De rol van Psychologische Aspecten bij de
Behandeluitkomsten van Manuele Therapie en
Fysiotherapie bij Aspecifieke Nekpijn.
The Role of Psychological Aspects in
Treatment Outcomes of Manual Therapy and
Physical Therapy in Non-Specific Neck Pain.
Ruud Groeneweg
1e begeleider: Dr. C.A.W. Bolman
2e begeleider: Prof. Dr. L. Lechner
Maart 2014
Open Universiteit
Faculteit Psychologie
Afstudeerrichting Gezondheidspsychologie
Inhoudsopgave
Samenvatting
5
Summary
7
INLEIDING
9
9
1.1 Praktische relevantie
1.2 Eerder onderzoek interventies
10
1.3 Andere prognostische factoren van nekpijn, theoretisch kader
11
1.4 Uitkomstverwachtingen
12
1.5 Gezondheid beheersingsoriëntatie (Health Locus of Control)
13
1.6 Bewegingsangst (Fear avoidance beliefs)
15
1.7 Koppeling tussen psychologische aspecten en behandeleffecten
15
1.8 Doelstelling
16
1.9 Hoofdvraagstelling
17
1.9.1 Subvraagstelling
17
1.10 Onderzoekshypothesen
17
1.10.1 Uitkomstverwachtingen
17
1.10.2 Beheersingsoriëntatie
18
1.10.3 Bewegingsangst
18
19
METHODE
2.1 Onderzoeksdesign
19
2.2 Onderzoekspopulatie
19
2.3.1 Inclusiecriteria
19
2.3.2 Exclusiecriteria
20
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
2
Ruud Groeneweg
2.3 Randomisatie
20
2.4 Interventies
21
2.4.1 Manuele therapie volgens de Utrechtse School
21
2.4.2 Fysiotherapie
21
2.4.3 Co-interventies
22
22
2.5 Meetinstrumenten
2.5.1 Credibility Expectancy Questionnaire (CEQ)
22
2.5.2 Beheersingsoriëntatie, Multidimensional Health Locus of Control (MHLC)
23
2.5.3 Fear Avoidance Belief Questionnaire (FABQ-DV)
24
2.5.4 Uitkomst variabelen
25
2.5.4.1 Global Perceived Effect (GPE)
25
2.5.4.2 Neck Disability Index (NDI-DV)
25
2.5.4.3 Numeric Pain Rating Scale (NPRS)
26
27
2.5.5 Definities behandelsucces
27
2.6 Statistische analyse
29
RESULTATEN
3.1 Locaties, setting en baseline karakteristieken
29
3.2 Overeenkomsten/Correlaties tussen de variabelen behandelsucces
30
3.3 Interne consistentie vragenlijsten psychosociale variabelen
30
3.4 Voorspellende variantie psychosociale variabelen op behandelsucces
30
32
DISCUSSIE
4.1 Verhouding tot de literatuur
33
4.2 Verklaringsmodellen uitkomstverwachting
34
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
3
Ruud Groeneweg
4.3 Kritische kanttekeningen
36
4.4 Implicaties praktijk
40
4.5 Suggesties voor verder onderzoek
42
CONCLUSIE
43
VERWIJZINGEN
44
Bijlage 1 - Figuren en tabellen
67
Bijlage 2 - Toestemmingsverklaring METC
74
Bijlage 3 - Informed consent
79
Bijlage 4 - Meetinstrumenten
80
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
4
Ruud Groeneweg
De rol van Psychologische Aspecten bij de Behandeluitkomsten van Manuele
Therapie en Fysiotherapie bij Aspecifieke Nekpijn.
Ruud Groeneweg
Samenvatting
Achtergrond
In dit onderzoek, als secundaire analyse in een gerandomiseerd gecontroleerd onderzoek
naar de effectiviteit en kosteneffectiviteit van manuele therapie Utrecht en fysiotherapie bij
patiënten met subacute en chronische aspecifieke nekpijn behandeld is van een aantal
constructen aangenomen dat ze invloed hebben op resultaten van de behandeling bij
nekpijn. Dit zijn uitkomstverwachtingen, beheersingsoriëntatie en bewegingsangst.
Doel
Nagegaan wordt of deze factoren een toegevoegde waarde hebben boven anamnestisch
bekend zijnde (prognostische) variabelen, zoals leeftijd, eerder behandeld, eerder klachten,
co-morbiditeit, algehele mentale en fysieke gezondheid.
Deelnemers, procedure, onderzoeksontwerp
In eerstelijns praktijken voor manuele therapie en/of fysiotherapie werden patiënten
gerekruteerd. De interventie periode besloeg 6 weken met metingen op baseline, 7 en 26
weken. Een groep patiënten kreeg fysiotherapie, de andere manuele therapie.
Meetinstrumenten
Als uitkomstmaten van de interventie is gekozen voor ervaren herstel (gemeten met GlobalPerceived-Effect), beperking (Neck-Disability-Index (Hains, Waalen & Mior,1998)) en pijn
(Numeric-Pain-Rating-Scale). De predictoren die onderwerp van dit onderzoek zijn, zijn als
volgt gemeten: uitkomstverwachtingen met Credibility/Expectancy-Questionnaire (Devilly &
Borkovec, 2000), beheersingsoriëntatie met Multidimensional-Health-Locus-of-Control
(Wallston et al., 1978) en bewegingsangst met Fear-Avoidance-Belief-Questionnaire
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
5
Ruud Groeneweg
(Waddell et al, 1993). Backward hiërarchische logistische regressie analyse is uitgevoerd
met SPSS 21. Conditie is als controle variabele en mogelijke moderator meegenomen.
Resultaten
In 16 locaties zijn 181 patiënten geïncludeerd. De populatie bestond uit 61,9% vrouwen,
gemiddeld 49,0 jaar (SD=12,5). De verklaarde variantie van de bekende anamnestische
gegevens varieert op de drie uitkomstmaten en twee follow up momenten tussen 6 - 15%.
Van de onderzochte psychologische variabelen scoort de subschaal uitkomstverwachtingen
tussen 5,7 en 12,2 % extra op deze verklaarde variantie. De beheersingsoriëntatie en
bewegingsangst laten geen toegevoegde waarde zien. Er bleek geen moderator of Interactie
effect op de interventie.
Conclusie
Inventariseren van uitkomstverwachtingen na een behandeling lijkt zinvol als prognostische
variabele, waarna mogelijk specifiek kan worden geïntervenieerd ter vergroting van het
behandelsucces. Op basis van de psychologische constructen kan geen therapievoorkeur
worden bepaald.
Sleutelwoorden: nekpijn, manuele therapie, fysiotherapie, uitkomstverwachtingen,
beheersingsoriëntatie, bewegingsangst.
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
6
Ruud Groeneweg
The Role of Psychological Aspects in Treatment Outcomes of Manual Therapy
and Physical Therapy in Non-Specific Neck Pain.
Ruud Groeneweg
Summary
Background
This study is a secondary analysis of a randomized controlled study of the efficacy and costeffectiveness of manual therapy Utrecht and physiotherapy in patients with subacute and
chronic non-specific neck pain. Of a number of constructs is believed to influence treatment
outcome. These are outcome expectations, health locus of control, and fear avoidance
beliefs.
Aim
To analyze whether these factors had an added value above anamnestic (prognostic)
variables, such as age, previously treated, first time complaints, co-morbidity, and overall
mental and physical health.
Participants, procedure, design
In primary care practices for manual therapy and / or physical therapy patients were
recruited. The intervention period was 6 weeks, with measurements at baseline, 7 and 26
weeks. One group of patients received physiotherapy, the other manual therapy.
Measurements
As outcomes of the intervention has been chosen Global-Perceived Effect, disability
(measured by Neck Disability Index (Hains, Waalen & Mior, 1998)) and pain (Numeric-PainRating-Scale). The predictors that are the subject of this study are measured as follows:
outcome expectations Credibility / Expectancy Questionnaire (Devilly & Borkovec, 2000),
locus of control (Multidimensional Health Locus-of-control (Wallston et al., 1978)) and fear
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
7
Ruud Groeneweg
avoidance beliefs with Fear-Avoidance-Belief-Questionnaire (Waddell et al, 1993). Backward
hierarchical logistic regression analysis were analyzed with SPSS 21. Condition as a control
variable and potential moderator is included.
Results
In 16 locations 181 patients were enrolled. The population consisted of 61.9% females, mean
age 49.0 years (SD = 12.5). The explained variance of the known anamnestic data varies on
the three outcome measures and two follow-up times between 6-15%. Of the examined
psychological variables the subscale outcome expectations between scored 5.7 and 12.2%
extra on the explained variance. The locus of control and fear avoidance beliefs showed no
added values. There was no interaction effect on intervention.
Conclusion
Inquiries of outcome expectations after a treatment seems to make sense as a prognostic
variable, after which may be intervened specifically to increase the success of treatment. On
the basis of the psychological constructs no preference on therapy can be determined.
Key words: neck pain, manual therapy, physical therapy, outcome expectancy, locus of
control, fear avoidance beliefs.
Scriptie Gezondheidspsychologie OU _ 2014
8
Ruud Groeneweg