PATHWAYS VISIE EN PRAKTIJK
Inez Vandenbussche
inez.vandenbussche@fracarita.org
Psychiatrisch Ziekenhuis Broeders Alexianen Tienen
opdracht pathways
I gespecialiseerde K-dienst
I ontwikkeling observatie- en
behandelmodel drugproblematiek
I wetenschappelijk onderzoek
I opbouwen expertise
I overdracht expertise
historiek pathways
I
I
l
I
start juli 2001
capaciteit 15 K + 5 k
jongeren van 12 – 18 jaar (2 leefgroepen)
dubbele diagnose
drugmisbruik / drugafhankelijkheid
+ jeugdpsychiatrische problematiek
I observatie + gespecialiseerde behandeling
visie Pathways
I
l
l
l
l
I
systeemdenken
bio-psycho-sociaal ontwikkelingsmodel
verslavingsproces
jeugdpsychiatrische problematiek
normale ontwikkeling
research based practice
(Bukstein 2005; Kaplan 2001; Marriage 2001)
Developmental biopsychosocial disease model (Chatlos)
research
treatment
prevention
PREDISPOSITION
antecedents
concomitants
stage 1
2
3
4
+
DRUG USE INITIATION
(EVENT) PROGRESSION
genetic
constitutional
psychological
sociocultural
primary
prevention
secundary
prevention
+
maintenance
ENABLING
SYSTEM
DISEASE /
SUBSTANCE
DEPENDENCE
tertiary
prevention
de dynamiek van druggebruik
het verslavingsproces
ontstaan
ontwikkelingsstilstand
gedragsproblemen
gevolgen
emotionele problemen
1. experimenteren
2. actief zoeken
3. systematisch gebruik
4. misbruik
5. afhankelijkheid
overgenomen van Dr. Stan Ansoms
systeemvisie pathways op drugs
het verslavingsproces wordt
gemoduleerd door het
dynamisch samenspel van
risico- en protectieve factoren
zowel in het individu als in
het gezin en de omgeving
Common Comorbid Psychiatric Disorders
l conduct disorder, early onset / aggressive
l attention deficit hyperactivity disorder +
conduct disorder
l post traumatic stress disorder (PTSD)
l mood disorders
l anxiety disorders
l schizophrenia
l borderline personality disorder
Relationships between two disorders (Chatlos)
PSYCHIATRIC DISORDER
SUBSTANCE USE DISORDER
1
PREDISPOSITION
3
PREDISPOSITION
2
+
+
4
initiation
EVENT
progression
+
PSYCHIATRIC
ENABLING
SYSTEM
9
5
6
7
10
initiation
DRUG USE
progression
8
+
SUBSTANCE USE
ENABLING SYSTEM
visie pathways
= systeemoriëntatie
I visie op middelenmisbruik /
afhankelijkheid
I visie op drugs + jeugdpsychiatrische
problemen
I visie op diagnostiek jongere + context
I visie op behandeling jongere + context
implementatie visie
I
I
I
I
I
I
teamdenken
organisatie
structuur
leefgroepwerk en therapieën
dagelijkse handelen werkvloer
contact met context
visie op middelenmisbruik
I chronisch en complex proces
I geen motivatie bij jongeren
I secundaire problemen
- ontwikkelingsstilstand
- gezinsproblemen
- schoolse problemen
- delinquentie / seksualiteit
I nul-tolerantie
visie op comorbiditeit
I horizontale metafoor
I geïntegreerd tweesporenbeleid
I diagnose & behandeling →
middelengebruik
én jeugdpsychiatrische problematiek
én wisselwerking tussen beide
visie op diagnostiek
I > diagnostiek middelengebruik
I assessment jeugdpsychiatrische
problemen
I assessment verband en wisselwerking
I assessment ontwikkelingsretardatie
I gezinsdiagnostiek
I assessment schoolse problematiek
I assessment ruimere problematiek
visie op behandeling team
‘behandelomstandigheden’ creëren
die de jongeren de grootste kans
geven om de kracht vinden
om hun middelengebruik los te laten
pijlers behandeling
I teamwerking
I jongeren
- leefgroepwerk/therapieën
I gezin
- gezinstherapie/oudervergaderingen
I school
- motiveren/remediëren/herinschakelen
specifieke interventiemodellen
I cognitieve gedragstherapie
I motivational interviewing (Miller)
I gezinstherapie:
multidimensionele gezinstherapie (Liddle)
multisystemische gezinstherapie (Henggeler)
systemisch motivationele therapie (Steinglass)
teamwerking
I
I
I
I
I
I
visie + geïntegreerd behandelplan
werkbegeleiding/intervisie verpleging
samenwerking en stabiliteit
team = ondersteunend netwerk
besef van de kracht van teamwerking
continue opleiding en vorming
team & behandelplanning
I
I
I
I
I
I
systeemgeoriënteerd behandelplan
interacties tussen team en jongere
behandeling vertrekt vanuit relatie
behandeling = dynamisch proces
behandelteam gericht op eigen aandeel
behandeldoelen resultaat teamdenken
FASENBEHANDELINGSPLAN
-1e
Fasen
Controle symptomen
Relatieopbouw
groepsleiding/team
groepsleiding/team
Leeftijdsadequaat
functioneren
groepsleiding/team
1e
2e
3e
4e
5e
Controle symptomen
jongeren/kinderen
Relatieopbouw
jongeren/kinderen
Leeftijdsadequaat functioneren
jongeren/kinderen
Controle symptomen
Relatieopbouw
Groepsleiding/team
Groepsleiding/team
Leeftijdsadequaat
functioneren
Groepsleiding/team
Fasen
Fase -1
Fase 1
Fase 2
Fase 3
Fase 4
Fase 5
team & jongeren
I
I
I
l
l
I
I
I
I
therapeutisch en orthopedagogisch
positieve aanwezigheid bij jongeren
gewogen & therapeutische relatie
afbakening verantwoordelijkheden
werkmiddelen: eigen woorden & daden
positieve groepshantering
hanteren negativiteit: geen escalaties
intern conflict ↔ extern conflict
continu motiveringsproces
team en druggebruik
I druggebruik tijdens weekends
I druggebruik op de afdeling
I duidelijke regels & afspraken
I toxicologische screening
I herval hanteren in herstelproces
motivatieproces
I geen directe resultaten verwachten
behandeling jongeren drugs
drugprogramma + drugsdebat
I motiveren / engagement
I inzicht in complexiteit drugproblemen
en invloed op andere levensdomeinen
I zelfreflectie / zelfverantwoordelijkheid
I werken rond craving
I werken rond weerbaarheid
I vrijetijdsinvulling & vrienden & toekomst
residentieel gezinstherapeutisch model
team = support systeem gezin
I teamcoördinator = gezinsbegeleider
= werkbegeleiding
I informatiedoorstroming & uitwisseling
leefgroep  gezin
gezin  leefgroep
I behandeldoelen in leefgroep  gezin
I behandeldoelen gezin  jongere
groepsleiding en ouders
I
I
I
I
goede relatie met ouders belangrijk
deelname gezinsgesprekken
informele contacten
samenwerking / geen spanningsveld
groepsleiding & gezinsgesprekken
I inschakeling groepsleider gezinsgesprek
I relatie ouders-groepsleider = behandeling
I duidelijke rolverdeling
I gezinsbegeleider leiding gesprek
I groepsleider focust op de jongere
I groepsleider faciliteert relationeel herstel
I parallel thuissituatie - leefgroepsituatie
doel samenwerking gezin
winstpunten voor de jongeren
I
I
I
I
krachten van het gezin als hulpbron
motivatie van de jongeren voor therapie 
motivatie van de jongeren voor abstinentie 
jongeren ondersteunen in therapeutisch
proces / betere motivatie
I relatieherstel tussen jongeren en ouders
I jongeren helpen om de behandeling af te
maken
I jongeren steunen na afloop behandeling
resultaten systeemgeoriënteerd
behandelkader
I
I
I
I
I
visie team en ouders op problematiek =
goede samenwerking team en ouders
team voelt zich gesteund door ouders
ouders voelen zich gesteund door team
herstelproces jongere
 herstelproces gezin
I betere behandelresultaten
criteria outcome
I
I
I
I
I
I
I
behandeling voltooien
positieve hantering groepsinteracties
relatie ouders – groepsleiding/team
intensieve gezinswerking
stabiliteit team
werking rond school
nazorg
PRACTICE PARAMETER (BUKSTEIN, 2005)
1 vertrouwen
2 evaluatie drugproblemen + comorbide
problemen
3 toxicologische screening
4 specifieke behandeling drugproblemen
5 behandeling afgestemd op noden jongeren
6 familietherapie noodzakelijk
7 medicamenteuze behandeling op indicatie
8 behandeling comorbide problematiek
9 nazorg
8 jaar Pathways: evolutie
I
I
I
I
I
I
geleidelijke opbouw volgens visie
groeiende competentie van het team
‘teamgevoelens’ / verantwoordelijkheid
stressbestendig ↑ / hanteren acting-out
omgaan met gebruik op afdeling
therapeutisch > orthopedagogisch
8 jaar Pathways: black box
I invulling kleine k
I nazorg + samenwerking
hulpverlening
I overdracht expertise
I follow-up onderzoek
I winst behandeling behouden?
I we need to understand the
power of the residential milieu
and use it in creative ways to
meet specific and developmental
needs of individual children and
their families (Whitaker, 2004)
I treatment of choice  the last resort
I we need more sophisticated
tests of positive and negative
outcomes (Curry, 2004)