1-TOPSHIRIQ 2-TOPSHIRIQ “Давлат ва дин муносабатларини тартибга солиш моделлари”нинг ўзига хос жиҳатларини жадвал асосида тўлдиринг. (Жадвал тўлиқ ва аниқ тўлдирилиши керак) 3-TOPSHIRIQ Диннинг жамиятдаги функцияларини жадвал асосида тўлдиринг. (Диннинг барча вазифалари тўлиқ ёритиб берилиши лозим) 4-TOPSHIRIQ Диннинг примитив шаклларини жадвал асосида изоҳланг. (Динни примитив шаклларининг пайдо бўлиши, мазмуни, ўзига хослиги ва ҳок. тўлиқ ёритиб берилиши лозим) 5-TOPSHIRIQ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Яҳудийлик, буддавийлик мавзулари бўйича 10 та сўз ёзинг ва уларни изоҳланг Трипитака: Буддавийликнинг основий китоби ҳисобланади. Унда Будданинг оғзаки масалалари, ибратли ҳикоялар, таржимонлар ва диний йўриқлар мавжуд. Тора: Яҳудийликнинг асосий диний текстларидан бири. У Яҳуди миллатининг муқаддас китоби ҳисобланади ва унда илк қилоқчи диний ҳамда шаръий қоидалар ёзилган. Забур: Забур Юдаизмда муқаддас деб билинади ва Юдаизмнинг ҳолдашнинг диний ҳидоятларини юргизиб беради. Мишна: Юдаизмнинг Талмуди (Талмуд Юшани)га кирадиган, фиқҳий-ҳуқуқий ҳамда ибодатга доир қоидаларни ёзишга мўлжалланган китоб. Гемара: Юдаизмнинг Талмуди (Талмуд Ахарон)га кирадиган, Мишнанинг тафсилотларини, мунозараларни ва шаръий қоидаларни ёзишга мўлжалланган китоб. Будда: Буддизмнинг основий аҳамиятга эга бўлган фигури. У Будда Дармасини таълим бериш, эгоизмни олиб ташлаб қўйиш ва нирванага эришишга доир йўриқлар берган. Хинду: Хиндуизмнинг асосий диний ва философий идеяларини атрофларга ёйишда ишлатиладиган термин. 8. Карма: Хиндуизмда муштари билан келишишдаги амалларнинг жонли ва диний кучларга эга бўлишини анилган. 9. Дхарма: Хиндуизмда инсоннинг диний қоидаларга мувофиқ турадиган жанубий қонуний ёки диний жиззаларини анилган. 10. Нирвана: Буддизмда кучга эга бўлиш, муносабатлар ва тарзи-тизимлардан озод бўлиш, эркинлик ва осорликга эришишга қараб, эгоизм ва кучга айбланишни бўшлаш ундан иборат. 6-TOPSHIRIQ Яҳудийликда оқимлар Ахлоқий-ҳуқуқий нормалар 1. 2. 3. 4. Сафдорлик: Бошқаларга нисбатан сафдор, адолатли ва этиборли бўлиш. Товонлик: Бошқаларга ярдам, меҳрибонлик ва муҳаббат кўрсатиш. Тил ифлословлиги: Тилни бутунла бошқаларни хурмат ва эътибор билан ёритиш. Бузмакорликдан сахналаниш: Ўз ва бошқаларнинг ҳуқуқларини химоя қилиш, бузмакорликдан сахнага кўра чиқиш. 5. Оилага ҳурмат: Оилага эътибор, тавсия ва ҳимоя қилиш. 6. Ишончлик ва хурсандлик: Ўзгаришларга ишонч билан қарши келиш, табиий холатларни хурсандлик билан боғишланиш. 7-TOPSHIRIQ Будда таълимоти, бир неча муҳим муносабатларга асосланади. Бу ишончли, адолатли жавобни бериш, меҳнат қилиш ва ёмон вақтда хилоф ва қасдга тушмаган ҳолда бошкаларга хўжат ва ишонча беришни биринчи қатъий талаб этади. Буддавийлик бўйича мухим амаллардан бири Нирванага эришиш бўлсичликдир. Нирвана Будда таълимотидаги асосий мақсадлардан бири бўлиб, бўшлигидан буюк роҳат, тинчлик, хур, мукимларлик ва иқрорлик холатига эришишни англатади. Бу асрларгача келганда, Будда Нирванага эришган кишилар йўқлиги, тановарлиги, овозсизлиги ва хавфсизлиги билан таъсир қилганлардир. Будда таълимотида Нирванага эришиш бўсқичлари ҳақида бир неча ҳақиқатлар мавжуд: 1. Муноққаш бевосита илмга эга бўлмаслик: Будда Нирванага эришиш учун илмга, маърифатга эга бўлмаганларга, амалий ўрнатмаганларга эришмаслик кераклигини ўргатди. Муноққаш билмаган бир киши Будда йўлини тузатмаслиги мумкин. 2. Марифатли илмга эга бўлмаслик: Будда таълимотида Нирванага эришиш учун маърифатли илм, истиқомат, халқ таъсирини бозор тутиш ва ўзгартириш кўрсатилади. Маърифатли илмга эга бўлмаганлар нирванага эришмайдилар. 3. Биринчи қатъий талаб: Будда таълимотида Нирванага эришмоқчиларнинг биринчи қатъий талаби меҳнат қилиш, ижод қилиш ва адолатли бўлишдир. Ишончли, истинодли ҳолда қайтиш учун биринчи қатъий талабни амалга ошириш зарур. 4. Моддиний ниҳоятдан фойдаланишни тарк қилиш: Будда таълимотида Нирванага эришиш учун моддиний фойдаланувчи хотирасини тарк қилиш керак. Ҳаммада йўлга хужжатга тушмаган, хилоф ва қасдга тушмаганлар Будда йўлида истиқоматли бўлганлардир. Умуман, Будда таълимотида Нирванага эришиш бўсқичлари ниҳоятда инсоний хулқининг мукимларлиги, илм, ижод, истиқомат ва истинод билан боғлиқ. Бундай қатъий талаблар билан амалга оширилганда, инсон Нирванага эришиши мумкин. 8-TOPSHIRIQ Христианлик оқимлари: Воскресение оқими: Бу оқим Пасха кунида ўтказиладиган муҳим оқимлардан биридир. Удалилар ҳайклаб ўқилади, Христоснинг тирилганлиги, қайта туғилгани ва хаётни берганлиги тўғрисидаги хикматларни охирги марта таҳрир этади. Пасха оқими: Пасха оқими, Христоснинг қайта туғилганини ва ваъда этган раҳматини билдирадиган, унинг хилъафларидан суперсоник зарбаларга дейарли бўлган воскресение байрамига арзончалик қилади. Рамазон оқими: Рамазон оқими мусулмонларнинг Рамазон ойида ўтказиладиган рўзалар ўқилувчи намозларини белгилайди. Христианлик таълимоти асослари: Библия: Христониянинг асосий муқаддас китоби. Удалилари ҳайклаб, абдони худо ва мавзулари бўйича ибратли маълумотлар беради. Давомий таълим: Христоний мадрасаларда, учунда руҳоний ва дунёвий фанилар, диний фанлар, этика ва ҳамфикрий масалалар олиб бориладиган таълимот кўрсатилади. Рухоний йўлларга раҳбарлик: Христоний муршидлар ва олам йўлида раҳбарлик этадиган руҳоний ёлларга кўра таълимотлар кўрсатади. Христианлик маросимлари: Баптизм: Христоний фалокатланган шахсни сув билан тинглантириш ва ҳристоний кушликга қабул қилиш маросими. Кунгиллар: Христоний календарда муҳим саналарни белгилаб олиш, шунингдек муҳим ижтимоий ва диний ҳақларни оятан хонандаги маросимлар. Намоз: Христоний мусулмонларнинг фарз намозларини ўқиш маросими. Храмларга қуйидаги вақтларда ўтилиш: Христонийлар йил бўйи белгиланган ахмоқдирлардан фарқли ҳар марта бирон бир жума, майли сўнги пешинга, мусалла ва ҳрғм гамқонларида ҳрамларга ўтилиб, ҳамроҳлари билан бирга ҳужратлари ибодатларни бажаради. 9-TOPSHIRIQ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ислом: Бу диний мазҳаб ва амалийотлар тизими, шаръийатга асосланган. Таълим: Олимлар орқали бериладиган маълумотларни ўргатиш процесси. Асослар: Основа, асосий асарлар ва идеялар. Китоб: Маълумотларни юзага келтириш учун ёзилган матнлар. Хадис: Пророк Муҳаммад (с.а.в.)нинг сўзлари ва амаллари. Коран: Ислом мусулмонлари учун муқаддас китоб. Намоз: Исломда фарз ва суннат бўйича тингланишга ва Аллоҳ билан боғишланишга бериладиган ибодат амалларидан бири. 8. Закот: Мусулмонларнинг моллари йиллик қиймати кўрсатилган малларини йўқотиш учун тўлайдиган диний обрў. 9. Савм: Рамазон ойида юзага келтириладиган ортиқча ёки айнан асосий маънодаги омадликлардан бири. 10. Хаж: Мусулмонларнинг Қурбон айининг ўтказилган жойига бариш ва асосий амаллардан бири. 11. Исломий ихтиёрият: Исломда шаръийатга мувофиқ, амалий ва маънавий этишларни асосланган танг ихтиёриятлар. 12. Мусулмон: Ислом динини кўрган, қабул қилган, уни бошқа иқтисодий маъноларга ёки миллий шуурга кўра ўзгартирган инсон. 10-TOPSHIRIQ 2/2 Мазҳаблар | Асосчиси | Тарқалган ҳудудлар | Диний таълимоти Ҳанафий | Абу Ханефа | Орта Восток, Шарқий Ортодокс, Шарқий Осиё, Китой | Фиқҳий ҳукумлар ва амаллар Маликий | Малик ибн Анас | Магрибий Ортодокс, Африка | Фиқҳий ҳукумлар ва амаллар Шофия | Шофий ибн Юсуф | Европа | Фиқҳий ҳукумлар ва амаллар Ҳанбалий | Аҳмад ибн Ханбал | Шарқий Ортодокс, Арабистон | Фиқҳий ҳукумлар ва амаллар Ҷафарий | Муҳаммад ибн Яҳёй | Иран, Ҷафариян | Фиқҳий ҳукумлар ва амаллар Ушбу жадвалда суннийлик йўналишидаги бешта асосий мазҳаблар кўрсатилган: Ҳанафий мазҳаби, асосчиси Абу Ханефа, тарқалган ҳудудлари Орта Восток, Шарқий Ортодокс, Шарқий Осиё ва Китойда. Унинг диний таълимоти фиқҳий ҳукумлар ва амалларга муносабат қилади. Маликий мазҳаби, асосчиси Малик ибн Анас, тарқалган ҳудудлари Магрибий Ортодокс ва Африка. Унинг диний таълимоти фиқҳий ҳукумлар ва амалларга муносабат қилади. Шофия мазҳаби, асосчиси Шофий ибн Юсуф, тарқалган ҳудудлари Европа. Унинг диний таълимоти фиқҳий ҳукумлар ва амалларга муносабат қилади. Ҳанбалий мазҳаби, асосчиси Аҳмад ибн Ханбал, тарқалган ҳудудлари Шарқий Ортодокс ва Арабистон. Унинг диний таълимоти фиқҳий ҳукумлар ва амалларга муносабат қилади. Ҷафарий мазҳаби, асосчиси Муҳаммад ибн Яҳёй, тарқалган ҳудудлари Иран ва Ҷафариян. Унинг диний таълимоти фиқҳий ҳукумлар ва амалларга муносабат қилади. 13-TOPSHIRIQ Экстремизга қарши курашнинг ҳуқуқий асослари жадвали: | Қонуннинг мақсади | Экстремизмга қарши курашнинг асосий принциплари | Экстремизга қарши курашиш соҳасида давлат сиёсатининг асосий йўналишлари | Экстремизмнинг олдини олишга доир чора-тадбирлар | Жисмоний шахсларнинг экстремистик фаолиятни амалга оширирганлик учун жавобгарлик | Ўзбекистон Республикасининг экстремизмга қарши курашиш соҳасидаги халқаро ҳамкорлиги | | Экстремизмнинг узоқ муддатли ўз ҳужратини | Ёзма шиддат, ёвутиш, ҳомиладорлик ва ўзининг | Экстремизмни пайт ва амалга оширмаслик, | Экстремистик гуруҳларга қарши кураш, | Жисмоний шахсларни экстремистик фаолиятдан | Ҳалқаро ҳамкорликни ўрнатиш, ўзбек ва халқаро | | тушунтириш | қаршида чиқарадиган ижтиҳодларини зарарли | экстремистик гуруҳларнинг фаолиятини | экстремистик материалларнинг тарқалиш, | тўлиқ кучайтириш ва қайта интеграциялаш | органлар билан саракчаларни кучайтириш | | | таъсирларини камайтириш | идора этиш ва деструктив фаолиятини мантиқий | ишончли маълумотларни экинликка | ёлгон азоларни қайта ўзлаштириш, | Ўзбекистонга қарши экстремизмнинг бўйича | | | | муҳокама этиш билан биргаликда кузатиш | экстремистик идеологияга муҳокама этиш | терговга қарши меъёрларни бажариш | халқаро юритилган қадамларни амалга ошириш | | | | билан биргаликда ўтказиш | | тадбирларни амалга ошириш ва амалдаги | | | | | | | экстремистикларни қайд этиш ва ҳамжама | | | | | | | ёки мўхиратга олиш || Ушбу жадвалда келтирилган экстремизмга қарши курашнинг ҳуқуқий асослари, қонунларни, асосий принципларни, давлат сиёсатининг йўналишларини, экстремизмни олдини олиш учун доимий чора-тадбирларни, жисмоний шахсларни экстремистик фаолиятни амалга ошириш учун жавобгарликни, ўзбекистон Республикасининг экстремизмга қарши курашиш соҳасидаги халқаро ҳамкорлигини тушунтиришга уриниб кўрсатилган. 17-TOPSHIRIQ