Overview of 3G
Presented by
Warakorn Srichavengsup, Ph.D.
Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
First Mobile Radio Telephone
1924
source: www.bell-labs.com/technology/wireless/earlyservice.html
World Wireline and Mobile
Wireless Subscribers, 1995–2004
Source: International Telecommunication Union website database: http://www.itu.int/ITU-D/ict/statistics/
Cellular Mobile Telephony
2
5
3

Cellular concept


Frequency reuse


Bell Labs (1957 & 1960)
Typically every 7 cells
Handoff as caller moves
1
2
1
7
2
5
1
6
4
7
5
3
2
2
3
6
4
7
3
6
1
4
7
5
Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
1G — Separate Frequencies
FDMA — Frequency Division Multiple Access
30 KHz
Frequency
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
First Generation

Advanced Mobile Phone Service (AMPS)



Nordic Mobile Telephony (NMT)




officially introduced in the Americas in 1983
800 MHz frequency band
Sweden, Norway, Demark & Finland
Launched 1981; now largely retired
450 MHz; later at 900 MHz (NMT900)
Total Access Communications System (TACS)


developed for use in the United Kingdom; similar to
AMPS; deployed 1985
900 MHz frequency band
First Generation
First Generation
Technology: FDMA and Analog Technology.
 Shortages:
 Inference.
 Poor security.
 Advantages: convenience for communication

Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
Second Generation — 2G
Second Generation — 2G


Digital systems
Leverage technology to increase capacity

Speech compression; digital signal processing
Second Generation — 2G

IS-136 North American TDMA




GSM: Global System of Mobile communications







Went into commercial service in 1992
Based on TMDA technology
Dominant world standard today
900 MHz band; later extended to 1800MHz
Added 1900 MHz (US PCS bands) and 850 MHz
Quadband GSM phone can roam the world today
CDMA: Code Division Multiple Access



also known as D-AMPS (Digital Advanced Mobile Phone System)
prevail in South and North
Speech coded as digital bit stream
Compression plus error protection bits
Standardized in 1993 as IS-95
Brand name for IS-95 is cdmaOne
PDC


TDMA-based technology
Only used in Japan
Second Generation — 2G
Technology: TDMA, CDMA
 Advantages:
 Higher frequency available
 Good security
 Higher capacity
 Good speech quality

1G — Separate Frequencies
FDMA — Frequency Division Multiple Access
30 KHz
Frequency
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
30 KHz
2G — TDMA
Time Division Multiple Access
One timeslot = 0.577 ms
One TDMA frame = 8 timeslots
Frequency
200 KHz
200 KHz
200 KHz
200 KHz
Time
Multi-Access Radio Techniques
2G & 3G — CDMA
Code Division Multiple Access

Spread spectrum modulation





Originally developed for the military
Resists many kinds of interference
Coded modulation hidden from those w/o the code
All users share same (large) block of
spectrum
Almost all accepted 3G radio standards are
based on CDMA

CDMA2000, W-CDMA and TD-SCDMA
Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
Third Generation — 3G

Higher bandwidth enables a range of new applications!!
 Video streaming, TV broadcast
 Video clips – news, music, sports
 Enhanced gaming, chat
 Video conferencing
 Real-time financial information
3G Vision


Provide seamless global roaming, enabling
users to move across borders while using the
same number and handset
Increased data rates (Second-generation
systems only provide speeds ranging from
9.6 kbps to 28.8 kbps)


384 kbps while moving
2 Mbps when stationary at specific locations
International Standardization

ITU (International Telecommunication Union)


IMT-2000


Stands for International Mobile Telecommunications
2000
National and regional standards bodies are
collaborating in 3G partnership projects


Radio standards and spectrum
ARIB, TIA, TTA, TTC, CWTS. T1, ETSI
3G Partnership Projects (3GPP & 3GPP2)

Focused on evolution of access and core networks
3G Standards

3G Standard is defined by ITU and is called as IMT-2000
(International Mobile Telecommunications-2000)
IMT-2000 Radio Standards

IMT-MC* Multi Carrier CDMA: CDMA2000


IMT-DS* Direct Spread CDMA: W-CDMA




Evolution of IS-95 CDMA, i.e. cdmaOne
New from 3GPP; UTRAN FDD
IMT-TC** Time Code CDMA

New from 3GPP; UTRAN TDD

New from China; TD-SCDMA
IMT-FT** FDMA/TDMA (DECT legacy)
IMT-SC* Single Carrier (UWC-136): EDGE

GSM evolution (TDMA); 200 KHz channels; sometimes
called “2.75G”
* Paired spectrum;
** Unpaired spectrum
CDMA2000


Evolution from original Qualcomm CDMA
Better migration story from 2G to 3G


cdmaOne operators don’t need additional spectrum
1xEVD0 promises higher data rates than UMTS, i.e.
W-CDMA
W-CDMA (Wideband CDMA)


Migration path for other GSM operators
Requires substantial new spectrum


5 MHz each way (symmetric)
Sales of new spectrum completed in Europe

At prices that now seem exorbitant
TD-SCDMA (Time Division-Synchronous
Code Division Multiple Access )


Time division duplex (TDD)
Chinese development


deployed in China
Single spectral band (1.6 MHz) possible
TD-SCDMA (Time Division-Synchronous
Code Division Multiple Access )

The uplink transmission is received
synchronously in the base station


Better channel separation
Truly orthogonal codes
3rd Generation Partnership
Project (3GPP)




HSPA


GPRS (General Packet Radio Service ) offered
speeds up to 114 Kbps
EDGE (Enhanced Data Rates for Global Evolution)
reached up to 384 Kbps
WCDMA (Wideband CDMA) offered downlink
speeds up to 1.92 Mbps.
HSDPA (High Speed Downlink Packet Access)
boosted the downlink to 14 Mbps.
HSUPA (High Speed Uplink Packet Access) offered
uplink speeds up to 5.76 Mbps.
LTE (Long Term Evolution) is aiming for 100 Mbps.
GPRS and EDGE are sometime called "2.5G“ and "2.75G"
because they did not offer multi-megabit data rates.
3rd Generation Partnership
Project 2 (3GPP2)





1xRTT (One Times Radio Transmission
Technology) offered speeds up to 144 Kbps.
EV-DO (Evolution – Data Optimized) increased
downlink speeds up to 2.4 Mbps.
EV-DO Rev. A boosted downlink peak speed to 3.1
Mbps and reduced latency.
EV-DO Rev. B increased downlink speeds up to 4.9
Mbps by using multiple channels.
UMB (Ultra Mobile Broadband) was slated to reach
288 Mbps on the downlink.
UMB, may not catch on, as many CDMA operators are
now planning to evolve to LTE instead.
Subscribers: GSM vs CDMA
Source: U.S. Bancorp Piper Jaffray
Evolution of Mobile Systems to 3G
- drivers are capacity, data speeds, lower cost of delivery
for revenue growth
TDMA
GSM
EDGE
GPRS
WCDMA
PDC
cdmaOne
2G
EDGE
Evolution
CDMA2000
1x
First Step into 3G
HSDPA
CDMA2000
1x EV/DV
CDMA2000
1x EV/DO
3G phase 1
Evolved 3G
Services roadmap
Improved performance, decreasing cost of delivery
Broadband
in wide area
Video sharing
Video telephony
Real-time IP
Multitasking
multimedia and games
WEB browsing
Multicasting
Corporate data access
Streaming audio/video
MMS picture / video
xHTML browsing
Application downloading
E-mail
Voice & SMS
WCDMA
2
Mbps
CDMA
2000EVDV
EDGE
384
kbps
CDMA
2000EVDO
GPRS
115
kbps
CDMA
2000 1x
GSM
9.6
kbps
HSDPA
14.4
Mbps
Comparative Network Speeds
CDMA
1xEV/DO
2400
W-CDMA
stationary
2000
W-CDMA
moving
384
EDGE
384
CDMA
1xRTT
144
GPRS
114
CDMA
64
GSM/PDC
9.6
Theoretical
data
transmission
speed
kbps
Source: ITU.
Upgrade Cost, By Technology
2G
GSM
CDMA
TDMA
2.5G / 2.75G
Software/Hardware
GPRS
Software-based
CDMA 1x
Hardware-based
GSM/GPRS/EDGE
Hardware and software
Cost
Incremental
Substantial
Middle of the road
3G
W-CDMA
cdma2000
W-CDMA
Software/Hardware
Cost
Hardware-based
Substantial
Software-based
Incremental
Hardware-based
Middle of the road




CDMA upgrade to 2.75G is expensive; to 3G is cheap
GSM upgrade to 2.5G is cheap; to 3G is expensive
TDMA upgrade to 2.5G/3G is complex
Takeaway: AT&T and Cingular have a difficult road to 3G
Outline
History of Mobile Radio
1G
2G
3G
Evolution path
Cellular Technology & Evolution
Network
Mobile
2G
E
v
o
l
v
e
d
E
v
o
l
v
e
d
3G
2G
3G applications
getting “bigger, better
and more beautiful”
4G
Fixed network
applications
go wireless/mobile
3G
Fixed
NB
WB
0.384
Broadband,
“Extreme bit rates”
BB
2
Wireless/mobile
specific broadband
applications
20
Bandwidth
(Mbps)
Introduction & Technology
EDGE
TDMA
GSM
GPRS
WCDMA
PDC
cdmaOne
HSPA
LTE
CDMA2000
1x
2G
9.6 - 14.4 kbps
evolved 2G
64–144 kbps
LTE-A
CDMA2000
1x EV/DO
3G
evolved 3G
384 kbps - 2 Mbps
384 kbps - 100 Mbps
4G
>1 Gbps
Technology
MIMO
FDMA
TDMA
CDMA
OFDMA
Technology
Technology










2G = GSM
2.5G = GPRS
2.75G = EDGE
3G = WCDMA
3.5G = HSDPA
3.75G = HSUPA
3.8G = HSPA+ (HSPA Enhancements)
3.85G = 'HSPA+' + MIMO
3.9G = LTE
4G = WiMAX2 or LTE-A
พัฒนาการเครื อข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่
ในประเทศไทย
1G
ยุค 1G
 กันยายน พ.ศ. 2529 กรมไปรษณีย์โทรเลขอนุมัติคลืน
่ ความถี่วทิ ยุ 470
MHz ให้ กบั องค์ การโทรศัพท์แห่ งประเทศไทย เพือ่ ให้ บริการ
โทรศัพท์ เคลือ่ นที่ระบบ NMT (Nordic Mobile Telephone)
 เริ่มต้ นมีผ้ ูให้ บริการเพียงสองราย
องค์ การโทรศัพท์ แห่ งประเทศไทย หรือ บริษัท ทีโอที จากัด (มหาชน) ใน
ปัจจุบัน (TOT Public Company Limited)
 การสื่ อสารแห่ งประเทศไทย หรื อ บริ ษัท กสท โทรคมนาคม จากัด (มหาชน)
ในปัจจุบัน (CAT TELECOM PUBLIC COMPANY LIMITED)

ยุค 1G
 ปัญหาที่เกิดขึน
้
งบประมาณ
 ความชานาญในการดาเนินนโยบายทางการตลาด
 ราคาเครื่ องลูกข่ ายโทรศัพท์ เคลือ
่ นทีท่ ี่มรี าคาแพง

 ให้ เอกชนเข้ ามาประมูลสิ ทธิการให้ บริ การภายใต้ การดูแลของตน
เอกชนเป็ นผู้ลงทุนสร้ างเครือข่ าย
 โอนกรรมสิ ทธิอุปกรณ์ เครื อข่ ายให้ กบ
ั ผู้รับสั มปทานไปดูแล

ยุค 1G
 กรมไปรษณีย์โทรเลขเลือกใช้ ระบบ NMT โดยใช้ ความถี่วท
ิ ยุในย่ าน
470 เมกะเฮิร์ตซ์
 เริ่มแรกมีเฉพาะเครื่องทีต
่ ิดตั้งในยานพาหนะ และ เครื่องชนิดหิว้
(Portable Set)
ยุค 1G
 องค์ การโทรศัพท์ แห่ งประเทศไทยเร่ งบริษัททีเ่ กีย่ วข้ องให้ พฒ
ั นาและ
ผลิตโทรศัพท์ มือถือออกวางจาหน่ าย แต่ ยงั มีข้อจากัดดังนี้
ขนาดใหญ่
 ราคาแพง
 อายุการใช้ งานไม่ ทนทาน

ยุค 1G
 ด้ วยข้ อจากัดหลายประการของระบบ NMT
กสท. นาเอามาตรฐาน AMPS (Advanced Mobile Phone System) มาเปิ ด
บริการในประเทศไทยโดยใช้ คลิน่ ความถี่ 900 MHz
 โทรศัพท์ มือถือมีขนาดค่ อนข้ างเล็ก
 องค์ การโทรศัพท์ แห่ งประเทศไทยได้ ระงับการขยายโครงข่ ายระบบ NMT
470 MHz และหันมาใช้ มาตรฐาน NMT 900 MHz พร้ อมเปิ ดให้
บริษัทเอกชนเข้ ามาร่ วมลงทุน

ยุค 1G
 บริษัทเอกชนทีเ่ ข้ ามาร่ วมลงทุนในระยะแรกได้ แก่
บริษัท แอดวานซ์ อินโฟร์ เซอร์ วสิ จากัด (มหาชน) หรือ AIS ได้ รับ
สั มปทาน ตั้งแต่ พ.ศ. 2533 ภายใต้ เครื่องหมายการค้ า Cellular 900 โดยมี
ระยะเวลาสั มปทาน 20 ปี
 TAC หรื อ บริ ษัท โทเทิล แอ็คเซส คอมมูนิเคชั่ น จากัด (มหาชน) ได้ รับ
สั มปทานจาก การสื่ อสารแห่ งประเทศไทย เป็ นระยะเวลา 27 ปี และได้ เริ่ม
ดาเนินธุรกิจโทรศัพท์ เคลือ่ นทีใ่ นระบบ AMPS 800 MHz ภายใต้
เครื่องหมายการค้ า Worldphone 800

พัฒนาการเครื อข่ายโทรศัพท์เคลื่อนที่ในประเทศไทย
 ข้ อจากัดของโทรศัพท์ ในยุคนี้
คุณภาพเสี ยงไม่ ค่อยดี
 ไม่ สามารถตอบสนองลูกค้ าทีม
่ ีอตั ราการขยายตัวเพิม่ ขึน้
 อาจถูกแอบดังฟังคลืน
่ วิทยุทใี่ นติดต่ อ เพือ่ ดึงรหัสประจาตัวเครื่องออกมา
เพือ่ นาไปโคลนนิ่งอุปกรณ์ โทรศัพท์ ขนึ้ มาได้

2G
ยุค 2G
 ปี
2537 AIS นาระบบ GSM คลืน่ ความถี่ 900 MHz มาให้ บริการ
สาหรับลูกค้ า Postpaid ภายใต้ เครื่องหมายการค้ า GSM Advance
 TAC นาระบบ GSM 1800 MHz มาแข่ งขัน ภายใต้ เครื่องหมายการค้ า
Worldphone 1800
ยุค 2G
 เทคโนโลยีมีการพัฒนาอย่ างมาก
ฐานลูกค้ าทีม่ กี ารขยายตัวมากยิง่ ขึน้
 อุปกรณ์ โทรศัพท์ มอ
ื ถือก็มรี าคาถูกลง

 มีการนาระบบ Prepaid มาใช้ AIS ใช้ เครื่องหมายการค้ า One-2-Call
ส่ วน TAC ใช้ เครื่องหมายการค้า Dprompt และเปลีย่ นเครื่องหมาย
การค้ าจาก Worldphone เป็ น DTAC
ยุค 2G
 ระบบโทรศัพท์ แอนะล็อกค่ อย ๆ หายไป โดยผู้ให้ บริ การได้ ระงับการ
ขยายโครงข่ าย และพยายามดึงลูกค้ าให้ มาใช้ ระบบ GSM แทน โดย
ลูกค้ าไม่ ต้องเปลีย่ นหมายเลขโทรศัพท์
ยุค 2G
 พ.ศ. 2544 TAO หรือ บริษัท ทีเอ ออเร้ นจ์ จากัด เริ่มเข้ ามาให้ บริการ
โทรศัพท์ เคลือ่ นที่ในระบบ GSM 1800 MHz

เปิ ดให้ บริการทั้งในระบบ Postpaid และ Prepaid ภายใต้ เครื่องหมายการค้ า
Just Talk
 ระยะแรกการให้ บริการของออเร้ นจ์ ติดขัดในเรื่องสั ญญาณไม่
ครอบคลุม แต่ กม็ ีการพัฒนาอย่ างต่ อเนื่อง จนมีฐานลูกค้ ามากยิง่ ขึน้
 บริษัทออเร้ นจ์ ฝรั่งเศสถอนตัวไป และถ่ ายโอนกิจการให้ บริ ษัท ทรู
คอร์ ปอเรชั่น จากัด (มหาชน) ปัจจุบันได้ เปลีย่ นเครื่องหมายการค้ า
เป็ น True
ยุค 2G
 พ.ศ. 2545 กิจการร่ วมการค้ าไทยโมบาย ได้ ถือกาเนิดขึน
้ ภายใต้ ความ
ร่ วมมือระหว่ าง บริษัท กสท โทรคมนาคม จากัด (มหาชน) กับ บริษัท
ทีโอที คอร์ ปอเรชั่น จากัด (มหาชน) โดยเปิ ดให้ บริการเครือข่ าย
โทรศัพท์ เคลือ่ นที่ในระบบ GSM 1900 เมกะเฮิร์ตซ์
ยุค 2G
 ปี
พ.ศ. 2546 บริษัท ฮัทชิสัน ซีเอที ไวร์ เลส จากัด ภายใต้ ชื่อ
เครื่องหมายการค้ า HUTCH ได้ เข้ ามาดาเนินธุรกิจโทรศัพท์ เคลือ่ นที่
ในระบบ CDMA (Code Division Multiple Access) ความถี่ 800
MHz โดยได้ รับสั มปทานจาก บริษัท กสท. โทรคมนาคม จากัด
(มหาชน) โดยเน้ นให้ บริการด้ านข้ อมูล และ คุณภาพของสั ญญาณที่
ชัดเจน
ยุค 2G
 ปี
พ.ศ. 2546 บริษัท ฮัทชิสัน ซีเอที ไวร์ เลส จากัด ภายใต้ ชื่อ
เครื่องหมายการค้ า HUTCH ได้ เข้ ามาดาเนินธุรกิจโทรศัพท์ เคลือ่ นที่
ในระบบ CDMA (Code Division Multiple Access) ความถี่ 800
MHz โดยได้ รับสั มปทานจาก บริษัท กสท โทรคมนาคม จากัด
(มหาชน) โดยเน้ นให้ บริการด้ านข้ อมูล และ คุณภาพของสั ญญาณที่
ชัดเจน
รายละเอียดสัญญาสัมปทานมือถือ
ผู้ประกอบการ ระยะเวลาสัญญาที่
เหลืออยู่ (ปี )
AIS
5
DTAC
8
True
3
จ่ ายค่ าสั มปทานอยู่ที่ 25-30% ต่ อปี
3G
ผูใ้ ห้บริ การระบบโทรศัพท์เคลื่อนที่ในประเทศไทย






AIS
DTAC
True Move
TOT
CAT
Hutch
HSPA
CDMA 2000 1X หรือ CDMA 2000 1X EV-DO
เทคโนโลยี HSPA
 DTAC และ True Move ให้ บริการที่คลืน
่ 850 MHz (ทดลอง
ให้ บริการ)
 AIS ที่ 900 MHz เริ่มทีเ่ ชี ยงใหม่ ชลบุรี กรุ งเทพ(บางจุด) หัวหิน โดย
ใช้ ชื่อ AIS Super3G ให้ บริการเชิงพาณิชย์ เต็มตัว
เครื อข่าย 3G DTAC
ที่มา : http://3g.vivaonline.biz/พืน้ ที่-3g-กรุงเทพ/
เครื อข่าย 3G True Move
ที่มา : http://3g.vivaonline.biz/พืน้ ที่-3g-กรุงเทพ/
เทคโนโลยี HSPA
 TOT 3G ให้ บริการเชิ งพาณิชย์ ส่ วนใหญ่ ให้ บริการ ในเขตกรุ งเทพและ
ปริมณฑล ให้ บริการด้ วยคลืน่ 1900/2100 MHz เทคโนโลยี 3.5G HSPA
 TOT 3G มี MVNO (Mobile Visual Network Operator) หรือผู้
ให้ บริการที่เช่ าใช้ เครือข่ ายของ ToT ดังนี้
i-mobile 3GX
 365
 IEC 3G
 Mojo 3G
 i-Kool

 TOT ใช้ ย่านความถี่ในการให้ บริการคือ 1965-1980 MHz และ 2155-2170 MHz
เครื อข่าย TOT 3G
รวม TOT 3G, i-mobile 3GX, 3G 365, Mojo 3G, IEC 3G และ i-Kool 3G เนื่องจากใช้ เครือข่ ายเดียวกัน
ที่มา : http://3g.vivaonline.biz/พืน้ ที่-3g-กรุงเทพ/
เทคโนโลยี CDMA2000
 CAT CDMA ครอบคลุม 51 จังหวัด มี
Cell Site CDMA ทั้งหมด 800
แห่ ง
ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคใต้ ยกเว้ นภาคกลางและตะวันออก
(http://www.catcdma.com/about_as/coveragearea/index.htm)
 ใช้ เทคโนโลยี CDMA 2000 1X EV-DO rev. A ซึ่ งมี ความเร็ ว 3.1 Mbps
 ย่ านคลืน
่ ความถี่ให้ บริการคือ 800 MHz

เทคโนโลยี CDMA2000
 HUTCH CDMA ครอบคลุม 25 จังหวัด
CDMA 2000 1X และ CDMA 2000 1X EV-DO ซึ่งมีความเร็วสู งสุ ด 2.4 Mbps
 ใช้ โครงข่ ายของ กสท โดยบริ ษัท ฮัทชิ สัน ซี เอที ไวร์ เลส มัลติมีเดีย จากัด ทา
การตลาด

ที่มา : http://www.hutch.co.th/networkcoverage/map/thai/index_th.htm
ความสาคัญของคลื่นความถี่ 2.1 GHz
 ความถี่ 2G ในปัจจุบัน ถูกใช้ บริ การอย่ างแออัดอยู่แล้ ว
 โทรศัพท์ มือถือที่ใช้ เทคโนโลยี WCDMA ทุกเครื่องทีผ
่ ลิตออกมา จะ
รองรับความถี่ 2100 MHz เสมอ ถ้ าเป็ นโทรศัพท์ มือถือ Dual-Band,
Triple-band, Quad-Band จะมีความถี่ 2100 MHz อยู่เสมอ อย่ างเช่ น
iPhone 3GS ซึ่งปัจจุบัน DTAC และ TRUE ทาตลาดในประเทศไทย รองรับ
เฉพาะคลืน่ 850, 1900, 2100 MHz
 HTC Desire มือถือระดับสู งของบริ ษัท HTC วางขายช่ วงกลางปี 2010 รองรั บ
เฉพาะ 900 และ 2100 MHz
 BlackBerry Torch ซึ่ งเป็ นมือถือรุ่ นล่ าสุ ดของ BlackBerry ทีเ่ พิง
่ เปิ ดตัว
รองรับเฉพาะ 2100/1900/850/800 MHz
 iPhone 4 มือถือรุ่ นล่ าสุ ดของแอปเปิ ล รองรั บ 850/900/1900/2100

โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
iPhone 3GS Technical Specifications
Source : http://www.gsmarena.com/apple_iphone_3gs-2826.php
โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
HTC Desire Technical Specifications
Source : http://www.htc.com/www/product/desirehd/specification.html
โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
iPhone 4 Technical Specifications
Source : http://www.apple.com/iphone/specs.html
โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
Nokia 2730 classic Specifications
Source : http://europe.nokia.com/find-products/devices/nokia-2730-classic/specifications
โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
Nokia 6225 Specifications
Source : http://www.phonearena.com/phones/Nokia-6225_id829
โทรศัพท์มือถือที่รองรับ 3G
Nokia 6316 CDMA Specifications
Source : http://www.mobile88.co.id/mobilegallery/specification.asp?pg=spec&prodid=22281&cat=1