------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Here’s your script, made richer and longer with further explanations, context, and reflection
for each slide — still in a conversational tone but with more depth and clarity:
Magandang hapon po sa ating lahat, ang amin pong discussion ay iikot sa THE POLITICS AND
PERSONHOOD OF A BAKLA AND TOMBOY
Sa Pilipinas, iba ang ibig sabihin ng bakla at tomboy kumpara sa mga "gay" at "lesbian" sa
Kanluran. Hindi lang ito tungkol sa kung sino ang gusto mo, kundi pati na rin sa itsura, kilos, at
papel mo sa pamilya at lipunan. Ang pagiging bakla o tomboy ay may kaakibat na pakikibaka—
mula sa diskriminasyon hanggang sa mga inaasahan ng pamilya at komunidad. Sa discussion
na ito, tatalakayin natin kung paano naging pulitikal ang simpleng pagkatao ng mga bakla at
tomboy—kung paanong ang kanilang pagkilos, pananamit, at paninindigan ay nagiging paraan
ng paglaban, pagtanggap, at pagkilala sa sarili, sa gitna ng tradisyonal at konserbatibong
kultura natin.
NEXT SLIDE
At ang unang bahagi ng talakayan na ito ay ang THE BORDERS BETWEEN BAKLA AND GAY ni
Martin F. Manalansan IV
NEXT SLIDE
Slide 3: Defining the ‘Gay’ Identity (Mas Pinalalim)
Ano ng aba ang ibig sabihin ng salitang gay?
“Sa U.S., ang salitang ‘gay’ ay hindi lang basta label. Isa itong political identity. At may specific
image ito: ito ay ang pagiging
• Malaya
• Out and proud
• Lumalaban sa diskriminasyon
At ang pinaka-kilalang elemento: ang coming out. Sa Western context, ang pagiging ‘gay’ ay dapat
ipinapakita nang buong tapang sa publiko. Kumbaga, identity siya na sinisigaw at ipinagmamalaki.
Ang ugat ng ganitong pananaw ay mula sa Stonewall Rebellion noong 1969 sa New York. Dito nagalsa ang mga LGBTQ+ laban sa police harassment, at dito nagsimula ang organized gay rights
movement. Mula noon, naging mahalaga ang visibility — ang ‘pagpapakita’ at ‘pagsabi’ ng sarili
nilang katotohanan.
Sa kultura ng U.S., hindi sapat na alam mo sa sarili mo kung sino ka. Kailangan mo itong ipahayag —
sa pamilya, sa kaibigan, at sa lipunan. Kaya ang ‘gay’ sa kanila ay hindi lang tungkol sa sexual
preference kundi kung paano mo ipinapakita ang sarili mo sa mundo, bilang isang aktibong bahagi
ng komunidad at laban sa opresyon.”
Slide 4: The Bakla Identity (Mas Pinalalim)
“Ngayon, balikan natin ang bakla — isang napaka-espesyal na identidad sa kulturang Pilipino.
Karaniwan, ang bakla ay nilalarawan bilang malambot, maharot, palaban, parlorista, o clown sa
telebisyon. Pero, gaya ng sabi ni Martin Manalansan, ang bakla ay higit pa sa kilos o itsura. Ito ay
isang cultural identity na naka-ugat sa ating lipunan.
Ang pagiging bakla ay nagpapakita ng paglabag sa tradisyunal na gender norms. Hindi ito simpleng
kategorya ng ‘gay.’ Sa Pilipinas, may mga bakla na effeminate, pero hindi lahat ay ganoon. May mga
bakla na hindi cross-dresser, hindi loud, pero bakla pa rin ang turing.
Bilang isang social category, ang bakla ay binabalot ng mga inaasahan ng pamilya:
• Maging maalaga
• Maging provider
• Maging masunurin sa magulang
Subalit, sa kabila ng mga expectations na ito, maraming bakla ang lumalampas sa stereotype. May
mga bakla na tahimik pero matatag, may mga bakla na hindi tinatawanan kundi hinahangaan sa
propesyon.
Ang mahalagang punto ni Manalansan: ang bakla ay hindi luma o mababa kumpara sa Western
‘gay.’ May sariling anyo ito ng pagkatao at pagiging queer, na puno ng malasakit, katatagan, at
pakikibaka.
Hindi ito dapat ituring na baba’ o ‘outdated.’ Sa halip, isa itong makulay at lehitimong bahagi ng
ating identidad bilang Pilipino.”
Slide 5: Conflict — Bakla vs. Gay (Mas Pinalalim)
“Pagdating ng isang bakla sa Amerika, may culture shock.
Biglang iba ang inaasahan sa kanya:
• Kailangan vocal ka
• Kailangan proud ka
• Kailangan may public coming out ka
Pero paano kung lumaki ka sa kulturang tahimik, subtle, at may pakiramdaman?
Dito napapansin ni Manalansan ang tension. Ang Western gay identity ay parang loudspeaker,
samantalang ang bakla identity ay parang sayaw ng damdamin at kilos — minsan tahimik pero
totoo.
Ang Filipino gay immigrant ay nauuntog sa dalawang magkaibang mundo:
• Ang mundo ng sariling kultura, kung saan ang katahimikan ay respeto
• At ang mundo ng Amerika, kung saan visibility ang sukatan ng authenticity.
Dito nagkakaroon ng disconnection. Kaya tanong: sino ang mag-a-adjust? At paano mo
ipapaliwanag ang sarili mo kung ibang-iba ang lengguwahe ng identidad sa dalawang kultura?”
Slide 6: Coming Out — Kailangan ba talaga? (Mas Pinalalim)
“Sa Western culture, ang coming out ay isang ‘must.’
Parang graduation — kung hindi ka pa nagka-coming out, parang kulang pa ang pagiging ‘totoo’ mo.
Pero para sa maraming Pilipinong bakla, iba ang pananaw.
Bakit? Dahil sa atin, may pakiramdaman.
• Hindi kailangang sabihin ng anak sa nanay na bakla siya — kasi minsan, alam na niya.
• May mga kilos, may mga tinginan, may mga kilos ng pag-aaruga na mas malalim kaysa sa salita.
Halimbawa, ang ina na nagluluto ng paboritong ulam ng jowa mo, nang walang tanong.
Ang tatay na hindi ka pinipilit magpakalalaki, pero hinding-hindi mo maririnig magsabi ng ‘ok lang
maging bakla ka.’
Sa ganitong paraan, ang katahimikan ay nagiging mas makahulugan kaysa sa public declaration.
At hindi ito dahil takot tayong magsabi.
Minsan, hindi lang natin kailangan sabihin.
Ang pagmamahal ay hindi laging isinisigaw. Minsan, nararamdaman lang.”
Slide 7: Visibility vs. Dignity (Mas Pinalalim)
“Sa U.S., pride is loud, colorful, and public — floats, flags, parades, costumes.
Ito ang kanilang paraan ng paglaban sa invisibility at diskriminasyon.
Pero para sa ILANG Pilipino, ang pride ay pwedeng maging tahimik pero matatag.
May nagsabi nga:
‘Proud ako, pero hindi ko kailangang magsuot ng high heels sa kalye.’
Hindi ito nangangahulugan ng hiya o takot.
Ito ay isang ibang anyo ng dignidad.
Ang pagiging proud ay hindi laging nasa stage o spotlight.
Minsan, nasa paraan ito ng pamumuhay mo nang totoo, nang hindi kailangang ipag-ingay.
Sa kultura natin, ang respeto at dignidad ay kadalasang ipinapakita sa pamamagitan ng
katahimikan, hindi palakasan ng boses.”
Slide 8: Bakla as Performance (Mas Pinalalim)
“Ang pagiging bakla ay parang kapa.
Suot mo na siya — hindi mo kailangang ibuyangyang.
Sabi ni Manalansan, ang ‘pagladlad ng kapa’ ay hindi katumbas ng Western-style coming out.
Ito ay hindi ‘confession.’ Hindi ito ‘revelation.’
Ito ay isang paraan ng pagkilos — ng pagkikilos ng totoo mong sarili sa araw-araw.
Ang bawat tingin, bawat galaw, bawat biro — yun ang pagladlad ng kapa.
At kahit walang grand announcement, ramdam ng mga mahal mo kung sino ka.
Dito, makikita natin na ang identity ay hindi lang salita. Ito ay performance — isang cultural
expression ng pagkatao.”
Slide 9: Mga Scholar na Gusto Baguhin ang Imahe ng Bakla (Mas Pinalalim)
“May mga Filipino scholars na gustong ‘i-upgrade’ ang bakla identity.
Gaya nina Tony Perez, gusto nilang gawing mas ‘gay’ sa Western sense — masculine, discreet,
respectable.
Para sa kanila, ang pagiging maharot, effeminate, o flamboyant ay stereotype na dapat iwasan.
Pero tanong ni Manalansan:
Bakit kailangang itama ang pagiging totoo?
Sino ang nagsabing mali ang pagiging loud, effeminate, o visible sa sarili nitong paraan?
Ang tunay na layunin ng queer identity ay kalayaan — kalayaang pumili kung paano mo gustong
ipakita ang sarili mo.
Hindi ito dapat idikta ng Western standards.”
NEXT SLIDE
Slide 10: Diaspora Life — Bakla sa Ibang Bansa (Mas Pinalalim)
“Para sa mga Pilipinong bakla sa ibang bansa, layered ang struggle.
Hindi lang ito tungkol sa sexuality.
May factors na:
• Racism
• Immigration status
• Economic survival
Para sa marami, ang unang problema ay hindi ‘coming out’ kundi ‘makahanap ng trabaho.’
O ‘makapagpadala ng pera sa pamilya.’
Sa context na ito, ang coming out ay minsan nagiging privilege — luxury siya para sa mga hindi
inuuna ang pang-araw-araw na laban.
May nagsabi pa nga:
‘Mas madali pang umamin na bakla ako kaysa umaming TNT ako.’
Ibig sabihin, sa hierarchy of concerns, identity politics minsan ay nauurong sa likod ng basic
survival.”
Slide 11: Quiet Pride (Mas Pinalalim)
“Ang mensahe ni Manalansan ay malinaw:
Hindi lahat ng bakla ay kailangang lumantad sa paraang inaasahan ng Western world.
May mga kwento ng bakla na buo kahit walang public announcement.
Hindi lahat ng ‘closet’ ay gawa sa hiya.
Minsan, ito ay choice.
Minsan, ito ay protection.
Ang pride ay hindi lamang nakikita sa parade.
Minsan, nasa simpleng bagay ito — tulad ng pagtanggap sa mesa ng pamilya, habang sabay
ninyong nilalantakan ang sinigang kasama ang partner mo.”
NEXT SLIDE
Slide 12: Quote to End
‘‘I know who I am and most people, including my family know about me—without any declaration.’’
Mga salitang punong-puno ng tahimik na tapang.
Sa huli, ang aral ng text na ito ay simple:
Hindi mo kailangang magsalita para marinig.
Hindi mo kailangang lumantad para maging totoo.
At hindi mo kailangang magbago para mahalin.”
At yun lamang po para sa unang bahagi ng aming discussion.
CONCLUSION
•
Cultural identities of “gay” and “bakla” are not interchangeable.
Sa Western context, ang “gay” ay tungkol sa sexual preference at pagiging out at proud. Pero
sa Pilipinas, ang “bakla” ay mas naka-ugat sa kilos, anyo, at papel sa pamilya. Isa itong
cultural identity na hindi puwedeng itumbas lang sa “gay.”
•
Visibility is not the only form of authenticity.
Sa West, mahalaga ang “coming out” bilang simbolo ng katotohanan sa sarili. Pero sa
kulturang Pilipino, ang katahimikan ay puwedeng maging anyo ng dignidad. Maraming bakla
ang totoo sa sarili kahit walang malaking announcement — ipinapakita nila ito sa araw-araw
na pagmamalasakit at pagtanggap ng pamilya.
•
Queer identity should not be measured by Western standards.
May mga gustong baguhin ang imahe ng “bakla” para maging mas discreet o masculine —
pero tanong: kailangang bang itama ang pagiging totoo? Ang tunay na layunin ng queer
identity ay kalayaan — ang kalayaang maging sarili mo, sa sarili mong paraan, ayon sa sarili
mong kultura.