Opleidingen Bio-Farmaceutische Wetenschappen | Biologie | LST | MST
opkomst
April 2014 jaargang 9
#3
Tiger
Cubs
A
diverse
country
Culinaire Chemie met
Sander van Kasteren
NIEUWS
2 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Vier Leidse vakgebieden in top 30 QS
World University Rankings, vakgebied
farmacie in top 20
Vier Leidse vakgebieden staan in de top 30 van de QS World University Rankings die 26 februari uitkwam. Het betreft de vakgebieden farmacie, rechten, linguïstiek en geschiedenis & archeologie. De ranglijst is gebaseerd op wetenschappelijke reputatie,
citaties en werkgeversimago.
Natuurwetenschappelijk
Gezelschap nieuw leven
ingeblazen
Tijdens een speciale bijeenkomst op donderdag 20 maart 2014,
onthulde het Natuurwetenschappelijk Gezelschap Leiden (NGL),
voorheen het Natuurkundig Gezelschap Leiden, samen met de
decaan haar nieuwe koers, een mijlpaal in hun 144-jarige bestaan.
Eind 2013 heeft het NGL in samenwerking met de Faculteit W&N
om een nieuwe koers te varen en haar zichtbaarheid te vergroten.
De nieuwe doelstellingen zijn terug te vinden op de nieuwe website.
Leiden krijgt unieke
internationale biotechtrainingsfaciliteit
Op het Bio Science Park is op 24 februari
het contract getekend voor de bouw van
een unieke Biotech-trainingsfaciliteit voor
werknemers in de (bio-)farmaceutische
industrie. Wereldwijd bestaan er slechts
vijf tot tien vergelijkbare faciliteiten. De
Biotech-trainingsfaciliteit is voor de Universiteit Leiden, de stad en de sector een
belangrijke aanwinst. Lees meer
Twee Vici’s voor Leidse
wetenschappers
Natuurkundige John van Noort en taalkundige Marian Klamer hebben van
NWO een Vici toegekend gekregen. Met
deze subsidie van anderhalf miljoen
kunnen ze een eigen onderzoeksgroep
opzetten en promovendi aanstellen.
Scheikundige Huib Ovaa en farmacoloog
Jos Jonkers (werkzaam bij het NKI) hebben ook een Vici ontvangen. Zij hebben
ieder ook een kleine aanstelling in Leiden.
v
i
Lichtpuntje in de
zoektocht naar donkere
materie
De Leidse astrofysicus Alexey Boyarsky en zijn medewerkers hebben
mogelijk een spoor van donkere materie geïdentificeerd dat leidt naar
een nieuw deeltje: het steriele neutrino. Een onderzoeksgroep in Harvard deed dezelfde ontdekking op nagenoeg hetzelfde moment.
inhoud #3
Universiteit Leiden 3
Tiger Cubs 4 studenten: Life in The Netherlands 8
bètavraagbaak: Opkomende wetenschap in een Derde Wereldland? 12
studenten: Haantjesredder Wouter Bruins 14 centrefold : Jugaad innovation 16 Instituten: Solving Cell Division Puzzles 18 Uit den
ouden Doos 20 on the origin of : A diverse country 22 culinaire chemie : Sander van Kasteren 24 Fossielendag 28
All they
ever did was build a wall? 29 Column: Faecal Transplants: Curing
Diabetes with poo 30 agenda colofon volgende nummer : 31
special:
Special:
Opkomst 4
How do poor countries become rich?
What kind of tactic is needed to
become succesful? Countries on the
move are often called 'tiger cubs'.
Learn more about these cubs and
their races to wealth and power.
Fotoreportage
"A diverse c­ ountry" 22
Origin has investigated what
education in South-Africa might be
like. Find out more about its striking
diversity.
Culinary Chemistry:
Sander van
Kasteren 24
Join us for dinner as we visit dr.
Sander van kasteren. Read all about
his studies on MHC molecules and
about his hobbies.
Groeien en uitvinden
In Nederland is studeren voor de meesten
iets vanzelfsprekends. Sterker nog: studenten krijgen geld, tijd en ruimte en zien
dit als hun recht. Het wetenschappelijk
klimaat van Nederland is goed en er zijn
kansen voor uitvinden en ontwikkelen.
Maar is dit nou eigenlijk wel echt iets vanzelfsprekends? Hoe gaat het er in andere
landen er aan toe? Hoe ontwikkelen landen als Zuid-Afrika of China zich (pagina
4)? En wat heeft wetenschap deze landen
te bieden (pagina 12)? Hoe zien scholen en
steden er daar uit (pagina 26)?
Daarnaast zijn er veel studenten die uit
andere landen Nederland aandoen om
kennis te vergaren, en genoeg Nederlanders die graag willen studeren in het buitenland. Hoe vergaat het deze mensen? In
het studentenartikel komen beide kanten
aan bod (pagina 8).
Studeren is in andere landen wellicht ingewikkelder dan in Nederland. We mogen
dan ook blij zijn met de prachtige faciliteiten en cultuur die we rijk zijn. Maar andere
landen zijn ook niet verloren: wetenschap
zorgt voor snelle ontwikkelingen, en het
omgekeerde is misschien ook waar! Trouwens, ook ons blad ondervindt ontwikkelingen. Nieuw dit nummer is ‘Uit de Oude
Doos’ (pagina 20), waarin we de bekende
en minder bekende geschiedenis van de
wetenschap bespreken.
Linda Poppe
Hoofdredacteur Origin Magazine
Bachelor student Biologie
SPECIAL
4 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Auteur:
Rebecca van Rijn
Bachelor student Biologie
“In a nutshell”
How do poor countries become rich? What kind of tactic
is needed to become succesful? Countries on the move
are often called 'tiger cubs'. Learn more about these cubs
and their races to wealth and power.
DOSSIER OPKOMST
On the news, we can all see that China is
growing. But so are Brazil and South Korea,
and the question that rises is: how are these
countries changing themselves? Countries that
are experiencing rapid growth are called tiger
cubs. This special is all about the transition from
a poor country to tiger cub and beyond. Also,
we will take a closer look at some of these tiger
cubs.
The theory behind tiger cubs
After the Middle Ages, Europe experienced rapid growth. For
instance, Holland had the so-called Golden Age, in which trade,
science, military, and art provided them with a lot of wealth and
riches. Later on, the first fully industrialized region was WestEurope. North-America soon followed, but other continents
lagged behind. This was partly a consequence of the period of colonisation many countries in Africa, South America and Asia were
recovering from. The European countries that had power over the
region during that period, used these countries only for their manpower and sources. Nothing was done to develop the government
or economy in these countries. When the settlers finally left, the
countries were ready to develop themselves. Unfortunately, this is
quite a task to accomplish.
Countries such as China had difficulties with copying the success industrialisation brought Europe. Some of them remained
poor and undeveloped despite their efforts. Several things were
to blame: Countries with a very closed economy would never get
the tips and tricks about industrializing from more developed
countries, which turned out to be a big disadvantage. Besides that,
countries without a stable political situation also experienced trouble developing, as civil unrest and bad decisions held them back.
A lot of ex-colonies lacked stability, because their former bosses
didn’t help them form a proper government. Before any progress
could occur, this issue had to be fixed.
Another name for the ‘tiger phenomenon’ is NIC, which stands
for Newly Industrialized Country. Industrialisation is therefore
considered the base of the expanding growth a country experiences. One of the first tigers was Japan. After the Second World
War, the United States aided in the reconstruction of Japan. The
United States stimulated the industrial sections and tried to help
economical planning. Beforehand, most of Japan’s people worked
in the industrial sector, but after this aid from the USA, wealth
increased and Japan’s own manpower became too expensive. A
lot of industrial activity was therefore moved to countries where
people would work for lower wages. These low-wage countries benefited from this movement, but this could not have happened if
Universiteit Leiden 5
they didn’t have the business climate they had, created
by their strong governments. These low-wage countries
became great growers after Japan pushed their economy
and industry.
These low-wage countries became the first generation
tigers. They were the first to expand so rapidly without
direct donations from outside. By growing so swiftly,
the wages for simple industrial work in the tiger cubs
also became too high. This is where a new generation
is needed: a new group of countries where the business
climate is attractive and lots of cheap manpower is available. With this mechanism, the second and third generation tigers were born. These countries are the new 21st
century tiger cubs.
Most well-known NIC’s are found in Asia. A few examples are (first, second and third): Singapore, Malaysia,
and China. But there are a few tigers in other continents
as well. Imagine South Africa and another very famous
tiger: Brazil. These countries often have interesting
backgrounds, so it is time to look a little closer at some
of the­m.
The first generation giant
A first generation tiger cub with a unique story is Singapore. Earlier, I mentioned the importance of a country’s
government, and this little state in Asia is a great example. Singapore was one of the first generation tiger cubs,
and the most prosperous South-East Asian country.
The country already had a strong economy and could
be called a tiger cub beforehand, but with the arrival of
multinationals from all over the world, it surely became
a full-fledged tiger. Singapore had soon become a hub
for a variety of product transportations.
These people organised themselves
in science parks and invested in
research and development
In 1980, the wages became too high for the industry
in their own country, and they outsourced labour to
the second generation of tigers. Singapore decided to
develop a more knowledge based industry, for example
the pharmaceutical industry. Through the last years of
development, Singapore gained a group of highly educated people, and these people stayed (a lot of developing countries experience brain drain: a phenomenon
where the highly educated group emigrate). These people organised themselves in science parks and invested
in research and development. This strategy worked great
and these workplaces became very rich. Singapore is
now a country capable of competing on both a regional
and global scale.


6 ORIGIN # 3
So how did Singapore become such a successful country? The answer lies in the high amount of political
control that is and was exerted. Singapore is famous for
having a more authoritarian government, rather than
democratic. But, unlike in some other authoritarian
governments, corruption didn’t kill business, and a very
transparent economy was formed. Through the strict
performance, the business climate was shaped successfully and a lot of bonds with neighbouring and overseas
countries were made. This turned out to be a good foundation for a successful Singapore.
A second generation star
One of the countries that started growing thanks to outsourced projects from Singapore is Malaysia. This neighbouring country belongs to Asia’s second generation
tiger cubs. In Malaysia, the first period of growth was
thanks to the low wages of its workforce. Another advantage Malaysia had were the many natural resources. The
export of these products were still a important part of
the economy. Unfortunately, for complicated economical reasons these projects became less valuable in the
1980’s. Malaysia chose another path, called import substitution, which means making products you otherwise
have to import. This can save a lot of money and creates
employment while you’re at it. After establishing this,
Malaysia focused more on the export related industries,
and this transition caused a further increase in wealth.
Around the end of the 1990’s, the labour-intensive projects were again moved to lower-wage countries: the
third generation tigers.
Unlike Singapore, the key to success for Malaysia was
the switch to import substitution and export related
industries. Why was this important? Import substitution has a lot of advantages for growing countries when
they can pull it off. Instead of buying products from
other countries, which makes you dependent of them,
you only have your own production costs, and you can
Import substitution has a lot of
advantages for growing countries
when they can pull it off
sell these products with profit for yourself. The production itself creates a lot of work for the poorer part of the
society. By using this strategy, the entire country can
grow, instead of only the richer merchants or politicians.
The other part of Malaysia’s strategy, the export related
industries, were beneficial because this plan was very
attractive for its rich neighbours. The rich countries
could invest in products produced abroad, and shared
in the profits. A lot of multinationals show interest in
these kind of undertakings. What a lot of multinationals
jaargang 9, april 2014
DOSSIER OPKOMST
do, is create a good working place, and improve the cities in the vicinity. It seems obvious why this is good for
the economy of such a country: better roads for transport, for instance, improves the entire infrastructure. So
in the end, not only the multinationals profit; the entire
country does.
But what about China?
Where after the world wars, Japan quickly buckled up
for a Western race to wealth, China was on a slightly
bumpier road. First it had a very conservative government, then a communist one famous for starving its
population. However, China is recovering, and remains
an enormous country with a population of 1.351 billion
people. A large part of this population remains poor. But
for China, the sheer amount of inhabitants is actually an
advantage. So many people willing to work grants this
country a lot of cheap manpower. This made China perhaps the strongest tiger of them all.
So many people willing to
work grants this country very
much cheap manpower
China was first used as a low-wage option for Japanese
and Korean manufacturers to make their cheap products. That was the time where all our toys were labeled
‘Made in China’. We are now seeing a change: China is
climbing. China’s people began inventing and producing more products by themselves, which led to a rapid
growth of cities and the upperclass. There are still a lot of
poor people left, however, so labour has remained cheap.
Products and their parts are still often from China, so is
China going to get rid of their low-wage country status
or not? The answer depends on where you look. While
a large upper-class is swiftly getting bigger, richer and
more educated, a large part of the community is still
struggling. With farmers still moving to cities to make
a living, forcing people into factories is still an easy
option. China is benefiting from both being very rich,
and being very poor at the same time.
The other side of the planet
Known for its beautiful rain forests, Brazil has also
another valuable quality: its growing economy. The
last decade was a wonderful one for the country, as its
economy grew staggeringly. They have expanded the
trade with other countries, like the United States, Japan
and the European Union. These trade bonds are mainly
export connections. Brazil is first of the world exporter
of for example sugar, coffee, airplane parts and oranges.
An important part of the position of Brazil is the ‘membership’ of being a BRIC-country. BRIC stands for Brazil, Russia, India, China, also referred to as the ‘Big Four’.
Universiteit Leiden 7
The term shows the transition in economical power. The
countries seen as these BRIC are the big growers, and
the prediction is that in 2050 these countries are the
richest of the world. One of the benefits of belonging
to these lucky few is the trust other countries place in
these promises, which can lead to more foreign investors
and investments. The benefits that result give Brazil the
opportunity to grow further, shaping a nice circle.
To this list of growing countries we have been calling
tiger cubs, many more countries have applied. After all,
they are otherwise called the N-11 (Next Eleven), BRICM
(Mexico included), BRICET (with Eastern Europe) and
BRICS (including South-Africa). This confusion shows
that, despite the recession, many countries are grasping
opportunities.
When that many countries are growing, is every country going to be rich? Perhaps they will, but they can’t
all be the richest. There are certainly countries that will
lose their top 20 status, and chances are that these will
be close to home. Only time will tell, as many theories
exist. But some experts say that the western world has
lost its flexibility, and that the little tiger cubs might just
tear its current status to shreds. Whether this will happen or not, remains to be seen. But no matter what happens, it seems like the future is bright for the tigers. And
perhaps even brighter for their cubs.
STUDENTEN
8 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Life
in The Netherlands
Sinziana Cristea is a foreign student who came to Leiden for the research
master Bio-pharmaceutical sciences. She talks about the study Pharmacy in
Romania and sheds a light on how she has experienced life in the Netherlands.
Let’s begin the same way I’ve started all my official writings since
February 2013: I am a master student in Bio-Pharmaceutical Sciences, at Leiden University, specialising in what I was most fond
of during Pharmacy School: Pharmacology. I took the decision
of leaving my close friends and family back home in Romania,
because I wanted to do something different than most people in
my field.
Sinziana Cristea
Master student Bio-Pharmaceutical
Sciences
Normally, all pharmacy students have to study for five years about
various kinds and interesting subjects like: Chemistry, Pharmacognosy, Physiology and Pathology, Clinical Pharmacology, Toxicology, Management and Marketing. For each of these subjects
there is also practical work involved, sometimes more than twenty
hours per week.
Furthermore, during each summer holiday every student is
required to do an internship in a community pharmacy. In the
DOSSIER OPKOMST
fifth year, the last six months of your studies are dedicated to a
final community pharmacy internship. Also, during this last year
the students are required to work on research projects in a department of their own choice. In most cases, considering the several
mandatory community pharmacy internships, you end up as a
community pharmacist after graduating, running or working at a
big pharmaceutical chain that is mostly focused on selling drugs.
So, all the reasons that you had to study Pharmacy in the first place
are slowly fading away in favour of new marketing strategies.
Another career path would be to study further for another three
years specialising in Clinical Pharmacology or Clinical Laboratory
Analysis and become a Hospital Pharmacist. Unfortunately, there
is still much space for improvement when it comes to the equipment used in Romanian hospitals. Micro-production machinery
and research laboratories are currently available only in research
institutes and university hospitals, outside the university setting. In this case, what you can do as a hospital pharmacist is
restrained to filling in patients charts and giving them
the right medication in the right dose, as prescribed
by the doctor.
Last but not least there is research. If you feel you
have the skills for this, you decide to pursue a
career in academia. If you are lucky, you get a PhD
position at one of the departments with vacancies
together with a nice scholarship. If not, it is also
possible to get a PhD position and pay a tuition fee
for it. As a PhD student, apart from your research project, you are also required to get involved in the education of
the Pharmacy School students and help with preparing the practical work assignments and exams and also with supervising the
usual practicals once or twice a week. Commonly, similar to the
situation in The Netherlands, a PhD position has the length of four
years with the possibility to apply for an extension of a maximum
of two years.
From what I am aware of at the moment, both the Faculty of Pharmacy of Bucharest and faculties from other universities throughout the country are involved in interesting research programs in
collaboration with other European countries.
There are some famous discoveries made by Romanians that I
would like to mention: George Emil Palade studied mitochondria
and established the role of these organelles within the cell. Also,
he discovered the ribosomes (also called Palade’s corpuscle), Nicolae Paulescu is one of the discoverers of insulin and, among more
Romanian recent discovery are the telocytes or interstitial Cajallike cells that were discovered by the group of Professor Laurentiu
M. Popescu in Bucharest.
Unfortunately, even though representative research is still conducted in Romania, it is not really well known and funding for it
is scarce. On the other hand, research here in the Netherlands has
better funding, more collaborators worldwide and it is more popular as well. Furthermore, I think that the technical characteristics
and equipment are a lot better. I must say that, at first, I was very
impressed to see all of the research techniques being used at all the
departments within the LACDR.
Universiteit Leiden 9
Another thing that I find exciting and different is
the Dutch lifestyle. The people seem to be relaxed
and happy. The city planning is completely different from Eastern European cities and very well preserved. Going sightseeing is simply great, strolling
through the parks you can see all these cute stray
rabbits and all kinds of ducks and swans peacefully
swimming on a lake or on a canal. Also, Dutch people seem to be exercising more than Romanian people do. Even in the cold season there are people jogging outside, biking, rowing, horse riding or doing
all kinds of other sports activities that they enjoy.
Another thing that I am glad about is the fact that
people here are at ease with speaking English, which
makes it easier for foreigners to feel integrated. I was
very surprised that I could speak English even at the
market and people would respond politely and
patiently try to understand and help me as
best as they could.
On the other hand, in my experience so far, there are two things
that I found really disappointing:
the housing service for foreign students and the communal transport
services for students. When I first
arrived in the Netherlands, I found
accommodation by myself in Amsterdam
with some friends. After half a year of commuting I decided to apply for student housing in
Leiden. This experience turned out to be fulfilling
from a social point of view. I have made very nice
and interesting international friends, but as for the
living conditions… Well, this was really “problematic”. The place resembled a very old refugee camp
located somewhere outside the city, built on a former swamp, three kilometres away from the nearest supermarket. From the very beginning we had
to deal with problems such as: slow to no functional
internet connection; floods in the bathroom, common area and dormitories; rodents and no heating
during the cold season. All of this occurred, even
though the place was quite expensive. I must say that
I would have never expected such poor living conditions in such a well developed country.
To conclude, I believe that the overall experience I
had so far was highly beneficial for me. I have met
some very special people that made this experience
enjoyable and unique and, as for research, now I
think that I have a broader view upon what can be
achieved within the field of Pharmacology.


1 0 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Study Abroad:
saving the severely threatened
Philippine crocodile
Protecting an animal from extinction is hard as it is. But, protecting
an animal is even harder if the animal in question is associated
with corrupt politicians and has a low cuddle-factor.
Niels Fluitman
Master student Bio-Pharmaceutical
Sciences
These things are the case for the Philippine crocodile (Crocodylesmindorensis): a severely threatened crocodilian which the Mabuwaya Foundation - in collaboration with Leiden University and
the Isabela State University - tries to protect. As one of the many
students lucky enough to get a taste of this partnership, I would
like to share my experiences and tell something about the conservational features.
The co-operation between these universities and a foundation
seems odd at first, so let me explain a bit about its origin. The
Mabuwaya foundation has arisen from the CVPED (Cagayan Valley Programme on Environment and Development); an organisation set up by Leiden University and Isabela State University. In the
eighties the board of LU facilitated two partnerships with thirdworld-countries: one in Sub-Saharan Africa and one in South-East
DOSSIER OPKOMST
Asia. Make a wild guess which country they picked for South-East
Asia. Right: the Philippines.
The main goal of this collaboration was enhancing international
relations and easing the exchange of scientific information. For
example, anthropological knowledge regarding the wide variety
of cultures in this archipelago and biological information on the
biodiversity of the islands. Consequently, the CVPED was formed.
One of the many projects it established was regarding the conservation of the endemic Philippine Crocodile. The project was called:
Croc-Project.
The history of the Spanish colonization before the 19th century,
followed by the colonization of the United-States and the dictatorial regime of Ferdinand Marcos, teaches that human influence
has taken its toll on the natural habitat of the crocodilian. To put
things into perspective: during the sixties, five ton of crocodile
leather was exported annually. After word came out there was still
a small population left in the wild, they decided to protect it. And a
small population it is: only two hundred individuals remain in the
wild. In context, the amount of lions (P. leo), also a threatened species, are estimated around 30.000 individuals. After a few decades
of successful conservation the Croc-project ended in 2003 and was
incorporated into the independently operating Mabuwaya Foundation.
What does Mabuwaya do to prevent the species from extinction?
How do they operate? The term associated with this type of conservation is community-based. It implies a type of animal protection in co-operation with the local community. The people living
in close proximity to the crocodile are involved in the protection
and educated about the species. Besides, the organisation assisted
in digging wells to prevent people from getting close to the crocodile-habitat, which are small creeks and water bodies.
Assisting in land management is also one of the requirements for
this kind of conservation. In highly impoverished areas the main
crops are mostly fast growing and relatively low profit crops such
as corn and cassava. Farmers in these kind of areas do not bother
with long time investments such as fruiting trees. An external actor
is necessary to carry the risk. The foundation does such a thing.
Moreover, it assists local government in assigning fish sanctuaries. In these sanctuaries it is prohibited to fish, giving the aquatic
species a safe haven for reproduction. Again, without an external
actor, the local community would have never implemented such
regulations.
The methodology of the organisation also include active participation of the local community. For example, several, so-called ‘BantaySanktuwaryo’ or sanctuary guards, have been assigned. These
Filipino men are involved in the conservation and earn a modest
incentive and medical insurance from the local government. They
play an important role in informing the community and addressing threats. A recent study indicated that this type of conservation made the public positive about the crocodile and even proud
of hosting such an iconic species. There is no place for pessimism
regarding the conservation of the crocodile. In an age where iconic
species such as the panda and tiger are strongly decreasing in numbers any effort regarding conservation is more than welcome.
Universiteit Leiden 11
1 2 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Bètavraagbaak
Opkomende
Opkomende wetenschap is een
fenomeen dat we zien in economische
groeiers, stabiele marktaanvoerders
en dus vooral in de landen waar het
geld niet meer zo schaars is. Hoe
komt een Derde Wereldland dan aan
opkomende wetenschap en wat voor
voordelen heeft dat voor zo’n land?
Piramide van Maslow
Om te kunnen begrijpen hoe het komt
dat een rijker en verder ontwikkeld
land een grotere bijdrage levert aan
de wetenschap dan een Derde Wereldland, pakken we het volgende figuur
erbij: de Piramide van Maslow. Deze
piramide laat de eerste levensbehoeften zien, met onderin de lichamelijke
behoeften. Hieronder verstaan we
alles dat mensen nodig hebben om
hun lichaam goed te laten functioneren, zoals slaap en voedsel. Andere
voorbeelden hiervan zijn de behoefte
aan lichaamsbeweging en een algehele
goede gezondheid.
De volgende stap op de piramide is
Rebecca van Rijn
Bachelor student Biologie
een Derde
behoefte aan veiligheid en zekerheid.
Mensen zoeken deze veiligheid bij een
groep. Ook het hebben van werk, een
vast inkomen en een betaalbaar dak
boven je hoofd vallen hier onder. Als
derde laag is er de behoefte aan sociaal contact. Daartoe behoren vanzelfsprekend vriendschap en (liefdes)
relaties. Ook wat minder intense,
maar wel positieve contacten, zoals
het hebben van een goede buur vallen binnen de derde laag. Daarboven
staat de behoefte aan waardering en
erkenning. Dit wil zeggen dat mensen belang hechten aan sociale status
en graag concurreren met anderen.
Op het topje van de piramide staat de
behoefte aan zelfontplooiing: het willen benutten van verschillende groeimogelijkheden. Belangrijk voor onze
centrale vraag is dat ‘leren’ een van de
dingen is die we onder zelfontplooiing
verstaan (en als gevolg daarvan het
deelnemen aan de wetenschap).
lijke behoeften zijn voldaan. In rijkere,
verder ontwikkelde landen werkt deze
piramide bij een groot deel van de
bevolking als volgt: de lichamelijke
behoeften zijn geregeld (genoeg eten
en elke nacht lekker slapen), ook heb
je de behoefte aan veiligheid en zekerheid vervuld door het dak boven je
hoofd (dat je hebt betaald met je vaste
baan). Met deze zekerheden als basis,
kom je bij de behoefte aan sociaal
contact. Deze behoefte wordt vervuld
door collega’s, een partner, vrienden
of buren. Met de waardering en erkenning van je baas en collega’s wordt ook
aan deze behoefte voldaan, en dan is
er ruimte voor zelfontplooiing. Deze
zelfontplooiing kan vorm krijgen als
creatieve ideeën op het werk, maar
ook als een onderzoek dat iets oplevert
voor de hele bevolking.
Situatie in Derde
Wereldlanden
De situatie in veel Derde Wereldlanden is vaak heel anders: in de armste
Maar wat heeft deze piramide nu
landen komt een deel van de bevolte maken met wel, geen of weinig
king niet eens aan het vervullen van
wetenschap in een land? Volgens
de lichamelijke behoeften toe. En
de bedenker van deze piramide,
wanneer er sprake is van oorAbraham Maslow, moeten voor
Zelflog of sociale onrust, voelen
het beklimmen van de piraontplooing
inwoners zich ook niet veimide eerst alle voorgaande
Behoefte aan waardering
lig, waardoor ze enkel de
lagen in orde zijn. Vooren erkenning
tweede laag van de pirabeeld: om sociaal conBehoefte aan sociaal contact
mide bereiken. Door
tact aan te gaan,
deze factoren, die
moet je je eerst
Behoefte aan veiligheid en zekerheid
natuurlijk weiveilig voelen en
nig met wetenmoet er aan
Lichamelijke behoeften
schap
te
je lichame-
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden 13
wetenschap in
Wereldland?
maken hebben, komen de mensen in
Derde Wereldlanden niet toe aan zelfontplooiing. En geen ruimte voor zelfontplooiing betekent eigenlijk ook dat
er geen ruimte is voor wetenschap. We
zijn nu dan ook tegen het probleem
van Derde Wereldlanden aangelopen:
er is misschien wel vraag naar wetenschap, maar er is geen sprake van een
milieu waarin dit kan worden uitgevoerd.
Als er dus wel sprake is van opkomende
wetenschap in een Derde Wereldland,
wil dit zeggen dat het land al een aantal stappen in de goede richting heeft
gezet. Er is tenminste bij een aantal
mensen ruimte voor zelfontplooiing
en dit heeft in het land geleid tot een
groeiende wetenschappelijke sector.
Hoe gaat dit voordelen opleveren voor
mensen die niet bij de elite horen?
Bijvoorbeeld door het verbeteren van
de landbouw. In Derde Wereldlanden
is vaak het grootste deel van de bevolking aan het werk om iedereen van
voedsel te voorzien, zelfs al levert dit
weinig geld op. Als de wetenschapssector daar aandacht aan besteedt, kan
men wellicht de productie van voedsel efficiënter maken. Met efficiëntere
landbouw zijn er minder mensen
nodig voor de productie van dezelfde
hoeveelheid voedsel, wat betekent dat
een deel van de mensen ander werk
kan gaan doen. Voorbeelden van deze
‘groene’ uitvindingen zijn kunstmest,
irrigatiesystemen en bestrijdingsmiddelen.
Potentiële groei
Kenmerkend voor ontwikkelende landen is dat niet langer de landbouw,
maar de industriesector het hoogste
percentage van de bevolking werk verschaft. De eerste productie zal vooral
bestaan uit opdrachten die worden
gegeven door andere landen. De echte
opkomst van eigen industrie hangt
meer samen met een opkomende
derde sector: de commerciële sector.
Een (vaak gebruikte) maatstaaf voor
ontwikkeling is percentage bevolking
werkend in de commerciële sector:
hoe meer mensen er in de commerciële sector werken, hoe beter ontwikkeld een land is.
Als de groei van de secundaire (industriële) en de tertiaire (commerciële)
sector samenhangt, zal een opkomende wetenschapssector voor een
sneeuwbal effect zorgen. De nieuwe
ontdekkingen en visies die ontwikkeld worden door de wetenschap kunnen zorgen voor efficiënter werken en
nieuwe
investeringsmogelijkheden
(sommige uitvindingen leiden tot
nieuwe, vaak bijna automatisch. Een
voorbeeld daarvan is de ontwikkeling
van elektriciteit, wat snel leidde tot
allerlei apparaten die daarvan gebruik
konden maken, zoals de telefoon).
Deze investeringen zorgen dan weer
voor meer buitenlandse interesse. Met
meer geld en investeringen wordt de
mondiale positie van dit (voormalig
Derde Wereld-) land verstevigd. Er
zijn ook landen die deze theorie kunnen ‘bevestigen’: sinds de revolutie in
Syrië (het verdwijnen van volledige
tweede laag (de veiligheid) zijn overal
in Syrië de educatiesystemen ingestort. Kinderen kunnen in hun eigen
land niet meer naar school, omdat de
toplaag met het verlies van de tweede
is weggevallen.
Toenemende wetenschap kan dus
zorgen voor een plekje tussen de toppers van de wereld. Helaas zijn er wel
wat voorwaarden aan verbonden voor
een Derde Wereldland om daarvoor
in aanmerking te komen: tenminste
een deel van de bewoners moet in hun
behoeften voorzien worden en streven
naar zelfontplooiing (natuurlijk had
de elite van zo’n Derde Wereldland
daar al tijd voor, maar er moeten meer
mensen bij deze elite gaan horen voordat de elite iets kan bereiken voor het
hele land). Met die instelling kunnen
ze de condities in het hele land verbeteren en daarmee de sneeuwbal aan
het rollen brengen.
Dat wetenschap kenmerkend is voor
rijke landen, komt alleen doordat zij
al eerder ontdekt hebben wat je aan
de top nodig hebt: innovatieve mensen, een goed ondernemersklimaat en
buitenlandse investeringen. Ook deze
landen hebben immers de transitie
doorlopen van landbouwgrond naar
kantorencomplex. Voor opkomende
Derde Wereldlanden lijkt het dus
enkel een kwestie van tijd.
1 4 ORIGIN # 3
Meer eieren voor minder geld. In de
eierenproductie kost dit wereldwijd
miljoenen haantjes het leven, zij kunnen
geen eieren leggen en zijn niet rendabel
genoeg om te worden vetgemest tot
slachtkip. De mannetjes zijn geen
lang leven gegund en worden enkele
ogenblikken nadat ze zijn uitgekomen
vergast. In Nederland alleen al gaat het
jaarlijks om 45 miljoen haantjes. Maar
er is hoop, en een antwoord komt uit
Leiden. Origin redacteur Rembrandt
Donkersloot interviewt bioloog Wouter
Bruins, die inmiddels al bekent staat als
de haantjesredder. Hij heeft namelijk
een oplossing voor handen…
jaargang 9, april 2014
Haantjes­
redder
Wouter
Bruins
Moeizame start
Ik kom aan bij het Sylvius
gebouw, waar ik als natuurkunde student niet vaak een
bezoek aan heb hoeven te brengen. Ik kijk onwennig om me
heen en probeer uit te zoeken
waar de plek is waar ik heb
afgesproken. Dan zie ik opeens
Wouter met 2 koppen koffie
aanlopen. Een betere ontvangst
kon ik niet wensen! We gaan
ergens zitten en ik vraag Wouter naar zijn achtergrond.
‘Mijn studie begon in Leiden’,
vertelt Wouter, ‘psychologie’.
Wouter vertelt dat dit geen
goede keuze voor hem was
geweest. Hij kon er zijn creativiteit niet in kwijt en de studie
was niet concreet genoeg. Al
snel kreeg Wouter genoeg van
psychologie en begon aan een
andere opleiding, economie
aan de Vrije Universiteit van
Amsterdam. ‘Ook geen succes’,
aldus Wouter. Ondanks dat de
eerste twee jaar van zijn studentenleven op het gebied van stu-
diesucces niet geslaagd waren,
ziet Wouter deze tijd niet als
verloren jaren. In het bijzonder
was Wouter positief over zijn
lidmaatschap bij roeivereniging
Njord, waar hij wijze levenslessen heeft geleerd en later roeicoach is geworden.
Wouter wist niet goed welke
richting hij wilde opgaan en
besloot in plaats van een nieuwe
studie te kiezen voor een jaar te
gaan werken als koerier voor
een apotheek. ‘Mijn zus zei
het al jarenlang, je moet biologie gaan studeren! Na een
jaar gewerkt te hebben en alles
op een rijtje te hebben staan
kwam ik op dezelfde conclusie
uit’. Daarna ging het snel. Binnen tweeënhalf jaar wist Wouter zijn bachelor te halen. Zijn
master heeft hij onlangs binnen
gehaald, cum laude. Tijdens
zijn tweede studie in Leiden
heeft Wouter zich veel laten
betrekken binnen de medezeggenschap, en heeft zo een groot
netwerk opgebouwd. ‘Dit kwam
DOSSIER OPKOMST
later zeer goed van pas’. Zo
heeft Wouter niet alleen in de
opleidingscommissie en faculteitsraad deelgenomen, maar
heeft ook in 2009 een jaar zitting gehad in het faculteitsbestuur als student-lid.
Student ondernemer
Tijdens de masterfase koos
Wouter om het Science Based
Business (SBB) traject in te
gaan. ‘Eén van deze vakken,
Entrepeneurship, heeft veel
indruk op me gemaakt. Tijdens dit vak werden studenten
erop uitgestuurd om ervaren
ondernemers te interviewen.’
Universiteit Leiden Wouter vertelt dat hij een aantal bedrijven in het Bio Science
Park heeft bezocht. In een open
sfeer leerde hij ervaren ondernemers kennen. Het waren
mensen die met technologie het
verschil wisten te maken. Het
bezoek aan het Bio Science Park
was dermate inspirerend dat
het Wouter aanspoorde te gaan
ondernemen. Het gevoel begon
te komen om ‘iets’ op te zetten.
De vraag was nu alleen, wat?
Het haantjes probleem
Waar de meeste mensen hun
inspiratie zochten op het internet, zocht Wouter zijn ideeën
in de wijde wereld. Hij dook in
een berg onbenutte patenten, op
zoek naar een potentiele oplossing voor een probleem waarbij
biologie een antwoord kan bieden. Zo kwam Wouter in contact met hoogleraren van het
academisch ziekenhuis. Hier
ontmoette hij ook zijn latere
rechterhand, Wil Schuttenheim.
Vanuit SBB werd de opdracht
gegeven een businessplan te
schrijven. De opdracht was
om een (wetenschappelijke)
oplossing te vinden voor een
maatschappelijk probleem. De
zoektocht was geopend. Wouter
besefte dat je nu, als student, bij
bijna elk bedrijf kan binnenlopen. Nu is het de truc om een
groot problemen te zoeken dat
speelt binnen een sector. Zo
stuitte Wouter op het probleem
met de haantjes na een gesprek
met een kippenboer. Het merkwaardige was dat voor het
onnodige dierenleed nog geen
enkele oplossing bestond. Toen
kwam de ingeving. ‘Wat nu als
we het geslacht van een kuiken
al kunnen bepalen voordat het
is uitgekomen?’ Al bekend was
dat het kippengeslacht tussen
dag 6 en dag 11 bekend was. Zou
het geslacht nu ook al daadwerkelijk bepaald kunnen worden
15
binnen deze termijn? Wouter
ging samen met Wil met deze
vraag aan de slag en ontdekte
in het lab een biochemische
methode die deze vraag daadwerkelijk zou kunnen beantwoorden. De universiteit bood
Wouter en Wil de faciliteiten
om de opdracht uit te werken,
en ze deden dit met succes. Dit
werd de basis voor het bedrijf In
Ovo, dat Wouter en Wil samen
op hebben gezet in 2010. Ze
kunnen nu het geslacht vanaf
de 9e dag al bepalen.
Er is hiermee echter nog geen
kuiken gered. Het is nu de
opdracht om de methode op
te schalen voor de industrie,
en de meting per ei sneller te
maken. Op die manier kunnen alle mannelijke eieren uit
de productie worden gehaald
en geütiliseerd worden. De kuikens zullen in deze fase er niets
van merken en het onnodig leed
zal zo bespaard blijven.
Rembrandt Donkersloot
Master student Physics
1 6 ORIGIN # 3
jaargang 9, januari 2014
Jugaad
innovation
resources are scarce.
A Jugaad innovation is a creative solution for a problem when
“work-around ”.
like
ing
someth
means
and
Asia
The term Jugaad originates from
find alternative
to
phy
philoso
this
using
at
good
very
are
they
Especially in India
motor vehicles,
Jugaad
ways to fulfill their needs. Good examples are the so called
scrap of moof
use
make
s
builder
used as a cheap form of transportation. Their
engine, most
diesel
A
es.
machin
g
washin
even
mes
tor cycles, tractors and someti
them a
make
tiling,
l
colorfu
some
and
pump,
ion
irrigat
as
often formerly used
ation
combin
in
breaks
welcome addition to the Indian streets. Or aren’t they? Bad
has
ment
govern
Indian
the
that
ts
with heavy loads have led to so many acciden
and
on
lives
g
thinkin
of
way
the
heless,
Nevert
s.
officially banned the Jugaad vehicle
profit is a
izing
maxim
and
costs
izing
minim
Surely,
globe.
the
has spread around
universal desire.
e
Text by: Joris Voorn, Photo by Abhishek Ghaté, www.ghate.m
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden 17
Institute
1 8 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Solving Cell
Division Puzzles
by Correlative Cryo-Light
and Electron Tomography
Streptomyces are Gram-positive multicellular soil-dwelling bacteria which are
commercially used as natural producers of antibiotics, anticancer agents and
immunosuppressants, as well as many
industrial enzymes (Hopwood 2007).
These microbes have an extraordinary
ability to adapt to a diversity of ecosystems and thrive alongside a variety of
competing and coexisting organisms. To
do so, they have evolved a complex multicellular lifecycle, including several steps
of morphological differentiation, with
development tightly linked to antibiotic
production (van Wezel and McDowall
2011; McCormick and Flärdh 2012). This
life cycle starts with the germination of a
spore, from which one or more germ tubes
emerge. A complex mycelial network is
formed as the hyphae grow and branch to
form what is called the vegetative or substrate mycelium (Chater and Losick 1997).
Growth occurs by tip extension, during
which newly synthesized wall material
is incorporated at the hyphal apex (Gray,
Gooday et al. 1990). In Streptomyces, the
combination of tip growth and branching results in exponential growth of the
organism (Jakimowicz and van Wezel
2012).
Nutrient depletion and other stresses
(heat, drought, competing microbes)
are considered the major triggers for the
onset of aerial mycelium formation in the
soil and also on solid-grown cultures in
the laboratory environment. At this point,
hydrophobic vegetative hyphae break
through the moist surface of the soil or
agar and grow into the air (Claessen, de
Jong et al. 2006). Multiple cell division
occurs, whereby up to 100 division septa
are formed more or less simultaneously,
and the multigenomic aerial hyphae are
converted into chains of unigenomic
spores. These spores then disseminate
to start the formation of new colonies in
more favourable conditions.
In liquid-grown cultures, on the other
hand, most streptomycetes stay in their
vegetative state and form a branched
mycelium, taking on a variety of morphological shapes, from dense pellets to
small fragmented mycelia. In general, the
morphology of liquid-culture pellets is a
determining factor for productivity during industrial fermentations of filamentous organisms (van Wezel, McKenzie
et al. 2009), with larger clumps favoring
antibiotic production in Saccharopolyspora erythraea (Wardell, Stocks et al.
2002), and fragmentation stimulating
enzyme production by Streptomyces lividans (van Wezel, Krabben et al. 2006).
The understanding and control of mycelial morphology is thus key for optimization of industrial fermentations (Celler,
Picioreanu et al. 2012). With this in mind,
the purpose of my PhD project was to
combine different approaches and tech-
niques to arrive at a better understanding
of Streptomyces morphogenesis and development, with the ultimate aim to improve
Streptomyces as a production platform in
industrial biotechnology.
To this end, one of my major research lines
involved using cryo-electron tomography
(cryo-ET) to study the ultrastructure of
Streptomyces hyphae. Cryo-ET provides
a unique opportunity to visualize and
increase fundamental understanding of
morphogenesis, capturing the ultrastructure of tip growth, branching, and cell
division at nanometer resolution. Work
on my thesis coincided with the opening
of the Netherlands Centre for Electron
Nanoscopy (NeCEN) in 2012, and so, in
close collaboration with Dr. Roman Koning from the LUMC, I was able to use the
new 300 keV Titan microscope to image
vegetative cell division as no one has seen
it before. In fact, in the past years, the possibility to image biological samples at high
keV has been revolutionizing the field of
bacterial cell biology and providing exciting new insights into macromolecular
structure-function relationships in bacteria. 3D reconstructions, or tomograms, of
tilt series images collected with the electron microscope provide an inside-view of
cryo-fixed cells at conditions directly relevant to the native state of the cell, avoiding
the artifacts of chemical fixatives. Building on this technology, we also developed
cryo-correlative light and electron tomog-
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden 19
Cryo electron tomograms show that complicated internal structures exist in hyphae. A tomographic slice through a Streptomyces hyphae is
shown surface rendered, with the cell wall in blue and the membrane in yellow. A flat membrane structure is highlighted in red, which seems
to invaginate at the site of division. Small vesicles within the newly forming septum are shown in purple.
raphy (cryo-CLET) for use in Streptomyces. Cryo-CLET correlates the images
acquired by fluorescence light microscopy
and electron tomography, enabling selective labeling and identification of cellular
components as well as DNA and mapping
of these lower resolution data onto high
resolution tomograms.
Investigating Streptomyces cell division in
young vegetative samples, we found that
large membrane structures form within
hyphae prior to crosswall formation (see
figure below). Combining cryo-CLET
and live fluorescent light microscopy, we
discovered that the membranes, enriched
in phosphatidylglyderol and cardiolipin,
dynamically localize during development,
and play a major role in division-site
selection as well as nucleoid segregation
in hyphae. As the various control systems
that act to ensure that division occurs at
mid-cell in rod-shaped bacteria are missing in Streptomyces sp., it was until now
not clear how and where crosswall formation is initiated and completed in the
multinucleoid hyphae. Our cryo-CLET
work sheds light on this process. A better
understanding of vegetative cell division
can lead to new insight into mycelial differentiation and morphogenesis within
liquid grown samples, as well as frag-
mentation, and can lead to new strain
improvement strategies for production
purposes.
Our study also illustrates the power of
cryo-electron tomography and correlative
techniques for elucidating the ultrastructural details of cell-cycle processes. Excitingly, we are only at the tip of the iceberg
in terms of what can be discovered with
these technologies. Improvement in cryolight resolution, as well as fluorescence
signal enhancement of reporters (such
as eGFP) under cryo-conditions should
achieve a long-term goal, namely the
localization of protein complexes directly
in high resolution images, and on native
samples. Development of live-fluorescent
imaging - prior to plunge freezing of samples for tomography - will make possible
the capture of dynamic events as they are
taking place. With these technologies,
high resolution structural information
can be gained about cell-cyle processes,
creating macromolecular landscapes of
the unperturbed cell.
On November 27th, 2013 I defended my
PhD thesis, entitled A Multidimensional
Study of Streptomyces Morphogenesis
and Development. The work briefly outlined here can be found described in
detail in my dissertation. I am happy to
have gotten the chance to continue my
project in the Molecular Biotechnology group of Prof. Gilles van Wezel as
a postdoctoral researcher until the end
of June 2014. More information on the
work done in the group can be found at
http://science.leidenuniv.nl/index.php/
ibl/mbt.
Kasia Celler
PhD student at Insitute of Biology Leiden
k.celler@chem.leidenuniv.nl
20 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Doo
Uit
ouden Doo
Uit den ouden
Wie vaak door de Breestraat loopt zal het
bordje misschien wel eens gezien hebben:
”In dit huis beheerste één man meer talen
dan wie ook in Europa,” vertelt het plakkaat
bij nummer 113 ons. In dit pand woonde
eind zestiende eeuw Josephus Justus Scaliger,
toen hoogleraar aan de Universiteit Leiden.
Hij bezat een uitgebreide kennis van onder
andere het Latijn, Grieks, Hebreeuws,
Aramees, Arabisch, Koptisch en Ethiopisch
- een aantal van deze talen heeft hij zichzelf
geleerd met behulp van oude geschriften.
Vóór Scaliger werd aan de universiteit alleen
de geschiedenis van het oude Griekenland en
Romeinse Rijk bestudeerd; Scaliger was ook
geïnteresseerd in andere oude beschavingen.
Onder Scaligers hoogleraarschap werden
ook de Joodse, Egyptische, Babylonische
en Perzische geschiedenis toegevoegd
aan het curriculum. In die periode stak
de universiteit Leiden, dankzij Scaliger,
met kop en schouders boven andere
universiteiten in Europa uit op het gebied
van onderwijs in klassieke en oosterse talen.
Auteur: Marieke Vinkenoog
S
caliger gaf geen college, maar leidde wel werkgroepen die bestonden uit geselecteerde excellente studenten. Hij hield zich zelf voornamelijk bezig met Bijbelonderzoek en was erg kritisch naar
teksten van collega’s, waarmee hij zich niet erg geliefd
maakte. Toch bleef hij dankzij zijn kennis en geschreven werken in hoog aanzien staan in Leiden. Talen en
geschiedenis waren de belangrijkste vakgebieden voor
zijn Bijbelonderzoek. Volgens hem was slechte grammatica de enige oorzaak van onenigheid in religieuze
geschriften. Een bekende uitspraak van hem is dan ook:
"Utinam essem bonus grammaticus. Non aliunde discordiae in religione pendent quam ab ignoratione grammaticae" (Ik wil een goede grammaticus zijn. Religieuze
verdeeldheid is enkel afhankelijk van onwetendheid
over grammatica) .
Een probleem dat historici vaak tegenkomen is dat in
teksten uit verschillende landen ook verschillende
kalenders voorkomen. Historische gebeurtenissen uit
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden 21
osch
osch
landen met dezelfde kalenders kunnen gemakkelijk
op een tijdlijn geplaatst worden, maar wanneer niet
dezelfde kalender gebruikt wordt ligt dat een stuk
lastiger. Scaliger stelde daarom in 1583 de Juliaanse
datering voor, bestaande uit periodes van 7980 jaar.
Dit getal is het product van 28 x 19 x 15, respectievelijk het aantal jaren in de cyclus van de Juliaanse
kalender, de cyclus van Meton, en de indictiecyclus
(zie kader).
Door het aantal jaren van de verschillende kalenders
met elkaar te vermenigvuldigen kwam Scaliger tot
de Juliaanse periode, waarmee de kalenders verenigd
werden en een gemeenschappelijke tijdlijn opgesteld
kon worden. Als beginjaar voor de huidige Juliaanse
periode koos hij het jaar 4713 v. Chr, omdat voor dat
jaar geen geschreven geschiedenis bekend was. 2014
is dus jaar 6727 van de huidige Juliaanse periode, en
de volgende periode begint pas in het jaar 3268.
Tegenwoordig kom je alleen nog in aanraking met de
Juliaanse datering in de sterrenkunde; daar wordt de
Juliaanse dag standaard gebruikt. De Juliaanse dag is
simpelweg het dagnummer van de huidige Juliaanse
periode, waarbij de dag begint om 12 uur ’s middags,
Greenwichtijd. De Juliaanse datum is niet afhankelijk van plaatselijke tijd, maar wordt berekend aan de
hand van de universele tijd. De datum is dus altijd
overal op aarde hetzelfde, wat hem geschikt maakt
voor wetenschappelijk gebruik. Ook is het met de
Juliaanse datum makkelijk om het tijdsverschil tussen twee gebeurtenissen te berekenen: door de twee
tijdstippen of dagen van elkaar af te trekken, wordt
meteen het tijdsverschil verkregen.
Met behulp van de Juliaanse periode wist Scaliger
historische gebeurtenissen uit verschillende oude
beschavingen te verenigen in één chronologie. Hij
publiceerde deze geschiedenis in zijn boek ‘Opus de
emendatione tempore’ ((Werk aan de verbetering
van tijd) study on the improvement of time, 1593)
De Juliaanse kalender is het dateringsysteem dat ingevoerd is door
Julius Caesar. Een jaar bestaat uit 365 ¼ dagen, verdeeld over 12 maanden die elk 30 of 31 dagen bevatten, behalve februari, die 28 dagen (29
in een schrikkeljaar) heeft. Klinkt bekend? Klopt, het systeem dat we
tegenwoordig gebruiken, de Gregoriaanse kalender, is bijna hetzelfde
als de Juliaanse kalender. Halverwege de 16e eeuw bleek dat de Juliaanse kalender de lengte van een jaar had overschat met 11 minuten en
14 seconden. Op dit moment verschillen de Juliaanse en Gregoriaanse
kalenders 13 dagen. Een cyclus in de Juliaanse kalender duurt 28 jaar:
zo lang is nodig voordat alle data weer op dezelfde dag van de week
vallen.
De cyclus van Meton duurt 19 jaar; na elke cyclus staan de zon en de
maan weer in dezelfde positie. De Atheense astronoom Meton stelde
aan de hand van deze cyclus een kalender op die zowel op de zon als op
de maan was aangepast. De jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 waren schrikkeljaren en hadden 13 maanden. De tijdrekening in Mesopotamië en
India waren gebaseerd op de cyclus van Meton.
Indictie is een systeem dat gebruikt werd in het oude Rome. Elke 15
jaar begon een nieuwe cyclus; er werd gesproken van ’jaar 1 van de
indictie,’ enzovoorts. Dit systeem werd tijdens de middeleeuwen door
heel Europa gebruikt om officiële documenten te dateren. De cycli zelf
werden niet genummerd, dus was altijd aanvullende informatie nodig
om het jaartal te berekenen.
2 2 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
On the origin of
Foto’s: Rebecca van Rijn
The schoolchildren in these pictures
are from Soweto, and they are
standing near the Hector Pieterson
Memorial. This is part of the Hector
Pieterson Museum, named after
the thirteen year old boy who was
shot dead when the police opened
fire on protesting students during
the Soweto uprising. The uprising
was against making Afrikaans the
medium of instruction at schools,
which not all students could speak.
The day of the uprising, the 16th
of June, has now become a public
holiday called ‘Youth Day’.
DOSSIER OPKOMST
a diverse
country
Foto’s: Jan van
Universiteit Leiden Wijk
The children from Soweto wear school uniforms, looking no different from the students you
expect to find in England or the Netherlands. Those from Lesotho, a small country enclosed by
South-Africa, experience school differently. As you can see, their school is a simple building.
It was built using aid, which provided them with both this school and course material.
23
24 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Culinaire Chemie met
u
n
e
M
s
'
r
e
d
n
Sa
cht:
Voorgere
t pickels
e
m
s
m
o
popped
echt:
Hoofdger
y, bereid
r
r
u
c
e
s
India
oomde
t
s
e
g
t
e
m
kabeljauw
t:
Nagerech
tjes
mandarijn
Sander
van Kasteren
Lowlands, studeren aan Oxford en Black Swans
waren niet de gespreksonderwerpen die de Origin
redactie had gepland voor het bezoek aan dr.
Sander van Kasteren. Hoewel niet ontkend kan
worden dat dit in relatie staat met de fles witte
wijn die het formele kader van het interview
deed verzwakken, was de sfeer binnen huize
Van Kasteren dermate aangenaam dat iedereen
zich hier snel zou thuis voelen. Onder het genot
van een Indische schotel werpt Origin een blik
in het bijzondere leven van deze biochemicus.
Auteur: Rembrandt Donkersloot
DOSSIER OPKOMST
Nadat ik wederom de ergernissen van het
openbaar vervoer heb mogen ervaren,
zoek ik met behulp van mijn GPS de weg
door de Amsterdamse straten, waarna ik
hongerig arriveer bij de bestemming. Ik
bel aan en even later klikt de deur van het
slot. De gang is donker, maar na een aantal trappen zie ik het silhouet van Sander.
Ik word warm onthaald en voorgesteld
aan zijn vriendin, Mirjam. Zij is druk
bezig met hun kleine dochtertje, Eleah.
Ik kijk in het rond. De woonkamer is
modern ingericht, maar wordt voornamelijk gedomineerd door het rondslingerende speelgoed. Verderop zie ik een bas
gitaar en een versterker, dat kan nog eens
interessant worden!
The Black Swan
Opeens komt hun zoontje, genaamd
Taran, van een jaar of 2 naast me zitten
op de bank. Hij speelt met een boek getiteld ‘The Black Swan’. ‘Een meesterwerk’,
vertelt Sander. ‘Het boek is geschreven
door Nassim Nicholas Taleb, een econoom. Het boek beschrijft de filosofie
achter willekeurigheid en de kracht van
bijzondere toevalligheden die een grote
Universiteit Leiden impact op het dagelijks leven veroorzaken. Gebeurtenissen die vooraf niet
voorspelbaar waren maar enorme gevolgen hebben, noemt Taleb “Black Swans”.’
Terwijl Sander zich naar de keuken haast
om de laatste handelingen aan de curry
te verrichten biedt Mirjam mij papadums
met pickles aan. Op de achtergrond hoor
ik een track van Bill Calahan. Wanneer
Sander terugkomt met 3 glazen wijn merk
ik op dat de muziek me sterk doet denken aan The Whitest Boy Alive. Verrassend genoeg kennen Sander en Mirjam
deze band van Lowlands 2008. Zonder
het te weten heb ik een gevoelige snaar
geraakt. Sander maakt het me duidelijk:
‘Ik heb Mirjam op mijn 16e leren kennen
tijdens een avondje stappen in Wageningen. De romantiek was echter geen lang
leven gegund: Mirjam woonde in Rotterdam terwijl ik in Den Haag verbleef. Een
lange afstand relatie op die leeftijd is nu
eenmaal moeilijk vol te houden. Achttien
jaar later gingen we beiden onafhankelijk van elkaar naar Lowlands. Per toeval kwamen we elkaar tegen. Het was de
juiste plek en tijd voor nieuwe liefde. Het
was in feite mijn Black Swan moment, in
25
die tijd had ik plannen om naar Amerika
te gaan voor onderzoek. Ik besloot echter
door deze gebeurtenis om terug te keren
naar Nederland.’
Aan tafel en naar de Beurs
Het word tijd om aan tafel te gaan. Ik
vraag Sander naar de geschiedenis van
zijn wetenschappelijke carrière. Sander
vertelt dat hij was uitgeloot voor medicijnen in Nederland. Al bewust zijnde van
zijn kansen bij deze loterij, had hij vooraf
gekeken in Engeland wat daar de opties
waren. In de academische centra in Engeland kon je alleen met medische ervaring
terecht, maar voor andere studies kon hij
wel terecht. Zo is Sander voor een jaar
naar Edinburgh gegaan om scheikunde
te gaan studeren. Sander vertelt: ‘Het
Britse leven viel goed in de smaak en het
jaartje studeren in Edinburgh werden er
5. Hierna besloot ik te gaan werken bij
een peptide vaccine bedrijfje, dat vaccins
tegen chlamydia ontwikkelde. Helaas
werkten de vaccins niet en het bedrijfje
ging over de kop. Andere opties moesten nu worden afgegaan. Ik zette hoog
2 6 ORIGIN # 3
in en solliciteerde voor een PhD positie
aan Oxford. Het sollicitatie gesprek verliep soepel, en ik kreeg de positie die ik
wilde. De vier jaar daarna stonden in het
teken van hard werken, maar het was het
waard. Na mijn promotie waren de pijlen
gericht op Amerika. Een postdoc positie
kwam vrij, alleen moest het onderzoek
wel met eigen geld uitgevoerd worden. Zo
begon ik aan mijn eerste beursaanvraag.’
Met een onderzoeksgroep uit Schotland
wist Sander een beurs binnen te halen.
De koers werd echter gewijzigd na zijn
bezoek aan Lowlands in 2008. Sander
besloot in Nederland te gaan werken en
vond een baan bij het Nederlands kankerinstituut (NKI). Hij besloot om de
beurs door te zetten en wist uiteindelijk
een Veni binnen te halen, waarna Sander een tenure track positie aangeboden
kreeg bij de Universiteit van Leiden.
Moleculen en Vaccines
Ik vraag Sander naar zijn onderzoek hier,
en naar de publicatie over MHC moleculen die hij onlangs heeft uitgebracht.
Sander corrigeert me, het betreft geen
jaargang 9, april 2014
publicatie, maar een ‘review article’: een
wetenschappelijk artikel dat de belangrijkste uitkomsten van publicaties over
MHC moleculen op een rijtje zet. MHC
moleculen spelen een belangrijke rol bij
het ontwikkelen van vaccinaties. Deze
moleculen helpen het immuunsysteem
besmette cellen te herkenen. Sander is
voornamelijk bezig met het beter begrijpen van het beladen van MHC moleculen, want in de literatuur bestaat momenteel veel controverse. ‘Veel literatuur
blijkt onjuist te zijn, en dit is moeilijk te
achterhalen. Zo bestaan er artikelen die
het effect aan een chemische remmer
toeschrijven, maar er wordt niet meegenomen dat er ook 5 andere belangrijke
eiwitten worden geremd. Het fundament
van de bestaande kennis is dus momenteel onstabiel. Binnen dit veld is het
daarom belangrijk om secuur te werk te
gaan. Het uiteindelijke doel is om nieuwe
anti-kanker vaccines te ontwikkelen.
Deze vaccines zouden dan het immuun
systeem van patiënten moeten heractiveren dat door de tumor is stilgezet.’
Terwijl Sander een mandarijn aanbiedt
vervolgt hij zijn verhaal, nu over onderwijs. Hij vertelt over zijn ervaring als
docent. Momenteel geeft Sander het vak
‘Chemical Genetics’ aan master studenten Chemistry. ‘Het is een kleine klas,
maar dat is juist fijn. Op die manier is
het nog mogelijk om tijdens de les een
dialoog aan te gaan met studenten, en is
goed bij te houden wat wel en niet goed
overkomt.’
Verder begeleidt Sander momenteel 4
aio’s. Het is een flinke klus om iedereen
goed te kunnen helpen, maar gelukkig
zijn ze allen getalenteerd en hebben minimale input nodig om verder te komen in
het onderzoek. De aio’s begeleiden op
hun beurt weer master en bachelor studenten. Sander vindt het belangrijk dat
dit ook goed gebeurd, want uiteindelijk
moeten zij later ook een onderzoeksgroep gaan leiden.
Grant & Band
Momenteel is Sander naast onderwijs en
onderzoek druk bezig met een aanvraag
van een grote beurs, de ERC Starting
Grant. De beurs is goed voor anderhalf miljoen euro; voor de fase van zijn
wetenschappelijke carrière waar
Sander zich in bevindt, is dit
de meest prestigieuze beurs die
haalbaar is. Echter, de concurrentie is moordend. De vorige
keer was de kans dat een aanvraag gehonoreerd wordt minder dan 9%, naar verwachting
zal dit nog lager zijn. Gelukkig
krijgt Sander de nodige support
vanuit de Universiteit. Zo helpt
expertise centrum LURIS (Leiden University Research and
Innovation Services) bij Europese beurs aanvragen. Als assistent professor is het belangrijk
dat er naast goed onderzoek ook
geld wordt binnen gehaald. Er
gaat daarom veel tijd zitten in
het schrijven van een beurs aanvraag. Dat is soms wel jammer,
want deze tijd steekt Sander liever in zijn onderzoek.
DOSSIER OPKOMST
Mijn oog valt weer op de basgitaar en
de versterker en ik vraag Sander of hij
in een band zit, Sander lacht en vertelt dat hij al sinds zijn 14e in bandjes
speelt. Sterker nog, hij twijfelde tussen het conservatorium en de universiteit. Zijn ouders gaven hem destijds
het gouden advies: muziek wordt een
stuk minder leuk als het geen hobby
meer is! Nu speelt Sander als bassist
in een band. Het is zijn uitlaatklep
geworden. Sander vertelt: ‘De twee
vrienden waarmee ik maandelijks
repeteer hebben zelf ook drukke
banen, dus serieus zal het nooit
worden. Hoewel… een optreden
voor vrienden zit er waarschijnlijk nog wel in! Het belangrijkste
is dat muziek maken nu een goede
uitlaatklep is. Het is belangrijk om
dergelijke elementen in je leven te
houden. Het is namelijk gemakkelijk om je te laten opzuigen door je
werk als je er van houdt. Je vergeet
dat er wat buiten bestaat. Nu kan
ik dat niet meer vergeten, want dan
krijg ik lego naar mijn hoofd.’
Universiteit Leiden 27
2 8 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Fossielendag
In 2013 had de Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire
Geologie (WTKG) hun 50-jarig jubileum, wat gevierd
werd door in een weiland in de Achterhoek (bij Miste)
een 4 meter diep gat te graven. Op 9 februari stelden een
aantal enthousiaste paleontologen hun vondsten tentoon
in het Naturalis.
Auteur: Linda Poppe
Als wij de zaal binnenwandelen, is het een
drukte van jewelste. De lange tafels van
LiveScience zijn bedekt met bakken vol 16
miljoen jaar oude fossielen. Ieder heeft zo
zijn favorieten, en zodoende is er aardig wat
materiaal en kennis te bespreken en uit te
wisselen. Aan de ene tafel zit een groepje
ijverig tanden te determineren, aan een
ander laat een gedreven paleontoloog millimeters grote gehoorbeentjes zien aan een
van de jongere bezoekers.
In de loop van de middag vertellen een aantal leden van de werkgroep over hun werk,
vondsten en onderzoek. Tijdens de lezing
zijn er voortdurend vragen, zeker bij de
kinderen in het publiek. Na de lezing gaan
wij weer naar huis, maar de paleontologen
zijn nog lang niet klaar: er zijn een aantal
bijzondere ontdekkingen gedaan, en er is
nog veel meer te bespreken.
Meer weten over activiteiten in het Naturalis of over de WTKG? Kijk op:
http://www.naturalis.nl/nl/
het-museum/agenda/
http://www.wtkg.org/
Life Science Symposium:
‘Limits of Lifespan’
Why do we age? What can be done to slow it down?
Every day we are getting older. But why do we age? Ageing is an
unavoidable process, accompanied by many disadvantages. But
what can we do to slow it down? To counter the causes and effects
of ageing, enough knowledge must be acquired on the ageing process and the mechanisms that are involved. Worldwide, many
interesting studies are being done on the causes and the consequences of ageing, as well as on potential remedies to counter the
ageing process. Do you want to know more about the biological and chemical reasons for ageing? Or are you interested in what the consequences
of ageing are on a societal and business level? You are invited to
attend the Life Science Symposium ‘LIMITS OF LIFESPAN –
understanding and countering the causes of ageing’, organized
by Study Association LIFE. Learn all about this topic from (inter)
national experts on 12 May 2014 in the ‘Stadsgehoorzaal’ in Leiden.
Speakers with a scientific or business background will elaborate on
ageing from the perspective of (bio)medical sciences, ethics and
policy-making. Among others, speakers from MIT and the Max
Planck Institute for Biology of Ageing will be present. Lunch and
drinks are included. Visit our website www.lifesciencesymposium.
nl for more information and tickets!
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden ‘All they ever did
was build a wall?’
Recensic
Auteur
By: Linda Poppe
No matter where you are, when you
open a history book, the pages are
filled with stories on the events of the
past. But what events are and aren’t
mentioned, remains to be seen. For
instance: in the Netherlands, you will
see descriptions of our Iconoclastic
Fury (Beeldenstorm). Open a similar
book anywhere else and it will most
likely remain unmentioned. Teaching
history happens to be quite a nationalistic affair. No wonder countries
such as China, India and Mongolia are
barely mentioned. The East is, almost
in its entirety, an omitted subject.
Ian Morris’ ‘Why the West rules – for
now’ surely doesn’t neglect to mention the East. This book explains what
the West and East really are, how they
are different and why they are different. Also, it predicts what the next
steps might be. Morris addresses these
issues using not only history, but also
anthropology, biology, geography, and
sociology. He makes a scale of development, giving points to certain aspects
of developments in a very inventive
way. After explaining exactly how
everything is defined, the real journey
through history begins.
And what a journey. Morris starts at
the very root of mankind and explains
how Homo sapiens came to be. He
describes the way the species spread
across the planet and slowly started
inventing, farming and building villages. It might as well have been a work
of fiction, as this story of humanity certainly reads like one. While
describing big events, Morris also
tells the tales of the priests, kings and
simple folks and all the shenanigans
they were responsible for. The result is
entertaining and intelligent, that kept
me engaged throughout. An impres-
29
sive feature, considering the books
length (622 pages; it is a bit of a whale).
Unfortunately, it remains very difficult
to predict the future. In his conclusion,
Morris suddenly seems to brush aside
facts and figures to assume only two
possible outcomes. I will refrain from
mentioning what these outcomes are,
but here the book manifests a lack of
knowledge one usually expects from
less intelligently written popular science books. Morris relies too heavily
on vague predictions made by others,
and by doing so chooses the wrong
authority figures. On a more comfortable subject, the West and the East,
Morris fortunately does not need to do
so, providing the answers we sought
neatly.
Aside from this slight disappointment
I experienced in the last chapter (and
you might just disagree with me), I was
very impressed by this book. It is both
cleverly written, well-structured and
Morris has a very resourceful way of
addressing the development of mankind. For people who want to know
more about this subject, and perhaps
specifically the East and its relations to
the West, this book is a treat.
Ian Morris
Over de auteur: Ian Morris is Jean
and Rebecca Willard Professor of
Classics and Professor of History at
Stanford University and a Fellow of
the Stanford Archaeology Center. He
has published several previous books,
and he is now writing a new book
called 'War! What is it Good For?'
Omslag
Origin Suggests:
'Guns, Germs
And Steel' By
Jared Diamond
Recente besprekingen
Darwin in Leiden
COLUMN
30 ORIGIN # 3
jaargang 9, april 2014
Faecal Transplants
Curing Diabetes with poo
Most people think of their stool as merely waste, but new evidence suggests that the
excrements of healthy individuals might actually be used to treat metabolic disorders
such as obesity and diabetes.
You may not be aware of it, but your body is home to trillions of
bacteria. In fact, they outnumber your own cells by at least an
order of magnitude. One can imagine that by the sheer force of
their numbers these critters are able to exert an enormous influence on your bowels. For better or worse.
Most of your microbiota resides in your intestines where they aid
in digestion. The composition of the different types of bacteria,
however, is not the same for every individual. A Danish study led
by Nadja Larsen from the University of Copenhagen found that the
gut microbiota of adults with type 2 diabetes differed from their
non-diabetic counterparts. Interestingly, the bacteria in people
with the metabolic disease are not thought to be the result of diabetes, but part of the cause.
Using this idea, another team of scientists at the Academic Medical
Center in Amsterdam transplanted the faeces of healthy individuals into patients with metabolic syndrome. After six weeks, the
ones that received the transplant showed improved insulin sensitivity indicative of a decrease in diabetes. Unfortunately, the subjects’ microbiota relapsed causing the initial symptoms to return.
that the drug also influences the intestinal microbiota in mice,
resulting in reduced obesity. The medicine works by decreasing the
relative proportion of some specific bacterial strains that normally
produce enzymes capable of hydrolysing bile salts. The reduction
of these enzyme-producing-bacteria causes bile acids to accumulate, leading to the inhibition of a pathway associated with bile
acid, lipid and glucose metabolism. Thus, the mice treated with
Tempol were leaner than their untreated companions.
Directing drugs at the microbiota instead of at the body directly
is a novel way of treating diseases. It requires healthcare to think
differently. But consumers should also be aware of all the bacteria
living inside. At the moment, a medicine to treat obesity is still far
off. You should therefore take good care of your intestinal critters.
For now, faecal transplants are the only treatment they have yet to
offer.
Auteur: Dylan van Gerven
References:
Gravitz, L. (2012). Microbiome: The critters within.
[10.1038/485S12a]. Nature, 485(7398), S12-S13.
Larsen, N., Vogensen, F. K., van den Berg, F. W. J., Nielsen, D. S., Andreasen, A. S., Pedersen,
Faecal transplants are still a long shot. Besides, they might not be
very pleasant since the homogenised stool is administered through
the rectum. Therefore, scientists are currently looking for drugs
that merely influence the microbiota in the intestines.
One of these promising novel drugs is Tempol. This anti-oxidant
medicine is often used to protect people from the effects of radiation. However, a recent article in Nature Communications unveils
B. K., et al. (2010). Gut Microbiota in Human Adults with Type 2 Diabetes Differs from
Non-Diabetic Adults. [doi:10.1371/journal.pone.0009085]. PLoS ONE, 5(2), e9085.
Swayne, M. (2013) Adjusting bacteria in intestines may lead
to obesity treatments. Penn State News.
Li, F., Jiang, C., Krausz, K. W., Li, Y., Albert, I., Hao, H., et al. (2013). Microbiome
remodelling leads to inhibition of intestinal farnesoid X receptor signalling and
decreased obesity. [doi:10.1038/ncomms3384]. Nature Communications, 4.
The tempol treated mice (right) were strikingly leaner than their non-treated counterparts, despite being
on the same diet. "Biome Obesity-001" by Penn State is licensed under CC BY ND 2.0
DOSSIER OPKOMST
Universiteit Leiden AGENDA
5 april 2014
Universitaire Open Dag
Bachelor­opleidingen
Maak kennis met alle bachelor opleidingen van de Universiteit van Leiden in
en om de Pieterskerk. Meer informatie op opendageninleiden.nl
Maandag 12 mei 2014
Life Science Symposium ‘LIMITS
OF LIFESPAN - understanding and
countering the causes of ageing’
Why do we age? What can be done to slow it down? (Inter)
national experts will elaborate on the topic of ageing from the
perspective of (bio)medical sciences, ethics and policy-making in the ‘Stadsgehoorzaal’, Leiden. More information and tickets:
www.lifesciencesymposium.nl
5&6 juni 2014
Leiden Science Event
Informatie zal binnenkort te vinden zijn op de facultaire website.
VOLGEND NUMMER
Elke dinsdag
Korte presentaties van onze eigen onderzoekers over hun recente ontdekkingen (12h30-13h15), gevolgd door een gezamelijke lunch (13h15-13h45).
Locatie: De Sitterzaal, Oortgebouw
Winning is something we all dream of, whatever the competition may be. But what is
winning like in science? Next Origin will be
devoted to all sorts of prizes and rewards, and
the people who receive them.
Elke donderdag
Verschillende verenigingen of onderzoeksafdelingen staan achter de bar om
vanaf 16h00 een drankje met elkaar te drinken. Van harte aanbevolen!
COLOFON
Oplage
5.700
Redactieadres
Origin Magazine
Einsteinweg 55
2333 CC Leiden
originredactie@gmail.com
www.originmagazine.nl
071 527 4538
Aan deze Origin werkten mee
Geert Daudey, Kasia Celler, Wouter Bruins, Sander
van Kasteren, Sinziana
Cristea, Niels Fluitman,
Jan van Wijk
Redactie
eindredactie
Rembrandt Donkersloot
hoofdredactie
Linda Poppe
redactie Marit van Santen, Anja
Rienitz, Annette Emerenciana,
Carlos de Lannoy, Dylan van
Gerven, Joris Voorn, Linda
Poppe, Lisette Hemelaar, Mark
Weijers, Jessica Elferink, Rob
van Wijk, Danique Keiman,
Rebecca van Rijn, Marieke
Vinkenoog, Rembrandt Donkersloot
Productie
Drukkerij De Bink
ISSN
2352-0051
Alle rechten voorbehouden.
Ontwerp en vormgeving
Balyon, Zoeterwoude
Origin en al haar inhoud
© Faculteit der Wiskunde
en Natuurwetenschappen,
Universiteit Leiden.
31
Heb jij een profiel
natuur en techniek of
een profiel natuur en
gezondheid?
Wil je weten hoe het is
om na het vwo een
bèta studie in Leiden te
volgen?
Lees alles over onze
studies op
studereninleiden.nl
Bij ons leer je de wereld kennen
e
nd
u
nk ca
e
r
i
r
te mat ie gy
S
r
e - Info nom nolo ogie
d
o
l
n
n
ku de - & Ec Tech Bio ppe
r
u
tu skun tica ce & gy cha
a
lo ens
N Wi ma en
o
i
n
r
et
o r Sc ch
f
n
W
e
I
ula e & T che
c
ole ienc eutis
M c
S mac
e
Lif -Far
Bio