Zwangerschap - Geboorte - Gezondheid
Voeding vroeg in het leven;
de nieuwste resultaten uit de ABCD-studie
Dr.ir. Manon van Eijsden
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Take home message
Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond
gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in
gewicht kind van belang in aanpak
overgewicht
126
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
De ABCD-studie
• Prospectieve cohort studie, begonnen in de
zwangerschap (inclusie 2003-2004)
• Onderzoek naar de invloed van
vroege factoren (maternaal/neonataal)
op de gezondheid van kinderen
• Nadruk op etnische en
sociaaleconomische verschillen
• Gezamenlijk project GGD en AMC; i.s.m. VUmc en
Universiteit van Tilburg
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Flowchart ABCD-studie
January
2003
12,373
1e prenatal consult (~12 weeks)
Questionnaire and pregnancy
outcome
8,266
Birth
6,735
Permission follow-up
Questionnaire and Youth Health Care data
5,131
Age 5 years
Permission follow-up
Questionnaire and
physical measurements
6,161
4,488
3,321
Onderzoeksgebied voeding
Vroege risicofactoren
Kind uitkomsten
Voeding en metabolisme:
Cardio-metabool profiel:
• lipiden profiel
• micronutriënt status
• schildklier functie
• lipiden profiel
• glucose, insuline resistentie
• BMI en lichaamssamenstelling
• bloeddruk
Leefstijl en gezondheid:
• roken, alcohol, drugs
• BMI, fysieke activiteit
• diabetes and hypertensie
Psychosociale stress:
• depressie en angst
• werkstress
• opvoedingstress
• cortisol
Geboorte uitkomsten:
• zwangerschapsduur
• geboortegewicht
• aangeboren afwijkingen
• perinatale sterfte
Gezondheid 1ste levensjaar:
• groei
• voedingspatroon
• huilgedrag
Cognitieve ontwikkeling:
• aandacht
• oog-hand coördinatie
• inhibitie
• flexibiliteit
Gedrag:
• huilgedrag
• emotionele ontwikkeling
• gedragsproblemen
Omgeving:
• lucht verontreiniging
• binnen milieu
Voeding:
• energie inname
• nutriënt inname
• vetzuurstatus
• eetgedrag
Vroege groei:
• groei snelheid
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
De cijfers
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Overgewicht naar etnische afkomst
% overgewicht 2 jaar
30%
% overgewicht 5-6 jaar
19%
28%
20%
17%
9%
7%
7%
Nederland
Afrikaanse afkomst
Turkije
Marokko
MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2011
MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Etnische verschillen in cardiometabool profiel
MLA de Hoog et al., submitted
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Overgewicht naar opleidingsniveau
% overgewicht 5-6 jaar
30%
12%
28%
8%
20%
5%
17%
hoog
7%
9% midden
laag
7%
G van den Berg et al., submitted
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
SES verschillen in cardiometabool profiel
G van den Berg et al., BMC Public Health 2012
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
SES verschillen in cardiometabool profiel
G van den Berg et al., Hypertension 2013
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
De verklaringen
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Voedingspatroon en bloeddruk
Systolische bloeddruk (mmHg)
Volledig borstvoeding
< 1 mnd (referentie)
99.9
1-3 mnd
99.3
3-6 mnd
98.5
> 6 mnd
98.4 *
Introductie bijvoeding
< 4 mnd
100.7 *
4-6 mnd
99.6 *
> 6 mnd (referentie)
98.5
* Na correctie voor confounders significant
M de Beer et al., submitted
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Oorzaak van SES verschillen in bloeddruk
2,20 mmHg verschil
25%
36%
BMI kind
Geboortegewicht
Borstvoedingsduur
Overig
Onverklaard
13%
17%
9%
G van den Berg et al., Hypertension 2013
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Oorzaak van SES verschillen in overgewicht
G van den Berg et al., Hypertension 2013
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Oorzaken etnische verschillen overgewicht
Overgewicht
Ruwe analyse
Na correctie
ja/nee
(OR)
(OR)
De afname in OR in het gecorrigeerde model is toe te schrijven aan:
BMI van
de moeder voor de zwangerschap (prenatale factor): afname van 17%
Etniciteit
Toename in gewicht in de eerste 6 maanden (postnatale factor): afname van 33%
Nederlands
1.00
1.00
Afrikaans
1.31
0.79
Turks
3.23***
1.74
Marokkaans
2.61***
1.41
Overig
1.20
1.14
Gecorrigeerde model: etniciteit, inclusief de prenatale, geboorte uitkomst en postnatale factoren.
*P<.05; **P<.01; ***P<.001.
MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2012
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Etnische verschillen in voedingspatroon
Dutch
Duration of breastfeeding %
Non
< 1 month
1-3 months
3-6 months
≥ 6 months
Starting formula feeding %
birth
<1 month
1-3 months
3-6 months
≥6 months
Duration of mixed feeding (wk)
Early start compl. food <4
months %
Turkish
Moroccan Others
1624
African
descent
175
172
243
812
16.4
3.7
16.0
28.9
34.9
14.3
5.1
29.1
28.0
23.4
2.9
8.7
14.5
27.3
46.5
7.4
4.5
25.9
20.2
42.0
14.3
3.6
18.0
26.8
37.3
17.5
6.5
32.2
25.9
17.9
5.6 (8.1)
4.2
19.4
14.3
42.9
13.1
10.3
7.3 (11.0)
10.3
6.4
18.6
29.7
23.3
22.1
10.5 (15.8)
1.2
12.8
15.2
39.1
13.6
19.3
9.3 (12.4)
2.9
16.5
7.8
33.3
24.5
18.0
6.8 (10.0)
3.1
MLA de Hoog et al., BJN 2011
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Verschillen in voeding op leeftijd 5-6 jaar
Educational level
Food intake in grams/day
Kcal
Carbohydrates
Mono-/Disaccharides
Polysaccharides
Fibre
Insufficient daily fibre intake,
< 3 g/MJ (%)
Mid
Low
Overall
p-value*
Total
High
1508.9
(295.4)
192.4 (16.1)
1504.7 (275.3) 1518.0 (331.0) 1545.2 (440.9) .40
192.9 (15.8)
189.9 (16.9)
192.4 (18.0)
.02
95.0 (17.5)
97.4 (12.1)
16.1 (2.9)
83
94.8 (17.2)
98.1 (11.6)
16.5 (2.7)
80
94.4 (18.3)
95.5 (13.0)
15.0 (3.0)
92
99.2 (19.4)
93.2 (14.5)
13.5 (2.7)
98
.07
<.001
<.001
<.001
*p-values between groups of educational level were based on One way ANOVAs and Chi square tests
G van den Berg et al., submitted
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
De aanpak
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Overgewicht: perceptie van de ouders
Child’s actual weight
status (BMI):
Perception mother
child’s weight status:
underweight
(much) too low
normal weight
normal
overweight/obese
(much) too high
Maternal underestimation (yes vs. no)
MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Hoge mate van onderschatting gewicht
Overgewicht
86%
van de moeders ziet
niet dat haar kind te
zwaar is
Obesitas
53%
van de moeders ziet
niet dat haar kind
veel te zwaar is
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Etnische verschillen onderschatting
Crude
Adjusted
OR (95% CI)
BMI 15.5 (normal weight)
Dutch
1.00
1.00
African descent
1.08 (0.27-4.35)
0.49 (0.11-2.21)
Turkish
6.83 (2.33-20.05)
2.56 (0.79-8.33)
Moroccan
11.55 (5.28-25.26)
4.53 (1.84-11.16)
Others
1.79 (0.94-3.39)
1.18 (0.58-2.43)
Dutch
1.00
1.00
African descent
1.85 (0.96-3.55)
0.92 (0.43-1.96)
Turkish
2.80 (1.12-6.98)
1.28 (0.47-3.47)
Moroccan
1.38 (0.73-2.60)
0.62 (0.30-1.28)
Others
1.18 (0.69-1.99)
0.70 (0.37-1.30)
BMI 18 (overweight)
Crude: Ethnicity adjusted for BMI (with restricted cubic splines)
Adjusted: As in crude model, with the addition of maternal age and BMI, education level and immigrant generation
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Samenvattend
Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond
gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in
gewicht kind van belang in aanpak overgewicht
Resultaten #ABCD-studie:
preventie overgewicht begint bij -9 maanden
61
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Met dank aan
ABCD moeders en kinderen
Collega’s en stagiaires ABCD-studie
Medewerkers JGZ Amsterdam
Mechanisme vroege voeding CVD risico
Borstvoeding
Smaakvoorkeuren
Ghanaian
Moroccan
Turkish
Verzadigings respons
Eetgedrag en voedingsinname op leeftijd 5-6 jaar
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013
Vaste voeding < 4 mnd
Langere duur excl. BV
Ghanaian
Turkish
Kleine verschillen naar voedingspatroon
minder goed verzadigingsgevoel
hogere groente-inname
Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013