Verbeteren van de prestatie
door het gebruik van Cafeine
Floris Wardenaar, MSc.
Hoofddocent en sportdiëtist HAN Sport en Bewegen
Promovendus Wageningen Universiteit
Teamleider team Voeding NOC*NSF
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Uit de tijd dat cafeine nog op de dopinglijst stond…
New Straits Times, sept 3 1994
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
En vandaag de dag?
www.dopingautoriteit.nl
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
3 theorieën
• Direct effect on the central nervous system that
affects the perception of effort and/or the neural
activation of muscle contraction.
• Direct effect of caffeine on skeletal muscle
performance. This may involve ion transport
(including Ca2+ transport) and direct effects on
key regulatory enzymes, including those
controlling glycogen breakdown.
• Classic or "metabolic" explanation that involves
an increase in fat oxidation and a reduction in
carbohydrate oxidation.
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Cafeïne blokkeert post synaptische adenosine receptoren (stap 7)
Figuur 1. Overzicht van manieren waarop stoffen effect hebben op synaptische transmissie (AGO= agonist; ANT=antagonist; NT= neurotransmitter).
Overgenomen uit Carlson, NR. (2001) Physiology of Behaviour, 7th edition. Allyn and Bacon.
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Competitie adenosine-cafeine
• Adenosine
– adenosine receptors
• ↑ drowsiness
• ↓ nerve cell activity
• ↓ blood vessels dilate
in brain
– cafeine in competition with
adenosine
• ↑ Norepinephrine
• ↑ Dopamine
Bennett Alan Weinberg, February 16, 2012
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Wat zegt wikipedia?
>150 mg/kg
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Insteek van de workshop
• Orienteren op de interacties en effecten
van cafeine
• Praktische toepasbaarheid ervaren
• Door formuleren van persoonlijk advies
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Verschillende organisaties en informatie
Peak blood
caffeine levels occur
usually 45-90 mins
following ingestion (but
can take as long as 3hrs).
The half-life of caffeine
(an indication
of its duration of action)
is approximately 6-7hrs.
Caffeine can
also be readily absorbed
in the mouth in the case
of caffeine
containing chewing
gums etc.
Gezonde volwassenen
lopen geen
gezondheidsrisico’s
bij gebruik tot ongeveer
400 milligram cafeïne
per dag.
Voor kinderen volgt het
Voedingscentrum het
advies
van andere landen van
maximaal 2,5 milligram
cafeïne/
kilogram
lichaamsgewicht per
dag.
EFSA bevestigt dat
cafeïneconsumptie
de alertheid en aandacht
(concentratie) kan
verhogen.
Er is sprake van een
oorzaak-gevolgrelatie
tussen een dosis van 75
milligram cafeïne, wat
ongeveer
de hoeveelheid in één
standaard kop koffie is.
Some carbohydratecontaining sports foods
contain small amounts
of caffeine – typically,
20-80 mg per serve.
There are a variety of
protocols of caffeine
intake that can enhance
performance. These
include the consumption
of caffeine before the
exercise bout, spread
throughout exercise, or
late in exercise as
fatigue is beginning .
Factsheet cafeine, SDA/ Cafeine factsheet, Voedingscentrum/AIS website factsheet Caffeine
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Etische overwegingen
• 23,9% (n=309) van de Nederlandse sporters geeft aan
bewust gebruik te maken van cafeine
• 48,3% (n=29) van de sportdietisten geloven in het effect
van cafeine een vergelijkbaar aantal adviseerd ook het
gebruik
• Potentiele ergogene effect is groot (gemiddeld 12,3%:
Doherty & Smith 2004)
– Ergogeen effect gerapporteerd bij 3-6 mg/kg
• Graham en Spriet (1996) stelden voor om cafeine op de
wedstrijddag te verbieden
– 48-72 pre competitie geen cafeine
• Cafeine staat niet op de WADA dopinglijst
• Wat moeten atleten doen?
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Veilige consumptie van cafeine
Cafeine factsheet, Voedingscentrum
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Bronnen van cafeine
Cafeine factsheet, Voedingscentrum
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Halfwaarde tijd van cafeine is 6,5 uur
“One Premier League physio claimed on Thursday, that caffeine pills are available
in every dressing room but would never be forced on players”
“England’s players were given caffeine tablets to get pumped up for the delayed
World Cup qualifier against Poland in midweek – and that some then needed
sleeping pills to bring them back down again when the first match was
postponed”
http://www.mirror.co.uk/sport/football/news/england-stars-take-sleeping-pills-1386171
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Relatie cafeine – creatine loading
“it has recently been shown that caffeine (5 mg kg-' body mass d-', single dose)
ingested in combination with creatine (0.5 g kg-' body mass d-', eight
equal doses per day) can counteract the positive effect of creatine
supplementation on performance during repeated bouts of high intensity
exercise.”
“However, caffeine appeared to have no stimulatory effect on muscle creatine
accumulation as the authors showed a 4-6 % increase in resting muscle PCr
concentration irrespective of whether caffeine was ingested or not”
“The authors offered no clear alternative explanation for their performance findings
but did point out that it was unlikely to be attributable to an effect of caffeine on
"muscle energetics“ as the final caffeine dose preceded the post supplementation
exercise test by at least 20 hours, which is easily sufficient time for caffeine
elimination to have occurred.”
BrJ Sports Med 1 996;30:276-281
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Cafeine beinvloed pacing
“Ivy et al. [16] suggested caffeine also had an effect on the CNS. Specifically,
when subjects consumed caffeine, they began the exercise bout at a higher
intensity, but perceived this effort to be no different than when they ingested the
placebo and glucose conditions.”
Goldstein et al. Journal of the International Society of Sports Nutrition 2010, 7:5
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Cafeïne en reflux
“glucose absorption was significantly increased in the CES 1 caffeine
trial compared with the CES trial (P 5 0.017). No significant differences in
gastroesophageal reflux, gastric pH, or gastrointestinal transit could be observed
between the CES, the CES 1 caffeine, and the water trials.”
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Cafeïne en bicarbonaat
“The high incidence of side effects experienced by our subjects may explain the
lack of performance enhancement after bicarbonate in isolation and when
combined with caffeine. All subjects in our investigation reported gastrointestinal
side effects (including nausea, vomiting,and stomach pain).”
International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 2011, 21, 357 -364
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Cafeïne en pijn
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Reageert iedereen vergelijkbaar op cafeïne?
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Werkvorm
•
•
•
•
•
Persoonlijke casus
Schets de situatie
Kies dosering, product, timing
Houdt rekening met andere factoren
Hoe test je? Welke feedback wil je?
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
2e HAN Sportvoedingsconferentie
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl
Dutch Sports Nutrition and Supplement Study (#DSSS)
Staff and research team
Staff HAN
Nick Iedema
Kristin Jonvik
Tjieu Maas
Gert Vriend
Ingrid Ceelen
Heleen van der Wilt
Supervisors WU
Prof. Dr. R Witkamp
Dr. M Mensink
Dr. J de Vries
Supervisors HAN
Dr. Ir. M van Bokhorst
Prof. Dr. Ir. G Schaafsma
Consortium partners
WU | HAN | VSN
NOC*NSF | De dopingautoriteit
Supporters
Innosportlab Papendal
Topsportrestaurant Arnhemhal
UGent
Mulier Instituut
Students WU
Ronald Hangelbroek
Apostolos Mangou
Jora Steennis
Mark Rothuis
Inge Spronk
Christoph Kapp
Cindy van der Avoort
Students HH
Rianne Dijkhuizen
Victor Mooren
Sjoerd Privee
Astrid van der Laan
Fleurine Menijn
Timoty Hildering
Bo van Rooij
Emma Jonk
Leander Doornekamp
Naomi Brinkmans
Students HvA
Marleen van Haastrecht
Students HAN
Nena Krol
Inge Notten
Bas Mommers
Inge van der Linden
Shiannah Danen
Merijn van den Broek
Erik Susebeek
Naomi Derks
Lisanne van Kamp
Mark Muller
Coen Manders
Pim Huting
Wiljan Floors
Jesse van Schijndel
Joeri Pieterse
Tim Jansen
Hylke Reitsma
Gijs Campbell
Gijs Hoeve
Teresa Breidenbach
Nina Veeken
Students UGENT
Ben Demonty
Bart Jacobs
Arno Boonants
Floris.wardenaar@han.nl
HAN University of Applied Sciences
HAN Sports and Exercise
PO Box 6960, 6503 GL, Nijmegen
www.hansportnutrition.nl