sedert die vroeë 1970’s het die vroue bewegings
gepoog om mans te laat heroorweeg hoe hulle dink oor manlikheid. Dit het egter ook
bygedra tot die gevoel van vervreemding en disintegrasie tussen die dominante
intellektuele en morele kultuur, en die innerlike krisis wat (veral) heteroseksuele
mans toenemend in hulle lewens ervaar.
Mans is ook o.a. in die onlangse tyd toenemend uitgebeeld as die slagoffers eerder
as die toedieners van geweld, en as gevangenes tussen tradisionele en nuwe idees
en persepsies oor manwees sowel as o.a. nuwe sosiale voorskrifte oor vaderskap
binne ‘n raamwerk van manlikheid en kindersorg. Die dinamika van verandering in
manlikheid vind dus plaas binne die groter rangskikking en interverweefdheid tussen
(groot) veranderinge binne beide die publieke en private sfere van die samelewing.
Veranderinge in die arbeidsmark, op die politieke speelveld en in huishoudelike
ruimtes het mans gedwing om nuwe konsepte van manlikheid te begin verken en
internaliseer. Suid-Afrika is beslis nie uitgesluit uit hierdie skuiwe nie, aangesien
verskeie manlikheidsvorme (oor etniese grense heen) hulle oorspronklike posisies
moes/moet herdink binne die post-apartheid beleid31 van die 1990’s, met die
gepaardgaande opbloei in demokrasie en die kultuur van menseregte.
31
Hierdie beleid en nuwe grondwet wat ontstaan het (in Suid-Afrika) is sterk geanker in en
bewerkstellig die menswaardigheid van elke landsburger, deur dit te respekteer en op te bou.
Terselfdertyd plaas die implementering van menseregte groot stremming op die samelewing
aangesien die realiteite van MIV/Vigs, armoede en werkloosheid die dinamika en eiesoortige eise
binne al die verskillende (manlikheids) sfere direk / indirek beinvloed.
Die Suid-Afrikaanse grondwet is gebaseer op ‘n stel waardes wat die aard van die land se demokrasie
bepaal. In die grondwet het Suid-Afrikaners die konsep en praktyk van menswaardigheid as die hoofuitdaging en belangrikste waarde geïdentifiseer, wat uitgelig word deur die ambisie: “the achievement
of equality and the advancement of human rights and freedoms”. (The Constitution of the Republic of
South Africa, 1996, Act 108 of 1996, p 3.)
Die diversiteit van manlikhede binne die Suid-Afrikaanse samelewing behoort dus ook geakkommodeer te word binne die menseregte-handves. ‘n Morele gemeenskap tree nie diskriminerend
124
Die navorser doktorale navorsing stel vanuit ‘n pastoraal-antropologiese perspektief
ondersoek in na die veranderinge wat verskillende (mans en) manlikhede in die gesig
staar en dit verken die maniere om daarmee om te gaan / daarvan sin te maak. Dit is
dus ‘n ondersoek na manlikheid en manlike seksuele identiteit binne die
postmoderne konteks van dekonstruksie, en sal ook fokus op die betekenisvolle
verband tussen (manlike) seksuele identiteit, menswaardigheid en Christelike
spiritualiteit.
‘n Paar kernvrae wat dus aan die orde behoort te kom is: Wat beteken manlikheid in
‘n globaliserende lewensbestel, aangeveg deur die vraagstukke wat deur die
feminisme opgehaal is? Hoe beïnvloed kultuurkontekste (veral deur die skep van
persepsies in die media) mans in terme van hulle interpretasie van hulle manlikheid,
en meer spesifiek, hul (manlike) seksualiteit32? Watter invloed het hierdie
interpretasies op hulle belewenis van menswaardigheid, ook spesifiek binne die
Suid-Afrikaanse kultuur wat ‘n hoë premie plaas op menseregte? Watter relevansie
het die hantering van die vraagstuk van manlikheid vir familiale kwessies
(spesifiek binne ‘n Suid-Afrikaanse konteks)? Wat impliseer dit vir mans se
spiritualiteitsbelewenis? En meer genuanseerd: hoe behoort ons teologies hieroor na
te dink, vanuit ‘n pastoraal-antropologiese perspektief? ‘n Kernmotivering vir hierdie
doktorale navorsing is dus om te probeer vasstel wat is die interaktiewe verband
tussen (sosiologies en psigologies gebaseerde) kultuurpersepsies en ‘n kritiesteologiese refleksie op die vraagstuk van manlikheid binne ‘n postmoderne kultuur.
Doel van die studie
Die doel van hierdie studie is dus om, vanuit ‘n pastoraal-antropologiese
perspektief33, ondersoek in te stel na die vraagstuk van manlikheid (manlike
en eksklusief op nie; dit respekteer die menswaardigheid van alle mense. Dit is gasvry en
mededeelsaam i.t.v. hulpbronne en behoort daarom alle vorme van manlikheid te respekteer en
verwelkom.
32 Die terme “manlikheid” en “manlike seksualiteit” word dikwels as nou verwante terme gebruik, juis
omdat mans baie dikwels hulle manlikheid onlosmaaklik verbind aan hulle belewenis van hulle eie
seksualiteit. Hierdie bewering word gestaaf in die navorsing op verskeie plekke.
33 Hierdie pastoraal-antropologiese perspektief sal natuurlik in die navorsing duidelik onderskei word
van ‘n bloot Christelik teologiese antropologie wat soek om te verstaan wat dit beteken om mens te
wees. Binne so ‘n lg. antropologiese beskouing word die frase “beeld van God” tradisioneel gebruik
om die waardigheid en verantwoordelikheid van mense aan te dui wat na die beeld en geaardheid van
God geskep is. Die presiese betekenis van beeld en geaardheid (“likeness”) is reeds sedert die begin
van die Christendom gedebatteer. Meer onlangse interpretasies het die beeld van God met menslike
125
identiteit) en manlike seksualiteit binne ‘n globaliserende, postmoderne kultuur (van
menseregte, met die klem op menswaardigheid en spiritualiteit as belangrike
konsepte). Dit is die bedoeling van die navorser om (interdissiplinêr) ‘n kritiesteologiese refleksie te bied op die algemene sosiologiese en psigologiese verbande
waarbinne daar dikwels oor manlikheid binne gegewe kultuurkontekste gepraat word.
Die konteks en relevansie van die studie is reeds belig deur die inleidende
opmerkings oor beskouinge van manlikheid binne postmodernistiese verbande, en
sal ook duideliker na vore kom in die ondergenoemde bespreking van die
probleemstelling.
Probleemstelling
Die navorser vermoed dat die hedendaagse, geglobaliseerde en gefragmenteerde
Westerse kultuur van postmodernisme, die vraagstuk van manlikheid akuut
geproblematiseer het. Die probleem wat aangespreek sal word is derhalwe die
vermoede dat manlikheid, as vraagstuk binne ‘n (dekonstruktiewe) postmoderne
konteks, telkens nie sinvol beleef word deur mans nie. Dit gee aanleiding gee tot ‘n
geweldige soeke na integrasie in terme van hulle spiritualiteit. Die navorsing wil dus
indirek essensialistiese interpretasie-skemas34 se invloed op manlike seksuele
kreatiwiteit, menslike gemeenskap of menslike liggaamlikheid en seksuele differensiasie as manlik en
vroulik verbind (volgense Johnson, E.A., “Image of God” in Russell en Clarkson, Dictionary, 1996).
Menswaardigheid word dus verbind aan die feit dat elke mens God reflekteer en uitbeeld op een of
ander geheimsinnige manier. Hierdie verstaan daag Christene uit om te demonstreer wat die
waardigheid van die mens in praktyk beteken en hoe so ‘n verstaan kan bydrae tot die realisering en
beoefening van menseregte.
34 Wat beteken dit om ‘n vrou te wees? Wat beteken dit om ‘n man te wees? Is daar ‘n basiese
“manlike natuur” en ‘n basiese “vroulike natuur” wat onveranderd gebly het deur die menslike
geskiedenis en oor verskillende kulture heen? Of, alternatiewelik, is ons idees oor “manlikheid” of
“vroulikheid” inderdaad konteks-spesifiek en wisselend, gekonstrueer deur en gesirkuleer binne
spesifieke kulturele formasies en heenwysende gebruike? Indien wel, wat is die prosesse en
meganismes waardeur ons verstaan en ervaringe van vroulikheid en manlikheid gegenereer,
onderhou en verander word?
Hierdie bogenoemde vrae word gevra binne ‘n veelvuldige reeks sosio-teoretiese en sosio-politiese
kontekste, en dit veronderstel ‘n verskeidenheid van moontlike reaksies. ‘n Agtergrondsverkenning
van die problematiek rondom geslagtelikheid is egter noodsaaklik alvorens ‘n pastoraal-antropologiese
perspektief op sekere aspekte daarvan – spesifiek manlikheid en manlike seksualiteit – gebied kan
word. Derhalwe is so ‘n verkenning in die navorsing in meer detail gedoen.
Sommige teoretici argumenteer dat daar duidelik onderskeibare sielkundige verskille is tussen mans
en vroue. Een filosoof, Helena Cronin (in Tripp 2000: 1) verklaar hierdie verskille aan die hand van
Darwin se evolusieteorie. Die proses van natuurlike seleksie oor evolusionêre tyd heen, impliseer
volgens Cronin dat mans van nature meer mededingend, ambisieus, status-bewus, toegewyd,
doelgerig en volhardend is. “This is a two million year-old fact [and] we should accept it.” Daardeur
artikuleer sy ‘n essensialistiese model van geslagsverskille, met behoud van die teorie dat sekere
maniere van dink en optree essensieël manlik, en sekere maniere essensieël vroulik is. In hierdie
model het mans en vroue inherente en kenmerkende eienskappe wat fundamenteel dieselfde bly deur
die geskiedenis en oor kultuurgrense heen.
126
identiteit ondersoek, en op welke wyse dit ‘n invloed het op mans se
spiritualiteitsbelewenis35. Dit wil voorts vasstel (vanuit ‘n Christelik spirituele
perspektief) op watter wyse ‘n toepaslike pastoraal-antropologiese siening van
manlikheid aangewend kan word om te dien as integrasiefaktor, wat singewing en ‘n
ervaring van menswaardigheid bevorder, binne ‘n kultuur waar menseregte van
primêre belang is.
Die kernvraagstuk van die verband tussen mag, magsmisbruik en manlikheid kom
vervolgens onomwonde ter sprake. Dit word vanuit ‘n pastoraal-antropologiese
perspektief herinterpreteer. Binne hierdie herinterpretasie van mag word aansluiting
gevind by die narratiewe paradigma binne sosiaal-konstruktivistiese verband in die
pastoraat. Essensialistiese idees rondom manlikheid word gedekonstrueer en
verreken binne ‘n sakramentele realiteitsverstaan. Lg. bevestig en omarm ‘n
geïntegreerde, beliggaamde spiritualiteit. Die studie bestudeer dus verder die invloed
van mans se seksualiteit op hulle spiritualiteit, en worstel met die vraag of dit ‘n
positiewe waardering van egte intimiteit en lewe fasiliteer, en geloofsvolwassenheid
en menswaardigheid stimuleer en bevorder.
Binne die postmoderne kultuur funksioneer en regeer normes en waardes wat
voorgeskryf word deur die filosofiese waardes van die geglobaliseerde wêreldkultuur.
Die positivistiese godsdiensparadigma van die modernisme raak uitgedien en is
vervreem
van
postmodernistiese
denkskemas
wat
o.a.
gefundeer
is
op
dekonstruksionisme. Hierdie vervreemding gee dikwels aanleiding tot ‘n eksistensiële
vervreemding tussen mans se seksualiteit en hulle spiritualiteit, d.w.s. ‘n disintegrasie
As teenargument teen Cronin se essensialistiese posisie, stel Germaine Greer (in Tripp 2000: 2) voor
dat die verskille tussen mans en vroue heel andersoortig beskou moet word:
“I…agree that masculinity is very different from femininity…but I also believe that men work very hard
at creating masculinisms…There’s a lot of aspects of the way they behave which are highly cultural
and extremely protean, [and] could change pretty quickly…Things cannot not fit with biology…that’s
obvious…the point is that culture does its own thing with biology, [and] it could have done any one of a
number of things.”
Greer maak hier dus ‘n duidelike onderskeid tussen, enersyds: (biologies gedetermineerde) manlike
en vroulike geslagtelikheid (“sex”), en andersyds: manlikheid en vroulikheid (“gender”). In Greer se
model word geslagtelikheid dus verstaan as ‘n wisselende en onstabiele kulturele konstruk. Die
maniere waarop mans en vroue dink, optree en interaksies beleef, sal volgens Greer (in Tripp 2000: 2)
baie meer te doen hê met die spesifieke kultuur waarin hulle leef, as met die natuur (like). Dit sal egter
redelik sterk verskil van kultuur tot kultuur en van een periode in die geskiedenis na ‘n ander.
35 Die boek waarna verwys word hierbo is: Tripp, A (ed.) 2000. Gender: Readers in cultural criticism.
Palgrave: New York.
127
van hulle identiteit, en daarom word ‘n hermeneutiese benadering tot die studie
genoodsaak.
Die navorser wil graag verder ook fokus op die volgende sake in die volgende fase
van die studie, naamlik:
Die invloed van die media in die skep van (gestereotipeerde) persepsies van
manlikheid en manlike seksualiteit (sien ook hipotese).
Die impak en betekenis van spiritualiteit op mans se menswees en hoe dit deurwerk
op ‘n kultuurverstaan van manlikheid en manlike seksualiteit.
‘n Moontlike gefokusde ondersoek na die veranderinge wat die sogenaamde blanke
Afrikaner-manlikheid
ondergaan
het
in
‘n
post-apartheid
Suid-Afrika
(met
vergelykende verwysings na ervarings en skuiwe binne ander etniese mansgroepe in
die land, asook elders in die wêreld – toepaslike materiaal sal in Maart/April 2005
hieroor ook in Swede versamel word). Die impak van hierdie veranderende
manlikhede op familiale verbande binne ons SA opset sal hierin verreken word.
Met opregte dank en vriendelike groete aan die AJK wat hierdie navorsing
ondersteun.
© Stéphan van der Watt
Stellenbosch, 15 Februarie 2005
128
16 (e). Vorderingsverslag van navorser: Mnr. Gert Engelbrecht
Vordering verslag van die empiriese navorsings projek. 2005-03-07 Gerig aan die
A.J.K
Die projek wat in 2003 begin het en nou eindig in 2005 behels die volgende:
Die tema van die studie was aanvanklik: Die noodsaaklikheid van ’n familie-gerigte
benadering tot jeugbediening vir die aanspreek van die isolasie – probleem (aparte
bedienining) strukture in die plaaslike gemeente.
Drie benaderings tot jeugbediening is gekies om in die gemeentes ’n evaluering en
bespreking van die drie benaderings te hê ten einde te bepaal hoe die drie
benaderings ’n familie-gerigte benadering tot jeugbediening sal help om die isolasie
probleem aan te spreek.
In 2004 het die tema verander na die volgende: Riglyne vir ’n effektiewe
jeugbediening strategie in die plaaslike gemeente. Die gemeentes evalueer en
bespreek die drie benaderings ten einde riglyne te formuleer vir ’n jeugbediening
strategie met ’n multi-dimensionele fokus punt. ’n fokus op die familie op die
gemeente en sy bedieninge en op “commitment” ten einde die isolasie – probleem
aan te spreek.
129
17. Verslag van die tweede FGP-byeenkoms in Augustus 2003
Ideas about the content of the program:
Monday:
10h00-10h30 - Opening devotion and Word of Welcome
10h30-11h30 - Where are we at the moment ? - evaluation of progress in terms of
the "Roller Coaster" ("Leading change in the congregation")
11h30-11h50 - Tea Break
11h50-13h00 - "Stuckness" and "Breakthroughs" - Storytelling and Naming the
Problem
13h00-14h00 - Lunch
14h00-15h30 - Consensus on the Family?...discussing important pointers for use in
congregational context (oorhoofs kan julle dus antisipeer dat daar gepraat gaan word
oor 'n moontlike (Christelike) konsensus oor wat ons hedendaags verstaan onder
"familie" - in 'n werkbare formaat vir gebruik in 'n familiale bediening - vir Bybelstudies
ens.)
15h30-15h50 -Tea break
15h50-17h00 - Discussion continues
17h00-18h00- Supper
18h00-20h30 - Revisiting Vision and Mission statements and strategies
Tuesday:
09h00-10h00 - Frederick shares about the Bigger Picture
10h00-10h30 - Tea break
10h30-12h15 - Ewald van Rensburg focusses on Sunday services and cathecesis as
the main starting points for implementing creative familial language and visionary
strategies
12h15-13h00 - Where are we heading? - important information for future use
13h00 - Lunch for those from far
Geleenthede is daar vir enige deelnemers van die groep wat op die oomblik werk
aan spesifieke temas wat verband hou met die bogenoemde en verwante
onderwerpe - deel dit en gee gerus 'n raamwerk vir bespreking
130
IMPORTANT: Please bring your vision and mission statements and strategies with
you - we are going to focus very concretely on implementing the familial perspective
into your current scenario and plans.
Verloop van die program:

Proses begin met “devotion”

Evaluering aan die hand van die “roller coaster of change”

Verduideliking van teorie agter “change in congregations” – na aanleiding van
veranderingsbestuur wat in verskeie gemeentes toegepas moet word na
aanleiding van die FGP-proses.

Gemeentes deel stories van stuckness en deurbrake soos hieronder
genoem…
Terugvoer van Gemeentes gedurende die byeenkoms:
NGK Parow-panorama:
 Op die punt om te vra: wil ons aangaan met die projek of nie?
 Energie in die gemeente is laag
 Jeugleiers en kategete is opgewonde oor die proses
 Kerngroepleiers by te veel ander goed ook betrokke
 Kerkraad positief
 Familie-kamp gehad
 Probleme: Gemeente in nuwe proses van visionering en herstrukturering,wat
veroorsaak het dat die projek/visie oor familie momentum verloor het, en weer
van voor af gekommunikeer moet word
 Nie op dreef met projek nie – moet as’t ware weer van voor af begin
 Daar is ‘n paar gevestigde lidmate-wat nie heeltemal ingekoop het in die
projek nie, nie so opgewonde oor die visie nie
 Maar Theo en Andri dink die proses van herstrukturering het die momentum
laat verloor, maar hulle is positief dat die leiers nou die nuwe proses
 Vraag: Wat impliseer die familiale perspektief op die totale bediening prakties?
NGK Brackenfell:
 Verskillende groepe in die gemeente is op verskillende vlakke.
131
 6/7 jaar terug groot herstrukturering – hulle het familiale denke stadig
geïntegreer
 1/3 vd lidamte wil wyke(ontkenwerklikhede itv gesinne se werklikheid) he; 1/3
kleingroepe (guilt);1/3 vriendskapskringe (verstaan die visie en pas dit toe mbv
uitstappies)
 eredienste – groter sukses-storie
 2 eredienste – met familiekarakter (albei baie suksesvol) – veral die eenin die
sentrum
 jeug en kategese – turmoil (dink nie familiaal nie)
 leierskap worstel met o.g:
 hoe lyk familale kleingroepe, en wyke ens. wat regtig familiaal is?
 die volgende stap in die gemeente gaan oor besluitneming en verbintenis (24
Augustus is daar ‘n erediens wat juis daaroor gaan)
NGK Moedergemeente Stellenbosch:
 afgelope 3-4 jaar redelike transformasie/herorientering: maar gemeente oor
algemeen baie positief
 rivier van lewende water: versorging, toerusting en bediening
 al die bedieninge, geweldig gediversifiseer, maar sukkel met integrasie (op die
opwaartse deel van die grafiek)
 visioneringsgroep wil graag hierdie dinge integreer (bestaande prosesse)
 die besluite is op verskillende vlakke geneem, maar nog nie die hoofbesluit nie
(die ad-hoc goed soos 7 familie-gewoontes ens is solank aangebied, maar nie
geintegreerde nie)
 wat
moet
ons
nou
doen?
:sit
met
skuldgevoel
oor
familie-
perspektief/missionere perspektief
Vineyard Christian Fellowship (Kenilworth):
 Big leadership change and restructuring due to whole new process in
congregation
 Nostalgic feelings with certain members
 Revisioning process: new vision
 Focusing on discipleship with family as internal value (family as a relational
space where people develop)
132
 Different groups in congregation – but big focus on the outside: missional
 Working to have a new mission statement at the end of the year
Paarlberg NGK
 Baie lankal besig met familie-perspektief integrasie in gemeente – op subtiele
maniere ge-infiltreer
 Bedieningsgroepe eerder as kommissies
 Gevoel van verlies, maar die gemeente is nie bang vir verandering nie
 Sterk STB-proses
George – VGK
 Onseker oor waar hulle is itv die proses
 Tot 3 jaar terug nog ‘n baie tradisionele gemeente (met 150jr. van tradisie as
agtergrond)
 In gemeente-visie is familie-karakter tog sterk
 Enkele mense het reeds’n wilsverbintenis gemaak tot die familie-perspektief
 Sosio-ekonomies in swak posisie – baie leiers ongeskool
 Baie veranderinge van buite maak dat mense moeg is om te verander van
binne
 Hele pinkster familiaal gerig: kinders ook baie betrokke
NGK Moederkerk George
 5-6 jaar terug besef jeugbediening in krisis
 Kies om kategese te gebruik as voertuig vir jeugbediening
 Baie leiers het besluit geneem t.g.v. familie-perspektief, maar verstaan nie die
omvang of implikasies daarvan nie.
 Van die leiers is ook ontnugter deur jeugprobleme
 Mense in gemeente gebruik nog nie eie energie om die visie te dra nie
NGK Blanco
 Gemeente is baie entoesiasties oor familie-visie
 Leiers is opgelei itv driehoek-identiteitskuif – leiers het anders begin dink oor
hulle rolle in die gemeente
133
 Ander taal is begin te gebruik – maar die kopskuif is nog nie heeltemal
gemaak nie
 In visionerings-proses word daar gepraat van die “avontuur van gemeentewees”, en baie mense neem regtig eienaarskap van die familiale denke
Stellenbosch-gemeente
 Die kerk is nou 4jr oud
 Gemeente is ‘n missionere kerk wesenlik
 Waar ookal mense met die gemeente is aanraking kom moet hulle regtig
gemeenskap ervaar – dis waar hulle familie word/is – en dan word hulle
toegerus
 4 waardes
- die belangrikste een is verhouding – ons probeer die “side
shows” uitsny
Saamvat van die proses: wat sê hierdie goed wat ons nou gehoor het itv die projek?
 Familiale gerigtheid van gemeente-wees is koinonia!!
 Liggaam van Christus-metafoor—wat is die
basiese kwaliteit van ons
Christenskap?
 Verhoudingsgerigte bediening – dit is die weselinke deel (minder struktuur,
meer verhoudings) – familiale denke is die sleutel van kerkwees? – “more of a
foundational value for being church (not always seen)”
 Familie-wees help ons om die kerk te verstaan – families word klein kerke
 Ons Godsbegrip bepaal ons familie-begrip
 Familie gaan oor identiteit…ons werk aan wie ons is en hoe ons in verhouding
tot mekaar verstaan
 “Families is the automatic outcome of my Christlikeness”
 OT en NT – volk van God en huisgesin van God – Familia Dei as alternatiewe
gemeenskap – deel daarvan is die intimiteit….kerk word die venster op hoe
om gemeenskappe te bou
 Kerk wat soos familie funksioneer – nie net ‘n familiekerk nie
 Ons verbintenis aan mekaar as familie is soos Jesus se verbintenis aan sy
Kerk
134
In die volgende sessie is Frederick se artikel bespreek sowel as die plakkate met
tekste (wat saam met die artikel gaan). Die eerste dag is afgesluit met ‘n aanbieding
van Norman Parker met die tema: “Small group dynamics and family”.
Dinsdag-oggend sessie
Frederick begin die dag met ‘n bespreking van 4 kwessies:
1. Missionale (Vennootskap vir Gestuurde Gemeentes) en Familiale verbintenis
– hoe is dit verwant aan die prosesse wat aan die gang is m.b.t. ‘n familiegerigte bediening in gemeentes
 Missionêre perspektief probeer gemeentes help om ‘n kultuurskuif te maak
van maintenance to mission (Leslie Newbigin –Anglikaanse biskop) – meer as
net by sending betrokke
 Missionêre gemeentes verstaan dat elke lidmaat gestuur is: in your family,
across the street, around the world
 Familie is ‘n perspektief op alles wat in die gemeentes aangepak word – skuif
van gesinsbediening tot: ons is geroep om ‘n familie te wees
 Staan die twee perspektiewe teenoor mekaar of het hulle ‘n verband met
mekaar?
 In beide prosesse – die een perspektief is nie al wat bestaan nie, maar dis NB
perspektiewe wat gemeentes vergeet het.
 Dis nie die een of die ander een nie, dit hang af waar die gemeente is – oor
watter perspektief geintegreer word
 God het ‘n spesifieke roeping vir ‘n spesifieke gemeente, God stuur ons om
familie te wees in en vir ons gemeenskap
 Waarsku: die prosesse vat tyd. Gemeentes moet mooi dink of hulle dit kan
hanteer itv hulle leierskaps-kapasiteit.
 “Belonging” and “Joining” – twee pole wat albei aktief behoort te wees in
gemeentes – die bestuur van polariteite – leef in die kragveld van die pole
 Integraal deel van missionale denke is verhoudingsbou en die bou van
vennootskappe – “significant relational groups”.
 Daar moet eers ‘n klomp “unlearning” plaasvind!
 Dit gaan oor meer as my en my gesin! By FGP en oor meer as sending by
missionale projek
135
 “Not about finding niches, its about discovering – where is God sending us?”
 Die term “vriende” kan ons help om die brug te slaan…
 Die familie-proses gaan ons aanmoedig om vriende selektief te maak, en die
missionêre-proses om ons te verryk.
2. Hoe verbreed ons die basis van mense wat betrokke is – die
leierskapskapasiteit te vergroot?
 Hoe gaan ons mense motiveer?
 Miskien lê die antwoord meer by motivering vir herorientering, as by
herstrukturering, dan sal eg lei tot lg.
 Gemeente is meer van ‘n kultuur as ‘n organisasie
 Waar gaan die “X-moment” plaasvind?
 “Building a capacity to build relationships!”
 Hoe maak ons die perspektief prakties en konkreet vir almal in die gemeente?
 ‘n Vyfjarige seun moet gemaklik kan praat met ‘n vyftigjarige oom te kan praat
oor wat betekenisvol is in die gemeente (sogenaamde “X” –moment)
 die visie word ‘n kultuur in gemeentes – waar die X-moment heeltyd herhaal
en herhaal word
 Hoe nou gemaak om mense aan boord te kry?
 ons sal harder moet werk met ‘n kleingroep-mense wat nie net familiaal
verstaan nie, maar familiaal doen – begin klein en spesifiek
 daardie groep mense moet nie net dit begin dink en warmbroei nie; hulle moet
dit begin toepas – moenie begin by die kerkraad (wat die besluitnemers is) nie
 begin met die mense op grondvlak
 wildernis-ervaring: Ewald deel: families in gemeente wil familie-wees vir
mense wat nie familie het nie, en ook vir mense buite die gemeente (kerkraad
word nou familieraad genoem)
 NB: “it’s an emerging process (oorbrug die GAP-model) – you will be on the
roller coaster”
 “Making excellent mistakes – try and try and especially listen”
 NB is om dit so eenvoudig as moontlik as moontlik te kommunikeer
3. Hoe ontwikkel ons ons eie familiale visie
 Rivier van lewende water: hoe verdiep/verryk ons die visie? met die twee
perspektiewe…
136
 “I need to own my own identity before I can go out and proclaim it –
relationships energize me to do that…don’t be a mile wide and a inch deep!”
 “Families give spaces of relationship and energy to be able to move out!”
 “Components of Capacity”: Wat is die minimum kennis; houdinge en
oortuigings; vaardighede ens wat mense moet he om hierdie familliale
perspektief te snap en toe te pas
 Ons sal die bogenoemde moet bepaal en verpak sodat gemeentes dit kan
gebruik
4. Gesinsbediening vs.Familiale perspektief
 Johan van der Merwe vra: hoe verskil die familie-perspektief van koinonia in
gemeente?
 Die een perspektief sluit nie die ander een uit nie!
 Familiale-Perspektief sluit gesinsbediening in – huweliksverryking ens.; maar
dit is altyd meer!
 Die groot ontdekking wat gemaak is: gesinsbediening is eksklusief
 Gesinsbediening en eredienste moet resoneer
 Ons leer dat Familiale-perspektief sê: “we are called to be a family and to call
people into a family”
 F-perspektief help jou om te verstaan hoe ernstig God voel oor koinonia
 “We are journeying together: Holy Spirit as the Administrator of the Church:
learning to listen!”
 Leiers hoef nie noodwendig in beheer te wees nie
Verloop van proses verder in die opvolgende sessie:
 Ewald van Rensburg doen aanbieding oor kreatiewe eredienste.
 Christo daag gemeentes uit om werk te maak van “Family-practices” in
gemeente-kontekste
 Die woestyn-ervaring het ons gehelp/gedwing om minder abstrak en meer
konkreet te dink en doen
 Voorstelle vir datums vir volgende jaar se byeenkoms: 9-10 februarie 2004
 BUVTON-website ruimte skep vir Familie
 Willem Pretorius deel oor Gauteng-gemeentes:
137
 Dinamikas in gemeentes en groepe verskil drasties
 Vigs-realiteit dwing noodwendig gemeentes om terug te keer na “basics”
 Familie-fokus projek se drie vlakke:
 Kry programme en datums oor FF-jaar en stuur alles aan vir FGP-gemeentes
 Bekendstelling van familie-sisteem terapie werkswinkels word gedoen deur
Stephan ter afsluiting. Heelwat gemeentes dui aan dat hulle belangstel om
deel te neem daaraan.
138
18. Gemeenteverslag NGK Blanco
Byeenkoms vir die Familie-gemeente projek
Maandag 25 Oktober (vanaf 09h30-19h00)
Stellenbosch

Wat verstaan julle as gemeente onder hierdie doelwit?
a) Om vanuit elke fokusarea in die gemeente familiegerig te leef. Om op ‘n inklusiewe
(alle soorte families) manier alle bedieninge te in te rig.

Watter invloed het die projek die afgelope twee en 'n half
jaar op julle gemeente gehad?
a) Die projek het ‘n denkskuif help teweeg bring in die manier waarop ons oor FAMILIE
dink, (nuwe definisie/paradigma van familie)
b) Dat ‘n familiebenadering in die eerste plek te doen het met die BELONGING van
lidmate in die gemeente wanneer hulle die gemeente JOIN vanuit ander gemeentes in
die dorp, as nuwe lidmate aansluit, of meer betrokke raak

Watter strategie het julle gevolg? Was daar ‘n taakspan wat die
proses suksesvol gedryf het? Watter bedieningsaspekte is
geraak en op watter manier, bv. eredienste, kategese,
kleingroepbediening?
a) ‘n Familiegerigte byeenkoms met die Gemeenteraad
b) Gemeenteraad (as visie-fasiliteerders) is die taakspan wat elke fokusarea met twee
perspektiewe fasiliteer, nl. Belonging (ons is familie) en Joining (ons is gestuurdes).
c) Verder is alle operasionele leiers deel van bg fasilitering en koördinering in elke
bediening waar lidmate betrokke is
d) Twee eredienste waartydens die Familiegerigte benadering bekendgestel was
e) In die beplanning van Eredienste word al meer op families gerig
f) Jongmense word in die eredienste gebruik vir (families kom dus al meer saam na
eredienste)

Kon julle sinvolle gespreksgroepe en genoeg momentum oor
familiesake in die gemeente aan die gang kry?
a) Vanuit die Tienerbediening is daar ‘n proses aan die gang om families tuis te laat voel,
bv. geleenthede waar lidmate kan kuier en mekaar beter leer ken en vir mekaar om te
gee. Tienerleiers en ook volwasse groepleiers (van Tienergroepe) word hierby betrek
139

Kon julle dit regkry om ‘n kultuurskuif in die gemeente te
bewerkstellig?
a) Ons is maar nog in ‘n babastoeltjie waar ons leer om self te eet. Maw dis die begin van
‘n groot skuif wat langer as 3 jaar gaan neem.

Wat wil julle met ons deel/ wat het julle wel reggekry itv die
poging om die totale bediening vanuit ‘n familie-perspektief te
dryf? (D.w.s hoe het julle die skuiwe waargeneem in die proses,
en wat is die aanbeveling wat julle daaromtrent wil maak?).
Noem spesifieke voorbeelde van die suksesse en brei uit oor hoe
dit gebeur het (dit is belangrik om dit te verduidelik sodat ons
as gementes mekaar kan help om die proses en haakplekke
daarin te verstaan en oorkom)

Waarmee sukkel julle tans/het julle die meeste gesukkel in die
proses om die bogenoemde doelwit te bereik? (bv. die taakspan
het ophou funksioneer, onvoorsiene omstandighede of ander
prosesse in die gemeente wat hierdie projek/proses belemmer of
gestrem het?)
a) ‘n Nuwe groep leiers in die Gemeenteraad moet weer toegerus word.
b) Ons betrokkenheid by Vennootskap vir gestuurde Gemeentes laat die proses so bietjie
hang maar bied ook weer nuwe geleenthede (interafhanklike prosesse van belonging
en joining)
c) Tydfaktor: lidmate is “ontsettend” besig. Formele of georganiseerde geleenthede vir
families word nie goed bygewoon nie. Almal se lewens is “te” georganiseerd. Daarom
is daar eerder ‘n behoefte vir informeel en selfgeorganiseerde familie-geleenthede.
d) Gemarginaliseerde groepe: sekere generasie/s, style van aanbidding, tye van
byeenkomste wat mense uitskuif – agv die klein tradisies van die gemeente
e) Afbreek van stereotipes oor families, generasies, aanbiddingstyle, selgroepe
(kleingroepbediening), rol van groepleiers en ouers/voogde

Watter hulp het julle nodig vanuit die projekbestuur/ ander
gemeentes in die proses, waaraan ons kan werk by die laaste
werkswinkel geleentheid in Oktober en daarna? (dit is
belangrik dat julle moeite moet doen om hierdie vraag deeglik
te antwoord, want ons het julle terugvoer daarop nodig om
die opvolgwerk na die byeekoms te beplan en sodoende ook
ander familie-gerigte gemeentes verder toe te rus)
a) Voortgaande ondersteuning bv.
Beskikbaar maak van familievriendelike bronne wat deur leiers gebruik kan
word
dalk iets soos ‘n Familienuusbrief wat na gemeentes uitgestuur word

In die geheel gesien, waar is julle nou in terme van die
bereiking van die doelwit om vanuit ‘n familie-perspektief te
140
funksioneer? (ignoreer die vraag indien dit reeds op ander
punte beantwoord is)
Ons is in sekere sin by al drie die fases betrokke: Mense op verskillende vlakke
(Gemeenteraad, operasionele leiers, gemeentelede). Ons sien ‘n familie-perspektief as ‘n
langtermyn proses waar ‘n nuwe kultuur aangeleer en geleef moet word. Dit sou wys wees om
nou van ‘n gestuurde familie-perspektief te praat (in lyn met Vennootskap vir Gestuurde
Gemeentes).
141
19. Gemeenteverslag NGK Goerge Moeder
Terugvoer: Familie-projek
25 Oktober 2004
1. Wanneer ons praat van die doelwit van die familie-projek, as gemeentes wat
funksioneer volgens ‘n familiale perspektief, gaan dit vir ons oor ‘n perspektief op
die totale gemeente-bediening. Dit gaan nie soseer oor ‘n manier van doen, as
oor ‘n totale nuwe perspektief op gemeente-wees nie. Elke deel van gemeentewees, elke bediening, moet funksioneer volgens die waarde – ons is die
huisgesin van die Here en saam deel van die familie van God. Die perspektief
raak elke aspek van gemeente-wees.
2. Iets oor die invloed van die projek op ons gemeente: ons is gedwing om anders
te begin dink oor gemeente-wees. Ons is tot stilstand geruk in terme van
aktiwiteite. Baie van ons programme en aktiwiteite het skielik ontoereikend
gevoel wanneer ons dit begin meet het aan die beginsel, dat ons die huisgesin
van die Here is en ons gemeente-wees en –lewe iets daarvan moes vergestalt.
Dit het dus ‘n remmende effek gehad i.t.v. dit waarmee ons besig is. Ons het
besef ons moes eenvoudiger dink, minder strukture, meer fokus op verhoudings,
ens. Dit het gelei tot heelwat konflik – persoonlik en binne gemeente-strukture.
Ons het ook ‘n gevoel van onvergenoegdheid ervaar m.b.t. die nuttelose effek
van sekere strukture en programme.
Die gevoelens van frustrasie en onvergenoegdheid het al wyer uitgekring. Soos
mense stadig anders begin dink oor gemeente-wees, besef hulle al meer die
ontoereikendheid van sekere strukture met betrekkinng tot verskillende aspekte
van gemeente-wees. Midde in die frustrasie en konflik, is daar meer openheid by
lidmate en leierskap om nuut te dink en te herbesin oor die implikasies van ons
gemeente se waardes, (waarvan “ons is die huisgesin van God“, een is) vir ons
gemeente-wees.
3. Ons het begin by die leiers - om tydens kerkraadvergaderings ‘n gesprek oor die
gemeente as familie, te fasiliteer, ‘n sessie met fasiliteerders van BUVTON te reël
vir die kerkraad en leiers van die verskillende bedienings in die gemeente.
Ons het sterk gefokus op die kategese-bediening. Om van die begin af deur
toerusting en op persoonlike vlak, die visie met die volwasse begeleiers te deel en
hulle deel te maak van die proses. Ons het begin om ouer-aande met ouers te
hou aan die begin van die jaar om die familiale visie met hulle te deel en
verhoudings te bou. Volwasse begeleiers het baie sterker op verhoudings begin
fokus – nie net met die kinders in hul groep nie, maar ook met die kinders se
familie. Deur krisisse en ander gebeure, het die positiewe effek van hierdie
ingesteldheid al duideliker sigbaar geword deur kinders wat hule volwasse
begeleiers met krisisse skakel, ouers wat meer belangstel en positiewe gesprekke,
nie net met die kinders nie, maar ook met hul ouers. Die volwasse begeleiers,
veral die wat al ‘n paar jaar betrokke is by die bediening, het totaal ingekoop by die
bediening en is ongelooflik positief oor hierdie perspektief op gemeente-wees en
die moontlike implikasies wat dit vir ons gemeente kan inhou. Dis die een plek in
die gemeente, waar ons regtig groei kon sien die afgelope paar jaar. Ons kon nie
142
slaag om ‘n taakspan te kry wat die familie-bediening kon dryf nie, maar die
volwasse begeleiers het van die begin af wel ‘n sterk rol gespeel om die hele
proses te dryf.
Ons het aanvanklik die kategese-bediening gebruik as kanaal om die kinders en
jongmense meer en meer by die totale bediening van die gemeente te integreer.
Waar die jeugkommissie aanvanklik gerig was op die beplanning van aksies en
aktiwiteite vir die jeug, het hulle besef dat die familiale perspektief op gemeentewees ook implikasies het vir die kinder- en jeugbediening van die gemeente. Die
huidige struktuur en funksionering van die jeugkommissie, as ‘n totaal
geïsoleerde deel van die gemeente-bediening, was nie meer funksioneel nie en
daar is ‘n verslag en voorstel by die kerkraad ingedien dat die jeugkommissie
soos hy die afgelope paar jaar daar uitgesien het, moes ontbind en daar nuut
gedink moes word oor die implikasies van die familiale perspektief op die totale
gemeente-bediening, ook die kinder- en jeugbediening. Dit het gelei tot heelwat
konflik oor die jeugbediening, maar die potensiaal van ‘n positiewe gesprek met
die leierskap het ook ontstaan.
‘n Derde deel van die gemeente-bediening wat ook geraak is, is die pastorale
sorg. Ons het besef dat die strukture waardeur die pastorale sorg van die
gemeente tot op hede gefunksioneer het, nie meer doeltreffend is nie. Dit het
begin krap. Daar is begin om te kyk na ‘n totaal nuwe strukturering van
gemeente-bediening en pastorale sorg.
Ons eredienste het ook stadig anders begin lyk. Ons het van die begin af gevoel
dat dit die een sigbare plek is waar ons dadelik ‘n verskil kan maak. Eredienste
word al meer familiaal ingerig. Kinders bly elke diens tot net voor die preek in die
erediens en tydens familie-dienste, probeer ons ekstra moeite doen om die
eredienste ‘n familie-karakter te gee. Die gemeente het hierdie skuif geweldig
positief beleef en eredienste het ‘n baie gemakliker atmosfeer.
4. Ons het goeie gesprekke in die kern-leierskap, asook in die kategese-bediening
met volwasse begeleiers en met ouers, asook binne die erediens-kommissie, aan
die gang gekry, waar daar regtig goeie momentum mee gekom het.
5. Ons glo daar het definitief ‘n kultuurskuif in die gemeente gekom – veral in die
manier hoe ons eredienste hou, asook in die totale jeugbediening, wat primêr in
die kinder- en tienergroepe van die kategese geskied. Daar het ‘n baie positiewe
skuif by, veral die volwasse begeleiers in die kategese, plaasgevind.
6. Ons sou sê dat daar op drie vlakke baie positiewe skuiwe gekom het: Die
eredienskommissie het anders begin dink oor eredienste – die lofprysingsgroep
het begin dink oor hoe die lofprysing en aanbidding ingerig kan word dat alle
mense – ook kinders en jongmense, kan deel hê daarin. Ons het begin dink oor
die liturgie – hoe ons dit ook ‘n familie-karakter kan gee, oor die prediking – hoe
ons dit meer familiaal kan aanbied en inkleur. Die gemeente het baie positief op
die skuiwe gereageer en daar was omtrent geen weerstand nie.
Die
evalueringsvraelyste wat gereeld deur lede van die erediens-kommissie ingevul
is, het ons gehelp om te sien of ons vordering maak. Dis wonderlik om die
143
kinders weer terug in die eredins te hê en deel te maak van wat ons saam beleef.
Dit verg egter baie ekstra beplanning en voorbereiding.
Daar het ongelooflike positiewe skuiwe in die kategese-bediening plaasgevind,
soos reeds vroeër beskryf. Die positiewe effek van toerusting, volwasse
begeleiers wat ‘n paar jaar saam met hulle groep kom en so ook by die familie
betrokke raak, asook baie positiewe skuiwe en verandering in gesindheid en visie
deur persoonlike begeleiding in volwasse begeleiers se lewe, het baie positiewe
vrugte afgewerp. Hulle het eienaarskap aanvaar en wil deel wees van ‘n proses
om kinders en jongmense baie meer geïntegreerd as deel van die huisgesin van
die Here te bedien en te laat bedien. Hulle begin self baie meer geïntegreerd
dink en met voorstelle kom waarmee hulle self wil help en by betrokke wil wees.
Die feit dat ons die volwasse begeleiers aanmoedig om oor ‘n paar jaar ‘n pad
met dieselfde kinders en jongmense te loop, werp baie positiewe vrugte af. Hulle
kom ‘n langer pad saam met die familiale visie en bou ongelooflik wonderlike
verhoudings met die kinders en die ouers van sommige van die kinders met wie
hulle ‘n pad loop. Ons het egter besef dat die visie van ‘n gemeente as huisgesin
van die Here baie meer raak en moet raak, as slegs die kategese-bediening en
dat dit nie net uit daardie hoek gedryf kan word nie.
Dit het ‘n invloed op die totale strukturering van ons gemeente-wees en
gemeente-bediening. Die familiale perspektief het ‘n groot invloed gehad op die
huidige proses van herstrukturering wat in die kerkraad en die totale gemeentebediening aan die gang is. Ons het besef dat bestaande strukture nie meer werk
nie. Daar is nou ‘n bedieningsforum wat verteenwoordigend is van al die
gemeente-bedienings. Hulle kom saam bymekaar om te gesels en te besin oor al
die verskillende elemente van gemeente-wees. Ons glo dat hier baie positiewe
gesprekke kan uitkom, aangesien al die bedienings verteenwoordig is en saam
gesels. Hier kan meer integrasie plaasvind tussen verskillende bedienings en
gesels en beplan word oor hoe die totale gemente-bediening meer familiaal
ingerig kan word. Hierdie forum is egter nog in sy babaskoene en ons besef dat
hierdie forum ook maar net nog ‘n struktuur kan word, indien ons nie van die
begin af nuut gaan dink, vanuit ‘n familie-perspektief nie. Ons glo dat ons moet
streef na ‘n kerkwees wat baie eenvoudiger is en baie meer geïntegreerd. Ons
het besef dat die ou strukture van kerkraad en kommissies, ouderlinge en wyke –
nie familie-denke kon fasiliteer nie. Iets van, die nuwe wyn wat nie meer in die ou
wynsakke pas nie.
7. Ons het gesukkel om ‘n taakspan te kry, aangesien dit nie kon inpas binne die
huidige strukture nie. Die generasie-verskille veral binne die leierskap, het ‘n
effek gehad. Baie van die ouer mense in die leierskap het gesukkel om die hele
familiale perspektief te verstaan en om die omvang van die probleem, wat die
totale gemeente-bediening raak, te verstaan. Die hele proses het heelwat
stadiger binne die leierskap verloop as wat ons aanvanklik geantisipeer het. Daar
begin nou eers positiewe gesprekke op leierskapsvlak plaasvind, terwyl daar al
heelwat positiewe skuiwe op “grondvlak” plaasgevind het.
8. Ons het die hele proses baie positief en waardevol beleef – al die “input” van
BUVTON, asook van die verskillende gemeente wat deelgeneem het, het ons
baie gehelp om anders te dink oor gemeente-wees en ons gehelp om anders te
144
begin funksioneer. Die praktiese “input” van mense soos Ewald en Nico en baie
ander, het ons ook gehelp en idees gegee wat ons in ons eie konteks kon
gebruik. Op ‘n manier sou ons graag in kontak wou wees om steeds “input” te
kan kry i.t.v. hulpbronne, toerusting, idees, ens. Dalk iets soos ‘n webtuiste waar
ons steeds input oor familiale denke en programme, boeke, ens. kan kry en dalk
met ander gemeentes in gesprek kan tree?
145
20. Gemeenteverslag NGK Paarlberg
FAMILIE-GERIGTE BEDIENING BY PAARLBERG
WAT VERSTAAN JULLE GEMEENTE ONDER HIERDIE DOELWIT?
As jy ‘n paar stokkies van die grond af optel en in jou hand sit, sal jy elkeen
afsonderlik baie maklik kan breek.
Hou hulle almal saam vas en dit gaan baie
moeiliker wees om hulle gebreek te kry. Dieselfde is waar van gesinne. Gesinne wat
nie saamstaan nie, en waar elkeen hul eie ding doen en niemand regtig vir mekaar
omgee nie, breek makliker uitmekaar as gesinne wat saamstaan.
By Paarlberg glo ons in hierdie beginsel en het dus gepoog om ‘n gesinsklimaat te
skep waar elke gesin(lid) volgens God se wil tot hulle volle potensiaal kan ontwikkel
in belang van hul medemens en tot eer van God.
WATTER INVLOED HET DIE PROJEK DIE AFGELOPE TWEE EN ‘N HALF JAAR
OP JULLE GEMEENTE GEHAD?
Die gemeente se persepsie oor die bediening van die Woord moes verander. Waar
daar in die verlede gekonsentreer is op sekere groepe in die gemeente, moes daar
nou gekonsentreer word om die groep as totale families te sien.
WATTER STRATEGIE HET JULLE GEVOLG? WAS DAAR ‘N TAAKSPAN WAT
DIE PROSES SUKSESVOL GEDRYF HET? WATTER BEDIENINGSASPEKTE IS
GERAAK EN OP WATTER
MANIER.
Tydens die beginfase van die projek was daar reeds ‘n gesinsbedieningspan wat
gefunksioneer het by die gemeente. Inligting vanaf die projek is slegs aan die span
gekommunikeer.
Daar is as direkte uitvloeisel van die projek begin met ‘n familiediens. Die gemeente
het nog tot op daardie stadium ‘n kinderdiens gehad wat op dieselfde tyd as die diens
146
in die kerk plaasgevind het. Ons het wel agtergekom dat kleiner kinders se ouers
graag die erediens saam met hulle kinders wou bywoon en het toe die behoefte so
aangespreek. ‘n Groot groep lidmate het toe oorbeweeg na die familiediens. Kinders
is dus toe nie net meer alleen bedien met die Woord nie, maar families (oupas,
oumas ens) kon die erediens saam bywoon. Die diens wat ‘n meer informele karakter
het, vind groot byval. Aanbidding en lofprysingsgeleenthede, saam met ouers, is vir
ons die fondament van die kind se geloofsvormingsproses.
‘n Groot klemverskuiwing het ook plaasgevind ten opsigte van ons gemeente se
siening van kategese.
Ouers is tydens eredienste ingelig oor hul primêre
verantwoordelikheid ten opsigte van hul kinders se geloofsgroei. Ons het probeer
om ouers meer te betrek by die kategese deur hul saam te nooi op uitstappies, hulle
te betrek by kategese-afsluitings elke kwartaal ens. Ons het ook vanaf die begin van
2004 begin met ‘n tuiskategese stelsel waar ouers wat graag wil, self die geleentheid
het om vir hulle kinders kategese te gee.
Daar het nog geen verandering plaasgevind in ons kleingroepbediening nie. Ons
vind dat groepe waar laerskoolkinders teenwoordig is, die groepbyeenkomste nog
bygewoon word. Groepe met kinders in die hoërskool sukkel egter hiermee.
KON JULLE SINVOLLE GESPREKSGROEPE EN GENOEG
MOMENTUM OOR FAMILIESAKE IN DIE GEMEENTE AAN DIE GANG KRY?
Aanvanklik wel, maar vandat die gestuurde gemeenteprojek ook in ons gemeente
geïmplementeer is, was dit moeiliker. Ons weet wel dat die gestuurde gemeente ten
doel het om die families te betrek en nie afsonderlike groepe nie.
KON JULLE DIT REGKRY OM ‘N KULTUURSKUIF IN DIE GEMEENTE TE
BEWERKSTELLIG?
Die kultuurskuif in die gemeente het egter nog nie heeltemal plaasgevind nie. Dit is
die gevoel dat elke bedieningsgroep in ‘n sekere mate die beginsel van ‘die familie”
moet aanspreek in hul projekte en take. Die gemeente het nog ‘n sterk bediening ten
opsigte van ouer persone en bv. Die bediening van vrouens. Dit sal wonderlik wees
147
en word as ‘n ideaal beskou as die bedieningsgroepe ook die beginsel kan toepas en
oor ouderdomsgrense kan beweeg.
WAT WIL JULLE MET ONS DEEL/ WAT HET JULLE WEL REGGEKRY ITV DIE
POGING OM DIE TOTALE BEDIENING VANUIT ‘N FAMILIEPERSPEKTIEF TE
DRYF?
-Afskaffing van jeugaksies
-Verandering t.o.v die eredienste.
Kinders en ouers word saam ingespan om
kollektes/nagmaal te bedien en op te neem.
-Kinders het betrokke geraak by die uitvoer van sekere pligte tydens eredienste soos
die hantering van die dataprojektor, musiekbediening en nou ook die totstandkoming
van ‘n jeugspan wat ook deel gaan vorm van die kerkraad.
-Ons konsistorie is ingerig as ‘n gemeentesentum waar ‘n biblioteek tot stand gekom
het wat alle ouderdomme bedien.
Daar word ook vanuit die gemeentesentrum
kursusse aangebied wat poog om alle ouderdomme te betrek, bv. Alpha, bespreking
van brandende geloofskwessies, ens.
-Beter betrokkenheid van ouers by kategese
-Kampe word ook nou meer binne gesinsverband aangebied en as kinders wel
volgens graadgroepe gaan kamp, het daar ‘n sterk span ouers na vore gekom, wat
die verantwoordelikheid van die kampe op hul skouers neem.
WAARMEE SUKKEL JULLE TANS/ HET JULLE DIE MEESTE GESUKKEL IN DIE
PROSES OM DIE BG DOELWIT TE BEREIK?
Soos alles in die lewe moes ons agterkom dat die grondwerk behoorlik beplan moes
word om te sorg dat die proses in die langtermyn suksesvol sou wees. Om ouers/
uitgebreide familie te bemagtig en toe te rus moes goeie kommunikasie plaasvind.
Vordering t.o.v alle prosesse moet op ‘n konstante basis oorgedra word aan die
gemeente. So word die gemeente meer en meer betrokke en sal ‘groei’ outomaties
begin geskied. Ons het dit miskien nie doeltreffend genoeg gekommunikeer nie. ‘n
Groot brandpunt is egter die jeug. Die jeug het nie noodwendig die familiekonsep
aangegryp en daarmee wou identifiseer nie.
Heelwat geprekke het met hulle
plaasgevind. Hulle is steeds op soek na ‘n eie kultuur en eie ruimte binne die kerk
waar hulle tuis voel. Hulle voel nie noodwendig tuis as alles binne familieverband
148
plaasvind nie. Net soos wat verskillende graadgroepe nie saam met mekaar op
kampe wil gaan nie, wil die kinders ook nie noodwendig saam met hul ouers gaan
nie. Sekere dinge binne familieverband is vir hul aanvaarbaar soos eredienste, maar
nie alles nie. Die ander brandpunt binne ons gemeente is die groot hoeveelheid
bejaardes wat binne ons gemeentegrense woon en steeds hunker na eredienste
waaraan hulle in die verlede gewoond was. Om die probleem te oorkom, het ons
gemeente die eredienste opgedeel in formele- en informele dienste, asook die
familiediens. Dit skep egter sy eie probleme. In ‘n steekproef het ons gemeente
gevind dat die meerderheid persone kyk na die tydsgleuf van die erediens, en nie
noodwendig die aard van die diens nie. Nogtans wil hulle nie afstand doen van die
formele diens nie. Hulle voel die keuse moet daar wees. Dit veroorsaak dat die
familiekonsep moeilik toegepas kan word.
WATTER HULP HET JULLE NODIG VANUIT DIE PROJEKBESTUUR/ANDER
GEMEENTES?
Hoe om die bg. struikelblokke te hanteer op ‘n sensitiewe dog doeltreffende wyse
sodat ons ‘n ruimte kan skep waarbinne God werklik verheerlik word en waarbinne
geloofsgroei en –vorming kan plaasvind. Hoe om ‘n geloofskultuur te vestig gegrond
op liefde vir mekaar en nie op persoonlike behoeftes nie.
149
21. Gemeenteverslag United Church, Stellenbosch
The Stellenbosch United Church: Report on the Family Orientated Ministry
Project.
Our involvement in the project was essentially a ‘last minute’ invitation from BUVTON
and my concern was that initially we would be attending without either the knowledge
or the commitment from the wider leadership of the congregation. But I saw it as an
opportunity for us to learn and hopefully to implement what we could into the life and
witness of the congregation.
At the outset, I was wary that the concept of Family Orientated Ministry would be
narrowed into a theologically conservative fundamental image that was ‘white,
western, privileged,’ and did not take adequate account of the huge challenges facing
our South African society today.
But it was exciting to see the real attempt to offer images of family ministry that
stretched well beyond the wooden categories that are so often projected in this type
of ministry.
From my own perspective, I was continually looking at what was presented with what
I can only refer to as chameleon eyes: one eye revolving over the life of the
Stellenbosch United Church and the other considering the life of the Khayamandi
Presbyterian Church where I also minister. The two communities contexts, needs,
fears, hopes, challenges were in many respects world’s apart: it really was an image
of ‘a tale of two cities.’
I was fairly sure that when I initially spoke about a ‘Family Orientated Ministry’ to
people in these two different circumstances, it would evoke vastly different
responses.
There were many thought provoking sessions that set me thinking anew. One of the
most significant sessions for me personally, was where we explored some of the
Biblical images of family from both the Old and New Testament.
Prof Bosman and Mouton’s presentations were particularly insightful and I felt that
this would be a most helpful way to introduce people to a much wider understanding
of family. The marvellously broad understanding of family in the Old Testament,
rather like our African Society, and the hugely challenging words of Jesus in Mark 3: ‘
150
Who are my mothers and my brothers? And looking at those who sat around him , he
said, Here are my mother and my brothers! Whoever does the will of God is my
brother and sister and mother.’
The more I thought about these images, the more they seemed to resonate with the
two contexts in which I was ministering, offering a point of entry in terms of theme.
At this point, I felt that one of the most helpful ways to try and introduce the concept
of a Family Orientated Ministry, would be to facilitate a range of Bible Studies where
people explored the issues of family in both the Old and New Testament. I was
particularly enthusiastic about the need to try and introduce this into the life of the
congregation fairly soon.
However, my enthusiasm had to be tempered by concern for the fact that at the
Stellenbosch United Church, we were already involved and committed to other
important aspects of ministry that were still in progress. In fact, they were crucial
foundational building blocks of small group ministry that would be vitally necessary
for establishing the kind of networks of learning that would facilitate the creative
discussion regarding the image of family in the future. So I have needed to be patient
in waiting for the right opportunity to launch what I see as a most pertinent
exploration of Family from the Biblical Perspective.
In the interim I have been trying to read more widely around these issues so that I
can design a series of Bible Studies that the small groups could use as the basis of
their discussion.
I do not want just to leave it at a discussion and would like to challenge the groups to
begin making concrete decisions that would help to put in place a Family Orientated
Ministry: to practice family orientated ministry.
I want to run a similar series of studies on Family for the Session, either concurrently
or prior to the other small groups exploration, so that the leadership of the
congregation are also wrestling with these issues and keeping this crucial image
before them in all their planning and decision making.
With regards to the Khayamandi congregation, my dreams of trying to work with them
to look at this theme were continually thwarted by an ongoing feud ‘within the church
151
family,’ which has haemorrhaged vast quantities of time and energy over many
months.
Sadly, this breakdown in the ‘family’ has necessitated a Commission from the
Presbytery being appointed to attend to the crisis. Consequently, I have had to
shelve the idea until the congregation is in a more stable position to explore this
concept.
Interestingly, as a result of this ongoing division in the congregation, a number of
congregants from Khayamandi have over the last 4 weeks begun worshipping in the
Stellenbosch United Church. This has immediately presented us with a wonderful
opportunity to explore an image of ‘Family Ministry’ and embrace these people as an
integral part of the family of God.
At the same time, I cannot but help sensing that it would be most important for the
Khayamandi congregation in particular, who are currently so focussed on
themselves, almost obsessively so, to look outwards at the challenge of building a
truly family orientated ministry.
However, I have found it extremely difficult to ‘wait’ for both of these congregations to
explore and hopefully commit to a distinctively family orientated ministry.
In the interim, I have repeatedly tried to sow seeds that image a family orientated
ministry amongst the leadership in both congregations. I have done this by using
language like ‘sister congregation,’ ‘our wider family in Christ’ and have described the
dream of a ministry that is shaped by being ‘family orientated.’
One concrete action, which I will be introducing to the leadership as one of our goals
for this coming year is that of linking families from the two congregations together, so
as to build relationships across the chasm which separates our lives. I feel this could
be a small but significant attempt to get people to continually think about their wider
family and to make decisions that repeatedly take account of the other members of
the family. In this way, I would hope that we could as a church gradually begin to
build important relational bridges between the centres and peripheries of our society,
using our common baptism in Christ as the basis of our ‘Life Together.’
During the mid -eightees, Nico Smit, who was at one time a lecturer here in the
Theological Faculty, made a significant suggestion in developing what he called
Koinonia ministry. He envisioned this being a frequent meeting between two or more
152
families/friendships circles from different areas of our society. The idea was that they
would get together for meals/events/ fun together. It struck me then as a most helpful
way to try and work across what was then a violently divided society. It has as its
fundamental point of departure the formation of friendships and I think the image is
as relevant now as it was then. In fact it seems to be even more relevant now if we
are really serious about being committed to building a different society.
It seems to me that the church has the ideal point of departure to foster these kinds
of relationships using the image of family of God as the basis of this ministry.
This image ties in very closely with a challenging image that was emblazoned on my
mind as a result of the funeral of Beyers Naude, whose funeral service was
conducted from the Aasvoelskop congregation, but whose ashes are scattered at the
church in what used to be known as the Alexandra Township.
It left me with the burning desire to try and help our two congregations in this town to
work towards the formation of an image of ‘Life Together’ through jointly being
committed to building a distinctively family orientated ministry.
In many ways, what I present to you are work and dreams in progress and I hope, in
time, to be able in time to share with you further images of how this ministry is
developing.
David Hunter.
153
22. Gemeenteverslag VCF Kenilworth
BEING THE FAMILY OF GOD IN THE NEIGHBOURHOOD
INTRODUCTION
In Africa the saying is: “It takes a village to raise a child.” The context in mind is an extended
family staying in close proximity to each other. Such a context is becoming a rarity even in
Africa. Most of the population live in the African cities where urbanisation has created a
social construct that forces everyone into isolation. The influence of Western culture with it’s
focus of independence on the one hand and African culture’s focus on patriarchal
dependence on the other has confused the human need for interdependence. Loneliness is
seen as a psychological disease instead of an inbuilt human search for interactive
relationship. Spiritual formation has become a private quest, whereas true spiritual formation
occurs in a relational context where a healthy interdependence is exercised. “Spiritual
formation, without regard to any specifically religious context or tradition, is the process by
which the human spirit or will is given a definite ‘form’ or character.”36 Everyone undergoes
spiritual formation, “usually” starting out within a natural family, and then within multiple
contexts, such as schools; sports clubs; gangs; universities; colleges; etc. “Usually” is fast
becoming unusual, especially with reference to AIDS orphans; refugees; street children; etc.
“Family” in a Western culture would refer to a nuclear family whereas the extended family
would be assumed in African rural culture. The nuclear family profile used to be a husband
and wife and children. Today the profiles of the nuclear family are numerous: mother and
children; father and children; mother of children from a previous marriage married to father
and children of a previous marriage; two males with adopted children; two females with
adopted children; older children as guardians to younger children; etc.
A JOURNEY THROUGH THE BOOK OF MATTHEW
Matthew wrote in a time when the Christian community was seeking to define itself and
understand its God-given mission to the world. Jesus who was coming back soon, wasn’t
coming back as soon as they thought He would, and the Christian community was
experiencing its own problems of no longer being a predominately Jewish community.
Let us examine Matthews gospel and see if it sheds any light on the definition of being the
church today. Why does Matthew start out his gospel using a genealogy? Or to focus on the
whole of Scripture, why are genealogies in Scripture? Is the genealogy in Matthew there so
that his readers can have an accurate historical account of Jesus’ family line and therefore
be convinced that Jesus is the Messiah? I think one can accept that this is probably one
36
Dallas Willard: Renovation Of the Heart. Putting on the character of Christ. Navpress.
2002. Page 19.
154
reason why Matthew uses a genealogy. But in answering the question why are genealogies
in Scripture; one could accept that the purpose is wider than just a historical account.
If one considers how we explain our family history to others today we would not usually use a
genealogy. I recall an experience of discovering some family secrets, a few years ago, by
going through old photographs that were recovered from a deceased aunt. My parents spent
hours answering the question, who is this? Besides giving us a name, a whole story was told
of the person and his or her relationship to other family members.
The genealogy in Matthew is more than a historical account of Jesus’ family history. Behind
each name is a story and when one links the stories together a greater purpose emerges.
Let me interject by explaining the post-modern approach to Scripture:
Modernism required the Bible to be God’s encyclopedia, God’s rulebook, and God’s
little book of morals for all occasions. The only people, who would have had anything
close to these expectations in Jesus’ day, would have been the scribes and
Pharisees.
I think if you let go of the Bible as God’s answer book, you get it back as something
so much better: it becomes the family story. …It is a book that calls together and
helps create a community, a community that is a catalyst for God’s work in the world.
(Brian McLaren)
When one compares Matthew’s genealogy with that of Luke in chapter three one sees
different names and a different start and finish. Matthew starts with Abraham, emphasises
David and ends with Jesus. Luke starts with Joseph, the father, so it was thought, of Jesus,
refers to David and ends with Adam the son of God. Luke in his gospel emphasises Jesus’
humanity more than Matthew who wants to emphasis His divinity, especially to his Jewish
readers.
Another point to consider is Matthew’s emphasis in his gospel on the church, the only gospel
that uses the word “church”. And this is my major reason for starting out, as an infant church
in Franschhoek, to journey through the book of Matthew. Matthew’s point of departure that is
emphasised with his genealogy starting with Abraham, is the redemptive family Jesus set out
to constitute. Luke on the other hand, is emphasising the creation family. It is important to
recognise that as narrators Matthew and Luke do not set out to “describe [the Jesus event]
with the precision of a police-report, but …make the listener and reader aware of the inner
155
significance of what happened, and impress upon him unforgettably the truth of the power of
God made manifest in it.”37
Abraham received the promise of being a blessing to all nations (peoples)
1. God originally designed us to undergo spiritual formation within a relational space
called family.
We become persons through relationships. The primary relationship in the beginning
was with God. Harmonious relationships with other human beings were the fruits of
everyone’s interactive relationship with God.
2. As children (infants and adults are children in the sight of God) we are able to
experience healthy spiritual formation by coming to grips with:
a. Our potential (immaturity = undeveloped potential) and
b. Our limits (fields of influence have boundaries) – we are not omnipresent.
3. Jesus evaluated the natural family on the basis of its potential to support discipleship.
4. Jesus experienced spiritual formation in a natural family and set out to constitute
God’s family.
The following verses describe Jesus’ spiritual formation within a natural Jewish family
context:
Luke 2:39-40 When Joseph and Mary had done everything required by the Law of the
Lord, they returned to Galilee to their own town of Nazareth. 40And the child grew and
became strong; he was filled with wisdom, and the grace of God was upon him.
Luke 2:51-3:1 Then he went down to Nazareth with them and was obedient to them. But
his mother treasured all these things in her heart. 52And Jesus grew in wisdom and
stature, and in favour with God and men.
In Jesus’ earthly ministry people struggled to grasp Jesus’ divinity because He grew up and
matured like any other child in the neighbourhood within natural family structures. Today we
struggle to grasp Jesus’ humanity because the humanness of Jesus’ life has not been
emphasized. As God, Jesus’ submission to the relationships within His natural Jewish family
relationships was on the basis of His relationship to the Father.
It is clear when one reads passages like Matthew 10:34 – 39 that Jesus did not regard the
natural family and God’s family as synonymous. However, this does not mean that Jesus
invalidated the natural family. Jesus experienced a symbiotic relationship between the
natural family and the family of God.
37
David Bosch: Transforming Mission. Orbis Books 1991. Page 87.
156
“Do not suppose that I have come to bring peace to the earth. I did not come to bring
peace, but a sword. For I have come to turn a man against his father, a daughter against
her mother, a daughter-in-law against her mother-in-law – a man's enemies will be the
members of his own household. Anyone who loves his father or mother more than me is
not worthy of me; anyone who loves his son or daughter more than me is not worthy of
me; and anyone who does not take his cross and follow me is not worthy of me. Whoever
finds his life will lose it, and whoever loses his life for my sake will find it.”

The genealogy of Jesus in Luke goes all the way back to God who created Adam –
THE FAMILY OF CREATION (origin; your genetics; DNA; your biological family) –
the age-old social construct.

In contrast the genealogy recorded in Matthew starts with the patriarch Abraham,
who received God’s promise of a NEW FAMILY OF REDEMPTION, and finishes
with Jesus through whom the promise is fulfilled.
WHAT DOES IT MEAN TO BE A FAMILY CHURCH?

Family is not a goal or a management system, but a description of the form that
relationships take that facilitates the gathering, equipping, training, commissioning
and nurturing of disciples.

We grow and mature as children of God38 in a safe, relational, familial39 space
through the influence of brothers and sisters submitted to God’s Fatherhood.
When children of God grow and mature within such a space their own influence
within and beyond this relational space expands. The major purpose of family is to
equip family members to become partners with others in influencing society
(public space) for the good of all.

Being family can include mom and dad and children, but as a metaphor for the
church, family is the manner of co-existence, cooperation and partnership that
enables the making of disciples.
Some features of a familial system that makes disciples are:
38
39
Refer to 1 John 3:1 – 2.
Refer to Ephesians 3:14 – 15; Heb. 2:11
157
1. It is a dialogical system: living together with God as a conversational
presence.
2. It is a relational system: living interdependently with one another. The church
is the “experimental garden of the new humanity” (Berkhof quoted by David
Bosch).
3. It is a nurturing and healing system: giving and receiving from one another.
4. It is a learning system: positioning one another as non-experts all learning
from the Teacher.
5. It is a missional system: not as an end in itself, but as a means of practicing
kingdom hospitality. The church can go out to the edges of society, not fearful
of being distorted or confused by the world’s agenda, but confident and
capable of recognizing that God is already there (David Bosch).
6. It is a value-based system.
A FAMILIAL FOCUS

What do you understand a congregation with a familial focus?
Family is not a goal or a management system, but a description of the form that
relationships take that facilitates the gathering, equipping, training, commissioning
and nurturing of disciples.
We grow and mature as children of God40 in a safe, relational, familial41 space
through the influence of brothers and sisters submitted to God’s Fatherhood. When
children of God grow and mature within such a space their own influence within and
beyond this relational space expands. The major purpose of family is to equip family
members to become partners with others in influencing society (public space) for the
good of all.
40
41
Refer to 1 John 3:1 – 2.
Refer to Ephesians 3:14 – 15; Heb. 2:11
158
Being family can include mom and dad and children, but as a metaphor for the
church, family is the manner of co-existence, cooperation and partnership that
enables the making of disciples.

What influence did this project have on your congregation?
It had a major difference in terms of the way we structured relational groups.
It also affected the philosophy of ministry in the children’s church.

What strategy did you follow? Was there a task team that successfully
implemented this process? What ministry aspects were influenced and
in what manner? E.g. worship service; children’s ministry; small groups.
There were no task teams. But as already referred to, the small group structure and
philosophy was influenced in a major way, and this was filtered down to small group leaders
by myself.

Could you get enough momentum and discussions going with regard to
family matters in the congregation?
Yes. Especially participation in the systemic family therapy.

Could you get it right to change the culture within the congregation?
Yes. Had started before the family project. But I have left the Kenilworth Vineyard
congregation and I am busy planting another Vineyard in Franschhoek with a missional focus
using a familial strategy.

What do you want to share with us/what did you get right concerning a
familial focus?
To broaden our understanding of discipleship and how people grow in and through safe
relational learning spaces.

What are you struggling with?
159
I am struggling with the missional projects annulment of the family project. My
personal bias is towards a missional focus, but you cannot throw out the term “family”
purely because the American right has given “family churches” a bad name.
I believe every local church needs to be missional, with familial strategies i.e.
connecting people together relationally to learn accountability to God and one
another and to God’s mission to the world.
In my understanding, a family church is not a fundamental church that marginalizes
the broken, such as divorcees, mothers who have had abortions, people with sexual
orientation problems, etc. A family church recognises the familial nature of true
Christian discipleship (Refer to my attached message that refers to the difference
between the family of creation and the family of redemption. Jesus as the God-man
reached maturity by means of both. He exalted the family of redemption above the
family of creation because God’s intention is for everyone to find their place in the
family of redemption – although not all will. However, Jesus never demonised or
annulled the family of creation. When whole families find their place in the family of
redemption, as they did in the early church, that is truly something to praise God for.).

What help do you need from the project management?
To keep the systemic family therapy workshops as an ongoing programme.
To have discussions with the missional project team to explore a more symbiotic
relationship between the missional and familial paradigms.
I do not see “family” as “gesin.”

Where are we in terms of reaching the goals of the family project?
The family project cannot be isolated from the missional project.
The family project is in the danger of being superseded by the missional project. If this
happens we are in danger of ignoring the very important element of discipleship that the
church has failed in over the centuries, namely, hearing people to speech. In the same way
that a natural family “hears children to speech”, the church needs to a familial structure that
hears disciples to speech.
160
I think Stephan has done an outstanding job in leading this project, and by continuing
the Systemic Family Therapy programme up and running is one way to reap the
benefits of three years of grappling with the familial paradigm.
161
23. Verslag van Dr. Willem Pretorius oor FGP gemeentes in die Noorde
Breër evaluering:
1 Watter invloed het die FGP op julle gemeente gehad?
a.Voordeel een van leraars is betrokke, defintiewe skuif – hoe hulle dink en hulle
betrokkenheid,
b.Nie in isolasie invloed gehad, gedwing om inbepaalde rigting te dink, lees en doen,
(Gestuurde gemeente saam het verskil gemaak – net vanuit familiemetafoor dink en
handle kan nie net dit gebruik/ kan nie los van missie en visie gebeur, korporatiewe
gemeentes vind dit moeiliker om vanuit familie te dink en doen.) Fokus op geestelike
families baie sterker by korporatiewe gemeentes. Ondersteunnende metafoor
c.Verskil gemaak - kleingroepbediening daarby ingeskakel
d. Invloed – veral op eredienste, gepraat. ( wag op gestuurde gemeente). Porjekte
aangebied bv 7f/g is self gepreek
2. Watter strategie het julle gevolg? Was daar 'n taakspan wat die proses suksesvol
gedryf het?
a.Intergeneratiewe styl begin volg, taakspan wissel. Veral by kategese
b.Taakspan ( man vrou saam op taakspan),verskillende fokusse, sosiaal, opleiding,
gesprekke.
c.Nie taakspan gehad, geinkorporeer by verskillende kommissie. Fokus veral op
erediens, kusrsusse, pastorale spreekkamer, self op jeugvlak (jeugwerker)
d. geintegreerde maar fokus val op familie. Klim uit uit families, want gestuurde
gemeentes
3. Watter bedieningsaspekte is geraak en op watter manier, bv. eredienste,
kategese?
a. Meer te doen met die styl as met net ‘n fokus. Dit wat ons tot nou gedoen het net
beter begin doen. Seker goed soos pospar sal bly. Nie regtig invloed op die kategese
meer invloed om gesinne betrokke te kry – ska f kategese af. Begin met word en
lewe skool. 1x per kwrtaal kleuter kerk.simbole – kers kom opsteek as gebed verhoor
is dikwels sal gesin vorentoe kom. Gesinne draai om na mekaar en bid saam.
Enkellopende omgee groep begin
b. eredienste wel terminologie het invloed gehad/ insluitende taal begin gebruik/
jaartemas was baie sterk famiies gestruktureer. Kategese nie invloed gehad
c.meer jeug gefokus/ en konsentreer op families/ gemak in erediens/ kinder en
jongmense meer betrokke/ vraelys ingevul en moeilike aspekte is dan op
gekonsentreer. Kategese terugvoer na ouers toe. Kry spreker en begin met
gespreksgroepe. Maak kommunikasie en gemeentebou begin – oop gesprek teenoor
mekaar.(Pieter Swart gee tema’s waaroo rgepraat is)
d. kategese baie meer intergeneratief
4. Kon julle gespreksgroepe oor familiesake in die gemeente aan die gang kry?
a. begin , met een maar mense herinner hulle sterk aan nb van gesinne
b. komitee kan nie alleen funksioneer, moet bypaar verskillende kommissie betrokke
wees. A.g.v. hierdie gesprekke begin manne ontbyte. Werk hard om jeug meer
betrokke te kry. Oupa en Ouma kleinkind dae het goed in verhouding ingebou
162
c.nee – maar dit was nie fokus tot nou nie, maar sal van nou af dalk fokus word. Sal
deel van worden lewe skool wees. Kursusse , manne vroue bediening begin. Het
soms gereelde gesprekke met emekaar by die aanddiens
d oulike geinsksie ontstaan – tussen ouer en tieners/ praat lekker oor teiner issues
5.Kon julle dit regkry om 'n kultuurskuif in die gemeente te bewerkstellig?
a.geintegreerde ding hulle het kinders begin dink, analyses begin doen en gesien
hoeveel jongmense is deel van gemeente
b. fokus skuif van oumense wat bedien moet word – na waar kan ons bedien.
Bedieningskuif na jonger generasie – wel skuif by bejaardes
c. Ja stadig gegaan maar toenemend meer “nuwe” styl meer mense ingekoop ,
geloofsoordrag le by die ou mense en middle geslagte na die kinder. Groter
verantwoordelikhied om dit wat deel is van ons oor te gee na volgede geslag.
d. ja stadig maar wel iets gebeur.
6.Wat wil julle met ons deel/ wat het julle wel reggekry itv die poging om die totale
bediening vanuit 'n familie-perspektief te dryf? (D.w.s hoe het julle die skuiwe
waargeneem in die proses, en wat is die aanbeveling wat julle daaromtrent wil
maak?)
a. ruimte maak vir mekaar . mekaar respekteer en warder. Almal moet welkom in di
egemeente wees
b almal moet ingetrek word – veral die ou mense. Hulle moet inkoop in die proses.
Ons het besluit ons stap en gestap en aangegaan en soos uitdagings opgespring het
het ons dit hanteer. Waag die nuwe tree. Taakspan Iis nb
c. metafoor nie fisies verstaan nie, maar ook geestelike verstaan word, nie net ajk
dryf word nie, gestuurde gemeentes nie beter model nie. Sinkroniseer gestuurde
gemeente en famile – is jammer dat ons nie dit doen nie.moet nie te sterk fokus op
opinies en vraelste – hulle wil dan opinie laat geld. Stel taakspan saam en almal
moet deel wees van hierdie taakspan. Belangrikheid van geestelik eleiers. Taakspan
van verantwoordelikheid - bekommerd in begin dat jy nie click vorm. Taakspan
saamstel – ds vra, ek vra my vrou, vrou bring ook die kinderbelang saam, ander wta
kursusse bywoon word ingetrek. Nie enkellopers ingebring nie. Groot taakspa – 4
pare.( tussen 35-45). Probeer bietjie ouer en bietjie jonger ) Opdrag: beide gesigte ,
leraar en taakspan- gemeente sien twee gesigte. Leraar moet voorstap. Ook beroep
fokus
d totale leierskorps moet inkoop nie net die ds, deel van gemeente visie wees, baie
sterk bemark verskeidenheid van nie geloofgroepe nie maar ook ouderdomme
visiespan wat voorhardloop , terugkom na die gemeente en met hulle daaroor praat (
verskeidenheid van metodes). Jy sal uitval he wat nooit gaan verander
vir gestuurd egemeente betaal jy maar hier betaal jy niks, jy koop in en dit bring
urgency
Noem spesifieke voorbeelde van die suksesse en brei uit oor hoe dit gebeur het (dit
is belangrik om dit te verduidelik sodat ons as gementes mekaar kan help om die
proses en haakplekke daarin te verstaan en oorkom)
a. Teologie nadenke – oor wie ons moet wees, lees daaroor , dink daaroor en praat
daaroor. Eredienste groot sukses verhaal, pinkster 2004 waarop ons gefokus het.
Kursusse wat ons aanbied – bring boodskap so na gemeenskap. Die goed word te
163
vinnig gedryf - so kultuur verander oor geslagte. Dit gaan te vinnig! Bied kursusse
aan – meer as net in prediking oor te dra. Kom weekliks bymekaar – vinniger
mindshift. Kan nie 1 maal kwartaal bymekaar kom en dink jy sal vorder
b. fokus van die lees van die bybel en die uithaal van die nb van die familie uitgekom.
Familiejaar – klomp suksesse – kalender aangeteken. Gespreksgroepe dit het begin
en is uitstekend bygewoon. Kursusse gee knowhow om gesinne te bestuur en te lei.
As gevolg van hierdie geod het daar groter bereidwiliigheid na vore gekom. Di
everantwoordelik
gee
die
stokkie
van
geloof
orr
–
defintief
verantwoordelikehid.Samewerking van komitees
c.die feit dat ons kinders en gesinne gefokus het – het veroorsaak dat kerk gegroei
het
ook familie-issues
hoe kry jy die skuif om te erken ek het my eie probleme ook?
a. begin by manne , gesinne en gespreksgroepe en mense begin sien dat ons elkeen
maar dieselfde probleme
b. eredienste - moet belewenis, maar praat ook reguit en op die man af. Bv huwelik.
Vreugde en krag toegeseg vanuit die skrif – nie skande om te gaan vir hulp
c. damwel gebars het – predikant leef tussen gemeente, mag ook transparent wees
oor my eie foute, sag gemaak het op kursus - kom na die tyd , sukses trek suksesvertel ek kry joy daar.
tweede beweging van geloofsgesin betrokke in gemeenskap? – gemeenskap nouer
band begin vorm, ander dinge gebeur, gemeenskap het deel geraak van mekaar,
bure kuier weer,
definitief – gestuurde gemeentes invloed, familie projek veroorsaak dat ons ook op
die families buit e gemeentes betrokke by hulle gesinne
ja ons het defintief – wie gaan ons mis as ons toemaak
*
Waarmee sukkel julle tans/het julle die meeste gesukkel in die proses om die
bogenoemde doelwit te bereik? (bv. die taakspan het ophou funksioneer,
onvoorsiene omstandighede of ander prosesse in die gemeente wat hierdie
projek/proses belemmer of gestrem het?)
a. to much information, to much …, te veel goed waarop dar gefokus moet word.Help
wanneer jy met ander gemeente hieroor praat, want dit gdwing jou om te lees, dwing
jou om interaksie tehe,
b. sukkel nie- programme is vol, druk wat op gemeente le om by alles uit te kom is
baie. Programme is vol
c. kry die gevoel/ nie in breer kerkverband aanpak? Hoekom net Buvton en AJK in
groeter verband betrokke? Wat an die kleiner gemeente – moet eer geld hiernatoe
gooi. Almal saam oor multikulturele taakgroep
*
Watter hulp het julle nodig vanuit die projekbestuur/ ander gemeentes in die
proses, waaraan ons kan werk by die laaste werkswinkel geleentheid in Oktober en
daarna? (dit is belangrik dat julle moeite moet doen om hierdie vraag deeglik te
antwoord, want ons het julle terugvoer daarop nodig om die laaste byeekoms te
beplan en sodoende die familie-gerigte gemeentes verder toe te rus)
Projek is nou oor en wat nou?
164
a. het nie kantoor – voor geld gooi sal dit altyd oorwerkte ds wat ander oorwekte ds
help. Dupliseer baie.sal wel wil anahou met die gesprek rondom die families.tragies
wees as dit net ons twee of drie gemeente is wat hierby betrokke is en iets wees.
b. clusters idée – gemeente wat dieselfde idée het moet bymekaar kom.
c.is ons nou klaar? Wat gebeur dan nou? Meer tyd bewusmakingsproses nou nodig,
ander gemeente is myle agter – hierdie proses moet nie stop nie.oplydingstoersuting
aan projekspanne gegee word.. sterker projekspanne
wat gaan ons nou doen?
Cluster moet begin vorm
Nuwe material moet ontwikkel word
Kruisbestuiwing na verskillende gemeentes
In die geheel gesien, waar is julle nou in terme van die bereiking van die doelwit om
vanuit 'n familie-perspektief te funksioneer?
a. voel ver maar nog nie eers 50 % ver nie ( body’s en denke)
b. beter tribe te word , ver gevorder en issues op die tafel gese, wel verbeter dat
omgee, beter verhoudings, wisseling is te kwaai, hoe groei families? – geestelik
leierskap wat groeie – jy moet vorentoe moenie alles vir almal probeer wees nie. Ons
het ons kategete verander - dat hy/sy inkoop dat hulle ander rol het ook in die
kinders se lewe. Bietjie familiedenke
c.
Vragie oor Marc de vries
165